De Toekomst van Aardgas: Een schaakspel op meerdere borden Symposium De Gassamenstelling van de toekomst, 28 mei 2015, Regardz De Eenhoorn, Amersfoort
Aad Correljé TU Delft TBM Economics of Infrastructures Clingendael International Energy Programme
De beschikbaarheid van gas in de toekomst? 1. Up-stream ─ De impact van LNG markt; ─ De schaliegas revolutie 2. Downstream ─ Andere gassen? ─ Ander gebruik? ─ Ander gebruikers? 3. De rol van de netten en hun beheerders?
Internationale energiepolitiek…
The common wisdom…
June 2, 2015
4
Common wisdom: Integratie van de wereld gasmarkten • Groei LNG productie in Nigeria, Qatar, Rusland, Trinidad & Tobago… • Marktintegratie US, EU, Asia door arbitrage • Delinking van olie en gasprijzen • Beeindiging lange termijn contracten voor pijpen en LNG • Voila… We hebben een wereld gas markt!
Major gas trade movements 2004
June 2, 2015
6
Major gas trade movements 2008
June 2, 2015
7
World Energy Outlook 2003 Gas Trade Flows 2030, bcm
Source: IEA
En toen….
• Goedkoop unconventional gas in US, Canada, Australie, • Ook in China, India, Rusland, Duitsland, Polen, Roemenie, etc… ?????????????.
De USA
Major gas trade movements 2010
Major gas trade movements 2011
Major gas trade movements 2012
June 2, 2015
13
Major gas trade movements 2013
Waar komt het voor? En hoeveel?
Een belofte…?
June 2, 2015
16
“The Good News About Gas” (Deutch 2011/ MIT 2010) • Vast amounts of natural gas […] have become economically available • … unmitigated boon for consumers […] affordable energy… • Environmentalists […] emit less carbon dioxide.. • Governments that hope to reduce the political and market power of today’s […] producing countries… • Displace oil in transportation and chemical sectors • A more integrated and open gas market with a single price…
Maar ook wat slecht nieuws, voor sommigen… • Iran, Qatar, Russia, Saudi Arabia and Turkmenistan… […] adjust to lower revenues … • … quite severe and potentially destabilizing. • Demand [..] will fall […] pressure on […] prices…
In Europa…?
Schaliegas??? • In VK, Duitsland, Polen, Roemenie??? • Wat gebeurt er met lange termijn contracten voor pijpen en LNG? • Wie gaat er dan (nu nog) investeren in LNG? Rusland, de stans, Nigeria, Qatar, Trinidad & Tobago…? En in nieuwe pijpen voor gas naar Europa? • Rusland nog afhankelijker van Europa…?
Van competitie voor gas met de USA en Azie naar …
June 2, 2015
22
Compartimentalisering van de markt en handel met een paar leveranciers?
June 2, 2015
23
Of draaien we gewoon een paar pijlen om…?????
June 2, 2015
24
LNG Import capacity
25
June 2, 2015
Gasprijzen, concurrentie en wat doet de olie?
EU gas consumption
27
June 2, 2015
Back to Nuclear…? Or…
28
June 2, 2015
Renewables??
De beschikbaarheid van gas in de toekomst? 1. Up-stream ─ De impact van LNG markt; ─ De schaliegas revolutie 2. Downstream ─ Andere gassen? ─ Ander gebruik? ─ Ander gebruikers? 3. De rol van de netten en hun beheerders?
Onderwijl in Nederland….
Total NL use
LDCs
Min. EL&I May 2011
Welke transities gaat dit te weeg brengen in de energiesector?
Biogas…
Dat is een boeiende curve!!!
Maar ook waterstof!
De P2G theorie…
Maar ook dit…
En dan nog micro LNG!
En de praktijk…..???
Aanbod… en vraag???
Welke kansen biedt de transitie voor warmte?!
Een vraag… Seizoensflexibiliteit? 12000
10000
8000
6000
4000
2000
0 Netherlands
Norway
Total Former Soviet Union
Algeria
Germany
Libya
42
En wat gaat gas kosten?
De toekomst….
Nederlands Het onderzoeksprogramma EDGaR is erkentelijk voor de bijdrage van de financieringsinstellingen: Samenwerkingsverband Noord Nederland. Dit project wordt medegefinancierd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Cofinanciering vindt eveneens plaats door de Provincie Groningen.
English The research program EDGaR acknowledges the contribution of the funding agencies: The Northern Netherlands Provinces (SNN). This project is co-financed by the European Union, European Fund for Regional Development and the Ministry of Economic Affairs, Agriculture and Innovation. Also the Province of Groningen is co-financing the project.
