De strategie van de beursgoeroes

GAZELLEN: DE AMBASSADEURS VAN DE SNELSTE GROEIERS

www.trends.be

BIZZ: DOSSIER STRESS HOE VERMIJD JE BURN-OUT

FINANCIEEL-ECONOMISCH WEEKBLAD VAN 28 MAART TOT 3 APRIL 2013

> ISSN 0776-3387 - P509560 - www.trends.be

TRENDS NR 13 - 39STE JAARGANG - €5,50 28 MAART 2013

De strategie van de beursgoeroes

DE EURO NA CYPRUS

GF

Bizz

STARTER: WESAVINGS

20 TOT 50 LITER WATER gaan dagelijks verloren omdat het even duurt voor er warm water uit de kraan komt.

NIETS MAG VERLOREN GAAN Wie heeft er nog nooit gevloekt omdat er een heleboel water wegstroomt alvorens er eindelijk warm water uit de kraan komt? Pure verkwisting, vindt ook Claude Waudoit uit Virton. Hij ging op zoek naar een manier om de verloren 20 tot 50 liter water per dag te vermijden. “Vermenigvuldig dat met 365 dagen en tegen de huidige tarieven tikt de waterfactuur aardig aan”, oordeelt hij. Na drie jaar research en honderden prototypes is zijn waterbesparende mengkraan klaar om in een beperkt aantal landen op de markt te komen. Het geheim: een systeem van drie in plaats van de gebruikelijke twee leidingen. De extra leiding hergebruikt het koude water dat zich in de leidingen bevindt. Waudoit haalde met zijn mengkraan, die beschermd is door een internationaal patent, een bronzen medaille op de uitvindersbeurs van Brussel en Genève. “Het lijkt vreemd, maar iets dergelijks bestond nog niet”, zegt de bedenker. “Ik dacht dan ook dat alle fabrikanten zich op mijn idee zouden storten. Niet dus, tot mijn grote verbazing. Ik krijg wel wat vragen uit het buitenland, maar bij de Belgische bedrijven is de interesse gering.” Ondanks zijn pensioengerechtigde leeftijd besloot Claude Waudoit dan maar een bedrijfje op te richten en zijn kraan zelf aan de man te brengen via zijn website. z MÉLANIE GEELKENS WWW.TRENDS.BE | 28 MAART 2013 81

BIZZ DOSSIER STRESS

GET

“

P R E V E N T I E A D V I S E U R G E T U I G T O V E R B U R N  O U T I N M U LT I N AT I O N A L

‘Open communicatie voorkomt stress’ Anne* is preventieadviseur. Ze werkte jaren voor een middelgroot bedrijf, dat onlangs werd overgenomen door een multinational. “Constante veranderingen in de werkcontext en schaalvergroting werken burn-out in de hand.” Preventie én een goede opvolging zijn essentieel. GOELE GEERAERT

82 28 MAART 2013 | WWW.TRENDS.BE

“

M

ijn ogen zijn opengegaan toen een van onze personeelsleden terug was na acht maanden afwezigheid”, vertelt Anne. “De dame had een verantwoordelijkheid op Europees niveau, maar op een bepaald moment ging het licht helemaal uit. Het zijn de beste, meest loyale medewerkers die door een burn-out worden getroffen. Niet degenen die ‘hun uurtjes komen kloppen’. De terugkeer van die dame was haar leidinggevende — in de VS — blijkbaar totaal ontgaan. Haar takenpakket was intussen onder andere medewerkers verdeeld, niemand wist wat er nog van haar werd verwacht en haar functieverandering kreeg ze via haar loonbrief meegedeeld. Alsof ze van haar ziekbed op de slachtbank was beland.” Anne zag het gebeuren: “Ik besefte dat we zo niet verder konden als we wilden dat er over enkele jaren nog mensen op onze payroll zouden staan.”

Verandering = stress “We leven in een wereld die steeds sneller draait en waarin veel mensen door de moderne communicatietechnologie nooit meer helemaal afstand nemen van hun job. Bovendien brengt elke verandering – zoals een bedrijfsfusie — stress met zich. Als die stress zich opstapelt en het stressniveau niet meer weer zakt, wordt het gevaarlijk.” Het afgelopen jaar ondervonden vier van de 300 medewerkers van Annes bedrijf in welke situatie je dan terechtkomt. Een van hen is nog thuis met een burn-out, de drie anderen draaien sinds kort weer mee. Burn-out = zero energie “Ik heb hun leidinggevenden vooraf duidelijk ingelicht over wat ze wel en niet van die medewerkers kunnen verwachten. Een burn-out verandert je totaal. Je beseft veel meer hoe je denkt, wie je bent en hoe je dingen beleeft. Je energieniveau werd op een bepaald moment tot nul herleid en dat blijft voor de rest van je carrière een kwetsbaar punt. Een leidinggevende moet daar rekening mee

“Er zijn managers die stress iets voor zwakkelingen of luieriken vinden, voor mensen die niet stevig in hun schoenen staan” houden en samen met de medewerker stap voor stap een nieuwe werksituatie opbouwen. Welke werklast kan de medewerker nog aan? Hoe zorg je dat er regelmatig wordt teruggekoppeld? Wat is de job die vandaag bij hem of haar past? Sommigen blijven hetzelfde werk doen, anderen kunnen het niet meer aan of zien er de zin niet langer van in.”

Stressmanagement = bedrijfscultuur “De twee managers met wie ik nu samenwerk, erkennen de noodzaak van die begeleiding. Dat is lang niet bij iedereen het geval. Er zijn managers die stress iets voor zwakkelingen of luieriken vinden, voor mensen die niet stevig in hun schoenen staan. Sommige leidinggevenden zal je enkel met statistieken over return on investment kunnen overtuigen van de zin van een goed stressbeleid. Het komt erop aan een aantal managers achter je visie te krijgen en dan je verhaal te doen bij de top van het bedrijf. Want wil je de stressproblematiek echt veranderen, dan moet je iets aan de bedrijfscultuur doen.” “Je kan die op uiteenlopende manieren aanpakken. Wij werken bijvoorbeeld in een internationale context, met meetings van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Dat hou je enkel vol als medewerkers flexibel met hun uurrooster mogen omgaan. Toch zijn er nog een hoop lei-

dinggevenden die willen dat je tussen negen en vijf aanwezig bent, in plaats van dat ze kijken naar wat je presteert. Voorts moeten managers goed weten wat stress inhoudt, hoe je het herkent en voorkomt. Ik probeer dat duidelijk te maken via het boek Burn-out van Dr. Swinnen. Ik geef geen raad, geen opmerking of een opgeheven vingertje, maar wel een neutraal boek om de problematiek ter sprake te brengen en geen weerstand op te wekken. Na die lectuur spreken we erover. Sommige mensen moet je bijvoorbeeld dwingen een dag vakantie te nemen, omdat het er anders niet van komt.”

Preventie = open communicatie “De beste manier om stress en burnout te voorkomen, is volgens mij een echt open communicatie zowel met collega’s als met de bazen. Daarin moet omzeggens alles bespreekbaar zijn: mensen moeten durven te zeggen hoe ze zich voelen en wat er schort. Als preventieadviseur kan je proberen het stressmanagement zo veel mogelijk te ondersteunen door opleiding en een gepaste omgeving, met rustige werkruimtes, gezonde voeding en plaats voor voldoende beweging. Werk, werkdruk, werkcontext en individuele beleving zijn allemaal verbonden met elkaar. Het geheel maakt dat je naar behoren functioneert of dat je energieniveau tot nul wordt gereduceerd.” z *Om de privacy van de geïnterviewde te beschermen is Anne een fictieve naam.

Dossier stress • Blz 84: Hoe een callcenter, doorgaans een broeihaard van stress, het anders aanpakt. • Blz. 86: Cijfers over stress: halen we de doelen van Pact 2020? • Blz. 88: Vijf stressverlagende inzichten van de Nederlandse hoogleraar Eric Peper • Blz. 90: Dr. Luc Swinnen over het verschil tussen burn-out en stress

WWW.TRENDS.BE | 28 MAART 2013 83

BIZZ DOSSIER STRESS

C ALLCEN T ER MEMO KIE ST VOOR CLUST ER S EN ZELFR EGULER ENDE T E AMS

‘Wie grip heeft op zijn werk, haakt minder snel af’ “Het beeld van de drukke callcenterjob blijft bij veel mensen spelen”, glimlacht Christine Vastenavondt, algemeen directeur van Memo. Maar via zelfsturing en ruimte voor creativiteit meet ze haar bedrijf een ander imago aan. GOELE GEERAERT

H

et is intussen twintig jaar geleden dat Christine Vastenavondt Memo uit de grond stampte, een callcenter van het andere soort zeg maar. “We werken enkel met inkomende telefoons”, legt ze uit. “Eigenlijk fungeren we als back-up op momenten dat onze klanten zelf niet telefonisch bereikbaar zijn.” Memo is gegroeid uit de medische sector, waar dokters het receptionistenwerk begonnen uit te besteden. Had de arts consult of moest hij op huisbezoek, dan nam een medewerker van Memo het gesprek aan. Met de tijd kreeg Memo almaar meer klanten, waaronder advocaten- en boekhoudkantoren, maar ook technische bedrijven gespecialiseerd in IT, hard- en software, depannagefirma’s, service-ondersteunende diensten,

werkdruk met zich. “Callcenters staan sowieso bekend om hun grote verloop. We hadden daar geen opvallende hinder van, maar we beseften wel dat we, om professioneel te blijven, moesten investeren in continuïteit en uitstroom zo veel mogelijk moesten proberen te vermijden”, vertelt Christine Vastenavondt. “We wilden mensen houden door hun meer zeggenschap te geven. Wie grip heeft op zijn eigen werk, ervaart minder stress en haakt minder snel af.”

Uurregeling Een eerste stap in die richting was de medewerkers mee hun uurroosters te laten bepalen, iets wat tot dan toe een taak van het management was. “We werken de klok rond, zeven dagen op zeven. Maar dat gebeurt niet volgens het klassieke

“Meer verantwoordelijkheid en autonomie werken ontspannend en stimulerend, zolang het natuurlijk binnen je capaciteiten ligt” enzovoort. Na twintig jaar heeft Vastenavondts callcenter 450 organisaties in zijn portfolio en telt 49 medewerkers. De groei van Memo was een mooi verhaal, maar ze bracht ook een behoorlijke 84 28 MAART 2013 | WWW.TRENDS.BE

ploegensysteem. Onze start- en stoptijden hangen af van de noden van de klant.” Aan Memo’s telefooncentrale is een planningsysteem verbonden dat wordt gebruikt om de behoeften voor te stellen.

“Dan zien we bijvoorbeeld dat er vijf mensen nodig zijn tussen 6 en 8 uur, en drie na 8 uur. Het is ook mogelijk dat die regeling enkel voor maandagen geldt, maar niet op andere momenten. Op basis van die informatie stellen we de uurroosters op”, legt Vastenavondt uit. “Vroeger verdeelde het management de uren onder het personeel. Nu bepalen de medewerkers zelf, in onderling overleg, welke shift ze opnemen.” Maar daarmee bleek de werkstress nog niet van de baan. Het probleem van de uitgebreide klantenportfolio bleef bestaan. “Al onze medewerkers voerden dezelfde opdracht uit”, verklaart Vastenavondt. “Iedereen kon op elk moment een klant van een van de ruim 400 bedrijven aan de lijn krijgen. Dat telefoontje moest worden beantwoord met correcte informatie, volgens de overeengekomen procedure en bovendien in de juiste taal.” Dat bleek voor de medewerkers een schier onmogelijke opdracht. Bovendien vroeg het beantwoorden van de telefoon, afhankelijk van de klant, soms heel andere vaardigheden. “De receptioniste van een dokter moet kunnen meeleven met de patiënt, terwijl je als helpdeskmedewerker van een IT-bedrijf vooral technisch sterk moet zijn.” Met die vaststelling ging Memo aan de slag. “We stelden onze medewerkers voor twee grote clusters van klanten te maken: een medische en een technische. Naargelang van hun vaardigheden en voorkeur zouden ze voor een

van de twee clusters werken.” “In die clusters creëerden we bovendien vaste teams, die we zo veel mogelijk zelfsturend maakten”, gaat Vastenavondt verder. Zelfsturing in een job die aan welomlijnde procedures verbonden is, lijkt niet vanzelfsprekend. “Voor het antwoord aan de telefoon moet iedereen inderdaad de strikte richtlijnen volgen, maar er is wel degelijk ook ruimte voor autonomie en creativiteit.” Vastenavondt verwijst bijvoorbeeld naar de regeling van werken vakantietijd. “De teamleden spreken onderling af wie wanneer permanentie heeft. Ook in het geval van ziekte moeten ze zelf een oplossing zoeken. Ik laat hen vrij in hun werking, zolang hun opdracht maar wordt volbracht.” Verhoogt die aanpak de stress niet? “We verplichten de teams maandelijks samen te komen. Spanningen worden tijdens de teammeeting uitgepraat. In elk team heb je natuurlijk assertieve en minder extra-

verte personen, maar tot nog toe lijkt dat geen probleem.” Bij de samenstelling van de teams wordt bovendien gekeken naar het contact met de collega’s en ook nadien is er ruimte voor verandering. “Je kan een team vormen op basis van individuele capaciteiten, maar de persoonlijke ‘klik’ moet er ook zijn. In onderling overleg zijn hier ook al mensen van team veranderd, omdat ze zich beter voelden in een andere groep”, vertelt de manager.

Weinig verloop Uit de teammeetings komen soms ook nieuwe voorstellen of procesverbeteringen naar voren. “Een dokter is er meer bij gebaat dat Memo voor een vraag van een patiënt onmiddellijk actie onderneemt, dan dat hij zijn patiënten ’s avonds zelf nog eens moet opbellen. Terwijl een klant die wil weten wanneer de technicus passeert, meer heeft aan een concreet tijdstip dan aan een vaag moment. De mede-

werkers staan met hun voeten in de praktijk. Zij zien de hiaten in het proces en daar ligt ruimte voor creativiteit.” Zeggenschap over je eigen werkomstandigheden maakt dat je je beter voelt in je job, minder stress ervaart en ook minder fouten maakt, gelooft Christine Vastenavondt. “Meer verantwoordelijkheid en autonomie werken ontspannend en stimulerend, zolang het natuurlijk binnen je capaciteiten ligt. De medewerkers hebben verantwoordelijkheid over hun eigen taken en uurregeling, wat nog niet betekent dat ze nu plots hun financiën moeten gaan beheren.” Hoe is het met Memo’s verloop gesteld? “Tot een halfjaar na de aanwerving blijft de uitstroom hoog. Dat komt vooral doordat mensen het werk inhoudelijk en qua flexibiliteit anders hebben ingeschat. Na die zes maanden is het verloop — zelfs na onze groei — erg klein en blijven onze medewerkers hier jaren aan de slag.” z

CHRISTINE VASTENAVONDT “De medewerkers staan met hun voeten in de praktijk. Zij zien de hiaten in het proces en daar ligt ruimte voor creativiteit.”


BIZZ DOSSIER STRESS

ZOWEL WERKGEVER ALS WERKNEMER VERLIEST BIJ TE VEEL STRESS

De grootste horde naar werkbaarheid De werkstress blijft problematisch hoog bij Belgische werknemers en zelfstandigen. Dat blijkt uit de werkbaarheidsmonitor van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), stelt onderzoeker Stephan Vanderhaeghe. GOELE GEERAERT

“

D

e werkbaarheidsgraad — het percentage werknemers of zelfstandigen die niet-problematisch scoren op werkstress, welbevinden en leermogelijkheden in hun job en werk-privébalans — is lichtjes gestegen tussen 2004 en 2010”, zegt Stephan Vanderhaeghe. De SERV-onderzoeker verwijst naar de cijfers van de jongste werkbaarheidsmonitor, die de SERV om de drie jaar uitbrengt. Dit jaar komt er een nieuwe studie. “De lichte stijging was toe te schrijven aan een verbetering in de leermogelijkheden en het welbevinden op het werk. Werkstress, het belangrijkste knelpunt, blijft op een problematisch hoog peil. De Vlaamse regering en sociale partners hebben in het Pact 2020 de doelstellingen opgenomen dat tegen dan 60 procent van de werknemers en 55 procent van de zelfstandige ondernemers actief moet zijn in een werkbare job. Dan moet op de vier werkbaarheidsindicatoren ook vooruitgang geboekt zijn. Willen we die doelstellingen halen, dan zal het huidige groeitempo niet volstaan.” “Stress hoeft niet negatief te zijn. Het is een fysieke reactie op een prikkel die je beschermt en ervoor zorgt dat je een bepaalde belasting aankan. Iedereen die werkt, bouwt vermoeidheid op. Iedereen die werkt, heeft stress. Het probleem ontstaat wanneer je niet voldoende kan rusten of ontspannen om te recupereren.”

Werkdruk De verklarende factoren voor werkstress zijn gelijk voor loontrekkenden en zelfstandigen. “Het sterkst verklarend is de werkdruk. Die hangt samen met de 86 28 MAART 2013 | WWW.TRENDS.BE

10

PROCENT van de ondervraagde werknemers en zelfstandigen kampt met zeer problematische werkstress.

hoeveelheid werk die je in een bepaalde tijd moet verzetten en met het aantal gepresteerde uren. Voorts speelt de emotionele belasting. Bij contactberoepen, bijvoorbeeld in de zorg en het onderwijs, is die een stuk groter dan wanneer je aan de band staat. Bij werknemers telt ook de relatie met de directe leidinggevende. Ten slotte hangt werkstress ook samen met de mate waarin je zelfstandig beslissingen kan nemen en taken uitvoeren, en waarin je afwisselend werk kan doen.” Op basis van de vorige metingen valt te verwachten dat de omvang van de stressproblematiek in 2013 niet veel zal afwijken van het beeld in 2010, meent Van-

derhaeghe. Ongeveer 30 procent van de bevraagde loontrekkenden in 2010 ervoer negatieve psychische vermoeidheid of stress. Voor een kleine 10 procent is die werkstress zeer problematisch, wat gepaard gaat met een groter risico tot uitval of ziekte. Psychische vermoeidheid ligt doorgaans hoger bij kader- en directieleden (33,8%), middenkader (34,9%) en bij beroepen in zorg en onderwijs (33,2%). Andere groepen zoals uitvoerende bedienden (28%), geschoolde arbeiders (24%) en ongeschoolde arbeiders (30%) scoren wat lager. De werkbaarheidsgraad voor de 6000 bevraagde zelfstandige ondernemers in Vlaanderen bleef tussen 2007 en 2010 stabiel. 48 procent van de zelfstandigen vindt dat hij of zij een werkbare job heeft. 38 procent ervaart negatieve psychische vermoeidheid en voor 12,4 procent is dat een acuut probleem. Belgische bedrijven zijn sinds de jaren negentig verplicht de stress onder hun werknemers te meten en op basis daarvan een actieplan te ontwikkelen. Maar dat plan blijft in veel gevallen nog dode letter, stelt Vanderhaeghe. “Een van de redenen is dat het onderwerp stress nog te veel blijft hangen in termen van schuld, van de boosdoener en het slachtoffer, terwijl iedereen de dupe is en verliest. Je moet als werkgever de problematiek erkennen en analyseren, om te zien wat je eraan kan doen.” z

HEALTH & SAFETY

Geef stress geen kans te ontsporen Een bepaalde mate van stress is gezond. Het werkt zelfs motiverend. Een verhoogd stressniveau schept namelijk mogelijkheden voor creativiteit, effectiviteit en efficiëntie. Maar te veel stress is negatief: voor uw medewerkers en voor uw onderneming. De werkrelaties verslechteren, de productiviteit verlaagt, het absenteïsme verhoogt, … Geef daarom stress geen kans: doe een beroep op Securex. Samen met u zorgen wij ervoor dat de vitaliteit van uw medewerkers verhoogt en dat u in orde bent met de wetgeving rond stress. Voor meer informatie of een persoonlijk gesprek hieromtrent, contacteer [email protected] of bel naar 09 282 16 04. www.securex.be/stress securex.be

BIZZ DOSSIER STRESS

HO O G L E R A A R E R I K PE PE R A N A LY S E E R T H E T M E N S E L I J K G E DR AG

Inzichten voor minder hoogspanning De manier waarop we verkrampen in een stresserende situatie, heeft ook een biologische verklaring. Met deze vijf inzichten kunt u uw eigen gedrag analyseren en voorkomen dat u eronderdoor gaat. GOELE GEERAERT

E

rik Peper is als hoogleraar verbonden aan de San Francisco State University. Hij is docent aan het Nederlands Paramedisch Instituut (NPI), voorzitter van de Biofeedback Society Europe (BFE) en heeft als auteur studies en boeken op zijn naam. Peper is psychofysioloog en onderzoekt in die hoedanigheid de biologische basis van menselijk gedrag. Hij is een autoriteit in holistische gezondheid, stressmanagement en biofeedback. De expert geeft vijf belangrijke inzichten over werkstress en stressmanagement.

1 Te veel stress doodt de creativiteit. “Volgens psycholoog en biomedisch expert Stephen W. Porges kan ons zenuwstelsel onze omgeving op drie manieren ervaren: als veilig, gevaarlijk of levensbedreigend. Afhankelijk van die perceptie zal het anders reageren. Wordt je context als gevaarlijk of levensbedreigend gezien, dan geeft je zenuwstelsel je hersenen geen tijd om rationeel te denken, maar zal het onmiddellijk reageren. In die reactie val je terug op gewoontes. Wordt je omgeving als veilig ervaren en er doet zich een nieuwe situatie voor, dan krijgen je hersenen de tijd om na te denken en nieuwe ideeën te ontwikkelen. Stel, je huis staat in brand. Mensen ervaren dat als een gevaarlijke, misschien 88 28 MAART 2013 | WWW.TRENDS.BE

wel levensbedreigende situatie. Als gevolg zullen ze niet rationeel, maar in een reflex reageren. Ze staan soms een minuut aan de knop van een gesloten deur te draaien, in plaats van een andere vluchtweg te nemen. Omdat ze terugvallen op een bekend gedragspatroon. Stel dat je baas vraagt om een oplossing voor een probleem. Voel je je veilig in je werksitua-

geloven dat ze iets niet kunnen. Wie stelt dat hij een opdracht niet kán uitvoeren, ervaart doorgaans meer stress dan iemand die vaststelt dat hij de taak niet wil uitvoeren, niet over de juiste ondersteuning beschikt of er niet de tijd voor heeft. In het eerste geval lijkt het alsof je totaal geen controle hebt, terwijl dat in het tweede geval niet zo is. Wie het gevoel

“Een gezonde portie stress is niet slecht. Het zet je aan om ’s morgens uit je bed te komen en actie te ondernemen” Prof. Erik Peper tie, dan zal je de tijd en ruimte nemen om een creatief antwoord te bedenken. Creativiteit impliceert dat je ook fouten mag maken en dat riskeer je niet als je in een onveilige omgeving bent. In dat laatste geval wil je je zo snel mogelijk uit de voeten maken en kom je nooit tot een originele, ‘nieuwe’ oplossing.”

2 Je taalgebruik kan stressverhogend of- verlagend werken. “Je kan je werk op twee manieren bekijken: als iets dat je moét doen, of als iets dat je wíl doen. In het eerste geval ervaren mensen doorgaans meer stress en hebben minder energie om aan de slag te gaan. Hetzelfde geldt voor mensen die

heeft dat hij een taak moet uitvoeren, vertoont ook meer uitstelgedrag.”

3 Werkstress is niet per definitie negatief, maar er moet perspectief op ontspanning zijn. “Een gezonde portie stress is niet slecht. Het zet je aan om ’s morgens uit je bed te komen en actie te ondernemen. Zelfs te veel werk in een te korte tijd, hoeft niet problematisch te zijn. Je moet wel licht aan het einde van de tunnel zien, anders loopt het mis. Onderzoek wijst bijvoorbeeld uit dat kinderen die zorgen voor hun dementerende ouders veel meer ziek zijn dan hun broers of zussen die daar misschien niet zo mee

BEL

JOGGENDE POLITICI Wie voor een moeilijke opdracht staat, doet er goed aan te bewegen. Wie veel beweegt, kan meer stress aan.

bezig zijn. Er lijkt immers geen einde te komen aan die zorgtaak. Chronische psychosociale stress tast je immuunsysteem aan.”

4 Beweging voorkomt stress. “Sta je voor een moeilijke opdracht, dan is het ideaal daarvoor een toertje te gaan fietsen of een korte wandeling te doen. Onderzoek bij kinderen toont dat jongeren die veel bewegen, doorgaans meer stress aankunnen dan minder actieve leeftijdsgenootjes. Hoe meer beweging, hoe minder reactief je doorgaans bent. Minder reactiviteit betekent minder stress. Te lang stilzitten doet je suikerspiegel ook dalen. Mensen met een lage suikerspiegel raken sneller geïrriteerd en meer gestresseerd. Even bewegen maakt dat je spiergestel zich kan ontspannen, brengt je suiker weer op orde en geeft je een energieboost.”

5 Het gebruik van nieuwe media leidt vaak tot een reactieve houding en dat verhoogt de stress. “Hoe meer reactiviteit, hoe meer stress. Beeldschermen, of het nu gaat om een pc, een laptop, een smartphone of een tablet, lokken vaak een reactieve houding uit. Je zit er heel geconcentreerd en daardoor verkrampt naar te kijken. Tegelijk verandert er binnen je gezichtsveld vaak iets. Er loopt een mail binnen, de chat springt aan, iemand begint te skypen, je ontvangt een tweet. Al die wijzigingen lokken telkens een fysieke reactie uit. Daardoor raken we superstatisch geactiveerd en onbewust gestresseerd. Mijn collega Albert Weijman en ik benoemden dat fenomeen als het stress- en onbeweeglijkheidssyndroom: SOS. Vergelijk het met de jacht tijdens de ‘oertijd’. Zat er toen een wild dier in de buurt, dan bleef

je muisstil zitten en volgde je wat het deed. Je houding bevroor en je adem stokte tot het dier een volgende actie ondernam. Werken met een beeldscherm kan een gelijkaardig effect hebben. Je bent ten volle geconcentreerd. Daardoor blijf je in dezelfde houding zitten. Tegelijk brengt elke verandering een reactie, en dus fysieke stress, met zich. Ontspannen is er niet meer bij. De verkrampte houding van voor de pc neem je ook bij smartphones en tablets aan. Wie een tablet gebruikt, beweegt nog af en toe zijn handen en armen, maar krijgt dan weer te maken met spanningen in zijn schouders en nek. In beide gevallen ga je tijdens het werken vaak oppervlakkiger en sneller ademen. Dat lijkt allemaal onschuldig, maar op lange termijn kan te veel schermgebruik zonder de nodige fysieke ontspanning leiden tot spierziektes, depressie en stress.” z WWW.TRENDS.BE | 28 MAART 2013 89

BIZZ DOSSIER STRESS

VOLGENS LUC SWINNEN IS BURNOUT AAN OPMARS BEZIG

‘Een bedrijf met veel burn-outs is ongezond’ “Stress ispassé, burn-out is de nieuwe ziekte.” Stressexpert en auteur Luc Swinnen geeft daarmee een dubbele boodschap: burn-out is de overtreffende trap van stress, en het probleem is in opmars. GOELE GEERAERT

LUC SWINNEN “Stress en burn-out zijn niet opgelost met een paar tips & tricks. Het gaat om een verandering van levensstijl, die meer inhoudt dan een fruitmand op de werkvloer.“

W

aar vroeger vooral 45plussers in beroepen met veel emotionele belasting er al eens onderdoor gingen, is nu iedereen potentieel een vogel voor de kat, waarschuwt Luc Swinnen. “Het begint met een beetje stress. Je verzorgt het niet goed, je bent er ook wat beschaamd om. Voor je het weet, loopt het mis: je raakt je bed niet meer uit, herkent je collega’s niet meer, neemt een cynische houding aan tegenover alles en iedereen. Mensen met een burn-out zijn toeschouwers van


hun eigen wereld. Doordat ze niets meer aankunnen, daalt hun zelfbeeld zo sterk dat ze op den duur ‘dehumaniseren’: ze voelen zich niet langer een echt menselijk wezen.” “Op een bepaald ogenblik is het te veel en kraak je. Een goede indicatie is je sociale omgeving. Als je relaties moeilijk beginnen te lopen — thuis, onder vrienden, op het werk — is het tijd om op de rem te gaan staan.” De oorzaken van burn-out zijn dezelfde als die van stress. “Een van de grootste problemen zijn incompetente collega’s. De foute man op de foute plaats. Ook de crisis heeft een impact. Onzekerheid over je werksituatie veroorzaakt stress. Voorts worden velen volledig opgeslorpt door hun werk.” “Burn-out heeft niets met leeftijd te maken, wel met je karakter. Het zijn de nice people die het eerst opgebrand raken: perfectionisten die altijd voor iedereen klaarstaan en die in hun nauwkeurigheid ook zaken uitstellen.” Stress en burn-out zijn niet opgelost met een paar tips & tricks. “Het gaat om een verandering van levensstijl, die meer inhoudt dan een fruitmand op de werkvloer. Het genezingsproces van een burn-

out neemt makkelijk een jaar in beslag. Eerst moet je fysiek weer beter worden, dan moeten je emoties worden aangepakt. Mensen met een burn-out moeten leren om te gaan met hun frustraties, hun woede, hun angst, hun onzekerheid. Pas daarna kunnen ze hun kapotte zelfbeeld weer opbouwen.” “Om burn-out echt te voorkomen, moet je als bedrijf duidelijker uitspreken dat je respect hebt voor de privétijd naast het werk. Een onderneming waar veel burnouts voorkomen, is een ongezond bedrijf.”z

TIPS TEGEN BURN-OUT IN JE BEDRIJF 1 Zorg voor de juiste man op de juiste plaats. 2 Maak werk van de wettelijk verplichte meting rond welzijn op het werk. 3 Zorg voor een beleid rond het gebruik van IT: laptops, tablets, smartphones, sociale media. Wanneer worden ze gebruikt en wanneer worden ze zonder pardon afgezet? 4 Train je leidinggevenden om stress te herkennen en te voorkomen. 5 Volg je leidinggevenden zelf in hun (stress)situatie. 6 Zorg ervoor dat mensen voldoende kunnen ontspannen en gezond kunnen eten. 7 Geef waardering en erkenning. Een schouderklopje werkt ontspannend en toont respect. Zo kan je de dehumanisering wat tegengaan.

17 & 18 APRIL 2013 - ANTWERP EXPO

ECOnext2013 WAAR ECOLOGIE EN TECHNOLOGIE ELKAAR ONTMOETEN

IWT AWA RDS ‘13

ONTDEK DE WINNAARS OP 28, 30 EN 31 MAART Exclusief op

Met de awards wil het IWT het belang en de impact van innovatie voor kmo’s illustreren. Ontdek de boeiende cases uit de meest uiteenlopende sectoren. www.iwt.be

Up-to-date blijven is een absolute must in het steeds veranderende milieulandschap: innovaties ontdekken, kennis opdoen via seminars en contacten leggen tijdens netwerkmomenten; die kernelementen bundelt de nieuwe vakbeurs ECOnext. Op www.econext.be ontdekt u de 3 thematische hallen, de innovatieroute & de seminars. Registreer vandaag nog voor uw gratis bezoek! Main seminar partners

BIZZ ZOOM

Fietstas heeft wind mee

Autoluwe steden en de crisis maken de fiets voor dagelijks gebruik populairder, vooral in Vlaanderen. En dan is een fietstas handig meegenomen. AD VAN POPPEL


Groei

Er zijn weinig cijfers over de ontwikkelingen op de fietstassenmarkt. Pointed, bekend van de Willex-fietstassen, zag zijn omzet in fietstassen in 2012 met 38 procent stijgen. “In 2004 gingen er nog geen 100 fietstassen naar België, vorig jaar waren dat er al meer dan 1000”, zegt Diana Koppenol van Clarijs, een klein Nederlands merk dat sinds 2004 actief is op de Belgische markt. Bij het West-Vlaamse Dandell, dat al 60 jaar fietstassen maakt, zegt Frank Delrue de crisis (nog) niet echt te voelen. Een bedrijf als Fairtrade Original levert tassen aan Oxfam-wereldwinkels. “Vijf jaar geleden hadden we die niet. We hebben gezien dat het een artikel is dat in de tijdgeest past”, weet Erik Vogelaere, directeur van Fairtrade Original. “Ze verkopen goed: enkele honderden op jaarbasis via de Wereldwinkels.”

35 TOT 100

Vlaams fenomeen

EURO kost een fietstas in de vakhandel. De tassen worden in het Verre Oosten geproduceerd, al maakt Clarijs in Nederland wel tassen van zeildoek en voert Dandell speciale opdrachten in België uit.

Het functionele fietsen ofwel fietsen voor dagelijks gebruik is vooral een Vlaams fenomeen. In Wallonië is fietsen vooral een sportieve activiteit in de natuur. De Vlamingen hebben behalve voor het sportieve element van de fiets ook meer oog voor de praktische kant van dat vervoermiddel. Dat uit zich in de verkoop van fietstassen. “We krijgen van Waalse kant een paar bestellingen per jaar. Uit Vlaanderen krijgen we maandelijks orders”, stelt Delrue.

Kleur in het verkeer

Vroeger waren de fietstassen — zeker de exemplaren die op de bagagedrager bevestigd worden en aan weerszijden van het wiel opbergruimte bieden — vooral gemaakt van canvas. Donkerbruin was de standaardkleur. Tegenwoordig gebruiken de fabrikanten diverse materialen: pvc, zeildoek, bisonyl, polyester. Het zijn slijtvaste en waterdichte materialen. Bovendien zijn ze in verschillende kleuren leverbaar of makkelijk te bedrukken (met zeefdruk of met digitale techniek). Dat brengt kleur in het verkeer.

300

Digitale druktechnieken maken het ook mogelijk de tassen als reclamedrager in de markt te zetten. Fietstassen zitten ook in het aanbod van distributeurs van promotionele artikelen en business gifts. Michel Van Bavel, directeur Van Bavel Gifts & Premiums en voorzitter van de Belgian Association of Promotional Products, zegt dat alles rond de fiets in de promotionele sfeer hip is. Hij heeft onlangs een viertal klanten gehad voor dergelijke tassen (onder andere de stad Antwerpen en Kiwi-merk Zespri). In de promotionele sfeer kosten de tassen tussen 15 en 20 euro. “Ze behoren wel tot de duurdere artikelen. Het zijn eerder business gifts”, zegt Van Bavel.

PUNTEN kregen de houders van een Delhaize Pluskaart wanneer ze vorig jaar een fietstas kochten voor 39,95 euro (normale prijs 60 euro). De actie om klanten aan te zetten met de fiets boodschappen te doen, liep in samenwerking met de Fietsersbond Brussel en Les Cyclistes Quotidiens. REU

GF

Reclamedrager


BIZZ NETWERKEN

A LT E R N AT I E V E N V O O R H E T V I S I T E K A A R T J E

Snufjes vervangen de kaartjes nog niet Qr-codes, smartphone-apps, virtuele kaartjes en NFC-chips doen de visitekaartjes concurrentie aan, maar al die alternatieven breken amper door. Het is nochtans een markt waar geld te rapen valt. MÉLANIE GEELKENS

e liggen stof te vergaren in een lade, verzeilen ergens onder in uw handtas, doen uw portefeuille uitpuilen of slingeren rond op uw bureau. De stapel blijft groeien, maar als u er eentje nodig hebt, is het onvindbaar. Hemeltergend. Voor veel mensen zijn visitekaartjes een onmisbaar werkinstrument, maar ze zijn erg onhandig. Tenzij je er een ijzeren discipline op nahoudt en elke nieuwe aanwinst zorgvuldig in je adresboek invoert. Nu koning smartphone regeert en onze omgeving almaar virtueler wordt, zou je denken dat zo’n ouderwetse manier van informatie uitwisselen op sterven na dood is. Mis poes. De business van de visitekaartjes is springlevend, nu iedereen ze met een paar muisklikken kan bestellen op drukwerksites. Vistaprint, het Nederlandse bedrijf dat wereldwijd de markt domi-

Z

GI

DE ALTERNATIEVEN GETEST Kaartscanners

Virtuele kaartjes

CamCard, WordlCard Mobile of ScanCard zijn apps die visitekaartjes scannen en de gegevens automatisch naar uw adresboek overbrengen. We deden vier pogingen met CamCard en telkens liep het fout: een 7 werd als een 2 gelezen, de naam was onleesbaar of de geïntegreerde camera had te weinig pixels. De gegevens manueel invoeren gaat nog het snelst. De andere apps lijken beter, maar zijn betalend en bieden geen gratis proefversie aan.

Met Clickycard kunt u een virtueel visitekaartje ontwerpen voor 49 euro. Met dat ‘levenslange lidmaatschap’ kunt u uw ontwerp naar uw contactpersonen sturen. Probleem: uw contactpersoon moet een app downloaden om het kaartje te ontvangen, wat veel mensen


neert, haalde in 2012 een omzet van 1,02 miljard euro (+25 %). Het Engelse bedrijf Moo Print zag zijn omzet in drie jaar stijgen van 3,1 naar 9,3 miljoen euro. Volgens de directie van Moo Print groeit de markt van de visitekaartjes elk jaar met een vijfde. Een lucratieve sector als deze laat niemand onberoerd. Zeker app-ontwikkelaars niet. Zij geloven stellig dat de smartphone het onpraktische stukje karton uit de markt dringt. “Rekening houdend met het aantal bedrijven, het stijgende aantal smartphones en de nadelen van visitekaartjes, is de sector goed voor miljoenen euro’s”, zegt Alexandre Meurant. De Franse ex-bankier gaf een klein jaar geleden zijn werk op, om zich volledig toe te leggen op de ontwikkeling van Clickycard, een applicatie om virtueel adressen uit te wisselen. Ook Easycontact, Greencard en DubMeNow zijn apps die op hetzelfde principe rusten, maar nooit echt van de grond kwamen. Sommige zijn intussen zelfs volledig van de radar verdwenen. “Misschien omdat nog geen enkele app erin is geslaagd echt in te spelen op wat de mensen willen.”

genereren, ook gratis. Als u op zo’n site uw adresgegevens invoert, genereert de site een gepersonaliseerde barcode. Scant u die code, dan komen de gegevens rechtstreeks in uw adresboek terecht. U kunt de qr-code ook op uw visitekaartje laten drukken, kwestie van uw contactpersonen het leven eenvoudig te maken. Sommige smartphones hebben die functie standaard, zodat u nieuwe contactpersonen vlot aan uw adresboek kunt toevoegen. “Het probleem is dat nog niet iedereen een smartphone

“Het is heel simpel: wat makkelijk te gebruiken is, heeft succes. Wat ingewikkeld is niet” Denis Thibaut, Getyoo

Te ingewikkeld, geen succes Aan ideeën ontbreekt het niet. De populairste toepassing is de businesscardscanner: een app waarmee u een foto kunt nemen van een visitekaartje en de gegevens op het kaartje kunt ‘lezen’ dankzij een systeem van optische tekenherkenning (de OCR-software). En dan zijn er de qr-codes. Het internet krioelt van de websites die qr-codes

afschrikt. Versie 2 belooft die zwakke plekken weg te werken. Om de toepassing ook als commerciële tool te kunnen gebruiken, komt er een methode om push-notificaties naar uw hele adresboek te sturen. Een maand na de lancering zit Clickycard aan een honderdtal virtuele kaartjes.

heeft”, zegt Denis Thibaut, salesmanager bij de Belgische start-up Getyoo, die tools voor gegevensuitwisseling in een gesloten omgeving zoals salons en conferenties aanbiedt. “Er zijn nog meer obstakels. Hoeveel mensen hebben een app gedownload die qr-codes leest? Hebben ze de app al geopend? Werkt hij wel altijd? Het is heel simpel: wat

makkelijk te gebruiken is, heeft succes. Wat ingewikkeld is niet.”

NFC komt eraan Al die nieuwe snufjes zijn in hetzelfde bedje ziek: ze zijn te weinig intuïtief. Ook de oudere methodes zijn geen toonbeeld van efficiëntie. Het versturen van een vcard via bluetooth gaat traag, als de verbinding al niet verbroken wordt. Via sms is de overdracht niet gratis en het is niet mogelijk om de gegevens meteen in te voeren als beide contactpersonen niet dezelfde gsm hebben. Via e-mail moet je verbonden zijn met het internet en het adres genoteerd hebben. Een technologie die het visitekaartje misschien wel kan vervangen, is Near Field Communication (NFC): een in de telefoon geïntegreerde chip, die het mogelijk maakt gegevens uit te wisselen door twee toestellen simpelweg tegen elkaar te houden. Eenvoudiger kan haast niet. Over dat systeem wordt al lang gesproken, vooral als betaalmiddel, maar concrete toepassingen laten op zich wachten. Hoewel een NFC-chip niet duur is, zijn er nog niet veel smartphones mee uitgerust. “Omdat NFC in de eerste plaats als een betaalmiddel wordt beschouwd, willen alle partijen hun deel van de koek”, legt Thibaut uit. “Bovendien valt te vrezen dat er door de oorlog tussen Apple en Samsung geen eenvormig protocol voor informatie-uitwisseling komt.” Ook weer te ingewikkeld dus. Wie met een geniaal alternatief op de proppen komt, wint wellicht het grote lot. z

Qr-code Na lang zoeken vonden we in onze dikke stapel visitekaartjes welgeteld één exemplaar met een qrcode. Toen we het hadden gescand, begon de 3Gverbinding te sputteren. Na drie pogingen en meer dan vijf minuten wachten, was het bingo: de gegevens van onze contactpersoon werden probleemloos toegevoegd aan ons adresboek. Handig, maar wel traag. Onze poging met een qr-codegenerator op internet had meer succes. Nu nog iedereen overtuigen om zo’n vierkantje op zijn visitekaartje te laten drukken. WWW.TRENDS.BE | 28 MAART 2013 95

BIZZ ZZAP

TIM CHRISTIAENS, DE TIMEMANAGER

De mythe van de nieuwe man Lange tijd werd gedacht dat de ongelijke arbeidsverdeling tussen mannen en vrouwen in het gezin geleidelijk zou verdwijnen. De laatste jaren is men daarvan afgestapt. De verhoogde participatie van de vrouw op de arbeidsmarkt heeft er niet toe geleid dat vrouwen minder gezinstaken verrichten. Volgens Tor, een onderzoeksgroep aan de VUB die een studie verricht naar tijdsbesteding, nemen vrouwen nog altijd twee keer meer huishoudelijk werk en kinderzorg op zich dan mannen. Vrouwen besteden dan ook minder tijd aan hun baan. Het soort gezinstaken dat we verrichten, hangt nog altijd sterk samen met het geslacht. Vrouwen houden

zich vaker bezig met routinematige en minder aangename karweien zoals wassen en strijken. Mannen daarentegen verrichten taken die plezieriger zijn, zoals koken voor vrienden en tuinieren. Tijdsbeheer kan ook in het huishouden soelaas bieden. Gezinnen kunnen zich bijvoorbeeld afvragen welke taken ze eventueel kunnen uitbesteden. Is het nodig zelf te strijken of de woning zelf te poetsen? Hoewel dat de samenleving veel geld kost, maakt het systeem van de dienstencheques het uitbesteden van zulke karweien financieel haalbaar. De auteur is expert in tijdbeheer bij Time Management Company.

Het vel van de ijsbeer De reclameaffiche met ‘Le Beau Mâle’ die het nieuwe parfum van Jean Paul Gaultier aanprijst, is alomtegenwoordig. De naakte man hebt u wellicht opgemerkt, maar zag u ook dat hij zich uitstrekt op het vel van een ijsbeer en dat zijn hand op de kop van het dier rust? De affiche getuigt van een stijlbreuk. Adverteerders zoals Coca-Cola, Tipp-Ex en Samsung gebruikten de ijsbeer tot nog toe op een heel andere manier in hun reclame: de ijsberen stonden voor een combinatie van humor, kracht en tederheid, en werden op een positieve manier in beeld gebracht. Deze reclamecampagne offert de ijsbeer op het altaar van de glamour. De Franse ecologische organisatie Robin des Bois riep zelfs op het parfum te boycotten, omdat Gaultier met de campagne de jacht en de internationale handel in bedreigde diersoorten zou steunen. Gaultier zelf stelde dat het ijsbeervel humoristisch en ironisch bedoeld is.

Laat de frisdrank knallen Vanaf 1 april loopt op de Belgische commerciële zenders een omstreden reclamespot van Sodastream, die eerder werd verboden in het Verenigd Koninkrijk. Sodastream is een Israëlische producent van toestellen om thuis zelf frisdrank of spuitwater te maken van kraantjeswater. Het bedrijf claimt dat één op de tien Belgische gezinnen al zo’n apparaat heeft. Hoe werkt het? U vult de fles van het toestel met kraantjeswater, zet die in het toestel en drukt op een knop om koolzuur toe te voegen. Als u fris-


SODASTREAM Omstreden filmpje kan in België.

drank wilt maken, voegt u er nog een capsule met siroop aan toe. De reclamespot benadrukt het grote voordeel van Sodastream tegenover

grote concurrenten als Coca-Cola en Pepsi: u hebt minder afval, omdat u de frisdrank niet in petflessen koopt, maar die zelf maakt. Dat wordt op een bijzondere manier duidelijk gemaakt in het filmpje: telkens als iemand op de knop van een toestel drukt om zelf spuitwater of frisdrank te maken, ontploffen stapels flessen bij de frisdrankfabrikanten. De Britse reclamewaakhond vond de spot daarom denigrerend. Ook in de Verenigde Staten werd een reclamespot van het bedrijf verboden. Bekijk het Britse filmpje hier via de qr-code.

JURIDISCH

Alexis Hallemans, advocaat bij CMS Debacker

PA RTNER S

Appbouwer zoekt fitnesscentra

Welke gegevens mag een bedrijf verzamelen?

Vorig jaar gingen Jolien Coenraets en haar vier compagnons officieel van start met G-flux. Met die onderneming legt het vijftal zich al sinds zijn studententijd toe op het maken van smartphone-apps voor outdoorsporten zoals wandelen, lopen en fietsen. “We combineren daarbij gps-technologie met game-elementen en sport”, legt Coenraets uit. Naast maatwerk heeft G-flux Mission Atlantis gelanceerd, een webplatform dat werknemers ertoe wil aanzetten te bewegen door van

Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst een onderscheid maken tussen natuurlijke personen en rechtspersonen. Op rechtspersonen zijn de wettelijke regels over de verwerking van persoonsgegevens niet van toepassing. Gegevens over rechtspersonen mag u dus naar believen verzamelen en bewaren. De wet op de verwerking van de persoonsgegevens bepaalt dat die gegevens enkel mogen worden verzameld en bewaard als de betrokkene ermee instemt. In sommige gevallen mogen persoonsgegevens toch worden verwerkt zonder toestemming van de betrokkene, bijvoorbeeld als de verwerking noodzakelijk is voor de uitvoering van een contract. Algemene gegevens zoals het adres, de naam of de contactgegevens van bestaande klanten mogen in een database worden opgeslagen. Voor de gegevens van prospecten ligt dat anders. De toestemming van de betrokkene is altijd vereist voor gevoelige gegevens zoals de etnische afkomst, politieke opvattingen, godsdienstige of

levensbeschouwelijke overtuigingen, het lidmaatschap van een vakvereniging of de seksuele geaardheid. Bovendien moet de betrokkene schriftelijk toestemmen. Maar dat wordt ruim geïnterpreteerd: dat iemand een vakje aanvinkt op een internetpagina, wordt bijvoorbeeld al beschouwd als een schriftelijk akkoord. Elke onderneming die gegevens van natuurlijke personen verwerkt, moet dat melden aan de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (de ‘Privacycommissie’) en daarbij opgeven om welk soort gegevens het gaat en wat ze ermee van plan is. Persoonsgegevens mogen enkel worden verzameld en bewaard ‘met een welbepaald doeleinde’ en mogen niet langer worden bewaard dan noodzakelijk. Wie bijvoorbeeld een database met persoonsgegevens aanlegt om een product te promoten, mag die gegevens bewaren zolang de actie loopt. Hij mag ze niet gebruiken voor een totaal ander product.

Hebt u een vraag voor onze experts? Stuur een e-mail naar [email protected].

TS

Om onze dienstverlening beter af te stemmen op onze klanten, willen wij met onze Franse en Nederlandse collega’s een gegevensbank aanleggen met inlichtingen over onze klanten en prospecten. Welke verplichtingen moeten we nakomen?

oefenen en sporten een spel te maken dat bedrijven kunnen integreren in de werkomgeving. “Om Mission Atlantis uit te bouwen, zoeken we uiteenlopende partners”, zegt Coenraets. “Zo zouden we partnerschappen met fitnesscentra kunnen aangaan, waardoor kilometers die gebruikers lopen of fietsen in hun zaak bijvoorbeeld ook meetellen op Mission Atlantis. Dat is handig voor de gebruiker, maar ook voor de fitnesszaak, omdat het de klantentrouw kan stimuleren.” jolien.coenraets@g-flux.com


VIER MEE MET 30 JAAR KNACK WEEKEND

30% KORTING OP DE PANTON CHAIR CLASSIC

Actie geldig in de vermelde Belgische verkooppunten tot 30 mei 2013.

30% KO

RTING

Word deze week

Helemaal Design. Speciaal voor 30 jaar Knack Weekend krijgt u een nooit geziene korting van 30% op de originele designklassieker Panton Chair Classic in kunststof, gelakt in de kleuren zwart, wit of rood. U betaalt € 844 i.p.v. € 1.206 per stoel.

De geluksindustrie

Crisis in de kerk

Ronde van Vlaanderen

Dubbelinterview met auteur Leo Bormans en filosoof Coen Simon

Hoe God verdween uit Vlaanderen

Edwig Van Hooydonck: ‘Ik was niet professioneel genoeg om te pakken’

www.knackfocus.be HOORT BIJ HET WEEKBLAD KNACK NR.13 VAN 27 MAART TOT 2 APRIL 2013 KNACK FOCUS, ELKE WEEK SAMEN MET KNACK EN KNACK WEEKEND - ISSN.2031-664X

+

The Flaming Lips Lander Gyselinck & Jens Bouttery Pedro Almodóvar Nicolas Cage Joe Jackson 25 jaar 4AD

50 tips voor een

milieubewuster bestaan

ERIC VAN ROMPUY (CD&V) & BEN WEYTS (N-VA)

‘N-VA wil de Endlösung van de Belgische staat’ ‘Eric, let asjeblief op je woorden’

Print uw voordeelbon via www.knackweekend.be/panton

F I L M ★ M U Z I E K ★ T E L E V I S I E ★ G A M E S ★ S T R I P S ★ E X P O ★ T H E AT E R ★ L I T E R AT U U R

HOORT BIJ HET WEEKBLAD KNACK NR. 13 VAN 27 MAART TOT 2 APRIL 2013 - KNACK WEEKEND, ELKE WEEK SAMEN MET KNACK EN KNACK FOCUS ISSN.0772294X

Om deze korting te genieten, print u de voordeebon uit via www.knackweekend.be/panton. Bij afgifte van deze bon in een van de vermelde verkooppunten krijgt u 30% korting bij aankoop van een of meerdere exemplaren van de Panton Chair Classic.

DE VROUW DIE U MOET LEZEN

JULI ZEH

Helemaal Knack.

Black 02 • Design Reportage Op bezoek bij de oudste snoepwinkel in Parijs


Betoverend Reizen langs de Noorse kust

Helemaal Design.

Is de trend ooit weg geweest? Die Vlaamse voorliefde voor de landelijke stijl duikt weer op, maar dit keer met een moderne twist en actuele inhoud: duurzaam, ludiek en origineel. De nieuwe landelijkheid heeft niets te maken met fermettes en pompoenen... Of toch? Al even typisch: de Vlaamse achterbouwtjes of koterijen, die in deze tijden van bepekte budgetten en krimpende bouwpercelen dé oplossing zijn voor een huisuitbreiding. Creatief bijbouwen, een kunst op zich. Ook nog in Black Wonen: een gesprek met de befaamde architect Lord Norman Foster over de voordelen van fietsen, de vele nadelen van de auto, het ontwikkelen van een nieuw stadsmodel en oh ja, architectuur.

De geluksindustrie

Crisis in de kerk

Ronde van Vlaanderen

Dubbelinterview met auteur Leo Bormans en filosoof Coen Simon

Hoe God verdween uit Vlaanderen

Edwig Van Hooydonck: ‘Ik was niet professioneel genoeg om te pakken’

F I L M ★ M U Z I E K ★ T E L E V I S I E ★ G A M E S ★ S T R I P S ★ E X P O ★ T H E AT E R ★ L I T E R AT U U R

www.knackfocus.be HOORT BIJ HET WEEKBLAD KNACK NR.13 VAN 27 MAART TOT 2 APRIL 2013 KNACK FOCUS, ELKE WEEK SAMEN MET KNACK EN KNACK WEEKEND - ISSN.2031-664X

+

The Flaming Lips Lander Gyselinck & Jens Bouttery Pedro Almodóvar Nicolas Cage Joe Jackson 25 jaar 4AD

50 tips voor een

milieubewuster bestaan

ERIC VAN ROMPUY (CD&V) & BEN WEYTS (N-VA) ‘N-VA wil de Endlösung van de Belgische staat’ ‘Eric, let asjeblief op je woorden’


Word deze week

30% verjaardagskorting op de Panton Chair Classic van Vitra.

DE VROUW DIE U MOET LEZEN

JULI ZEH

Helemaal Knack.

De C-Klasse 220 CDI BlueEFFICIENCY Edition verleidt u met één foto.

De C-Klasse 220 CDI BlueEFFICIENCY Edition verleidt uw fleet manager met enkele cijfers. CO2/km

Fiscale aftrekbaarheid

VAA Nettobijdrage1

Berline vanaf € 28.700 excl. btw

109 G

80 %

vanaf € 88,23/maand

163 pk

Break vanaf

114 G

80 %

vanaf € 99,24/maand

400 NM

€ 30.100 excl. btw

Motor

Bovenop de standaarduitrusting - Business Pack2 - AVANTGARDE uitvoering - LED koplampen vooraan - 16” AVANTGARDE velgen

(1) Schatting van de maandelijkse bijdrage voor de werknemer berekend op basis van de hoogst mogelijke aanslagvoet van 53,5 % op het bruto belastingvoordeel van alle aard voor een Mercedes C 220 CDI. (2) Bevat navigatie Becker Map Pilot, metaalkleur en cruise-control.

-,.t(CO2 /KM

Milieu-informatie KB 19/3/2004: www.mercedes-benz.be - Geef voorrang aan veiligheid. Afgebeeld model niet contractueel.

De strategie van de beursgoeroes

Recommend Documents