De wijk nemen. over veraf en dichtbij

De wijk nemen over veraf en dichtbij

INHOUDSOPGAVE

03. TEN GELEIDE / VOORWOORD 04. HOI AARDRIJKSKUNDE!! 06. MET ANDERE OGEN 08. SATELLIETEN BESPIEDEN ONS 11. ONTDEKKING 12. OPGROEIEN EN UITVLIEGEN 14. GROENE RUIMTE 16. DE FAVORIETE PLEK VAN... 20. ...EN JE WIST NIET WAT ER KON GEBEUREN... 22. DE UITDAGING - DE VERANDERING 24. COMING OUT OF MY COMFORT ZONE 26. EEN BEETJE NEDERLAND IN ZWEDEN 29. LIDMAATSCHAP ALUMNIVERENIGING CHRONOS 30. SAMEN ONDERWIJS MAKEN

Colofon

02

samenstelling: Chronos-bestuur eindredactie: Jos Marell fotografie: Jos Marell e.a druk en vormgeving: Grafipoint Boxmeer

ten geleide

voorwoord

‘De wijk nemen’ kun je figuurlijk of letterlijk interpreteren. Voor jonge mensen in opleiding is het belangrijk om de eigen horizon te verbreden. Dat kan door de bekende thuisomgeving een tijdje achter je te laten, gebaande paden te verlaten en de wijk te nemen. Pabo Groenewoud biedt daartoe uiteenlopende mogelijkheden. Er is studentenmobiliteit in verschillende vormen. Studenten uit diverse landen volgen jaarlijks een international program op onze Pabo inclusief een stage op een van de basisscholen in de regio. Elk jaar gaan ongeveer twintig studenten mee op een groepsreis naar Istanbul en Mugla in Turkije. Daarnaast waaieren enkele tientallen studenten uit over Noord-, West- en Zuid-Europa en zijn er zelfs die drie maanden in Suriname, Nepal, Ghana of Australië verblijven. Als ze terugkeren zijn niet alleen zij, maar is ook hun omgeving veranderd, minstens in hun ogen… Je eigen wijk: zo gek nog niet. Dat laatste realiseren zich ook de studenten of leerkrachten, die in het basisonderwijs de eigen wijk benutten voor educatieve activiteiten. Aansluiten bij de leef- en belevingswereld wordt door hen heel letterlijk genomen. Kinderen leren hun wijk in vele opzichten beter kennen en op den duur beter benutten en waarderen. Ze ervaren het leren in en aan hun wijk als betekenisvol en betekenisgericht en geven blijk van hun enthousiasme daarvoor.

Voor u ligt alweer het vijfde boekje van onze alumnivereniging Chronos. Het thema is dit keer ‘De wijk nemen; over veraf en dichtbij’. Als alumnus van Pabo Groenewoud Nijmegen heeft u ook ooit ‘de wijk genomen’, bent u dichtbij geweest en staat u nu waarschijnlijk wat verder van de opleiding af. Echter voor ons bent u nooit helemaal weg. We vinden het belangrijk om regelmatig met een nieuwsbrief of met boekjes in deze reeks te komen om u te informeren; daarnaast hopen we via onze alumnidagen over u geïnformeerd te blijven en de onderlinge contacten te bevorderen. Ik ben opnieuw trots op deze uitgave van Chronos met daarin dit keer voor het eerst bijdragen van diverse collega’s, studenten én alumni! Ik wens u veel kijk- en leesplezier. Yvonne Visser Directeur Pabo Groenewoud Nijmegen

Jos Marell eindredactie

03

Hoi aardrijkskunde!! Peter Fransen, docent aardrijkskunde Dat zouden de kinderen tegen hun leerkracht moeten zeggen als deze een lesactiviteit ‘ruimte’ introduceert. Datzelfde gevoel zou de leerkracht moeten hebben die deze lesactiviteit ontwerpt of uitvoert. De vraag is of beiden dat ook zo ervaren? Kinderen en leerkrachten vinden geografische onderwerpen heel boeiend. Ze lezen met grote interesse in boeken en tijdschriften over aardrijkskundige onderwerpen en kijken heel graag naar geografische programma’s, bijvoorbeeld bij National Geographic, Klokhuis, Willem Wever en Discovery. Toch vinden velen aardrijkskunde op school een saai vak! De studenten op de pabo beamen dat. De wijze van aanbieden door de juf of meester (het hoe en wanneer) is daarvoor erg bepalend. De drie centrale didactische vragen daarbij zijn: Waar gaat het in de aardrijkskunde om? Hoe geef je aardrijkskunde? En wanneer geef je wat?

04

‘Leerlingen ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld’ staat er in de kerndoelen (http://tule.slo.nl). Om dit wereldbeeld te verkrijgen moeten ze veel ‘plaatjes’ over ruimtelijke verschijnselen in hun hoofd krijgen. Kinderen leren zich geleidelijk te oriënteren op de wereld om hen heen, dichtbij en veraf. Hoe is de ruimte ingericht? Welke spreiding en samenhang is er tussen de ruimtelijke verschijnselen? Mens en natuur hebben invloed op de inrichting van ruimtes op verschillende schaalniveaus (eigen

omgeving, Nederland, Europa, wereld). De kinderen zullen daarbij verschillen en overeenkomsten zien en leren zich daarbij een eigen gefundeerde mening te vormen. Dit alles vraagt van de leerkracht dat die de kinderen leert om gericht naar een ruimte te kijken en daaraan de juiste vragen te stellen. Daarvoor raadpleegt de juf of meester verschillende informatiebronnen. Van concreet naar abstract zijn dat de eigen omgeving, beelden, kaarten en informatieve teksten. Leerkracht en leerling bekijken de ruimte door verschillende ‘brillen’, bestaansdimensies, zoals de economische, sociale, politieke, culturele, natuurlijke en historische bril. Dit geeft een multiperspectief beeld van een ruimte. Ze stellen een aantal geografische vragen die elkaar opvolgen. Deze geografische vierslag bevat de kernvragen: Wat? (waarnemen en beschrijven), Waar? (herkennen en toepassen), Waarom? (verklaren) en Wat vind ik daarvan? (waarderen). Daarmee daag je uit tot onderzoekend leren. Het gaat dan echt om aardrijkskunde (in kennis én vaardigheden) en blijft niet beperkt tot het reproduceren van begrippen met behulp van een goed geheugen. Als we de bestaansdimensies, geografische informatiebronnen en de geografische vierslag met elkaar combineren, ontstaat er een geografische kubus. Daarmee kan de inrichting van een ruimte en daarbinnen de spreiding en samenhang van ruimtelijke verschijnselen in beeld worden gebracht. In het praktische handboek voor het aardrijkskundeonderwijs op de basisschool ‘Aardrijkskunde is overal’ wordt niet alleen benoemd waar het in de aardrijkskunde om gaat, maar staan ook veel voorbeelden van toepassing daarvan in de praktijk. Studenten op de pabo gebruiken dit handboek bij het bepalen van vakdidactische keuzes in hun lesactiviteiten. Veel leerkrachten in het basisonderwijs zou ik deze ondersteuning ook toewensen.

Bron: Blokhuis, J., Aardrijkskunde & Didactiek bronnenboek. Noordhoff 2009

Kinderen kijken naar de wereld op verschillende schaalniveaus. Ze zoomen daarbij in en uit, van hun eigen woonomgeving naar grotere gehelen. Het doel daarbij is het begrijpen van de ruimte. Het beleven van die ruimte door naar buiten te gaan en in ieder geval de schoolomgeving te benutten, is natuurlijk het mooiste en biedt vele mogelijkheden tot onderzoek (Jan Karel Verheij e.a., Aardrijkskunde is overal, Cantal 2007; Billy Gunterman en Hans de Jong, Aardrijkskunde is buiten, Zwijsen 1983). Er komen ook in de klas steeds meer nieuwe mogelijkheden tot activerend en onderzoekend leren. Die bieden de meester en juf ondersteuning en verdere ondersteuning. Websites bieden talloze beeldvormers waarmee aan inhouden gewerkt kan worden, bijvoorbeeld www.schooltv.nl/beeldbank, http://po.teleblik.nl, www.landenweb.net of www.ngc.tv (National Geographic). Er worden ook aardrijkskundige webkwesties aangeboden via www. webkwestie.nl en www.geoquest.nl. Programma’s als Google Earth (www.werkenmetgoogleearth.nl, www.edugis.nl/ge/lesmodules.html) en Google Maps kunnen, naast de atlas en de methode, ingezet worden voor het ontwikkelen van kaartvaar-

digheden. De opmars van het digibord in het klaslokaal helpt de leerkracht om de ruimtelijke werkelijkheid de klas binnen te halen. Mooie startpagina’s daarvoor zijn www.davindi.nl en www.digibordopschool.nl. Daarmee gaat vaak letterlijk een wereld voor je open. Een methode kan nooit helemaal aansluiten bij de wensen van een leerkracht of een kind. Het is een algemeen leermiddel waarin bepaalde vakinhoudelijke, didactische en organisatorische keuzes gemaakt zijn. Een leerkracht zou een methode flexibel moeten gebruiken in afstemming op de kinderen. Hij zou zelf keuzes moeten maken voor betekenisvolle inhouden en uitdagende werkvormen. Samenhang met andere vakken, aansluiten bij de actualiteit of bij de eigen omgeving, eigen ervaringen erbij betrekken of een motiverend begin van een lesactiviteit zijn enkele redenen om de methode de baas te zijn (worden). Dat vraagt kennis en vaardigheden en vooral durf. Dat je als leerkracht daarvoor beloond wordt, is echter zeker. Het geeft jezelf en alle kinderen extra motivatie om binnen het vak aan de slag te gaan. ‘Hoi, aardrijkskunde!’ is dan ook een uitdaging voor ons allemaal.

05

Met andere ogen

Brechje Bouwman-Dikhoff, oud-studente deeltijd verkort

Het begon met een toevalstreffer Een prachtige, zonnige dag in mei. Vier groepjes kinderen, elk met een ouder, lopen hand in hand de school uit. Kinderen uit groep 3 met een frisse kijk op de wereld en popelend om dingen te ontdekken. Als stagiaire heb ik ze op weg gestuurd met een opdrachtblad vol foto’s, routeaanwijzingen en vragen. Dat lijkt nogal wat in groep 3, maar in elk groepje zit een goede lezer, die de uitdaging wel aan wil gaan om voor te lezen. En gelukkig zijn er de ouders bij. Heftig discussiërend over de juiste afslag lopen ze door de wijk.

Figuur 2 Iedereen heeft een talent

En doordat de groepjes hun opdrachten niet allemaal op dezelfde plek uitvoeren, kunnen ze op school een mooi overzicht krijgen van de route. Alle tekeningen en dingen die ze verzameld hebben, zijn op een landkaart geprikt. Deze kaart is nog dagenlang het belangrijkste gesprekonderwerp geweest tussen ouders en kinderen.

Figuur 1 Volop discussie

De opdrachten zijn heel verschillend. Vragen met tellen, rekenen, lezen, tekenen, en een paar kennisvragen. Ook moeten ze onderweg iets moois meenemen en een tekening maken van het uitzicht. Zo is er voor ieder iets waar hij in uit kan blinken. Figuur 3 Kaart met alle tekeningen en gevonden voorwerpen

06

Op het VMBO kan het ook! Zonder dat ik me er echt bewust van was, heeft deze manier van lesgeven indertijd iets in me losgemaakt. Het plezier waarmee de kinderen aan het leren waren, is iets waar ik in mijn huidige baan nog elke dag naar op zoek ben. Na de Pabo en een jaar ervaring in groep 7-8 ben ik op een VMBO les gaan geven. De VMBO-leerling… heeft een frisse kijk op zijn/haar eigen wereld, zoekt grenzen op en is het prototype van een kritische onderwijsconsument. Een vorm van natuurlijk leren geeft me ook hier de mogelijkheid om in te spelen op de interesse van leerlingen. En ook hier probeer ik leerlingen met andere ogen te laten kijken naar hun eigen leefomgeving. Het vak dat ik geef, heet ’Werken Aan Prestaties‘ oftewel WAP. Een prestatie is een project waar een tweetal gedurende 16 lesuren zelfstandig aan werkt. Zo ben ik als leraar vooral coach en heb ik tijd om bijna individueel te begeleiden. Ik probeer de prestaties zo te schrijven dat ze leerlingen uitdagen om verder te kijken dan de muren van het klaslokaal of van de school. Ik kan er enorm van genieten als een tweetal kunstgaleries bezoekt en met allerlei folders en foto’s terugkomt in de klas. Vooral als dan blijkt dat ze onderweg ook nog eventjes een schilderij op de foto hebben gezet, dat helemaal niet bij de tentoonstelling hoorde. Gewoon omdat ze dat wél mooi vonden.

Figuur 4 Foto gemaakt door Mandy en Cassidy: “Deze is wel mooi!”

In een andere prestatie worden leerlingen uitgedaagd om een sportactiviteit voor gehandicapten te organiseren. Behalve het organiseren zelf, is ook het contact met bijvoorbeeld mensen in een rolstoel een belangrijk leermoment. En natuurlijk is het dan goed en leuk om het eerst zelf eens te proberen.

Het werkt, maar waar ligt het aan? Leren is niet voor iedereen een fijne bezigheid, maar dat zou het wel moeten zijn. Er is zo veel te ontdekken. Toch wordt school maar al te vaak saai genoemd. En veel leerlingen die dat zeggen, hebben vaak nog gelijk ook. Ze leren dingen waar ze het nut niet van inzien en op een manier die niet bij hen past. Sommige kinderen leren door iets te horen of te lezen. Prima. Deze leerlingen komen altijd wel aan hun trekken, want ons onderwijs zit vol met taal. Maar hoe zit het met al die leerlingen die iets moeten zien om het te kunnen onthouden? Of met diegenen die iets moeten hanteren of doen om te kunnen doorzien waar het om gaat? Voor deze leerlingen is onderwijs in hun eigen leefomgeving een uitkomst. De relevantie is direct duidelijk en er is genoeg te doen. En zelfs … Als ouder van een middenbouwer loop ik regelmatig de klas van mijn dochter binnen. Zodra de verbouwing van de school klaar is, komt het schoolplein aan de beurt. Ik heb de werkgroep, die zich hiermee bezig houdt in contact gebracht met onze MBO-opleiding tot hovenier.

Misschien kunnen onze MBO-leerlingen helpen het schoolplein in te richten en de tuintjes opnieuw aan te leggen. Daarna kan de ontdekkingstocht in de eigen omgeving weer opnieuw beginnen. Bij het aanleggen van een tuin is er voor een basisschoolleerling machtig veel te ontdekken. En het is lekker dichtbij en

daarom prima geschikt voor onze kleuters. Met hun oog voor detail kijken zij elke dag met andere ogen naar hun omgeving. Fascinerend toch?!

Figuur 5 Eerst zelf proberen

07

Satellieten bespieden ons Nelly Lemmens, docent ict

Waar is wie of wat? Er komt een alarmmelding binnen, de ambulance rukt uit maar kan met hulp van het autonavigatiesysteem de betreffende straat niet vinden. De straat, in een nieuwbouwwijk, is nog niet ingevoerd in het kaartnavigatiesysteem. Wanneer de ambulance ter plaatse komt is de man, een hartpatiënt, overleden. Een goed werkend en up to date navigatiesysteem is letterlijk van levensbelang. Iedereen kent wel verhalen uit de eigen omgeving over de handigheid en onhandigheid bij het gebruik van navigatiesystemen. Hoe gemakkelijk het is om naar een bepaalde bestemming te rijden, of juist niet. Tijdens rijexamens van nu kunnen de kandidaten nog kiezen of ze willen afrijden met of zonder navigatiesysteem. De verwachting is dat de huidige basisschoolleerlingen bij het behalen van hun rijexamen verplicht met een navigatiesysteem afrijden. Hoe werkt een GPS-navigatiesysteem? (Afb. 1 en 2) GPS (Global Positioning System) is een positiebepalingsysteem van de Amerikaanse strijdkrachten. Het systeem omvat 24 satellieten die elk in een vaste baan om de aarde draaien. Elk van deze satellieten heeft een eigen signaal, dat wordt opgevangen door het ontvangende GPS-systeem. Door het snijpunt te

nemen van minimaal drie satellieten krijg je een bepaald punt op de aardbol. Hoe meer satellieten, hoe nauwkeuriger de positie van de GPS-ontvanger berekend wordt. 1 Waar ligt Pabo Groenewoud precies? Dichtbij station Nijmegen-Heyendaal, of aan de Groenewoudseweg, of op postcode 6524 TM, of volgens het stelsel van geografische coördinaten op: NB 510 49 ‘ 46‘’ dus 51 graden, 49 minuten, 46 seconden noorderbreedte OL 50 52 ‘ 25“ dus 5 graden, 52 minuten, 25 seconden oosterlengte. (Afb. 3) Kaarten en plattegronden zijn al eeuwen een handig hulpmiddel bij het vinden van plaatsen. In de 21e eeuw rukken de digitale kaarten sterk op. De invloed van bijvoorbeeld het softwareprogramma Google Earth en Google Maps op het gebruik van digitale kaarten is enorm. Behalve de diverse kaartsoorten worden ook luchtfoto`s, panoramafoto`s en videobeelden aangeboden. Met het programma Street View kan bijvoorbeeld vanaf ongeveer 2 meter hoogte rondgekeken worden in straten vanuit zelf gekozen posities. En ‘de sky is niet meer de limit’: onlangs zijn zelfs kaartbeelden van het sterrenstelsel via Google Sky beschikbaar gekomen. Ruimtelijke oriëntatie in het basisonderwijs Ruimtelijke oriëntatie is een belangrijk ontwikkelingsgebied in het basisonderwijs. Kleuters leren al of ze voor, achter, op, onder of naast een stoel staan. Bovenbouwleerlingen leren hoeveel kilometer Nederland van de evenaar ligt en op welke breedte- en lengtegraad je New York kunt vinden. Steeds meer leerkrachten en studenten zien de voordelen van het gebruik van nieuwe ict-hulpmiddelen bij het ruimtelijke oriënteren van jonge kinderen.

08

Afb. 1 GPS-navigatiesysteem

Afb. 2 Satellieten rond de aarde.

Een voorbeeld: Een leerkracht wil met kinderen uit groep vier beginnen het kaartlezen te oefenen met behulp van Google Earth. De kinderen hebben vooraf excursies gemaakt in de omgeving van de school. In de les laat hij op het digitale schoolbord eerst Nederland zien d.m.v. de globe van Google Earth, waarop alleen de ligging van Amsterdam is af te lezen. Vervolgens zoomt hij dieper in op Nederland, daarna op Gelderland en tot slot op Nijmegen. Daarna krijgen de kinderen (Afb. 4) de volgende vragen voorgelegd: • Wie kan het oude klooster met park zien? • Wie kan Pabo Groenewoud op de kaart aangeven? • Waar is dan café Groenewoud? • Waar is de spoorlijn? • Kan iemand aangeven waar .....woont?

Update’ van de leerlijn ruimtelijke oriëntatie Hulpmiddelen die ‘geld-gemak-genot‘ bieden bij het oriënteren zullen ongetwijfeld een grote vlucht nemen. Door de opgedane ervaringen met deze hulpmiddelen worden de voor- en nadelen steeds duidelijker en zal er ook meer regelgeving komen. Is het gebruik van mobieltjes voor onderwijsdoeleinden wel of niet toestaan op school? Is het gebruik van navigatieapparatuur in de auto wel veilig? En hoe zit het met de privacy van foto’s op Street View bijvoorbeeld? Leerlingen vinden het vaak interessant om over deze vragen mee te denken en te discussiëren. Steeds meer musea, scoutingclubs, natuur- en monumentenverenigingen, toeristenbureaus en gemeentelijke informatiediensten maken gebruik van GPS-gestuurde rondleidingen, stadswandelingen, fietstochten, avontuurspelen enz. Een ‘update’ van de leerlijn ruimtelijke oriëntatie is noodzakelijk vanwege dit groeiend aantal GPS-kaartnavigatie toepassingen in de samenleving. Het bijna onbeperkt in- en uitzoomen op kaarten en luchtfoto’s brengt veraf en dichtbij dichter bij elkaar. Het belang van de (globale) topografiekennis zal eerder toenemen dan afnemen, evenals het benutten van de directe schoolomgeving als bron van concrete ruimtelijke leeractiviteiten. Leerkrachten en leerlingen kunnen volop gebruik maken van reeds bestaande GPSkaartmaterialen, samengesteld door diverse maatschappelijke instellingen. Vooral de opdrachten met een spelelement prikke-

len leerlingen om zich al spelenderwijs ruimtelijk te oriënteren. 2 Basisschoolleerlingen, die met hun (GPS-)mobieltje ouderen naar de dichtstbijzijnde apotheek navigeren, zullen eerder realiteit zijn dan algemeen gedacht wordt. Inspiratiebronnen Type bij Google de volgende trefwoorden in: 1. Google Maps 2. Google Earth 3. Google Sky 4. Street View Amsterdam (Afb. 5) 5. Geocaches 6. Geosense spel Tot slot voor de doeners: 7. Waar ben jij nu pictonel? 3

Afb. 3 Geografische coördinaten op aarde

09

Afb. 5 Street View

10 3 http://antilope.waarbenjij.nu/?page=prof ile

2 http://www.geocaching.nl/maps/DisplayCachemaps.php

1 http://www.gps-info.nl/gps_uitleg.php

Bronnen:

Afb. 4 Schoolomgeving Klein Heyendaal

11

Opgroeien en uitvliegen

12

paarvorming

Twee pimpelmezen hebben het gevonden: een eenvoudig wandverblijf waar voor de eieren een warm, veilig plekje ingericht kan worden én een voedselrijke omgeving om de eenmaal uitgekomen jongen straks te kunnen voeden. En bovenal hebben ze elkaar gevonden en kunnen ze het met elkaar goed vinden want anders zou er van het krijgen van jongen maar weinig terechtkomen.

aan de leg

Nadat met nestmateriaal een gerieflijk kuiltje is gevormd, worden de eitjes gelegd. Wel tien als het kan. Om beurten houden de beide ouders de eieren warm, totdat de jonkies uitkomen, één voor één. De ouwelui houden het nest goed schoon, alle kinderpoepjes worden netjes verwijderd.

broedzorg

Pa en moe pimpelmees hebben het er maar druk mee: de gretige snavels van de jonkies zijn gapende openingen die zich steeds lastiger laten vullen. Het geluid dat ze voortbrengen wordt luider en luider. De hele wijk wordt afgestroopt, op zoek naar insecten en vooral naar larven want daarvan heb je er bij elkaar al snel een heleboel…

opvoeding

Jos Marell, docent natuuronderwijs & techniek

De opvoeding van het jonge grut omvat meer dan voeden alleen. Pa en ma pimpelmees zien er op toe dat de jonkies elkaar het licht in de ogen gunnen. De voorlijke types moeten leren delen met hun broers en zussen. Als er een opgefokt reageert, wordt hij gewoon een aantal keren overgeslagen, grote bek of niet.

en onderwijs uitvlucht

denkt/voelt het jong dat ie er klaar voor is, voldoende gerijpt en competent als het ware! Op de Pabo moet een jonge mees of juf nu nog geassest worden. Uitvliegen zonder meer is voor hen niet aan de orde. Bij de mees van de foto blijkt al snel of ie het te hoog in de bol had:

noodlanding en opkrabbelen

haalt ie de dichtstbijzijnde boom of is een vroegtijdige noodlanding noodzakelijk? En in dat laatste geval: weet ie ook weer zelf op te krabbelen?

nazorg

In het hokje vinden ook de eerste voorzichtige vliegoefeningen plaats, soms letterlijk over de ruggen van de nestgenoten heen. Als een jonge mees de anderen gemakkelijk overvleugelt, dan

Dan zal blijken of ie in de wijk zijn weg zal vinden. Aanvankelijk zorgen zijn opvoeders nog voor extra mondvoorraad en bijscholing. Het vluchtgedrag wordt zó gecultiveerd dat zo’n jonge mees niet voor de poes is en uiteindelijk zelfstandig de wijk kan nemen, een eigen territorium, veraf of dichtbij…

13

Groene ruimte Mathilde Stoffele, docent aardrijkskunde

Sinds anderhalf jaar voeren PABO Groenewoud en PABO

‘Ganztagsschule’ waar de kinderen tussen 8.00u en 18.00u

Arnhem, in samenwerking met het ILS, een minor “groeps-

(soms van 6.00u tot 20.00u) niet alleen les krijgen, maar

leerkracht VMBO “ uit. Deze minor geef t studenten de

ook worden opgevangen in groepen. Dit doe je niet in

ruimte om de onderbouw van het VMBO met leerwegonder-

gewone schoolgebouwen!

steuning (LWOO basis en kader) goed te verkennen. Buiten activerende en vakinhoudelijke lessen hebben wij

De school had naar eigen zeggen 25 jaar lang een stoffig,

gekozen voor een verdieping in de vorm van een excursie.

vlak en lelijk schoolplein. Reacties van de kinderen bleven

Deze driedaagse excursie naar Berlijn wordt voor een groot

dan ook niet uit. De school/projectleiders voerden vele ge-

deel door de studenten zelf verzorgd. De studenten kiezen

sprekken met de kinderen. En al snel ontstond het beeld

een perspectief, zoeken hier een excursieonderwerp bij en

van een ruimte zoals kinderen die het liefst ingevuld za-

bereiden zich voor. Tijdens de driedaagse voeren de stu-

gen. Heuvels om overheen te rennen, zandhellingen om

denten hun excursie uit, en maken ze een koppeling met de

vanaf te rollen. Rustplekken met mooie bomen om kalm

VMBO-praktijk.

te worden. Een beek met stromend water en grote stenen

Tijdens de driedaagse proberen we om enkele scholen in

om op te kunnen staan. Een pomp om met water te spelen.

Berlijn te bezoeken. Zo ook afgelopen april. Enkele van de

Tipi’s om lekker samen te kletsen. En tunnels om je in te

perspectieven die centraal staan bij aardrijkskunde zijn

kunnen verstoppen. Het plein moest een plek worden om

ruimte en natuur. In het kader van het thema ’groene ruim-

”prettig te verblijven”. Tussen 2000 en 2003 werd het 1 ha

te‘ bezochten we basisschool ’An der Bake’.

grote terrein inclusief de gebouwen aangepakt. Met een niet al te ruim budget en dankzij hulp van ouders

Basisschool ’An der Bake‘ heef t 470 leerlingen, elk leerjaar omvat 3 groepen. Zoals zoveel Berlijnse scholen is het een

14

kon er veel worden gedaan.

Door grondverzet ontstonden er reliëfverschillen op het

spelende kinderen…. Onze studenten konden eigenlijk niet

terrein. In natuursteen werden trappen gevormd, ze maak-

stilstaan en luisteren. Zodra het verhaal was afgelopen,

ten zitplekken met mooie houten banken, zandige hellingen

was de eerste vraag: “Mogen we even…?”.En voor even wa-

en een meanderende beek waarin kinderen naar hartenlust

ren onze Pabo- en ILS-studenten weer die kleine kinderen:

water op kunnen pompen. Ze beplantten rustige zithoeken

samen spelend met Berlijnse kinderen, balancerend over

met struiken; op dijkjes en heuvels zetten ze wilgenhut-

de rotsstenen in het water, rennend van de zandige hel-

ten, totempalen, en sculpturen. Langs de gebouwen leg-

lingen en onderzoekend wat allemaal blijft drijven en wat

den ze moestuinbedden aan en bouwden ze samen met de

niet. Spelen en een worden met de ruimte…

kinderen een stenen bakoven. De minorstudenten werden op basisschool ‘An der Bake‘ rondgeleid door een enthousiaste projectleidster. Overal

15

de favoriete plek van... We hebben collega’s op Pabo Groenewoud gevraagd hun favoriete plek te beschrijven: ‘de plaats waar ze het liefst verblijven’. Stilstaan en genieten dus, geschetst in vele kleuren…

aar ik nt en w on schij ht kan voez e d r gezic . ts w aa op mijn en plaa spinnen kje is e ar ik de wind even en gaat n le e p n n e ij a m M tg word. W de bloe jes kom gelukkig de kat me kop omen. Waar ik nd zachtjes in k r o a r h ar de len. Wa olken zie ove n zie en uik. Wa paarde r w n s ij ik a r r m g a ik blij! e Wa ar ik gemaaid kje word oet. Wa het pas tegen mijn v ijk van zo’n ple K alt slaap v en in de wei... z a r g r o ho le e Stof fe Mathild

16

Deze f ot kantie o is door ee n vr ie v an 20 nd v an 07 De f ot o mij ge biedt, . maakt je Corr v anaf tijdens de èz de zom een no e (la France top van de P ) er v at ar isw uy d’Ys , w a a r oning m s om de a ij n n d o zus en aan he n hande , z ic ht o ha t ve r b o n uit d v an de uwen ar man al ee p een stuke p zijn. I n aant Het is rachtige om mouwen te k al ja g s g ee a teken, e van he n heerlijke ving. maar o er geregeld ren t bes t a plek, w h ok om an. De er sch aar ik t e ge n e e n itt ev ieten ru met st erend en vr st er vaar ik en weg kan er iendeli a jk en d ls een verad zijn van de I k ve r h r e n . dr e e nach e telijke ming. De na ukte zomer ug me al op tuur is mijn v hemel v ak ant erblijf is ie. er bez daargin aaid ds tijd Pieter ens de Belger ko m e n s de

Mijn plekje is ‘de Elyzeese velden’, een stuk van het bosgebied tussen Nijmegen en Beek en deel van het Gelders Landschap. Ik loop er al jaren hard omdat ik simpel van geest ben, blijft dit stukje bos en me verrassen. Zoals elk bos verandert het met de seizoenen mee en vernieuwt het zich dus elke keer. Het pad dat een vorige keer nog open en licht was, is nu opeens dichtbegroeid en donker. Een pad dat ik een keer in een andere richting dan norma loop, geeft een heel ander perspectief op de omgev al ing. Na een storm zijn sommige paden tijdelijk geblokkeerd en weer later zie ik dan de in mootje gezaagde delen van een boomstam naast het pad. s Twee heel bijzonder plekjes in het bos zijn die van de kabouterboom en het hoge uitzichtpunt. De kabouterboom, oudste boom van Nederland, kijkt uit over een dalletje waaruit ondergrondse beekje s boven gronds komen, ik groet hem altijd respectvol. Hij mag dan wel een onverwoestbare oude geilaa rd zijn, een hoogbejaarde boom die elk jaar opnieu w nog bloeit maar ik heb liever niet dat hij het loodje legt als ik net langskom. Op het hoge uitzichtpunt doe ik vaak mijn rekoef eningen en kijk dan over de Ooypolder en het kerkje van Persingen richting Arnhem. Heel af en toe ben ik er ‘s ochtends om 6 uur al en ik kan dan echt ontroerd raken van de schoonheid van het landsc hap: dikke, laaghangende mist, koeien en bomen zonder poten of stam lijken te zweven boven het die gras en vroege vogels boven het water. Eigenlijk moet ik dit helemaal niet opschr ijven dan sta ik volgende keer met honderd anderen (veel minde daar r) te genieten. Maria Verkampen

bezigneer t twee n. Hij combi hermor Sc sh gi n. Eg ge ie nomen op de klimmen en schermvl ge is bij de to re fo de Deze bergbe en onder an graag doe: m en klimm or sh gi heden die ik Eg ik vanaf de ik ruzie met n. vliegen doe st voel kr ijg de Matterhor : be et ijn zi m je e op berg di me hier ggen dat ik ima. Als ik zou ze me er wel pr el vo ik r aa m , w ou vr mijn Gerard Boer

sma

Mi jn p le I k ko m k ? z o n d e gr a a g i n e e r n vaak e groen in beukenbo pr h s d e b l a a c h t i g e l i c e t v o o r j a a v a nw e g e h r, de k htv al e t zac adjes o in h op do nkere de zomer elte en rus te, bij, s t at e Jetsk n de mo t me t de i ge s t e Idze oi amme nga n in d gekleure her f s t.

17

. De st van Engeland p aan de zuidku zich ha sc en n nd la lle t ro he t Machtig is den aan kom ne be r ve gee ar rs da ve ig enkele uren di zee die zo vred men lucht die binnen im kl De . s’ kt er re st Si gt n ru weer te j ‘The Seve nt. En wij die bi . Zeker als je zichten vertoo zo nietig voelen s on n se us rt de vaste grond on de t en n da le en en da m kan spoken or en er . Maar nu hi en t rd he beseft dat lagen kan wo zomaar wegges t gebroken en he et t, vo en je r om m de t on n he hte os genieten, va , een onverwac vooral ademlo t heldere licht he , en ts ro ijt wit van de kr t gras… een adder in he ontmoeting met

Mijn plekje is daar waar he t op dat mom ent goed is om te zijn: bij mijn dierbare n, achter het bu reau, op de fie ts of, bijvoorbee ld, bij mijn ko nijn, frunnike nd aan haar zachte hangor en. Volgens m ij is het de ku nst om, waar je ook bent, we rkelijk te “zijn ”. Rusten in jeze lf, leven tuss en hemel en aa rde, in verbon denheid met de geheimvo lle grond van on s best aan. Da n kom ik “terec ht”, hoe chao tisch of verd rietig mijn si tuatie misschien ook is. Dan oo k kan ik, soms, de ander een plekje bieden om op adem te komen. Lia van Aalsu m (project ‘Spirit ualiteit en onderwijs’)

Jos Marell

maar het mijn dromen . mat in de tuin is was groot in ng hu ha gs jn lin mi ve in lie g ontstaan. Mijn tenen doezel ik we mit Oliven bomen. Een no ekken en weer See’ op mijn or Haus am See leer voorbijtr jn zelf gepote Fox ‘Haus am r we mi te n n va Pe va n n en te va pp d un sp Met het lie de landscha de aanknoping is wolken en zie huis van nu. d ik me tussen traling. jn huis. Een hu Ik kijk naar de men zie ik mi gt me bij mijn eaal. Nu bevin voorname uits en id n n br jn zij it e mi oo eg ek n nw pl aa er te van de bo 7 jaar gelede ad hang en va 55 bl n rd er ge Ee ve t hi t. zil he ik ar n terugdenken u in st ee de . Zo len s en nen tuin was de zonnestra trots van de . Wel cipressen ekend gespui en er De st ek s? me en zo je en nd de wt Ge ou me en Een onontgon d. om zon oze Bertolli vr sequoia’s de achtergron t vliegend, br aaien van de vol met tandel jaar tussen de n Leonardo op boom tegen he oier dan weleer. Met het dr bomen. Vorig k van het dorp boor tehuis va rijd tusge de st ge mo t ar is d, De he ? tij na zie ts g en de ik ru fie n t ou n Te e t va bome En wa t willen weten. als uit de goed i. Overal olijf n eerste soor ra he om daar nc ee d g ne t Vi in ha ge in me ag Ik ar e, ? td nd na ui to an re da md he ente in Tosc ek tig jaren na l een gigantisc namen, vernoe bben experim e do We he ot j. tte n Gr bi wi s l. zie t je ge me he ijf n he je st een ma een ster op armen tot in de n er nu als boom een beet et er van Rome en giganten met nt Ventoux. Ni st aa natie, de held de bomen als mannetje en zicht op de Mo en n f ur hu n sm de de on , len. Stop drea st is in Bédoin, re ze Hu st . t, en ce an ill en Gr gelopen. Ik ap ov en kp aa de Pr te ord. Marshall fietstocht in de huis komt t hammocks. die reuk- en sm n ee an sé ee gi tw ro t na e in n da n ud sen zuid en no ffe ar ge ko in ijs et wa en? Pu en te laten sw ssants en een nog steeds ni aan mijn voet Gullivers reuz , de verse croi egen. Ik weet n. Wat ligt er lavendelvelden nering aan toe kunnen vo er Jan van zo de we ik lk, ru wo Ik g . We en rin er steeds omhe of we er weer een zoete he overheen maar ney en kijken ur jo e th t ar st ming, st aan.

18

s Mirjam Bieken

van Surihet regenwoud een waterval in men met is sa , ek ik pl d te on rie Mijn favo een vakantie st ns de Tij to in de . fo g) de er waterval van name (Brownsb de klaterende r ? de rs on ie e, oo m ili m ts mijn fa t er nog ie wereld. Best aa ‘longen’ van de Margriet Kalwij

De voor mij allermoois te in Egypte, bij de piram plek vond ik vorig ja ar op vaka iden van G Van jongs ntie izeh af aan fasc ineerde het . oude besch aving, de m oude Egyp te ys spreekbeur ten over ge tiek, de cultuur. Ik h me al. De eb er vroe houden, w allerlei bo ger erkstukken eken over gelezen en over gemaa beetje alle nog steeds kt, documenta kijk ires die er (lang leve over worde ik naar zo’n de mediabo n x) ui al heel lan g: het bezo . Mijn ultieme droom tgezonden eken van de was dan oo En vorig ja piramiden k ar werd die en de tempe droom wer Karnak, Lu kelijkheid! ls. xor, die va D n e Isis, van H tempels va gen, met al or n s hoogtep unt de pira us, de Vallei der Kon Gizeh-plate in miden en au.....het de sf inx op bezoeken die uitkwam daar van w het ! Zo prach as echt dé tig, indruk rene, de ti droom wekkend, jd die door de ru alle bijzonder. En het moo s stroomt, de mysteri st, het seeuze sfeer, ie was dat Egypte. Ik zo ik wil ook zeke me echt th r weer teru uis voelde g! Volop ge in nieten. Michèle Bes tevaar

T ijdens de Op de m Zomer feesten is er alt eeste p ijd een le is er alt he ijd nog kken wil je da n gewo ctische drukte de Aff a Voer weg on NIET in ire met en niet hele fijn zijn. Ma de st ad. te verge Aff aire e a r lo tijdens gelukkig c te a n he t ties o de Zome r feesten Habana strand p het Valkhof, de je the plac Sandra e to be. !! Voor mij is Smits de

19

Jan Pouwels, Bureau internationalisering

Het was zeker niet onge-

Europa. Waarom? Omdat het

beetje ouder dan ik, wordt

voordat ze haar zeiltocht

zellig thuis. Integendeel.

spannend was en je niet wist

verliefd op het slavinnetje

om de wereld kan

We hadden een groot gezin

wat er kon gebeuren.

‘knikkertje’ wat natuurlijk

nen, volkstammen volwas-

een volstrekt taboe is en

senen met tientallen legi-

en er was altijd wel wat te

20

begin-

doen. Een broertje met de

Spanning en niet weten wat

mede daardoor moet hij de

tieme, psychologische en

vinger tussen de deur of

er kan gebeuren, wat een

wijk nemen. Hij monstert

sociale barrières die hun

met twee man een te nauwe

heerlijk

In

aan als onderchirurgijn en

eigen opgelopen angsten

spijkerbroek aantrekken of

die tijd, 13 jaar oud, las ik

het avontuur begint. En

en onzekerheden moeten

bij de verwarming luisteren

Marijn bij de Lorredraaiers

op deze manier helpt Miep

maskeren. ”Ze laten niet

naar Mustang Sally van Wil-

van Miep Diekmann, haar

Diekmann ons, jonge en

alleen een achternaam na

son Pickett! Maar dat weer-

meesterwerk uit 1965. Op

onwetende lezertjes uit het

en wat centen”, aldus Beig-

hield ons er niet van zoveel

20 oktober 1681 vernielt

kneuterige Nederland, de

beder in zijn roman Vergeef

als kon de wijk te nemen:

een orkaan, gevolgd door

geschiedenis van onze sla-

me (2007), “maar ook hun

spijbelen van school, te

een grote brand een groot

venhandel in de 17de eeuw

neurosen, ontberingen, on-

laat thuiskomen, ‘s avonds

gedeelte

Willemstad

en de kracht van liefde te

behandelde depressies en

buiten spelen en belletje

op Curaçao. Veel mensen

ervaren. Marijn keert terug.

onverwerkte

trekken of de lampen van

komen om, ook de vader

Zoals bijna iedereen, die de

Overigens blijkt uit het boek

lantaarnpalen stukgooien;

en moeder van Aletta, Ma-

wijk neemt, terug wil keren.

dat je zonder problemen

bij vrienden – en vriendin-

rijn en Oeba de By. Nu is de

Maar soms lukt dat niet.

topmodel kunt worden op

nen blijven overnachten en

veertienjarige Marijn, als

tot 5 uur ‘s nachts praten en

oudste zoon, het hoofd van

Ook Laura Dekker wil de

zo mogelijk nog harder over

lachen en later liften door

de familie. Marijn, dus een

wijk nemen maar ontmoet,

het falen van volwassenen

vooruitzicht!

van

frustraties.”

je veertiende. Thoreau is

wanneer hij al op de eerste

Onze studenten, gelukkig

len in het geval er iets met

de ploeg over de botten van

pagina’s van Walden (1854)

ouder dan 18 jaar, hebben

zijn meerderjarige dochter

de oudere generatie. Het is

schrijft: “Practically, the old

ook heel wat barrières te

mocht

tijdens

niet anders. “Ik revolteer,

have no very important ad-

nemen voor zij voor een stu-

haar verblijf in Afrika. Wat

dus ik ben”, schreef Albert

vice to give the young, their

die of stage naar het buiten-

een domoor. We hebben de

Camus. Ik adviseer eenvou-

own experience has been so

land gaan en op hun manier

spanningsvolle gezinssitua-

dig: neem de wijk, zolang

partial, and their lives have

de wijk nemen. Persoonlij-

tie, die mede oorzaak bleek

het nog kan. En Laura… je

been such miserable failures,

ke, intellectuele en sociale,

te zijn van de barrière, met

weet veel beter dan ik, dat

for private reasons, as they

maar soms ook onverwachte

respect behandeld. De vader

het heel gevaarlijk is wat je

must believe; and it may be

familiale barrières, doemen

heeft natuurlijk netjes inge-

gaat doen. Daarom. Behou-

that they have some faith

voor hen op. Ik herinner

bonden en de dochter nam

den vaart.

left which believes that ex-

me een geval van een va-

de wijk, zoals alle dochters

perience, and they are only

der – zelf advocaat die ons

en zonen behoren te doen.

less young than they were.”

aansprakelijk

Elke nieuwe generatie trekt

wilde

stel-

gebeuren

21

De uitdaging – de verandering Auke Roks, student afstudeerfase

“I read somewhere how important it is

ik in. Ik wist niet goed waar ik mee be-

in life not necessarily to be strong, but

zig was. Ik wilde vrij zijn. Ik wilde me-

to feel strong. To measure yourself at

zelf meten. Kan ik dit wel?

least once”

Uiteindelijk ben ik 5 maanden in Nepal

Bron: Into the wild

geweest. Die tijd heeft me meer geleerd dan een tekstboek me ooit eerder

Studie… leren, in ontwikkeling zijn,

heeft bijgebracht.

uitdagingen aangaan… Je bent student. Je hebt je beroep ge-

Wanneer je gaat reizen kom je op een

kozen en je weet precies waar je heen

nieuwe plek. Je ziet dat het leven ook

gaat. Basisonderwijs! Het is fantas-

anders kan. Dat ‘anders’ fantastisch

tisch en leuk, je geniet van je stages.

kan zijn. Dat armoede verschrikkelijk

Dit is waar je goed in bent. Je leert

is, maar soms ook relatief. De mensen

veel. In principe heeft de Pabo je ge-

die je ontmoet, zijn allemaal mensen,

noeg te bieden. Waarom zou je dan ei-

maar zo anders. Frankrijk is vreemd,

genlijk gaan reizen?

22

Ik heb veel nagedacht over de vraag

Japan is vreemd, net zoals Breda soms

waarom ik zou gaan reizen. Wat trig-

vreemd kan zijn. Je leert naar verschil-

Het HBO bereidt je voor op het be-

gert me? Ben ik aan het vluchten? Ben

len te kijken en te bedenken dat ver-

roepsleven. Na je Pabo-opleiding heb

ik mijn leven aan het verbreden of ver-

schillend mooi kan zijn.

je al een flinke dosis ervaring en daar-

diepen? Wil ik ‘vrij’ zijn? Waar ben ik

mee stap je het basisonderwijs bin-

mee bezig?

Reizen kan je ogen ook op andere ma-

nen. Toch zie je dat veel mensen ervoor

En ja, ik ben gaan reizen. In januari

nieren openen. Bijvoorbeeld wanneer

kiezen om te gaan reizen. Reizen voor,

2008 vertrok mijn vliegtuig. Met een

je een trekking maakt en je naar een

tijdens of na de studie.

goede portie voor- en tegenzin stapte

roofvogel kijkt die op een muis jaagt,

of wanneer je een gigantisch meer van

chips en een fles cola. “Chips en Cola

je terug aan betere tijden. Aan tijden

ijs voor je ziet. Het is schoonheid waar

is alles wat je nodig hebt om beter te

waar je op het hoogste punt van de

de mensen die ernaast wonen niet meer

worden…” Je zucht een keer diep en je

berg stond en de vallei in keek, maar

van opzien.

weet dat het beter wordt. De volgende

je denkt ook aan de rat op je kamer of

Je maakt een ongelooflijke kajaktocht

keer dat je ziek wordt, weet je snel

de schreeuwende verkoopman waarbij

en verovert een woeste rivier. Je slaat

waar je de juiste antibiotica op kunt

je jezelf ongemakkelijker voelde.

om maar weet jezelf met je nieuw ge-

halen en je lapt jezelf op… Die nacht

Je glimlacht en mompelt stilletjes…

leerde technieken snel weer overeind

word je wakker en kun je alleen maar

“I’ve seen worse”.

te helpen, in plaats van dat je in het

over het model ‘Adaptief’ dromen..

water belandt. Je schreeuwt en lacht…,

Mijn basisbehoeften worden zélfs hier

Daar sta je dan: zelfverzekerder, zelf-

je doet, dit! Jij bent - echt - hier!

nog bevredigd.

standiger, toegankelijker, wereldwijzer…

Soms heb je het zwaar. Je spreekt de

Je komt thuis en alles is anders. Smak,

taal niet of de andere cultuur kan je

opnieuw een confrontatie! Het kan ook

voor moeilijkheden plaatsen. Je zit een

anders jongens… Waarom moet het

dag lang op het toilet omdat je het ver-

zo!?

keerde vlees hebt gegeten. Je kunt ‘s

De wereld is niet veranderd, maar jouw

nachts niet slapen omdat een rat jouw

kijk er op wel. Je bent wereldwijs ge-

tas vreselijk interessant vindt.

worden en dat neemt niemand je meer af.

En dan… je bent ziek, doodziek. Je mist thuis ontzettend. Was je maar

Wanneer je jaren later met zweterige

nooit gegaan! Gelukkig komt een reis-

handjes in de wachtkamer zit, wach-

genoot de kamer binnen met een zak

tend op je sollicitatiegesprek, denk

23

Coming out of my comfort zone My ERASMUS experience - combining life with learning Rhiannon English (Nrd. Ierland) My name is Rhiannon English and I am from a small fishing

liefs. It also helps you to be come independent whilst co-

village on the North coast of Northern Ireland. I am twenty

ping with the challenges of living abroad without the help of

two years old and training to become a primary school tea-

your family and friends. By coming to Holland I had nothing

cher. This year I took part in an ERASMUS exchange program-

to lose and everything to gain academically and socially.

me. My host university was Pabo Groenewoud, where I spent four and half incredible months. Goodbye leprechauns, hello

Coming from a divided society I was most impressed by how

bicycles, windmills and extremely tall Dutch men!!

the Dutch society accepts differences and embraces many cultures. In Northern Ireland religion plays an important

When I first heard about ERASMUS I knew immediately that

part of our society and identity. We are a very religious na-

I wanted to take part. One of the main reasons was due to

tion, which can influence everyday life. Although Northern

my teaching practice experiences in Northern Ireland. I was

Ireland is a country that is divided by religion the younger

becoming increasingly dissatisfied with how we teach and

generation is more accepting and religious problems within

treat our children. I felt that if I was going to be a successful

Northern Ireland are increasingly becoming a thing of the

innovative teacher, I would have to experience another Edu-

past.

cation System, ERASMUS provided the perfect opportunity. Studying at the Pabo was an enlightening, inspiring and

24

I have a personal belief that in order to grow and learn it is

joyful experience. Compared to my traditional predomina-

vital that you come out of your comfort zone and experience

tely white protestant university, it felt like a breath of fresh

a culture other than your own. Experiencing another culture

air studying at Pabo Groenewoud. I felt free to express my

allows you to reflect upon your own culture, values and be-

opinions and a new release of passion and enthusiasm for

teaching, which I felt was trapped inside me due to the con-

Another incident that shocked me was the level of physical

fining boundaries of ‘old school’ Stranmillis. I was espe-

contact allowed between teacher and pupils. In Northern

cially impressed by the relationships between teacher and

Ireland we have strong child protection regulations. We are

student at the Pabo. In Northern Ireland we have a very dis-

encouraged not to even hug a child or allow them to sit on

tant formal relationship with our lecturers. I felt the Pabo

our knee. I nearly fell off my chair when I saw my teacher

teachers were more open, approachable and reasonable on

playfully wrestle a pupil!!

both a personally and professional level. The entire teacher staff made a huge effort to build strong and meaningful re-

I was inspired by the close and personal relationships Dutch

lationships with the international class.

teachers have with the children. I think this has great benefits and leads to more effective learning. This was evident

After spending five weeks in a Dutch school, I realised that

as the children freely expressed their opinions and were not

there were vast differences between a Dutch and Northern

afraid to make mistakes. This type of environment is vital for

Irish classroom. Every day I was surprised and amazed by

children to learn and develop a love of learning

incidents I observed. The first incident which shocked me was when the teacher introduced me by my first name. In

Living among an international community I learnt about

Northern Ireland I would be addressed as “Miss English”.

different eating habits, social habits, hobbies and relation-

The second aspect which surprised me was how casual the

ships. I can now cook a great Spanish omelette, drink polish

teachers were dressed. In Northern Ireland we have a strict

vodka straight and speak some German. Being part of an in-

dress code for teachers. Jeans and trainers are forbidden.

ternational class has provided me with the opportunity to challenge and reflect upon stereotypes. I now realise that,

The relationship between pupil and teacher shocked and

no matter what county a person is from, they are unique

amazed me the most. In Northern Ireland there is a huge gap

with individual values and attitudes. Everyone has the right

between pupils and teachers and we have a very formal rela-

to their own opinion and choice of lifestyle.

tionship. We would never share or tell the children personal information about our families or lives outside of school. On

Lastly I would like to thank the Pabo staff for the warmth

my second day I was amazed to learn that my teacher openly

and wisdom they showed our international class. I will de-

discussed his husband with the children and how he was gay

finitely bring home the Dutch attitude to teaching and life-

and married. In Northern Ireland this would not happen. I

style. It was a truly memorably experience, which will stay

think this approach is effective as it creates deeper relation-

with me throughout life.

ships between pupil and teacher.

25

Een beetje Nederland in Zweden Janet van der Meulen-Visser, oud-studente deeltijd verkort

Ik moet wel even slikken als wij eind 2006 besluiten naar

en ondersteuning uit Nederland. We gebruiken de metho-

Zweden te emigreren. Overigens geen romantisch ‘ik- ver-

des ‘Leessleutel’, ‘Taaljournaal’ en voor de oudere kinderen

trekverhaal’ want mijn man gaat daar gewoon voor een

‘Nieuw Nederlands’. Ook hebben we ‘Nederland in Zicht’,

werkgever werken. Weliswaar in Kopenhagen en niet in

speciaal ontwikkeld voor NTC-scholen, waarmee we metho-

Zweden, maar wat betekenen grenzen nog in het huidige

disch kunnen werken aan cultuuronderwijs.

Europa? Ik ben net klaar met de verkorte deeltijdopleiding en gretig om te beginnen in het Nederlandse onderwijs.

In mijn groep zijn grote niveauverschillen. Het Zweedse

Maar wat zou ik in Zweden kunnen met mijn Nederlandse

onderwijs begint pas met leren lezen op 7-jarige leeftijd,

diploma?

dus een deel van de kinderen in de klas kan lezen en een aantal nog niet. Het is niet onze hoofdtaak om kinderen te

Na wat googelen, kom ik erachter dat er in Lund (waar wij

leren lezen, wat dat betreft moeten we aansluiten bij het

naar toe verhuizen) een Nederlandse NTC-school (NTC= Ne-

leesniveau in hun Zweedse klas.

derlandse Taal en Cultuur) is, waar kinderen twee uur in de week, na de reguliere schooltijd, Nederlandse les krijgen. Meteen na aankomst ga ik daar aan de slag als assistent en na drie maanden krijg ik een eigen groep met kinderen tussen de 6 en 8 jaar. We zijn met drie klassen: een kleuterklas, een middengroep (die van mij) en een groep met kinderen vanaf 9 jaar. De kleutergroep is echter zo groot dat er een aantal kinderen wordt doorgeschoven naar mijn groep. De school is aangesloten bij de Stichting NOB (Nederlands Onderwijs in het Buitenland); om het jaar komt de onderwijsinspectie op bezoek. De school ontvangt subsidie

26

Voor een aantal kinderen is Nederlands hun eerste en

Stellen komt ook aan

dominante taal (NTC-richting 1) voor de meesten echter

bod. Spelling speelt

hun tweede taal (NTC-richting 2). De thuistaal is meestal

een ondergeschikte

Zweeds (Alleen daar waar dagelijks thuis Nederlands wordt

rol. Spelling en stel-

gesproken met tenminste een van de ouders, is het monde-

len zijn de moeilijk-

linge niveau in Nederlands en Zweeds vergelijkbaar). Het

ste onderdelen voor

NOB stelt eisen waar we ons aan moeten houden; voor kin-

de kinderen. De Ne-

deren waarvoor Nederlands de tweede taal is, mag de ach-

derlandse spellingsregels zijn anders dan de Zweedse. De

terstand ten opzichte van het Nederlands onderwijs niet

‘v’, de ‘w’ (die in het Zweeds niet bestaat) en de ‘f’ zijn

meer zijn dan twee jaar. Door middel van jaarlijkse testen

niet uit elkaar te houden. De ‘o’ is voor de kinderen een

houden we het niveau in de gaten.

‘oe’ en een woord als ‘dag’ (zelfde betekenis) klinkt in het Zweeds juist lang en niet kort. Schrijven gaat in de Zweedse

Door de grote niveauverschillen is het een tijd zoeken

klas niet gelijk op met leren lezen, zoals in Nederland. Ook

naar een optimale structuur voor de lessen. In mijn af-

de schrijfmotoriek krijgt in het Zweeds veel minder aan-

studeerstage heb ik me verdiept in woordenschaton-

dacht, de kinderen leren eerst los te schrijven en pas veel

derwijs aan anderstaligen en dit blijkt een goede basis

later aanelkaar (als ze dat al leren, het gebeurt niet op elke

(‘Met woorden in de weer’). Verder ben ik tijdens de oplei-

school).

ding en stages enthousiast geraakt voor coöperatief leren en hier ga ik dan ook mee aan de slag. De interactie wordt hiermee bevorderd en daarmee de mondelinge taalvaardigheid. Ik werk veel met projecten, die worden ingeleid met nieuwe woorden, waaraan gedurende het gehele project structureel wordt gewerkt. Er wordt ook gelezen door de kinderen die dat kunnen, vaak in tweetallen, en verder werken we individueel op eigen niveau. Gelukkig heb ik vaak een assistent waardoor we de kinderen veel individueel uitleg kunnen geven. Voor de kinderen, die qua mondelinge taalvaardigheid een veel lager

Intussen heb ik er nog twee baantjes bij gekregen als moe-

niveau hebben, wordt deze individuele tijd ook ingevuld

dertaalleerkracht op twee Zweedse scholen. In Zweden

met gesprekken.

wordt moedertaal- onderwijs gegeven in elke taal als er

27

minstens vijf kinderen in een gemeente zijn met eenzelfde

aangeslagen dan mijn Nederlandse onderwijsachtergrond,

moedertaal. Dit betekent dat je binnen die gemeente van

helaas. Wat (basis)onderwijs betreft, staan de grenzen in

school naar school reist om kinderen individueel of in klei-

Europa nog slechts op een kier.

ne groepjes les te geven, na hun reguliere schooltijd.

Ik heb het ontzettend naar mijn zin op mijn nieuwe werk en

Nederlands is natuurlijk een kleine moedertaal hier en

besef dat het niet veel buitenlanders is gegund om na on-

meestal heb je daar geen fulltime baan aan. Er zitten be-

geveer twee jaar een vaste baan te bemachtigen. Door mijn

halve voordelen (veel vrijheid, kinderen van verschil-

werk leer ik Zweden ook nog eens kennen als mijn broek-

lende leeftijden en niveaus) ook nadelen aan dit werk.

zak. Maar tegelijkertijd mis ik ook een klas met kinderen.

Je hebt geen vaste werkplek, geen echt leslokaal, geen vaste

Toen ik vorige week een les mocht geven op de universiteit

collega’s, vaak weinig contact op de scholen waar je komt,

in Lund kreeg ik, zelfs bij deze vierdejaars studenten, een

en het kost veel reistijd. Verder is er de onzekerheid omdat

heel vertrouwd gevoel en ging het toch weer kriebelen.

ook hier wordt bezuinigd en het nog maar de vraag is of er

Misschien toch ooit nog een combinatie met lesgeven in

toekomst is voor zo’n kleine moedertaal.

het verschiet?

Veel collega’s proberen hun Zweedse bevoegdheid te halen, want pas dan kun je op een Zweedse school lesgeven. Ook

Mijn eigen kinderen zijn inmiddels al aardig ‘verzweedsd’.

ik ben met dat traject begonnen. Het is een lange weg, veel

De jongste, net negen toen we verhuisden, spreekt zo goed

formaliteiten, diploma’s laten vertalen, etc. Dan, afhanke-

als accentloos Zweeds en verwisselt af en toe Nederlandse

lijk van je achtergrond, minstens een jaar opleiding met

woorden met Zweedse. De oudste, bijna dertien bij onze

een half jaar fulltime stage. Dat kun je afsluiten met een

verhuizing, heeft en behoudt denk ik een accent en haalt

examen (in Stockholm). De eisen zijn hoog. Een collega,

het Nederlands en Zweeds geheel niet doorelkaar. Als z’n

met zes jaar ervaring in het Nederlandse speciaal onder-

Zweedse woordenschat nog wat toeneemt de komende ja-

wijs, heef t dat examen niet gehaald. Er wordt meer van je

ren, is hij volwaardig tweetalig. Ze krijgen beiden op hun

gevraagd dan van een kersverse Zweedse leerkracht.

Zweedse school een keer per week Nederlands. En wij praten natuurlijk Nederlands thuis, dat zal altijd zo blijven.

Als ik dan ook een advertentie zie voor een baan, die precies aansluit bij mijn werkervaring van vóór de verkorte opleiding op Pabo Groenewoud, is de verleiding groot erop te schrijven. En zo komt het, dat ik nu sinds april dit jaar, een fulltime baan heb bij de Swedish Road Administration als verkeersplanner (beleidsmedewerker) voor f iets en openbaar vervoer. Mijn Nederlandse ‘f ietsgenen’ worden hoger

28

Lidmaatschap Alumnivereniging Chronos Alumnivereniging van Pabo Groenewoud Nijmegen en haar rechtsvoorgangers. Iedereen die voorheen bij ons is afgestudeerd, heeft vorig

Ook roepen we leden die graag zitting willen nemen in het

jaar - in reactie op een brief van de alumnicommissie - te

bestuur op zich te melden bij het huidige bestuur.

kennen kunnen geven lid te willen blijven van de Alumnivereniging Chronos. Voor degenen, die dat ontgaan is of die

Als je contact met het bestuur van Chronos wilt, stuur dan

het vergeten zijn en er nu spijt van hebben, bestaat de mo-

een e-mail naar [email protected] .

gelijkheid nog steeds zich als alumnus aan te melden. Het

We zien uit naar reacties...

lidmaatschap is gratis! De nieuwe afgestudeerden worden automatisch aan het alumnibestand toegevoegd.

Bestuur van Chronos: Voorzitter:

Fief Bleeser

Chronos heeft een eigen website. Je kunt die vinden onder

Vice-voorzitter:

Peter Adriaansen

http://www1.han.nl/restyle/shpo-pn/content/Alumni_

Penningmeester: Kees Bosman

Chronos.xml

Secretaresse:

Margriet Kalwij

Op de website staat een link waar je je persoonlijke gegevens

Leden:

Bea Bisseling

kunt inzien. Daarvoor hoef je alleen je eigen e-mailadres in



Bert Claessens

te voeren en dan op wijzigen te klikken. Je ontvangt dan een



Hans Cornelissen

e-mail met daarin een link naar ‘update alumnus’.



Laura Fransen

Vervolgens kun je daar je gegevens controleren en eventueel



Erny Holla

aanpassen. Om redenen van privacy is voor deze procedure



Jos Marell

gekozen. We willen eenieder verzoeken om in ieder geval even na te gaan of de ingevoerde gegevens nog kloppen. We roepen eenieder die mooie ideeën heeft op zich te melden bij het bestuur. We zijn een vereniging in ontwikkeling, vol met sprankelende ideeën maar dat neemt niet weg dat we graag horen waaraan behoefte is bij de leden. Meld ze ons, dan kunnen we kijken wat we ermee kunnen doen.

29

www.samenonderwijsmaken.nl is online! Het onderwijs gaat veranderen... Het wordt inspirerender, ondernemender, beter! Maar niet zonder jou! We doen het samen! In 2 minuten maak jij het onderwijs al een beetje beter! Heb je mooi lesmateriaal gebruikt in je klas? Een educatief ontwerp. Een leerarrangement. Een handleiding bij een methode. Een spel. Breng jij de leerlingen in je klas een stap verder in hun ontwikkeling? Ga naar www.samenonderwijsmaken.nl Een nieuwe en inspirerende website voor het onderwijs. Neem een kijkje. Laat je inspireren! Wees trots op jouw lesmateriaal.

• Klik op de button ‘zelf materiaal toevoegen’ en deel je lesidee met anderen. Via de redactie wordt het op de website geplaatst



• Blijf op de hoogte van ontwikkelingen in het primair onderwijs via PaboNieuwsDienst



• Download gratis onderwijsmateriaal, leerarrangementen, scripties en afstudeeronderzoeken



• De site is in ontwikkeling. Doe mee! Stuur in! Samen onderwijs maken! Voor meer informatie [email protected]

30

www.samenonderwijsmaken.nl

www.samenonderwijsmaken.nl is interactief en een inspiratiebron voor (aankomende) leraren

samenste

lling: Chronos-bes tuur

eindred

actie

en fo tog

rafi

e: Jo s

Mare

lL

DRUK & V ormgeving:

grafipoint boxmeer