De toekomst van de afgestudeerde journalist
Reflectieverslag Nicole Roelands Studentnummer: 2181848 Opleiding: Journalistiek Onderwijsinstelling: Fontys Datum: mei 2015
1
Inhoudsopgave Inleiding …………………………………………………………………………………………. 3 Deelvraag 1: Hoe verging het de journalistiek in de jaren ‘90? …………………………… 5 Deelvraag 2: Hoe gaat het met de journalistiek anno 2015? ……………………………… 7 Deelvraag 3: Op welke manieren kan je als afgestudeerde journalist geld verdienen anno 2015? ……………………………………………………………………………………... 9 Conclusie ………………………………………………………………………………….…… 13 Bronnenlijst ……………………………………………………………………………..……... 16
2
Inleiding Vanaf het eerste jaar van mijn opleiding Journalistiek in Tilburg roep ik: ‘Ik word nooit freelance journalist.’ Maar als ik dan vier jaar later aan het afstuderen ben, vraag ik mezelf toch af hoe mijn toekomst er dan uit gaat zien. Misschien moet ik toch maar overwegen om als freelance journalist de markt te betreden. Dan kan ik ten minste nog doen wat ik écht leuk vind: journalistiek bedrijven. Maar hoe zit het dan met mijn inkomen? Ik ben iemand die van zekerheid houd. Daarbij schijnt freelancen niet bepaald een vetpot te zijn. 1 Het liefst wil ik gewoon werken op een redactie bij een krant of tijdschrift. Daar ligt mijn hart. Maar op mijn oude stageplaatsen, dagblad ‘BN DeStem’ en het tijdschrift ‘Panorama’, liggen de banen niet voor het oprapen en volgens diverse media verdwijnen er jaarlijks alleen maar banen op redacties.2 Het enige waar ze je mee opzadelen is een ‘correspondenten contract’. Ook de leraren van mijn opleiding hebben er een hard hoofd in. Een paar keer per maand wordt mijn toekomstideaal weer eens de kop ingedrukt door te vertellen hoe slecht het gaat in de journalistiek. Maar hoe gaat het eigenlijk met de journalistiek? Gaat het wel zo slecht? Of is het een vertekend beeld door de jaren ervoor? De vacatures op het internet liegen er niet om. Op iedere vacaturesites zijn genoeg banen in de communicatie te vinden, maar onder het kopje ‘journalistiek’ blijft het verdacht stil. Komt er eindelijk een vacature online voor een redacteur bij een online vakblad en zit ik bij de 8 kandidaten die op gesprek mogen komen, zoeken ze iemand met meer ervaring. Maar waar doe ik die ervaring op als ik niet eens de kans krijg om ervaring op te doen? Al met al wil ik door dit reflectieverslag antwoord op mijn hoofdvraag: Hoe kan een afgestudeerde journalist anno 2015 een goed belegde boterham verdienen? Ik ga op zoek naar het antwoord door eerst te kijken hoe het de journalistiek verging in de jaren ’90, want is het wel terecht om te zeggen dat het slecht gaat met de journalistiek? Waren de jaren ’90 niet gewoon goede jaren? Aan de hand van dat antwoord ga ik kijken naar de situatie van de journalistiek anno 2015. Vervolgens ga ik op zoek naar mogelijkheden om geld te verdienen als afgestudeerde journalist. Dit alles ga ik doen door literatuuronderzoek uit te voeren, enquêtes te houden, artikelen te lezen en mensen te interviewen. Maar voor ik dat ga doen: Wat zijn de definities waar mee gewerkt wordt? Begrippen Journalist: Een beroepsbeoefenaar die nieuwsfeiten verzamelt over recente gebeurtenissen die van algemeen belang zijn, deze feiten onderzoekt en analyseert en daarover publiceert in een medium. (Wikipedia (2015). Journalist. Geraadpleegd op 22 april 2015, van http://nl.wikipedia.org/wiki/Journalist)
Afgestudeerde journalist: Een journalist die na 2014 is afgestudeerd van een van de opleidingen journalistiek in Nederland. Freelancer: Het beroep journalistiek uitoefenen zonder dienstverband. De journalist werft zelf opdrachten binnen en staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. (Van Dale. Freelance. Geraadpleegd op 22 april 2015, van http://www.vandale.nl/opzoeken?pattern=freelance&lang=nn#.VTeLUfl_slg)
1 2
http://www.denieuwereporter.nl/2014/07/de-bijverdienste-is-de-toekomst-van-de-journalistiek/ http://www.printmedianieuws.nl/2014/12/overname-wegener-door-persgroep-kost-275-banen/
3
Bedrijfsjournalist: Een journalist die werkzaam is in dienst van een organisatie en diens doelstellingen actief ondersteunt. De bedrijfsjournalist verzorgt alle (geschreven) communicatie voor een bedrijf met als doel klanten te winnen. (Wikipedia (2013). Bedrijfsjournalist. Geraadpleegd op 22 april 2015, van http://nl.wikipedia.org/wiki/Bedrijfsjournalist)
Blogger: Een blogger is iemand die relevante informatie deelt met de lezer door er artikelen over te schrijven. Een blogger verdient zijn of haar geld door advertentie-inkomsten en andere sponsordeals. Bijbaan: Een bijbaan is een deeltijdbaan naast een studie, hobby of andere deeltijdbaan. Nieuw initiatief: Ondernemingszin om iets nieuws te lanceren wat nog niet op de markt is. Voorbeelden zijn De Correspondent en Blendle. Infotainment: Een medium brengt het nieuws op een speelse manier. Bijvoorbeeld Shownieuws. Pluriformiteit in de media: De inhoudelijke verscheidenheid van de media. Niet alleen in eenheden, maar ook in invalshoeken. (Wikipedia (2014). Mediapluriformiteit. Geraadpleegd op 22 april 2015, van http://nl.wikipedia.org/wiki/Mediapluriformiteit)
4
Deelvraag 1: Hoe ging het met de journalistiek in de jaren ‘90? Doordat de welvaart en de technologie flink toenamen in de jaren ‘80 en ‘90, was er een enorme groei mogelijk in het medialandschap. Volgens Huub Wijfjes, schrijver van het boek ‘Journalistiek in Nederland 1850-2000’, schoten nieuws- en informatiediensten onder de naam ‘nieuwe media’ als paddenstoelen uit de grond. Internet kreeg een publieksvriendelijke toegang en in 1994 was het ‘Eindhovens Dagblad’ de eerste krant die online was met een eigen website. Het internet en andere ontwikkelingen zorgden voor een impuls die de journalistiek goed kon gebruiken.3 Dagbladen Er vonden nieuwe dagbladfusies plaats in de jaren ‘90. In tien jaar tijd ging de markt van 23 dagbladondernemingen die 43 zelfstandige titels uitgaven, naar een markt met acht resterende ondernemingen die 32 dagbladen met een zelfstandige hoofdredactie uitgaven in 2000. Je zou zeggen dat dit ten koste ging van het aantal arbeidsplaatsen, maar dat bleek niet zo te zijn. Doordat er grote dagbladondernemingen ontstonden door de fusies, konden kwaliteitsbladen als de ‘Volkskrant’ en ‘NRC Handelsblad’ flink groeien. De ‘Volkskrant’ bijvoorbeeld, steeg van een oplage van 190.000 in 1970, naar een oplage van 365.000 in 1996. Dit kwam doordat de journalisten de koppen bij elkaar staken en hun kennis deelden met elkaar. Dit zorgde voor kwalitatief hoogstaande journalistiek. Volgens wijfjes zorgde het geld dat verdiend werd door de groei in oplage ervoor dat adverteerders beter gediend konden worden en grote investeringen werden uitgevoerd die anders bleven liggen. Hierdoor groeide de redacties en het bestuur van de kranten durfde weer risico’s te nemen. Sommige kranten gaven zelfs de eerder mislukte geïllustreerde magazines, zoals een cultuur- of sportbijlage, een tweede kans.
Het bestuur van de kranten durfde weer risico’s te nemen in de jaren ‘90
Tijdschriften Maar de groei van de dagbladmarkt zorgde er weer voor dat opinieweekbladen in zwaar weer terecht kwamen. De lezer koos liever voor een dagblad of een van de vele tijdschriften, want voor iedere doelgroep was er wel een eigen tijdschrift. De ellende was zelfs zo erg dat verschillende opiniebladen het loodje legden. ‘Vrij Nederland’ kon wel overeind blijven, maar kelderde in oplage van 200.000 in 1978 naar een oplage van 80.000 in 1995. Alleen ‘Elsevier’ had geen last van de malaise. Volgens Huub Wijfjes komt dat door de zakelijke en economische houding van het blad dat goed paste in de destijds commerciële maatschappij.
Televisie In het omroepbestel veranderde er ook veel in de jaren ‘90. Door de komst van het Luxemburgse ‘RTL’ met Nederlandse uitzendingen, was een revolutie begonnen. De commerciële omroep was niet meer tegen te houden. Tien jaar later zouden er zes algemene commerciële televisiezenders zijn. Deze uitbreiding had een ongekend, positief succes op het aantal banen in de journalistiek. Er waren meer uren beschikbaar om met journalistieke inhoud te vullen, dus er waren ook meer journalisten nodig. In 1988 vulde de televisie nog gemiddeld 32 uur per week met nieuws, actualiteiten, infotainment en talkshows, maar in 1999 was dat gegroeid naar 235 uur per week. Radio Doordat de concurrentie groeide in het laatste decennium van de 20e eeuw, moesten radiozenders zich gedwongen gaan richten op een bepaald onderwerp. Vooral 3
Wijfjes, H. (2004, 2005). Journalistiek in Nederland 1850-2000. Amsterdam: Boom.
5
nieuwsvoorziening was een onderwerp waar veel te halen was, want als radiozender is het mogelijk om het nieuws eerder uit te zenden dan een televisiezender. Vanaf 1994 wordt voor het eerst nieuws een actualiteiten verzorgd op Radio 1. Radio 5 zorgde voor de diepgang in informatie. Twintig jaar staat voor 10.000 journalisten Volgens Wijfjes zouden er te veel journalisten zijn in de jaren ‘80 en ‘90. Ze zouden allemaal tegen elkaar opbieden om dezelfde kijker en lezer voor zich te winnen. Hij heeft het over ‘een kuddegeest die over onderwerpen als politiek, sport, bedrijven en het publiek heen dendert met een waterval van steeds hetzelfde nieuws.’ De cijfers liegen er niet om: in het jaar 1995 hebben 42975 journalisten een HBO- of WO-opleiding gevolgd in de richting journalistiek.4 Tien jaar later zo’n 5129 journalisten meer en weer bijna tien jaar later hebben in totaal 53285 journalisten de opleiding afgerond. Dat wil zeggen dat er in bijna twintig jaar tijd zo’n 10.000 journalisten zijn afgestudeerd. Ondanks dat het aantal afgestudeerde journalisten steeg in de jaren ‘90, steeg het aantal arbeidsplaatsen ook. Doordat de oplages aantrokken bij de dagbladen, de hoofdredactie weer risico’s durfde te nemen zoals een katern uit te geven, het assortiment aan tijdschriftengenres opklom en er televisiezenders bijkwamen, waren er ook meer journalisten nodig. Vooral halverwege de jaren ‘90 toen internet steeds gebruiksvriendelijker werd, was er steeds meer vraag naar journalisten. De kans op een baan voor een net afgestudeerde journalist was dan ook groot. Al met al waren de jaren ‘90 goede jaren voor de journalistiek.
Vooral halverwege de jaren ‘90 was er vraag naar journalisten
4
http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70962NED&D1=13&D2=0&D3=a&D4=0&D5=0,112&D6=1&D7=0,l&HDR=G3,G4,G5,G6,T,G2&STB=G1&VW=T
6
Deelvraag 2: Hoe gaat het met de journalistiek anno 2015? Volgens ‘Iedereen journalist’, een documentaire serie van de NTR, ligt de journalistiek onder vuur. “Lezers lopen weg en ook adverteerders houden het voor gezien. Internet is de boosdoener, en journalisten en uitgevers zoeken naar mogelijkheden om te overleven”, luidt de website.5 De cijfers die in de serie worden genoemd liegen er niet om: in de periode 20012013 daalde het aantal verkochte kranten met een miljoen exemplaren. Advertenties brengen nu nog maar 500 miljoen op, dat was eerder meer dan een miljard. En het ergste misschien nog: er verdwenen in die twaalf jaar tijd 1500 banen in de journalistiek. Oorzaak: de opkomst van het internet. Wie koopt er nu nog een krant of tijdschrift als veel van die informatie gratis te lezen is op het internet? Marieke van der Donk, media-expert bij Deloitte, vertelt in de documentaire serie dat naar haar mening de crisis te wijten is aan slapende redacties. Volgens haar zijn kranten te laat wakker geworden; tien jaar na de opkomst van het internet grepen ze pas in. “De markt was zo gekelderd dat kranten toen wel wakker moesten worden.” De dagbladen konden de eerste klappen opvangen doordat de advertentie-inkomsten nog niet waren gekelderd én doordat de prijzen bleven stijgen. Daardoor werden de kranten wel steeds duurder. Maar dat was niet genoeg, de omzet bleef dalen. Zowel de omzet van uitgeverijen van onder andere boeken en tijdschriften, maar ook de omzet van uitgeverijen van kranten.6 Is er überhaupt nog iets over van de gouden jaren ‘90? Internet als broedplaats voor nieuwe journalistiek Om de journalistiek nieuw leven in te blazen moeten we volgens het drieluik van de NTR meer gebruik maken van internet. In de eerste aflevering is het wereldwijde web de boosdoener van de crisis en in de laatste aflevering is internet het medium dat de journalistiek moet gaan redden. Datajournalist Jerry Vermanen snapt de redenering van de makers van de documentaire serie niet. Hij reageerde dan ook fel door een artikel op De Nieuwe Reporter te plaatsen.7 Volgens hem is het mediawereldje een parade van droeftoeters die niet weten hoe ze hun boekdrukkunst-toko draaiende kunnen houden. “‘Iedereen journalist’ zet oude en nieuwe media tegenover elkaar als vijanden. Zodra je dat als reden voor de crisis wilt aandragen – en niet de jarenlange uitmelkerij van een uitgedroogde tiet (lees: het oude krantenmodel) – dan moet je die twee zaken ook op hun waarde beoordelen”, aldus Vermanen op De Nieuwe Reporter.
‘Parade van droeftoeters die niet weten hoe ze hun boekdrukkunst-toko draaiende kunnen houden’
Heel de discussie draait om het overleven in de journalistiek. En hoe doen journalisten dat anno 2015 volgens ‘Iedereen journalist’? Door nieuwe initiatieven te bedenken en te lanceren. Met name op het internet, want dat is de broedplaats voor nieuwe journalistiek. Zo heeft onderzoeksjournalist Micha Kat zijn eigen YouTube-account geïntroduceerd. Kat’s specialiteit in zijn filmpjes is door te schreeuwen in een megafoon aandacht vragen voor een bepaald onderwerp. Ook heeft hij een eigen website, Klokkenluideronline, waar hij misstanden aan de kaak stelt. Volgens hem zou prins Johan Friso betrokken zijn bij de moord op Marianne
5
http://iedereenjournalist.nl/ http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/financiele-zakelijkediensten/publicaties/artikelen/archief/2014/2014-4033-wm.htm 7 http://www.denieuwereporter.nl/2013/07/iedereen-journalist-een-droeftoeterparade-met-een-sprankjehoop/ 6
7
Vaatstra. De onderzoeksjournalist probeert zijn hoofd boven water te houden door een eigen YouTube-account en website te lanceren. Bert Brussen is een andere journalist die een nieuw initiatief heeft uitgebacht. In 2009 gaat DeJaap online, een nieuws- en opiniewebsite. Brussen die voorheen werkzaam was bij GeenStijl, omschrijft de website als ‘ludiek tegengeluid’. In 2012 fuseert DeJaap met CampusTV en krijgt de website de naam: ThePostOnline. Volgens Brussen is de website een bevordering van opinie, debat en vrije meningsuiting op het internet. In ‘Iedereen journalist’ vertelt hij dat je niet altijd hoeft vast te houden aan de grondbeginselen van de journalistiek. “Je kan soms afwijken van hoor en wederhoor. Soms krijg je niet eens wederhoor.” Brussen probeert zijn hoofd boven water te houden door een nieuws- en opiniewebsite te lanceren. En dat lukt, want de website heeft al bijna een miljoen unieke bezoekers. Hoogleraar Jeroen Smit vindt het interessant om te zien dat er overal nieuwe initiatieven ontstaan, ook in de kleinere gemeenten. “Dat is het leuke aan de nieuwe media: het kost allemaal niet veel geld en je kan gewoon beginnen. Sommige van die nieuwe initiatieven zullen heel groot worden”, aldus Smit in de laatste aflevering van ‘Iedereen journalist’. Trends Is er dan toch licht aan het einde van de tunnel? Jazeker. Volgens het jaarrapport van de World Association of Newspapers and News Publishers, een internationale organisatie van nieuwsmedia, zit er na de tegenslagen van begin deze eeuw weer beweging in de journalistiek8: “Terwijl redacteuren over de hele wereld worstelen met aanhoudende uitdagingen in verband met krappe budgetten en kleinere redacties, zien we ook een aantal trends die ons beroep veelbelovend, interessant en waardevol maken.” De organisatie ziet de volgende vijf trends:
8 9
Mobiel: De verkoop van tablets en smartphones is geëxplodeerd het afgelopen jaar. Mensen besteden meer tijd dan ooit met hun mobiele apparaten. De vraag naar goede mobiele content stijgt en zal blijven stijgen. Verhalen vertellen op innovatieve wijze: Journalisten moeten nadenken over het vertellen van een verhaal door middel van multimedia. Als er wordt nagedacht over wat voor multimedia gebruikt gaat worden aan het begin van een verhaal, dan zullen er meer innovatieve artikelen verschijnen zoals bij ‘The New York Times’9. Betaalde digitale content: In veel delen van de wereld lijkt betaalde digitale content een standaard te worden. Voor nieuwsorganisaties kan dit een goede vervanger zijn voor de dalende advertentie-inkomsten. Social media: De meeste organisaties maken er al gebruik van, maar social media wordt in de toekomst nog belangrijker. Met name jongeren bekijken social media voor updates van het nieuws. Gegevens en statistieken: Google Analytics wordt steeds meer gebruikt door journalisten om te kijken of artikelen op de website goed worden gelezen.
‘De vraag naar goede mobiele content stijgt en zal blijven stijgen’
http://www.wan-ifra.org/reports/2013/05/24/trends-in-newsrooms-2013 http://www.nytimes.com/projects/2012/snow-fall/#/?part=tunnel-creek
8
Deelvraag 3: Op welke manieren kan je als afgestudeerde journalist geld verdienen anno 2015? Hoe graag veel journalisten het ook zouden willen, volgens journalist Bart Brouwers is het onmogelijk om een klassieke journalistieke organisatie draaiende te houden.10 Het klassieke krantenmodel, volgens Jerry Vermanen een jarenlange uitmelkerij van een uitgedroogde tiet, is niet meer te spekken. “Slechts een enkeling zal er nog in slagen om op adverteerders en abonnees (al dan niet in combinatie met elkaar) zijn toekomst structureel veilig te stellen. Voor de meerderheid zal dat niet meer lukken”, aldus Brouwers. Het klassieke krantenmodel is misschien niet meer te redden, maar de banen op de redacties verdwijnen ook als sneeuw voor de zon.11 Hoe moet een afgestudeerde journalist dan nog geld verdienen anno 2015? Freelance In zijn boek ‘Na De Deadline’ vertelt Brouwers dat journalistieke opleidingen er niet in zijn geslaagd om in te spelen op de maatschappelijke en vakinhoudelijke veranderingen die zich begin de jaren ‘90 hebben voltrokken.12 Volgens hem heeft de maatschappij behoefte aan een ander vakmanschap dan waartoe nu wordt opgeleid. “De tijd van grote, traditionele redacties is voorbij. De toekomst is aan vaste en wisselende coalities van journalisten, burgers, freelancers, deskundigen”, aldus de journalist in zijn boek. Dat standpunt is zo gek nog niet, want in de praktijk schijnt het ook echt zo te gaan. Uit eigen ervaring weet ik dat tegenwoordig de pagina’s van bepaalde kranten van Wegener voor 30 procent gevuld worden door zelfstandigen zonder personeel (zzp).Volgens die kranten wordt dat percentage nog veel hoger.
30 procent van de krant wordt gevuld door zzp’ers
Volgens de gepensioneerde journalist Hans Roodenburg kiezen afgestudeerden journalisten veelal voor een zelfstandig bestaan. In een artikel op Villa Media vertelt hij over de vijf segmenten die volgens hem te zien zijn op de markt voor freelance journalisten13:
Aan de top staan de freelancers die worden gevraagd of zelf hun weg weten te vinden. Daaronder komen de kwalitatieve en deskundige vrije vakjournalisten die een ‘billijke vergoeding’ kunnen krijgen, maar die merken dat steeds meer freelancers en zzp’ers zich op hun terrein aanbieden. De derde laag bestaat uit algemene afgestudeerde journalisten die als zelfstandige of als zzp’er een bestaan proberen op te bouwen. Daaronder komen de correspondenten van onder meer dagbladen en huis-aanhuisbladen die met heel magere vergoedingen worden afgescheept. Als laatste zijn er dan nog de zogenoemde ‘hobbyschrijvers’ die zich aandienen bij huis-aan-huisbladen, commerciële op advertenties gerichte magazines en andere publicaties.
Een baan als freelancer kan een oplossing zijn om als journalist zonder vaste baan wel een goed inkomen te verdienen. Het enige probleem is om ergens binnen te komen. Een groot netwerk is dan van groot belang. Een net afgestudeerde journalist kan misschien nog terecht bij een oude stageplek. Maar volgens de website Mijn-kijk-op.infonu kunnen maar weinig 10
http://dodebomen.nl/2014/01/07/geld-verdienen-met-journalistiek-33-opties/ http://www.trouw.nl/tr/nl/5133/Media-technologie/article/detail/3809250/2014/12/11/OvernameWegenerkranten-kost-275-voltijdsbanen.dhtml 12 Brouwers, B. (2013). Na De Deadline. Fast Moving Targets. 13 https://www.villamedia.nl/opinie/bericht/markt-voor-freelancer-bar-en-boos 11
9
freelance journalisten echt rondkomen van alleen journalistieke opdrachten. Vaak wordt het journalistieke werk gecombineerd met andere (commerciële) schrijfklussen.14 Bijbaan Hoe scharrel je als freelance journalist nog een fatsoenlijk inkomen bij elkaar? Dat vroeg Chris Aalberts, docent en onderzoeker politieke communicatie, zich af. Nadat hij twee jaar geleden een dag voor freelance journalisten van De Redactie had bijgewoond, wist hij het antwoord. Hij schreef er een artikel over op De Nieuwe Reporter.15 Volgens Aalberts moeten freelancers zich erbij neerleggen dat ze hun geld met andere activiteiten moeten verdienen en dat journalistiek hobbyisme is. In een telefoongesprek legt de docent uit dat het probleem van de journalistiek is, dat er heel veel journalisten zijn en dat er maar weinig mensen zijn die zich onderscheiden binnen dat vak. “Waar het naartoe gaat in de journalistiek is dat aan de ene kant jonge mensen redacties bevolken die weinig weten en weinig uitzoeken. Aan de andere kant staan dan mensen zoals ik die een professionele achtergrond hebben en die wel allerlei dingen uitzoeken. Het verschil tussen die twee groepen is dat de ene groep kennis heeft en de andere groep niet”, aldus de docent. Hiermee doelt hij op een voorbeeld van een paar weken geleden toen hij een artikel had geschreven over de waterschapsverkiezingen. “Een of andere krant belt mij dan op met de vraag waarom er waterschapsverkiezingen worden georganiseerd. Dit is wel het stompzinnigste voorbeeld, maar er zijn er nog veel meer. Dan denk ik: Wikipedia moet toch ook bij jou bekend zijn?”
‘Freelancers moeten hun geld met andere activiteiten verdienen dan journalistiek’
Aalberts ziet dan ook maar één oplossing voor een journalist en dat is een bijbaan nemen. Volgens hem is het nieuwe verdienmodel de bijverdienste. Tegen lage tarieven, of zelfs gratis, journalistiek bedrijven en je inkomsten uit andere bronnen halen, zoals een jaarverslag schrijven voor een bedrijf. In het artikel op De Nieuwe Reporter schrijft hij zelfs dat de bijverdiensten niet uit de journalistiek hoeven te komen: “Al veel langer bestaat de opiniemaker die gratis voor allerlei media schrijft en tegelijk een vaste baan heeft als docent of onderzoeker bij bijvoorbeeld een universiteit. In de bloggerscultuur is dit zelfs zeer gewoon.” Zelf verdient Aalberts ook zijn geld door de combinatie van twee banen. Vier dagen per week geeft hij les op de Erasmus Universiteit Rotterdam en een dag in de week blogt hij voor de website ThePostOnline. Nieuw initiatief Een andere mogelijkheid om geld te verdienen in de journalistiek is door een nieuw initiatief te ontwikkelen. Zo heeft Alexander Klöpping een jaar geleden Blendle in het leven geroepen. Uit persoonlijke frustratie ontwikkelde hij een nieuw initiatief. "Er is ontzettend veel gratis nieuws online, maar de beste artikelen staan in kranten en tijdschriften, en daar kun je alleen bij als je abonnee bent. Blendle zorgt ervoor dat iedereen elk artikel binnen twee klikken kan lezen, betalen en vervolgens heel makkelijk kan delen”, vertelde Klöpping destijds aan de website Young Startup. Maar Klöpping is niet de enige die zijn geld verdiend door een eigen idee. Ook Rob Wijnberg had een idee in zijn hoofd waarmee hij een eigen bedrijf is gestart. In 2013, nadat hij eruit werd gebonjourd bij NRC next, heeft hij een eigen platform opgezet: De Correspondent. Dit is een online ‘krant’ die volgens Wijnberg verder gaat dan de waan van de dag. De lezer kan een correspondent enige tijd volgen in zijn of haar onderzoek. Opvallend is 14
http://mijn-kijk-op.infonu.nl/mens-en-samenleving/84255-de-toekomst-van-de-journalistiek-verdwijnt-dejournalist.html 15 http://www.denieuwereporter.nl/2014/07/de-bijverdienste-is-de-toekomst-van-de-journalistiek/
10
dat de online krant niet wordt gefinancierd door advertentie-inkomsten, maar door donateurs en leden. Chris Klomp is een rechtbankjournalist die zijn geld verdiend door een heel ander soort initiatief, namelijk door Realtwitcourt. Begin 2014 begon hij met een gewaagd experiment: hij vroeg zijn volgers een geldbedrag te betalen om zijn tweets over rechtszaken te kunnen lezen. “Ik kwam op het idee voor Realtwitcourt toen een grote opdrachtgever ermee stopte. Toen moest ik ineens een gat van 1000 euro per maand gaan opvullen”, aldus Klomp tijdens een telefonisch interview. Hij legt uit dat hij destijds 12.000 volgers op zijn Twitteraccount had. “Op een dag dacht ik: wat nu als tien procent van mijn volgers wil betalen voor mijn tweets vanuit de rechtbank? Vanaf dat moment heb ik mijn account op slot gedaan en heb ik aan mensen gevraagd om per maand een bijdrage te storten.” Voor €0,99 per week en €3,90 per maand zijn de tweets van de journalist te volgen. Momenteel heeft hij zo’n 400 abonnees die zijn activiteiten volgen in de rechtbank. “Ik had al snel 500 euro op de rekening staan en nu tik ik de 10.000 euro aan.”
‘Ik heb zelf een grote opdrachtgever gecreëerd’
Eerst twitterde Klomp ook al vanuit de rechtbank onder de hashtag Twitcourt, maar toen was het nog gratis. Ook had hij toen nog een eigen website waar hij zijn verhalen op publiceerde. Maar twee jaar geleden heeft hij besloten ‘dat niemand gratis moet werken’ en hij dus ook niet. “Nu zijn mijn tweets dus te volgen tegen betaling op Twitter en mijn verhalen staan op Blendle.” Voor de journalist is het moeilijk om te zeggen of zijn eigen initiatief al een succes is geworden, want hij wist niet wat hij kon verwachten. “Meer journalisten twitteren vanuit de rechtbank dus ik dacht: als ik 250 volgers heb, dan heb ik het gat gevuld van mijn vorige opdrachtgever. Ondertussen heb ik 400 volgers die allemaal zo’n vier euro per maand betalen. Dat is toch wel een substantiële grote opdrachtgever die ik zelf heb gecreëerd.” Bedrijfsjournalistiek “Over vijf jaar zullen de beste bedrijfsbladen beter zijn dan opiniebladen.” Jeroen Maters is de oprichter van het e-zine Bedrijfsjournalistiek. Aan De Nieuwe Reporter laat hij weten dat volgens hem het intranet het bedrijfsblaadje gaat vervangen als nieuwsmedium, maar dat print nooit zal verdwijnen.16 “Het personeelsblad wordt juist steeds meer een mooi journalistiek week- of maandblad.” Intranet zal de homepage van iedere medewerker worden met dagelijks vers nieuws en in het personeelsblad zal komen te staan wat de lezer echt wil. Is een baan in de bedrijfsjournalistiek rendabel voor een afgestudeerde journalist? Volgens mijn docent Piet Kaashoek is bedrijfsjournalistiek de toekomst voor een afgestudeerde journalist. Toch wordt er naar mijn mening niet veel aandacht besteed aan deze tak van journalistiek op onze school. Ook Huub Evers vindt dat scholen meer aandacht moeten besteden aan bedrijfsjournalistiek. In een artikel op De Nieuwe Reporter schrijft hij: “De professionalisering is volop aan de gang in de bedrijfsjournalistiek. Alle reden dus, ook voor de opleidingen, om serieus te nemen wat daar gebeurt.”17 Hier boven heb ik het al eerder genoemd, maar het schijnt dat bedrijven een stuk beter betalen voor journalistiek werk dan bijvoorbeeld dagbladen of publiekstijdschriften. Precieze tarieven zijn niet bekend, maar het is niet moeilijk om het tarief van een freelance journalist te overtreffen. Deze tarieven zijn namelijk sinds 2008 nog nooit zo laag geweest.18 Dus ben je 16
http://www.denieuwereporter.nl/2006/10/slimme-combinaties-van-print-en-online-in-bedrijfsjournalistiek/ http://www.denieuwereporter.nl/2008/06/neem-bedrijfsjournalistiek-serieus/ 18 https://www.nvj.nl/images/uploads/2013_11_26_Rapportage_Freelancers_DEFINITIEF.pdf 17
11
net afgestudeerd en ben je geen echte krantenjournalist? Dan is bedrijfsjournalistiek een lucratieve, interessante vervanger. Blog De eeuwige vraag omtrent bloggen: is het journalistiek? Volgens Kitty Kilian, oprichtster van de website de Blogacademie, moet bloggen meer op journalistiek gaan lijken. “Commerciële bloggers checken zelden hun bronnen. Ze doen aan content curation, het vinden, rubriceren, organiseren en delen van content (red.), zonder het curation te noemen. Ze jatten links en rechts ideeën en recyclen ze in hun eigen woorden – hopelijk”, aldus Kilian op haar eigen website.19 Volgens de oprichtster zorgen bloggers ook voor de afbraak van de klassieke, objectieve journalistiek. Oude redacties gaan zich steeds meer gedragen als nieuwe redacties met veel columns, kortere artikelen, pakkende formats. Net zoals op blogs. Maar tegelijkertijd zijn journalisten steeds meer afhankelijk van blogs en social media, want ze checken hun nieuws online. Daarmee graven ze hun eigen graf, want de advertentie-uitgaven vloeien daardoor naar het internet.
Journalisten graven hun eigen graf door nieuws online te checken
Bloggen heeft zo zijn voor- en nadelen, maar voor een afgestudeerde journalist kan het een leuk opstapje zijn om een carrière te beginnen als freelance journalist. Of je blog wordt ontdekt door een bedrijf en zo wordt je alsnog gevraagd voor een baan. Daarnaast kan je er nog een leuk bedrag mee verdienen ook. De inkomsten van advertenties beginnen bij 50 euro en lopen op met zo’n 10 euro per 1000 unieke bezoekers.20 Daarnaast kun je als blogger gastartikelen maken voor verschillende websites of kun je naast het bloggen ook artikelen schrijven als freelance journalist.
19 20
https://www.deblogacademie.nl/waarom-bloggen-meer-op-journalistiek-moet-gaan-lijken/ http://www.bloggenenloggen.nl/wat-kun-je-vragen-voor-een-advertorial-gastartikel/
12
Conclusie Als afgestudeerde journalist zijn er diverse manieren om een goed belegde boterham te kunnen verdienen. Maar of je meteen een baan vindt waarmee je die boterham kan betalen, blijft een vraag. Door een eigen gehouden enquête onder 31 bijna afgestudeerde journalisten ben ik erachter gekomen dat er onder deze studenten onrust heerst over hun toekomst. Uit de resultaten blijkt dat er niet veel vertrouwen is in het vinden van een baan. Zo is voor 3 van de 31 respondenten een baan bij een krant het ideaalbeeld, maar geen van de respondenten verwacht ook echt een baan bij een krant te hebben zodra ze zijn afgestudeerd. Dit geldt ook voor de 5 respondenten die het liefst bij een publiekstijdschrift werken in de toekomst. Maar 2 durven er met zekerheid te zeggen dat ze die baan ook echt hebben zodra ze zijn afgestudeerd. Verassend is dat 5 studenten het liefst als zzp’er te werk gaan en dat ook verwachten te doen als ze zijn afgestudeerd. In totaal verwacht een derde van de respondenten opzoek te zijn naar werk en 4 studenten beginnen volgend schooljaar met een vervolgopleiding.
Een derde van de studenten verwacht werkzoekend te zijn na hun studie
Hard werken Op de vraag ‘Hoe kan een afgestudeerde journalist anno 2015 een goed belegde boterham verdienen?’ zijn veelal van de studenten het met elkaar eens dat je hard moet werken. De een beschrijft het als ‘heel hard werken en alles aannemen wat je kunt. Begin bij de kleine verenigingen en creëer zo naamsbekendheid.’ Iemand anders vindt dat de toekomst van de afgestudeerde journalist wordt beïnvloed door zijn of haar eigen kunnen en willen: ‘Zolang je passie hebt voor het vak en die kunt onderbouwen met kennis en kunnen, kom je er uiteindelijk wel. Je moet er alleen hard voor (willen) werken!’ En weer iemand anders vindt uniciteit en creativiteit belangrijk. Voor een enkeling blijft de toekomst van de afgestudeerde journalist een onduidelijkheid en antwoord dan ook met: ‘dat is een goede vraag’. ‘Dan worden ze maar PR-adviseur’ Hoogleraar Jeroen Smit vertelt in de laatste aflevering van Iedereen journalist dat je als journalist op zoek moet gaan naar nieuwe toegevoegde waarde. “Je bent je voorsprong kwijt. Het persbericht komt niet meer altijd via de mailbox binnen. Je kunt niet meer kiezen of je er wel of geen belletje aan gaat besteden. Je moet de verdieping opzoeken.” Ook docent Chris Aalberts vindt dat afgestudeerde journalisten meer de verdieping moeten opzoeken en geen genoegen moeten nemen met een simpel baantje op een redactie. “Een afgestudeerde journalist kan wel een baan vinden, dat is het probleem niet. De vraag is: wil je dat blijven doen tot aan je pensioen? Want als je net bent afgestudeerd, dan kom je op een redactie terecht waar jonge mensen werken tegen een laag loon. Dan zet je continu nieuws door waar niet veel diepgang voor nodig is.” Volgens Aalberts ga je dan op 35-jarige leeftijd jezelf afvragen hoelang je dat werk nog wilt doen. “Op een gegeven moment willen de mensen dan de stap maken om ook echt interessante dingen te doen waarvoor ze zijn opgeleid, maar dan is het vaak al te laat en worden ze PR-adviseur.” Uiteindelijk gaat het erom dat je jezelf onderscheidt van alle andere afgestudeerde journalisten. Of het nu is door een eigen blog, door een nieuw initiatief te ontwikkelen of door je werk als freelancer, het zal aanpoten zijn. Vooral de laatste optie is volgens Chris Klomp van Realtwitcourt een flinke klus. “Als jij een vaste baan hebt, dan weet je dat er iedere maand geld binnen komt. Als freelancer begin je iedere maand op 0. Ook heb je te maken met heel veel frustratie, want stukken worden ingekort of helemaal niet geplaatst. Dan krijg je er ook niet voor betaald.” Toch zijn er ook heel veel voordelen aan freelancen: “Freelancen is een hard bestaan en een frustrerend bestaan, maar wel het mooiste bestaan. Ik kan in de ochtend 13
zelf beslissen wanneer ik op sta, ik kan zelf beslissen welke klussen ik wel aanneem en welke niet, ik ben niet gebonden aan een merk en kan dus van alles doen: radio-dingen, televisiedingen een boek schrijven.” Maar volgens Klomp heeft die vrijheid wel een prijs, want ‘je houdt er geen heel mooi maandsalaris aan over.’ De toekomst van de afgestudeerde journalist Je houdt aan freelancen misschien geen mooi maandsalaris over, maar een baan in de journalistiek is überhaupt geen vetpot. Volgens de cao voor dagbladjournalisten is het minimumloon voor een beginnend journalist € 2.060,98 per maand21 terwijl het minimumloon voor een communicatiemedewerker al begint bij €2.500 per maand.22 Dus waarom zou je als afgestudeerde journalist dan kiezen voor een baan met een leuk salaris? Als je echt ergens wilt komen dan moet je hard werken en jezelf onderscheiden. Dus waar ligt de toekomst voor de afgestudeerde journalist? Die ligt bij jezelf, want jij bent degene die moet opvallen en de opdrachten moet binnen slepen.
‘4 jaar lang wilde ik nooit freelancer worden, tot die aanbieding’
Ik heb vier jaar lang geroepen dat ik geen freelance journalist wil worden, maar door het schrijven van dit reflectieverslag ben ik toch anders gaan kijken naar mijn toekomst. Toen ik eind april een aanbieding kreeg van mijn oude stagebedrijf, BN DeStem, om eerst een aantal maanden bij hun op redactie te komen werken fulltime en daarna als zzp’er aan de slag te gaan, heb ik die aanbieding geaccepteerd. Over een aantal maanden ben ik eigen ondernemer en moet ik flink gaan knokken om mezelf te onderscheiden van al die andere freelancers. Dat ga ik doen door mezelf te focussen op de regio West-Brabant, want daar ligt mijn hart. Ik heb stage gelopen bij Panorama en dat was een goede tijd, maar landelijke journalistiek vind ik toch minder aantrekkelijk dan regionale journalistiek. Het landelijke mediawereldje is een harde wereld met veel concurrentie. Ik wil de informant worden voor de burgers in WestBrabant. Het gaat een paar jaar duren voordat ik een ervaren journalist ben in West-Brabant. Die positie wil ik bemachtigen door veel te schrijven voor BN DeStem en voor andere kranten of magazines in die regio, zoals Issue, Breda Bruist, het Stadsblad etc. Door mijn onderzoek weet ik dat journalistiek werk geen vetpot is. Zo is het tarief voor freelance journalisten bij BN DeStem €0,12 per woord. Dat wil zeggen dat ik in een maand tijd 50 artikelen moet schrijven van 350 woorden per stuk om het minimumloon voor een dagbladjournalist, €2.060,98, te halen. Dat is niet onredelijk voor een redactielid, maar wel onredelijk voor een freelancer die zelf achter het nieuws aan moet. Ik schat dat ik ongeveer €1.000 per maand kan verdienen als freelancer bij BN DeStem. Dat is natuurlijk niet voldoende voor een fulltime baan, dus ik zal actief op zoek moeten naar andere opdrachtgevers. Het lijkt mij interessant en uitdagend om ook voor bedrijven artikelen te schrijven. Door mijn onderzoek weet ik dat bedrijven ook een stuk beter betalen voor journalistiek werk. Ik verwacht dat ik ongeveer €1.000 per maand kan verdienen door journalistiek werk te verrichten voor bedrijven. Met dit werk in combinatie met mijn werk voor BN DeStem, kom ik al redelijk in de buurt voor het minimumloon voor een dagbladjournalist. In de praktijk zal het anders kunnen uitpakken natuurlijk. Misschien dat ik meer artikelen voor BN DeStem kan schrijven dan het aan aantal dat ik nu heb geschat of misschien betalen bedrijven wel meer of minder dan ik hier heb geschat. Uiteindelijk gaat het erom dat ik een positie krijg binnen West-Brabant. Zodra ik die positie heb weten te bemachtigen, kan ik 21 22
http://www.uitgeverijbedrijf.nl/cao/cao-dj/Pages/default.aspx?tab=0#.VVNABPl_slh http://www.carrieretijger.nl/beroep/taal-communicatie/marketingcommunicatie/communicatiemedewerker
14
automatisch meer geld vragen voor mijn werk. En dan kan die boterham opeens best goed belegd zijn.
15
Bronnenlijst Volgens APA-normen Boeken: Wijfjes, H. (2004, 2005). Journalistiek in Nederland 1850-2000. Amsterdam: Boom. Brouwers, B. (2013). Na De Deadline. Fast Moving Targets Audiovisuele bron: Steenhuis, H. (Presentator) (2013). Iedereen journalist [Televisieprogramma]. NTR. Internetbronnen: Auteur, A. (jaar van uitgave). Titel van het document. Geraadpleegd op dag maand jaar, van http://url
Aalberts, C. (2014). De bijverdienste is de toekomst van de journalistiek. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.denieuwereporter.nl/2014/07/de-bijverdienste-is-de-toekomst-van-de-journalistiek/ Erp, E. van (2014). Overname Wegener door Persgroep kost 275 banen. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.printmedianieuws.nl/2014/12/overname-wegener-door-persgroep-kost-275banen/ Kampen, E. van (2014). Uitgeverijen zetten minder om. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/financiele-zakelijkediensten/publicaties/artikelen/archief/2014/2014-4033-wm.htm Vermanen, J. (2013). Iedereen Journalist, een droeftoeterparade met een sprankje hoop. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.denieuwereporter.nl/2013/07/iedereen-journalist-een-droeftoeterparade-met-eensprankje-hoop/ Goodman, E. & Veseling, B. (2013). Trends in Newsrooms 2013. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.wanifra.org/reports/2013/05/24/trends-in-newsrooms-2013 Branch, J. (2012). Snow Fall - The Avalanche at Tunnel Creek. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.nytimes.com/projects/2012/snowfall/#/?part=tunnel-creek Brouwers, B. (2014). Geld verdienen met journalistiek: 33+ opties. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://dodebomen.nl/2014/01/07/geldverdienen-met-journalistiek-33-opties/ Auteur onbekend. (2014). Overname Wegenerkranten kost 275 voltijdsbanen. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.trouw.nl/tr/nl/5133/Mediatechnologie/article/detail/3809250/2014/12/11/Overname-Wegenerkranten-kost-275voltijdsbanen.dhtml
16
Roodenburg, H. (2012). Markt voor freelancer bar en boos. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van https://www.villamedia.nl/opinie/bericht/marktvoor-freelancer-bar-en-boos Jour. (2011). De toekomst van de journalistiek: Verdwijnt de journalist? Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://mijn-kijk-op.infonu.nl/mensen-samenleving/84255-de-toekomst-van-de-journalistiek-verdwijnt-de-journalist.html Valk, L. van der (2006). Slimme combinaties van print en online in bedrijfsjournalistiek. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.denieuwereporter.nl/2006/10/slimme-combinaties-van-print-en-online-inbedrijfsjournalistiek/ Evers, H. (2008). Neem bedrijfsjournalistiek serieus. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.denieuwereporter.nl/2008/06/neembedrijfsjournalistiek-serieus/ Vinken, H. & IJdens, T. (2013). Freelance Journalisten, Schrijvers en Fotografen - Tarieven en auteursrechten, onderhandelingen en toekomstverwachtingen. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van https://www.nvj.nl/images/uploads/2013_11_26_Rapportage_Freelancers_DEFINITIEF.pdf Kilian, K. Waarom bloggen meer op journalistiek moet gaan lijken. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van https://www.deblogacademie.nl/waarombloggen-meer-op-journalistiek-moet-gaan-lijken/ Bloggelientje. (2014). Wat kun je vragen voor een advertorial of gastartikel? Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.bloggenenloggen.nl/wat-kun-je-vragen-voor-een-advertorial-gastartikel/ CAO voor Dagbladjournalisten (2014). Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.uitgeverijbedrijf.nl/cao/caodj/Pages/default.aspx?tab=0#.VVNABPl_slh Bouwer, E. Communicatiemedewerker. Geraadpleegd gedurende de periode van 21 april tot en met 13 mei, van http://www.carrieretijger.nl/beroep/taalcommunicatie/marketingcommunicatie/communicatiemedewerker Mondelinge bronnen: Chris Klomp, journalist en oprichter Realtwitcourt Gesproken: 22 april 2015 Contactgegevens:
[email protected] / 06-11161203 Chris Aalberts, docent, onderzoeker politieke communicatie en blogger Gesproken: 8 mei 2015 Contactgegevens:
[email protected] / 06-48793996 Databestanden: Centraal bureau voor de statistiek. HBO en WO; gediplomeerden, studierichting, leeftijd. [Databestand], van http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70962NED&D1=13&D2=0&D3=a&D4=0&D5=0,112&D6=1&D7=0,l&HDR=G3,G4,G5,G6,T,G2&STB=G1&VW= T 17
Antwoorden enquête via EnqueteMaken.be: Aantal respondenten: 31 Vraag 1: Wanneer studeer je af bij een van de opleidingen journalistiek in Nederland? Binnen nu en 3 maanden: 15 Binnen nu en 6 maanden: 6 Binnen nu en 1 jaar: 9 Ik ben al afgestudeerd: (na 2014): 0 Vraag 2: Wat is je ideale toekomstbeeld zodra je bent afgestudeerd? Een baan bij een krant: 3 Een baan bij een publiekstijdschrift: 5 Een ban bij een bedrijfsblad: 2 Een baan bij een omroep: 4 Mijn eigen blog: 5 Zzp’er/freelancer (ingeschreven bij de KvK): 5 Nieuwe studie beginnen: 5 Vraag 3: De vorige vraag was: Wat is je ideale toekomstbeeld zodra je bent afgestudeerd? Maar nu is de vraag: Wat verwacht je voor een baan of toekomst te hebben zodra je bent afgestudeerd? Een baan bij een krant: 0 Een baan bij een publiekstijdschrift: 2 Een ban bij een bedrijfsblad: 2 Een baan bij een omroep: 3 Mijn eigen blog: 0 Zzp’er/freelancer (ingeschreven bij de KvK): 5 Nieuwe studie beginnen: 4 Werkzoekend: 10 Vraag 4: Wat is volgens jou het antwoord van de volgende vraag: Hoe kan een afgestudeerde journalist anno 2015 een goed belegde boterham verdienen? Door te freelancen voor verschillende media, jezelf te onderscheiden en voor bedrijven te schrijven Jezelf te verkopen via een blog Door te werken als freelancer Ik denk dat het moeilijk is om een vaste baan te vinden als afgestudeerde journalist. Maar ook de freelance wereld is niet ideaal indien je geen netwerk hebt opgebouwd. Je moet dus geluk hebben om ergens een baan te kunnen krijgen. Door heel hard te werken en alles aannemen wat je kunt. Begin bij de kleine verenigingen etc. En creëer zo naamsbekendheid. Daarnaast is het ook verstandig om een stage te kiezen waar de kans groot is dat je mag blijven 'hangen' zoals bij een regionale omroep bijvoorbeeld. Klein beginnen is denk ik wat je moet doen
18
Ik ga zelf na m'n studie nog een master doen als toevoeging op de journalistiek. Bij sollicitaties wordt vaker gekeken naar werkervaring (die je als beginnend student toch niet hebt) dan naar opleiding. Maar ik denk toch dat je waardevol bent als je ook op universitair niveau kunt nadenken en verstand hebt van iets. Uiteindelijk wil ik denk ik bij een blad gaan werken dat aansluit op mijn master. (Zoals schijven voor amnesty international met een master internationale betrekkingen) Een andere optie is om via een stage ergens binnen te komen. Zelf aan de slag, freelance Met creativiteit en doorzettingsvermogen Zolang je passie hebt voor het vak en die kunt onderbouwen met kennis en kunnen, kom je er uiteindelijk wel. Je moet er alleen hard voor (willen) werken! Freelancen. Hoewel het met het grote overschot aan journalisten lastig wordt om een redelijk maandinkomen bij elkaar te scharrelen Een netwerk opbouwen van vaste opdrachtgevers die je misschien aan een vaste baan kunnen helpen of aan regelmatige freelanceklussen. Met passie en goede ideeën verhalen schrijven, die voor de doelgroep van jouw droombaan zijn geschreven. Succes Nicole! Als zzp'er jezelf bij een krant/blad/tijdschrift op de kaart zetten, om er vervolgens op den duur vast aan de slag te kunnen. Veel freelancen en ook de commerciële kant van het vak opzoeken. Door zoveel mogelijk freelance opdrachten aan media aan te bieden en grote/vaste opdrachten te zoeken. Multitasken en heel veel werken voor weinig geld. Door hard te werken, je ambitie uit te spreken en een netwerk op te bouwen. Door zich te laten omscholen of heel flexibel en vindingrijk te zijn, of een paar commerciële opdrachtgevers te vinden. Door zich breder te orienteren dan alleen 'journalistiek werk'. Denk bijvoorbeeld ook aan communicatiebureaus of andere bedrijven. Ze hebben in elk bedrijf goede schrijvers nodig Boterhammen kosten toch altijd geld? Creatief en uniek zijn Freelancen Door zich te specialiseren Bij de regionale krant/omroep of als freelancer Bedrijfsjournalistiek of commerciële bladen/televisieprogramma's. Meer richten op bedrijfsjournalistiek en/of digitaal. Cursusje ICT o.i.d. kan geen kwaad! Door te freelancen bij minimaal 2 tot 3 bedrijven
19
Bedrijfsmarketing zonder spelfouten Jezelf heel goed profileren in de markt en aanwezig zijn op social media. Laat zien wie je bent en wat je kan. Freelancen Goede vraag
20
