De vrijetijdsbesteding van kinderen met een beperking

De vrijetijdsbesteding van kinderen met een beperking. “Onderzoek naar de vrijetijdsbesteding van kinderen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking in curaçao”

Onderzoeksrapport In samenwerking met: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding ergotherapie Senior adviseur: Juliane Stöcker Juni, 2012 Uitgevoerd door:

In samenwerking met:

In opdracht van:

Onderzoeksbureau Paso na Paso

Soeur Hedwig School, Curaçao

Yvette Zwart Simone van Tongeren Judith Schepers

Jessica Naaldijk Ilse Ignacia

Paso na Paso

Yvette Zwart, Simone van Tongeren en Judith Schepers

Voorwoord Voor u ligt het onderzoeksrapport betreffende het afstudeerproject “de vrijetijdsbesteding van kinderen en jong volwassenen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking”. Dit project is uitgevoerd in de periode van januari 2012 tot en met juni 2012 door onderzoeksbureau Paso na Paso in opdracht van Jessica Naaldijk, directrice van de Soeur Hedwig School een mythyl/ thytyl school te Curaçao. In de afgelopen periode is onderzoek gedaan naar de huidige vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de school. De leerlingen van de school hebben een leeftijd van 4 tot 21 jaar en hebben allen een verstandelijke en/ of lichamelijke beperking. Naar aanleiding van de resultaten voortkomend uit dit onderzoek is er een activiteitenboek ontwikkeld en zijn er aanbevelingen gedaan voor implementatie van dit product. Dit onderzoeksrapport bevat een beschrijving van de onderzoeksmethoden en daarbij behorende resultaten die tot de totstandkoming van het activiteitenboek met bijbehorende activiteitenanalyses hebben geleid. Als blijk van waardering willen wij verschillende mensen die betrokken zijn geweest bij het project graag bedanken. Jessica Naaldijk voor haar opdracht, Ilse Ignacia voor haar betrokkenheid, steun en inzet en doorzettingsvermogen gedurende het project, zonder haar hulp zou de realisatie van deze producten niet mogelijk zijn geweest. Daarnaast willen wij een woord van dank uitspreken voor Juliane Stöcker voor haar begeleiding en haar kritische blik, zodat wij het beste in onszelf en de producten naar boven hebben kunnen halen. Ook willen wij een woord van dank uitspreken voor Marie-Antoinette van Kuyk – Minis voor haar kritische blik over onze onderzoeksresultaten. Tevens bedanken wij de leerkrachten voor hun medewerking, de leerlingen van de Soeur Hedwig school voor hun medewerking tijdens de afname van de vragenlijsten en de ouders/verzorgers van de leerlingen voor het verschaffen van de demografische gegevens. Wij wensen u veel leesplezier bij het doornemen van de resultaten uit ons onderzoek. Onderzoeksbureau Paso na Paso, Yvette Zwart Simone van Tongeren Judith Schepers Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Curaçao – Nederland 2012

1

Paso na Paso


Samenvatting Het afstudeerproject “de vrijetijdsbesteding van kinderen en/of jong volwassenen met beperking” is uitgevoerd door het onderzoeksbureau Paso na Paso, een bureau gerund door drie jonge enthousiaste en gemotiveerde aspirant ergotherapeuten. Zij gingen in opdracht van de Soeur Hedwig School de uitdaging aan om onderzoek te doen naar de vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de hier bovenvernoemde school. Daarbij is de huidige en gewenste vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de school in kaart gebracht en is een activiteitenboek ontwikkeld om de school handvatten te bieden voor het aanpassen van activiteiten. De aanleiding van dit onderzoek was dat de Soeur Hedwig School onvoldoende inzicht leek te hebben in de huidige situatie, wensen en behoeften van de leerlingen op het gebied van vrijetijdsbesteding. De vermoedens bij de school bestonden uit het geen dat de leerlingen naast een beperkte vrijetijdsbesteding, naschool en in het weekend, veel activiteiten alleen zouden uitvoeren. Het alleen uitvoeren van activiteiten zou leiden tot een verhoogd risico op sociale isolatie. Om hier verandering in te brengen is het idee komen te ontstaan om een naschoolse opvang op te richten. De vrijetijdsbesteding kan worden vergroot, en de kans om sociaal geïsoleerd te worden wordt verkleind. Voor de opzet en realisatie van een naschoolse opvang is het van belang dat de huidige en gewenste situatie met betrekking tot de vrijetijdsbesteding van de leerlingen in kaart wordt gebracht. Op basis van deze probleemstelling is de volgende onderzoeksvraag opgesteld. Hoe kunnen de professionals1 van de Soeur Hedwig School de activiteiten op de naschoolse opvang die in de toekomst wordt gerealiseerd het beste laten aansluiten bij de wensen, behoeften en de mogelijkheden wat betreft vrijetijdsbesteding van de leerlingen?” Er heeft een kwantitatief onderzoek plaatsgevonden waarbij de CAPE en PAC bij de leerlingen van de Soeur Hedwig School zijn afgenomen. Middels deze vragenlijsten is de huidige en gewenste vrijetijdsbesteding van de leerlingen in kaart gebracht. Daarnaast zijn er schriftelijke enquêtes bij de ouders/verzorgers afgenomen. De enquêtes hebben inzicht verschaft in de sociale thuissituatie van de leerlingen en welke invloed deze heeft op de vrijetijdsbesteding van de leerlingen. Daarnaast heeft literatuuronderzoek plaatsgevonden, literatuuronderzoek heeft ertoe geleidt dat er dieper ingezoomd kan worden op de vrijetijdsbesteding van kinderen en/of jongvolwassenen met een beperking en de mogelijke risico’s tot sociale isolatie. Uit het onderzoek komt naar voren dat de leerlingen een grote behoefte hebben aan het uitvoeren van fysieke activiteiten. Op dit moment nemen zij veel deel aan recreatieve activiteiten als: puzzelen, computer- of videospelletjes en tv kijken. Veel leerlingen geven in de PAC aan dat zij graag meer fysieke activiteiten willen gaan uitvoeren, het gaat hierbij om activiteiten als: een straatspel (verstoppertje), fietsen en skateboarden. Uit gesprekken met de opdrachtgever blijkt dat de stap om deze activiteiten aan te bieden aan de leerlingen binnen de naschoolse opvang moeilijk is. Het is voor de school moeilijk om activiteiten aan te passen naar de wensen en mogelijkheden van de leerlingen. De school geeft hierbij aan behoefte te hebben aan kennis en vaardigheden die nodig zijn, om op een praktische manier activiteiten aan te kunnen passen aan de mogelijkheden van het individu. Op basis van deze bevindingen heet “Paso na Paso” aan de Soeur Hedwig School diverse aanbevelingen aangereikt. Deze aanbevelingen zijn gericht op het vormgeven van de naschoolse opvang en op het aanpassen van activiteiten passend bij de mogelijkheden van de leerling. Daarnaast is er een activiteitenboek ontwikkeld waarin aandacht is besteed aan het aanpassen (graderen) van activiteiten, waarin de school aan de hand van theorie en concrete voorbeelden handvatten worden geboden zodat men de naschoolse opvang in de toekomst mogelijk beter kan aanpassen aan de mogelijkheden van het individu. Op deze manier moet het mogelijk worden dat elke leerling zijn vrije tijd naar zijn wens en mogelijkheden kan invullen.

1

Het personeel van de Soeur Hedwig School

2

Paso na Paso


Inhoud Voorwoord........................................................................................................................................................... 1 Samenvatting ....................................................................................................................................................... 2 Inhoud .................................................................................................................................................................. 3 1. Inleiding........................................................................................................................................................... 5 1.1 Aanleiding ................................................................................................................................................. 5 1.2 Vraagstelling.............................................................................................................................................. 6 1.3 Doelstelling ............................................................................................................................................... 6 1.4 De onderneming Paso na Paso .................................................................................................................. 6 2. Onderzoek ....................................................................................................................................................... 7 2.1 Onderzoeksvragen ..................................................................................................................................... 7 2.2 Onderzoeksmethode .................................................................................................................................. 7 2.3 Respondenten ............................................................................................................................................ 8 2.4 Methoden van dataverzameling ............................................................................................................... 10 2.5 Data-analyse ............................................................................................................................................ 11 4. Resultaten ...................................................................................................................................................... 13 4.1 Huidige vrijetijdsbesteding van leerlingen van de Soeur Hedwig School............................................... 13 4.2 Wensen van leerlingen van de Soeur Hedwig School ten behoeve van vrijetijdsbesteding .................... 17 4.3 De behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding van leerlingen van de Soeur Hedwig School .................... 20 4.4 De invloed van de sociale thuissituatie op de vrijetijdsbesteding ........................................................... 22 4.5. Speelgedrag van leerlingen van de Soeur Hedwig School ......................................................................... 24 5. Conclusie ....................................................................................................................................................... 28 5.1.3 Rol van de ergotherapeut .................................................................................................................. 29 7. Toegepast product ......................................................................................................................................... 34 8. Aanbevelingen ............................................................................................................................................... 36 9. Nawoord ........................................................................................................................................................ 37 Literatuurlijst ..................................................................................................................................................... 38 Bijlagen ............................................................................................................................................................. 39 Bijlage 1: Begrippenlijst ................................................................................................................................ 40 Bijlage 2: CAPE en PAC instrumenten ......................................................................................................... 42 Bijlage 3: schriftelijke enquête ...................................................................................................................... 43 Bijlage 4: Opsomming activiteiten behorende bij de vijf categorieën CAPE en PAC .................................. 47 Bijlage 5: Opsomming formele en informele activiteiten ............................................................................. 48 Bijlage 6: Tabel huidige vrijetijdsbesteding algemeen .................................................................................. 49 Bijlage 7: Tabel vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht........................................................................ 50

3

Paso na Paso


Bijlage 8: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijdscategorieën ........................................ 52 Bijlage 9: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid........................ 55 Bijlage 10: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding algemeen ............................................................................. 57 Bijlage 11: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht ...................................................... 59 Bijlage 12: Tabellen gewenste vrijetijdsbesteding per leeftijdscategorie...................................................... 61 Bijlage 13: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding wel/niet rolstoelgebonden respondenten............................. 63

4

Paso na Paso


1. Inleiding 1.1 Aanleiding In de laatste decennia is er veel bereikt op het gebied van gehandicaptenzorg in Curaçao. Waar vroeger mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking niet geaccepteerd werden in de maatschappij, gebeurd dat nu steeds meer. Zij die een verstandelijke en/of lichamelijke beperking hadden verbleven vaak thuis en werden door de familie aan de buitenwereld verzwegen over hun bestaan. In 1973 is de Ouderenvereniging Totalika opgericht door een groep ouders die de leefsituatie van personen met een verstandelijke beperking wilde verbeteren. De ouderenvereniging Totalika is een vereniging voor ouders en familie van personen met een verstandelijke beperking. De vereniging heeft ten doel alles te doen wat in haar vermogen ligt opdat de persoon met een verstandelijke beperking zijn of haar rechtmatige plaats inneemt in de gemeenschap, gelijke kansen krijgt en met waardigheid zal worden behandeld en in de gelegenheid wordt gesteld zelfrespect te ontwikkelen. (ouderenvereniging Totalika, 2012) Tijdens de oprichting in 1973 van Totalika bestonden er voor deze personen alleen twee ZMLK2 scholen en een afdeling voor intramurale zorg aan de Dr. David Capriles Kliniek en aan het Mgr3. Verriet instituut. Totalika vernoemd naar een vogeltje dat op Curaçao veel voorkomt werkte in het begin vooral aan de begeleiding van ouders, de bewustwording van de gemeenschap en het helpen opzetten van voorzieningen. Dit was vanwege het feit dat een verstandelijke en/of lichamelijke beperking niet werd geaccepteerd in de maatschappij. Veel van hen woonden vaak niet thuis, maar in een gezinsvervangend tehuis. De informatie werd grotendeels verspreid door middel van lezingen, workshops, seminars of congressen. De vereniging heeft in 1974 de Stichting Zorg voor Geestelijke Gehandicapten, nu Fundashion Verriet opgericht. Fundashion Verriet had wooncentra en een school waar alle verstandelijke gehandicapten terecht konden. De familie besteedde er verder weinig aandacht aan, dit kwam mede voort uit het feit dat men zich voor hun kinderen en/of familieleden schaamde. In die tijd zorgden de nonnen vrijwillig voor hen. Langzamerhand bleven er steeds meer mensen met een beperking thuis wonen, het werd hoe langer hoe meer geaccepteerd in Curaçao. De Soeur Hedwig School is op dit moment in Curaçao de enige school dat onderwijs aanbiedt aan kinderen en jongeren met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking in de leeftijd van 4 tot 21 jaar. Deze beperkingen hebben zij of tijdens hun geboorte, een ziekte of door het krijgen van een ongeval opgelopen. Op dit moment biedt de school aan 46 kinderen en jong volwassenen onderwijs. De meeste kinderen en jong volwassenen van de school zijn eentalig, zij spreken uitsluitend de taal van Curaçao – Papiaments. Een aantal kinderen +/- 3 spreekt Nederlands. De ouders van de kinderen zijn Nederlands opgevoed, een enkeling spreekt Nederlands met het kind. Twee van de leerlingen4 van de Soeur Hedwig School wonen op dit moment in een gezinsvervangend tehuis de overige leerlingen wonen thuis. De schooltijden van de Soeur Hedwig School lopen van 08:00 tot 12:30 uur naar school. Hoe de vrijetijdsbesteding van de leerlingen naschool en het weekend eruit ziet, is onbekend. Dit project heeft een groot belang voor de maatschappij in Curaçao. “Een keus voor vrijetijdsbesteding die door de cliënt – in verleden, heden en toekomst – als belangrijk ervaren rollen en taken als vertrekpunt heeft, draagt bij aan welzijn en kwaliteit van leven.”(Kinébanian; 2006). Op dit moment is er duidelijk behoefte aan kennis met betrekking tot de vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de Soeur Hedwig school. Literatuuronderzoek naar de vrijetijdsbesteding van kinderen en/of jongvolwassenen met een beperking in het algemeen toont aan dat zij een verhoogd risico lopen op een sociale isolatie in de maatschappij (Law, et al., 2006). Uit vergelijkend onderzoek blijkt dat kinderen voornamelijk activiteiten ‘alleen’ uitvoeren in

2

ZMLK staat voor zeer moeilijk lerende kinderen, het is een onderwijsvorm voor kinderen met een verstandelijke beperking of ernstige leerproblemen. 3 MRG staat voor Margriet 4 Kinderen en jong volwassenen die onderwijs volgen op de Soeur Hedwig School

5

Paso na Paso


vergelijking met leeftijdgenoten binnen het onderzoek, het geen leidt tot gevoelens van sociale isolatie (Abells, Burbidge, & Minnes, 2008). De Soeur Hedwig school sluit zich aan bij de bovenstaande gegevens. Zij willen hier in de toekomst verandering in brengen door het opzetten van een naschoolse opvang, binnen deze naschoolse opvang zal aan worden gesloten op de wensen en behoeften die leerlingen ten aanzien van de vrijetijdsbesteding hebben. Redenerend vanuit het ergotherapie perspectief vinden wij het belangrijk dat elk individu betekenisvolle activiteiten kan uitvoeren, zo ook de leerlingen van de Soeur Hedwig School. De leerlingen hadden dan ook veel belang bij het onderzoek, omdat inzichtelijk is geworden hoe de school in kan spelen op de wensen en behoeften op gebied van hobby’s en vrijetijdsbesteding binnen de toekomstige naschoolse opvang. Leerlingen kunnen door de invoer van de naschoolse opvang weer activiteiten uitvoeren op dit gebied. Door het uitvoeren van deze activiteiten zal de dagbesteding verbeteren, zal een sociale isolatie afnemen waardoor de kwaliteit van leven van de leerlingen zal toenemen.

1.2 Vraagstelling De volgende vraagsteling is voor het onderzoek vastgesteld: “Hoe kunnen de professionals5 van de Soeur Hedwig School de activiteiten op de naschoolse opvang die in de toekomst wordt gerealiseerd het beste laten aansluiten bij de wensen, behoeften en de mogelijkheden wat betreft vrijetijdsbesteding van de leerlingen?”

1.3 Doelstelling Het doel van dit project is als volgt: Eind mei 2012 is er een product beschikbaar waarmee de professionals van de Soeur Hedwig school inzicht krijgen in de wensen en behoeften van de leerlingen met betrekking tot vrijetijdsbesteding.

1.4 De onderneming Paso na Paso Onderzoeksbureau Paso na Paso wordt gerund door drie junior-onderzoekers, namelijk Yvette Zwart, Simone van Tongeren en Judith Schepers. Samen hebben zij hun krachten gebundeld en werken zij stap voor stap naar het beste resultaat. Zo ontstond het onderzoeksbureau Paso na Paso, wat ‘stap voor stap’ betekent in het Papiaments. Door stap voor stap te werk te gaan kan zowel de kans van slagen als de kwaliteit van het eindproduct worden vergroot. Als onderzoeksbureau hechten wij veel waarde aan de wensen, meningen en behoeften van de mensen waarvoor we onderzoek doen.

5


6

Paso na Paso


2. Onderzoek 2.1 Onderzoeksvragen Om antwoord te krijgen op de bovenstaande doelstelling hebben wij verschillende onderzoeksvragen opgesteld (zie hieronder). In de volgende paragrafen wordt beschreven welke onderzoeksmethoden en analysemethoden wij hebben gebruikt om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. Om de doelstelling te kunnen bereiken dienen de volgende (onderzoek-)deelvragen te worden beantwoord.  Welke activiteiten voeren de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment in de vrije tijd uit?  Welke wensen hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van activiteiten in de vrije tijd?  Welke behoeften hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van activiteiten in de vrije tijd?  Wat is de sociale thuissituatie van de leerlingen en beïnvloedt dit de activiteiten die zij in hun vrije tijd uitvoeren?

2.2 Onderzoeksmethode Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag en op de hier bovengenoemde subvragen heeft er een kwantitatief onderzoek plaatsgevonden. Binnen het kwantitatieve onderzoek is er gekozen voor een surveyonderzoek. Een survey-onderzoek is de meest gebruikte methode om opinies, houdingen en kennis bij grote groepen personen te meten (Verhoeven, 2010) Survey-onderzoek is een gestructureerde dataverzamelingsmethode, wat wil zeggen dat men middels enquêtes en/of vragenlijsten de onderzoeksvraag kan beantwoorden. Survey-onderzoek wordt gebruikt om zowel beschrijvende als verklarende onderzoeksvragen te beantwoorden (Verhoeven, 2010). De focus binnen dit onderzoek lag op het in kaart brengen van de mate van participatie met betrekking tot de vrijetijdsbesteding van de leerlingen. Binnen dit onderzoek zijn er twee vragenlijsten afgenomen namelijk de Childeren’s Assessment of Participation and Enjoyment (CAPE) (King, et al, 2004) en de Preferences for Activities of Children (PAC) (King, et al, 2004) die samen de participatie van kinderen meten, en nagaat hoeveel plezier zij hebben binnen het uitvoeren van bepaalde buitenschoolse activiteiten. De PAC is een aanvulling op de CAPE. De PAC brengt de wensen van de kinderen in kaart, hierbij wordt naar dezelfde activiteiten gevraagd die ook in de CAPE vernoemd staan. De CAPE zorgde ervoor dat wij inzicht kregen in de huidige vrijetijdsbesteding, gericht op diverse dimensies, diversiteit, intensiteit, het plezier in activiteiten en met wie en waar (Law., et al., 2006) Door de PAC te gebruiken hebben wij inzicht gekregen in de wensen en behoeften die de leerlingen met betrekking tot de vrijetijdsbesteding hebben. Ook zijn er schriftelijke enquêtes bij de ouders/verzorgers afgenomen. De enquêtes hebben inzicht verschaft in de sociale thuissituatie van de leerlingen en welke invloed deze heeft op de vrijetijdsbesteding van de leerlingen. Daarnaast heeft literatuuronderzoek plaatsgevonden, literatuuronderzoek heeft ertoe geleidt dat er dieper ingezoomd kon worden op de vrijetijdsbesteding van kinderen en/of jongvolwassenen met een beperking en wat de mogelijke risico’s zijn tot sociale isolatie. Door verschillende onderzoeksmethoden te gebruiken zijn wij tot betrouwbare informatie gekomen. In de onderstaande paragraven volgt een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksmethoden en wordt de daarbij behorende onderzoeksgroep weergegeven. De instrumenten zijn terug te vinden in bijlage 2.

7

Paso na Paso


2.3 Respondenten Hieronder vindt u een weergave van de personen die deel hebben genomen aan het onderzoek, de personen worden aangeduid als respondent. Een respondent is een persoon die deelneemt aan een onderzoek. 2.3.1 Respondenten enquête Om inzicht te krijgen in de demografische gegevens van de leerlingen, en om te kunnen kijken of deze van invloed is op de vrijetijdsbesteding van de leerlingen zijn er schriftelijke enquêtes bij de ouders/verzorgers van de leerlingen afgenomen. Deze enquêtes zijn vanuit het Nederlands in het Papiaments vertaald door Ilse Ignacia. Van de in totaal 46 verstuurde enquêtes zijn in totaal 30 enquêtes geretourneerd, 16 enquêtes zijn niet of incompleet geretourneerd. Dit is een respons van 65,3% en voldoet daarmee aan de voorafgestelde doelstelling, namelijk het behalen van een respons van 60%. Onze dank gaat hierbij uit naar Ilse Inacia en Jessica Naaldijk, die er middels telefonisch contact voor hebben gezorgd dat de geretourneerde enquêtes die incompleet waren alsnog compleet zijn gemaakt. In de onderstaande tabel (1) zijn de demografische gegevens van de respondenten die deel hebben genomen aan de enquêtes weergegeven. Onderwerp Leeftijd vader 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 Niet bekend Leeftijd moeder 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 Niet bekend Hoofdactiviteit vader Studerend Werkzoekend Part-time werkend Full-time werkend Zorgen voor familie Zorgen voor familie en daarbij werkend Herstellen van ziekte of handicap Met pensioen Anders namelijk Hoofdactiviteit moeder Studerend Werkzoekend Part-time werkend Full-time werkend Zorgen voor familie

N 30 (%) 1 (3,3) 7 (23,3) 9 (30) 7 (23,3) 5 (16,6) 1 (3,3) 2 (6,7) 6 (20) 16 (53,3) 5 (16,6) N.v.t. 1 (3,3) 1 (3,3) 2 (6,7) 2 (6,7) 14 (46,7) N.v.t. 5 (16,7) N.v.t. 3 (10) 3 (10) N.v.t. 3 (10) 3 (10) 11 (36,7) 9 (30)

8

Paso na Paso


Zorgen voor familie en daarbij werkend werkenddaarbijdaarerkend Herstellend van ziekte of handicap Met pensioen Anders Aantal kinderen in het gezin 1 2 3 4 5 6 Gezinssamenstelling Twee ouders Een ouder gezin Anders Totaal netto gezinsinkomen per maand in NAFL* 0-1000 NAFL 1000-2000 NAFL 2000 NAFL of meer Niet bekend Woonsituatie kind Bij zijn ouders thuis Bij andere familie thuis In een gezinsvervangend tehuis Anders

1 (3,3) N.v.t. N.v.t. 3 (10) 11 (36,7) 7 (23,3) 6 (20) 4 (13,3) 1 (3,3) 1 (3,3) 21 (70) 8 (26,7) 1 (3,3)

14 (46,7) 7 (23,3) 8 (26,7) 1 (3,3) 27 (90) 2 (6,7) 1 (3,3) N.v.t.

2.3.2 Respondenten CAPE en PAC Voor dit onderzoek zijn de 46 leerlingen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking die onderwijs volgen aan de Soeur Hedwig School te Curaçao benaderd. Om deel te mogen nemen aan het onderzoek moesten ze in de leeftijd van 4 tot en met 21 jaar zijn. Leerlingen werden uitgesloten van het onderzoek wanneer ze voldeden aan één of meer van de volgende exclusiecriteria: - communicatieproblemen waardoor de leerling niet in staat is om verbaal of non-verbaal antwoorden te geven op de CAPE en PAC; - cognitieve problemen waardoor de leerling niet in staat is om verbaal of non-verbaal antwoorden te geven op de CAPE en PAC; - leerlingen die een kortere aandachtsspanne hebben dan 15 minuten. Vervolgens werd er een informatieve brief over het onderzoek samen met een informed consent aan de ouders/verzorgers van de leerlingen verzonden. Met het informed consent konden ouders wel of geen toestemming geven tot deelname aan het onderzoek. De 29 leerlingen waarvan de ouders/verzorgers middels het informed consent toestemming gaven, mochten deelnemen aan het onderzoek. Er zijn acht leerlingen die voldeden aan één of meer van de exclusiecriteria en zijn daardoor uitgesloten van het onderzoek. Hierdoor heeft een totaal van 22 leerlingen deelgenomen aan de afname van de CAPE. Tijdens de afname van de CAPE bleek dat één respondent niet voldeed aan de exclusiecriteria. Echter bleek dat zij wel zodanig cognitieve beperkingen had, waardoor zij niet in staat was om adequate en betrouwbare antwoorden te geven. Om deze reden is deze respondent alsnog uitgesloten van het onderzoek.

9

Paso na Paso


Bij de PAC zijn twee respondenten uitgevallen. Eén respondent gaf aan niet meer mee te willen werken aan de PAC. Een andere respondent is uitgevallen wegens afwezigheid op de dag van afname van de PAC en de onmogelijkheid om deze op een ander tijdstip af te nemen. De onderstaande tabel (2) geeft een uitgebreide beschrijving weer van de onderzoeksdoelgroep. Tabel 2

Totaal aantal respondenten Jongens Meisjes 5 t/m 10 jaar (alle respondenten) 11 t/m 15 jaar (alle respondenten) 16 t/m 20 jaar (alle respondenten) Wel rolstoelgebonden (alle respondenten) Niet rolstoelgebonden (alle respondenten)

CAPE N= 21 21 13 8 6 9 6 6 15

(%) (100) (61,9) (38,1) (28,6) (42,9) (28,6) (28,6) (71,4)

PAC N=19 19 12 7 5 8 6 6 13

(%) (100) (63,2) (36,8) (26,3) (42,1) (31,6) (31,6) (68,4)

2.4 Methoden van dataverzameling De methodes die zijn gebruikt om de onderzoeksvraag te beantwoorden zijn hieronder beschreven. 2.4.1 Schriftelijke enquête Onderstaande onderzoeksvraag werd door middel van een enquête onderzocht.  In welke mate participeren de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment in de vrije tijd?  Wat is de sociale thuissituatie van de leerlingen en beïnvloedt dit de participatie in de vrije tijd? Voor het beantwoorden van de bovenstaande onderzoeksvragen, is er een schriftelijke enquête opgesteld en meegegeven aan alle leerlingen van de Soeur Hedwig School. Van de 46 enquêtes zijn er 30 enquêtes geretourneerd. In de enquête zijn er vragen gesteld over de gezinssamenstelling, de werkzaamheden van de ouders, maar is ook gevraagd naar gezinsinkomen van de ouders. Daarnaast werd in de enquête ingegaan op het speelgedrag van de leerlingen. Zo werd de ouders/verzorgers gevraagd of hun kind vaker met andere kinderen samenspeelt, wanneer hij met anderen samenspeelt en of zij denken dat hun kind(eren) tevreden zijn met de huidige vrijetijdsbesteding. Aan de ouders/verzorgers is eveneens gevraagd een beeld te schetsen van de huidige vrijetijdsbesteding en hierin activiteiten aan te geven die de leerlingen op dit moment uitvoeren. De enquête is terug te vinden in bijlage 3. 2.4.2 CAPE en PAC Onderstaande vragen zullen door middel van vragenlijsten worden beantwoord.  Welke wensen hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van participatie in de vrije tijd?  Welke behoeften hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van participatie in de vrije tijd?

CAPE De huidige vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de Soeur Hedwig School is in kaart gebracht met de Childeren’s Assessment of Participation and Enjoyment (CAPE) ( King et al. 2004). De CAPE is toegevoegd

10

Paso na Paso


aan de bijlagen, zie bijlage 2. De CAPE is een vragenlijst die in kaart brengt hoe kinderen en jongeren van 6 t/m 21 jaar met of zonder beperkingen hun vrije tijd besteden. De CAPE brengt zowel formele als informele activiteiten in kaart. Formele activiteiten zijn activiteiten waaraan een planning vooraf gaat, zoals muziekles, kunstles of georganiseerde sportactiviteiten. Informele activiteiten zijn activiteiten die spontaan ontstaan en die minder vastzitten aan regels en planningen, zoals lezen, praten over de telefoon of het doen van een puzzel (Law, et al, 2006). De CAPE geeft informatie over vijf dimensies van deelname weer; namelijk de diversiteit (aantal activiteiten die door het kind/jongvolwassene de laatste 4 maanden zijn uitgevoerd), de intensiteit (frequentie van deelname aan deze activiteiten), met wie en waar de activiteiten worden uitgevoerd en het plezier dat de kinderen en jongvolwassenen aan deze activiteiten beleven. De CAPE (King, et al, 2004) bevat 55 dagelijkse activiteiten die kinderen en jongvolwassenen na school en/of in het weekend kunnen uitvoeren (van den Burg, Gieles, Kropman, 2009). PAC De gewenste vrijetijdsbesteding is in kaart gebracht met de Preferences for Activities of Children (PAC). De beschrijving van de PAC is terug te vinden in bijlage 2. De PAC loopt parallel aan de CAPE en bevat dezelfde 55-items. Bij de PAC krijgt het kind of jongvolwassene de mogelijkheid om zijn wens uit te spreken met betrekking tot de activiteit. Het kind of jongvolwassene wordt de vraag gesteld “stel als je alles zou kunnen wat je maar wilt, zou je het dan leuk vinden om te …?” Vervolgens worden de 55-items uit de CAPE besproken. Het kind of jongvolwassene kan via smileys aangeven hoe groot zijn wens is om deze activiteit uit te voeren (van den Burg, Gieles, Kropman, 2009) Afname CAPE en PAC De CAPE en PAC zijn op de Soeur Hedwig School in het Papiaments afgenomen door Ilse Ignacia. Zij is door de junior-onderzoekers vooraf geïnstrueerd over de regels van het afnemen van de CAPE en PAC. Tijdens de afname van de CAPE en PAC zijn twee junior-onderzoekers aanwezig geweest. Ilse Ignacia heeft de door de leerling gegeven antwoorden vertaald in het Nederlands, waarmee de junior-onderzoekers de scores konden toekennen. Omdat de Nederlandse CAPE en PAC mogelijk cultuurgebonden activiteiten bevat en eventuele cultuurgebonden activiteiten uit Curaçao mist, is de leerlingen na afloop van de CAPE de volgende vraag gesteld: “zijn er nog meer activiteiten, die jij na schooltijd doet, maar die juffrouw niet heeft opgenoemd?” en bij de PAC “Zou je graag nog meer activiteiten willen doen na schooltijd, die juffrouw niet heeft opgenoemd?”. Op deze manier zijn de cultuurgebonden activiteiten ondervangen. Daarnaast is in de enquête de ouders gevraagd welke activiteiten de kinderen thuis uitvoeren.

2.5 Data-analyse 2.5.1 Enquête In totaal zijn 30 enquêtes, welke zijn ingevuld door de ouders/verzorgers van leerlingen van de Soeur Hedwig School, geretourneerd. Deze enquêtes zijn geanalyseerd middels het statistiekprogramma SPSS6. Bij het analyseren van de enquêtes is onderscheid gemaakt tussen leerlingen waarvan de CAPE en PAC zijn afgenomen en leerlingen waarbij de CAPE en PAC niet zijn afgenomen. Van leerlingen waarbij de CAPE en PAC wel zijn afgenomen en waarvan een enquête is geretourneerd zijn alle enquêtevragen geanalyseerd en gekoppeld met resultaten uit de CAPE en PAC. Op deze manier zouden eventuele patronen kunnen worden ontdekt tussen bijvoorbeeld gezinsinkomen en de hoeveelheid activiteiten die iemand uitvoert. Van enkele leerlingen waarbij de CAPE en PAC niet zijn afgenomen, zijn wel enquêtes geretourneerd. Van deze enquêtes zijn de vragen 12 t/m 21geanalyseerd, omdat dit vragen zijn waarbij geen link hoeft te worden gelegd met de CAPE en/of PAC. 2.5.2 Vragenlijsten CAPE en PAC

6

SPSS is een statistiekprogramma waarin gegevens middels grafieken tegenover elkaar kunnen worden gezet, waardoor eventuele verbanden of verschillen inzichtelijk worden weergegeven (Baarda, De Goede en Van Dijkum, 2003).

11

Paso na Paso


In totaal zijn er bij 21 leerlingen de CAPE en de PAC afgenomen. Deze vragenlijsten zijn geanalyseerd middels de scoreformulieren van de CAPE en PAC en middels het statistiekprogramma SPSS. De analyse van deze gegevens heeft mogelijk gemaakt dat er uitspraken zijn gedaan over de huidige vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de Soeur Hedwig School en hun wensen wat betreft vrijetijdsbesteding. Van leerlingen waarbij de CAPE en PAC zijn afgenomen en waarvan een enquête is geretourneerd, zijn resultaten van de CAPE en PAC in SPSS gekoppeld met de enquête. Deze resultaten zijn gekoppeld aan elkaar om antwoord op de deelvraag “Wat is de sociale thuissituatie van de leerlingen en beïnvloedt dit de activiteiten die zij in hun vrije tijd uitvoeren?’’ te krijgen. Specifieke analysevragen voor het programma SPSS waren: - Is er een verband of verschil te vinden tussen de hoofdactiviteit van de ouders en de vrijetijdsbesteding van de leerlingen? - Is er een verband of verschil te vinden tussen de gezinssamenstelling en de vrijetijdsbesteding van de leerlingen? - Is er een verband of verschil te vinden tussen het gezinsinkomen en de vrijetijdsbesteding van de leerlingen? Van twee leerlingen waarbij de CAPE en PAC zijn afgenomen is geen enquête geretourneerd. Van deze twee leerlingen zijn slechts resultaten van de CAPE en PAC geanalyseerd middels de bijbehorende scoreformulieren.

12

Paso na Paso


4. Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten weergegeven die verzameld zijn middels de enquête, CAPE en PAC, (King, et al, 2004) waardoor antwoord kon worden gegeven op de deelvragen. De CAPE en PAC maken gebruik van diverse categorieën waarin kunnen worden uitgevoerd namelijk: recreatieve activiteiten, fysieke activiteiten, sociale activiteiten, activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn en activiteiten waarbij je jezelf ontwikkeld. Binnen dit hoofdstuk worden dezelfde categorieën gehanteerd. In bijlage 4 vindt u een weergave van de activiteiten toebehorend bij de categorie. Daarnaast wordt gesproken over formele (geplande) en informele (spontane) activiteiten, voor een beschrijving van deze activiteiten verwijzen wij u naar bijlage 5.

4.1 Huidige vrijetijdsbesteding van leerlingen van de Soeur Hedwig School In dit deelhoofdstuk wordt antwoord gegeven op de volgende deelvraag:  Welke activiteiten voeren de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment in de vrije tijd uit?

4.1.1 Huidige vrijetijdsbesteding algemeen Door de CAPE (King, et al, 2004) bij de leerlingen af te nemen is inzicht verkregen in de huidige vrijetijdsbesteding. In onderstaande tabel (3), is weergegeven binnen welke categorie de leerlingen gemiddeld het meest actief zijn. Zoals eerder vernoemd is onderscheidt gemaakt tussen geslacht, leeftijd en rolstoel/-niet rolstoel gebondenheid. De tabel laat zien dat de leerlingen ongeacht geslacht, leeftijd en/of rolstoelgebondenheid gemiddeld het meest deelnemen aan recreatieve activiteiten als: puzzelen, tv kijken en/of computeren en videospelletjes spelen, gevolgd door sociale activiteiten. Zij voeren binnen deze categorie van de 12 activiteiten gemiddeld 6,6 activiteiten uit. Uit het onderzoek blijkt dat alle leerlingen in beperkte mate deelnemen aan formele activiteiten. Verder blijkt dat de het minst actief zijn binnen de categorie waarbij vaardigheden nodig zijn. Tabel 3: Huidige vrijetijdsbesteding/gemiddeld aantal activiteiten Activiteiten

Gehele onderzoeksgroep (N=21)

Jongens (N=13)

Meisjes (N=8)

5-10 jaar (N=6)

11-15 jaar (N=9)

16-20 jaar (N=6)

Rolstoel gebonden (N=6)

Totaal (55 items) Formele (15 items) Informele (40 items) Recreatieve (12 items) Fysieke (13 items) Sociale (10 items) Vaardigheden (10 items) Jezelf ontwikkelen

16,7 1,2 15,5 6,6 1,2 5,2 0,8

16,4 1 15,4 6,9 1,5 4,6 0,6

17,1 1,5 15,6 1,5 0,8 6,3 1

21 1,3 19,7 10,5 2 6,7 1,7

16,7 1,1 15,6 5,2 0,7 5,1 0,9

12,3 1,2 11,2 4,7 1 4 0,2

12,8 0,7 12,2 4,8 0,3 4,7 0,3

Niet Rolstoel gebonden (N=15) 18,2 1,4 16,8 7,2 1,6 5,5 0,9

2,9

2,7

3,1

4

2,6

3,8

2,7

2,9

Voor een uitgebreide weergave van de activiteiten die de leerlingen op dit moment uitvoeren verwijzen wij u naar bijlage 6. In deze bijlage is te zien dat van alle ondervraagde leerlingen, de leerlingen aangeven allen de activiteit tv kijken en/of een dvd of video kijken thuis, naschool en/of in het weekend uitvoert. De intensiteit van de uitvoer van deze activiteit is niet onderzocht.

13

Paso na Paso


4.1.2 Huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht Wanneer we onderscheid maken tussen jongens en meisjes zijn de volgende resultaten gevonden. Binnen de categorie recreatieve activiteiten zijn de grootste verschillen te zien (tabel 3). De jongens zijn zichtbaar actiever binnen de categorie recreatieve activiteiten dan dat meisjes dat zijn. Uit het onderzoek blijkt dat de meisjes het meest actief zijn binnen de categorie sociale activiteiten, gevolgd door activiteiten waarbij zij zichzelf verder kunnen ontwikkelen. Het gemiddelde aantal activiteiten dat jongens en meisjes uitvoeren binnen de categorieën fysieke activiteiten, activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn en activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt, liggen dicht bij elkaar en zijn niet zichtbaar verschillend. Jongens voeren gemiddeld 16,3 activiteiten uit en meisjes 12,7. Hieruit kan geconcludeerd worden dat jongens meer diversiteit hebben in hun vrijetijdsbesteding dan meisjes. In de tabel in bijlage 7 is de huidige vrijetijdsbesteding van jongens en meisjes weergegeven. De tabel rangschikt welke activiteiten genoemd in de CAPE het meeste worden uitgevoerd. In de tabel is te zien dat alle jongens en meisjes tv kijken of naar een dvd of video kijken. Opvallend is dat 92,3% van de jongens in hun vrije tijd wandelt en slechts 50% van de meisjes doet dit. Een groot percentage van zowel de jongens als de meisjes luistert muziek. Zowel jongens als meisjes voeren met name informele activiteiten uit. Een groot percentage van de meisjes voert sociale activiteiten uit, zoals naar een feestje gaan, telefoneren of sms-en, rondhangen en op bezoek gaan. Een kleiner percentage van de jongens voert sociale activiteiten uit. 4.1.3 Huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijdscategorieën In de tabellen in bijlage 8 zijn activiteiten die in de naschoolse tijd worden uitgevoerd per leeftijdscategorie gerangschikt op het percentage leerlingen die de activiteit uitvoert. In tabellen is te zien dat alle deelnemende leerlingen, ongeacht de leeftijd tv kijken of naar een video of dvd kijken. Elke leeftijdscategorie voert zowel actieve als passieve, solitaire als sociale activiteiten uit. Uit de tabellen blijkt dat kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 10 jaar meer leeftijdsgerelateerde activiteiten doen, zoals bordspelletjes, fantasiespel spelen, met speelgoed spelen, puzzelen, knutselen, tekenen en kleuren. Bij de leeftijdscategorieën 11 tot en met 15 jaar en 16 tot en met 20 jaar worden deze activiteiten weinig tot niet uitgevoerd. Bij de leeftijdscategorieën 11 tot en met 15 en 16 tot en met 20 komen meer dezelfde activiteiten voor, zoals computer- of videospelletjes spelen, naar muziek luisteren, wandelen en rondhangen. Een groot verschil is echter dat leerlingen uit de leeftijdscategorie van 16 tot en met 20 religieuze activiteiten op 2 hebben staan en deze niet voorkomt bij de leeftijdscategorie 11 tot en met 15 jaar. In tabel 3 is eveneens te zien dat elke leeftijdscategorie het meest actief is in het uitvoeren van recreatieve activiteiten, gevolgd door sociale activiteiten. Alle leeftijdscategorieën voeren een klein aantal fysieke activiteiten en activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn uit. Leerlingen in de leeftijd van 16 tot en met 20 jaar zijn vergeleken met de andere leeftijdscategorieën het minst actief op alle categorieën, op de fysieke activiteiten en activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt na. Leerlingen in de leeftijd van 5 tot en met 10 jaar zijn vergeleken met de andere leeftijdscategorieën het meest actief op alle categorieën, op activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt na. 4.1.4 Huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid Het grootste verschil tussen rolstoelgebonden en niet rolstoelgebonden leerlingen ligt bij de recreatieve activiteiten (Tabel 3). Rolstoelgebonden leerlingen voeren hier gemiddeld 4,8 activiteiten van uit en niet rolstoelgebonden leerlingen voeren hier gemiddeld 7,2 activiteiten van uit. Rolstoelgebonden leerlingen zijn het meest actief op de categorie recreatieve activiteiten. Zij zijn het minst actief in de categorieën fysieke activiteiten en activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn. Hiervan voeren rolstoelgebonden leerlingen gemiddeld 0,3 activiteiten uit. Niet rolstoelgebonden leerlingen zijn het meest actief in de recreatieve activiteiten, waarvan zij gemiddeld 7,2 activiteiten uitvoeren. Zij zijn het minst actief op de categorie activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn.

14

Paso na Paso


In de tabel in bijlage 9 is de huidige vrijetijdsbesteding te zien gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid. Te zien is dat niet rolstoelgebonden leerlingen zichtbaar meer diversiteit in hun vrijetijdsbesteding laten zien dan rolstoelgebonden leerlingen. 4.1.5 De huidige mate van plezierbeleving De respondenten hebben tijdens de afname van de CAPE een plezier-score gegeven aan activiteiten die ze uitvoeren. Deze score kan variëren van 1 tot 5. Hierbij stond de 1 voor geen plezier en de 5 voor heel veel plezier. De gemiddelde plezier-score van alle respondenten samen is 4,3. Er is geen significant verschil in plezier-scores tussen geslacht, leeftijd en wel/niet rolstoelgebondenheid. Dit houdt in dat er geen grote verschillen zijn gevonden tussen de mate van plezierscores van de bovengenoemde doelgroepen. 4.1.6 De omgeving waarin de huidige vrijetijdsbesteding plaatsvindt De respondenten hebben tijdens de afname van de CAPE aangegeven waar ze de activiteit uitvoeren. De leerlingen konden aangeven of ze deze activiteiten thuis, bij familie, in de buurt, op school maar niet tijdens de lessen, in het dorp/stad of buiten het dorp stad uitvoerden. Met deze gegevens is per respondent een waarscore uitgerekend. Deze score kan variëren van 1 tot 6. Een lage score betekent dat activiteiten met name thuis worden uitgevoerd. Een hoge score betekent dat activiteiten meer buiten de directe leefomgeving worden uitgevoerd. De gemiddelde waar-score van alle respondenten is 2,0. Dit houdt in dat de respondenten meer bij huis spelen dan buiten de directe leefomgeving. 4.1.7 Met wie de vrije tijd wordt besteedt De respondenten hebben tijdens de afname van de CAPE aangegeven met wie ze de activiteit uitvoeren. Hierin konden ze een keuze maken tussen alleen, met gezinsleden, met familie, met vrienden of met anderen. Aan de hand van deze gegevens is per respondent een gemiddelde met wie-score uitgerekend. Deze score kan variëren van 1 tot 5. Een lage score betekent dat activiteiten meer solitair7 worden uitgevoerd. Een hoge score betekent dat activiteiten voornamelijk met andere mensen worden uitgevoerd. De gemiddelde met-wie scores zijn weergegeven in figuur 1. Er is geen zichtbaar verschil tussen wel en niet rolstoelgebonden leerlingen en jongens en meisjes met wie zij hun vrije tijd besteden. Leerlingen in de leeftijd van 5 t/m 10 jaar en 11 /m 15 jaar scoren een aanzienlijk hogere met wie-score (2,3 en 2,1) dan leerlingen in de leeftijd van 16 t/m 20 jaar (1,8). Dit houdt in dat hoe ouder de leerlingen zijn, hoe meer solitair zij hun vrije tijd besteden.

Gemiddelde met wie-score per doelgroep Jongens Meisjes Leeftijd 5-10 jaar Leeftijd 11-15 jaar Leeftijd 16-20 jaar Rolstoel gebonden Niet rolstoel gebonden

Doelgroepen

2,1 2 1,8 2,1 1,8 2 2,2 1

2 3 4 5 Gemiddelde met wie-score 1= solitair Figuur 1: Gemiddelde met 5= Sociaal wie-score opgedeeld in geslacht, leeftijdscategorieën en wel/niet rolstoelgebondenheid

7

Met solitair wordt alleen bedoeld.

15

Paso na Paso


4.8 Type activiteiten die leerlingen uitvoeren In figuur 2 is te zien welk type recreatie de leerlingen voornamelijk uitvoeren. Uit deze figuur is op te merken dat het grootste aantal van de ouders (14 ouders) hebben aangegeven dat hun kind voornamelijk passieve recreatie uitvoert. Dit aantal is aanzienlijk groter dan het aantal ouders dat aangeeft dat hun kind voornamelijk actieve recreatie uitvoert (4 ouders). Twaalf ouders geven aan dat hun kind zowel actieve als passieve recreatie uitvoert.

Type activiteiten waarin leerlingen het meest actief zijn 13% 47%

Voornamelijk actieve recreatie Zowel passieve als actieve recreatie

40%

Voornamelijk passieve recreatie

Figuur 2: Type activiteit dat de leerlingen voornamelijk doen

16

Paso na Paso


4.2 Wensen van leerlingen van de Soeur Hedwig School ten behoeve van vrijetijdsbesteding In dit deelhoofdstuk wordt antwoord gegeven op de volgende deelvraag:  Welke wensen hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van activiteiten in de vrije tijd?  Om de wensen met betrekking tot de vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de Soeur Hedwig School in kaart te brengen is er gebruikgemaakt van de PAC. De wensen met betrekking tot vrijetijdsbesteding van de leerlingen in het algemeen zijn in kaart gebracht, alsook de invloed van geslacht, leeftijd en rolstoelgebondenheid op de wensen van de vrijetijdsbesteding. 4.2.1. Wensen wat betreft vrijetijdsbesteding algemeen De PAC stelde de leerlingen de volgende vraag: “Stel je voor dat je alles kunt doen wat je maar wilt, zou het dan leuk vinden om (te)…?” In tabel 4 is te zien hoeveel activiteiten de leerlingen van de 55 activiteiten uit de PAC wensen te doen in hun vrije tijd. Deze activiteiten zijn eveneens opgedeeld in categorieën. Leerlingen hebben de grootste wens om recreatieve activiteiten uit te voeren. Ze zouden gemiddeld graag 8,4 activiteiten willen uitvoeren uit deze categorie. Gevolgd door de recreatieve activiteiten hebben de leerlingen de grootste wens om sociale activiteiten uit te voeren, waarvan zij 8,1 activiteiten wensen uit te voeren. Daarna volgen de fysieke activiteiten (7,6), activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt (6,7) en activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn (5,8). In de tabel in bijlage 10 is te zien dat leerlingen van de Soeur Hedwig School zowel passieve als actieve activiteiten wensen te doen. De leerlingen wensen met name informele activiteiten te doen, maar wensen ook formele activiteiten. Tv-kijken of naar een dvd of video kijken is een activiteit die in de huidige vrijetijdsbesteding op nummer 1 staat en dit bij de wensen op nummer 3 staat. Bij de wensen staat computeren of videospelletjes spelen op nummer 1, in de huidige vrijetijdsbesteding staat dit op nummer 5. Wintersport staat op de laatste plek en wil slechts een enkeling graag doen.

Tabel 4: Gewenste vrijetijdsbesteding/gemiddeld aantal activiteiten

Activiteiten

Gehele onderzoeksgroep (N=19)

Jongens (N=12)

Meisjes (N=7)

5-10 jaar (N=5)

11-15 jaar (N=8)

16-20 jaar (N=6)



36,5 9,1 27,4 8,4 7,6 8,1 5,8 6,7

37,4 10 27,4 8,3 8,8 7,5 6,3 5,4

35 7,6 27,4 8,6 5,6 9 5,1 6,9

43 10,2 32,8 11 8,6 9,4 6,4 7,8

36,3 10,1 26,1 7,1 7,9 7,6 7 6,5

31,5 6,8 24,7 7,8 6,3 7,5 3,8 7,5

34,2 9 25,2 7,3 7,5 7,5 5,7 6,3

4.2.2 Wensen wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd geslacht In tabel 4 zijn de wensen per categorie van de PAC te zien gerelateerd aan het geslacht. In de tabel is te zien dat jongens de meeste wensen hebben in de categorie fysieke activiteiten, gevolgd door recreatieve activiteiten. Meisjes hebben de meeste wensen in de categorie sociale activiteiten, gevolgd door recreatieve

17

Niet Rolstoel gebonden (N=15) 37,6 9,2 28,5 8,6 7,6 8,3 5,9 6,8

Paso na Paso


activiteiten. In de tabel is te zien dat er veel verschillen zijn tussen jongens en meisjes wat betreft gerangschikte categorieën welke het meeste worden gewenst om uit te voeren. In de tabel in bijlage 11 zijn de activiteiten gerangschikt op het percentage van de jongens en meisjes die bepaalde activiteiten wensen uit te voeren. De respondenten hebben tijdens afname van de PAC aangegeven welke activiteit(en) ze wensen om te doen. Er konden 3 scores gegeven worden per activiteit; ‘zou ik helemaal niet leuk vinden’, ‘zou ik een beetje leuk vinden’ en ‘zou ik heel erg leuk vinden’. De tabel is gebaseerd op de scores ‘zou ik een beetje leuk vinden’ en ‘zou ik heel erg leuk vinden’ en is vervolgens opgesplitst in geslacht. In de tabel is te zien dat jongens en meisjes zowel passieve als actieve activiteiten wensen te doen. Zowel jongens als meisjes voeren met name informele activiteiten uit, maar wensen ook formele activiteiten te doen. Op de eerste plaats staat zowel bij de jongens (100%) als de meisjes (100%) computer- of videospelletjes spelen. Indien de huidige vrijetijdsbesteding vergeleken wordt met de gewenste vrijetijdsbesteding, is zichtbaar dat zowel jongens als meisjes computer- of videospelletjes wensen te doen, maar dit in de huidige vrijetijdsbesteding zowel bij jongens als bij meisjes op plek 5 staat. Tv kijken of naar een dvd of video kijken is een activiteit die in de huidige vrijetijdsbesteding bij de jongens op nummer 1 staat, terwijl dit in de gewenste situatie op de vierde plek staat. Bij meisjes geldt dit verschil niet. Zowel in de huidige als de gewenste situatie scoort tv kijken de eerste plek. Opvallend is dat zowel alle jongens als alle meisjes wensen te zwemmen. 91,7% van de jongens wenst bijles te volgen voor school. 4.2.3 Wensen wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijd In tabel 4 zijn de wensen van de leerlingen gerelateerd aan leeftijd per categorie van de CAPE en PAC beschreven. Te zien is dat leerlingen in de leeftijd van 5 t/m 10 jaar op alle categorieën de meeste wensen hebben, op de categorie activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn na. Leerlingen in de leeftijd van 16 t/m 20 jaar hebben op alle categorieën de minste wensen, op de categorie recreatieve activiteiten na. De grootste wensen van leerlingen in de leeftijd van 5 t/m 10 jaar liggen bij het uitvoeren van recreatieve activiteiten. De grootste wensen van leerlingen in de leeftijd van 11 t/m 15 jaar liggen bij fysieke activiteiten. De grootste wensen van leerlingen in de leeftijd van 16 t/m 20 jaar liggen bij recreatieve activiteiten. Qua rangschikking per leeftijdscategorie komen de categorieën vrij overeen. Uit de tabel komt naar voren dat de categorieën gerangschikt op waarin de grootste wensen liggen, overeenkomen tussen de leeftijdscategorieën 5 t/m 10 jaar en 16 t/m 20 jaar. In de tabellen in bijlage 12 zijn activiteiten gerangschikt op het percentage van de verschillende leeftijdscategorieën die bepaalde activiteiten wensen uit te voeren. Activiteiten die door geen enkele respondent wenst te worden uitgevoerd, staan niet in de tabellen beschreven. De respondenten hebben tijdens afname van de PAC aangegeven welke activiteit(en) ze wensen om te doen. Er konden 3 scores gegeven worden per activiteit; ‘zou ik helemaal niet leuk vinden’, ‘zou ik een beetje leuk vinden’ en ‘zou ik heel erg leuk vinden’. De tabellen zijn gebaseerd op de scores ‘zou ik een beetje leuk vinden’ en ‘zou ik heel erg leuk vinden’ en is vervolgens opgesplitst in de drie leeftijdscategorieën. Er zijn 19 activiteiten die alle leerlingen uit de leeftijdscategorie 5 t/m 10 jaar wensen te doen. Van de leeftijdscategorie 11 t/m 15 jaar zijn dit er 3, en van de leerlingen uit de leeftijdscategorie 16 t/m 20 jaar 2 activiteiten. Bij alle leeftijdscategorieën staat het spelen van computeren videospelletjes bovenaan. Te zien is dat de leeftijdscategorie 5 t/m 10 jaar leeftijdsgerelateerde activiteiten uitvoeren, zoals puzzelen, bord- en kaartspelletjes spelen, knutselen, tekenen, kleuren, doen alsof of fantasiespel spelen en met speelgoed spelen. Deze activiteiten worden door alle leerlingen uit deze leeftijdscategorie uitgevoerd. Deze activiteiten zijn opvallend minder terug te zien in de overige leeftijdscategorieën. Alle leeftijdscategorieën hebben de wens om zowel actieve als passieve activiteiten te doen.

18

Paso na Paso


4.2.4 Wensen wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid In tabel 4 is te zien dat leerlingen die niet rolstoelgebonden zijn op alle categorieën meer wensen hebben dan rolstoelgebonden leerlingen. Rolstoelgebonden leerlingen hebben de grootste wens om fysieke en sociale activiteiten uit te voeren. Zij wensen van beide categorieën 7,5 activiteiten uit te voeren. Niet rolstoelgebonden leerlingen hebben de grootste wens om recreatieve activiteiten uit te voeren, gevolgd door sociale activiteiten. De minste wensen liggen zowel voor rolstoelgebonden als niet rolstoelgebonden leerlingen bij activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn. In de tabel in bijlage 14 zijn activiteiten gerangschikt op het percentage van de rolstoelgebonden en niet rolstoelgebonden leerlingen die bepaalde activiteiten wensen uit te voeren. Activiteiten die geen enkele respondent wenst uit te voeren, staan niet in de tabellen beschreven. De respondenten hebben tijdens afname van de PAC aangegeven welke activiteit(en) ze wensen om te doen. Er konden 3 scores gegeven worden per activiteit; ‘zou ik helemaal niet leuk vinden’, ‘zou ik een beetje leuk vinden’ en ‘zou ik heel erg leuk vinden’. De tabel is gebaseerd op de scores ‘zou ik een beetje leuk vinden’ en ‘zou ik heel erg leuk vinden’ en is vervolgens opgesplitst in rolstoelgebonden leerlingen en niet rolstoelgebonden leerlingen. Zowel rolstoelgebonden leerlingen als niet rolstoelgebonden leerlingen hebben de wens om computeren videospelletjes te spelen, een dagje uit te gaan en te knutselen, tekenen en kleuren. In de gewenste vrijetijdsbesteding van de rolstoelgebonden leerlingen en niet rolstoelgebonden leerlingen zijn geen grote verschillen te vinden.

19

4.3 De behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding van leerlingen van de Soeur Hedwig School Onderstaande vragen zullen door middel van vragenlijsten worden beantwoord.  Welke behoeften hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van participatie in de vrije tijd? In dit hoofdstuk wordt meerdere malen de term ‘behoefte’ gebruikt. De grootte van de behoefte is uitgerekend door de huidige situatie af te trekken van de gewenste situatie. Op die manier is de mate van behoefte beschreven. 4.3.1 Behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding over het algemeen Tabel 5: Behoeften in vrijetijdsbesteding / gemiddeld aantal activiteiten Activiteiten


Aantal activiteiten behoefte gehele onderzoeksgroep (N=19) 19,8 7,9 11,9 1,8 6,4 2,9 5

Jongens (N=12)

Meisjes (N=7)

5-10 jaar (N=5)

11-15 jaar (N=8)

16-20 jaar (N=6)


Niet Rolstoel gebonden (N=15)

21 9 12 1,4 7,3 2,9 5,7

17,9 6,4 11,8 7,1 4,8 2,7 4,1

22 8,9 13,1 0,5 6,6 2,7 4,7

19,6 9 10,5 1,9 7,2 2,5 6,1

19,2 5,6 13,5 3,1 5,3 3,5 3,6

21,4 8,3 13 2,5 7,2 2,8 5,4

19,4 7,8 11,7 1,4 6 2,8 5

3,8

2,7

3,8

3,8

3,9

3,7

3,6

3,9

In tabel 5 is de behoefte wat betreft vrijetijdsbesteding over het algemeen te zien. De behoefte is uitgerekend door de huidige situatie af te trekken van de gewenste situatie. De grootste behoefte ligt bij het uitvoeren van fysieke activiteiten. Er wordt door de leerlingen een klein aantal fysieke activiteiten uitgevoerd, maar de wens om meer fysieke activiteiten uit te voeren is groot. Zo hebben de leerlingen de behoefte om gemiddeld 6,4 meer fysieke activiteiten uit te voeren. De grootste behoefte na fysieke activiteiten ligt bij activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn. Gemiddeld hebben de leerlingen de behoefte om 5 activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn meer uit te willen voeren dan ze op dit moment doen. De leerlingen voeren een groot aantal recreatieve activiteiten uit en hebben een grote wens om recreatieve activiteiten uit te voeren, echter ligt het verschil tussen de huidige situatie en de gewenste situatie dichtbij elkaar en is er dus slechts een kleine behoefte om meer recreatieve activiteiten uit te voeren. Te zien is dat de respondenten gemiddeld op alle vijf de categorieën de behoefte hebben om meer activiteiten van de categorie uit te voeren. 4.3.2 Behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht In tabel 5 zijn de behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht te zien. Te zien is dat meisjes een grote behoefte hebben aan het uitvoeren van recreatieve activiteiten. Zij voeren, in tegenstelling tot jongens, weinig activiteiten uit in deze categorie. Wel hebben zij de wens om 7,1 activiteiten uit deze categorie uit te voeren. Zowel jongens, maar ook meisjes in mindere mate, hebben een grote behoefte aan het uitvoeren van fysieke activiteiten. De grootste behoefte voor jongens ligt bij het uitvoeren van fysieke activiteiten. De grootste behoefte voor meisjes ligt bij het uitvoeren van recreatieve activiteiten. Op alle categorieën hebben zowel jongens als meisjes de behoefte om meer activiteiten van de categorie uit te voeren dan dat ze in de huidige situatie doen.

Paso na Paso


Jongens hebben een grotere behoefte aan het uitvoeren van fysieke activiteiten en activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn dan dat meisjes dit hebben. 4.3.3 Behoeften met betrekking tot vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijd In tabel 5 zijn de behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijd te zien. Te zien is dat alle leeftijdscategorieën de grootste behoefte hebben aan fysieke activiteiten, gevolgd door activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn. De leeftijdscategorie 5 t/m 10 jaar en 11 t/m 15 jaar hebben de minste behoefte aan recreatieve activiteiten. De kleinste behoefte voor leerlingen uit de leeftijdscategorie 16 t/m 20 ligt bij activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt. Bij de leeftijdscategorie 5 t/m 10 en 11 t/m 15 is de rangschikking van categorieën van behoeften identiek. De leeftijdscategorie 16 t/m 20 heeft een afwijkende rangschikking van de vijf categorieën. 4.3.4 Behoeften met betrekking tot vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid In tabel 5 zijn de behoeften wat betreft vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid te zien. In de categorie recreatieve activiteiten, fysieke activiteiten en activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn, hebben rolstoelgebonden leerlingen grotere behoeften dan niet rolstoelgebonden leerlingen. Niet rolstoelgebonden leerlingen hebben grotere behoeften in de categorie activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt. Op het gebied van sociale contacten hebben rolstoelgebonden leerlingen en niet rolstoelgebonden leerlingen even grote behoeften.

21

Paso na Paso


4.4 De invloed van de sociale thuissituatie op de vrijetijdsbesteding Onderstaande vragen zullen door middel van vragenlijsten worden beantwoord.  Wat is de sociale thuissituatie van de leerlingen en beïnvloedt dit de activiteiten die zij in hun vrije tijd uitvoeren?

4.4.1 De invloed van de gezinssamenstelling en gezinsinkomen op de vrijetijdsbesteding Er is geen lineair verband gevonden tussen gezinssamenstelling en gezinsinkomen op de diversiteit van activiteiten, met wie de vrije tijd wordt besteed en het plezier dat wordt beleefd tijdens het uitvoeren van de activiteiten. 4.4.2 De invloed van de hoofdactiviteit van de vader/moeder op met wie de leerling de vrije tijd besteedt

Figuur 3: De invloed van de hoofdactiviteit vader op met wie de vrije tijd wordt besteed Figuur 3 geeft de invloed van de hoofdactiviteit van de vader weer ten opzichte van met wie leerlingen de vrije tijd besteden. Er zijn geen grote verschillen te zien tussen de hoofdactiviteit van de vader en met wie leerlingen de vrije tijd besteden. In de figuur is te zien dat de hoogste met wie-score van de leerlingen hoort bij vaders die zorgen voor de familie en daarbij werken. De laagste met wie-score wordt toegekend wanneer de vader met pensioen is. Er is geen lineair verband gevonden tussen de hoofdactiviteit vader en de totaalscore met wie.

22

Paso na Paso


Figuur 4: De invloed van de hoofdactiviteit moeder op met wie de vrijetijd wordt besteed Figuur 4 geeft de invloed van de hoofdactiviteit van de moeder weer ten opzichte van met wie leerlingen de vrije tijd besteden. Wat opvalt is dat de met wie-score het hoogst is wanneer de moeder parttime werkt. Er is geen lineair verband gevonden tussen de hoofdactiviteit moeder en de totaalscore met wie. 4.4.3 De invloed van de hoofdactiviteit van de vader/moeder op diversiteit in de vrijetijdsbesteding Er is geen lineair verband gevonden tussen zowel de hoofdactiviteit van de vader als de hoofdactiviteit van de moeder en de totaalscore diversiteit. Dit betekent dat de hoofdactiviteit van de ouders van de leerlingen van de Soeur Hedwig School geen invloed heeft op de diversiteit van vrijetijdsbesteding. 4.4.4 De invloed van het aantal kinderen in het gezin op de vrijetijdsbesteding Er is geen lineair verband gevonden tussen het aantal kinderen in het gezin en de diversiteit, plezierbeleving en met wie activiteiten in de vrije tijd worden uitgevoerd.

23

4.5. Speelgedrag van leerlingen van de Soeur Hedwig School 4.5.1. De mate van samenspelend gedrag met andere kinderen In de enquête werd de ouders/verzorgers de volgende vraag gesteld: “Hoe vaak heeft uw kind in de afgelopen maanden na schooltijd samen met andere kinderen gespeeld? Dit mogen ook eventueel broertjes of zusjes zijn

Hoe vaak heeft uw kind in de afgelopen maanden na schooltijd samen met andere kinderen gespeeld? Dit mogen ook eventueel broertjes of zusjes zijn 1-5 keer 12

17

5-10 keer 10 keer of vaker

1 Weergave in aantal kinderen

Figuur 5 Mate van samenspelen met andere kinderen In figuur 5 is te zien dat 17 leerlingen 1-5 keer per maand samenspelen met andere kinderen. Opvallend is dat vooral de uiterste twee maatstaven, 1-5 keer en 10 keer of vaker voorkomt dan 6-10 keer. Alle leerlingen spelen wel eens samen met andere kinderen. 4.5.2. De mate van samenspelend gedrag met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School

Hoe vaak heeft uw kind de afgelopen maanden na schooltijd samen met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School gespeeld? 1 1 Nooit

1-5 keer 28

6-10 keer

Weergave in aantal kinderen Figuur 6: Mate van samenspelen met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School In figuur 6 is te zien dat de meerderheid van de leerlingen van de Soeur Hedwig School de afgelopen maand samen heeft gespeeld met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School. 1-5 keer is het meest gegeven antwoord, net als bij de grafiek waarin het aantal keren is weergegeven dat de leerlingen na schooltijd met andere kinderen spelen.

Paso na Paso


4.5.3. Reden waarom de leerlingen van de Soeur Hedwig School niet met andere leerlingen samenspelen

Figuur 7: Redenen waarom (eventueel) niet wordt samengespeeld met andere leerlingen Wanneer ouders in de enquête aangaven dat hun kind niet samenspeelt met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School, is hun gevraagd om de reden hiervan. In figuur 7 is te zien dat het vervoer het grootste obstakel is waarom leerlingen van de Soeur Hedwig School niet samenspelen na schooltijd. Ook zijn er 13 ouders die aangeven dat hun kind om een andere reden niet samenspeelt met leerlingen van de Soeur Hedwig School. 4.5.4. De mate van solitair speelgedrag

Hoe vaak heeft uw kind in de afgelopen maand na schooltijd alleen gespeeld? 1

12 Nooit

1-5 keer 14 6-10 keer 10 keer of vaker 3 Weergave in aantal kinderen

Figuur 8: De mate van solitair speelgedrag In figuur 8 is te zien dat de meeste leerlingen (14) 10 keer of vaker na schooltijd alleen spelen. Eén kind speelt nooit alleen. De grafiek geeft weer dat van leerlingen in de afgelopen maand het vaakst alleen hebben gespeeld. De verhoudingen tussen samenspelen of alleen spelen zijn niet bekend.

25

Paso na Paso


4.5.5. De mate van binnen- en buitenspelen

Speelt uw kind vaker binnen of buiten?

0

Vaker binnen

11

14

Vaker buiten Neutraal 5 Weergave in aantal kinderen

Figuur 9: De mate van binnen en buiten spelen In figuur 9 is te zien dat de meeste ouders ‘neutraal’ aangeven op de vraag of hun kind vaker binnen of buiten speelt. Indien ‘vaker binnen’ en ‘vaker buiten’ met elkaar vergeleken worden, spelen leerlingen van de Soeur Hedwig School vaker binnen. 4.5.6. De mate van verveling in de naschoolse tijd

Heeft u het idee dat uw kind zich wel eens verveelt in de naschoolse tijd? 5

4 3

Ja, vaak Ja, regelmatig Ja, wel eens

9

Nee, bijna nooit

9

Nee, nooit Weergave in aantal kinderen

Figuur 10: De mate van verveling in de naschoolse tijd In figuur 10 is te zien dat - op de vraag of ouders het idee hebben dat hun kind zich wel eens verveelt- een even groot aantal ouders/verzorgers aangeeft ‘ja, wel eens’ en ‘nee, bijna nooit’. Vier ouders geven aan het idee te hebben dat hun kind zich vaak verveelt. De oorzaak of reden hiervan is niet bekend. Vijf ouders hebben het idee dat hun kind zich nooit verveelt en drie ouders hebben het idee dat hun kind zich regelmatig verveelt. Een duidelijke lijn met betrekking tot verveling in de naschoolse tijd is niet zichtbaar.

26

Paso na Paso


4.5.7. De mate van tevredenheid over de invulling van de naschoolse tijd

In welke mate denkt u dat uw kind tevreden is over de invulling van de naschoolse tijd? 1 1 Tevreden Meer tevreden dan ontevreden

13 11

Neutraal Meer ontevreden dan tevreden Ontevreden

4

Weergave in aantal kinderen

Figuur 11: De mate van tevredenheid over de invulling van de naschoolse tijd In figuur 11 is te zien dat het grootste aantal van de ouders (13 ouders) denkt dat hun kind tevreden is over de invulling van de naschoolse tijd. Elf ouders geven een neutrale mening. Er is slechts één ouder die denkt dat zijn/haar kind ontevreden is over de invulling van de naschoolse tijd. Over het algemeen gezien hebben de ouders het idee dat hun kind meer tevreden is dan ontevreden. 4.5.8. Vervoer tijdens buitenshuis spelen

Als uw kind buiten zijn/haar eigen huis gaat spelen, hoe komt uw kind daar? Mijn kind speelt niet buitenshuis Lopend of zelfstandig verplaatsen met de rolstoel Door een ander geduwd met de rolstoel Met de auto gebracht

1 2 12 10

2

3

Met de bus/taxi gebracht Weergave in aantal kinderen

Figuur 12: Verplaatsing wanneer buitenshuis wordt gespeeld In figuur 12 is te zien dat het grootste aantal van de ouders (12 ouders) aangeeft dat hun kind niet buitenshuis speelt en daarom ook geen vervoer nodig heeft om buitenshuis te spelen. De verplaatsingsmogelijkheid waar het meest gebruik van gemaakt wordt is de auto.

27

Paso na Paso


5. Conclusie Elk kind en/of jongvolwassene met of zonder beperking heeft ongeacht leeftijd of geslacht behoefte aan een vrijetijdsbesteding (Meihuizen-de Regt; de Moor & Mulders, 2009). In dit onderzoek is de vrijetijdsbesteding van de leerlingen van de Soeur Hedwig School in kaart gebracht, door middel van diverse onderzoeksmethoden. Voorafgaand aan dit onderzoek bestond het vermoeden dat de leerlingen een beperkte vrijetijdsbesteding zouden hebben, na school en in het weekend. De uitvoer van passieve activiteiten als tv kijken en muziek luisteren zou hierin op de voorgrond liggen. De school wil hier verandering in brengen, en denkt dit te kunnen bereiken met het opzetten van een naschoolse opvang. In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de hypotheses, de vooraf opgestelde (onderzoeks-)deelvragen en zal vervolgens een oplossingsrichting worden geselecteerd waarmee de centrale vraagstelling van dit project: “Hoe kunnen de professionals8 van de Soeur Hedwig School de activiteiten op de naschoolse opvang die in de toekomst wordt gerealiseerd het beste laten aansluiten bij de wensen, behoeften en de mogelijkheden wat betreft vrijetijdsbesteding van de leerlingen?” uiteindelijk beantwoord kan worden. 5. 1.1 Conclusie deelvragen    

Welke activiteiten voeren de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment in de vrije tijd uit? Welke wensen hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van activiteiten in de vrije tijd? Welke behoeften hebben de leerlingen van de Soeur Hedwig School op dit moment ten aanzien van activiteiten in de vrije tijd?

Uit het onderzoek komt naar voren dat 100% van de leerlingen ongeacht geslacht, leeftijd of wel/niet rolstoelgebondenheid binnen hun vrije tijd, hun tijd besteedt aan de activiteit tv, dvd of een video kijken. De diversiteit van de vrijetijdsbesteding is variërend, van de 55 items worden 41 items door één of meerdere leerlingen uitgevoerd. Wat opvallend is wanneer men kijkt naar de activiteit tv kijken, dvd of een video kijken, is dat dit in de huidige vrijetijdsbesteding zichtbaar meer wordt uitgevoerd dan dat de leerlingen wensen. Het onderzoek laat zien dat de leerlingen op dit moment gemiddeld weinig deelnemen aan formele activiteiten als teamsporten, zwemmen en activiteiten die door het dorp/stad worden georganiseerd. De wens om meer activiteiten binnen deze sector uit te voeren is echter wel aanwezig. In de huidige vrijetijdsbesteding van de leerlingen laat een meerderheid zien “recreatieve” activiteiten uit te voeren. De leerlingen geven echter in de PAC te kennen dat de behoefte meer uitgaat naar het uitvoeren van fysieke activiteiten als: vechtsport, zwemmen, fietsen, skaten en skateboarden. Wanneer onderscheid gemaakt wordt tussen geslacht, leeftijd en wel/niet rolstoelgebondenheid is te zien dat de behoefte van de meisjes meer uitgaat naar het uitvoeren van recreatieve activiteiten als puzzelen, bord- en kaartspelletjes etc. Opvallend is dat de behoefte voor het uitvoeren van recreatieve en sociale activiteiten het laagst is, maar binnen de huidige situatie wel blijkt dat de leerlingen in deze categorie de meeste activiteiten uitvoeren. De hoge mate van plezierscore binnen dit onderzoek geeft echter wel aan dat de leerlingen, op dit moment plezier beleven aan de activiteiten die zij in de huidige situatie uitvoeren.

8


28

Paso na Paso


Wat is de sociale thuissituatie van de leerlingen en beïnvloedt dit de activiteiten die zij in hun vrije tijd uitvoeren? De leerlingen binnen dit onderzoek brengen hun vrije tijd, na school en in het weekend voornamelijk door binnen het gezin, achtereenvolgens voeren zij activiteiten het meest alleen uit. Dit blijkt ook wanneer er onderscheid wordt gemaakt tussen geslacht en leeftijdgebondenheid. Naarmate de leerling ouder wordt neemt de vrijetijdsbesteding met anderen waaronder familie, vrienden en anderen af. De vrijetijdsbesteding vindt steeds meer alleen plaats. In de enquête afgenomen bij de ouders/verzorgers wordt vervoer het meest genoemd als de oorzaak waarom de leerlingen niet of nauwelijks met anderen samenspelen. Uit het onderzoek blijkt dat het niet uitmaakt of de leerling uit een één of twee oudergezin komt wanneer men kijkt naar de totaalscores met wie een leerling speelt. Wat opvalt is dat in gezinnen waarin de vaders met pensioen zijn, de leerlingen minder samenspelen met anderen dan wanneer de vaders werkzaam zijn. Het onderzoek geeft eveneens weer dat het gezinsinkomen, de gezinssamenstelling en het werk van de ouders/verzorgers geen invloed heeft op de diversiteit, plezierbeleving en met wie de leerlingen de vrije tijd besteden. 5.1.2 Conclusie op de centrale vraag; Zoals in de vorige paragraaf is te lezen, laat het onderzoek een aantal verassende onderzoeksresultaten zien. In deze paragraaf wordt ingegaan op de belangrijkste resultaten die van invloed zijn op het beantwoorden van de centrale vraagstelling van het project. Uit de onderzoeksresultaten komt naar voren dat de leerlingen hun vrijetijdsbesteding in de toekomst, wanneer de mogelijkheden het toelaten, op diverse vlakken zouden willen aanpassen. Op het huidige moment nemen de leerlingen weinig tot geen deel aan formele activiteiten, de behoefte om hier meer vrije tijd aan te besteden is echter wel aanwezig. Daarbij geeft de gewenste vrijetijdsbesteding van de leerlingen weer meer fysieke activiteiten te willen uitvoeren. Wat opvallend is binnen het onderzoek is dat de leerlingen binnen de huidige situatie te kennen geven dat ze allemaal naar de tv, een dvd of een video kijken, maar in de toekomst aan deze activiteit minder de voorkeur hieraan willen geven. Uit het gehele onderzoek blijkt echter wel dat de leerlingen een hoge mate van plezier beleven aan de activiteiten die zij in de huidige situatie uitvoeren. De professionals hebben aangegeven behoefte te hebben aan meer kennis voor het aanpassen (graderen) van activiteiten. Door kennis te hebben van het aanpassen, vereenvoudigen van activiteiten moet de mogelijkheid voor de leerlingen groeien om in de toekomst meer deel te kunnen nemen aan activiteiten waar hun wens naar uitgaat, maar die door hun ondervonden beperkingen in de huidige situatie niet kunnen plaatsvinden. Het invullen van activiteitenanalyses, en het vervolgens aanpassen en vereenvoudigen van activiteiten passend bij de mogelijkheden van de leerling, wordt door onderzoeksbureau Paso na Paso gezien als de oplossing en het antwoord op de centrale vraag. Op deze manier wordt inzichtelijk welke eigenschappen/vaardigheden de leerling nodig heeft voor het uitvoeren van een activiteit. Vervolgens kan een vertaalslag gemaakt worden naar het aanpassen/vereenvoudigen van activiteiten zodat de leerling hier alsnog aan kan deelnemen. 5.1.3 Rol van de ergotherapeut

“Een keus voor vrijetijdsbesteding die door de cliënt – in verleden, heden en toekomst – als belangrijk ervaren rollen en taken als vertrekpunt heeft, draagt bij aan welzijn en kwaliteit van leven.” (Kinébanian; 2007) Als onderzoeksbureau zien wij het belang in van een effectieve en plezierige uitvoer van hobby’s en vrijetijdsbesteding van kinderen. Spel(en) is voor kinderen essentieel. Het beïnvloedt de ontwikkeling op het intellectuele, sociale, motorische en ook het emotionele vlak (Kinébanian, 2007). Juist bij kinderen met een beperking is het belangrijk dat zij hun vrije tijd op een voor hen plezierige manier kunnen indelen. Dit, omdat zij op basis van eerdere onderzoeken beperkter blijken te zijn binnen de deelname in de maatschappij dan kinderen en jongeren zonder een beperking. Er was minder variatie, minder sociale verplichtingen, en er werd meer tijd besteed aan rustige recreatieve activiteiten in vergelijking met leeftijdsgenoten zonder een handicap (Imms et al. 2008). Het onderzoeksbureau is van mening dat een ergotherapeut de kinderen zelf, en de naastbetrokkenen van nuttige adviezen en informatie kan voorzien wanneer gaat om een plezierige 29

Paso na Paso


vrijetijdsbesteding. Ergotherapie kijkt namelijk naar de handelende mens. Een ergotherapeut is gespecialiseerd in het in kaart brengen van het menselijk handelen en het eventueel aanpassen van activiteiten op de mogelijkheden van het individu, waardoor zelfstandigheid wordt nagestreefd. Met andere woorden zijn wij ergotherapeuten instaat om samen met de persoon in kwestie te kijken naar een zinvolle vrijetijdsbesteding, en kunnen wij adviezen en tips geven hoe deze vrijetijdsbesteding aan te passen aan de mogelijkheden en wensen van de cliënt.

30

Paso na Paso


6. Discussie In dit hoofdstuk lichten de junior-onderzoekers als laatste keer hun kritische en persoonlijke blik op het gehele project. Kritische knelpunten die het onderzoek mogelijk hebben beïnvloed worden hierin besproken en toegelicht. Elk kind en/of jongvolwassene met of zonder beperking heeft ongeacht leeftijd of geslacht behoefte aan een vrijetijdsbesteding (Meihuizen-de Regt; de Moor & Mulders, 2009). Diverse internationale onderzoeken hebben plaatsgevonden om inzicht te krijgen in de vrijetijdsbesteding van kinderen en/of jongvolwassenen met en zonder een beperking. Hieruit blijkt dat kinderen en jongeren met een beperking beperkter zijn binnen de deelname in de maatschappij dan kinderen en jongeren zonder een beperking. Er was minder variatie, minder sociale verplichtingen, en er werd meer tijd besteed aan rustige recreatieve activiteiten in vergelijking met leeftijdsgenoten zonder een handicap (Imms et al. 2008). Dit onderzoek, evenals andere onderzoeken (Zijlstra H.P & Vlaskamp C, 2005) (Law M, King K. et al., 2006) (Imms C , Reilly S., Carlin J. & Dodd K. 2008) geeft weer dat de activiteit tv kijken in de vrijetijdsbesteding van de kinderen het vaakst wordt benoemd. Echter is er wel een verschil gevonden binnen dit onderzoek in vergelijking met andere onderzoeken. De activiteit wordt binnen dit onderzoek door alle kinderen en/of jongvolwassenen uitgevoerd (100%) ongeacht leeftijd, geslacht, wel/niet rolstoelgebondenheid. Dit is niet in overeenstemming met andere onderzoeken, de activiteit wordt hierbinnen het meest uitgevoerd maar bedragen allen een percentage van onder de 100%. (Law M, King et al, 2006) (Imms C., Reilly S., Carlin J. & Dodd K, 2008). De resultaten binnen dit onderzoek laten zien dat de vrijetijdsbesteding van de kinderen en/of jongvolwassenen vrij uitgebreid is. Wanneer onderscheid wordt gemaakt tussen informele (spontane) en formele (georganiseerde/geplande) activiteiten laat dit onderzoek zien dat de kinderen en/of jongvolwassenen voornamelijk deelnemen binnen de categorie informele activiteiten. Eerder onderzoek uitgevoerd door Law M, King K et al (2006) en Imms C., Reilly S., Carlin J. & Dodd K. (2008) laat eveneens zien dat kinderen en/of jongvolwassenen met een beperking in mindere mate deelnemen aan formele activiteiten. De kinderen in dit onderzoek nemen echter beduidend minder deel aan de informele en formele activiteiten dan de kinderen in het Australische onderzoek (Imms, Reilly, Carlin & Dodd, 2008). De onderzoekers zijn van mening dat deelname aan formele activiteiten afhankelijk is van meerdere factoren dan de deelname aan informele activiteiten. Het aanbod van de formele activiteiten moet aanwezig zijn, evenals de financiële mogelijkheden van het gezin. Daarbij komend speelt de cultuur, het landschap ook een grote rol in de keuze en het aanbod van formele activiteiten. Binnen dit onderzoek nemen de jongste kinderen in vergelijking met de wat oudere kinderen het meest deel aan formele activiteiten. Uit recent onderzoek blijkt juist dat kinderen in een jong gezin juist meer deelnemen aan informele activiteiten dan formele activiteiten (Bult, et al., 2010). Het verschil in resultaten binnen dit onderzoek is te minimaal, evenals de onderzoeksgroep om hieruit conclusies te mogen trekken. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen of de diversiteit en intensiteit in deelname aan formele activiteiten naar mate de leeftijd toeneemt. Wanneer we een vergelijking maken met de deelname aan activiteiten binnen de categorieën van de CAPE is te zien dat de kinderen in Curaçao binnen alle categorieën lager scoren dan de kinderen in Canada en Australië (Law, et al, 2006) (Imms, Reilly, Carlin & Dodd, 2008). Een opvallend verschil is dat jongens in Curaçao minder deelnemen aan de activiteit computeren en het spelen van videospelletjes (Curaçao 61,5%, Canada 96,1%). Dit komt eveneens uit de resultaten van meisjes (Curaçao 75%, Canada 93,9%) (Law, et al,2006). Een ander opvallend verschil tussen de meisjes is dat meisjes in Curaçao minder deelnemen aan de zelfontwikkelingsactiviteit lezen in vergelijking met de meisjes in Canada (Curaçao 37,5%, Canada 94,9%) (Law, et al,2006).

31

Paso na Paso


Binnen dit onderzoek kan helaas geen uitspraak worden gedaan over de intensiteit in deelname van de activiteiten. Het bleek niet mogelijk om de intensiteit te scoren, zeker voor jonge kinderen, 4 maanden is een lange periode. Hoewel onderzoek uitwijst dat kinderen, ook jonge kinderen, een goed idee van tijd hebben zeker wanneer het in een herkenbare context wordt geplaatst (Hoodles, 2002). De onderzoekers zijn van mening dat vervolgonderzoek moet worden verricht, bijvoorbeeld door afname van de CAPE in bijzijn van de ouders. Dit om inzicht te kunnen krijgen op de intensiteit van de activiteiten die worden uitgevoerd. De CAPE/PAC wordt in diverse landen gebruikt: Australië, Canada, Puerto Rico, Israel en Nederland, zij maken gebruik van de originele items uit de originele CAPE en PAC (Ullenhag, et al., 2011). Zweeds onderzoek, uitgevoerd door Ullenhag, et al. (2011) geeft weer dat enkel alleen een vertaling niet voldoende genoeg is om de CAPE en PAC in een andere cultuur af te kunnen nemen. De vrijetijdsbesteding is in diverse landen verschillend, dit is afhankelijk van de cultuur, de mogelijkheden van het land(schap), maar ook van de sociale status waarin het kind en/of jongvolwassene leeft (Law, et al., 2006). Om deze reden zijn binnen dit onderzoek demografische gegevens van de leerlingen in kaart gebracht. Er zijn slechts kleine verschillen te zien in de huidige vrijetijdsbesteding tussen de resultaten van dit onderzoek en resultaten uit vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd in Canada, Australië en Zweden (Law, et al. 2006) (Imms, Reilly, Carlin & Dodd, 2008) (Ullenhag, et al., 2011). Een verschil kan liggen in de vertaling, en de conceptuele betekenis of het gebruik van woorden als “vrijwilligerswerk”. Deze woorden kunnen worden vertaald, maar worden in Curaçaose samenleving en in het bijzonder bij kinderen nog steeds niet echt. Dit blijkt ook uit het onderzoek uitgevoerd in Zweden (Ullenhag, et al., 2011). Een ander verschil kan liggen in het verschil van patronen. Zo hebben Zweedse mensen meer de neiging om hun vrije tijd door te brengen in de natuurlijke omgeving, en kinderen spelen vaak buiten: klimmen in bomen, bouwen van sneeuwpoppen etc. (Ullenhag, et. al., 2011). Het verschil in klimaat is in de ogen van de onderzoekers een belangrijke factor voor de keuzes en mogelijkheden binnen de vrijetijdsbesteding die kinderen hebben. Daarnaast moet vermeld worden dat de vertaling van de CAPE en PAC naar het Papiaments mogelijk voor verwarring kan hebben gezorgd. Naar de mening van de onderzoekers schept de vertaling van item 28 van de CAPE (King, et al, 2008) naar het Papiaments “padvinderij” voor verwarring. In de ogen van de onderzoekers heeft het woord “padvinderij” in het Nederlands een andere definiëring dan in de CAPE en PAC bedoeld wordt. Daarnaast was het moeilijk om antwoorden op de CAPE bij vragen als “met wie en waar” doe je een activiteit op een correcte wijze te interpreteren. Tijdens de afname werden meerdere antwoorden gegeven dan dat de originele CAPE bevat. Dit blijkt eveneens uit het onderzoek uitgevoerd naar de vrijetijdsbesteding in Zweden (Ullenhag, et. al., 2011). Daarbij komend was het voor de junior-onderzoekers soms moeilijk te beoordelen in welke mate het kind en/of jong volwassene deelnam aan deze activiteiten. Tijdens het interview werd niet duidelijk hoe de exacte verdeling eruitzag, enerzijds gaven de respondenten aan de activiteit alleen uit te voeren, anderzijds gaven ze aan de activiteit ook met leeftijdsgenoten en/of het gezin uit te voeren. Dit kwam ook voor bij de categorie waar. Het antwoord op de hypothese, met betrekking tot de sociale isolatie is om deze reden moeilijk te beoordelen. Binnen het onderzoek kan wel geconcludeerd worden dat de gehele onderzoekspopulatie een verhoogd risico heeft op isolatie in de maatschappij. De huidige vrijetijdsbesteding vindt voornamelijk binnen het gezin plaats, de leerlingen brengen hun vrije tijd maar in geringe mate door met leeftijdsgenoten/vrienden etc. Voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden en een eigen identiteit is het juist belangrijk om je te begeven in een grote sociale omgeving. Op deze manier leer je samen te werken, rekening te houden met een ander en eventuele ruzies op te lossen. Naarmate je ouder wordt neemt de behoefte om deel te nemen binnen een grote sociale omgeving toe. Opvallend binnen dit onderzoek is dat oudere leerlingen juist minder begeven zijn in een sociale omgeving dan de jongere leerlingen. Dit is opvallend te noemen omdat in de literatuur (Mönks, F.J & Knoers, A.M.P; 2009) juist naar voren komt dat kinderen naarmate ze ouder worden zich meer gaan richten op hun sociale omgeving. Uit deze literatuur komt naar voren dat oudere leerlingen zich juist meer gaan interesseren in anderen en meer tijd in groepsverband willen doorbrengen.

32

Paso na Paso


De vertaling van de Nederlandse CAPE en PAC naar het Papiaments lijkt op basis van de resultaten uit dit onderzoek voldoende te zijn voor het in kaart brengen van de huidige en gewenste vrijetijdsbesteding van kinderen in Curaçao. De resultaten van de niet benoemde activiteiten in de CAPE en PAC waren te klein om te kunnen concluderen dat de Nederlandse CAPE niet relevante activiteiten bevat. Dit onderzoek geeft enkel alleen informatie over kinderen en/of jongvolwassenen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking. Bovendien geeft dit onderzoek geen informatie over kinderen en/of jongvolwassenen met een meer complexe beperking, met nadruk op meer cognitieve en communicatieproblemen. Toekomstig onderzoek is nodig om te mogen concluderen of enkel alleen vertaling van de Nederlandse CAPE naar het Papiaments voldoende is om de huidige en gewenste vrijetijdsbesteding in kaart te kunnen brengen. Evenals de beoordeling of kinderen het risico lopen op een sociale isolatie.

33

Paso na Paso


7. Toegepast product Uit het onderzoek en de gesprekken met de opdrachtgever kwam duidelijk naar voren dat men behoefte heeft aan kennis en vaardigheden die nodig zijn om op een praktische manier activiteiten aan te kunnen passen aan de mogelijkheden van het individu. Het is volgens de opdrachtgever op dit moment moeilijk om een activiteit aan te passen aan de mogelijkheden van de leerlingen. Hierbij kun je denken aan het vereenvoudigen van de activiteit, maar ook aan het aanpassen van de materialen. De opdrachtgever wil hier graag meer handvatten in krijgen voor de docenten, zodat zij activiteiten binnen de naschoolse opvang gerichter kunnen laten aansluiten bij de mogelijkheden van de leerlingen. Voor onderzoeksbureau ‘Paso na Paso’ is dit een belangrijke beweegreden geweest om een toegepast product te ontwikkelen. Het toegepast product bestaat uit de volgende onderdelen:  Een activiteitenboek  Een PowerPoint presentatie, met betrekking tot het uitgevoerde onderzoek  Een workshop 7.1 Toelichting toegepast product 7.1.1 Activiteitenboek Er is gekozen voor het ontwikkelen van een activiteitenboek. Op basis van de onderzoeksresultaten is er een invulling ontstaan van de thema’s die in het activiteitenboek naar voren zullen komen. De activiteiten in de CAPE en PAC zijn geordend in categorieën: recreatieve, fysieke en sociale activiteiten, activiteiten waarbij vaardigheden nodig zijn en activiteiten waarbij je jezelf ontwikkelt. De categorie die op basis van de behoeftepercentage9 het hoogst scoorde heeft de basis gevormd van het activiteitenboek. Het activiteitenboek is vormgegeven met behulp van activiteitenanalyses. Binnen de ergotherapie wordt veel gebruikgemaakt van deze vorm van analyseren. Door een activiteitenanalyse te gebruiken worden de eigenschappen/vaardigheden die een activiteit van een persoon vraagt in kaart gebracht. De hoeveelheid vaardigheden die je nodig hebt hangt af van de activiteit. Nadat deze eigenschappen en vaardigheden zijn beschreven in een activiteitenanalyse, worden mogelijkheden tot aanpassen van een activiteit beschreven. Dit houdt in dat er opties worden beschreven hoe een activiteit makkelijker of moeilijker kan worden gemaakt, zodat deze aansluit bij de mogelijkheden van het individu. Voorbeeld: Muziek luisteren, de activiteit muziek luisteren vraagt van een persoon andere vaardigheden dan de activiteit lezen. Zo is het bij muziek luisteren belangrijk dat je een goed gehoor hebt, en is een goede visus van minder groot belang. Voor de activiteit lezen is het daarentegen wel belangrijker dat je een goede visus hebt. Daarbij is het voor beide activiteiten belangrijk dat je een goede concentratie hebt. Zoals het voorbeeld al aangeeft vragen alle activiteiten andere vaardigheden van een persoon. Door een activiteitenanalyse wordt het mogelijk om deze eigenschappen/vaardigheden gerelateerd aan de activiteit overzichtelijk in kaart te brengen. Wanneer deze eigenschappen/vaardigheden duidelijk zijn, kan er gemakkelijker een vertaalslag worden gemaakt naar geschikte activiteiten die passen bij de mogelijkheden, maar ook bij de wensen van het individu. Daarnaast kan gekeken worden naar de mogelijkheden die binnen de activiteit liggen om deze aan te passen aan de mogelijkheden van het individu. Voorbeeld: Puzzelen: Voor de activiteit puzzelen is het belangrijk een goed ontwikkelde fijne motoriek te hebben, zodat de puzzelstukjes goed kunnen worden vastgepakt, omgedraaid en aangedrukt. Wanneer fijne motoriek niet of onvoldoende is ontwikkeld, kan de activiteit puzzelen op de mogelijkheden van de leerling worden aangepast (graderen). Dit kan door bijvoorbeeld het materiaal aan te passen, te denken aan verdikte puzzels, grotere

9

De mate van verschil tussen de huidige en gewenste situatie.

34

Paso na Paso


puzzels, maar ook door een handvat te maken aan de puzzels. Dit zijn aanpassingsmogelijkheden waarbij minder van de fijne motoriek wordt gevraagd. Bij het vastpakken van een handvat wordt om een andere (hand)greep gevraagd dan bij de eerste variant van het puzzelen. Op deze manier wordt het voor een kind, met een verminderde fijne motoriek mogelijk om alsnog de activiteit puzzelen uit te voeren. Het activiteitenboek bestaat uit twee delen: theorie en praktijk. In het deel theorie wordt het principe van het activiteitenanalyses nader uitgewerkt. In het praktijkdeel worden enkele voorbeelden en handvatten beschreven voor het in kaart brengen van de benodigde vaardigheden voor een activiteit en de mogelijkheden voor gradering10. Op deze manier worden de professionals van de school gestimuleerd om dieper over activiteiten na te denken en hoe deze kunnen worden aangepast op de mogelijkheden van de leerlingen. Het tweede deel van het activiteitenboek kan worden gezien als een soort draaiboek. De leerkrachten krijgen hiermee enkele voorbeelden van activiteitenanalyses aangereikt, en kunnen op basis van deze voorbeelden eigen activiteitenanalyses vormgeven. Het activiteitenboek is ontwikkeld ter ondersteuning van de workshop. Door informatie schriftelijk vast te leggen, krijgt men de mogelijkheid om het geleerde binnen de gegeven workshop nogmaals na te lezen. Ook wordt het voor eventueel nieuwe leerkrachten mogelijk om toch op de hoogte te zijn van deze informatie. Voor de uitleg over en uitwerking van activiteitenanalyses wordt verwezen naar het activiteitenboek. 7.1.2 PowerPoint presentatie Na 3 maanden intensief werken aan het onderzoek, mogen wij u met trots vertellen dat wij tot verrassende conclusies zijn gekomen. Deze hebben eveneens geleid tot de ontwikkeling van het activiteitenboek. Deze verassende conclusies mochten niet achterblijven en daarom hebben wij ervoor gekozen om deze zowel mondeling als schriftelijk te presenteren. Binnen deze presentatie wordt inzicht verschaft over de aanleiding van het onderzoek, evenals de vormgeving van en de onderzoeksresultaten met de daaraan verbonden conclusies. Vervolgens wordt er aandacht besteed aan de overige toegepaste producten, die naar onze mening het middel zijn om de nog liggende vragen op te kunnen lossen. 7.1.3 Workshop De ontwikkeling van het activiteitenboek heeft geleid tot het geven van een workshop. Binnen deze workshop is aandacht besteed aan de principes van de activiteitenanalyses en het vormgeven van deze activiteitenanalyses. Op deze manier kon de theorie aan de praktijk gekoppeld worden en konden vragen en onduidelijkheden ondervangen worden.

10

Aanpassen van een activiteit op de mogelijkheden van het individu.

35

Paso na Paso


8. Aanbevelingen Activiteitenboek gebruiken. Om activiteiten aan te kunnen bieden binnen de naschoolse opvang waar de leerlingen behoefte aan hebben, zullen activiteiten aangepast moeten worden op de mogelijkheden van de leerlingen. Het activiteitenboek biedt handvatten en voorbeelden over het aanpassen van activiteiten, waardoor de meeste leerlingen de activiteit kunnen uitvoeren. Ook is er in het activiteitenboek uitgelegd hoe men met behulp van een activiteitenanalyse een activiteit zelf kan aanpassen, zodat de activiteit ongeacht de beperking uitgevoerd kan worden. De groepen van de naschoolse opvang indelen op geslacht. Uit onderzoek is gebleken dat er grote verschillen zijn in de wensen met betrekking tot de vrijetijdsbesteding tussen jongens en meisjes. Binnen de categorieën leeftijd en niet rolstoel/rolstoel gebonden zijn weinig verschillen met betrekking tot de wensen in de vrijetijdsbesteding en zijn beter te combineren. Leerlingen stimuleren om samen te spelen op school. Uit dit onderzoek is gebleken dat de leerlingen het grootste gedeelte van de vrije tijd met het gezin besteden. Voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden en het ontwikkelen van een eigen identiteit is het juist belangrijk dat je je begeeft in een grote sociale omgeving van vrienden en leeftijdsgenoten. Op deze manier leer je samen te werken, rekening te houden met een ander en eventuele ruzies op te lossen. Naarmate de leerlingen ouder worden neemt, binnen dit onderzoek, de behoefte om deel te nemen aan een grote sociale omgeving af. Dit is opvallend te noemen omdat in de literatuur juist naar voren komt dat kinderen naarmate ze ouder worden zich meer gaan richten op hun sociale omgeving. Ze gaan zich juist meer interesseren in anderen en willen meer tijd in groepsverband doorbrengen. Vervolgonderzoek richten op de vrijetijdsbesteding van leerlingen zonder beperking. De resultaten binnen dit onderzoek zijn gebaseerd op kinderen en jongvolwassenen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking. Om uitspraak te kunnen doen of het vertoonde gedrag binnen de vrijetijdsbesteding gemiddeld is bij kinderen en jongvolwassenen zal er vergelijkend onderzoek verricht moeten worden binnen een onderzoeksgroep van kinderen en jongvolwassenen zonder beperking.

36

Paso na Paso


9. Nawoord Na 90 dagen in het mooie Curaçao, 89 zonsondergangen, vele flesjes Amstel Bright, heerlijke cocktails, diverse slokken zout zeewater, 10 flessen zonnebrand, 4 flessen aftersun, verscheidene versierpogingen door de Antillianen (politie inbegrepen), gezellige strandfeestjes, de leuke momenten met de huisgenoten van Saliña 40, 10 gulden armer voor sponsoring aan zwervende Antillianen, het ondersteunende vakantiebezoek, een uurtje zwemmen met dolfijnen voor de ontspanning, diverse moorden op kakkerlakken, leguaan als huisdier die ons dagelijks vergezelde en Toosje de muis die de koekjes voor de koffie op at, zijn we met hard werken tot een eindresultaat gekomen waar we trots op zijn. We gingen met een uitgewerkte onderzoeksvraag op weg naar Curaçao, niet wetend wat ons precies te wachten stond. Na een gesprek met de opdrachtgever is het uitgangspunt voor het onderzoek gewijzigd. Dit zorgde voor een wending in ons project. Ondersteunend onderwijs konden we niet volgen, wat betekent dat we veel zelf hebben uitgezocht. Soms voelde het alsof we het wiel opnieuw moesten uitvinden. Als we hierop terugblikken heeft dit een goede invloed gehad op onze ontwikkeling als junior-onderzoekers. Er werd meer van onszelf gevraagd, wat zorgde voor een grote uitdaging. Door onze gedrevenheid en enthousiasme lukte het keer op keer om het gewenste resultaat te behalen. Gedurende het project hebben we nauw samengewerkt. Communicatie was daarbij erg belangrijk. Soms was het zoeken naar de juiste woorden om te zeggen wat je echt bedoelde. Discussies gericht op inhoudelijk vlak waren er genoeg, waardoor alles kritisch werd bekeken. Het samenwerken heeft vooral veel leuke kanten gehad. Samen hebben we enorm hard gewerkt aan het eindresultaat. Er zijn in Curaçao genoeg leuke strandjes, feestjes en bezienswaardigheden die voor afleiding hebben gezorgd. Onze dank gaat in het bijzonder uit naar al onze familie, vrienden en vriendinnen die ons telkens weer hebben gemotiveerd binnen dit project en daarnaast al onze belevenissen in Curaçao hebben gevolgd. Met een glimlach vertelden we alles en zo kijken we ook terug op het onderzoek.

37

Paso na Paso


Literatuurlijst Artikelen Bult, M., Verschuren, O., Gorter, J., & all, e. (2010). Cross-cultural validation and psychometric evaluation of the Dutch language version of the Children's Assessment of Participation and Enjoyment (CAPE) in children with and without physical disabilities. . Clinical Rehabilitation 24, 843-853. Imms, C., Reilly, S., Carlin, J., & Dodd, K. (2008). Diversity of participation in children with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol , 50: 363-369. Law, M., King, G., King, L., Kertoy, M., Hurley, P., Rosenbaum, P., . . . Hanna, S. (2006). Patterns of participation in recreational and leisure activities among children with complex physical disabilities. Developmental Medicine & Child Neurology, Vol.48, 337-342. Ullenhag, A., Almqvist, L., Grandlund, & al, e. (2011). Cultural validity of Children's Assessment of Participational and Enjoyment/Preferences for Activities of Children (CAPE/PAC). Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 5-11. Zijlstra, H., & Vlaskamp, C. (2005). Leisure provision for perons with profound intellectual and multiple disabilities: quility time or killing time? journal of intellectual disability researsch (49), 434-448. Boeken Kinébanian, A., & le Granse, M. (2007). Grondslagen van de ergotherapie. Maarsen: Elsevier gezondheidszorg. Donk Van Der C., Lanen Van B. (2011), Praktijkonderzoek in zorg en welzijn. Uitgeverij Coutinho: Bussum Baarda, Goede De, Dijkum Van (2003), Basisboek Statistiek met SPSS. Handleiding voor het verwerken en analyseren van en rapporten over (onderzoeks)gegevens. Wolters-Noordhoff: Groningen/Houten Huizingh E. (2008), Inleiding SPSS 16.0 voor windows en data entry. Negende editie. Sdu Uitgevers: Den Haag Meihuizen-de Regt, M., de Moor, J., & Mulders, A. (2009). Kinderrevalidatie. Assen: Koninklijke van Gorgum . Websites Ouderenvereniging Totalika. (2012). Historie. Opgevraagd op 8 maart 2012, van http://www.totolika.com/historie.php Encyclo encyclopedie online. (2007). ZMLK. Opgevraagd op 10 maart 2012, van http://www.encyclo.nl/begrip/ZMLK

38

Paso na Paso


Bijlagen Bijlage 1: Begrippenlijst Bijlage 2: CAPE en PAC instrumenten Bijlage 3: schriftelijke enquête Bijlage 4: Opsomming activiteiten behorende bij de vijf categorieën CAPE en PAC Bijlage 5: Opsomming formele en informele activiteiten Bijlage 6: Tabel huidige vrijetijdsbesteding algemeen Bijlage 7: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht Bijlage 8: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijdscategorieën Bijlage 9: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid Bijlage 10: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding algemeen Bijlage 11: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht Bijlage 12: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijdscategorieën Bijlage 13: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid

39

Paso na Paso


Bijlage 1: Begrippenlijst Behoeften: De definiëring van het begrip ‘behoeften’ luidt volgens de Van Dale als volgt: ‘verlangen naar hetgeen men mist’ (Van Dale, 2012) Binnen het onderzoek zal worden onderzocht wat de behoeften van de leerlingen wat betreft participatie in de vrije tijd zijn. Zoals beschreven bij het begrip ‘participatie’ zal slechts worden onderzocht wat de behoeften wat betreft activiteiten in de categorieën hobby, sport en spel zijn. Behoefte percentage: De mate van verschil tussen de huidige en gewenste situatie. CAPE: Vragenlijst om de huidige situatie met betrekking tot de vrijetijdsbesteding in kaart te brengen (King, et al., 2004). PAC: Vragenlijst om de wensen met betrekking tot de vrijetijdsbesteding in kaart te brengen (King, et al., 2004) Formele activiteiten: Formele activiteiten zijn activiteiten waarbij planning aan vooraf gaat. Het zijn activiteiten die georganiseerd zijn en op een vast moment in de tijd plaatsvinden. Een opsomming van formele activiteiten binnen de CAPE en PAC is te vinden in bijlage 5.(King, et. al., 2004) Gradering: Aanpassen van een activiteit op de mogelijkheden van het individu. (Kinébanian, 2007) Informele activiteiten: Informele activiteiten zijn activiteiten waarbij weinig planning aan vooraf hoef te gaan. Het zijn activiteiten die spontaan kunnen worden gedaan, zonder dat er veel organisatie of planning aan vooraf gaat. Een opsomming van informele activiteiten binnen de CAPE en PAC is te vinden in bijlage 5(King, et. al., 2004) . Leerlingen: Onder de term ‘leerlingen’ worden alle kinderen en jongvolwassenen in de leeftijd van 4 t/m 21 jaar van de Soeur Hedwig School verstaan. Al deze leerlingen hebben een verstandelijke en/of lichamelijke handicap. Professionals: Het personeel van de Soeur Hedwig School. SPSS: Statistical Package for the Social Sciences, een statistiekprogramma waarmee berekeningen en grafieken kunnen worden gemaakt (Huizingh E., 2008). Vrije tijd: ‘Vrije tijd is resttijd, tegengesteld aan arbeidstijd, die wordt ingevuld met wat het individu al waardevol ervaart.’ (Kinébanian, A., Granse le, M, 2007). In de definitie van ‘vrije tijd’ wordt gesproken over arbeidstijd, maar vanwege het feit dat het onderzoek gericht is op schoolgaande leerlingen kan in plaats van arbeidstijd schooltijd gelezen worden. Onder het begrip ‘vrije tijd’ wordt binnen dit onderzoek alle tijd die de leerlingen hebben na school en in het weekend. Het onderzoek richt zich slechts op de naschoolse tijd in de categorieën hobby, sport en spel. Onder het begrip vrije tijd worden geen activiteiten die tot de categorie zelfredzaamheid (bijv. eten, drinken, aankleden, slapen) behoren verstaan.

40

Paso na Paso


Wensen: De definiëring van het begrip ‘wensen’ luidt volgens de Van Dale als volgt: ‘datgene wat men wil; verlangen’ (van Dale , 2012).

Binnen het onderzoek is onderzocht wat de wensen van de leerlingen wat betreft participatie in de vrije tijd zijn. Zoals beschreven bij het begrip ‘participatie’ zal slechts worden onderzocht wat de wensen wat betreft activiteiten in de categorieën hobby, sport en spel zijn. ZMLK : Zeer Moeilijk Lerende Kinderen, het is een onderwijsvorm voor kinderen met een verstandelijke beperking of ernstige leerproblemen (encyclo encyclopedie online, 2007)

41

Paso na Paso


Bijlage 2: CAPE en PAC instrumenten Deze documenten zijn ingescand en kunnen niet worden weergegeven in dit word bestand. Wanneer dit verslag geprint wordt, worden deze toegevoegd.

42

Paso na Paso


Bijlage 3: schriftelijke enquête Enquête Geachte heer/mevrouw, Wij zijn Yvette Zwart, Simone van Tongeren en Judith Schepers; studenten van de opleiding ergotherapie in Nederland. We volgen onze studie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen gevestigd te Nijmegen. U heeft pas geleden aangegeven toestemming te geven dat u en uw kind, welke onderwijs volgt op de Soeur Hedwig School deelnemen aan ons onderzoek, welke gaat over de huidige vrijetijdsbesteding en de wensen hierin. Hartelijk dank hiervoor. Wat doet een ergotherapeut? Ergotherapie is bedoeld voor mensen – jong en oud, die als gevolg van een lichamelijke of verstandelijke beperking problemen ondervinden in de uitvoer van dagelijkse activiteiten. Daarbij kunt u denken aan problemen op het gebied van zelfzorg activiteiten als wassen, aan- en uitkleden maar ook aan problemen bij het uitvoeren van hobby’s en spelletjes. Als ergotherapeut kijken we samen met de persoon naar de mogelijkheden die er zijn om deze problemen op te lossen. Voorbeeld: Emma is een meisje van 8 jaar. Tijdens haar geboorte heeft Emma hersenbeschadiging opgelopen. Emma ondervindt tijdens het uitvoeren van haar favoriete hobby puzzelen veel problemen. Ze heeft weinig controle over haar rechterarm en deze niet altijd inschakelen zoals ze wilt. Hierdoor kan ze puzzelstukjes niet goed vastpakken. Een ergotherapeut kan in zo’n situatie ingeschakeld worden. De ergotherapeut kijkt samen met Emma naar de mogelijkheden die er zijn, waardoor ze toch kan puzzelen. Een oplossing voor het probleem van Emma is dat de puzzels worden vergroot, waardoor ze gerichter haar arm kan inschakelen.

In de toekomst wil de Soeur Hedwig School een naschoolse opvang oprichten, waar de leerlingen na schooltijd mee kunnen doen aan de door school georganiseerde activiteiten. Ons is gevraagd om de huidige situatie, de wensen en behoeften van de leerlingen wat betreft de invulling van de vrije tijd na schooltijd in kaart te brengen. Mede met deze informatie wil de Soeur Hedwig School de invulling van de naschoolse opvang bepalen. Als ergotherapeut zijn wij competent in het in kaart brengen van deze wensen en behoeften en kunnen wij samen met uw kind bekijken hoe wij hun wensen aan kunnen laten sluiten op hun mogelijkheden. Wij, maar ook de school vinden het namelijk belangrijk dat ook zij, die leven met een beperking, plezier hebben in het leven. Om de activiteiten tijdens de naschoolse opvang te kunnen laten aansluiten op de wensen en behoeften van de leerlingen, zullen wij, indien u toestemming geeft, bij uw kind twee vragenlijsten gaan afnemen. In deze vragenlijsten gaan we samen met uw kind bekijken wat zij op dit moment voor activiteiten doen, maar ook welke activiteiten zij graag in de toekomst zouden willen uitvoeren. Voor ons onderzoek is het van belang inzicht te krijgen in de huidige situatie van de leerlingen en daarom willen wij u vragen deze enquête in te vullen. Het invullen van de enquête neemt slechts 10 minuten van uw tijd in beslag. Wanneer u mee wilt doen aan het onderzoek en toestemt dat gegevens slechts gebruikt worden voor dit onderzoek, vragen wij u een handtekening te zetten op bijgevoegd formulier. Deze mag u retourneren samen met de enquête, door ze in de rugzak van uw kind te stoppen. Wij vragen u de enquête ingevuld terug te geven voor donderdag 29 maart 2012. Alvast hartelijk dank hiervoor. Wanneer u vragen heeft over het invullen van de enquête kunt u telefonisch contact opnemen met Yvette Zwart, telefoonnummer 005999 5141879. Vriendelijke groet, 43

Paso na Paso


Yvette Zwart, Simone van Tongeren en Judith Schepers Ingevuld door vader/moeder/mantelzorger van: ……………………………………………......(naam) Uit groep ……………………………………………………………..………………………….. Leeftijd leerling van de Soeur Hedwig School:………………………………………………….. 1. Leeftijd vader: ……… jaar 2. Leeftijd moeder: …….. jaar 3. Leeftijd mantelzorger (indien van toepassing): …… jaar 4. o o o o o o o o o

Hoofdactiviteit vader (één antwoord mogelijk): Studerend Zoekend naar werk Part-time werkend Full-time werkend Zorgen voor familie Zorgen voor familie en daarbij werken Herstellen van ziekte of handicap Met pensioen Anders, namelijk...........................................................................................................................

5. o o o o o o o o o

Hoofdactiviteit moeder (één antwoord mogelijk): Studerend Zoekend naar werk Part-time werkend Full-time werkend Zorgen voor familie Zorgen voor familie en daarbij werken Herstellen van ziekte of handicap Met pensioen Anders, namelijk...........................................................................................................................

6. o o o o o o o o o

Indien van toepassing: hoofdactiviteit mantelzorger (één antwoord mogelijk): Studerend Zoekend naar werk Part-time werkend Full-time werkend Zorgen voor familie Zorgen voor familie en daarbij werken Herstellen van ziekte of handicap Met pensioen Anders, namelijk...........................................................................................................................

7. Aantal kinderen in het gezin: .……..(aantal) 8. o o o

Gezinssamenstelling: Twee ouders Een ouder Anders, namelijk:………………………………………………………………………………

9. Totaal netto gezinsinkomen per maand in NAFL: 44

Paso na Paso o o o


0 NAFL -1000 NAFL 1000 NAFL -2000 NAFL 2000 NAFL of meer

Onderstaande vragen gaan over uw kind, welke onderwijs volgt op de Soeur Hedwig School. 10. o o o o

Mijn kind woont: Bij zijn ouders thuis Bij andere familie thuis In een gezinsvervangend tehuis Anders, namelijk………………………………………………………………………………

11. Wijk waarin uw kind woont: …………………………………………………………………………………………………………… 12. Hoe vaak heeft uw kind in de afgelopen maand na schooltijd samen met andere kinderen gespeeld? Dit mogen ook eventuele broertjes en zusjes zijn. o Nooit o 1-5 keer o 6-10 keer o 10 keer of vaker 13. Hoe vaak heeft uw kind in de afgelopen maand na schooltijd samen met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School gespeeld? o Nooit o 1-5 keer o 6-10 keer o 10 keer of vaker U dient deze vraag alleen in te vullen wanneer u bij vraag 13 ‘nooit’ heeft geantwoord. 14. Wat is de reden dat uw kind in de afgelopen maand nooit samen heeft gespeeld met andere leerlingen van de Soeur Hedwig School? o Mijn kind heeft geen vriendjes/vriendinnetjes op school o Mijn kind heeft wel vriendjes/vriendinnetjes op school, maar heeft geen behoefte om na schooltijd met hen te spelen o Mijn kind heeft wel vriendjes/vriendinnetjes op school, maar qua vervoer is het niet mogelijk om met hen te spelen o Mijn kind speelt liever alleen, met broertjes/zusjes of vriendjes/vriendinnetjes die niet op de Soeur Hedwig School zitten o Anders, namelijk………………………………………………………………………………… 15. o o o o

Hoe vaak heeft uw kind in de afgelopen maand na schooltijd alleen gespeeld? Nooit 1-5 keer 6-10 keer 10 keer of vaker

16. o o o

Speelt uw kind vaker binnen of buiten? Vaker binnen Vaker buiten Neutraal

17. Heeft u het idee dat uw kind zich wel eens verveeld in de naschoolse tijd? o Ja, vaak o Ja, regelmatig 45

Paso na Paso o o o 18. o o o o o


Ja, wel eens Nee, bijna niet Nee, nooit In welke mate denk u dat uw kind tevreden is over de invulling van de naschoolse tijd? Tevreden Meer tevreden dan ontevreden Neutraal Meer ontevreden dan tevreden Ontevreden

Om de volgende vraag te kunnen beantwoorden, worden eerst twee begrippen toegelicht. Actieve recreatie: activiteiten waarbij uw kind lichamelijk actief is, bijvoorbeeld buiten spelen of sporten. Passieve recreatie: activiteiten waarbij uw kind lichamelijk niet actief is, bijvoorbeeld tv kijken of lezen. 19. Kunt u aangeven welk type activiteit uw kind voornamelijk doet? o Voornamelijk actieve recreatie o Zowel actieve als passieve recreatie o Voornamelijk passieve recreatie 20. Kunt u activiteiten beschrijven welke uw kind leuk vindt om te doen na schooltijd en ook werkelijk doet? ………………………………………… …………………………………………… ………………………………………… …………………………………………… ………………………………………… …………………………………………… 21. o o o o o o o

Als uw kind buiten zijn/haar eigen huis gaat spelen, hoe komt uw kind daar dan? Mijn kind speelt niet buitenshuis Lopend of zelfstandig verplaatsen met de rolstoel Door een ander geduwd met de rolstoel Met de auto gebracht Met de bus/taxi gebracht Gebracht en opgehaald (eventueel met auto) door vriendje/vriendinnetje Anders, namelijk,………………………………………………………………………………

U heeft nu alle vragen ingevuld. Hartelijk dank hiervoor! We gaan uw gegevens uit de enquête koppelen met de vragenlijsten die uw kind in week 13 op school zal invullen. Deze gegevens zullen alleen voor het onderzoek worden gebruikt en zullen dus niet openbaar worden gepubliceerd. We hebben u de naam gevraagd van uw kind, zodat we de gegevens uit deze enquête kunnen koppelen aan de vragenlijsten die met uw kind zullen worden afgenomen. Deze persoonlijke gegevens zullen alleen voor ons zichtbaar zijn, en wanneer we de Soeur Hedwig School de onderzoeksresultaten overhandigen zullen alle gegevens anoniem worden weergegeven. We hopen mede dankzij uw tijd om de enquête in te vullen de Soeur Hedwig School bruikbare adviezen te kunnen geven over welke activiteiten de naschoolse opvang zal kunnen gaan aanbieden, zodat uw kind in de toekomst veel plezier zal beleven op de naschoolse opvang. Wanneer u geïnteresseerd bent in de resultaten van het gehele onderzoek, bent u van harte uitgenodigd om eind mei de eindpresentatie bij te wonen. In deze presentatie zullen de conclusies van het onderzoek gepresenteerd worden over wat de leerlingen van de Soeur Hedwig School momenteel in hun vrije tijd doen en wat hun wensen en behoeften zijn om te doen in hun vrije tijd. Hierbij zal een link gelegd worden naar de naschoolse opvang welke in de toekomst zal worden opgericht. De datum van deze presentatie is nog niet bekend, maar mocht u geïnteresseerd zijn dan kunt u hierbij aanwezig zijn. Hierover krijgt u te zijner tijd bericht. Bedankt voor uw tijd en bijdrage aan het onderzoek. Vriendelijke groet, Yvette Zwart, Simone van Tongeren en Judith Schepers; Studenten ergotherapie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in Nijmegen, te Nederland 46

Paso na Paso


Bijlage 4: Opsomming activiteiten behorende bij de vijf categorieën CAPE en PAC Recreatieve activiteiten

Fysieke activiteiten

Sociale activiteit

Puzzelen

Een vechtsport beoefenen Atletiek beoefenen

Telefoneren of sms-en Naar een feestje gaan

Een teamsport beoefenen Meedoen op een schoolclub Fietsen, skaten of skateboarden

Rondhangen

Paardrijden

Op bezoek gaan/ gaan logeren Anderen thuis uitnodigen( om te komen spelen) Naar de film gaan

Zangles volgen of in een koor zingen Tekenles of les in boetseren etc. volgen

Bijles voor school volgen Een religieuze activiteit doen Naar de (openbare) bibliotheek gaan

Dansles volgen

Lezen

Naar een evenement of optreden gaan Een dagje uitgaan

Een muziekinstrument spelen Muziekles volgen

Vrijwilligerswerk doe

Naar muziek luisteren

Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Dansen

Bord- of kaartspelletjes spelen Knutselen, tekenen of kleuren Dingen verzamelen Computeren- of videospelletjes spelen Met huisdieren spelen Doen alsof of fantasiespel spelen

Watersporten Wintersporten

Met speelgoed of dingen spelen Wandelen

Een (straat)spel spelen Tuinieren

In een speeltuin spelen/ spelen met speeltoestellen Tv kijken of naar een dvd of video kijken Een huisdier verzorgen

Vissen

Eten klaarmaken of bakken

Sporten in je eentje Sporten met anderen (niet in teamverband) Een baantje hebben

47

Activiteiten waar vaardigheden voor nodig zijn Zwemmen Gymnastiek beoefenen

Activiteiten waarbij je jezelf ontwikkeld Een brief schrijven/ e-mailen Een verhaal schrijven

Huishoudelijke karwijtjes doen Huiswerk maken

Boodschappen doen of winkelen

Bijlage 5: Opsomming formele en informele activiteiten Formele activiteiten 1. Vechtsport beoefenen 2. Zwemmen 3. Gymnastiek beoefenen 4. Paardrijden 5. Atletiek beoefenen 6. Teamsport beoefenen 7. Zangles volgen of in een koor zitten 8. Tekenles, of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen 9. Dansles volgen 10. Bijles voor school volgen 11. Een muziek instrument bespelen 12. Een muziekles volgen 13. Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad 14. Een religieuze activiteit doen 15. Meedoen op een schoolclub

Informele activiteiten 1. Puzzelen 2. Bord- of kaartspelletjes spelen 3. Knutselen, tekenen of kleuren 4. Dingen verzamelen 5. Computer- of videospelletjes spelen 6. Telefoneren of smsen 7. Naar een feestje gaan 8. Rondhangen 9. Op bezoek gaan/gaan logeren 10. Een brief schrijven/ e-mailen 11. Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) 12. Met huisdieren spelen 13. Een verhaal schrijven 14. Doen alsof of fantasiespel spelen 15. Met speelgoed of dingen spelen 16. Dansen 17. Wandelen 18. Fietsen, skaten of skateboarden 19. Watersporten 20. Wintersporten 21. In een speeltuin spelen 22. Een (straat)spel spelen 23. Tuinieren 24. Vissen 25. Sporten in je eentje 26. Sporten met anderen (niet in teamverband) 27. Naar de film gaan 28. Naar de (openbare) bibliotheek 29. TV kijken of naar een DVD of video kijken 30. Naar een evenement of optreden gaan 31. Een dagje uitgaan 32. Lezen 33. Naar muziek luisteren 34. Vrijwilligerswerk doen 35. Huishoudelijke karweitjes doen 36. Een baantje hebben 37. Eten klaarmaken of bakken 38. Huiswerk maken 39. Boodschappen doen of winkelen 40. Een huisdier verzorgen

Bijlage 6: Tabel huidige vrijetijdsbesteding algemeen Percentages in vrijetijdsbesteding algemeen (N=21) In onderstaande tabel zijn de items uit de CAPE gerangschikt op het percentage van leerlingen dat de activiteit uitvoert. Activiteiten uit de CAPE die door geen enkele leerling van de Soeur Hedwig School worden uitgevoerd, zijn niet opgenomen de tabel. Rang 1 2 3 4 5

6 7

8

9

10 11

12

13 14

15

16

17

Activiteiten Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Naar muziek luisteren Wandelen Een dagje uit Naar een feestje gaan Computer- en videospelletjes spelen Rondhangen Boodschappen doen of winkelen Met speelgoed of dingen spelen Huishoudelijke activiteiten Telefoneren of sms-en Bord- of kaarspelletjes spelen Puzzelen Knutselen, tekenen of kleuren Een religieuze activiteit doen Lezen Doen alsof of fantasie spelen Met huisdieren spelen Een huisdier verzorgen Eten klaarmaken of bakken Anderen thuis uitnodigen om te spelen Een straatspel spelen Sporten met anderen Dingen verzamelen Op bezoek gaan/logeren Een vechtsport beoefenen Tuinieren Zwemmen Fietsen, skaten of skateboarden Een brief schrijven / e-mailen Dansen Naar de (openbare) bibliotheek gaan Naar een evenement of optreden gaan Een verhaal schrijven In een speeltuin spelen Vissen Paardrijden Zangles volgen of in een koor zingen Sporten in je eentje Huiswerk maken Gymnastiek beoefenen Een teamsport beoefenen

% 100 85,7 76,2 76,2 71 66,7 66,7 66,7 61,9 57,1 57,1 57,1 52,4 52,4 52,4 47,6 47,6 47,6 42,9 42,9 38,1 38,1 38,1 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3 23,8 19 19 19 19 14,3 14,3 14,3 9,5 9,5 9,5 9,5 4,8 4,8

Bijlage 7: Tabel vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht Tabel: Huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht Rang

Activiteit

1 2 3 4

Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Wandelen Naar muziek luisteren Boodschappen doen of winkelen Een dagje uit gaan Computer- en of videospelletjes spelen Bord- of kaartspelletjes spelen Naar een feestje gaan Rondhangen Met huisdieren spelen Met speelgoed of dingen spelen Puzzelen Knutselen, tekenen of kleuren Telefoneren of sms-en Een religieuze activiteit doen Lezen Een huisdier verzorgen Huishoudelijke karweitjes doen Een (straat)spel spelen Doen alsof of fantasiespel spelen Eten klaarmaken of bakken Tuinieren Fietsen, skaten of skateboarden Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Dingen verzamelen Naar de film gaan Vissen Zwemmen Op bezoek gaan/ gaan logeren Naar een evenement of optreden gaan Naar de (openbare) bibliotheek gaan In een speeltuin spelen

5

6

7

8

9

10

Jongens (N=13) in % 100 92,3 76,9 69,2 69,2 61,5 61,5 61,5 61,5 61,5 61,5 53,8 53,8 53,8 53,8 53,8 46,2 46,2 46,2 46,2 38,5 38,5 38,5 38,5 38,5 23,1 23,1 23,1 23,1 15,4 15,4 15,4

Rang

Activiteit

1

Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Naar muziek luisteren Een dagje uit gaan Naar een feestje gaan Huishoudelijke karweitjes doen Computer- en of videospelletjes spelen Telefoneren of sms-en Rondhangen Met speelgoed of met dingen spelen Naar de film gaan Boodschappen doen of winkelen Eten klaarmaken of bakken Puzzelen Bord- of kaartspelletjes spelen Knutselen, tekenen of kleuren Op bezoek gaan Doen alsof of fantasiespel spelen Zwemmen Een religieuze activiteit doen Wandelen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Lezen Een huisdier verzorgen Dingen verzamelen

Meisjes (N=8) in % 100 100 88 87,5 75 75 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 50 50 50 50 50 50 50 50 50 37,5 37,5 37,5 25

Een brief schrijven of e-mailen Met huisdieren spelen Een verhaal schrijven Zangles volgen of in een koor zingen Dansen Een (straat)spel spelen Tuinieren Naar de (openbare) bibliotheek gaan

25 25 25 25 25 25 25 25

2 3 4 5

6

7

8

Paso na Paso

11


Dansen Paardrijden Een brief schrijven of e-mailen Een verhaal schrijven Gymnastiek beoefenen Huiswerk maken Sporten in je eentje

15,4 15,4 15,4 7,7 7,7 7,7 7,7

9

51

Naar een evenement of optreden gaan Een teamsport beoefenen In een speeltuin spelen Sporten in je eentje Huiswerk maken

25 12,5 12,5 12,5 12,5

Bijlage 8: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan leeftijdscategorieën Huidige vrijetijdsbesteding leeftijd 5 t/m 10 jaar (N=6) Rang Activiteit 1 Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Bord of kaartspelletjes spelen Doen alsof of fantasiespel spelen Met speelgoed of dingen spelen Huishoudelijke karwijtjes doen 2 Puzzelen Knutselen, tekenen of kleuren Rondhangen Met huisdieren spelen Wandelen Naar muziek luisteren Boodschappen doen of winkelen 3 Computeren- of videospelletjes spelen Telefoneren of sms-en Naar een feestje gaan Tuinieren Een dagje uit gaan Een huisdier verzorgen 4 Dingen verzamelen Op bezoek gaan/ gaan logeren Zwemmen Een religieuze activiteit doen Fietsen, skaten of skateboarden Een (straat)spel doen Lezen 5 Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Dansen Vissen Naar de film gaan Eten klaarmaken of bakken 6 Gymnastiek beoefenen Paardrijden Naar de (openbare) bibliotheek gaan) Huiswerk maken

% 100 100 100 100 100 83 83 83 83 83 83 83 66 66 66 66 66 66 50 50 50 50 50 50 50 33 33 33 33 33 16 16 16 16

Paso na Paso


Huidige vrijetijdsbesteding leeftijd 11 t/m 15 jaar jaar (N=9) Rang Activiteit 1 Tv- kijken of naar een dvd of video kijken 2 Een dagje uit gaan Naar muziek luisteren 3 Computeren of videospelletjes spelen Wandelen Boodschappen doen of winkelen 4 Telefoneren of sms-en Rondhangen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Met speelgoed of dingen spelen 5 Puzzelen Bord- of kaartspelletjes spelen Knutselen, tekenen of kleuren Een brief schrijven/ e-mailen Een religieuze activiteit doen Naar de film gaan Lezen Huishoudelijke karwijtjes doen Eten klaarmaken of bakken 6 Een verhaal schrijven Naar een evenement of optreden gaan 7 Dingen verzamelen Met huisdieren spelen Zwemmen Zangles volgen of in een koor zingen Dansen In een speeltuin spelen Een (straat)spel doen Tuinieren 8 Paardrijden Fietsen, skaten of skateboarden Sporten in je eentje Naar een (openbare)bibliotheek gaan Een huisdier verzorgen

53

% 100 77 77 66 66 66 55 55 55 55 44 44 44 44 44 44 44 44 44 33 33 22 22 22 22 22 22 22 22 11 11 11 11 11

Paso na Paso


Huidige vrijetijdsbesteding leeftijd 16 t/m 20 jaar jaar (N=6) Rang Activiteit 1 Tv-kijken of naar een dvd of video kijken 2 Een religieuze activiteit doen Naar muziek luisteren 3 Een dagje uit gaan 4 Computeren- of videospelletjes spelen Naar een feestje gaan Rondhangen Met huisdieren spelen Wandelen Een huisdier verzorgen 5 Puzzelen Bord- of kaartspelletjes Knutselen, tekenen of kleuren Dingen verzamelen Telefoneren of sms-en Een (straat)spel spelen Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Naar de film gaan Lezen Huishoudelijke karwijtjes doen Eten klaarmaken of bakken Boodschappen doen of winkelen 6 Op bezoek gaan/ logeren Een verhaal schrijven Doen alsof of fantasiespel spelen Met speelgoed of dingen spelen Zwemmen Een teamsport beoefenen Fietsen, skaten of skateboarden Vissen Sporten in je eentje Naar de (openbare) bibliotheek gaan Naar een evenement of optreden gaan

54

% 100 83 83 60 50 50 50 50 50 50 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16

Paso na Paso


Bijlage 9: Tabel huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebondenheid Huidige vrijetijdsbesteding gerelateerd aan wel/niet rolstoelgebonden leerlingen Rang

Activiteit

1

Computer- of videospelletjes spelen Zwemmen Naar een feestje gaan Rondhangen Wandelen Lezen Naar muziek luisteren Boodschappen doen of winkelen Knutselen, tekenen of kleuren

2

3

4

5

Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Bijles volgen voor school Fietsen, skaten of skateboarden TV-kijken of naar een dvd of video kijken Puzzelen Dingen verzamelen Telefoneren of sms-en Een brief schrijven / e-mailen Met huisdieren spelen Meedoen op een schoolclub Naar de film gaan Naar een evenement of optreden gaan Een dagje uit gaan Eten klaarmaken of bakken Bord- en kaartspelletjes spelen Op bezoek gaan / gaan logeren Een verhaal schrijven Met speelgoed of dingen spelen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Een muziekinstrument bespelen Een (straat)spel spelen

Niet rolstoelgebonden leerlingen N= in % 100 100 92,3 92,3 92,3 92,3 92,3 92,3 84,6

Rang

Activiteit

1

Computer- of videospelletjes spelen Zwemmen Bord- of kaartspelletjes spelen Telefoneren of sms-en Naar een feestje gaan Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Een verhaal schrijven Een teamsport beoefenen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Een muziekinstrument bespelen Sporten met anderen (niet in teamverband) Naar de film gaan TV-kijken of naar een dvd of video kijken Een dagje uit gaan Naar muziek luisteren Huiswerk maken Knutselen, tekenen of kleuren Rondhangen Op bezoek gaan/ gaan logeren Een brief schrijven / e-mailen Atletiek beoefenen Zangles volgen of in een koor zingen Muziekles volgen Een religieuze activiteit doen Meedoen op een schoolclub Fietsen, skaten of skateboarden Tuinieren Vissen

2

84,6 84,6 84,6 84,6 76,9 76,9 76,9 76,9 76,9 76,9 76,9 76,9 76,9 76,9 69,2 69,2 69,2 69,2 69,2

3

69,2 69,2

Naar de (openbare) bibliotheek gaan Naar een evenement of optreden gaan

55

Rolstoelgebonden leerlingen N=6 in % 100 100 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7

Paso na Paso

6

7

8

9 10

11


Sporten met anderen Een baantje hebben Huiswerk maken

69,2 69,2 69,2

Lezen Een baantje hebben Eten klaarmaken of bakken

66,7 66,7 66,7

Een huisdier verzorgen Een teamsport beoefenen Zangles volgen of in een koor zingen Een religieuze activiteit doen Dansen Tuinieren Naar de (openbare) bibliotheek gaan Huishoudelijke karweitjes doen Doen alsof of fantasiespel spelen Atletiek beoefenen Dansles volgen Muziekles volgen Sporten in je eentje Een vechtsport beoefenen Gymnastiek beoefenen Paardrijden In een speeltuin spelen Vissen Watersporten Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je stad of dorp Wintersporten

69,2 61,5 61,5 61,5 61,5 61,5 61,5 61,5 53,8 53,8 53,8 53,8 53,8 46,2 46,2 46,2 46,2 46,2 38,5 30,8

Boodschappen doen of winkelen Een huisdier verzorgen Puzzelen Dingen verzamelen Met speelgoed of dingen spelen Een vechtsport beoefenen Paardrijden Bijles voor school volgen Dansen Wandelen Watersporten In een speeltuin spelen Een (straat)spel spelen Met huisdieren spelen Doen alsof of fantasiespel spelen Gymnastiek beoefenen Sporten in je eentje Vrijwilligerswerk doen Huishoudelijke karweitjes doen Dansles volgen

66,7 66,7 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3 16,7

Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad

16,7

Vrijwilligerswerk doen

23,1

4

5

6

30,8

56

Paso na Paso


Bijlage 10: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding algemeen Percentages gewenste vrijetijdsbesteding algemeen (N=19) Rang

Activiteit

1

Computeren- of videospelletjes spelen Zwemmen Naar een feestje gaan Naar muziek luisteren Rondhangen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Lezen Boodschappen doen of winkelen Knutselen, tekenen of kleuren Telefoneren of sms-en Wandelen Fietsen, skaten of skateboarden Naar de film gaan Een dagje uit gaan Bord- of kaartspelletjes spelen Een brief schrijven/ e-mailen Een verhaal schrijven Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Bijles voor school volgen Een muziekinstrument spelen Meedoen op een schoolclub Sporten met anderen (niet in teamverband) Naar een evenement of optreden gaan Eten klaarmaken of bakken Huiswerk maken Puzzelen Dingen verzamelen Op bezoek gaan/ gaan logeren Een teamsport beoefenen Een baantje hebben Een huisdier verzorgen Met huisdieren spelen Met speelgoed of dingen spelen Zangles volgen of in een koor zingen Een religieuze activiteit doen Een (straat)spel spelen Tuinieren Naar de (openbare) bibliotheek gaan Atletiek beoefenen Muziekles volgen Dansen Vissen Huishoudelijke karwijtjes doen Doen alsof of fantasiespel spelen Een vechtsport beoefenen Paardrijden In een speeltuin spelen Sporten in je eentje Gymnastiek beoefenen Dansles volgen Watersporten

2 3

4

5

6

7

8

9 10

11.

57

(N=19) % 100 100 89,5 89,5 84,2 84,2 84,2 84,2 84,2 78,9 78,9 78,9 78,9 78,9 78,9 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 73,7 68,4 68,4 68,4 68,4 68,4 68,4 63,2 63,2 63,2 63,2 63,2 63,2 63,2 57,9 57,9 57,9 52,6 52,6 47,6 47,6 47,6 47,6 47,6 42,1 42,1 42,1

Paso na Paso 12.

13.


Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Vrijwilligerswerk doen Wintersporten

58

26,3 26,3 21,1

Paso na Paso


Bijlage 11: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding gerelateerd aan geslacht Rang Activiteit 1. 2. 3.

4.

5.

Computeren- of videospelletjes spelen Zwemmen Bijles voor school volgen Sporten met anderen (niet in teamverband) Naar een feestje gaan Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Wandelen Fietsen, skaten of skateboarden Een dagje uit gaan Lezen Naar muziek luisteren Knutselen, tekenen of kleuren Rondhangen Met huisdieren spelen Een vechtsport beoefenen Een teamsport beoefenen Een muziekinstrument spelen Meedoen op een schoolclub Tuinieren Naar de film gaan Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Huiswerk maken Boodschappen doen of winkelen Een huisdier verzorgen Bord- of kaartspelletjes spelen Telefoneren of sms-en Op bezoek gaan/ gaan logeren Een brief schrijven/ e-mailen

Jongens (N=12) 100 100 91,7 91,7 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 75 75 75 75 75 75 75 75 75 75 75 75 75 66,7 66,7 66,7 66,7

Rang

Activiteit

1.

Computeren- of videospelletjes spelen Telefoneren of sms-en Naar een feestje gaan Rondhangen Zwemmen Tv- kijken of naar een dvd of video kijken Naar muziek luisteren Boodschappen doen of winkelen Puzzelen Bord- of kaartspelletjes spelen Knutselen, tekenen of kleuren Dingen verzamelen Een brief schrijven/ e-mailen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Een verhaal schrijven Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Een religieuze activiteit doen Naar de film gaan Naar een evenement of optreden gaan Lezen Eten klaarmaken of bakken Op bezoek gaan/ gaan logeren Een muziekinstrument spelen Meedoen op een schoolclub Wandelen Fietsen, skaten of skateboarden Een dagje uit gaan Een baantje hebben

2.

3.

59

Meisjes (N=7) 100 100 100 100 100 100 100 100 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 85,7 71,4 71,4 71,4 71,4 71,4 71,4 71,4

Paso na Paso

6.

7.

8. 9.

10.


Een verhaal schrijven Met speelgoed of dingen spelen Atletiek beoefenen Zangles volgen of in een koor zingen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Muziekles volgen Een (straat)spel spelen Vissen Naar de (openbare) bibliotheek gaan Naar een evenement of optreden gaan Een baantje hebben Eten klaarmaken of bakken Puzzelen Dingen verzamelen Paardrijden Dansen In een speeltuin spelen Sporten in je eentje Gymnastiek beoefenen Dansles volgen Een religieuze activiteit doen Watersporten Huishoudelijke karwijtjes doen Doen alsof of fantasiespel spelen

66,7 66,7 66,7 66,7 66,7

Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Vrijwilligerswerk doen Wintersporten

33,3

66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 50 50 50 50 50 41,7

4.

5.

6.

7.

33,3 25

60

Huiswerk maken Doen alsof of fantasiespel spelen Met speelgoed of dingen spelen Een teamsport beoefenen Zangles volgen of in een koor zingen

71,4 57,1 57,1 57,1 57,1

Dansen Een (straat)spel spelen Naar de (openbare) bibliotheek gaan Huishoudelijke karweitjes doen Een huisdier verzorgen Met huisdieren spelen Atletiek beoefenen Bijles voor school volgen Muziekles volgen Tuinieren Sporten met anderen (niet in teamverband) Gymnastiek beoefenen Paardrijden Dansles volgen Watersporten In een speeltuin spelen Vissen Sporten in je eenthe Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Wintersporten

57,1 57,1 57,1 57,1 57,1 42,9 42,9 42,9 42,9 42,8 42,8 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 14,3


14,3

14,3

Paso na Paso


Bijlage 12: Tabellen gewenste vrijetijdsbesteding per leeftijdscategorie Rang

Activiteit

Rang

Activiteit

1.

Computeren- of videospelletjes spelen Zwemmen Een muziekinstrument spelen Telefoneren of sms-en

% 100 100 100 87,5

100 100 100

Naar een feestje gaan Een brief schrijven/ e-mailen Zangles volgen of in een koor zingen

87,5 87,5 87,5

Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Een verhaal schrijven Doen alsof of fantasiespel spelen Met speelgoed of dingen spelen Zwemmen Wandelen Een (straat)spel spelen Naar de film gaan Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Lezen Naar muziek luisteren Boodschappen doen of winkelen Dingen verzamelen Telefoneren of sms-en Een brief schrijven/ e-mailen Met huisdieren spelen

100

100 100 100 80 80 80 80

Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Meedoen op een schoolclub Wandelen Fietsen, skaten of skateboarden Sporten met anderen (niet in teamverband) Naar een evenement of optreden gaan Naar muziek luisteren Rondhangen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Een verhaal schrijven Een teamsport beoefenen Bijles voor school volgen Muziekles volgen Dansen Tuinieren Tv-kijken of naar een dvd of video kijken

Atletiek beoefenen Zangles volgen of in een koor zingen

80 80

Een dagje uit gaan Lezen

75 75

Puzzelen Bord- of kaartspelletjes spelen Knutselen, tekenen of kleuren Computeren- of videospelletjes spelen Naar een feestje gaan Rondhangen Op bezoek gaan/ gaan logeren

2.

Leeftijd 5 t/m 10 (N=5) % 100 100 100 100

100 100 100 100 100 100 100 100

2.

3.

Leeftijd 11 t/m 15 (N=8)

61

Rang

Activiteit

1.

Computeren- of videospelletjes spelen Zwemmen Knutselen, tekenen of kleuren Dingen verzamelen

2.

Leeftijd 16 t/m 20 (N=6) % 100 100 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3

87,5

Naar een feestje gaan Rondhangen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Een religieuze activiteit doen

87,5 87,5 87,5 87,5 87,5 87,5 75 75

Naar de film gaan Tv-kijken of naar een dvd of video kijken Een dagje uitgaan Lezen Naar muziek luisteren Eten klaarmaken of bakken Huiswerk maken Boodschappen doen of winkelen

83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3 83,3

Een huisdier verzorgen Puzzelen Bord- of kaartspelletjes spelen Telefoneren of sms-en Met huisdieren spelen Een teamsport beoefenen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Bijles voor school volgen Fietsen, skaten of skateboarden

83,3 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7 66,7

75 75 75 75 75 75 75

3.

83,3

66,7 66,7

Paso na Paso

3.

4.

5,


Bijles voor school volgen Een muziekinstrument spelen Muziekles volgen Een religieuze activiteit doen Meedoen op een schoolclub Fietsen, skaten of skateboarden Naar de (openbare) bibliotheek gaan Naar een evenement of optreden gaan Een dagje uit gaan Een baantje hebben Eten klaarmaken of bakken Huiswerk maken Een huisdier verzorgen Een vechtsport beoefenen Paardrijden Een teamsport beoefenen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Dansen Watersporten Wintersporten In een speeltuin spelen Tuinieren Sporten met anderen (niet in teamverband) Huishoudelijke karweitjes doen Dansles volgen Vissen Sporten in je eentje Gymnastiek beoefenen

80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 60 60 60 60

Boodschapen doen of winkelen Bord- of kaartspelletjes spelen Knutselen, tekenen of kleuren Op bezoek gaan/ gaan logeren Met speelgoed of dingen spelen Een vechtsport beoefenen Sporten in je eentje Naar de film gaan Naar de (openbare) bibliotheek gaan Huishoudelijke karwijtjes doen Een baantje hebben Eten klaarmaken of bakken Huiswerk maken Puzzelen Dingen verzamelen Met huisdieren spelen Gymnastiek beoefenen

75 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 50 50 50 50

60

Paardrijden

60 60 60 60 60 60


20

60 40 40 40 20

4.

5.

6.

7.

8.

Een (straat)spel spelen Vissen Sporten met anderen (niet in teamverband) Een baantje hebben Op bezoek gaan/ gaan logeren Een brief schrijven/ e-mailen Een verhaal schrijven Gymnastiek beoefenen Atletiek beoefenen Meedoen op een schoolclub Wandelen Tuinieren Naar de (openbare) bibliotheek gaan Naar een evenement of optreden gaan Doen alsof of fantasiespel spelen Met speelgoed of dingen spelen Paardrijden

66,7 66,7 66,7 66,7 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 33,3 33,3 33,3

50

Dansles volgen

33,3

Atletiek beoefenen Dansles volgen In een speeltuin spelen Vissen Een huisdier verzorgen Een religieuze activiteit doen

50 50 50 50 50 37,5

Een muziekinstrument spelen Dansen Watersporten In een speeltuin spelen Sporten in je eentje Huishoudelijke karwijtjes doen

33,3 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3

Watersporten Een (straat)spel spelen Vrijwilligerswerk doen Doen alsof of fantasiespel spelen Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Wintersporten

37,5 37,5 37,5 25 25

Een vechtsport beoefenen Zangles volgen of in een koor zingen Muziekles volgen Vrijwilligerswerk doen

16,7 16,7 16,7 16,7

62

12,5

4.

5.

6.

Paso na Paso


Bijlage 13: Tabel gewenste vrijetijdsbesteding wel/niet rolstoelgebonden respondenten Rang

Activiteit

Rolstoelgebonden (N=7) in %

Rang

Activiteit

1 2

Computeren of videospelletjes spelen Een dagje uit gaan Naar muziek luisteren Knutselen, tekenen of kleuren Zwemmen Bord- of kaarspelletjes spelen Dingen verzamelen Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Een teamsport beoefenen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Een muziekinstrument spelen Naar de film gaan Naar een evenement of optreden gaan Een baantje hebben Eten klaarmaken of bakken Huiswerk maken

100 85,7 85,7 71,4 71,4 57,1 57,1 57,1 57,1 57,1

1

Computeren of videospelletjes spelen Een dagje uit gaan Knutselen, tekenen of kleuren Naar een feestje gaan Anderen thuis uitnodigen (om te komen spelen) Zwemmen TV-kijken of naar een dvd of video kijken Wandelen Naar muziek luisteren Dingen verzamelen

Telefoneren of sms-en Naar een feestje gaan Rondhangen Een verhaal schrijven Gymnastiek beoefenen Paardrijden Een religieuze activiteit doen Wandelen Watersporten Vissen Sporten met anderen TV-kijken of naar een dvd of video kijken Lezen

42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9 42,9

3 4

5

2

3 4

57,1 57,1 57,1 57,1 57,1 57,1

5

63

Rondhangen Op bezoek gaan/ gaan logeren Een brief schrijven/ e-mailen Met huisdieren spelen Doen alsof of fantasiespel spelen Tekenles of les in boetseren, beeldhouwen of fotografie volgen Een religieuze activiteit doen Fietsen, skaten of skateboarden Sporten met anderen Naar de film gaan Lezen Een baantje hebben Eten klaarmaken of bakken Een huisdier verzorgen Puzzelen Telefoneren of sms-en Een verhaal schrijven Een teamsport beoefenen Muziekles volgen

Niet rolstoelgebonden (N=12) in % 83,3 83,3 75 75 75 75 75 66,7 66,7 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 58,3 50 50 50 50 50

Paso na Paso

6

7

8


Boodschappen doen of winkelen Een huisdier verzorgen Puzzelen Met speelgoed of dingen spelen Een vechtsport beoefenen Atletiek beoefenen Zangles volgen Bijles voor school volgen Muziekles volgen Meedoen op een schoolclub Dansen Fietsen, skaten of skateboarden In een speeltuin spelen Een (straat)spel spelen Tuinieren Naar de (openbare) bibliotheek gaan Op bezoek gaan / gaan logeren Een brief schrijven / e-mailen

42,9 42,9 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 14,3 14,3

Met huisdieren spelen Doen alsof of fantasiespel spelen Dansles volgen Sporten in je eentje Huishoudelijke karweitjes doen Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad

14,3 14,3 14,3 14,3 14,3 14,3

6

7

8

9

64

Meedoen op een schoolclub Naar een evenement of optreden gaan Huiswerk maken Boodschappen doen of winkelen Met speelgoed of dingen spelen Paardrijden Zangles volgen Dansles volgen Bijles voor school volgen Een muziekinstrument bespelen Dansen Een (straat)spel spelen Huishoudelijke karweitjes doen Bord- of kaartspelletjes spelen Tuinieren Sporten in je eentje Atletiek beoefenen Meedoen aan activiteiten die georganiseerd zijn door je dorp of stad Watersporten Wintersporten In een speeltuin spelen Vissen Naar de (openbare) bibliotheek gaan Gymnastiek beoefenen

50 50 50 50 41,7 41,7 41,7 41,7 41,7 41,7 41,7 41,7 41,7 33,3 33,3 33,3 25 25

Vrijwilligerswerk doen Een vechtsport beoefenen

16,7 8,3

25 25 25 25 25 16,7

De vrijetijdsbesteding van kinderen met een beperking

Recommend Documents