De Trajectgroep als Ondersteuningsarrangement Passend Onderwijs Regius College in Schagen

De Trajectgroep als Ondersteuningsarrangement Passend Onderwijs Regius College in Schagen Aanleiding Vijf jaar geleden is de trajectgroep als ondersteuningsarrangement voor rugzakleerlingen (Cluster 2, 3 en 4) gestart op het Regius College. Daarvóór werden leerlingen die extra ondersteuning nodig hadden begeleid door rugzakbegeleiders en ambulant begeleiders van de verschillende REC’s. Deze rugzakbegeleiders waren docenten met een extra taak. Specifieke expertise voor de begeleiding van deze rugzakleerlingen was niet altijd aanwezig. De ambulant begeleiders waren weinig aanwezig op de locatie en de aanwezigheid liep vaak niet synchroon met de werktijden van mentoren en rugzakbegeleiders. In tijden van een crisis bij een leerling kon niet ad hoc ingegrepen en gehandeld worden. De medewerkers van de school waren niet tevreden over deze inefficiënte werkwijze en zochten naar een andere, efficiëntere aanpak. Men koos voor de trajectgroep als ondersteuningsarrangement voor alle rugzakleerlingen. Hierbij is de expertise van de ambulante dienst de school in gehaald. Aanpak Het uitgangspunt is dat de leerlingen de reguliere lessen volgen en daarnaast gebruik maken van begeleiding door trajectbegeleiders. Zij werken op de school, waardoor de ambulante begeleiding geen los element naast de school is, maar een geïntegreerd onderdeel van het begeleidingssysteem binnen de school. De trajectgroep is de ruimte waar altijd een trajectbegeleider aanwezig is. Trajectgroep voor leerlingen De leerlingen zijn o.a. in de trajectgroepruimte: - op afspraak, voor gesprekken met de trajectbegeleider; - als het even mis gaat; - om huiswerk te maken; - tot rust te komen in pauzes; - hulp bij planning en organisatie van het schoolwerk. “De Trajectgroep is voor mij eigenlijk een soort veilige haven als je het nodig hebt. Als je het even niet meer trekt in de klas kan je er gewoon even tot rust komen. Ook kan je er terecht voor een praatje en een ‘ditje-datje’. Mij hebben ze vooral geholpen met leren plannen en het gebruik van mijn agenda. De ondersteuning die je er krijgt is erg prettig en ik heb er de afgelopen 5 jaar veel aan gehad, vooral de eerste twee jaar op de Oranjelaan.” Najade Alle 96 (in 2012-2013) rugzakleerlingen van het Regius College hebben een individueel plan met eigen doelen in de trajectgroep, want de intensiteit en inhoud van de begeleiding verschilt per leerling. Sommige leerlingen komen vier keer per dag in de trajectgroepruimte, anderen één tot drie keer per week. Dit bepaalt de trajectbegeleider tijdens de intake in samenspraak met de ouders, leerling en school op basis van de hulpvragen. Het is de verwachting dat de intensiteit van de begeleiding van de rugzakleerling hetzelfde zal blijven als passend onderwijs van kracht wordt. “Ik zit het 4e jaar van het Regius College Oranjelaan. Ik heb adhd en PDD-NOS. Ik zit in de trajectgroep. Dat is een leuke rustige plek , waar ik veel ondersteuning krijg. Een plekje in de

6 juni 2013

1

trajectgroep heeft veel voordelen, want je krijgt ook huiswerkbegeleiding en tja, dan ben je wat later uit, maar dat is dan ook het enige nadeel.” Bart Trajectgroep voor collega’s in de school Het Regius College in Schagen is een reguliere middelbare school. Dat betekent dat expertise over (de begeleiding van) zorgleerlingen moest worden opgebouwd. Een functie van de trajectgroep is dan ook de overdracht en uitwisseling van expertise. Docenten kunnen bijvoorbeeld bij de trajectbegeleider horen waar het mis gaat met een leerling en daar hun aanpak in de les op afstemmen. Daarnaast kan een trajectbegeleider observeren in de klas. In de opstartfase van de trajectgroep hebben docenten voorlichting gehad van trajectbegeleiders over stoornissen. De voorlichting was en is praktisch en gericht op het individuele kind: wat zijn de do’s en don’ts bij de rugzakleerlingen in hun klas? Hoe pak je dit aan in de klas? Jaarlijks vindt een opfrisbijeenkomst plaats. Bekostiging In de trajectgroep worden de middelen van de ambulante begeleiding en de middelen die de school ontvangt voor de begeleiding van rugzakleerlingen gebundeld en ingezet voor de bekostiging van de trajectbegeleiders. Een deel van de trajectbegeleiders wordt momenteel nog bekostigd door het REC. Gezien deze bekostiging is het daarom is het nu niet mogelijk om andere leerlingen dan rugzakleerlingen te plaatsen. De inschatting van de school is dat de trajectgroep ook nog gefinancierd kan worden wanneer passend onderwijs van kracht wordt. Binnen het Samenwerkingsverband zijn meerdere trajectgroepen en de bestuurders zien de meerwaarde ervan. Communicatie met ouders Leerlingen met een beschikking die zich aanmelden op het Regius College vullen naast het aanmeldings- en inlichtingenformulier een intakeformulier in. Daarna volgt het intakegesprek met de ouders en de aspirant leerling. Hierbij zijn ook de teamleider van de afdeling, de trajectbegeleider en zorgcoördinator aanwezig. Tijdens het intakegesprek wordt aan de hand van de hulpvragen vastgesteld of en op welke locatie de leerling geplaatst gaat worden. Er wordt vervolgens een eerste handelingsplan gemaakt. Dit wordt na 3 maanden geëvalueerd met de ouders. Ouders worden daarna in elk geval twee keer per jaar uitgenodigd voor evaluatie. Is er tussendoor reden om het handelingsplan bij te stellen, dan gebeurt dat direct. Ook zijn er 10-minutengesprekken met de mentor, waarbij de trajectbegeleider kan aanschuiven. Ouders kunnen met vragen altijd e-mailen of bellen met de trajectbegeleider, want er is altijd iemand aanwezig op de trajectgroep. Link met passend onderwijs: Volgens de zorgcoördinator van het Regius College is een trajectgroep een goede manier om rugzakleerlingen binnen school een aanbod te doen. De trajectgroep biedt leerlingen met extra zorgbehoefte de mogelijkheid om regulier onderwijs te volgen en begeleiding te krijgen binnen de school. Door de opbouw van expertise binnen de school kunnen het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel beter inspelen op de behoefte van de leerlingen, zodat de leerlingen meer toekomen aan het benutten van capaciteiten en talenten. Ook kan sneller worden beoordeeld of een leerling op de juiste plaats is in een regulier onderwijs. Deze ondersteuningsvorm kan ook voor andere leerlingen een goede steun in de rug zijn (zie successen).

6 juni 2013

2

Resultaten Door het ondersteunen van leerlingen en collega’s in de school met behulp van de trajectgroep is er grotere kans op het met succes de school doorlopen. Er is nu: - expertise om leerlingen te ondersteunen - expertise om collega’s te ondersteunen (zowel docenten als onderwijsondersteunend personeel) Er is altijd een plek waar rugzakleerlingen terecht kunnen om te praten met de trajectbegeleider, om tot rust te komen of om begeleid te worden met het plannen en organiseren van hun schoolwerk. Door de ondersteuning in de trajectgroep gaan rugzakleerlingen niet zwerven door de school als ze uit de les gestuurd worden. De leerlingen hebben op die manier een veilige plek om op terug te vallen. De leerlingen zijn min of meer op de hoogte van elkaars problematiek en voelen zich daardoor verantwoordelijk voor elkaar. Iedereen hoort erbij. Als leerlingen zien dat het even niet zo goed gaat met een andere leerling, geven ze dat eerder aan bij de mentor of het onderwijsondersteunend personeel. Rugzakleerlingen moeten zich houden aan de normaal geldende schoolregels, maar er kunnen ook iets andere regels voor hen zijn, bv een time out nemen, een toets op een rustige plek maken. Daartoe moeten de rugzakleerlingen, wanneer ze hier aan toe zijn, aan klasgenoten uitleggen waarom er voor hen speciale begeleiding is binnen de school. Hierdoor is het voor andere kinderen in de klas heel normaal dat er bij rugzakleerlingen soms wordt gemeten met een andere maat. Successen Er zijn korte lijnen, waardoor collega’s van de school direct kunnen handelen op het moment dat het niet goed gaat met een leerling. De lesgevende collega’s zijn in de loop van het bestaan van de trajectgroep geschoold in het begeleiden van leerlingen die een speciale aanpak nodig hebben. De kennis is in een paar jaar tijd goed verspreid van de trajectbegeleiders richting de werkvloer. De aanpak met de trajectgroep is zo effectief dat deze voor een bredere groep leerlingen ingezet kan worden. Het Regius College wil graag leerlingen met vergelijkbare problematiek gaan begeleiden in een ondersteuningsmogelijkheid. In 2013 start hiervoor een pilot waarin leerlingen kortdurende begeleiding krijgen om het schoolwerk weer op de rit te krijgen. Het interne zorgteam gaat de criteria bepalen wie van deze begeleiding gebruik mag maken. Knelpunten De naamgeving is volgens de zorgcoördinator wat ongelukkig, omdat leerlingen les volgen in de reguliere groepen en niet in een aparte groep. Het ondersteuningsarrangement van het Regius College is bij de start ‘trajectgroep’ genoemd, maar achteraf blijkt dit soms verwarring te geven. Bij trajectgroepen op andere scholen volgen de leerlingen naast reguliere lessen ook les in de trajectgroep, maar op het Regius College is dat niet het geval. Er is bewust voor gekozen om leerlingen te laten meedraaien in het reguliere onderwijs en de trajectgroep alleen in te zetten als ondersteuningsarrangement. De trajectruimte staat een groot deel van de schooldag ‘leeg’, de leerlingen nemen immers deel aan de reguliere lessen. Daardoor wilde men in de beginperiode de ruimte soms gebruiken voor andere leerlingen die uit de les waren gestuurd etc. Het doel van de trajectgroep en het gebruik van de ruimte moest duidelijk gemaakt worden aan de collega’s. Het is noodzakelijk om hier tijd aan te besteden en een en ander goed af te bakenen.

6 juni 2013

3

Lessen/adviezen Je kunt veel leerlingen bedienen met de trajectgroep, maar zorg dat je van tevoren goed duidelijk hebt waar je grenzen liggen. Het is heel belangrijk om die grenzen ook te bewaken. Een leerling wordt bijvoorbeeld niet toegelaten op school, wanneer de problematiek te heftig is. Dit hebben de collega’s van het Regius College geleerd in de praktijk en is inmiddels in het schoolbeleid goed vastgelegd. Dove leerlingen vanuit REC 2 nemen geen deel aan de trajectgroep, omdat de school de expertise voor deze specifieke begeleiding onvoldoende heeft. Deze leerlingen krijgen wel rugzakbegeleiding en daarnaast ambulante begeleiding vanuit REC 2. Zorg voor scholing voor personeel, zodat docenten en onderwijsondersteunend personeel weten wat ze moeten doen. Verzorg de scholing zelf. Het is niet nodig om workshops te volgen over stoornissen, maar koppel de scholing aan de praktijk van het lesgeven en aan de leerlingen die op dat moment in huis zijn. Achtergrond samenwerkingsverband en ontwikkelingen in het kader van de wet passend onderwijs Het SWV VO 22.02 is een samenwerkingsverband van de scholen voor voortgezet onderwijs in Schagen en omstreken. Het is een samenwerkingsverband met een omvang van 3 scholen met in totaal 4800 leerlingen. Het samenwerkingsverband vormt op dit moment samen met het SWV VO 22.1 (Den Helder/Texel) het nieuwe SWV VO 27.01 Kop van Noord-Holland i.o. Aan dit samenwerkingsverband i.o. nemen, vooruitlopend op de invoering van passend onderwijs, ook de besturen van het vso deel. In het werkgebied van het nieuwe samenwerkingsverband wonen ruim 10.000 v.o. leerlingen, waarvan er 1000 onderwijs volgen in een aangrenzende regio. 259 leerlingen volgen vso en het aantal leerlingen met een rugzak bedraagt 288. Het percentage vso- leerlingen is beduidend lager dan het landelijk gemiddelde, het percentage rugzakken daarentegen is veel hoger. In de Kop van Noord-Holland bestaat sinds enkele jaren het BOJOZ, het bestuurlijk overleg jeugd, onderwijs en zorg. Gemeenten, zorginstellingen en onderwijs hebben een gemeenschappelijke visie ontwikkeld op het gebied van jeugd in de regio en voelen zich samen verantwoordelijk. Dat vertaalt zich op uitvoerend niveau in diverse programma’s. Het op overeenstemming gericht overleg van onderwijs en gemeenten vindt plaats binnen de BOJOZ structuur. Daar worden op termijn ook de afspraken gemaakt met betrekking tot de transitie jeugdzorg en de samenhang met passend onderwijs. Bij het samenwerkingsverband Kop van Noord-Holland i.o. lopen diverse pilots, die aansluiten bij de opgedane ervaringen met de trajectgroepen in de regio Schagen. Voor de nabije toekomst wordt gedacht en gewerkt aan ondersteuningspunten op de scholen voor een bredere doelgroep dan de huidige rugzakleerlingen. De kans is groot dat de huidige trajectgroepen integraal onderdeel gaan uitmaken van deze ondersteuningspunten, waarbij de ondersteuning van de rugzakleerlingen gegarandeerd blijft. Achtergrond van de school Het Regius College Schagen is een regionale openbare scholengemeenschap met een breed aanbod aan opleidingen, van Praktijkonderwijs tot en met Gymnasium. Het Regius College is het resultaat van een aantal fusies, waaronder die tussen het katholieke en openbare onderwijs. Binnen het Regius College heeft de havo-vwo afdeling de meeste leerlingen.

6 juni 2013

4

Het Regius College heeft in totaal 96 rugzakleerlingen, waarvan 40 op het havo/vwo. Op de locatie havo/vwo van het Regius College zijn op dit moment 2 thuiszitters. Er zijn 3 zorgcoördinatoren, voor de verschillende locaties van het Regius College. Iedereen heeft naast de eigen afdeling nog een specifieke taak, zoals de coördinatie van de begeleiding van rugzakleerlingen. De rugzakleerlingen vallen voornamelijk onder REC4 en REC2. Voorbeeld documenten (onderaan dit document) - Folder trajectgroepen Regius College - Intakeformulier Regius College - Voorbeeld handelingsplan Regius College - Handelingswijzer Regius College Contactgegevens Samenwerkingsverband Schagen en omstreken / Kop van Noord-Holland i.o. Johan de Voogd, directeur Telefoon: 06 13158606 E-mail: [email protected] Regius College Caty van de Merbel (Zorg- en rugzakcoördinator) Telefoon: 0224-297841 E-mail:[email protected]

6 juni 2013

5

VOORBEELDDOCUMENT

Trajectgroep Regius College Welke leerlingen kunnen terecht in de trajectgroep? Leerlingen van het Regius College die een regulier diploma voortgezet onderwijs kunnen halen, die daar extra ondersteuning en begeleiding voor nodig hebben. Deze leerlingen hebben een rugzakje vanuit REC 2, REC 3 of REC 4. Wat betekent de trajectgroep voor De leerling: Een vaste plek met een vast persoon om naar toe te gaan voor de begeleiding, maar ook op het moment dat er iets aan de hand is, als je wilt praten of een time-out nodig hebt. Het kan ook een rustige plek zijn om huiswerk te maken als dat thuis niet lukt. De ouders: De ambulante begeleiding wordt gebundeld in één persoon en gestationeerd op het Regius College, waardoor ambulante begeleiding geen 'los element' naast de school is, maar een geïntegreerd deel is van het begeleidingssysteem binnen de school. De trajectbegeleider is voor u het aanspreekpunt voor zaken die niet direct betrekking hebben op de lesstof. De school: De trajectbegeleider maakt in overleg met, de ouder(s)/ verzorger(s), de leerling en de mentor een begeleidings- en een handelingsplan. Aan de hand van dit plan wordt binnen de school met de leerling gewerkt. De trajectbegeleider geeft voorlichting aan de docenten over de problematiek en van de leerling met een rugzakje. De trajectbegeleider kan op afspraak de leerling observeren tijdens de lessen, met als doel het welbevinden van de leerling te bevorderen. Wat doen leerlingen in de trajectgroep?  De leerlingen hebben individuele afspraken met de trajectbegeleider. Deze gesprekken noemen we begeleidingsgesprekken. De onderwerpen zijn afhankelijk van de problematiek van de leerling. Bijvoorbeeld: agressieregulatie, sociale interactie, sociale vaardigheden, samenwerken, het aanleren van stappenplannen bij boosheid, angst of spanning.  De leerlingen komen op afgesproken tijden (voor en/of na schooltijd, in tussenuren of mentoruren) huiswerk maken.  De leerlingen kunnen tijdens een vakles komen werken. Soms is dit nodig voor de rust van de leerling, de klasgenoten of de docent. De leerling gaat met een instructie of de studiewijzer voor het vak aan de slag.  De leerlingen kunnen rust vinden tijdens de pauzes.

VOORBEELDDOCUMENT 

De leerlingen krijgen indien nodig begeleiding bij het plannen van het schoolwerk en agenda gebruik.



Leerlingen kunnen deelnemen aan de Rots & Water training als dit opgenomen is in het begeleidings- en handelingsplan. Het kan zijn dat er meerdere leerlingen tegelijkertijd in het lokaal van de trajectgroep aanwezig zijn. Voordelen van de trajectgroep  Een veilige plek voor de leerling.  Laagdrempelige vorm van begeleiding.  Expertise binnen de school, te raadplegen voor docenten en onderwijsondersteunend personeel.  Vaste structuur binnen de begeleiding.  Er wordt nauw samengewerkt en met het zorgteam, waardoor kennis en ervaring uitgewisseld wordt. De route Als het rugzakje is toegekend, worden de ouder(s)/verzorger(s) uitgenodigd voor een intakegesprek. In dit gesprek bepalen de ouder(s)/verzorger(s) met de trajectbegeleider en de mentor het doel en de frequentie van de begeleiding. Deze gegevens vormen de basis voor het begeleidingsplan en het handelingsplan dat ook door ouder(s)/ verzorger(s) en de leerling wordt ondertekend. Het handelingsplan wordt samen met de ouders/verzorgers, de leerling en de mentor 2 maal per jaar geëvalueerd en eventueel bijgesteld. Met leerlingen van de basisschool met een rugzakje, wordt een intake gesprek gehouden. Tevens vindt een warme overdracht plaats met de basisschool en de ambulant begeleider van de leerling. Regius College Postbus 282 1740 AG Schagen Alle locaties zijn bereikbaar via het telefoonnummer: 0224 – 29 78 41 Locaties:  Sector Havo/ Vwo: Locatie Wilhelminalaan Wilhelminalaan 4  Sector Vmbo: − Vmbo TL Locatie Oranjelaan Oranjelaan 2 − Vmbo BL/KL Onderbouw: Locatie Emmalaan Emmalaan 2 Bovenbouw: Locatie Hofstraat Hofstraat 11 Voor meer informatie over de trajectgroepen op de verschillende locaties kunt u contact opnemen met mevrouw Van de Merbel, zorgcoördinator & rugzakcoördinator. Telefoon : 0224 - 29 78 41 Email : [email protected]

VOORBEELDDOCUMENT Vragenformulier vooraf aan intakegesprek Regius College Schagen rugzak/Zorgleerlingen

Datum: Leerling Achternaam: Roepnaam : School van herkomst:

REC-indicatie Cluster: CVI-nummer: Naam huidige ambulant begeleider:

Oriëntatie: Korte omschrijving van de aard van de stoornis Wat is de diagnose: In te vullen door ouders /verzorgers: In te vullen door trajectbegeleiders van GSg Schagen: Door wie en wanneer is deze vastgesteld? Wat is de prognose ? (bij REC 3) Voorgeschiedenis Welke extra begeleiding is op de basisschool gegeven? Eventuele externe begeleiding Instantie/ PGB:

Contactpersoon:

Aard van de begeleiding, training, cursus of behandeling en wanneer? Resultaat van begeleiding:

Inventarisatie: Wat zijn de positieve kanten van uw kind? In te vullen door ouders /verzorgers:

In te vullen door trajectbege-leiders van GSg Schagen:

Wat doen jullie thuis om hem/haar te stimuleren?

Vink aan welke belemmeringen worden verwacht tijdens de schoolloopbaan?: o Belastbaarheid o Planning en organisatie van het schoolwerk o Volgen lessen o Samenwerken o Werkstukken maken o Presentaties geven o Moeite met het begrijpen van opdrachten o Sociale vaardigheden en assertiviteit o Toetsen, SO’s en PTA’s o Informatievoorziening, bijvoorbeeld roosters, ziekte docent o Reizen van en naar school o Vermoeidheid o Stress o Vrije situaties, pauzes en tussenuren

VOORBEELDDOCUMENT o o

Uitstapjes, excursies kamp en werkweek Anders namelijk:

Hulpvragen gericht op de schoolsituatie: In te vullen door de ouders Hulpvraag van uw kind is:

In te vullen door de trajectbegeleider Hulpvraag van de school: Welke voorzieningen heeft de leerling nodig:

VOORBEELDDOCUMENT

Handelingsplan Trajectbegeleiding Naam leerling: Klas: Mentor:

Geboorte datum: Datum: Periode:

Beginsituatie: Doelen: Doel

Methodiek

Wie

Evaluatie: Evaluatiedatum: Wie zijn aanwezig? Hoe wordt geëvalueerd? Handtekening voor akkoord: Ouder(s)/ verzorger(s)

Leerling

Mentor

Trajectbegeleidster

Voor vragen en informatie kunt u terecht bij: Handelingswijzers en informatie voor mentor en

docententeam Naam: Klas: Mentor:

VOORBEELDDOCUMENT

Datum: Diagnose: Naar aanleiding van het handelings-/ begeleidingsplan voor de rugzakleerling de volgende aandachtspunten/ handelingswijzers: Aandachtspunten: Sterke kanten: Handelingswijzers: …….heeft vanaf de start van het schooljaar 201-201 …………. een begeleidingsgesprek met de trajectbegeleidster (en maakt er keer per week huiswerk).

Voor vragen of meer informatie kan je contact met de trajectbegeleidster.