OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE WERKZAAMHEDEN, WELKE IN 1950 DOOR DE ONDER OPENBARE WERKEN RESSORTERENDE DIENSTEN ZIJN VERRICHT STADSONTWIKKELING EN WEDEROPBOUW
D
E voorbereiding van de uitbreidingsplannen vorderde ook dit jaar gestadig. Van de uitbreidingsplannen en wederopbouwplannen, die ter voorlegging aan de Raad werden ingediend, kunnen worden genoemd: Uitbreidingsplan in hoofdzaak. Hillegersberg. Uitbreidingsplan in onderdelen. Hoogvliet Wijk A lste gedeelte. Uitbreidingsplannen in onderdelen (wijz.). N. en N.W. stadsdeel, in de omgeving van de Statenweg. Nieuw-Mathenesse. L. Maasoever aan de PleinWeg - Maastunnelplein. N. en N.W. stadsdeel, Stadhoudersplein - Van Maanenstraat. L. Maasoever aan de Voornsevliet. L. Maasoever, omgeving Mijnsherenplein. Wederopbouwplannen. Schietbaanlaan - Hendrick Sorchstraat. Treubstraat - Kerdijkstraat. Bijzonder rooilijnbesluit. Delftweg. Deze plannen bieden ruimte voor de stichting van bijna 4000 woningen met de daarbij behorende bijzondere voorzieningen. Tot de uitbreidingsplannen mag ook het plan voor de Zuiderparkgordel worden gerekend. Dit plan dat thans gereed is, is van grote betekenis voor de recreatie van de bewoners van het Zuidelijk stadsdeel, dat tot nog toe voor zijn talrijke bevolking volkomen ontoereikende recreatiegelegenheden biedt. 84
In een vergevorderd stadium van voorbereiding bevinden zich o.m. de volgende plannen: Wederopbouwplan. Kleinpolder-Oost. Uitbreidingsplannen in onderdelen. Kleinpolder-Noord. Pernis. Hoek van Holland. Pendrecht. Lombardijen. IJsselmonde (afrondingsplan). In deze plannen zullen ruim 16000 woningen kunnen worden gesticht en verwacht mag worden, dat deze plannen in de loop van 1951 aan de Raad zullen worden voorgelegd. Mede voor de uitvoering van deze plannen werd voortgegaan met de verwerving, door aankoop dan wel onteigening van terreinen aan de Rechter en Linker Maasoever. Op deze wijze verkreeg de Gemeente in 1950 de beschikking over in totaal ruim 85 ha grondgebied, voornamelijk gelegen aan de Rechter Maasoever en vertegenwoordigende een waarde van bijna f 3 millioen. In dit verband zij nog opgemerkt dat de Gemeente terreinen beschikbaar heeft voor de bouw van 18600 woningen. Voor de uitvoering van bouwplannen werden door verkoop, toewijzing en uitgifte in erfpacht terreinen afgestoten met een totale oppervlakte van ruim 29 ha, met een opbrengst van bijna f 10 millioen. Hieronder bevinden zich ruim 7 ha die werden toegewezen aan gegadigden voor herbouw en voornamelijk gelegen in de binnenstad. De opbrengst van de terreinen bedroeg i f 6^/2 millioen. Door Gedeputeerde Staten werd goedkeuring gehecht aan het besluit tot oprichting van de stichting „Rotterdams Wederopbouwfonds", welke ten doel heeft de bevordering van de wederopbouw van Rotterdam door het overnemen van inschrijvingen in het Grootboek voor de Wederopbouw en het verstrekken van rentedragende leningen onder verband van tweede hypotheek. Ten aanzien van de herbouw van de binnenstad zijn de resultaten in het afgelopen jaar iets gunstiger geweest dan 85
die in de voorafgaande jaren. Enige grote winkelbedrijven zijn in 1950 voltooid terwijl een aantal kleine en grotere bouwwerken in uitvoering zijn gekomen. Deze nieuwe bedrijven hebben mede een merkbaar stimulerende invloed ten gunste op de bouwactiviteit in het algemeen ten gevolge gehad. Een groot aantal nieuwe plannen is in voorbereiding genomen en op grond daarvan mag voor 1951 een aanzienlijke versnelling van de herbouw van de binnenstad worden verwacht. Veel zal hierbij echter afhangen van de extra steun die door het Rijk kan worden verleend op grond van de Wet op de Materiële Oorlogsschaden die kortelings tot stand is gekomen en die voorziet in de mogelijkheid tot het verlenen van een bijzondere Rijksbijdrage voor die plannen die binnen het z.g. kernplan worden uitgevoerd. Wel moet worden opgemerkt dat deze wet overigens niet de mogelijkheden biedt die daarvan aanvankelijk werden verwacht. Het is teleurstellend dat tot heden nog geen uitvoering is gegeven door de winkeliers aan de plannen tot het stichten van lage winkelpanden voor welk doel een wijziging van het stadsplan ten Westen van de Cool singel reeds eind 1948 werd vastgesteld. De voorbereiding voor de bouw van deze winkels is echter vergevorderd. Inmiddels is voortgegaan met het vrijmaken van die terreinen die wel waren gereserveerd maar waarop nog geen plannen Werden voorbereid dan wel de voorbereiding werd gestopt. Op deze wijze kwamen 236 terreinen wederom ter beschikking. Gereserveerd werden in het afgelopen jaar 223 terreinen waarvan 81 in de binnenstad. Enkele cijfers illustreren de omvang van de bouwnijverheid in 1950. 1034 Rijksgoedkeuringen voor een totaal bedrag van f 92 millioen werden verstrekt voor werken met een bouwsom groter dan f 2.000.—, waarbij opgemerkt wordt dat met ingang van 1 Januari 1950 geen Rijksgoedkeuring meer vereist is voor werken met een bouwsom kleiner dan f 2.000.— en voor de normale onderhoudswerken. Het geregistreerde bouwvolume dat in 1950 werd gerealiseerd bedroeg f 116 millioen en is daardoor lager dan het in 1949 gerealiseerde bouwvolume dat f131 millioen bedroeg. 86
Dit betekent niet dat er sprake is van een daling in de bouwactiviteit, aangezien bij vergelijking tussen de laatste twee jaren wat betreft de her- en nieuwbouw, dus wanneer de werken aan onderhoud, verbouwing en herstel oorlogsschade buiten beschouwing blijven, blijkt dat het gerealiseerde bouwvolume nagenoeg op dezelfde hoogte is gebleven. In 1950 werd namelijk aan her- en nieuwbouw voor f 109 millioen gerealiseerd tegen f 111 millioen in 1949. Deze laatste bedragen hebben betrekking op de realisatie van weg- en waterbouwkundige werken en gebouwen. Aan weg- en waterbouwkundige werken werd in 1950 gerealiseerd voor f 14 millioen tegen f 24 millioen in 1949. Aan gebouwen werd in 1950 gerealiseerd voor f 95 millioen tegen f 87 millioen in 1949, een stijging dus van 9 %; hiervan bedroeg het aandeel voor de woningbouw in 1950 f 42 millioen tegen f 34 millioen in 1949, in de woningbouw derhalve een stijging van 24 %. Op 31 December 1950 waren aan Werken met een bouwsom boven f 2.000.— in omloop 689 Rijksgoedkeuringen met een totale bouwsom van f 187 millioen; hiervan waren in uitvoering 424 werken met een totale bouwsom van f 167 millioen. Op 31 December 1949 bedroegen deze cijfers 747 Rijksgoedkeuringen in omloop met een totale bouwsom van f 214 millioen, waarvan 413 werken met een totale bouwsom van f 181 millioen in uitvoering. De positie van de bouwmaterialen was in 1950 bevredigend. Al deden zich wel moeilijkheden voor met het verkrijgen van sommige bouwmaterialen, toch zijn deze moeilijkheden niet van invloed geweest op het tempo van de bouw. Ten aanzien van de prijzen kan worden opgemerkt, dat deze - en wel speciaal gedurende de laatste tijd, in verband met de internationale toestand - in aanzienlijke mate zijn gestegen, in het bijzonder voor hout, ijzer, zink en koper, waardoor vanzelfsprekend de prijzen voor de overige materialen, zij het dan ook in iets mindere mate, omhoog zijn gegaan. Het aanbod van bouwvakarbeiders was voldoende, mede 87
dank zij de aantrekking van arbeiders van elders. In het afgelopen jaar zijn in belangrijke mate ongeschoolde arbeiders bij de bouw van montagewoningen werkzaam geweest. De prestatie per arbeider blijft zich in gunstige zin ontwikkelen. Op 31 December 1950 waren 4082 woningen in uitvoering en werden 3275 woningen voltooid. Deze cijfers bedroegen per 31 December 1949, 3863 resp. 2266. In het jaar 1950 is het aantal voltooide woningen dus wederom gestegen terwijl verwacht mag worden dat in 1951 eveneens 3000 a 3500 woningen zullen worden voltooid. Een vergelijking van het aantal voltooide woningen in de jaren 1945 tot en met 1950 volgt hieronder.
1945 14
1946 371
1947 1426
1948 589
1949 1950 2266 3275
VOLKSHUISVESTING Omtrent de resultaten van de inmiddels in werking getreden Premieregeling Woningbouw 1950 kan nog niets met zekerheid worden gezegd; wel mag worden aangenomen dat deze nieuwe regeling niet de oplossing zal blijken te zijn om de particuliere bouw te stimuleren. In het afgelopen jaar is op grote schaal aangevangen met de bebouwing van Kleinpolder-West en KJeinpolder-Oost; tevens werd met het complex Zuidwij k begonnen. Binnenkort zal in Schiebroek een plan van i 650 woningen in uitvoering worden genomen, terwijl in Tussendijken, Overschie en Varkenoord binnen afzienbare tijd eveneens door woningbouwverenigingen zal worden gebouwd. In verband met de noodzakelijke continuïteit in de bouwactiviteit, is het gewenst bij de bouw van grote woningcomplexen aan de systeembouw een belangrijke plaats in te ruimen. Het aantal geregistreerde woningen bedroeg per 31 December 165829. Het aantal uitstaande huurmachtigingen bedroeg per 31 December 7545. Door de werkzaamheden betreffende de vordering van woonruimten zijn tot 31 December 1.1. 238 woongelegenheden bezet.
GEMEENTEWERKEN Ten behoeve van het verkeer naar en van de Petroleumterreinen rond de beide Petroleumhavens zijn de twee inloophavens voor het wagenveer, dat een verbinding tot stand zal brengen tussen de genoemde terreinen aan de linkeroever en Vlaardingen aan de rechteroever van de Nieuwe Maas, gereedgekomen. Het graven van de Westelijke tak van de 2de Petroleumhaven kwam in het voorjaar gereed. Dit havenbekken werd onmiddellijk door de Caltex en de B.P.M, in gebruik genomen. De uitbreiding van de kademuren van Pier 6 in de Waalhaven zal in caissonbouw worden uitgevoerd. Het werk werd reeds opgedragen. Voor het diephouden van de wateren in het havengebied werd ongeveer 3 millioen m^ specie gebaggerd en opgespoten. Voor uitbreiding van het havenareaal (Westelijke tak 2de Petroleumhaven) werd in het afgelopen jaar nog in totaal 330.000 m^ gebaggerd, gezogen en opgespoten. De kade langs de Delfshavense Schie O.Z. werd over een lengte van 850 m verzwaard en verhoogd en van een puinberm en glooiing voorzien. In de Zalmhaven Z.Z. werd een stalen damwandbeschoeiïng aangebracht over ruim 50 m, aansluitende aan de Oostzijde van de bestaande schoeiïng. Ter ontsluiting van de industrieterreinen in de Spaanse polder is het maken van een brug en viaduct over de Delfshavense Schie en de 2de Hogenbanweg in uitvoering genomen. De bouw van kademuren langs de Scheepmakershaven ten N.O. van de Rederijbrug kwam gereed. De nieuwe Rederij brug nadert zijn voltooiing. Na het verwijderen van de hulpdammen in de Scheepmakershaven zal scheepvaart mogelijk zijn via Oudehaven, Scheepmakershaven naar Leuvehaven en Leuvehavenbekken. De vaarweg Leuvehaven-Rotte is voor de scheepvaart opengesteld; de Leuvesluis werd op Wederopbouwdag (18 Mei) geopend. 89
Een gedeelte Maasboulevard tussen de Leuvehaven en de Westelijke oprit van de Willemsbrug kwam gereed. De voorbereiding van de in de Maasboulevard over de mond van de Leuvehaven geprojecteerde brug met keersluis als onderdeel van de toekomstige hoofdwaterkering langs de Rechter Maasoever vordert gestadig. De verwachting is gewettigd, dat na verkregen goedkeuring van hogere instanties in 1951 een begin met de uitvoering kan worden gemaakt. Ten behoeve van de havententoonstelling ,,Ahoy'" werd de laatste ter plaatse overgebleven Nenijtohal, ter oppervlakte van 7200 m^, afgebroken en verplaatst naar Dijkzigt, waar deze weder werd opgebouwd, gemoderniseerd en met enige aanbouwen vergroot tot een totale oppervlakte van 10.000 m^ exclusief het restaurant. Het maken van een autotunnel in het Weena is in uitvoering genomen. De voorbereiding tot het maken van een tunnel onder Rijksweg 13 ter verbinding van de woonwijken in Kleinpolder Oost en West in v.m. Overschie is zover gevorderd dat in 1951 met de uitvoering kan worden aangevangen. De door de Minister van Verkeer en Waterstaat ingestelde Commissie Schieveen-Ypenburg heeft haar werkzaamheden beëindigd. De meerderheid dezer Commissie adviseerde, dat de aanleg van een tweede luchthaven in het Westen des lands thans nog niet noodzakelijk is, doch dat, om de mogelijkheden van decentralisatie in het luchtverkeer open te houden, bescherming van de terreinen, waarop de luchthaven Rotterdam is geprojecteerd, wenselijk is. Zij meent dat de methode van het langs planologische weg voorkómen van werken op de betreffende terreinen, de aandacht verdient. Een minderheid in de Commissie, bestaande uit de beide Rotterdamse leden kwam echter op grond van een gedocumenteerde studie tot een geheel andere conclusie. Aangezien zowel het bedrijfsleven als het Gemeentebestuur van Rotterdam snelle verwezenlijking van een zij het bescheiden luchthaven in deze omgeving noodzakelijk achtten, werd bereids een stichting in het leven geroepen welke zich ten doel stelt de aanleg van een zodanige luchthaven op korte termijn mogelijk te maken. 90
Wat de spoorwegwerken betreft kan worden opgemerkt, dat de voortgaande verkrapping van de Rijksfinanciën tengevolge heeft gehad, dat niet alleen een omwerking van de plannen voor het station D.P. plaats vond, maar dat blijkens recente mededelingen het tempo van het totstandbrengen van het voor uitvoering door de Regering goedgekeurde deel der spoorwegplannen opnieuw zal dienen te worden verlangzaamd. Getracht wordt, ter zake een wijziging ten gunste te verkrijgen, zonder welke in het jaar 1951 practisch geen nieuwe spoorwegwerken meer onderhanden zouden kunnen worden genomen, maar slechts onderhanden werken kunnen worden voltooid. Ook dit jaar werd voortgegaan met de modernisering van de bestratingen. Thans werden de Beukelsdijk, de Beukelsweg, het Burgemeester Meineszplein, de Van Cittersstraat en de 's-Gravendijkwal (secundaire straten) van een asfaltverharding voorzien. In verband met het bouwrijp maken van terreinen bestemd voor de woningbouw en het gereedkomen van woningen werden omvangrijke bestratingswerkzaamheden ca. uitgevoerd. De belangrijkste waren in Kleinpolder-Oost en -West en in Hoek van Holland. De uitbreiding en stichting van industrieën om de 2de Petroleumhaven had een zodanige verkeerstoename ten ge volge, dat tot verbreding en aanleg van wegen moest worden overgegaan. In de binnenstad, Kralingen en Tussendijken werd verdergegaan met de straataanleg. Zulks was noodzakelijk: tf. Ter bevordering van het verkeer. £. Teneinde terreinen, voor bebouwing bestemd, bouwrijp te maken. ;•. In verband met het gereedkomen van nieuwbouw. */. In verband met te leggen leidingen voor de stadsverwarming. Enkele van de belangrijkste werken waren: Goudsesingel, Meent, Jonker Fransstraat, Adm. de Ruyterweg, Frits Ruyslaan, parkeerterrein ten zuiden van de Kruiskade, Karel Doormanstraat, terreinen rondom Leuvesluis, Glashaven 91
(i.v.m. Rederijbrug), Blaak, Wijnstraat, collecteurriool Kruiskade, rioolpersleidingen Oostplein. Met de aanleg van het Hofplein werd dit jaar een begin gemaakt. Dit plein zal in 1951 grotendeels worden voltooid. In verband met het aanleggen van de stadsverwarmingsJeidingen moest de definitieve aanleg van o.a. de Kruiskade, Aert van Nesstraat, Van Oldenbarneveltstraat, Binnenweg en Schiedamsevest ter hand worden genomen. In de loop van dit jaar kwamen gereed: De Gemeentelijke Ambachtsschool voor de Scheepsbouw (Nic. Witsenschool) aan de Oranjeboomstraat, de brandweerpost aan de Westzeedijk, het gelijkrichterstation en schakelhuis aan de Putselaan, het transformatorenstation Schiedam-Oost, diverse trafohuisjes in Kleinpolder-West, vijf Finse scholen en één nissenhutschool, twee theeschenkerijen in het Kralingsebos, alsmede diverse kleine objecten. In uitvoering zijn: De verbouwing en gedeeltelijke uitbreiding van het Telefoongebouw aan de Botersloot, de afbouw van de uitbreiding van het Ziekenhuis aan de Bergweg, de onderbouw van de beide vleugels van het Nieuwe Timmerhuis aan de Meent en het Haagseveer, de herstelling en uitbreiding van het transformatorenstation in Vlaardingen-Oost, houten hulpscholen aan de Bentincklaan, de Hoogstraat, de Adamshofstraat en het Amelandseplein, het betonskelet van het scholencomplex in Oud-Mathenesse, een ziekenpaviljoen, opzichtersverblijf en werkplaatsengebouw voor uitbreiding van het Zuider Ziekenhuis, het dodenhuis op de Zuider Begraafplaats, een overdekte manege voor de bereden politie aan de Duivenvoordestraat en verschillende objecten van kleinere omvang. De moeilijkheden ontstaan door het verbod van het been verwerken van de voor de restauratie van de Sint Laurenstoren aangeschafte zandsteen belemmeren de werkzaamheden aan dit monument, die nu slechts beperkt moesten blijven tot binnen-herstelwerken en voorzieningen. In een vergevorderd stadium van voorbereiding zijn: De reconvalescentenschool op het terrein van het ZuiderZiekenhuis, de afbouw van het scholencomplex in Oud-
92
Mathenesse, een zestal semi-permanente scholen voor het V.O., G.L.O. en U.L.O., het rioolgemaal aan de Boezemsinge), een gelijkrichterstation nabij de Waalhaven en het inrichten van de doorrit Doel water-Haagseveer tot centrale hal van het Hoofdbureau van Politie. De plannen voor het lyceum L.M.O. aan het Nachtegaalplein worden uitgewerkt, zodat medio 1951 met de bouw een aanvang zal kunnen worden gemaakt. Binnenkort zal worden aangevangen met de stichting van het bouwbureau t.b.v. het nieuwe Ziekenhuis in Dijkzigt. In studie zijn nog de plannen voor een gebouw voor de G.G. en G.D. aan het Zuidplein, de verdere uitbreiding van het gebouw voor de Telefoondienst aan de Botersloot, het vergroten van de garages en het bouwen van een opleidingsschool voor de Politie, terwijl verschillende kleinere objecten in behandeling zijn. BOUW- EN WONINGTOEZICHT De installaties op het terrein van de Caltex aan de 2de Petroleumhaven kwamen in het afgelopen jaar gereed.
93
