Over creatieve en destructieve tijd in ons lichaam en in onze hersenen.
Jakob Korf Biologische Psychiatrie RU Groningen.
De tijd duurt een leven lang Remco Campert (05‐01‐2013)
Over creatieve en destructieve tijd in ons lichaam en in onze hersenen.
In lichaam en hersenen is verloop van de tijd zeer divers. Veroudering, mortaliteit, ontwikkeling, planning, opbouw geheugen volgens lineaire tijd Gedrag toekomst gericht: omkering van de tijd herinneren volgens tijdsonafhankelijke associaties
1
Nederlandse bevolking 2003
Fractie overlevendenden
weinig sterfte
veel
sterfte
afnemende sterfte
Gompertz’ vergelijking (model) kan worden opgevat als verouderingscurve
“positief model”
SA(t)= S(0)e c(1-e)
kt
leeftijd
2
incidence curves
fraction with diagnosis
1.0
colon cancer
Gompertz
--0.8
--0.6
female
male
--0.4
--0.2
0
l 9
l 19
l 29
l 39
l 49
l l l 59 69 79 age (years)
l 0.0 89
incidence curve fraction with diagnosis
1
o o o o o o o o o o o o o
prostate cancer
o
Gompertz o o
0.5 –
o o
0 0
l 9
l 19
l 29
l 39
l l 49 59 age (years)
l 69
o l o l 79
3
incidence curve
Gompertz
cervix cancer
--0.8
--0.6
--0.4
female
--0.2
0
l 9
l 19
l 29
l 39
l 49
l l l 59 69 79 age (years)
l 0.0 89
fraction with diagnosis
--1.0
Rate of de novo mutations and the importance of father's age to disease risk. Kong A, Frigge ML, Masson G, Besenbacher S, Sulem P, Magnusson G, Gudjonsson SA, Sigurdsson A, Jonasdottir A, Jonasdottir A, Wong WS, Sigurdsson G, Walters GB, Steinberg S, Helgason H, Thorleifsson G, Gudbjartsson DF, Helgason A, Magnusson OT, Thorsteinsdottir U, Stefansson K. We show that in our samples, with an average father's age of 29.7, the average de novo mutation rate is 1.20 × 10-8 per nucleotide per generation. Most notably, the diversity in mutation rate of single nucleotide polymorphisms is dominated by the age of the father at conception of the child. These observations shed light on the importance of the father's age on the risk of diseases such as schizophrenia and autism. Nature. 2012 Aug 23;488(7412):471-5. doi: 10.1038/nature11396.
4
Leeftijdsafhankelijke mutaties bij kinderen, van vader of moeder
Spermacellen worden steeds aangemaakt
Vrijwel alle eicellen bij geboorte al aanwezig
2x
3x
Advancing Paternal Age and the Risk of Schizophrenia Arch Gen Psychiatry. 2001;58(4):361-367.
5
veroudering: creatieve of destructieve tijd?
Kamagurka NRC 5/6 mei 2012
Over creatieve en destructieve tijd in ons lichaam en in onze hersenen.
6
creatieve of destructieve tijd ?
vrij naar Kamagurka
creatieve of destructieve tijd ?
Wat kan een mens herinneren van zijn voorstadia? & Herinnert de vlinder zijn bestaan als rups?
7
S(t)= S(0)e c(1-e)
-kt
negatieve Gompertz’ vergelijking (model) kan worden opgevat als groeicurve
jongens
meisjes
G-positief
G-negatief
negatieve Gompertz’ als groeicurve
8
De tijd in volwassen hersenen
Bestaat er een nu? Libet experiment (vrijwillige handeling). Turennout experiment (geheugen/taal).
Meer dan 1 persoon in de hersenen met andere herinneringen: wiens tijd?
Twee richtingen van tijd?
LIBET: pas achteraf bewust van de handeling: Wat is het NU?
Klok
9
Hersenactiviteit tijdens spreken: van Syntax tot Phonologie in 40 milliseconden Turennout, Hagoort & Brown Science 1998: 80; 572 – 574
EEG signaal
A
bewust in ½ -1 seconde Verschil A-B
B
beslist in 40 milliseconden
onze cultuur is deel van onze hersenen
pas achteraf bewust van de handeling: Wat is het NU?
Meer personen in dezelfde hersenen? Eigen studie: persoon 1 herinnert zich niets van een psychotrauma PNS persoon 2 wel herinnering PTS. persoon 1 “vervreemd” van persoon 2 & vv zijn er in de hersenen twee tijdschalen?
11 vrouwen (27-48j) DSM-IV diagnose PET- water doorbloeding hersenen fysiologische/psychologische maten
One brain, two selves Reinders, et al., Neuroimage 2003 Dec;20(4):2119-25. Psychobiological characteristics of dissociative identity disorder: a symptom provocation study. Reinders et al. Biol Psychiatry. 2006; 60: 730-740
10
Charlotte Delbo: La mémoire et les jours (1985) Ik [ in NS] heb het gevoel dat de ‘’zelf’’ die in het kamp was, die ben ik niet, het is niet de persoon die hier is, die tegenover je staat. Nee, dat is niet te geloven. En alles wat die andere zelf overkomt die van Auschwitz, dat raakt me niet, dat interesseert me niet …… Gelukkig kan ik het in mijn angst [mijn alter-ego in TS] het uitschreeuwen. Die schreeuw maakt me wakker. En ik [in NS] kom uit een nachtmerrie, uitgeput ….. Ik word dan weer mezelf, dat is de persoon die je kent, die over Auschwitz kan praten zonder enige emotie. Ik voel dat degene die in het kamp was, dat was ik niet, niet de persoon die hier is, die tegenover je staat …………………
[ NS = normale toestand; “ik” ]
[ TS = traumatische toestand; “alter ego”] uit Nijenhuis & van der Hart, 2011.
Studie design • 2 persoonlijkheden: • Pers 1 geen toegang tot trauma (PNS) • Pers 2 met toegang tot trauma (PTS) • Voorgelezen worden steeds 2 scripts: • Script 1 een neutrale tekst (NS) • Script 2 over het trauma (TS),
pers 1 PNS
pers 2 PTS
NS TS script
NS
4 combinaties mogelijk
PNS PTS
NS 1 3
TS 2 4
pers 1 PNS TS
script geen script Overgangen (elke 15 minuten)
11
One brain, two selves mediale prefrontale cortex rechts
NS+NIS NS+TIS TS+NIS
TS+TIS**
2 persoonlijkheden: Pers 1 geen toegang tot trauma (PNS); Pers 2 met toegang tot trauma (PTS) Voorgelezen worden steeds 2 scripts: Script 1 een neutrale tekst (NS); Script 2 over het trauma (TS)
NS
PTS
PTS
PNS
PNS
TS
NS PNS
TS
NS
TS
PTS
PNS PTS
12
Conclusies
1) Geheugen voor trauma toegankelijk in 1 bepaalde toestand (“persoon”).
2) Vraag blijft: gaat het om >1 personen per brein of om afscherming van deel van geheugen van 1 persoon?
3) Hebben de 2 personen dezelfde geschiedenis: dezelfde tijd ?
4) De richting van de tijd: creatieve versus destructieve tijd
Klassiek: richting van de tijd van links naar rechts, gedrag alleen bepaald vanuit het verleden?
gedrag volgens vooropgezet plan kortom, alles wat u doet heeft een toekomstig doel geen gedrag zonder toekomst: of hebben wij de toekomst in het verleden vastgelegd?
13
Tijd is een illusie
Over creatieve en destructieve tijd in ons lichaam en in onze hersenen. Kortom: In lichaam en hersenen is verloop van de tijd zeer divers. Veroudering, mortaliteit, ontwikkeling, planning, opbouw geheugen volgens lineaire tijd Gedrag toekomst gericht: omkering van de tijd herinneren volgens tijdsonafhankelijke associaties
14
1 Alleen dingen in de tijd kan ik dus begrijpen, Mensen, bijvoorbeeld, of gedachten, verdriet of vreugde, paarden, honden, woorden, liefde. Dingen die verouderen, veranderen en zich vernieuwen. Ook mijn gemis van jou zit in de tijd gevangen. De rouw wordt met de jaren ouder, maar op sommige dagen is die nieuw en fris. Zo ook de woede over alles wat je is ontnomen. Maar je bent niet meer. Je zelf is er niet meer. Je bent buiten de tijd. Hoe leg ik het je uit, als ook de uitleg vastzit in de tijd?
Eens vertelde mij een man uit een ver land
2
dat daar als iemand omkomt in een oorlog van hem wordt gezegd: “Hij is gevallen”. En zo ook jij: je bent gevallen uit de tijd. De tijd waarin ik woon gaat aan jou voorbij. Jij: een eenzame gestalte op een kade in een nacht waarvan het zwart is weggelekt.
(p48)
Ik zie je wel, maar raak je toch niet aan, ik reik niet tot je met mijn tijdantennen.
15
