De wet BOPZ* binnen Zorggroep Sint Maarten; * Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen deel je leven
Uitgave april 2014
van opname tot verblijf op een psychogeriatrische afdeling.
Waarom de BOPZ ? De Wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) is bedoeld ter bescherming van cliënten die vanwege een geestelijk probleem zoals dementie niet meer goed zelf kunnen beslissen.
Waar is de BOPZ van toepassing? Binnen Zorggroep Sint Maarten is de Wet BOPZ van toepassing op de psychogeriatrische afdelingen van de volgende locaties: Franciscus in Ootmarsum Gerardus Majella in Denekamp Gravenstate in Denekamp Gereia in Oldenzaal Molenkamp in Oldenzaal Oldenhove in Losser Tiekerhook in Overdinkel Sint Jozef in Weerselo Deze locaties hebben besloten afdelingen die zijn ingericht voor het veilig kunnen wonen van cliënten met een vorm van dementie.
Wanneer opname volgens de BOPZ? Opname op een besloten psychogeriatrische afdeling is uitsluitend mogelijk met een speciale indicatie (artikel 60) van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Het CIZ doet onderzoek en gebruikt hiervoor o.a. informatie van de huisarts. Ook kan de burgemeester en de rechter besluiten tot een opname op een BOPZ-afdeling.
Een opname volgens de BOPZ kan op drie manieren: 1. Vrijwillige opname In dit geval toont de cliënt voldoende bereidheid om te worden opgenomen. VOORBEELD: Mevrouw Jansen woont alleen en heeft last van lichte vergeetachtigheid. Ze vergeet te eten en te drinken. Ook raakt ze soms de weg kwijt als ze naar de supermarkt loopt. Haar familie heeft daarom met de huisarts overlegd over mogelijkheden voor een opname. Mevrouw Jansen geeft aan dat zij het met de opname eens is. 2. Opname met een Artikel 60-verklaring In dit geval toont de cliënt weliswaar géén bereidheid tot opname, maar biedt hij/zij ook geen verzet. VOORBEELD: Mevrouw De Vries woont thuis en is al een poos erg vergeetachtig. Haar familie en haar huisarts vinden dat zij niet meer thuis kan blijven wonen. Ze kan niet meer voor zichzelf zorgen en heeft de hele dag toezicht nodig. Bij een gesprek over opname glimlacht mevrouw De Vries de hele tijd vriendelijk. Maar zij geeft geen antwoord op de vragen die worden gesteld. Met andere woorden: zij toont geen bereidheid, maar biedt ook geen verzet. Mevrouw De Vries wordt met een Artikel 60- verklaring opgenomen. 3. Opname met een IBS (Inbewaringstelling) of RM (Rechterlijke Machtiging) In dit geval biedt de cliënt verzet tegen de opname. VOORBEELD: Mevrouw Pietersen is vrijwillig opgenomen op de psychogeriatrische afdeling. Na 14 dagen wil ze graag naar huis. Maar bij de uitgang wordt ze tegengehouden. Mevrouw Pietersen blijft herhalen dat ze weg wil en loopt steeds naar de uitgang. De arts beoordeelt de situatie van mevrouw Pietersen. Thuis bracht zij zichzelf en haar omgeving steeds in gevaar, omdat ze het gastoestel liet branden. Terug naar huis kan dus niet. Daarom wordt door de rechter een Rechterlijke Machtiging afgegeven.
Huisregels Elke psychogeriatrische afdeling heeft eigen huisregels. Deze huisregels kunt u vinden in de cliënteninformatiemap.
Hoe werkt een psychogeriatrische afdeling? Beperken van gevaar De psychogeriatrische afdelingen van Zorggroep Sint Maarten zijn besloten afdelingen. Ze zijn zodanig ingericht dat de cliënten geen gevaarlijke situaties kunnen tegenkomen. Dat wil zeggen: de toegangsdeuren zijn veelal beveiligd met een slot met toegangscode. Ook ramen en deuren naar balkons zijn beveiligd. Daarnaast zijn er hoge balustrades, bijvoorbeeld bij balkons. En laden en kasten met gevaarlijke voorwerpen, zoals messen en medicijnen, zijn afgesloten. Toezicht Op de psychogeriatrische afdelingen van Zorggroep Sint Maarten is bovendien sprake van extra toezicht. Afhankelijk van de behoefte van de cliënt wordt de wijze van toezicht afgesproken en indien nodig vastgelegd in het Zorgleefplan. Er bestaan de volgende manieren van toezicht: Direct visueel toezicht door middel van aanwezigheid. Toezicht op afstand, doch aanwezigheid van een medewerker in de nabijheid/ binnen de woning, waarbij geluiden als roepen of onrust signalen kunnen worden waargenomen. Toezicht met behulp van domotica, zoals sensoren bij het uit bed stappen of een bel. Vrijheidsbeperkende maatregelen Zorggroep Sint Maarten heeft een cliënt- en belevingsgerichte visie op zorg waarbij autonomie en zelfbeschikkingsrecht van cliënten belangrijk worden gevonden. Vanuit deze visie hanteert Zorggroep Sint Maarten een zogenoemd non-fixatiebeleid. Non-fixatiebeleid wil zeggen dat bij valgevaarlijke of onrustige cliënten geen
onrustbanden worden gebruikt. Ook het toepassen van dwang past niet in onze visie, een client zal bijvoorbeeld geen voeding onder dwang toegediend krijgen. Het gebruik van andere vrijheidsbeperkende middelen wordt zoveel mogelijk voorkomen en waar mogelijk vervangen door cliëntvriendelijke (elektronische) hulpmiddelen. De beslissing om deze maatregelen te gebruiken wordt genomen door de specialist ouderengeneeskunde en altijd in overleg met de vertegenwoordiger van de cliënt. Deskundigheid en opleiding medewerkers Alle medewerkers die werken op de psychogeriatrische afdelingen van Zorggroep Sint Maarten worden eens per twee jaar bijgeschoold op diverse onderwerpen, waaronder de wet BOPZ. Zo blijven zij deskundig en kunnen zij de cliënten de best mogelijke zorg bieden.
Belangrijke begrippen: 1. Wilsonbekwaamheid Wilsonbekwaamheid betekent dat de cliënt niet in staat is tot een redelijke waardering van zijn/haar belangen in een bepaalde situatie. Daardoor kan de cliënt bijvoorbeeld geen beslissingen nemen over de zorg die nodig is en ook geen toestemming geven voor een zorgleefplan. 2. Vertegenwoordiger van de cliënt In het geval van wilsonbekwaamheid is het noodzakelijk dat iemand als vertegenwoordiger van de cliënt optreedt. Dit kan een familielid zijn, zoals partner, broer, zus, kind óf een door de rechter aangewezen curator of mentor. Ook kan de vertegenwoordiger een door de cliënt benoemd persoon zijn. Deze vertegenwoordiger treedt dan in de plaats van de bewoner en is overlegpartner bij het opstellen van het zorgleefplan.
3. Gevaar Gevaar kan aanleiding zijn tot dwangbehandeling of tot vrijheidsbeperkende maatregelen op basis van de wet BOPZ. Er worden verschillende soorten gevaar onderscheiden: de cliënt vormt een gevaar voor zichzelf, voor anderen óf voor de algemene veiligheid van goederen. 4. Dwangbehandeling Onder dwangbehandeling wordt verstaan: het toepassen van een behandeling waartegen verzet van de cliënt bestaat. Van verzet is sprake wanneer de cliënt verbaal of non verbaal aangeeft een bepaalde handeling/behandeling niet te wensen. Indien er sprake is van gevaar, kan de handeling/behandeling echter tóch doorgaan. Het is aan de verantwoordelijke arts om toestemming te geven voor een dergelijke behandeling. Hij legt dit schriftelijk vast en meldt dit bovendien aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Het toepassen van dwangbehandeling mag in deze situaties alleen plaatsvinden indien is voldaan aan de volgende twee voorwaarden: 1. Er is sprake van (dreigend) ernstig gevaar voor de betrokken cliënt of anderen én 2. De behandeling is noodzakelijk om dit ernstige gevaar af te wenden. 5. BOPZ -arts De BOPZ- arts binnen Zorggroep Sint Maarten draagt zorg voor de beleidsmatige voorwaarden van een goede toepassing van de bepalingen van de Wet BOPZ en is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg en uitvoer van de regels in de Wet BOPZ. 6. Zorgleefplan In het zorgleefplan worden alle afspraken rondom de zorg vastgelegd, die zijn gemaakt met de vertegenwoordiger van de cliënt. Hetzelfde geldt voor de afspraken rondom de BOPZ.
Toezicht van de Inspectie voor de gezondheidszorg Maandelijks wordt aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg een overzicht toegestuurd van cliënten die onvrijwillig op de psychogeriatrische afdeling zijn opgenomen én van de cliënten die door ontslag, verlof of overlijden niet meer op de psychogeriatrische afdeling verblijven.
Klachten Bij klachten kunt u allereerst terecht bij de teamleider van de afdeling. Wilt u een officiele klacht indienen, dan beschikt Zorggroep Sint Maarten over een klachtenregeling. Zie hiervoor op onze website(www.zorggroepsintmaarten.nl) de klachtenfolder ‘Kan het beter? Laat het ons weten!’ Voor klachten die betrekking hebben op de uitvoering van de Wet BOPZ (zoals een uitspraak over wilsonbekwaamheid, het toepassen van vrijheidsbeperking of van een dwangbehandeling) kunt u terecht bij de Regionale Klachtencommissie. Deze klachtencommissie is als volgt te bereiken: Regionale Klachtencommissie Twente p/a mr. I.I. Assink Postbus 479 7600 AL Almelo Tel 0546-533633
Over Zorggroep Sint Maarten Zorggroep Sint Maarten vindt dat ieder mens recht heeft op zorg, liefde en aandacht. We zien een maatschappij voor ons waarin mensen bewust in het leven staan en dat leven samen delen. En dat geldt ook voor onze 17 woonzorgcentra en verpleegcentra, verspreid over het land, onze thuiszorg en kraamzorg. Onze 2.800 medewerkers en 1.900 vrijwilligers gaan dagelijks uit van de kracht van mensen, hun mogelijkheden en hun talenten. En van de kracht van delen. Deel je leven!
Meer informatie Wilt u nadere informatie over de Wet BOPZ? Of heeft u nog vragen? Dan kunt u terecht bij de teamleider van de afdeling of bij de specialist ouderengeneeskunde .
Zorggroep Sint Maarten Centraal Bureau Gravenallee 13 7591 PE Denekamp Postbus 244 7570 AE Oldenzaal 088 - 000 52 00
[email protected] www.zorggroepsintmaarten.nl KvK-nr: 08130883
