De werking van de lokale dienstencentra wordt geregeld door het Thuiszorgdecreet ( ). Vrij vertaald komt het hier op neer:

Wat is een lokaal dienstencentrum ? De werking van de lokale dienstencentra wordt geregeld door het Thuiszorgdecreet (14.07.1998). Vrij vertaald komt het hier op neer: Het lokaal dienstencentrum is een buurtgerichte welzijnsvoorziening. Er is bijzondere aandacht voor senioren en thuiszorggebruikers, maar iedereen uit de lokale leefgemeenschap kan in het ldc terecht. In een lokaal dienstencentrum vind je verschillende functies onder één dak: - dienstverlening: bijv. wasserette, restaurant, pedicure, boodschappendienst, klusjesdienst, mobiliteitsondersteuning, ergo aan huis, uitlenen personenalarmsystemen,… - informatie: bijv. spreekuur door een maatschappelijk werker, informatienamiddagen rond actuele thema’s, info-folders of tijdschriftje… - ontspanning/ontmoeting: bijv. diverse activiteitenclubs (hobby, biljart, kaarten, …), cafetaria - vorming: bijv.diverse cursussen (computer, talen, yoga,….) - thuiszorg: bijv.informatie rond en/of aanvragen van diensten aan huis, opvolging van zorgsituaties, organiseren van ontspanningsactiviteiten voor thuiszorggebruikers,… De invulling van deze deeldomeinen verschilt van centrum tot centrum, afhankelijk van de lokale noden en mogelijkheden. Hoe gevarieerd de invulling van het basisaanbod echter ook is, een aantal eigenschappen en werkingsprincipes zijn gemeenschappelijk voor àlle centra: - Een ldc is laagdrempelig: Wegens zijn inbedding in een buurt is het ldc er een bekend gegeven, waar het snel even aanlopen is. De openingstijden zijn er ruim. Men hoeft geen geloofsbrieven of lidmaatschap voor te leggen, geen zware administratieve procedures, geen receptionistes of wachtzalen te trotseren om van het dienstencentrum gebruik te maken. De goed uitgebouwde ontmoetingsfunctie van het ocmw sloopt heel wat drempels naar andere deelfacetten van de werking. Ook letterlijk zijn we laagdrempelig: minder-validen en mensen die slecht te been zijn kunnen onze infrastructuur gebruiken. - buurtgericht: Dicht bij huis, in hun vertrouwde omgeving, temidden van de mensen en het leven dat ze kennen betekent het dienstencentrum voor de gebruikers een zeer laagdrempelige en veelzijdige ondersteuning die zeer nauw bij de specificiteit van de wijk aansluit. - centraal aanspreekpunt: Het dienstencentrum is voor zijn bezoekers en buurt een plaats waar men voor letterlijk alles terechtkomt. Elke vraag krijgt er een antwoord, soms binnen het eigen aanbod, soms via doorverwijzing naar een meer gepaste dienst. - participatief: vrijwilligers en gebruikers hebben in het ldc een vinger in de pap. Zij worden aangemoedigd en op diverse wijzen uitgenodigd om het dienstencentrum mee vorm en inhoud te geven. - vrijwilligerswerk: belangrijk ! Het dienstencentrum doet graag een appèl op het potentieel uit haar achterban, omdat zinvol bezig blijven, actief blijven, iets betekenen, iets doen voor anderen, betekenis geven aan het leven. Naast het erkenning krijgen voor eigen vaardigheid is er ook een belangrijk sociaal surplus aan het vrijwilligerswerk in dienstencentra: men komt onder de mensen, men houdt contact met de wereld. Vrijwilligerswerk is in een dienstencentrum dan ook niet louter middel, maar evenveel doel. Meer info vind je op de website van VVDC, koepel van de Vlaamse Lokale Dienstencentra: www.dienstencentra.org. Rudi Mahieu P.Soeteweystraat 68 2640 Mortsel tel.: 03 455 23 12 e-mail [email protected]

De troeven van de lokale dienstencentra 1. Hun plaats in de lokale leefgemeenschap

- Verankerd in de buurt Een dienstencentrum ligt in een buurt en maakt er ook integraal deel van uit. Andere verenigingen (van allerlei slag) , andere diensten (postbode, mutualiteit, electriciteitsmaatschappij, politie..) die op het terrein aanwezig zijn kennen het DC en weten dat ze er terecht kunnen om probleemsituaties te signaleren. Omgekeerd kan het dienstencentrum alle kanalen in de wijk gebruiken om zaken door te geven. Dicht bij huis, in hun vertrouwde omgeving, temidden van de mensen en het leven dat ze kennen betekent het dienstencentrum voor de gebruikers een zeer laagdrempelige en veelzijdige ondersteuning die zeer nauw bij de specificiteit van de wijk aansluit. - Centraal aanspreekpunt Het dienstencentrum is voor zijn bezoekers en buurt een plaats waar men voor letterlijk alles terechtkomt. Elke vraag krijgt er een antwoord, soms binnen het eigen aanbod, soms via doorverwijzing naar een meer gepaste dienst. Ook andere actoren in de wijk (mensen uit verenigingsleven, postbode, wijkagent) signaleren problemen gemakkelijk aan het dienstencentrum, omdat men weet dat hun opmerking daar wordt opgenomen en gevolgd - Laagdrempelig We zijn een vertrouwd gegeven in de buurt – we zijn even “gewoon” als de kruidenier om de hoek. Iedereen kent wel al iemand die reeds vertrouwd is met het dienstencentrum. Het is rap even binnengewipt in het dienstencentrum. Daarenboven hoeft men geen geloofsbrieven of lidmaatschap voor te leggen, geen zware administratieve procedures, geen receptionistes of wachtzalen te trotseren om van het dienstencentrum gebruik te maken. Ook letterlijk zijn we laagdrempelig: minder-validen en mensen die slecht te been zijn kunnen onze infrastructuur gebruiken. We situeren ons geografisch dicht bij de mensen. Men hoeft zich niet ver te verplaatsen om naar het dienstencentrum te komen. We zitten op wandel- of fietsafstand. We zijn gemiddeld 50U per week beschikbaar – in sommige dienstencentra zelfs 7 dagen op 7. Onze openingsuren zijn zeer cliëntvriendelijk. 2. Neutrale positie - Pluralistisch De meeste lokale dienstencentra zijn opgericht door lokale besturen. Pluralisme is geen formaliteit voor de statuten, maar een daadwerkelijk uitgangspunt voor het lokaal dienstencentrum. Informatie, doorverwijziging, zorgafstemming kunnen gebeuren in alle neutraliteit en wars van het belang van de eigen zuil. Het dienstencentrum verenigt mensen rond een gemeenschappelijke interesse, lokaliteit, belang of probleem, met respect voor eenieders overtuiging, zonder exclusiviteiten. - Bruggen slaan

Vanuit haar neutraliteit is het lokaal dienstencentrum geneigd en bereid om contacten te leggen en goede relaties te onderhouden met alle andere voorzieningen die op het terrein actief zijn. Er kan veel meer vanuit bondgenootschap gewerkt worden, zonder gevaar om in een concurrentiepositie te komen. Veel liever dan een parallel aanbod op te zetten, maakt het dienstencentrum gebruik van de bestaande voorzieningen (met respect voor de keuze van de cliënt) en vult het aan waar er leemten zijn. 3. Publiek - Heterogeen publiek We werken niet alleen met/voor een zeer ruime groep mensen, maar ook met een zeer gevarieerde groep. Het dienstencentrum is een kruispunt voor mensen met zeer verschillende achtergrond, leeftijd, financiële situatie, gezondheidssituatie, mogelijkheden, interessesfeer, arbeidsverleden… Die verscheidenheid is een rijkdom waaruit allen kunnen putten. Veeleer dan te gaan segmenteren (kansarmen, zieken, ..) probeert het dienstencentrum integrerend te werken en de onderlinge ondersteuning te bevorderen. - Uit en thuis Het LDC is er niet alleen voor mensen die mobiel genoeg zijn om naar het dienstencentrum te komen, maar heeft ook aandacht voor “huisgebonden” mensen. Naast de haalfunctie (mensen komen ontspanning/ontmoeting/dienstverlening/vorming/info halen) groeit de brengfunctie (het LDC brengt een aanbod bij de minder-mobiele bezoeker thuis). - Vraaggestuurd Zowel op niveau als op het niveau van de groep beweegt het dienstencentrum op het ritme en op aangeven van de doelgroep. Activiteiten en diensten groeien meestal uit voorstellen van de bezoekers – Ook individuele tussenkomsten gebeuren op vraag en op maat van de bezoekers. We zoeken geen gebruikers op basis van een aanbod, maar creëren een aanbod op basis van de gebruikers. - Participatie Betrokkenheid bij en inspraak in de werking van het dienstencentrum is inherent aan de werking. Heel wat initiatieven worden genomen op aangeven van de bezoekers. Participatie werd ingeschreven in het decreet via de Centrumraad. Sowieso worden bezoekers van het dienstencentrum gestimuleerd via interne overlegstructuren, via informele kanalen, via daartoe opgezette processen om mee te denken rond en mee te werken aan het dienstencentrum. De afstand tussen de verschillende actoren in het DC is klein – op de werkvloer treffen zowel bezoekers, als vrijwilligers, als personeel elkaar voortdurend. Op die manier is wederzijdse feedback (en inspiratie!) gegarandeerd. 4. Methoden - Integrale aanpak Een bezoeker van een dienstencentrum hoeft niet op 7 adressen bij evenveel sociaal werkers langs om aan zijn gerief te komen op sportief, educatief, sociaal, materieel, financieel,

cultureel vlak. Hij kan in zijn dienstencentrum terecht met zijn vragen, zijn zorgen, zijn talent, zijn interesse, zijn nood en zijn inzet. Hij wordt niet herleid tot de zorgvragende oudere, maar blijft erkend voor de vele andere positieve dingen die deel van hem blijven uitmaken. - Projectmatig werken met de doelgroep Elk lokaal dienstencentrum is in feite een permanent project, waarin nieuwe situaties die men detecteert in zijn dagdagelijkse werking de basis vormen voor een gezamenlijke (bezoekers, personeel, beleid) denkoefening. Dit als aanzet tot het formuleren van antwoorden, nieuwe ontwikkelingen - Creativiteit Een lange traditie van schaarste heeft ons creatief gemaakt. We gaan aan de slag met alles wat voorhanden is: de buurt, de achterban, veelzijdigheid van personeel wordt ten volle benut. Met een minimum aan middelen beogen we een maximum rendement. 5. Preventie - Preventie Vrijwel het gehele DC-aanbod situeert zich in de sfeer van preventie: om een niet denkbeeldig sociaal isolement te voorkomen worden activiteiten opgezet, om gezondheidsproblemen (fysisch of psychisch) voor te zijn worden info momenten en bewegingsoefeningen, relaxatie, diensten (pedicure) opgezet, om de hygiënische omstandigheden te ondersteunen functioneren poetsdiensten, wasserettes, … Een ruime info-verspreiding is erop gericht mensen wegwijs te maken in de wirwar van voorzieningen en sociale of financiële voordelen. Een omvangrijk netwerk van bezoekers zorgt ervoor dat noden snel gesignaleerd en aangepakt worden. Met zijn centrumfunctie kan het dienstencentrum garant staan voor een vlotte doorverwijzing en opvolging achteraf. - Veiligheid Voor buurtbewoners is het een geruststelling om het dienstencentrum nabij te weten. Wat er ook gebeurt, men kan er dààr mee terecht. Op welke vraag ook zal het antwoord altijd méér zijn dan een telefoonnummer of een volgend adres. Daarnaast bouwt een dienstencentrum ook mee aan de gemeenschap waarin het zich situeert. We willen werken aan een sfeer waarin mensen zich gedragen voelen. Het veelbesproken onveiligheidsgevoel is voor een stuk angst voor wat men niet kent. We proberen de mensen elkaar te leren kennen. - Naadloze zorg Het aanbod van het dienstencentrum situeert zich veeleer in de sfeer van welzijn, dan van zorg, voor de eenvoudige reden dat de behoeften van het doelpubliek zo liggen. Voor vele bezoekers vormt het dienstencentrum de schakel tussen de volledige zelfstandigheid en de wereld van de poetsdiensten, gezins- en bejaardenhulp, verpleging aan huis en dergelijke. Binnen één voorziening, dichtbij het vertrouwde milieu, kan men vandaag nog komen dansen en morgen – na een heupbreuk bijv. een bejaardenhelpster aanvragen. -

Flexibiliteit

Binnen de gemeenschappelijke kenmerken en doelstellingen heeft elk dienstencentrum zijn eigenheid, die vaak bepaald wordt door de geografische inplanting en de socio-culturele realiteit waarin men werkt. Het huidig beleid (lokaal en bovenlokaal) laat toe eigen klemtonen te leggen. De contouren zijn gelukkig niet te scherp getekend, zodat nog steeds soepel kan ingespeeld worden op allerlei situaties die zich aanbieden en waarvoor het traditionele thuiszorgaanbod te traag, te “administratief”of ontoereikend is. 6. Vrijwilligerswerk Economisch non-actief worden is vooral aantrekkelijk voor dezen die het niet zijn. Pensionering, invaliditeit (en variaties op deze thema’s), het lege nest-fenomeen confronteren vele mensen met een zee van vrije tijd waar men geen blijf mee weet. Een belangrijk deel van de sociale contacten viel samen met de beroepsbezigheid of de zorg voor de kinderen/gezin weg. Het dienstencentrum doet graag een appèl op het potentieel uit haar achterban, omdat zinvol bezig blijven, actief blijven, iets betekenen, iets doen voor anderen, betekenis geven aan het leven. Naast het erkenning krijgen voor eigen vaardigheid is er ook een belangrijk sociaal surplus aan het vrijwilligerswerk in dienstencentra: men komt onder de mensen, men houdt contact met de wereld. Vrijwilligerswerk is in een dienstencentrum dan ook niet louter middel, maar evenveel doel. Vrijwilligerswerk zonder ondersteuning is doorgaans geen lang leven beschoren. Een belangrijke taak van de centrumleider bestaat dan ook uit het coördineren en opvolgen van vrijwilligersinzet. 7. Onderliggende doelstellingen We doen ontzettend veel dingen in de dienstencentra, van kaarten tot chatten, van voetverzorging tot poetshulp, van mobiele koffietafel tot cultuurtrip, maar we doen geen van die dingen zomaar. We bieden niet zomaar vrije tijd die vrijblijvend is. Onze werking nodigt elke bezoeker uit zorg te dragen voor zichzelf en voor anderen, om langer, beter en rijker(figuurlijk althans) zelfstandig te kunnen blijven leven. Vereniging Vlaamse Dienstencentra Maart 2000 Rudi Mahieu P.Soeteweystraat 68 2640 Mortsel tel.: 03 455 23 12 e-mail [email protected]

Vereniging van Vlaamse Dienstencentra Feitelijke vereniging

De VVDC is de koepel van de lokale dienstencentra (135 leden in 2007 = nagenoeg alle ldc’s) in Vlaanderen. Het lokaal dienstencentrum is een thuiszorgvoorziening, die het natuurlijk thuismilieu van de gebruiker, binnen de gebiedsomschrijving van een wijk of gemeente, georganiseerde thuiszorg biedt: - het centrum biedt dienst-, hulpverlening en zorgverstrekking aan, bemiddelt en verwijst door – in principe aan de ganse lokale leefgemeenschap, vanuit zijn historiek bereikt men nog in hoofdzaak ouderen en specifieke doelgroepen; - het centrum verstrekt op eenvoudige wijze en zeer dicht bij de bevolking, informatie en advies op alle levensdomeinen, inclusief over het netwerk van (thuiszorg-) voorzieningen; - dank zij de inzet van actieve ouderen en bezoekers werkt het centrum aan de leefbaarheid van de omgeving door sociale netwerken te stimuleren en uit te bouwen ter ondersteuning van broze ouderen en zij die de weg naar het lokaal dienstencentrum niet vinden; - deze actieve ouderen en bezoekers vinden in het dienstencentrum hun gading in vormings- en activiteitenprogramma’s in functie van preventie in het algemeen. - door het opnemen van opdrachten en taken als vrijwilligers realiseren zij een eigen persoonlijke zingeving, dragen zij bij tot de vorm en inhoud van het dienstencentrum en maatschappelijke betrokkenheid

Secretariaat: Langemeersstraat 6 – 8500 Kortrijk (tel.056/24 42 10) E-mail: [email protected] Org. Structuur: - Dagelijks bestuur: - (Ontslagnemend) Voorzitter: Frank Vervaet (Centrumleider LDC Ten Hove – Gent) - Ondervoorzitter: Cindy Vanhoomissen (Centrumleider LDC St Vincentius-Dendermonde) - Secretariaat: Bart Denys (Coördinator LDC’s Kortrijk) - Penningmeester: Ria Reynaers (Centrumleider LDC De Smis- Mechelen) -

Open stuurgroep: 20-tal leden komen 5 maal per jaar samen Vergaderplaats: LDC Ten Hove – Gent Diverse werkgroepen: PR, website, tijdschrift, registratie… Alg. vergadering (1 X /jaar)

Doelstellingen: - Belangenbehartiging - beleidsbeïnvloeding - bekendmaken van het fenomeen “lokaal dienstencentrum” - service en informatie naar de leden (120 leden (op 150 ldc’s)) - opvolgen en doorstromen van nieuws uit de sector (van boven naar onder en vice versa) - denkwerk rond innovatieve projecten/acties/evoluties binnen het werkkader van de LDC - spreekbuis van grootste deel lokale dienstencentra - vertegenwoordiging diverse fora (bijv. OOK/ouderenmisbehandeling/…) - vorming personeel ldc’s Realisaties:

-

Website Vorming nieuwe centrumleiders ism VVSG Begeleiding bij implementatie kwaliteitsdecreet en thuiszorgdecreet 3-maandelijkse nieuwsbrief “Perspectief” Video met voorstelling van de VVDC en lokale dienstencentra Theaterproject rond meerwaarde van de lokale dienstencentra: “Vamos a Benidorm” Medewerking aan trefdagen VVSG Kern van ldc gevat in 12 troeven Inbreng bij ontwikkeling regelgeving

VVDC werkt op basis van vrijwilligheid van centrumleiders, die hun engagement in deze organisatie combineren met hun functie. Rudi Mahieu P.Soeteweystraat 68 2640 Mortsel tel.: 03 455 23 12 e-mail [email protected]