De Tweede Maasvlakte:

De Haven 24/7: Hoe loods Luuk de Berge Stahl parkeert pagina 3

Interview: Kapitein Arne stond oog in oog met piraten pagina 4

de krant voor alle omwonenden van de rotterdamse haven

Ontdek de haven 3 routes door de haven voor het hele gezin pagina 6 & 7

Havenkrant Waarom word je zeeziek? pagina 12

– nr. 1 jaar 1 – maart 2009

De Tweede Maasvlakte: Noah’s Slufterstrand in 2009 nog open

In deze Havenkrant

Nieuw stuk Nederland in de maak

Goed nieuws voor Noah (5) en alle andere strandfans: het Slufterstrand op de Maasvlakte blijft ook nog in 2009 open voor publiek. Noah is er alvast begonnen met de aanleg van de ­Tweede Maasvlakte. Al zijn er heel wat meer scheppen zand nodig om het nieuwste stukje ­Nederland te maken. Hoeveel zand precies, lees je in deze nieuwe Havenkrant. Lees verder op:

Vier keer per jaar krijgt u als omwonende van de Rotterdamse haven deze uitgave van het ­Havenbedrijf Rotterdam. Welke leuke dingen kun je er doen? Hoe werken bewoners, bedrijven, gemeenten en het Havenbedrijf samen aan een mooie en veilige haven? Op deze manier willen we de haven dichterbij brengen.

foto: ALLARD DE WITTE

Pagina 2

De haven 24/7

Het zicht Vogelen op het Slufterstrand foto: marc blommaert

Het Slufterstrand op de Maasvlakte blijft nog heel 2009 geopend. Goed nieuws voor alle kite-, golf- en windsurfers die hier komen. Ook vogelaars zijn blij dat dit strand een jaar langer in gebruik blijft dan oorspronkelijk gepland. Henk Walbroek uit Brielle: ‘Het is een prachtige plek om vogels te spotten. Op de Westplaat tref je van alles. Je ziet daar zeekoeten, alken, soms zelfs een papegaaiduiker, jan-vangenten en roofmeeuwen. En vergeet niet de kolonie zeehonden op de platen.’ In 2010 wordt het Slufterstrand alsnog een jaar afgesloten. ‘Ik hoop dat de vogels er geen last van hebben’, reageert Walbroek. ‘Je krijgt dan meer mensen op een kleiner gebied, dus meer druk op de natuur.’ De sluiting duurt waarschijnlijk een jaar: streven is om in 2011 het nieuwe strand van Maasvlakte 2 in gebruik te nemen. ‘Ik hoop dat het voor de vogeltrek goed uitpakt. We zouden hier graag nog veel mooie exemplaren verwelkomen.’ www.knnv.nl/voorne Henk Walbroek spot roofmeeuwen op het Slufterstrand.

xxxxxxx

Overeenkomst Milieudefensie en Havenbedrijf

Hoe staat het met MV2?

Tweede Maasvlakte: Tien procent schoner in 2020 » Doelstelling: ‘verduurzaming’ van Maasvlakte 2 » Geen juridische procedures dankzij milieuovereenkomst Milieudefensie en het Havenbedrijf Rotterdam hebben een overeenkomst gesloten over ‘verduurzaming’ van de Tweede Maasvlakte. Belangrijkste doelstelling is het verminderen van de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen op en rond Maasvlakte 2 met tien procent in 2020. Vanwege dit akkoord ziet Milieudefensie af van verdere juridische stappen tegen de aanleg en het gebruik van deze nieuwste havenuitbreiding. Beide partijen onderzoeken nog hoe de emissies worden teruggebracht. Een mogelijke maatregel is de inzet van walstroom voor schepen in de haven zodat zij hun motoren zo min

mogelijk hoeven te laten draaien. Ook wordt gedacht over het gebruik van havengelden als stimulans voor reders om te investeren in milieumaatregelen. Tot slot overweegt het Havenbedrijf Rotterdam om de ‘milieuzone’ in het havengebied uit te breiden waarbinnen alleen schone vrachtwagens mogen rijden. De overeenkomst kwam tot stand na lang onderhandelen tussen Havenbedrijf Rotterdam en Milieudefensie. Deze gesprekken gingen vooral over de verschillen van inzicht over milieudoelstellingen en –prestaties van de Tweede Maasvlakte. Uiteindelijk kwamen beide partijen tot de conclusie dat het aantrekkelijker is om te streven naar verduurzaming van het gebruik van de Maasvlakte dan het alternatief: tijdrovende juridische procedures voeren. Met deze aanpak verwachten beiden meer milieuwinst te halen.

Beste Hans, Shaam Changalal, sjorder. Maakt containers op schepen los en vast. Ingestroomd via Revit, een programma voor jongeren zonder werk: Mijn broertje en vrienden zijn via het Revit-programma aan het werk in de haven. Zij werken hard, maar hebben door de crisis geen idee of hun contract wordt verlengd. Dat is niet erg motiverend als je voor een stagevergoeding werkt. Wat doet het Havenbedrijf voor deze jongeren?

Hans: We proberen als Haven­bedrijf de ladingenstroom richting ­Rotterdam veilig te stellen, zodat er genoeg werk blijft. Daarnaast doe ik een beroep op de bedrijven in de haven om te blijven investeren in de jeugd. Anders zijn we straks weer terug bij af. Deze crisis duurt niet eeuwig en zodra het beter gaat, heeft de haven weer jongeren nodig. Neemt niet weg dat de crisis op dit moment leidt tot vacaturestops, minder inhuur van externe krachten en het niet verlengen van tijdelijke contracten, een ontwikkeling die de positie van jongeren helaas raakt. Mooier kan ik het niet maken.

.

Maasvlakte 2 groeit met zo’n 2,5 miljoen kuub per week. Dit zijn 30 miljoen kruiwagens vol. Binnenkort rijst ‘bananeneiland’ uit de zee. De baggeraars spuiten dag en nacht het zand op het strand van de huidige Maasvlakte. Het zand komt uit de Yangtzehaven op de huidige Maasvlakte die toch verdiept moest worden. Op zo’n drie kilometer uit de kust wordt er onder water zand gestort. Dit gebeurt op een diepte van 15 meter. Het zand komt van de zeebodem 10 kilometer verderop. Sleephopperzuigers halen het daar als stofzuigers weg en brengen het in hun ruim naar de juiste plek. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft aannemerscombinatie PUMA (Boskalis, Van Oord) gevraagd zelf een ontwerp te maken en te testen

Op de gele plekken wordt momenteel zand opgespoten.

voor de bouw van Maasvlakte 2. Dit leverde de huidige werkwijze op. Het banaanvormige eilandje dat binnenkort boven water komt zorgt voor minder stroming in de Maasgeul. Dat is gunstig voor de schepen die Rotterdam aandoen en gunstig voor aannemer PUMA zelf. In de luwte van het groeiende eiland is het prettiger werken en vers gestort zand blijft beter liggen. Bij het huidige bouwtempo meert het eerste schip in 2013 af aan een

nieuwe kade op Maasvlakte 2. In de tussentijd heeft PUMA (Project Uitbreiding Maasvlakte) zo’n 240 miljoen kuub zand verwerkt, 20.000 betonblokken van 40.000 kilo per stuk verplaatst en een slordige vijf miljoen ton steen gestort. Dit levert 11 kilometer nieuwe zeewering op en 700 hectare haventerrein. Voor 2013 zorgt PUMA ook voor de aanleg van een snelweg en een spoorweg, zodat de aangevoerde containers snel naar de Europese consument kunnen.

Elke editie mailen drie streekgenoten een vraag aan Hans Smits, president-directeur Havenbedrijf

Sjors Bosvelt, manager marketing & sales bij Broekman Automotive. Dit bedrijf zorgt voor opslag en ­distributie van auto’s ingevoerd via de haven: Wat doet het Havenbedrijf eraan om de ladingstromen richting Rotterdam op niveau te houden, zodat de werkgelegenheid op peil blijft?

Hans: Uiteraard zijn het vooral de bedrijven zelf die ladingstromen kunnen aantrekken. Zij kennen hun klanten, hun markt en zij laden en ­lossen de schepen. Wij spelen daarbij een ­ondersteunende rol. Bijvoorbeeld door te investeren in het ‘merk’ ­Rotterdam. Zo promoten onze ­‘Rotterdam ­Representatives’ de haven in het ­buitenland en helpen zij bedrijven bij het aantrekken van lading. Ook maken we de haven aantrekkelijker met ons nieuwe systeem voor informatie­uitwisseling, Port Infolink. Juist in een periode met teruglopende handels­stromen is het vergroten van de aantrekkelijkheid cruciaal. Daarom blijft Havenbedrijf Rotterdam onverkort investeren.

‘

We blijven investeren in het ‘merk’ Rotterdam

’

Bart Kuipers, havenecononoom aan de Erasmus Universiteit: De Rotterdamse haven heeft problemen. Denk aan files, CO2-uitstoot door verkeer, dertig tot veertig procent lege containers op de A15, toenemende concurrentie. Innovatiedeskundigen zeggen dat de huidige crisis dé periode is om nieuwe oplossingen te bedenken. In hoeverre geldt dit voor de Rotterdamse haven? En waar kunnen we aan denken?

Hans: De theorie schrijft voor dat je anticyclisch investeert in nieuwe producten en diensten, dus juist in tijden van crisis extra geld spendeert. Maar de praktijk leert dat het bedrijfsleven nu vooral let op omzet en kosten. Voor universiteiten en hogescholen is het desondanks een goed moment om het voortouw te nemen en de bedrijven op te zoeken. Luister wat er speelt en sta hen bij met kennis en advies. Probeer ze te verrassen met nieuwe inzichten of kansrijke ideeën. Slaat het aan, probeer ze dan gezamenlijk uit te werken. Zo benutten we deze periode van crisis om de slimste haven ter wereld te worden!

foto: vincent mentzel



De haven 24/7 

gespot Eurodam

DE haven Doneert

HET CIJFER

Een oplettende spotter zag deze zomer in de Rotterdamse haven bij de doop van de Eurodam twee bellen, zo meldde hij op www.cruisesavvy.com, een website voor cruiseschipfanaten. Eén op het schip, een ander op de wal. Jeroen von Donselaar, kapitein van dit nieuwste cruiseschip van de Holland-Amerika Lijn, legt uit: ‘De Eurodam heeft inderdaad twee bellen. Eén op de boot, één reserve. En aangezien zeelui erg bijgelovig zijn en denken dat het ongeluk brengt om de bel van het schip af te halen, is de reserve gebruikt voor de ceremonie op de wal. Hij is daarna aan boord opgeslagen voor als ‘ie nodig is.’ Je kunt de Eurodam op 11 mei aan de Wilhelminapier zien liggen. Meer weten? www.hollandamerica.com

Hockeyclub Forcial Rockanje kan weer zijn clubhuis in. Mede dankzij een bijdrage van het DeltaPORT ­Donatiefonds kwam er een nieuwe houten opgang. Het fonds geeft geld aan niet-commerciële verenigingen of stichtingen op het vlak van welzijn, cultuur of sport in de omgeving van de Rotterdamse haven. Jaarlijks wordt ruim 300.000 euro toegekend. Het geld komt van het Havenbedrijf Rotterdam en bedrijven in het haven- en industriegebied (via belangenbehartiger Deltalinqs).

Miljoen kubieke meter zand is

www.deltaportdonatiefonds.nl Of bel 010-4020328 [email protected]

3,6

er inmiddels verplaatst voor Maas­ vlakte 2. Aannemer PUMA verwerkt de komende jaren 240 miljoen kuub zand. In een kuub gaan 12 krui­wagens. Voor het nieuw stuk Nederland zijn dus 2.880 miljoen kruiwagens met zand nodig.

Hoe geulloods Luuk Silvius het grootste ijzerertsschip ter wereld de haven in dirigeert

Luuk Silvius: ‘Het geeft een kick die boot je wil op te leggen’

1986

» De Berge Stahl is het grootste ertsschip ter wereld. » En loods Luuk Silvius zet ‘m precies op de goede plek.

Bouwjaar

G

eulloods Luuk Silvius (50) kreeg zijn zeebenen van huis uit mee. Zijn vader, oom en neef: allemaal kozen ze voor de grote vaart. Zelf maakte Silvius na tien jaar op het water de overstap naar de haven, als geulloods. De roep van de zee blijft. ‘Maar als loods heb ik het beste van twee werelden: ik ben thuis bij familie en vrienden én bezig met schepen.’ En wat voor schepen… De eerstvolgende in aantocht is de Berge Stahl, de grootste bulkcarrier ter wereld. Met een diepgang van 23 meter kan hij alleen bij hoogwater de haven in. Geen eenvoudig schip om te besturen. Silvius: ‘Er zit geen rem op, wel een achteruit, maar dan luistert hij niet meer naar zijn roer. Alles verloopt sowieso traag door die enorme massa.’ Hij vergelijkt zijn taak als geulloods met die van een dirigent in een orkest. Silvius informeert de kapitein over het vaartraject, de ligplaats en het gebruik van sleepboten, hij luistert naar het scheepsverkeer, onderhoudt contact met onder meer de stuurman, de wal en de sleepbootkapiteins. En dit terwijl achter de Berge Stahl het tij in laagwater verandert, waardoor het schip aan de grond kan lopen: ‘Eenmaal in de geul is er voor deze gigantische schepen geen weg terug.’

24 Bemannings­ leden

10 vaarten per jaar

Typische loodseigenschappen: geduld, kennis (‘Ik kan elke bocht, elke ingang van de haven blind tekenen’), een tikkeltje eigenwijsheid en een goed observatieen inschattingsvermogen. Belangrijk is ook dat je het hoofd koel houdt. Silvius: ‘Zeker bij een calamiteit, om schade aan het schip en omgeving te beperken. In zo’n situatie weet je precies wie te benaderen en in welke volgorde. We worden daar jaarlijks op getraind in 3D-simulatoren.’ Dat een schip daadwerkelijk strandde, heeft hij nooit meegemaakt. ‘Wel dat de voortstuwing uitviel en we de rest van de scheepvaart meteen moesten waarschuwen. Zoiets vergeet je niet.’ Net als die keer dat hij uit een helikopter in de stromende regen via een kabel werd neergelaten op een containerschip. Daarbij ontstaat altijd, door de rotor van de helikopter, statische elektriciteit.

9mtr Diameter Schroef

Die wordt afgevoerd via een aparte kabel. Alleen bleef deze hangen in het landingsgestel van de helikopter. Silvius: ‘Voordat ik ‘nee’ kon zeggen, werd ik heen en weer gezwaaid om die kabel te klaren. Eenmaal veilig aan dek, stak de kapitein zijn hand uit: ‘James Bond, I presume?’’ Tegenover dit soort spannende belevenissen staat een onregelmatig werkrooster. Vijf dagen op, vijf dagen af. Het kan best een eenzaam beroep zijn, vertelt Silvius. ‘Op geulschepen zoals de Berge Stahl gaan twee loodsen aan boord, maar op andere maar één. Je moet er telkens iets van maken.’ Maar spijt van zijn beslissing? ‘Geen moment. Het blijft een kick om op de brug te staan en die boot je wil op te leggen. Zoals ik het nu zie, heb ik het beste stukje van het varen. Ik manoeuvreer het liefst de haven in en uit. Op zee vind ik het saai worden, al die ruimte. Dan stap ik er weer af.’

25km/u topsnelheid

Hoe groot is groot?

BERGE STAHL: Van Brazilië naar Rotterdam Europoort De Berge Stahl vervoert ijzerts van Ponta da Madeira, Noord-Brazilië naar Europoort, Rotterdam. Het vaartuig is een geuler, een schip met een diepgang van meer dan 17,40 meter. Dit betekent dat het schip alleen in de haven mag arriveren door gebruik te maken van de Eurogeul, een kanaal in de ‘ondiepe’ Noordzee. Aan het begin van de Eurogeul – 57 kilometer uit de kust van Hoek van

Holland – komen twee loodsen aan boord. Ze begeleiden de kapitein tot aan de aanlegplaats bij Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. (EECV). De Berge Stahl heeft een laadvermogen van 365.000 ton, de capaciteit van 120 duwbakken. Het aan de kant brengen van dit gevaarte is een tijdrovende klus. Het precisiewerk vergt het uiterste van de loods.

foto’s: nout steenkamp, fmax

Die past alleen in Rotterdam

Verhalen van overzee

Kapitein Arne de Jong stond oog in oog met piraten

‘Ze mogen nóóit aan boord komen’ ‘Warning, warning’, ratelt de telex. Een officieel waarschuwingsbericht van het meldcentrum voor piraterij in Kuala Lumpur. Kapitein Arne de Jong en de bemanning van zijn vrachtschip, de Lida, zijn gewaarschuwd. Meerdere keren waren zij al prooi van piraten.

V

aren voor de kust van Somalië? Kapitein Arne de Jong piekert er niet over. Te gevaarlijk. Verder komt zijn vrachtschip de Lida overal: van Zuid-Amerika tot Azië. Arne en zijn zes bemanningsleden, voornamelijk afkomstig uit Rusland en Oekraïne, kennen de gevaarlijke plekken op hun duim. Vooral de zeestraat tussen China en Taiwan, de Indonesische wateren en Westelijk Afrika zijn berucht. Als hij in de buurt van zo’n gevarenzone komt, houdt hij met de bemanning een piracy-drill. ‘Het belangrijkste is verhinderen dat ze aan boord komen. Dus extra wachten, radars op klein bereik, zodat ook de kleine bootjes worden opgemerkt, en zoeklichten aan. Hopelijk ontmoedigt dat aanvallers. Maar helemaal voorkomen kan je het niet.’

Kapmes Zoals die keer in Georgetown, Guyana, toen piraten in kleine bootjes aan boord kwamen en de tweede stuurman bedreigden met een kapmes. Ze namen uiteindelijk alleen wat verf mee die op het voordek stond. Maar de schrik zat er goed in. De tweede keer was in Willemstad, Curaçao. ‘Eigenlijk was dat meer een inbraak’, blikt de kapitein terug. De Lida lag aan de kade toen de bemanning de dieven betrapte en overmeesterde. Piraterij is er altijd wel geweest, stelt Arne nuchter. ‘In de Straat van Malakka werden we een paar keer benaderd door kleine onverlichte bootjes. We konden ze altijd afschrikken door een zoeklicht op ze te richten. Zo wisten ze dat we ze hadden opgemerkt. Dat was genoeg om de aanval af te slaan.’

‘aan, dat

Zoeklichten

ontmoedigt aanvallers

’

Raketgranaten Helaas geldt dat niet voor de piraten die voor de kust van Somalië en in de Golf van Aden opereren. Daar werden de afgelopen tijd twee schepen van de Deense rederij Maersk aangevallen met geweren en raketgranaten. Sinds begin dit jaar escorteert een internationale marinemacht de schepen in dit gebied. ‘In konvooi varen onder bewaking van de marine lijkt de enige manier om veilig langs de kust van Somalië te komen. Deze piraten deinzen voor niets terug.’

Rotterdamse zeevaartstudenten leren piraten afschudden Piraten aan boord? Dan drukt kapitein Arne de Jong op de gele alarmknop van de Lida, zijn vrachtschip. Zo waarschuwt hij mensen op de wal. Helaas is hulp meestal niet om de hoek. Vandaar dat studenten op de Hogeschool voor de Zeevaart in Rotterdam allemaal leren wat te doen bij piraterij: spuiten met de brandslangen en zo hard mogelijk varen, zo luidt de kern van het protocol. Dat bemoeilijkt de piraten om langzij te gaan en het schip te enteren. Een zigzagkoers varen van maximaal 10 graden (snel maar met wisselende richting) vormt een extra barrière. Na dertig minuten geven de meeste piraten het op, zo leert de ervaring.

PIRATEN

Waar kun je ze tegenkomen en hoe hou je ze op afstand?

Risicogebieden

Radar op klein bereik ziet ook kleine bootjes. Voorkomen dat je geënterd wordt: Zuid-Chinese Zee

Waterkanonnen aan Zoeklichten aan

Niger delta Somalische kust

1.5 mln euro losgeld betaald voor bemanningsleden van de Danica White

42

schepen werden vorig jaar gekaapt in de Golf van Aden

111

Straat van Malakka

Op volle kracht varen en laveren in hoeken van 10 graden

Beschietingen in de Golf van Aden in 2008

Piraten sloegen 250 keer toe Piraterij is van alle tijden, maar de laatste jaren neemt het aantal wereldwijde incidenten toe. In 2008 was het minstens 250 keer raak. Vooral de Golf van Aden en de oostkust van Somalië zijn berucht. Volgens het Internationaal Maritiem Bureau (IMB) vonden hier in 2008 42 kapingen plaats. Elf zeelieden kwamen om, 32 raakten gewond, 21 mensen worden nog steeds vermist, er werd voor ruim 100 miljoen dollar aan losgeld betaald. Wekelijks varen hier vijf tot tien Nederlandse schepen. Op jaarbasis lopen minstens vijfduizend bemanningsleden gevaar. Veel reders nemen geen enkel risico meer en varen liever een paar weken om via de Kaap de Goede Hoop.

foto: Erik Buis



De haven 24/7  Voor als de nederlandse gasvoorraad straks opraakt:

Twee terminals voor schepen met gas » De Nederlandse aardgasbel raakt op. Maar de gasbehoefte groeit gestaag. » Twee terminals voor vloeibaar gas in de Rotterdamse haven moeten de toevoer van deze brandstof garanderen.

T

er hoogte van de zee-ingang van de haven verschijnen tussen nu en 2012 twee grote terminals voor het lossen en opslaan van vloeibaar gas, afgekort LNG, oftewel: Liquified Natural Gas. Doel: doorvoeren van dit gas via het gasnet om zo de groeiende vraag naar aardgas in ons land en de rest van Noordwest Europa op te vangen. Het Havenbedrijf Rotterdam investeert circa 100 miljoen euro in landwinning door demping en het uitgraven van de afgeschermde havenbassins. De import van aardgas zal het uitzicht vanaf Hoek van Holland op de Papegaaiebek (Maasvlakte) en de Kop van de Beer (Europoort) veranderen. Meest opvallend zijn drie opslagtanks van GATE, een samenwerkingsverband tussen Gasunie en Vopak. Beide tanks zijn ruim vijftig meter hoog – toch een halve Euromast.

Maximaal tweehonderd LNG-tankers per jaar zorgen voor een constante aanvoer van aardgas naar Rotterdam. De steigers zijn geschikt voor de nieuwste tankers – de zogenoemde LNG Carriers en Q-Max schepen – met een lengte tot 350 meter en een capaciteit van ongeveer een kwart miljoen kubieke meter aardgas. Dat is voldoende om 135 gezinnen er een jaar lang warmpjes bij te laten zitten. Vervoer van LNG over het water gebeurt al sinds de jaren zestig. Nederland

had hier tot nu toe geen behoefte aan vanwege de gasbel bij Slochteren. Maar omdat deze langzaam opraakt, is gasimport steeds belangrijker. Om de kachel te laten branden, zullen klanten van GATE en LionGas via de Rotterdamse haven onder meer aardgas uit Algerije importeren. Nederland blijft op deze manier een spilrol spelen in de gasdistributie.

Koude voeten

100 miljoen euro voor afge­ schermde haven­ bassins

De aanvoer van LNG uit bijvoorbeeld Algerije maakt Europese landen minder

afhankelijk van de gastoevoer uit Rusland. Het conflict tussen Rusland en de Oekraïne begin januari dit jaar onderstreept nog eens het belang van een ‘onafhankelijke’ levering van aardgas. Rusland draaide toen tijdelijk de kraan dicht waardoor veel Turken, Bulgaren en Hongaren het, hartje winter, zonder kachel moesten stellen. Beide terminals in de Rotterdamse haven maken Noordwest Europa minder afhankelijk van deze Russische ‘grillen’ en moeten koude voeten door ruzie voorkomen.

Wat de milieuorganisatie vindt en het Havenbedrijf doet

‘Lucht is schoner, maar nog te veel fijnstof en ozon’ » De lucht in het Rijnmondgebied is schoner geworden de afgelopen jaren. » De hoeveelheid fijnstof en ozon in de lucht moet omlaag.

D

e lucht wordt schoner in het Rijnmondgebied. Dit blijkt uit het rapport Lucht in cijfers 2007 van de DCMR Milieudienst Rijnmond. De dienst

meet of de hoeveelheid stoffen in de lucht voldoet aan de afspraken voor het Rijnmondgebied. Voor benzeen, lood, cadmium en zwaveldioxide zijn de doelstellingen voor 2010 al bereikt en stikstofdioxide zit er al jaren net boven of net onder. Voor fijnstof en ozon zijn de doelstellingen nog niet behaald (zie kader). ‘Met deze meetresultaten kunnen bestuurders en burgers blij zijn’, zegt directeur Emile van Rinsum van het

Zo zit dat met

fijnstof en ozon De hoeveelheid fijnstof in de lucht schommelt in regio Rijnmond rondom de grenswaarde. Dit ligt vooral aan de variatie in het weer. De waarden op de meetpunten bleven in 2007 onder de wettelijke grens. Korte blootstelling aan verhoogde concentraties fijnstof veroorzaakt ruim twee procent van de ziekenhuisopnames in de regio. Ongeveer de helft van deze patiënten heeft luchtwegziekten. Beide cijfers dalen sinds 2003, een jaar met ongunstig weer. Zo waren er veel dagen met weinig wind.

foto: ANP

Ozon zorgt voor irritatie van ogen en slijmvliezen en kan leiden tot verergering van luchtwegziekten. Zes procent van de ziekenhuisopnames in Rijmond is ’s zomers terug te voeren op kortdurende hoge concentraties ozon. Het gaat vooral om mensen ouder dan 65 jaar. Sinds enkele decennia neemt het aantal dagen met veel ozon in de lucht af. Of dit zo blijft met een veranderend klimaat en warmere zomers, is nog onduidelijk. Bron: ‘Het milieu in de regio Rotterdam 2008’ samenwerkings­verband Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam www.hetmilieuinderegiorotterdam.nl ‘Lucht in cijfers 2007’ van de DCMR Milieudienst Rijnmond www.dcmr.nl

Rotterdams Milieucentrum, waarbij een groot aantal natuur- en milieugroepen uit de regio Rijnmond aangesloten zijn. Volgens het centrum dragen schonere streek- en stadsbussen, vuilniswagens, groene golven voor verkeer en walstroom voor binnenvaartschepen bij aan schonere lucht. ‘Ook de industrie heeft zijn best gedaan’, aldus Van Rinsum. Volgens Sjaak Poppe van het Havenbedrijf is de verbeterde luchtkwaliteit vooral te danken aan schonere produc-

2013

Dan zijn op de Maasvlakte alleen schone vracht­auto’s welkom

tiemethodes van bedrijven en minder verkeersuitstoot. ‘Europese afspraken voor industrie en transportsector tonen dat er verbeteringen mogelijk zijn. Je moet bedrijven dan wel voldoende tijd gunnen om zich daarop voor te bereiden.’

Stofdeeltjes Wel blijft volgens Emile van Rinsum vooral fijnstof een groot probleem voor de gezondheid van mensen. ‘Fijnstofdeeltjes zijn minuscule stofdeeltjes, die diep kunnen doordringen in de longen. Daardoor kunnen met name carapatiënten, kinderen en ouderen gezondheidsschade oplopen. Om de hoeveelheid fijnstof terug te dringen zijn er schonere motoren nodig voor vrachtwagens, bestelbusjes, binnenvaartschepen en zeeschepen. Van Rinsum: ‘Hiervoor zijn nationale en Europese maatregelen nodig, voor de zeescheepvaart zelfs op wereldschaal. Ook het zwavelgehalte in de brandstof van zeeschepen moet drastisch omlaag.’

schonere schepen Voor de zeeschepen zijn in oktober vorig jaar internationale afspraken gemaakt over de motoren van schepen en het zwavelgehalte in de brandstof, zegt Sjaak Poppe. ‘Het zwavelgehalte in de brandstof van schepen die Rotterdam aandoen, zal dalen van maximaal 1,5% nu naar 0,1% vanaf 1 januari 2015. Daardoor neemt ook de uitstoot van fijnstof af. Op de bestaande en de nieuwe Maasvlakte stellen we per 2013 een milieuzone in, net als in het centrum van Rotterdam. Daar zijn alleen schone vrachtwagens welkom. Omdat het pas in 2013 zover is, heeft de transportsector de gelegenheid om zich voor bereiden. Zo gaan economie en leefbaarheid prima samen.’



Dingen doen in de haven

Maasvlakte 2 te zien in Future Land

Lengte 4º 0’ 55’’ E; breedte: 51º 57’ 35’’N Future Land is het informatiecentrum over Maasvlakte 2. Vanaf 1 mei gratis toegankelijk. Op drie verdiepingen met een vloeroppervlak van 1.800 vierkante meter kom je alles te weten over de nieuwste uitbreiding van de Rotterdamse haven. Future Land staat op de grens van de huidige en de nieuwe Maasvlakte met prachtig uitzicht op de aanleg van dit gigantische landaanwinningsproject. ’s Winters vanachter een grote glazen wand, ’s zomers vanaf het terras. Met een hapje en een drankje erbij.

een vliegende 3D-trip Is Maasvlakte 2 rond 2030 klaar, dan is de haven tweeduizend hectare groter, dat zijn ruim drieduizend voetbalvelden. Moeilijk voorstelbaar? Stap dan in ­Future Land op een vliegend skateboard voor een virtuele reis over de Maasvlakte in het jaar 2033. Al het benodigde zand moet de komende jaren op de zee worden gewonnen. Hoe dat gaat zie je door met een stuurwiel de fasen van de aanleg van Maasvlakte 2 tevoorschijn te toveren. Ook kun je liggend onder een wereldbol kijken en luisteren naar

wat er gebeurt in de haven. Er zijn doeervaar-leer-en-informatie presentaties en je vindt er feiten en weetjes over het nieuwe havengebied. Voor jong en oud. Future Land, Europaweg 902, Rotterdam www.futureland.nl

GPS, lengte: 4º 0’ 55’’ E; breedte: 51º 57’ 35’’ N Op de kaart hieronder zie je hoe je vanuit Hoek van Holland met de Fast Ferry en de fiets bij Future Land komt.

3 Voorjaarsroutes voor het hele gezin

Hoek van Holland

Zon en schepen op de Landtong Rozenburg

Neem de boot naar Future Land

Hier opent op 1 mei Future Land, een nieuw informatiecentrum over Maasvlakte 2. De toegang is gratis. Per fiets te bereiken vanuit Hoek van Holland met de Fast Ferry. De catamaran brengt je in een kwartier naar de Maasvlakte. Onderweg zie je passerende containerreuzen en mammoettankers. De RET-boot vaart elk half uur tussen de Berg‑ haven in Hoek van Holland en de Maas‑ vlakte bij de TOR Line. Vanaf daar is het tien minuten fietsen naar Future Land. Vroege vogels kunnen de ferry van 8.20 uur nemen in Hoek van Holland. De laatste boot ver‑ trekt om 20.14 uur op de Maasvlakte. Vanaf 21 maart vaart de ferry ook op zaterdag en zondag. Een enkeltje kost 3 euro, een retourtje 5 euro. Kijk voor de dienstregeling op www.ret.nl. RET-boot

Landtong

Maeslantkering Educatief Informatie Centrum (EIC)

Maasvlakte

3.

De landtong is een van de gebieden in de wijde omtrek waar de meeste vlinders voorkomen, zoals het icarus-blauwtje.

e

Fietsroute

4.

S  chotse Hooglanders lopen vrij rond.

De pier van Hoek van Holland

Op de landtong grazen koninkspaarden

ROUTE Landtong Rozenburg

De landtong Rozenburg vormt de grens tussen het Calandkanaal een de Nieuwe waterweg. Hier kun je op de fiets genieten van de natuur. Een van de mooiste plekken is te vinden net voorbij het Educatief In‑ formatie Centrum (EIC). Hier betreed je ruig gebied. Er grazen Schotse Hooglanders.

Tip: het EIC stelt rugzakken met kompas en loep beschikbaar. Wie meer De wandelroute ‘rondje Heijplaat met de benenwagen’, de fietsroute ‘Pierewaaien in de Stadshavens’ en de fietsroute ‘Fietsend over de landtong’ zijn te downloaden op www.portofrotterdam.com bij ‘beleef de haven’.

uitleg wil, kan zich aanmelden voor een rugzaktocht met een natuur‑ ontwikkelaar. www.EIC-mainport.nl of 0181-296029

Dingen doen in de haven 

broedseizoen

Rotterdam Port Experience Pas op een ei De haven in actie

De Rotterdamse haven heeft de grootste meeuwen­kolonie van Europa. In het ­broedseizoen wonen er zo’n 300.000 ­meeuwen. Daarnaast nestelen er eenden, ganzen, vinken, roodborstjes en nog talloze ­andere ­vogelsoorten. Om deze diertjes niet te storen tijdens het broedseizoen – half maart tot half ­augustus – voert de haven in deze periode geen ­onderhoud uit aan bomen en planten. En als dit écht nodig is, zorgen medewerkers dat vogels hier niet ­nestelen. Bijvoorbeeld door in het begin van het seizoen dagelijks heen en weer te ­rijden met trekkers over de desbetreffende vlakte.

Wanneer? Van ma t/m zo van 10.00 tot 18.00 uur. Laatste toegang is 16.30 uur

Heb je wel eens reddingsboot in zware storm naar een schip in nood gevaren? Probeer het eens op een van de watergames in de Rotterdam Port Experience. Dit is een nieuwe havenattractie, gelegen onder de centrumzijde van de Erasmusbrug (zie op de kaart hieronder). De Experience voert je langs hoogtepunten in de Rotterdamse haven. Vanaf een panoramadak van het ‘hoogste gebouw van Rotterdam’ zie je de haven en de stad. Met een superspido race je op topsnelheid naar het containerdorp. Daar kun je op je favoriete cruiseschip stemmen, speel je voor kraanmachinist en kun je je op waterski’s laten filmen.

voor kinderen van 4 t/m 11 jaar, 13,50 euro voor volwassenen. Voor enkele attracties in Rotterdam zijn met korting combinatietickets te krijgen, bijvoorbeeld een rondvaart door de haven met een van de Spido-boten.

Waar? Willemsplein 73-75 Hoe kom ik daar? Metro: halte ­Leuvehaven (Erasmuslijn). Tram: lijn 7 richting Willemsplein, halte Willemsplein. Parkeren is mogelijk in de ­parkeergarage Erasmusbrug

Lees ook de recensie van kinderen op pagina 12 in deze krant.

Wat kost dat? Niets voor kinderen t/m 3 jaar. 8,50 euro

www.rotterdamportexperience.nl of bel 010-2759991

Wandelroute Drie historische weetjes voor onderweg

ROUTE Havendorp

­

R  echts van de Noordzeeweg voorbij het EIC is een steile zand‑ helling met daarin een oeverzwaluw‑ kolonie. Oever‑ zwaluwen maken holen in de steile wanden waarin ze hun eieren leggen.

Tip: ga op een doordeweekse dag

Het hoofdkantoor van de RDM had een aparte ingang voor directie, een voor ‘witte boorden’ (kantoorpersoneel) en een voor ‘blauwe boorden’ (arbeiders).

2.

B  ewoners van Heijplaat mochten geen kostgangers in huis nemen, vanwege gevaar van overbevolking. Tijdelijke werklui en stagiairs sliep en in het ‘jongenshuis’. Er was ook plek voor ‘verstokte celibatairs’.

3.

lunchen in restaurant Courzand aan de Courzandseweg. Dit was de vroegere feestruimte voor het RDM-personeel. Met kegelbaan! Neem een ouderwetse uitsmijter te midden van de haven­ baronnen van nu. Engels is de voertaal aan de lunchtafels.

 e Koninklijke Roeiers D Vereeniging Eendracht heeft een eigen kantoor en haventje. De ‘roeiers’ helpen sinds 1895 schepen vanuit kleine, wendbare bootjes met het vastmaken en losgooien van trossen en het vervoer van loodsen en passagiers.

Lees op pagina 8 in de Havenkrant over de nieuwe bedrijven in de oude RDMgebouwen.

1.

Slaatje plukken? Smaakvolle wilde rucola staat vanaf het begin van de route – de parkeerplaats aan de Professor Gerbrandyweg – gewoon langs de weg.

Fietsroute 1 De vijf spectaculaire uitzichtpunten

6. Rotterdam Port Experience

1. E rasmusbrug: een majestueus uitzicht op de Nieuwe Maas en de stad.

5.

Mooi zicht op SS Rotterdam. Zie de kaart rechts.

*

op

2.

Veerhaven: het barst er van de historische schepen en monumenten.

 teiger van Katendrecht: S hier kwamen de zeelui aan land om de rosse buurt te verkennen.

ROUTE Stadshavens Aan de voet van de Erasmusbrug (noordzijde) begint een fietsroute langs de mooiste uitzich­ ten in de stadshavens. Per fiets krijg je een goed beeld van de veranderingen in het gebied. Tussen de aanmeerkades verrijzen komende decennia duizenden nieuwe woningen. Oude ongebruikte fabrieken en loodsen worden ‘ideeënbroedplaatsen’ (10.000 nieuwe arbeidsplaatsen). Katendrecht, het beruchtste havenkwartier van de stad, verandert in een ‘mooi dorp aan de rivier’. Dit is het plan van het Havenbedrijf (eigenaar van een deel van de grond) en de gemeente Rotterdam.

Tip: breng afsluitend een bezoek aan Rotterdam Port Experience (6). Zie artikel bovenaan de pagina.

3.

Kade van de Nieuwe Maas: super zicht op 15.000 zeeschepen die hier jaarlijks passeren.

* 4.

 oudrichemstraat: W verboden voor auto’s, deze smalle pier met zijsteigers in de Waalhaven.

SCHWANDT infographics foto’s: freek van Arkel, SXC

2.

Een hels getik en gebonk. Traag ritmisch, oneindig. Maar het geluid van de klinkhamers – te horen tot ver in de jaren zeventig – heeft er plaatsgemaakt voor een soms oorverdovende stilte. Dit is Heijplaat, het havendorp gebouwd voor de arbeiders van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. De roemruchte scheepswerf bestaat niet meer, Heijplaat wel. Neem de tijd voor een wandelrondje Heijplaat langs meer dan een eeuw havenhistorie.

1.



Werk in de haven

Van Rotterdamsche Droogdok Maatschappij tot Research, Design & Manufacturing

foto: Nout Steenkamp,FMAX

Dit is de RDM

De RDM-werf was een van de grootste werven van ­Europa. 1902 De Nieuw-Amsterdam en de ss Rotterdam liepen er van RDM haar ­stapel. Nu hebben de bankschroeven en klinkhamers plaats- opent deuren gemaakt voor laptops en mobieltjes. Bedrijven ­huizen naast opleidingen. Een fabriek voor nieuwe ideeën. Over racekarts, 1914 vliegende tapijten en cleanroom chairs. Begin van

Peter Bijl, bedrijfsleider Dura Vermeer Bouw Rotterdam. Renoveert de RDM-loods: ‘De afgelopen twee jaar hebben we het dak vernieuwd, nieuwe verlichting geplaatst en twee glazen kassen gemaakt in de loods, eentje voor het Albeda Collega, een voor de Hogeschool Rotterdam. Daar kunnen de leerlingen met vakken als lassen en autotechniek aan de slag. De bedrijfsunits moeten deze zomer klaar zijn. Het pand heeft een prachtige authentieke uitstraling met een belangrijke historische waarde.’ Christiaan Oppewal van Ontwerpers.Nu. Heeft een designbureau op het RDM-terrein: ‘Ik houd erg van de rauwheid van de Rotterdamse haven en de RDM-omgeving. Veel van wat we hier om ons heen zien, komt terug in onze ontwerpen. De pure functionaliteit van de machines, de enorme stalen constructies, dat soort dingen. Zelf ontwerpen wij meubilair en verlichting. Bijvoorbeeld de cleanroom chair, een stoel speciaal voor laptopgebruik.’

Wim Bank, oud-werknemer RDM. Nu werkzaam bij het Albeda College: ‘Ik begon in 1962 – ik was toen vijftien – als bankwerker bij de RDM. Later werd ik docent op de bedrijfsschool. Het waren de gloriejaren van de RDM, meer dan zesduizend mensen werkten bij de scheepsbouwer. Het was indertijd een erg goede werkgever. Tijdens je dienstplicht werd de winstuitkering op een spaarbankboekje gezet en als je ging trouwen, kreeg je een huisje op de Heijplaat, het dorp dat de RDM speciaal bouwde voor zijn personeel. Toen de RDM de bedrijfsschool wilde afstoten, ben ik samen met een collega de boer opgegaan om de opleiding te redden. We vonden ‘onderdak’ bij de Hogeschool Rotterdam, later haakte het Albeda College aan. Grandioos om te zien dat een gebouw met zo’n rijke historie een tweede leven krijgt.’

gelopen, zeggen de kenners. In de hoogtijdagen, tijdens de wederopbouw, werkte er meer dan zesduizend mensen bij de RDM. Het merendeel woonde in het speciaal voor hen gebouwde dorp Heijplaat. Mede door de concurrentie van lagelonenlanden en de opkomst van lijnvliegtuigen kwam de RDM in de problemen. In 2004 werden de laatste ­ RDM-onderdelen opgeheven.

1953 Kruiser Hr. Ms. De Zeven Provinciën ten doop gehouden

1958 Voltooiing bouw passagiers­schip SS Rotterdam

1983 Massa­ ontslag rdm: 1370 van 3180 werknemers verliezen hun baan

foto: archief havenbedrijf

Jan van der Tempel, directeur Ampelmann. Ontwikkelt zeeplatformen: ‘Wij bouwen platformen waarmee zeelui van een schip op bijvoorbeeld een booreiland overstappen. Ons platform meet de deining van de zee en compenseert die beweging, waardoor het – zelfs op woeste zee – stabiel blijft. Een soort vliegend tapijt dus. Platformen meten vijf bij vijf meter, dus we hebben wat ruimte nodig. Die hebben we in de loods. Bovendien kunnen zeeschepen in de buurt aanleggen.’

Jean-Paul Sosef, vestigingsdirecteur Wolter & Dros Rotterdam. Uitvoerder van het klimaatbeheer­ singssysteem in de RDM-loods: ‘Met zijn hoge muren, niet geïsoleerde ramen en dak en gigantische oppervlak is het lastig om de RDM-loods op een duurzame manier te verwarmen. Door laagtemperatuur-vloerverwarming, warmteafgevende infraroodstralers en luchtcirculatie komen we een heel eind. Als ingenieur is het mooi werken te midden van deze industriële grandeur. Ooit werden hier de prachtigste technische boten, duikboten en tanks gebouwd. En vanuit praktisch oogpunt: we werken hier samen met leerlingen van de Hogeschool en het Albeda College. Dat zijn onze toekomstige medewerkers.’

Opgericht in het begin van de twintigste eeuw groeide de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij in de jaren twintig en dertig uit tot een van de grootste werven van Europa. In 1938 werd de Nieuw-Amsterdam (van de Holland-Amerika Lijn) gebouwd op de werf van Heijplaat. Het grootste en mooiste passagiersschip dat ooit in Nederland van stapel was

Het werk zit erop. De bussen van de Snelle Vliet staan klaar om de RDM’ers thuis te brengen.

RMD nu Het faillissement van de scheepsbouwer betekende niet het einde van het RDMwerf. ­Onder beheer van het Havenbedrijf Rotterdam en in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam en het Albeda College maakte het terrein een ‘doorstart’ als plek voor Research, Design & Manufac­ turing. De monumentale indu­ striële hal biedt nu al onder

dak aan tweehonderd studenten, over een jaar zijn dat er ­duizend. Zij krijgen hier technisch praktijkonderwijs en ­werken samen met bedrijven die op de RDM Campus zijn gevestigd. De bedrijven richten zich op drie gebieden: duurzaam bouwen op land en water, slimme mobiliteit en auto­techniek, en duurzame energie. www.rdmcampus.nl

2009 Aqualiner In 15 minuten van Erasmusbrug naar RDM Sinds eind mei onderhoudt Aqualiner in opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam een snelle veerverbinding tussen Willemskade en het RDM-terrein op Heijplaat. www.aqualiner.nl

Scholieren nemen hun intrek op de RDM Campus

foto: ontwerpers.nu

Eelco Rietveld, directeur Formula Zero. Bouwt racekarts op waterstof: ‘In het begin, vijf jaar geleden, was het flink pionieren op het RDMterrein. Het dak lekte, er was geen kachel… Maar we konden hier wel lekker experimenteren met karts op waterstof. Die stoten geen CO2 uit. Afgelopen zomer organiseerden we een eerste kartrace aan de voet van de Erasmusbrug. Dit voorjaar volgt Engeland. Er zijn nu zes internationale raceteams. Af en toe krijgen we hulp van stagiaires van de Hogeschool Rotterdam. De belangstelling voor elektrische auto’s groeit. Wie weet, straks ook voor elektrische boten.’

de bouw van tuindorp Heijplaat voor werk­ nemers RDM

RDM toen

Hip stoeldesign van Ontwerpers.nu, een van de creatieve bedrijven in de RDM-loods.

Werk in de haven 

Inkoper Ben jij een ervaren inkoper die oog heeft voor kwaliteit en duurzaamheid? Werk je graag in projectteams en heb je ervaring met aanbestedingstrajecten? Dan kun je binnenkort aan tafel zitten met leveranciers van Havenbedrijf Rotterdam. Minimaal drie jaar werkervaring. Projectleider/adviseur Planontwikkeling Met een oppervlakte van 10.000 hectare vraagt de inrichting van het haventerrein om strategisch inzicht en toekomstvisie. Laat jij je niet afschrikken

Weet u wat er op deze foto gebeurt? En wanneer dit plaatsvond? Dan kunt u zelf het fotobijschrift maken. Mail of schrijf uw fotobijschrift naar de Havenkrantredactie. De redactie verloot elk nummer onder de inzenders een boek of DVD over de haven. Mail naar: [email protected] Uw fotobijschrift

door deze ‘puzzel’ en heb je minimaal vijf jaar werkervaring? Soliciteer! Adviseur Bodem Als adviseur op het gebied van bodemgesteldheid zet je onderzoeken uit en adviseer je bij saneringen. Ook word je hulp ingeroepen bij terreinuitgiften en –terugnamen, toets je milieuwetten en help je de haven te verduurzamen. Bij voorkeur drie tot vijf jaar ervaring bij een adviesbureau. www.portofrotterdam.com/vacatures.

foto: archief havenbedrijf

Aanmonsteren? Kiekje Wat gebeurt hier?

Het Havenbedrijf is actief voor heel de haven. Dat levert spannende banen op.

Dit keer kunt u het boek winnen: ‘Van alle wereldzeeën. Foto’s, verhalen en gerechten, verzameld in de haven van Rotterdam’.

Recordjaar voor haven ondanks crisis » In 2008 werd 420,3 miljoen ton goederen overgeslagen in de Rotterdamse haven: 2,7 procent meer dan in 2007, een record. We zetten een aantal stijgers en dalers op een rijtje.

foto: Aeroview Rotterdam

President-directeur Hans Smits over 2008… en een doorkijkje naar 2009: ‘De Rotterdamse haven heeft een uitstekend jaar achter de rug met een recordoverslag. Wel zette vanaf september in hoog tempo de neergang in, dat relativeert natuurlijk. Maar ik blijf positief over de toekomst, vooral vanwege de investeringen: wijzelf vier miljard tot en met 2020 en de bedrijven meer dan tien. Sommige leiden al op korte termijn tot meer bedrijvigheid, zoals nieuwe terminals. Neemt niet weg dat de overslag in 2009 aanvankelijk sterk zal teruglopen.’

Verdiepingen vol met auto’s staan te wachten op transport.

Zo doen we dat nu Precisiewerk op 30 meter hoogte Anno 1939 Sjouwen met die zak

Anno 2009 Fred spaart zijn rug Dertig meter boven de grond ‘zweeft’ Fred Veuling (42, Dirksland) als hij één van de vier brugkranen van EMO bedient. Al 23 jaar werkt hij bij dit bedrijf voor overslag en opslag van ijzererts en kolen in de Rotterdamse haven. Intensief en spannend werk, vindt Fred. ‘Stel je maar voor: vanaf een hoogte van dertig meter moet ik mijn grijper in het ruim van een schip manoeuvreren. Dat lijkt soms nooit te passen.’ Een precies werkje dus. Fred volgde de Haven- en Vervoersschool (tegenwoordig Scheepvaart en Transport College), maar het échte werk leerde hij bij EMO: met een mentor naast zich die alles stap voor stap uitlegde. Toch raakt hij wel eens een schip. ‘Dan ben je er niet met: ‘oeps sorry.’ Zoiets kost flink wat geld. Ja, het is een verantwoordelijke baan.’

foto: freek van arkel

‘Soms lijkt die grijper nooit te passen’

foto: ARCHIEF HAVENBEDRIJF

Fred Veuling:

Vroeger waren zakkendragers verantwoordelijk voor het lossen van schepen. Zodra een schip met lading aanmeerde, luidde men de klok. De zakkendragers kwamen snel op het geluid af en dan begon de strijd over wie de lading mocht lossen. Vaak waren er meer zakkendragers dan nodig. Een worp met een dobbelsteen bood uitkomst: die bepaalde wie er mocht gaan sjouwen. De mannen op de foto (uit 1939) zijn bezig aan het Haringvliet, een binnenhaven aan de oostkant van het centrum van Rotterdam. Volgens een krantenbericht van 24 februari 1955 uit het Rotterdamsch Nieuwsblad hebben de laatste zakkendragers tot 1943 bij Van Nelle gewerkt. Toen namen de kranen en andere machines hun werk over.

Uit & Thuis in de haven Rotterdam, het nieuwe Luxor en Codarts en is bedoeld om jonge musici te helpen bij het opbouwen van hun muzikale carrière. Voorverkoop via: www.luxortheater.nl

De haven is werk, maar ook een belevenis. De Havenkrant selecteerde bijzondere uitstapjes in het havengebied. Film, muziek, exposities, een duikrecordpoging, zelfs een minicruise…

Kijken Doorlopend

Ik ziet de haven al Deze populaire serie over de haven op RTV Rijnmond is vanaf donderdag 9 april weer elke donderdag vanaf 17.25 uur te zien. De uitzending wordt om het uur herhaald tot de volgende ochtend 5.00 uur. Alle 24 afleveringen van 2008: www.rijnmond.nl

Expositie Vanaf 28 maart

Glamour op de golven – Luxe scheepsinterieurs Het zijn de favoriete speeltjes van de jet set: superjachten. En nu kun je zelf aan boord klimmen van zo’n miljoenenboot. Bij de expositie ‘Glamour op de golven’ in het Maritiem Museum. Van de Titanic tot een ultramodern privéjacht: verbaas je over de luxe van eersteklashutten en de salons met de speciale stoffering. En geniet van het meesterschap van vooral Nederlandse vaklieden, die al meer dan een eeuw de toon zetten in ontwerp en uitvoering van luxe scheepsinterieurs. Maritiem Museum Rotterdam, ­Leuvehaven 1, Rotterdam. Gesloten op maandag (behalve in juli, ­augustus en schoolvakanties). www.maritiemmuseum.nl

Muziek 4 & 18 april, 2 mei

Scheepskoor ‘De Delft’

De beste stuurlui staan aan wal, zo luidt het gezegde. Maar in het geval van de zangers en zangeressen van Scheepskoor ‘De Delft’ is dat niet zo erg: zij brengen ouderwetse zeemansliederen ten gehore in de gelijknamige werf aan de Schiehaven. Als je dan toch gaat luisteren, kun je meteen kijken hoe het werk vordert aan dit 63 meter lange linieschip, een replica van ‘De Delft’ die in 1797 tijdens de slag van Camperduin ten onder ging. Scheepswerf ‘De Delft’, Schie­haven 15, Rotterdam. Alle optredens ­beginnen om 14.15 uur. www.dedelft.nl

Muziek 6 & 25 april

Prix du Port 2009

Expositie & film Vanaf mei

Portscapes: kunst in de haven

Jan Dibbets Op uitnodiging van het Havenbedrijf Rotterdam laten internationale kunstenaars zich inspireren door de nieuwste havenuitbreiding. Kunstenaar Jan Dibbets gaf de aftrap voor het project ‘Portscapes’. Het kunstproject wil mensen uitdagen met andere ogen naar de haven te kijken. Dibbets maakte een nieuwe versie van zijn veertig jaar oude en inmiddels klassieke kunstfilm, 12 Hours Tide Object with Correction of Perspective. Vanaf mei is de film elke zondag te zien in Future Land, het bezoekers- en informatiecentrum over Maasvlakte 2 (zie ook pagina 6). www.portscapes.nl

Doen! 16-21 mei & 21-24 mei

zeker als de race om de felbegeerde Koningspoorttrofee in alle hevigheid losbarst. Tip: neem een verrekijker mee! www.havenmuseum.nl

Minicruise Luxe en romantiek. Die associatie hebben veel mensen als het gaat om cruiseschepen. Wil je eens uitproberen hoe het er in het echt aan toegaat op zo’n luxe vakantieboot, dan heeft rederij Norwegian Cruise Lines (NCL) een interessante aanbieding: een minicruise met korting. Op 16 mei vertrekt de Norwegian Jade vanuit Rotterdam voor een zesdaagse cruise langs Oslo en Kopenhagen. Deze reis is te boeken vanaf 499 euro, inclusief alle maaltijden aan boord. De tweede tocht – vertrekdatum: 21 mei – kan gemaakt worden vanaf 199 euro. Dit gaat om een driedaagse cruise langs Le Havre en Guernsey (Kanaal Eilanden) naar Southampton, Engeland. Interesse? Bel of mail Zeetours Cruises, Cruise Travel, Cruisewinkel of Kras. www.ncl.com

Expositie Doorlopend

Havenfilms kijken Beelden zeggen soms meer dan woorden. In het Havenmuseum is onlangs ‘Haven in Beeld’ geopend, een verzameling van meer dan tweehonderd films over de haven in vier hoofdstukken: ‘Poort van Europa’ (havenfilms vanaf jaren vijftig tot heden), ‘Groter en groter’ (schaalvergroting), ‘Werken in de haven’ en ‘De haven heden’. En als je

Doen! 16 t/m 23 mei

foto: Freek van arkel

Agenda

foto: Havenbedrijf

10

Wereldrecord duiken met z’n allen Tijdens de Week van de Zee zijn er overal langs de kust activiteiten voor jong en oud. Het thema is: goede vis, oftewel duurzaam gevangen vis. Met een verkiezing van de meest duurzame visser van 2009. Om aandacht te vragen voor bedreigde haaien in de Noordzee komt er een wereldrecordpoging ‘Meeste duikers tegelijk onder water’. Iedere duiker met brevet kan gratis meedoen. Op 21 mei op een nader te bepalen plek in Zeeland. www.weekvandezee.nl

dan toch in het Havenmuseum bent, mis dan niet de indrukwekkende collectie van historische vaartuigen, stoommachines en scheepsmotoren. Het Havenmuseum, Koningsdam 1, Rotterdam. Gesloten op maandag (behalve tijdens school­vakanties). www.havenmuseum.nl

WANNEER

Doen! 17 mei

Boompjesrace: oude boten Wil je een indruk krijgen hoe de Nederlandse binnenwateren er vroeger uitzagen? Dan moet je zeker een kijkje nemen bij de Boompjesrace. Tjalken, aken, klippers en al die andere historische binnenvaartschepen bepalen die dag het aanzien van de Nieuwe Maas. Een indrukwekkend gezicht,

Zelf cruiseschepen spotten Zo’n prachtig cruiseschip de haven binnen zien varen – daar krijg je toch meteen een vakantiegevoel van? Maar dan is het wel handig om te weten wanneer deze schepen in de Rotterdamse haven voor anker gaan. Althans, wanneer ze verwacht worden aan de Wilhelminapier. Want door de weersomstandigheden kan het wel eens ietsje eerder of later worden. Actuele info: www.cruiseportrotterdam.com

4 mei 11 mei 13 mei 16 mei 21 mei 31 mei 24 juni

Queen Victory (Cunard) Eurodam (Holland America Line) Emerald Princess (Princess Cruises) Norwegian Jade (Norwegian Cruise Lines) Norwegian Jade (Norwegian Cruise Lines) Rotterdam (Holland America Line) Rotterdam (Holland America Line)

Basklarinettiste Sachiko Ueyama won het eerste Prix du Port. muziekconcours voor studenten van het Rotterdams Conservatorium. De uitgekozen talenten brengen het beste op het gebied van jazz, muziektheater, klassiek, pop en wereldmuziek ten gehore. Deze nieuwe muziekprijs is een initiatief van het Havenbedrijf

‘Heb je ‘m d’r op?’

foto: hollandse hoogte

foto: Roy Beusker

Luisteren naar de muzikale toppers van de toekomst? Pak je kans tijdens finales van de Prix du Port 2009, een

Uit & Thuis in de haven 11

Webshop

Top 5 Havenboeken

LandKaart kopen

Boeken week

2009

In de webshop kunt u kaarten, luchtfoto’s en het vademecum (informatiegids) van het havengebied bestellen. U kunt ook naar eigen wens een speciale kaart met bedrijfslogo laten maken. Gratis zijn de folders over de activiteiten in de Rotterdamse haven. U kunt ze in de webshop downloaden.

‘Ontzettend spannend’

Ook verkrijgbaar bij de Spido Souveniershop en bij Selexyz Donner.

www.portofrotterdam.com

foto: allard de witte

De haven is een een bron van inspiratie. Deze boeken putten hun bezieling uit het ­Rotterdamse havenleven. Peter van Wijngaarden, hoofd van de ­bibliotheek van het Gemeentearchief ­Rotterdam, stelde zijn top 5 samen.

foto: archief

Bezoekadres Havenbedrijf Rotterdam World Port Center (WPC) Wilhelminakade 909 3072 AP Rotterdam Havennummer 1247 Postadres Postbus 6622 3002 AP Rotterdam 010- 2521010 [email protected]

Colofon

De haven van Rotterdam

door H.A. van IJsselst (Nijgh & Van Ditmar, 1900)

‘Een klassieker over de ontwikkeling van de haven, met veel technische tekeningen en uitleg. Uit 1900, dus het taalgebruik is wat ouderwets, maar dat geeft het boek een geheel eigen charme. Toch zijn de teksten goed te lezen voor de leek. Je moet wel even zoeken, want het boek is alleen nog tweedehands verkrijgbaar. Gelukkig zijn er nog redelijk wat exemplaren in omloop. Je kunt het in de bibliotheek van het Gemeentearchief lezen, maar we lenen het niet uit.’

Rotterdam: dynamische stad

1950-1990 met foto’s van Cas Oorthuys, Freek van Arkel en Carel van Hees (Uitgeverij Duo Duo, 1990) ‘De opvolger van het beroemde fotoboek over stad en haven van fotograaf Cas Oorthuys, nu aangevuld met prachtige foto’s van Freek van Arkel en Carel van Hees. Schitterende, historische beelden, veelal geschoten tijdens de dynamische jaren van de wederopbouw. Heeft alles in zich om de cultstatus van zijn voorganger te bereiken. De foto’s zijn in zwart-wit.’

Van alle wereldzeeën

Foto’s, verhalen en gerechten, verzameld in de haven van Rotterdam door Peter Paul Klapwijk (fotografie) en Gerard Keijsers (tekst) (2000) ‘Een origineel en leuk kookboek met verhalen van veertig scheepskoks uit evenzoveel landen. Ze vertellen over hun leven op zee en geven een recept. Achter elk gerecht zit een persoonlijk verhaal. Het boek is prachtig uitgegeven en goed verzorgd.’

havenspeurder De Havenkrant helpt u zoeken naar verloren havenherinneringen. U zoekt bijvoorbeeld uw vroegere RDM-collega of uw klasgenoot bij de zeevaartschool of een ontbrekend miniatuur­­schip in uw collectie, oude posters van cruiseschepen, foto’s of ansichtkaarten. Maar ook oproepen voor reünies,

havenvrijwilligerswerk of de informatie over die ene mooie havenfoto die u van uw grootvader heeft geërfd. Er is alleen plek voor niet-commerciële oproepen, die met de haven of het leven in de haven te maken hebben. Schrijf of mail de Havenkrant: [email protected] of postbus 6622, 3002 AP Rotterdam

Het alter­­ natief van de duivel

door Frederick Forsyth (Bruna, 1979, talloze heruitgaven) ‘Typische zo’n boek dat je niet meer kunt neerleggen zodra je de eerste letter hebt gelezen. Knap geschreven en ontzettend spannend. Gaat over een kaping door terroristen van een mammoettanker op de Noordzee voor de ingang van het Europoortkanaal. Niet echt Rotterdams, maar toch... Rotterdam en de havenautoriteiten zijn prominent aanwezig in het boek.’

Rotterdam en de zee

vier eeuwen passagiersvaart door Bram Oosterwijk (tekst) en Eppo W. Notenboom (fotografie) (Roterodamum, 2005) ‘Beknopte geschiedenis van de passagiersvaart vanuit Rotterdam. Uiteraard komt ook de Holland-Amerika Lijn aan bod. Prima verzorgde uitgave en geschreven door een vakman op dit gebied. Toegankelijk, goed leesbaar en historisch verantwoord. En niet te vergeten: met prachtige illustraties en foto’s, sommige uitklapbaar. De tekst is in Nederlands en Engels.’

Het Havenmuseum Rotterdam zoekt vrijwilligers voor onderhoud aan de Stadsgraanzuiger ‘19’, een van de blikvangers in de historische collectie schepen in de Leuvehaven. De ‘19’ is de enige nog werkende, door stoom aangedreven, graanzuiger in de wereld. Hij liep in 1926 van stapel en deed dienst tot 1984 in de haven van Antwerpen. De vrijwilligers werken op woensdagen en zaterdagen aan het schip. Ook bemannen zij het schip tijdens maritieme evenementen. Stap aan boord bij het enthousiaste team en bel of mail: Stichting Rotterdamse Graanelevator (010 – 4113131 of [email protected]).

De Havenkrant is een uitgave van het Havenbedrijf Rotterdam. De krant wordt vier keer per jaar verspreid onder inwoners van de regio Rijnmond in een oplage van 475.000 exemplaren. Overname van artikelen en beeld uit de Havenkrant is alleen toegestaan na goedkeuring van het Havenbedrijf. De inhoud is met zorg gemaakt. Ondanks de zorgvuldigheid kunnen er onjuistheden in staan. Aan de inhoud van de krant kunnen geen rechten worden ontleend. Meningen in deze krant zijn niet noodzakelijkerwijs de mening van de directie van het Havenbedrijf. Suggesties Heeft u opmerkingen over de inhoud of heeft u suggesties voor onderwerpen? Mail [email protected] of schrijf naar Havenbedrijf Rotterdam, redactie Havenkrant, Postbus 6622 3002 AP Rotterdam. Kernredactie Irene Dijkstra (hoofdredacteur), Yves van Erp, Leo Huizinga, Bart Jacobs, Wouter Lokker en Tie Schellekens (Havenbedrijf), Heino van Benthum en Rody van der Pols (Maters & Hermsen Journalistiek). Eindredactie Irene Dijkstra (Havenbedrijf), Heino van Benthum en Rody van der Pols (Maters & Hermsen). Teksten Havenbedrijf Rotterdam, Maters & Hermsen. Fotografie Archief Havenbedrijf, Freek van Arkel, Marc Blommaert, Erik Buis, Arie Kievit, Inge van Mill, Theo van Pelt, Nout Steenkamp, Allard de Witte, Hollandse Hoogte, ANP, Vincent Mentzel, Istock, Aeroview. Illustraties Karin Schwandt, Joris Tideman. Concept Heino van Benthum en Jeroen Maters (Maters & Hermsen). Basisontwerp Jelle Hoogendam (Maters & Hermsen) en Luis Mendo (GOOD Inc.). Art direction en vormgeving Jelle Hoogendam (Maters & Hermsen) Druk Janssen/Pers Gennep. Verspreiding TNT

de krant voor alle kinderen uit de omgeving van de rotterdamse haven

Meester Speel havenbaas

Bootje kleuren

Ik wil havenles! met Docks! Wil jij weten hoe diep het water in de haven is? Hoe je met zand nieuw land kan maken? Vraag je juf of meester om een havenles te geven. Ze kunnen kijken op www.maasvlakte2.com. En kijk zelf op www.mv2movie.com

nr. 1 jaar 1 - maart 2009

Word zelf havenbaas! In het digitale spel Docks! mag jij kiezen waar bedrijven komen en hoe ze samenwerken. Als er veel schepen bij jou aanleggen en je veel producten Europa in stuurt, win je. Elke maand zijn er prijzen te winnen. Kijk op www.maasvlakte2.com

Kleur jij graag? Op de website van het Havenbedrijf vind je allerlei kleur­platen van boten. Maak er wat moois van! Kijk op:www.portofrotterdam.com bij ‘over de haven’, ‘kennis, arbeid, innovatie’

Lieve en Maas testen rotterdam port experience

‘Net echt en supercool’ Wat doet de ‘zwarte bende’? Wat is natte bulk? Bij Rotterdam Port Experience kun je dat allemaal leren. Leuk? Lieve (12) en Maas (10) hebben het voor je getest.

de havenmeester Waarom word je zeeziek?

opgezocht. En ik ben helemaal de Maas langsgelopen. Je kon heel veel details zien.’ Maas: ‘Er waren een heleboel games. De leukste vond ik die met de watertaxi door de haven. Ik ging keihard. Het was best moeilijk om de andere schepen niet te rammen. Maar kraanmachinist was nog moeilijker. Niks voor mij.’

Veel mensen worden op een boot misselijk en duizelig, vooral bij hoge golven. Dat komt omdat je hersenen signalen krijgen die ze niet snappen. Die komen van drie kanten: van je ogen, je spieren en je evenwichtsorgaan. Dat evenwichtsorgaan zit binnenin je oor. Het bestaat uit buisjes en zakjes met vloeistof en kleine haartjes. Als jij beweegt, doet de vloeistof dat ook, en de haartjes geven dat door aan je hersenen. Als die de beweging niet herkennen, omdat je nu eenmaal niet dagelijks heen en weer wordt geslingerd op de golven, voel je je niet lekker. Kijken naar de horizon helpt. Die staat altijd stil en dat snappen de hersenen wel.

Nog iets geleerd? Lieve: 7,5, Maas 7,5 Maas: ‘Ik wist niet dat die hele kleine schepen zulke grote schepen kunnen slepen. En als ik moest kiezen uit alle beroepen wil ik wel bij de zwarte bende werken. Dan moet je schepen controleren op drugs en ben je eigenlijk een soort spion.’ Lieve: ‘Over de haven weet ik nu veel meer. Bijvoorbeeld dat olie natte bulk heet. En ik dacht altijd dat schepen vanaf Rotterdam alleen naar Europa gingen. Nu weet ik dat er ook spullen naar China gaan, zoals oud papier bijvoorbeeld.’

Hoe ziet het eruit? Lieve: 8,5, Maas: 8,5

Maas: ‘Het is allemaal heel mooi nagemaakt. Net echt! Ik vond de attractie waar je bovenop het dak van het hoogste gebouw van Rotterdam naar de haven kijkt het mooist. Gingen we nou echt zo hoog?’ Lieve:‘Soms is het net of je op een echt schip bent. Ik kreeg in het bootje zelfs het gevoel van het klotsen op het water. Supercool!’ foto: inge van mill

IS ER GENOEG TE DOEN? Lieve: 8, Maas: 9

Lieve: ‘Je kunt veel doen, maar ook veel zien. Bij de enorme luchtfoto van de Rotterdamse haven heb ik het huis van opa en oma in Alexanderpolder

V

Maas (links) en Lieve besturen de patrouilleboot.

g het a a r

Heb jij een vraag voor de Havenmeester?

Mail of stuur je vraag naar de Havenkrant-redactie en wie weet sta jij de volgende keer in het Havenkrantje’ [email protected]

Zelf even kraanmachinist zijn of waterskiën? Dan is Port Experience zeker wat voor jou. Als je 1 meter 20 lang bent kun je aan alles meedoen. Waar? Willemsplein 85 (onder de Erasmusbrug). www.rotterdamportexperience.nl

hééél vééél spullen komen uit de haven Veel spullen die we in huis hebben, komen via de haven ons land binnen. Héél veel.

2

Zoveel gaan er in één container: 1. 15.000 fietshelmen

4

2. 3000 spelcomputers

3

3. 18.000 kaplaarsjes

5

7

6

Het speelgoed van Ruben (9), Renee (8) en Lieke (5) uit Maassluis heeft er een wereldreis op zitten.

4. 30.000 kinderboeken foto: theo van pelt

Er leggen bijna 100 zeeschepen per dag aan, vorig jaar in totaal 34.895. Op een schip kunnen wel 14.000 containers en op de ­allergrootste ­schepen zelfs 21.000. En wat kan er in één zo’n ­container? Dat zie je hiernaast.

Kun jij uitrekenen hoeveel badeendjes er in een boot met 21.000 containers kunnen? En hoeveel kaplaarsjes?

1

5. 1.000.000 potloden 6. 29.000 badeendjes 7. 100.000 dvd’s/cd’s