DE INTERNATIONALE STRATEGIE VAN GROTE KANTOREN

12 2012 € 11,50

32 REGIONAL MANAGING PARTNER: PIETER RIEMER (LINKLATERS)

89 RECENSENT: DIEDERIK RADDER (RECHTBANK AMSTERDAM)

63 DEALMAKER: EVERT-JAN OSNABRUGGE (DETERINK)

JAARGANG 8

VREEMDELINGENRECHT EUGÈNE SUTORIUS OVER FOUTEN VAN JURISTEN

A VO O R G O T N E D U O G TORS SPIGT LITIGA

DE INTERNATIONALE STRATEGIE VAN GROTE KANTOREN

nu ook als iPhone app!

Wat neem jij mee?

Wat je elke dag bij je hebt, zegt veel over wie je bent. Over wat je bezighoudt, de dingen die je meemaakt en wat je motiveert. Bij AKD zijn we benieuwd naar wat mensen ‘meenemen’. Naar hun interesses en ambitie. Wat deed jou besluiten rechten te gaan studeren? En wat wil je bereiken? AKD bestaat uit een hecht team van bevlogen advocaten en notarissen. Professionals met een eigen stijl. Vastbesloten alles eruit te halen wat erin zit. We investeren dan ook veel in de ontwikkeling van jong talent. Spreekt onze werkwijze jou aan? Laat het ons weten. We zijn benieuwd naar wat jij meeneemt. Kijk op watneemjijmee.nl.

nr. 12 – 2012

22 De drijfveren van Eugène Sutorius Eugène Sutorius droeg drie toga’s. Hij werd vooral bekend als advocaat in belangrijke euthanasieprocessen, maar hij was ook raadsheer en hoogleraar strafrecht. Tegenwoordig is Sutorius betrokken bij een programma voor excellente studenten en bij de Retoricakamer, een stichting die de kunst van goed spreken onder de aandacht brengt. Een gesprek over zijn leven in die drie toga’s en over zijn drijfveren.

66

38 Grote advocatenkantoren & internationalisering De internationalisering van onze samenleving laat ook de advocatuur niet onberoerd. Nederlandse kantoren volgen hun klanten naar het buitenland en tegelijkertijd komt het buitenland steeds meer onze kant op. Wat betekent dat voor de strategie van de grote kantoren? Welke keuzes moeten daarbij worden gemaakt, en waarop baseert men zich bij deze keuzes?

76

Als ik... vreemdelingenrecht

De visie van...

In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij het voor het zeggen hadden? Deze keer het vreemdelingenrecht.

Avontuur of comfort? Voor deze keuze stonden de vier partners die ruim twee jaar geleden Lemstra Van der Korst begonnen, een nichekantoor met als specialisatie corporate litigation. Met twee van hen, Ingmar Wassenaar en Flip Wijers, blikken we terug en kijken we vooruit.

nr. 12 – 2012

3

Winnaar Gouden Zandloper: snelste groeier 2008 – 2012

Link up. Vind je het een spannende uitdaging om hechte relaties op te bouwen met gerenommeerde, internationale cliënten? Wil je de grenzen van je praktijkgebied verleggen naar een breed spectrum van sectoren? Heb je het talent, inzicht én de energie om de meest complexe transacties succesvol af te ronden? Link dan met Linklaters! Wij zijn een wereldwijd, toonaangevend kantoor met advocaten, notarissen en fiscalisten. We zijn altijd op zoek naar jong toptalent. Dus als jij carrière wilt maken in een open en toegankelijke omgeving, waarin pragmatisme en vernieuwend denken centraal staan, bekijk dan onze stagemogelijkheden en vacatures op www.linklatersgraduates.nl

nr. 12 – 2012

Colofon Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Mr. bereikt ruim 28.500 actieve juristen in Nederland. De uitgever wordt door een Raad van Advies geadviseerd over het te voeren beleid. Informatie over abonnementen zie onderaan dit colofon. Redactieadres Van Kleef Media Kennemerplein 13, 2011 MH Haarlem Tel. 023 – 576 21 87, fax 084 – 726 59 93, mail: [email protected] Redactie Michiel van Kleef (hoofdredacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), mr. Annelieke Fenstra, Myrna van Lente Medewerkers mr. Lex van Almelo, mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), mr. Alieke Bruins, Laura Burgers (Bijgewoond), mr. Marianne van der Hoek (JongeBaliepagina), mr. drs. Michel Knapen, mr. Peter Louwerse, mr. Noortje Ogg (Jonge-Baliepagina), drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. drs. Miek Smilde, mr. Henriette van Wermeskerken Columnisten Harm Cammel, prof. mr. Rieme-Jan Tjittes Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Illustraties Josje van Koppen, Mirèn van Alphen Website www.mr-online.nl Webmeester Bart Pronk ([email protected]) Raad van Advies Baker & McKenzie: Chantal Rademaker de Ridder, Boekel De Nerée: Charlotte de Mos, Brunel Nederland: Arjan de Vries, Houthoff Buruma: Jaap Bosman, USG Juristen: Eelco Stuut, Voxius: Ruud Harinck Uitgeverij Kluwer Juridische Uitgevers Postbus 23, 7400 GA Deventer Tel. 0570-647621 Uitgever drs. Mirjam Bonting Media advies Maarten Schuttél Advertentiedeelname Capital Media Services B.V. Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected] Vormgeving COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk Senefelder Misset, Doetinchem Abonnementen en adreswijzigingen Abonnementsprijs € 110,00 per jaar. Losse nummers € 11,50, te bestellen via www.kluwershop.nl of 0570 – 67 34 49. Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en BTW. Juristen die als zodanig werkzaam zijn ontvangen Mr. kosteloos. Bij wijziging tenaamstelling en/of adres verzoeken wij u de huidige en de gewijzigde gegevens op te sturen naar Kluwer Klantenservice, Postbus 23, 7400 GA Deventer. Tel. 0570 – 67 34 49, fax 0570 – 69 15 55, www.kluwer.nl/klantenservice Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvuldigd. ISSN 1388-3372 – Copyright Kluwer 2012

81

86

NIEUWS

59 Sales

6 Met onder meer:

61 Dealmakers

Beroepsopleiding voor start al achterhaald, commotie in strafrechtland over kabinetsplannen, kwaliteit rechtspraak in gevaar, uitreiking Gouden Toga, meesters van de week en weblogs

75 Arrest van de maand

De Hullu(k) slaat terug 81 Muraal

Van Hilten de Vries van Ruitenbeek: kantoor met sfeer

COLUMN

SUBSIDIAIR

21 Rieme-Jan Tjittes

89 Lezen

Hou de Rijdende Rechter buiten RTL Boulevard

Diederik Radder (Rechtbank Amsterdam) las de nieuwste Grisham 86 Rijden

56 Buitenlandse zaken

Lesley Fisscher (Universiteit Twente) in de Citroën DS5

Berichten vanuit New York

90 Netwerken

59 Financieel

Legal Leadership Conference

RUBRIEKEN

Beter werk

31

Het vaste katern over jurist en arbeidsmarkt 32 Nieuws

Aanbestedingsblog, Norton Rose Fulbright, Avans-Fontys weer beste hborechten, de arbeidsthermometer en natuurlijk personalia 35 Column GroeiNu!

‘Het Grote Moeten’ en mindfulness 45 Jonge-Baliepagina’s

De Baliebabe van de maand, Dagboek van een stagiaire en meer Katern bedrijfsjuristen 47 Column Harm Cammel

Goed legal management 49 Ik en mijn bedrijfsjurist

Pieter Riemer (Linklaters) en Guido Bamberg (Equens) 52 Bedrijfsjuridisch nieuws

Nieuws en wisselcolumn van Elizabeth Hondius (MSD Nederland) 55 Inhouse bij...

The Royal Bank of Scotland

nr. 12 – 2012

5

Juridisch nieuws Beroepsopleiding voor start al achterhaald De nieuwe beroepsopleiding voor advocaten schiet nu al tekort. Volgens een aantal middelgrote advocatenkantoren wil de Nederlandse Orde van Advocaten te veel aandacht schenken aan juridische inhoud en te weinig aan ‘soft skills’. e Nederlandse Orde van Advocaten lijkt in haar plannen voor de nieuwe beroepsopleiding voorbij te zijn gegaan aan de opleidingsbehoeften van de toekomstige advocaat. Uit een in september verschenen onderzoek van Cassandra Seelemeijer, die in opdracht van OSR Juridische Opleidingen de toekomstige opleidingsbehoeften van advocaten onderzocht, blijkt dat er behoefte is aan ander onderwijs dan de Orde voorstaat. De advocaat is steeds meer ondernemer en strategisch adviseur en cliënten van nu verwachten commerciële oplossingen. Daar moet veel meer aandacht voor komen in het opleidingsaanbod, vinden de onderzochte kantoren. Mr. vroeg een aantal van deze kantoren naar hun visie op de Beroepsopleiding Advocaten die in september 2013 van start gaat. Stefan Bakkerus, advocaat en hoofd kennismanagement bij Nysingh, vindt de nieuwe opleiding een goede stap vooruit, maar vraagt zich af of er wel voldoende rekening is gehouden met de veranderende rol van de advocaat. “De advocaat is niet meer alleen een juridisch professional, maar ook al snel een begeleider, leidinggevende en in meerdere of mindere mate ondernemer. Met die uiteenlopende rollen worstelen advocaten in de praktijk nog wel eens. Daaraan zou in een vroeg stadium van de opleiding aandacht kunnen worden besteed. De Orde beperkt het onderwijs wel erg tot de klassieke rol als professional.” Mare Terpstra, HRM-adviseur bij Hekkelman Advocaten en Notarissen, vindt ook dat er te weinig nadruk ligt op de ‘soft skills’. “Een gemiste kans. Het onderwijs moet veel vooruitstrevender worden. Het moet inspelen op de bewegingen in de markt. We hebben geen

D

behoefte aan klassieke juristen, maar aan actieve, efficiënte, effectieve advocaten die weten hoe ze moeten ondernemen.” Mark Jansen, kennismanager bij Dirkzwager: “Advocaten moeten in toenemende mate buiten hun vakgebied opereren. Zich bewust zijn van de ontwikkelingen die invloed hebben op het werk maar niet juridisch van aard zijn. En weten hoe ze daarmee moeten omgaan. Natuurlijk leren ze dat gaandeweg ook, maar het zou beter zijn als daarvoor al in een vroeg stadium de zaadjes worden geplant. ” Seelemeijer, die in haar rapport al tot de conclusie kwam dat er behoefte is aan andersoortig onderwijs, vermoedt dat de kritiek advocatuurbreed geldt. “Kantoren zijn zo veel tijd en geld kwijt aan de opleiding, daar moet wel een opleiding tegenoverstaan die toegevoegde waarde heeft en aansluit bij wat ze nodig hebben. Er gebeurt van alles op de juridische markt en ik kan niet verklaren waarom de Orde daar weinig tot niets mee doet in de nieuwe opleiding.”

Civiele procesinnovatie nu ook in Arnhem e Arnhemse rechtbank is begin november gestart met het project civiele procesinnovatie van de Raad voor de rechtspraak. De rechtbank gaat proefdraaien met een

D

6

nr. 12 – 2012

aangescherpt procesreglement voor civiele dagvaardingen, dat onder meer strenge eisen stelt aan de omvang van processtukken. Het reglement gaat gelden voor alle civiele zaken,

dus ook voor lopende zaken die al in behandeling zijn. Het project civiele procesinnovatie voorziet in een aantal pilots bij diverse gerechten die inzicht moeten geven in de mogelijkheden om civiele zaken sneller en efficiënter te laten verlopen. De rechtspraak wil hiermee aansluiten bij de behoeften van de samenleving. Belangrijk voor het slagen van het project is niet alleen dat de rechterlijke macht sneller vonnis wijst, maar ook dat de advocatuur versnelt. De Raad betrekt hen daarom actief bij dit project. De Haagse rechtbank startte in mei van dit jaar met een proef met een doorlooptijd van een handelszaak van zestien weken

in vooraf geselecteerde zaken. Door direct bij het aanbrengen van de zaak een datum te bepalen voor comparitie en een vonnistermijn van vier weken krijgen procesdeelnemers veel eerder zekerheid over de uitkomst van de procedure. De rechtbank kan hierdoor zaken sneller en efficiënter afhandelen.Het Gerechtshof Amsterdam doet een proef ‘maatwerk door regie’. In hoger beroep vindt er direct een zitting plaats, waar in overleg met de procespartijen vooraf het verloop en de duur van het proces worden vastgesteld. Door deze directe benadering is er continu regie en de mogelijkheid tot bijstelling.

Juridisch nieuws Volksverlakkerij all me old fashioned, maar ik vind dat een advocaat ook naar buiten toe een zeker decorum moet ophouden. En dat betekent dat je sommige dingen gewoon niet moet doen. Bijvoorbeeld meedoen aan een televisieprogramma dat bij voortduring de kijkers op het verkeerde been zet over hoe ons rechtssysteem in elkaar zit. Ik doel op het programma Pro Deo van RTL4 dat sinds eind oktober op dinsdagavond te zien is. Dat er vier bekende advocaten aan

C

meedoen staat vast, of het topadvocaten zijn, zoals constant wordt gemeld, durf ik te betwijfelen. Er kan namelijk geen enkele andere reden tot deelname van betrokkenen zijn dan de wens tot zelfbevlekking. In het programma worden personen in een juridisch uitzichtloze situatie bijgestaan door een van de topadvocaten bijgestaan. Maar meestal tevergeefs. De kijker heeft het nakijken, want uitgelegd wordt er niets. Permanent wordt inge-

speeld op zijn of haar onderbuikgevoelens. In de ogen van RTL4 lijkt ons recht daarmee een aanschakeling van onrechtvaardigheden. Dat de zender juridisch leed tot infotainment wil maken is in de strijd om de kijkcijfers begrijpelijk. Dat geldt niet voor de advocaten die hieraan meewerken. Zij hebben de plicht om onjuistheden aan de kaak te stellen, maar schaapachtig meeblaten onder het motto ‘kan dat nou allemaal maar in ons land’, nee, dat zou niet moeten mogen.

Michiel van Kleef, hoofdredacteur @michielvankleef

Commotie in strafrechtland over kabinetsplannen Er bestaat grote verdeeldheid over de nieuwe kabinetsplannen omtrent de strafrechtketen. Het belangrijkste voorstel waarover commotie is ontstaan, is een regeling waarbij een celstraf van meer dan twee jaar na uitspraak in eerste aanleg direct ten uitvoer moet worden gelegd, ook al wordt hoger beroep aangetekend. olgens de Nederlandse Orde van Advocaten staat het plan tot directe tenuitvoerlegging op gespannen voet met de rechtstaat. Het recht op een eerlijk proces zou namelijk in gevaar komen. Bovendien kan de rechter in hoger beroep tot een ander oordeel komen en in het geval van vrijspraak heeft de verdachte dan onterecht zijn straf uitgezeten. Rinus Otte, raadsheer bij het Gerechtshof Arnhem en bijzonder hoogleraar Organisatie van de Rechtspleging aan de Rijksuniversiteit Groningen, vindt de reactie van de advocatuur sterk overtrokken. “Dat zijn veel te grote woorden. De Orde stelt zich te defensief op.” Volgens Otte moeten dergelijke voorstellen worden gezien in het licht van het gehele systeem. En dan is het wellicht zo gek nog niet.“Er zijn immers al onderdelen van het strafrechtsysteem die hier veel op lijken, zoals de voorlopige hechtenis. In sommige situaties worden mensen vastgezet op grond van een ver-

V

denking tot er een oordeel is van de rechter. In die situaties komt het uiteindelijk niet altijd tot een veroordeling en regelmatig tot een vrijspraak.” Hij vervolgt: “Laten we wachten op het uitgewerkte voorstel alvorens moord en brand te roepen. Op voorhand beweren dat de rechtstaat naar de bodem van de zee glijdt, gaat echt te ver. Dat argument ben ik een beetje zat.” Matthias Borgers, hoogleraar straf(proces) recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, sluit zich bij Otte aan. Hij noemt de argumenten van de Orde ‘te verstrekkend’ en is van mening dat er best randvoorwaarden te bedenken zijn waaronder een systeem met directe tenuitvoerlegging goed zou kunnen functioneren. “De mensenrechten verzetten zich naar mijn idee hier niet tegen. Vereist is wel dat de kwaliteit van de rechtspraak in eerste aanleg heel goed moet zijn. Rechtbanken zouden daarvoor betere mogelijkheden moeten krijgen (meer tijd en geld). Hoger beroep zou dan bijvoorbeeld niet een volledige herkansing moeten zijn, maar meer een klaaginstantie voor fundamentele fouten. Op die manier kun je hoger beroepen en cassaties beperken.” Schorsen

Rechter Nol van de Ven (Rechtbank ’sHertogenbosch) vindt juist dat onmiddellijke executie alleen aan de orde zou moe-

ten kunnen zijn indien het Hof op verzoek van de verdediging de mogelijkheid heeft die executie te schorsen, zodat grote gevolgen van eventuele gerechtelijke dwalingen kunnen worden voorkomen. “Een onvoorwaardelijke executie van een door de rechtbank opgelegde gevangenisstraf na hoger beroep verhoudt zich niet met het uitgangspunt dat eenieder recht heeft op een berechting in twee feitelijke instanties en lijkt zich evenzeer niet te verhouden met het Verdragsrecht.” Ook Bart Nooitgedagt, strafrechtadvocaat en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten, verzet zich hevig en noemt de plannen kansloos. “De beloften, voornemens en bepalingen getuigen van een gebrek aan inzicht in de fundamenten van het strafproces, internationale verdragen, de effecten van die maatregelen en ontberen mededogen. De kans dat deze plannen zich daadwerkelijk vertalen in wetten is nihil. Zij zullen stranden op internationale verdragen en maatschappelijk verzet.”

nr. 12 – 2012

7

Bedankt voor het vertrouwen! JMS drs

juri

dis

Ma ch

rce

ver

Tex jurid t s e isch

lS

tale

r

teu

r

ve r t

r v ic

aalb

u re a

u

e

Mg

r. C . Ve erm K JV T an laa ole 02 99 n5 n F d a 3 8 m 51 02 8 9 51 9-3 E 51 inf 75 o@ W 1 jm ww s t ext w. j . ms tex nl t.n l 11

Ervaren juridisch vertalers

31

Kijk op juridischebrochure.nl voor meer info

Alle talen Directe, snelle behandeling Vaste, scherpe tarieven Persoonlijk contact

Ook in het nieuwe jaar kunt u bouwen op JMS Textservice. Het JMS vertaalteam is gemotiveerder dan ooit tevoren en geeft dag in dag uit inhoud aan onze filosofie: wij zorgen dat het goed komt, hoe dan ook! Deze aanpak heeft zich vertaald in een sterk groeiende klantenkring. Op www.jmstext.nl/klanten ziet u enkele positieve klantreacties. Voor spoedopdrachten, informatie of onze tarieven zijn we altijd bereikbaar op onderstaand nummer, en binnen een uur doen we u een scherpe offerte.

0299 351 851

Uw deadline, onze zorg!

Juridisch nieuws De Jonge NJV seminar 2012 mwille van het algemeen belang’ is het centrale thema van het jaarlijkse seminar van De Jonge Nederlandse Juristen-Vereniging (NJV). Het seminar wordt woensdag 12 december in de Universiteit Leiden worden gehouden. Aan de hand van drie uiteenlopende essays gaan de jonge juristen in discussie over de inhoud en de rol van het algemeen belang in de Nederlandse rechtsorde. De pre-essayisten zijn: Anita van

‘O

den Berg (advocaat bij Kennedy Van der Laan en onderzoeker aan de Vrije Universiteit) die het heeft over ‘Integriteitsonderzoek ter bescherming van publieke belangen’, Pim Geelhoed (promovendus aan de Universiteit Leiden) over ‘Europeanisering van het algemeen belang in de strafrechtelijke handhaving’ en Walter Dijkshoorn (jurist bij de Raad van State) over ‘Het privaatrecht is niet geschikt om het algemeen belang te

dienen. Nou en?’ De middag wordt voorgezeten door hoogleraar burgerlijk recht Carel Stolker (Universiteit Leiden) en zal worden afgesloten met een borrel. Meer informatie: www.jongenjv.nl.

Kwaliteit rechtspraak ernstig in gevaar De kwaliteit van de rechtspraak is ernstig in gevaar. Een bij de Tweede Kamer aanhangig wetsvoorstel, dat afdoening van kantonzaken in hoger beroep door één rechter mogelijk maakt, leidt tot afbreuk van de rechterlijke objectiviteit en onafhankelijkheid en veroorzaakt rechtsongelijkheid. Aldus twee raadsheren. aarlijks worden circa 3000 kantonzaken (voornamelijk arbeids- en huurzaken en geldvorderingen tot 25.000 euro) in hoger beroep behandeld door de gerechtshoven. De minister van Veiligheid en Justitie meent dat de helft van deze appelzaken enkelvoudig kan worden afgedaan, omdat die ‘eenvoudig’ genoeg zouden zijn. Volgens de Memorie van Toelichting moet deze wetswijziging een besparing van vier à vijf miljoen euro per jaar opleveren. C.M. Aarts, raadsheer bij het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch maakt zich ernstige zorgen. “Ik ben bang dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van de rechtspraak. Natuurlijk willen we meedenken over hoe de rechtspraak beter georganiseerd en geregeld kan worden, maar dit zijn principiële discussies. Er is ooit besloten om hoger beroepen door drie rechters te laten behandelen, daar zat een gedachte achter. Dat wordt nu zomaar overboord gegooid.” Zijn Amsterdamse collega S.F. Schütz, van wie in oktober een opiniestuk over dit onderwerp in NRC Handelsblad verscheen, valt hem bij: “Rechtspreken door drie rechters leidt tot betere uitspraken. Meervoudige rechtspraak draagt bij aan het voorkomen van fouten en biedt een waarborg voor objectiviteit doordat persoonlijke opvattingen worden gerelativeerd. Met z’n drieën kom je tot een evenwichtiger oordeel.” Daarbij worden volgens Schütz uitspraken makkelijker door een rechtszoekende aanvaard als hij weet dat drie rechters naar zijn zaak hebben gekeken. “In een ideale wereld zou natuurlijk alles meervoudig moeten worden afgedaan, maar daarvoor is er eenvoudigweg niet genoeg geld.” Verder vinden Schütz en Aarts het een groot probleem dat geen objectief en hanteerbaar criterium wordt aangedragen aan de hand waarvan de hoven kunnen bepalen in welke gevallen een kantonappel geschikt zou zijn voor verwijzing naar de enkelvou-

J

dige kamer. Dit kan leiden tot grote rechtsongelijkheid. Er valt enorm te twisten over wat nu precies ‘eenvoudig’ is. Met als gevolg dat in vergelijkbare zaken door het ene hof wel en door het andere hof niet enkelvoudig worden afgedaan. Daarnaast komt de onafhankelijkheid van de rechtspraak onder druk te staan. Schütz: “Het wetsvoorstel laat aan de hoven over of ze al dan niet tot enkelvoudige behandeling overgaan, maar dwingt ze daar eigenlijk toe door minder budget te geven. Het doel is immers bezuiniging. De rechterlijke onafhankelijkheid – het wezen van de rechtspraak – komt daardoor op de helling te staan. Dat mag niet gebeuren. We moeten altijd in alle vrijheid zelf kunnen beslissen zonder te hoeven vrezen of we het financieel gezien wel gaan redden.”

nr. 12 – 2012

9

Juridisch nieuws ‘Meer inspraak voor rechters wenselijk’ Door de grote kloof tussen rechters en hun bestuur komt de interne onafhankelijkheid van rechters in gevaar, stelt raadsheer Bart van Lierop. De herziening van de gerechtelijke kaart maakt deze situatie niet beter. Van Lierop pleit voor meer inspraak binnen de Rechtspraak. e rechter is de laatste jaren de controle over zijn eigen procesvoering steeds meer kwijtgeraakt”, vertelt Bart van Lierop, raadsheer in het College van Beroep voor het bedrijfsleven, die hierover onlangs ook in het Nederlands Juristenblad schreef. “Opmerkelijk, want dat is precies hetgeen waarvoor ten tijde van de oprichting van de Raad voor de rechtspraak in 2002 is gewaarschuwd door verschillende leden van de rechterlijke macht, waaronder de oudpresident van de Hoge Raad Pim Haak. De Rechtspraak is een grote piramidevormige organisatie geworden waarin op bestuurlijk niveau beslissingen worden genomen die ver af staan van de praktijk.” De Raad bestaat uit vier leden waarvan twee afkomstig zijn uit de rechterlijke macht en twee van buitenaf. Van Lierop vindt het onverstandig dat deze vier perso-

“D

‘meepraatpositie’ van individuele rechters moet worden hersteld, maar ook andere professionele actoren zoals de advocatuur en wetenschap moeten inspraak kunnen hebben. Uiteindelijk gaat het om goede rechtspraak binnen een redelijke termijn. Dat is in het belang van iedereen, dus daar zou iedereen over moeten kunnen meepraten.” Daarnaast vindt Van Lierop dat de Raad meer een afspiegeling van de gehele Rechtspraak moet zijn. Hij pleit voor een grotere groep bestuurders die bestaat uit gekozen rechters uit alle niveaus van de rechterlijke macht, zoals dat ook door de Raad van Europa wordt aanbevolen.

Inning griffierechten weer uitgesteld

De advocatuur dwaalt af

e invoering van het nieuwe systeem voor de centrale inning van griffierechten door het Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak (LDCR) is voor de tweede keer uitgesteld. De Rechtspraak heeft vastgesteld dat het systeem nog onvoldoende waarborgen biedt voor een tijdige en juiste verwerking van de inningen van griffierechten. Het nieuwe systeem zou per 1 november beschikbaar komen. Oorspronkelijk was het de bedoeling het systeem per 1 september in te voeren, maar dat werd in augustus uitgesteld in verband met laatste tests en aanpassingen. Voorlopig blijft het huidige financiële systeem gehandhaafd. De centrale inning van griffierechten door het LDCR zou een vereenvoudiging van de administratie van de advocatuur betekenen en bijdragen aan tijdige betaling van het verschuldigde griffierecht. Daarom zegt de Rechtspraak te blijven streven naar een spoedige invoering van een landelijke rekening-courant.

De site van Mr. (www.mronline.nl) heeft een rubriek Opinie. Onlangs schreef advocaat Harm van Berkum een bijdrage.

D

10

nen het gehele reilen en zeilen van de rechtspraak bepalen. Hij refereert in dit kader aan de recente benoeming van de nieuwe presidenten. “Voorafgaand aan de sollicitatieprocedure heeft de Raad aan de toen zittende presidenten laten weten of zij al dan niet voor benoeming geschikt werden bevonden. Dat is geen gelukkige gang van zaken. Het lijkt erop alsof de presidentenlijst bij voorbaat al vastlag. Althans, alles wijst in die richting, want bij elf van de zestien gerechten heeft de Raad slechts één kandidaat voorgedragen (bij de overige vijf twee kandidaten). De Raad heeft dus geen reële keuze of inspraak aan de gerechten geboden.” Het is niet verrassend dat Van Lierop de herziening van de gerechtelijke kaart in dit opzicht een stap achteruit in plaats van vooruit vindt. “De minister en de Raad beweren dat de organisatie moet worden opgeschaald omwille van het waarborgen van de kwaliteit, maar ik denk dat dit het tegenovergestelde bewerkstelligd. We creeren hiermee een nog grotere kloof tussen de rechters en hun bestuur.” Volgens Van Lierop moet er meer ruimte zijn voor debat binnen de rechterlijke organisatie. “De

nr. 12 – 2012

en korte samenvatting van het artikel dat de Haagse advocaat Harm van

E

Harm van Berkum

! !

Opinie

!

!!!

Berkum (TransactionCounsel. nl) schreef (Opinie/Advocatuur): “De advocatuur staat de laatste tijd sterk in de belangstelling en in toenemende mate onder druk. De overheid dreigt met onorthodoxe maatregelen om het toezicht te verscherpen. De Orde van Advocaten probeert deze stap met man en macht te voorkomen. Maar is er niet meer aan de hand? De advocatuur lijkt af te dwalen van haar kernwaarden. Cliënten en medewerkers voelen dit en zoeken naar alternatieven.”

Bijgewoond

Als drukke jurist kunt u natuurlijk niet overal aanwezig zijn. Mr. brengt u daarom maandelijks verslag uit van de gemiste highlights. door Laura Burgers en Michiel van Kleef

Leer onderhandelen van FBI onderhandelaar Chris Voss! Datum: 22 oktober 2012 Aantal aanwezigen: zo’n 75 Locatie: Industrieele Grote Club, Amsterdam Borrel: Hè wat jammer nou! Van tevoren leek het zo leuk. Een avondje sterke verhalen uit de spannende oude doos van de Chief Hostage Negotiator van de FBI, Chris Voss. Voss werkte 24 jaar lang bij de FBI en leidde onderhandelingsteams bij gijzelingen over de hele wereld. Van Bagdad tot Bogota. En was verantwoordelijk voor de opleiding van meer dan 90 FBI-onderhandelaars. Althans, zo ronkte de flyer.

Vooraf was er een buffet. Wat zou er die 22ste oktober met zo’n programma verkeerd kunnen gaan? Vrij veel. Voss had iets heel anders in petto dan bloedstollende anekdotes over al dan niet rampzalig verlopen onderhandelingen waaruit de aanwezige advocaten en bedrijfsjuristen dan vervolgens hun wijze lessen zouden krijgen aangereikt. Niets van dit alles. Niet één case story. Integendeel, de deelnemers moesten zelf aan het werk in rollenspellen. Getuige de hilariteit in de zaal een onderhoudende bezigheid, maar voor wie niet meedoet aan participerende journalistiek een redelijke saaie tijdsbesteding. Tweegesprekken met als opgave: leg eens uit waarom golf je passie is en stel vervolgens aan de verteller geen vragen waarop een ja of nee kan komen. Misschien hadden we moeten inschrijven voor de tweedaagse cursus (the 9 skills of excellent negotiation) en was daar de vonk overgesprongen. Kan dus een inschattingsfoutje zijn geweest, maar we hadden toch het idee dat de organisatie ook een cursusje had gemist: managing expectations. (MvK)

OSR-cursus ‘Amerikaanse lessen voor het Nederlandse strafrecht’ Datum: 2 november 2012 Aantal aanwezigen: 30 Locatie: OSR Juridische opleidingen, Utrecht Borrel: Wat kunnen wij Nederlanders leren van het Amerikaanse strafrechtsysteem? Die vraag werd beantwoord tijdens een levendige cursus door de strafrechtadvocaten Bart Stapert en Derk Wiersum,

georganiseerd door OSR Juridische Opleidingen. Vrolijk wisselden de twee advocaten elkaar af met recente wetenschappelijke onderzoeken, interessante weetjes en sappige anekdotes. Stapert vertelde onder andere dat hij in de loop der jaren veel positiever is gaan denken over juryrechtspraak. “Ten eerste omdat het leuk is”, zei hij. “Iedereen zit voortdurend naar je te kijken… niets geeft zoveel adrenaline als een juryproces.” Bovendien betwijfelt Stapert of professionele rechters objectiever zouden zijn dan een jury. “De jury is er voor de vaststelling van de feiten”, benadrukte Stapert. “Ik denk dat juryleden veel steviger met de poten in de modder staan, en beter dan rechters de geloofwaardigheid van getuigen kunnen inschatten.” In de Verenigde Staten is het volstrekt normaal dat advocaten bij getuigen thuis langs gaan voorafgaand aan het proces. Dat is in Nederland wel anders. “Rechters die horen dat jij als advocaat getuigen hebt gesproken ontploffen, die draaien helemaal door, ze gaan stuiteren!” stelde Wiersum. Om er enthousiast aan toe te voegen dat er geen enkele juridische belemmering is contact met getuigen op te nemen, zolang het maar geen getuigen van het OM zijn. Stapert noch Wiersum noch OSR kreeg een cent voor de cursus. De hele opbrengst ging namelijk naar de Stichting Rechtshulp Terdoodveroordeelden, waarbij zowel Stapert als Wiersum nauw betrokken is. De dag werd feestelijk afgesloten toen Carla Leentjes, de opleidingsmanager van OSR, binnenkwam met een cheque: ruim 7000 euro was er verzameld. De cursisten applaudisseerden tevreden: niet alleen hadden ze veel opgestoken, ze hadden ook nog eens bijgedragen aan dit goede doel. (LB)

$
(&1$#)
)!%  %!!#

%
 %#(
)

 %
$% .
##! $$ %

.

) *

$ 
#! 
"#&
!"
!#%
%#
#(%
)!!#

!!#%$% /


,
!"
,!
#

)!%

&($
$


$%%
$
!
!"+
,
,$% .
"#&$

!"
*%&
!!
)(
%
  0
$
 %!!#
%

!
)!!#
$"$&!"  0



#
#&$
%
)
( %
(
#%
 /


















0 0










12

nr. 12 – 2012

#0
0 00
!(*
# "
4 5674

*
!


#
!(* 2%*)!% 0 

www.mr-online.nl 20 NOVEMBER Hoogleraar gezondheidsrecht Joep Hubben (Rijksuniversiteit Groningen/Nysingh) viert zijn 25-jarig wetenschappelijk ambtsjubileum.

Door verschillende letselschadeadvocaten wordt beweerd dat medische verzekeraars van ziekenhuizen, die worden ingeschakeld bij mogelijke medische fouten, bewust de procedure frustreren. Wat moet er gebeuren? “Dat gebeurt niet bewust. Wel duurt de afhandeling te lang voor de gelaedeerden of nabestaanden. Probleem is vaak het debat over de interpretatie van de medische toedracht. Het zou al helpen indien ook de ingeschakelde medisch deskundigen aan termijnen worden gebonden.”

5 NOVEMBER Jannemieke Ouwerkerk (Universiteit van Tilburg) was dagvoorzitter van het Misdaadcongres 2012.

Welk wetsartikel vindt u het mooist? “Zonder aarzeling artikel 1 Wetboek van Strafrecht, het materieelrechtelijk legaliteitsbeginsel: geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling. We beginnen er ook mee in het eerstejaarsonderwijs. Daarmee is overigens niet gezegd dat de omvang en diepte van het leerstuk voor eerstejaars behapbaar is; voor mijzelf is dat het ook niet. Naast het mooiste artikel is het misschien wel het moeilijkste artikel. Ik hoop het ooit helemaal te begrijpen.” Kent u ook een potentiële Mr. van de week? Mail ons! [email protected]

22 OKTOBER Laurien Koster is voorzitter van het onlangs opgerichte College voor de Rechten van de Mens.

Meesters van de week 13 NOVEMBER

Waarom een College voor de Rechten van de Mens? Het is toch goed gesteld met de mensenrechten in Nederland? “Het is hier natuurlijk geen Syrië. Maar mensenrechten worden in Nederland niet gemakkelijk herkend. Uit onderzoek blijkt dat mensen niet veel meer dan vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en gelijkheidsrechten herkennen als mensenrechten. Hierdoor hebben ze ook geen zicht op alledaagse situaties waarin hun meest fundamentele rechten betrokken zijn. Gebrek aan kennis van de eigen rechten draagt zeker niet bij aan het respect voor de rechten van anderen. En dat zie je vooral terug bij de behandeling van mensen en kinderen die geen stem hebben of niet populair zijn bij de meerderheid, zoals ouderen, mensen met een beperking of vreemdelingen.”

Tjeerd Schiphof (Universiteit van Amsterdam) is bestuurder van de Vereniging Kunst Cultuur Recht die tien jaar bestaat.

De laatste jaren is de juridisering van de kunstsector een feit. Is de huidige regelgeving daarvoor toereikend genoeg? “Er blijven lastige gevallen, zoals bij de inhoudelijke beoordeling van kunst bij subsidiëring (en bij beroep tegen weigeringen om subsidie te verlenen).” De overheid heeft de geldkraan voor kunst en cultuur behoorlijk dichtgedraaid. Ziet u het somber in? “Voor de ‘echte’ kunst wel, de cultureel erfgoedsector waar ik me meer op richt is tot nu toe naar verhouding buiten schot gebleven.”

29 OKTOBER Yuwen Li hield haar oratie als bijzonder hoogleraar Chinees Recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

U stelt dat China indrukwekkende vorderingen heeft geboekt op weg naar een efficiëntere rechterlijke onafhankelijkheid, maar dat het nog lang niet ver genoeg gaat. Maakt u zich zorgen? “(...) Hoewel de hervormingen positieve resultaten hebben opgeleverd onder het

bestuur van Xiao Yang, de voormalige President van de Supreme People’s Court (1998-2008), is er helaas in de afgelopen jaren een terugval waar te nemen. Rechterlijke onafhankelijkheid en professionalisering krijgen nu weer minder aandacht en het populisme binnen de rechterlijke macht neemt toe. Van Chinese rechtsgeleerden, advocaten en rechters krijg ik echter de indruk dat de wens om de situatie te verbeteren groot is. Wanneer de politieke situatie er meer open voor staat, hoop ik oprecht dat er een nieuwe ronde van hervormingen plaatsvindt, op weg naar een onafhankelijk, eerlijk en effectief rechtssysteem.”

Een selectie van uitspraken die de Mrs. van de Week de afgelopen maand deden op de site van Mr. (www.mr-online.nl). Elke week beantwoordt een jurist die die week in het nieuws is een aantal vragen. Wie een wekelijks overzicht wil van alle Mrs. van de week kan zich abonneren op de Mr. e-mailnieuwsbrief via www.mr-online.nl

nr. 12 – 2012

13

Weblogs De geest van de nultolerante Teeven Op de website van Mr. werd weer druk geblogd. Hier een greep uit de inhoud. Meer lezen? Kijk op www.mr-online.nl uridisch journalist Lex van Almelo is de nieuwste Mr.blogger. Hij heeft het over “de geest van de nul-tolerante staatssecretaris Teeven” die duidelijk door het Openbaar Ministerie waart. “Het OM deinst er namelijk niet voor terug een strafrechtelijke olifant te maken van een sociale muggenlarf. De larf is een ruzietje tussen een internist met twee honden en twee vriendinnen met één hond. Er wordt over en weer met een stok gegooid, een vrouw wordt geraakt, doet aangifte, maar wil niet dat het een strafzaak wordt. Het OM vervolgt de internist, maar de vrouwen niet. Het Gerechtshof ‘s Hertogenbosch ziet meer in een verzoeningsgesprek en verklaart het OM niet-ontvankelijk. Volgens de Hoge Raad moet het Hof die beschikking beter motiveren. Als dat lukt, komt het misschien nog tot een verzoening. Tenzij Teeven ervoor gaat pleiten dat baasjes hun aangerande teven mogen verdedigen met een stok.”

J

Een advocaat in de Cariben

blogt deze keer vanuit St. Maarten, waar zijn kantoor (VanEps Kunneman Vandoorne) een nieuwe vestiging opende: “De mevrouw bij ‘Registratie’ heeft mij twee weken geleden nog teruggestuurd omdat niet alle kopieën in kleur waren. Vandaag vraagt ze zich hardop af waarom ik in godsnaam zoveel kleurenkopietjes heb meegenomen… Dan vraagt ze of ons kantoor een N.V. of een B.V. is. “Wij zijn een maatschap mevrouw”, zeg ik. Ze kijkt mij verward aan en zegt, “Maatschap,

dat komt niet voor in ons systeem hoor meneer, dus dat kan niet. Ons systeem zou moeten worden aangepast en dat kan ook niet. Misschien wel door de IT-man uit Curaçao. Hij komt over drie weken. Denk ik. Kunt u van uw kantoor niet gewoon een N.V. of B.V. maken? Op weg naar buiten roept ze mij na dat ik de volgende keer de statuten van de maatschap (!) dien mee te nemen… Geduldig ga ik op weg naar de plaatselijke energiemaatschappij. Even de aansluitkosten per cheque betalen…” Erna Suman vluchtte in 1999 vanuit voormalig Joegoslavië naar Nederland en is een van de 3000 studenten die de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF jaarlijks ondersteunt. Inmiddels is Suman masterstudent strafrecht en weet ze zeker dat ze ‘de toga als vaste outfit’ wil houden. Een carrière in de juridische wereld is haar droom, zo schrijft ze in haar blog. “Hoewel ik nog moet afstuderen en ik mij ervan bewust ben dat de banen niet voor het oprapen liggen, blijf ik positief. Door mijn allochtone achtergrond zal ik mij altijd net iets extra moeten bewijzen, maar aan motivatie en doorzettingsvermogen zal het mij in ieder geval nooit ontbreken.” “Zwarte Bram, zo noemen ze (voormalig) confrère Moszkowicz bij mij in de kroeg”, vertelt advocaat Gerben Kor. “Ik zeg dan altijd: ‘dat is niet netjes’. ‘Nee’, zeggen ze dan, ‘dat is ie ook niet.’ En dan gaan ze voort met hun litanie tegen de geldhongerige

advocatuur in het algemeen en onbetrouwbare strafpleiters in het bijzonder. Ik probeer nog uit te leggen dat het allemaal heel erg meevalt, dat er ongelofelijk veel tinten grijs te ontwaren zijn, maar ik word weggelachen. En wat doe je dan uiteindelijk? If you can’t beat them, join them. Want laten we eerlijk zijn, het is wel een mooi verhaal, dat zich de afgelopen jaren heeft ontsponnen rondom (voormalig) confrère M. Dus ik heb een libretto voor een operette geschreven, onder de titel ‘Zwarte Bram’.” Rechtsfilosoof Hendrik Kaptein hield een pleidooi voor invoering van menselijke en maatschappelijke dienstplicht voor juristen. “Te vaak begrijpen advocaten en anderen niet dat cliënten en anderen ook mensen zijn. Zelfs Hobbes hanteerde de Gulden Regel: behandel een ander niet zoals je zelf niet wilt worden behandeld. Als je die goed wilt toepassen kan het geen kwaad om eens een tijdje in de schoenen van je lijdende voorwerpen te staan. Te vaak worden werkelijk betrokkenen verborgen in bijrollen. Laat dan ook niet alleen officieren van justitie en rechters een tijdje zitten, laat ook advocaten eens arme klanten zijn, al is het maar in gedachten.”

Rechter Dory Reiling schrijft dit keer over nieuwe ontwikkelingen in de rechtspraak. “Meer beeldcultuur, meer aandacht voor de problemen van de burger. Is dit het einde van de pleitnota, en een nieuwe kans voor de toga?” Oud-advocaat Alexander de Savornin Lohman gaat door met het promoten van duurzame rechtspleging. Hij geeft een voorproefje van zijn artikel in Tijdschrift voor Herstelrecht, dat eind december verschijnt. “In de Verenigde Staten en in Australië functioneren al geruime tijd structureel duurzame rechtbanken, zoals problem-solving courts, neighbourhood justice courts en interculturele rechtbanken, waarin rechterlijke interventies causaal gericht zijn op een betere samenleving.” De Savornin Lohman onderwierp mediation, problem solving courts en het tegenspraakmodel van de civiele rechtspraak aan een assessment (test) uit de wereld van managementontwikkeling. Hij geeft een indruk van zijn analyse en vergelijking van de organisatieculturen van deze systemen met elkaar en met het profiel van een ideaal effectieve organisatie.

LegalLinked

…where Legal Professionals get connected…

LegalLinked mr Sandra de Bruijn 06-432 599 17 www.legallinked.nl

nr. 12 – 2012

15

Juridisch nieuws

Uitreiking

Gouden Toga, Muis,

Bef &Sleutel De Gouden Toga ging dit jaar naar Spigt Litigators. De Gouden Muis was voor De Brauw Blackstone Westbroek, de Gouden Bef voor Loyens & Loeff en de Gouden Sleutel voor de Lexxyn Groep. foto’s Chris van Houts

16

D

e Gouden Toga, de prijs voor de beste in print verschenen wervingsadvertentie die jaarlijks door Mr. wordt uitgereikt, ging naar Spigt Litigators. Op 23 november reikte juryvoorzitter Theo van Vugt (hoofdredacteur bij Kluwer) de prijs uit. De Gouden Muis voor de beste recruitmentwebsite ging voor de derde keer op rij naar De Brauw Blackstone Westbroek voor de site www.werkenbijdebrauw.nl. De Gouden Bef, de publieksprijs die wordt toegekend door de bezoekers van mr-online.nl, was net als vorig jaar voor Loyens & Loeff. De Gouden Sleutel, de publieksprijs voor de beste advertentie niet gericht op werving en selectie, ging naar de Lexxyn Groep. Na een welkomstwoord van Mr.-hoofdredacteur Michiel van Kleef, hield Monique van de Griendt (directeur van trainingsen adviesbureau Dialogue) een toespraak over de advocaat van de toekomst. Vervolgens sprak juryvoorzitter Theo van Vugt het juryrapport uit. De jury bestond verder uit Eline Schiebroek (voorzitter Stichting Jonge Balie Nederland), Laura Burgers (rechtenstudent aan de Universiteit van Amster-

dam), Gertjan Willems (eigenaar van reclambureau Twisted, maker van de winnende campagne van de Gouden Toga-winnaar van vorig jaar) en Aalt Willem Heringa (hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht). Vugt zei dat wervingsadvertenties voor juristen veelal uit dezelfde fabriek lijken te komen. “Vaak stijlvol, maar niet heel erg verrassend. Op niveau en serieus, maar ook wel een beetje saai. U bent liever zakelijk dan creatief. Liever saai dan levendig. Maar misschien zoekt u die mensen ook wel juist.” Hij vindt dat de campagnes best wat spannender mogen worden. “Het advocatenkantoor dat net iets anders formuleert en zich van een andere kant laat zien, kan veel winnen. Maar het is uw jachtterrein. U moet zelf weten met welk wapen u jaagt. Maar er staat inmiddels echt meer tot uw beschikking dan alleen een katapult of slinger. Neem iets meer risico, wees iets innovatiever, en uw oogst zal rijker zijn, denkt de jury. Neem dat mee en verbaas ons volgend jaar met nog net iets meer inspiratie en bevlogenheid. De nieuwkomers op de arbeidsmarkt voor juristen kunnen het best hebben, vermoeden we.”

Spigt Litigators won de hoofdprijs: de Gouden Toga. Managing partner Frank Peters nam de prijs namens Spigt Litigators in ontvangst. Naast hem Mr.-hoofdredacteur Michiel van Kleef.

De Gouden Muis werd gewonnen door De Brauw Blackstone Westbroek. Recruiter Ronne Theunis kreeg de prijs uit handen van juryvoorzitter Theo van Vugt.

nr. 12 – 2012

Top 5 Gouden Toga

Juridisch nieuws 1. Spigt Litigators (winnaar) Jury: “De combinatie van een quote en sport zien we op meer plekken, maar hier is het gewoon goed neergezet. De boodschap en metafoor zijn meteen helder, hebben impact en veroorzaken een grote stopping power. Chapeau!”

2. Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn Jury: “Gedurfde vormgeving in een klassieke setting. Heldere boodschap: ‘alleen voor de echte talenten’. Je stopt met bladeren en bekijkt de advertentie. Hulde!”

3. Holla Advocaten Jury: “Alle juryleden hadden hem op hun lijstje staan. Autodrop als klant en dan zo betrokken zijn bij je klant, dat schept verwachtingen. Het is een belofte en maakt nieuwsgierig. Goede advertentie. Sterk beeld en goede tekst.”

De Gouden Bef, publieksprijs voor de beste printadvertentie, ging net als vorig jaar naar Loyens & Loeff en werd in ontvangst genomen door Olivier Wilmink (head of recruitment). Links van hem Mr.-uitgever Tom Schoute.

4. AKD Jury: “Mooie vormgeving. Iedereen is nieuwsgierig wat anderen in hun bagage hebben. Dat wil je zien! Ook al maakte een jurylid de opmerking dat het wellicht eerder vrouwen dan mannen aanspreekt. Ik kan u zeggen: ook mannen willen weten wat iemand met zich meedraagt.” 5. Loyens & Loeff “De vormgeving is eenvoudig, maar de boodschap knalt binnen. Een dikke plus als het op stopping power aankomt.”

De Gouden Sleutel, net als de Gouden Bef een publieksprijs, werd dit jaar uitgereikt aan Lexxyn Groep. Eugene Haarmans (commercieel directeur Clip Consultants en Scan Service) ontving de prijs uit handen van Tom Schoute.

Alle genomineerden bij elkaar

nr. 12 – 2012

17

Top 5 Gouden Muis

Juridisch nieuws 1. De Brauw Blackstone Westbroek Jury: “De website is strak en smaakvol. Brauw (met AU!) je eigen business course is een mooie vondst. Het geheel is overzichtelijk en functioneel. Alle knoppen kloppen. En toch is het niet saai, maar juist origineel. Een site die op alle punten gewoon ruim voldoende en zelfs goed scoort.” 2. Deterink Jury: “De jury was onder de indruk van de vormgeving. Advocatenkantoor dat zich presenteert in de vorm van een filmtrailer. Ze maken een echte keuze. Niet iedereen zal dit aanspreken, maar het is wel consequent doorgevoerd en op een goede, relevante manier gemaakt. Dit kantoor stond op ieders lijstje.” 3. AKD Jury: “De jury vond deze wervingssite van AKD afwijkend en daardoor dus opvallend. Geïnteresseerden vinden snel hun informatie. ‘Wat neem jij mee?’ is een leuk uitgangspunt. Een site met een s terke stopping power.” 4. Ex aequo: Baker & McKenzie en Linklaters Jury over Baker & McKenzie: “Baker & McKenzie heeft een site met een ‘prettige functionaliteit’. Het merk blijft altijd in beeld en dat zorgt wel voor herkenbaarheid. De navigatie is gemakkelijk.”

Genomineerden Gouden Toga en Gouden Bef

Genomineerden Gouden Muis

Genomineerden Gouden Sleutel

Jury over Linklaters: “De website van Linklaters heeft een mooie, sprankelende vormgeving. Anders dan anderen en toch functioneel. De site heeft een internationale uitstraling.”

Na afloop van de prijsuitreiking werd er geborreld.

nr. 12 – 2012

19

De investeringen van vandaag vragen om businesswise advocaten

Het mogelijk maken van succesvolle investeringen in energie kan niet meer zonder te weten wat er speelt. Het gaat erom verder te kijken dan de wetten en jurisprudentie. Studeer je Nederlands, notarieel of fiscaal recht en denk je businesswise genoeg te zijn, maak dan kennis met ons op businesswiseadvocaten.nl

Column

Hou de Rijdende Rechter buiten RTL Boulevard V

an de oude en nieuwe minister van Veiligheid en

daar nog iets aan toe te voegen, maar wil nog wel even

Justitie moeten rechters meer aanschuiven bij de

gezegd hebben dat de advocatuur Bram Moszkowicz er

media. Opstelten zei in een toespraak op 15 oktober,

dankbaar voor mag zijn dat hij de advocatuur aan de

ter gelegenheid van de kennismaking met de nieuwe

mensen in het land heeft getoond.

door

presidenten van de gerechten: “Op belangrijke maat-

Met het precedent van Moszkowicz vers op het netvlies

Rieme-Jan

schappelijke terreinen bepalen de media het beeld. Ad-

zou ik zeggen: laat de rechterlijke macht toch lekker

Tjittes

vocaten lijken niet van het televisiescherm weg te slaan

buiten RTL Boulevard en dat soort programma’s. Zelfs

en enkele zijn bekende Nederlanders geworden. Daar

de Rijdende Rechter zou moeite hebben binnen de lijn-

is niets mis mee.”

tjes te blijven als hij eenmaal gezeten is in een Aston

Eerst nog even dit. Stiekem had ik gehoopt dat nu het ka-

Martin met een fatsoenlijke sigaar en vrolijk wuift op de

binet heerlijk PVV-loos is, het ministerie weer gewoon

rode loper van Tuschinski voor het zoveelste première-

Justitie zou worden genoemd. Maar Vrouwe Justitia, zo’n

feestje. Zie hem dan maar weer eens op een keuken-

half blinde en half naakte vrouw met een keukenattribuut,

trapje te krijgen om een uitbouw te bestuderen. Gla-

mist kennelijk de uitstraling die Opstelten en Teeven be-

mourland is verslavend.

ogen. IJzervreters die naar RTL Boulevard kijken willen een ministerie van Veiligheid (‘hier waak ik’). Een naam die het

Mystiek

ministerie ook draagt in landen als Iran en Pakistan.

Opstelten deed zijn oproep aan rechters om vaker in de

De oproep van de minister dat rechters meer in televi-

media te verschijnen opdat de rechterlijke macht weer

sieprogramma’s moeten gaan zitten kreeg een ironische

meer gezag zou verwerven. De minister vond de rechterlijke macht – ik citeer – “in zichzelf gekeerd, onbereikbaar, ouderwets, misschien zelfs wereldvreemd”, met

Vrouwe Justitia – zo’n half blinde en half naakte vrouw met een keukenattribuut – mist kennelijk de uitstraling die Opstelten en Teeven beogen

alle respect natuurlijk. Het is een volstrekte misvatting dat meer openheid leidt tot meer gezag. Openbaar gezag is naar mijn mening het meest gediend met een beetje mystiek. Iemand die dat tot in perfectie beheerst is de Majesteit, wier gezag van de overheidsinstituties vrijwel onbetwist is. Zorgvuldig wordt buiten beeld gehouden

wending toen kort daarna bleek wat er met een jurist in

wanneer de Majesteit een wit wijntje drinkt en een siga-

RTL Boulevard is gebeurd. De schrapping van het ta-

retje rookt. Initiatieven van de Kamer om het staatshoofd

bleau van Bram Moszkowicz beheerste dagenlang de

haar taken meer openbaar te laten uitvoeren, worden

media, waarbij we, alsof dat niet genoeg was, ook groots

behendig in de kiem gesmoord. De beoogde openbare

werden getrakteerd over ieder detail van het verloop van

beëdiging van de nieuwe ministers was zo’n schamele

zijn liefdesleven. Knappe columnist die in de weken na

vertoning, dat de roep om dit maar niet meer te doen het

Prof. mr.

de Val van de Man iets over griffierechten of borgtocht

luidst klinkt. Wie niet meer wil afwassen, moet regelma-

Rieme-Jan

durft te schrijven. De meningen over de uitspraken van

tig een bord laten vallen.

Tjittes is

de Raad van Toezicht en mr. X buitelden over elkaar

Laat de rechterlijke macht een tikje mystiek blijven wil

advocaat en

heen. Waar de mens op zijn zwakst is, zijn de gieren na-

zij haar werk naar behoren kunnen blijven doen. Hou de

partner

bij en inmiddels is er tegen Moszkowicz aangifte van

Rijdende Rechter buiten RTL Boulevard.

cassatie bij

fraude gedaan en zullen de eerste wanprestatieclaims niet lang meer op zich laten wachten. Ik heb geen zin om

BarentsKrans. Reageren? [email protected]

nr. 12 – 2012

21

‘Je leert veel

van op je JURISTEN MOETEN FOUTEN DURVEN MAKEN Eugène Sutorius geniet er − na een succesvolle carrière als advocaat, raadsheer en hoogleraar − van om zijn kennis en ervaringen te delen met jonge, excellente studenten. Maar ook voor de huidige bewindslieden op Veiligheid en Justitie weet hij nuttige opdrachten te verzinnen: “Opstelten zou zich in een scriptie kunnen buigen over de gevaren van vormen van verscholen klassenjustitie voor de samenleving. En Teeven zou ik graag eens tentamineren over de effecten van de kale gevangenisstraf.” door Miek Smilde foto’s Chantal Ariëns

22

nr. 12 – 2012

Interview Maar als aan de voorwaarden om van fouten te leren wordt voldaan, leveren zij een maatschappelijke rijkdom, die onvoldoende wordt onderkend.”

Nieuwe onderwijsvormen

bek gaan’

H

et zijn de beste en meest gemotiveerde studenten die meedoen aan het programma Labyrint. Wiskundigen, juristen, psychologen, artsen, linguïsten, filosofen. In speciale colleges besteden bijzondere leermeesters aandacht aan onderwerpen waarvoor in het gebruikelijke curriculum geen ruimte is. Omgaan met fouten bijvoorbeeld. “In de rechtspraak, in de wetenschap, overal worden fouten gemaakt”, legt Eugène Sutorius uit. “Hoe gaan we om met fouten, wat leren we er van? Hoe leven wij door met de teleurstelling in onszelf? We willen ons rechtvaardigen, fouten het liefst onder het tapijt vegen, of we ontkennen, nemen de vlucht naar voren. Maar op je bek gaan is juist een belangrijke ervaring waarvan je veel leert. Onze samenleving is meer gericht op de prestatie zelf dan op het leerproces.

Eugène Sutorius (1946) is emeritus hoogleraar strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam, oud-advocaat en oudraadsheer. Hij verwierf landelijke bekendheid als advocaat in belangrijke euthanasieprocessen en was voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. Tegenwoordig ontwikkelt hij met het Instituut voor Interdisciplinaire Studies (UvA) nieuwe onderwijsvormen voor de betere student en geeft hij onder andere Retorica en Labyrint. Hij is een van de oprichters van de Retoricakamer, een stichting die zich tot doel stelt meer aandacht te krijgen voor de kunst van het spreken als belangrijke factor van persoonlijke overtuigingkracht. Zijn huidige levensfase beschouwt Sutorius als een van de mooiste uit zijn loopbaan. Na een succesvolle carrière als advocaat, raadsheer en hoogleraar geniet hij van de manier waarop hij kennis en ervaring kan delen en ermee kan spelen. “Als hoogleraar was ik wel dertig tot veertig procent van mijn tijd kwijt aan het mijzelf in staat stellen tot het doen waarvoor ik was aangesteld. Onderzoeksgeld zien binnen te halen, kamers regelen, roosters, docenten... Zeker als voorzitter van een vakgroep ben je eigenlijk te veel tijd kwijt aan het faciliteren van het werk, meer proces dan inhoud. Maar de universiteit gaat eigenlijk maar over twee werkwoorden: uitzoeken en overdragen. Daar kom ik nu meer aan toe.” Dingen uitzoeken deed hij eerder. Als kind verkende hij al de grenzen van het menselijk bestaan. Zijn moeder was apothekersassistente, zijn vader zat in de cultuurhandel in Indonesië. Sutorius groeide er op, als zoon van een repatriant. Zijn ouders hadden in de oorlog jaren in de kampen doorgebracht. “Mijn vader vond dat ik rechten moest gaan studeren, terwijl ik liever psychologie wilde doen, en eigenlijk zelfs astrologie”, herinnert hij zich. “Ik wilde vooral mysteries ontmaskeren.” Welk mysterie wilde u ontmaskeren? “Bijvoorbeeld de wetmatigheid in de kosmos. Waarom bestaat er wel eb en vloed op zee en is er geen eb en vloed in de menselijke psyche? Dat wilde ik onderzoeken. De Babyloniërs hielden zich al met astrologie bezig, zo interessant. Maar mijn vader vond het geen goed idee. We waren met vijf kinderen thuis en er kon er maar één studeren. Dat was ik. Rechten in Leiden leek hem degelijk en de studie duurde ook niet zo lang. Hij zei: ‘Jij kunt toch alles. Studeer eerst rechten, dan doe je daarna maar waar je zin in hebt. Doe

nr. 12 – 2012

23

STUDY INTERNATIONAL AND EUROPEAN LAW IN AMSTERDAM Study International and European Law with renowned international and

(%#$"
*,%&
"
&# %&
"
"/
'
%#!
/
%&'
"
#"''
*'

*
%"
#
"'%"'#"
"&''('#"&
&(
&

"&''('#"&
"
%(&& &
"

"&''('#"&
"
")

"#(%
,#(
'#
##
,#"
'
 
''%
*
$$%#
* 
"'%#("
,#(
'#
-#)%"".
"
- *
"
$%'.
$$%#&

")%&',
#
!&'%!.&
"'%"'#"
"


(%#$"
*
$%#%!!
" (&
'
!#&'
%"'
!
"&'&
"

) #$!"'&
"
'&
#(%&&
*'#('
#&"
&'
#
'
%#%

$%&$')&

Prof. André Nollkaemper, professor of Public International Law

CURRICULUM '("'&
&$ &
"
'%
"'%"'#"
#%
(%#$"
*

$%#%!!
&
#(%
'%&
- Public International Law 
"'%"'#"
%
"
")&'!"'
* 
(%#$"
"#"
* 
(%#$"
#!$''#"
*
"
( '#" &
'%&
&%

#%
(%%( (!
#"&&'"
#
'*#
&('&
'
*
#
Public International Organisations, and International and European Law in '
'#"

%%

'%
&
'&
#*"
!"'#%,
#(%&&
"
 ')&
#"
&('&
&(
&
#("' ',
(!"
%'&

!"&'%')
*
%
!#)!"'
"
'

"

+'%"
% '#"& 
,#(
*#( 

'#
%
!#%
#('
'
$%#%!!
"
'
+$%"&
#
#(%
&'("'&
"
%('&
$ &
)&'
''$***()"  !"'%"'#" "(%#$" *

+++ +++

www.uva.nl

Prof. Deirde Curtin, professor of European Law

INTERVIEW

Wie is Eugène Sutorius? Eugène Sutorius (1946) droeg drie toga’s en is nu emeritus hoogleraar strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam, oud-advocaat en oud-raadsheer. Hij verwierf landelijke bekendheid als advocaat in belangrijke euthanasie-processen en was voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. Tegenwoordig is hij onder meer betrokken bij Labyrint, een studieprogramma voor excellente studenten van de UvA en de Vrije Universiteit. Hij is een van de oprichters van de Retoricakamer, een stichting die zich tot doel stelt de kunst van het goed spreken – en daarmee het belang van het ontwikkelen van persoonlijke overtuigingskracht – onder de aandacht te brengen van een groter publiek. Sutorius is getrouwd en heeft twee dochters en een zoon.

het even, voor mij en voor de investering.” Ik vond dat een interessante redenering en ik was blij dat hij, die zelf niet had kunnen studeren, mij die kans gaf. Rechten vond ik aanvankelijk niet leuk, maar vanaf het derde, vierde jaar bloeide de liefde op. Mijn geest had kennelijk ook behoefte aan orde en ik begon de relevantie, de elegantie ook te zien van het recht, de lenigheid ervan. En het was ook net concreet genoeg, concreter dan de ethiek.”

Ethisch zelfmanagement Sutorius is altijd geïnteresseerd geweest in ethische problemen zegt hij. Toen hij na zijn studie in militaire dienst moest, weigerde hij op grond van gewetensbezwaren. “Ik vond dat ik mijn beslissingsvrijheid over het doden van een mens niet kon overgeven aan mijn naast hogere, een sergeant of een luitenant. Ik wilde dat zelf kunnen beslissen en ik wantrouw systemen als het leger.” Sutorius moest 24 maanden vervangende dienstplicht doen, werkte als broeder in een psychiatrische inrichting, gaf onderwijs en schreef als ‘rekruut buiten dienst’ mee aan wetgeving op het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. Hij noemt het “een bemoedigende ervaring met het Nederlandse recht”. “Ik kon de dienstplicht weigeren op grond van gewetensbezwaren, iets wat in Rusland ondenkbaar is. Dat is een stukje rechtstatelijkheid in uitvoering.” Aansluitend werd hij rechterlijk ambtenaar in opleiding, maar hij koos na voltooiing daarvan toch voor de advocatuur. Zijn vrouw Anca was al rechter en twee rechters op één kussen, “dat werd wel heel verantwoord allemaal”. Daarnaast speelde zijn leeftijd een rol. “Ik was 26 destijds, dat is jong om te oordelen over anderen. Ik voelde dat de advocatuur goed voor me was. Ik ben een beschut jongetje geweest, ik kwam uit een veilig gezin, ik zat op het gymnasium in Apeldoorn, studeerde in Leiden, werd lid van het stu-

dentencorps Minerva. Een heerlijke en veilige achtergrond, maar in de advocatuur word je robuuster. Je moet als advocaat ook ondernemer zijn, kunnen omgaan met je secretaresses, onwillige cliënten te woord durven staan. Het is ook vaak ‘ethisch zelfmanagement’. Wat zeg je tegen een cliënt in een pak met een krijtstreep van wiens bedrijf een mooie omzetlijn is te verwachten en die iets wil waarmee jij het niet eens bent?” Bovendien genoot Sutorius van het retorische spel dat de advocatuur typeert. “Rechters moeten beslissen, advocaten moeten overtuigen. Daarom stond ik aanvankelijk ook veel overtuigingsdaders bij, krakers en stakers bijvoorbeeld. Het leverde niets op, maar het was een heel leuke tijd. Later ben ik overigens een gewone commerciële advocaat in de gezondheidszorg geworden.” Dat hij hoogleraar werd, had hij nooit voorzien. Hij werd gevraagd, zoals dat heet, en bedankte aanvankelijk voor de eer. “Mijn vrouw vond dat ik er nog eens over na moest denken, want hoeveel mensen krijgen een nieuwe kans? De

“DE ADVOCATUUR IS EEN VAK DAT JE UITSLIJT”

advocatuur is wel een vak dat je uitslijt. Bovendien begon ik me na ruim twintig jaar balie te storen aan de partijdige rol en de commerciële aspecten van die rol. Het ging uiteindelijk wel heel vaak over geld. Te veel.” U verwierf landelijke bekendheid door artsen bij te staan inzake euthanasie en hulp bij zelfdoding. Uiteindelijk leidden die proefprocessen tot de bestaande wetgeving. Op dit moment bent u betrokken bij het burgerinitiatief ‘Uit vrije wil’ dat ijvert voor het zelfbeschikkingsrecht van ouderen om te sterven als ze dat willen. Wat hebt u met de dood? “De dood is er, voor iedereen, onherroepelijk en dat is helemaal niet erg. We hoeven en kunnen niet onder de regie van het lot uit, maar ons sterven kan beter. Mogen we aan het eind van ons leven de ruimte krijgen om zelf te kiezen voor onze dood? Waarom kunnen we tijdens ons leven niet al met elkaar praten over de ars moriendi, de kunst van het sterven? Ik houd zeer van het leven, maar ik vind het heel interessant om over sterven en dood na te denken en het is helemaal niet zo’n kunst om te leren daarmee dagelijks te verkeren. Dan wordt de innerlijke ruimte om daarin onze eigen keuzen te maken ook groter, of het nou om palliatie gaat, het niet voortzetten van een behandeling of euthanasie. Het gaat toch om de kwaliteit van een heel belangrijk moment van het leven. De manier waarop wij nu soms met ouderen omgaan – de kosten die we over hebben voor care – is een disgrace en dat komt ook omdat we er niet over

nr. 12 – 2012

25

durven praten. De zorg kost heel erg veel geld, en dat geld gaat niet in de eerste plaats naar verpleeghuizen, terwijl de groep Alzheimer-patiënten steeds groter wordt. Dat zijn wel reële en klemmende problemen.”

soort waarborgen. We hebben inmiddels de artsenorganisatie KNMG gedeeltelijk mee, hoewel die wil dat er tot het einde toe dokters bij blijven betrokken. Het zijn immers

We moeten wel dood anders wordt het te duur? “Nee. We moeten de ethische keuzen en de keuzen over de verdeling van budget in de zorg goed uit elkaar houden. Maar we moeten wel over beiden praten en deze vraagstukken niet ‘taboe-iseren’. Samen met professor Jit Peters heb ik een proeve van een wet geschreven namens de groep Uit vrije wil. Kern van die wet is dat we zelf aan het eind van ons leven op een niet gemedicaliseerde manier, na een check op onze vrije wil, mogen sterven. De wet is opgebouwd op dezelfde manier als de euthanasiewetgeving met dezelfde

“WE HOEVEN EN KUNNEN NIET ONDER DE REGIE VAN HET LOT UIT, MAAR ONS STERVEN KAN BETER”

ook dokters die het monopolie hebben op het uitschrijven van middelen en die willen dat echt niet kwijt. Met het huidige kabinet, onder andere met minister Schippers en staatssecretaris Klijnsma, zouden we best een eind kunnen komen, schat ik in. Ik heb wel hoop op een inspirerend initiatief als we alle koopkrachtplaatjes weer voorbij zijn... Ondertussen moet er nog veel aan verdere scholing worden gedaan met betrekking tot dit type hulpvraag, want zo’n veertig procent van de dokters weet eigenlijk te weinig van euthanasie, palliatie of stoppen met eten en drinken; juist rondom het goed sterven is nog te weinig sprake van een goede kwaliteit van zorg.” U hebt ongetwijfeld ook over uw eigen dood nagedacht. “Ja.” Heeft u daar afspraken over gemaakt met uw vrouw, uw kinderen? “Nee. Maar zij weten wel ongeveer waar ik sta. Ik heb hen laatst gevraagd of ze het goed zouden vinden als ik op 27 augustus 2031 gewoon zou gaan, ook als ik niet ernstig lijd. Dan word ik namelijk 85. Het zou overigens heel geweldig zijn als ik dat haal, want ik houd van het leven tot dusver. Maar mijn kinderen wilden er (nog) niet over praten.”

Vervreemding U zegt dat uw geest behoefte heeft aan orde. “Ja. Ik houd van de elegantie van een structuur. Het recht is structuur en tegelijk elastisch. Feiten, normen en regels hebben veel aspecten en zijn levend en concreet. Ethiek is mooi, maar soms mis ik daarbij het concrete spel. Uiteindelijk moet een ‘waarheid’ worden gevonden, een ‘gelijk’ worden bepaald, de knikkers verdeeld. Maar wat is dat gelijk eigenlijk? Wat is die waarheid waard? Het recht reduceert en begrenst een vaak amorfe werkelijkheid, het kadert de wereld in, schikt relaties. Aan dat reductieproces zitten ook schaduwkanten. Cliënten hebben vaak het gevoel dat het in juridische procedures niet meer over hen zelf gaat. Hun werkelijkheid wordt gereduceerd tot een juridische werkelijkheid, wat ook moet, anders past het niet in een juridische

26

nr. 12 – 2012

START YOUR CAREER

GET A TASTE

W W W.W ER K ENBIJBA K ER.NL

mal. Die reductie levert ook vervreemding op, een bijproduct van een andere werkelijkheid. Juristen moeten zich dat bewust zijn. Daarom ben ik ook voorstander van mediation als een aanvullend instrument in het maatschappelijk management van conflicten. In mediation hoor je het verhaal in plaats van het argument en het belang van de erkenning van persoonlijke verhalen kan moeilijk worden overschat. “Juristen zien te weinig dat het recht dikwijls een secundaire werkelijkheid oproept, waardoor de oriëntatie op de primaire werkelijkheid ernstig vervormd raakt. Dat kan tot ellende lijden als we de verwachtingen over wat het recht vermag niet tijdig bijstellen en ook nog onvoldoende luisteren naar empirische bevindingen uit andere wetenschappen – de psychologen, de sociologen, de statistici. Neem de gerechtelijke dwalingen van de laatste tien jaar. Daarin komt het tekort van rechtspleging duidelijk naar voren. Een academisch goed gevormd jurist weet niet alleen wat positiefrechtelijk geldt, maar kent ook de plaats van het recht temidden van andere disciplines of maatschappelijke systemen. De rechterlijke rol claimt onpartijdigheid, onafhankelijkheid en afwezigheid van emotionele bias, maar is dat waar? Ik denk het niet. Het zou me niet verbazen als meer dan de helft van een rechterlijk oordeel niet berust op de juridisch geldige argumenten die zij daaraan in hun motiveringen ten grondslag leggen. “Ik heb overigens een redelijke pet op van de Nederlandse rechters; zij doen hun werk aardig goed, maar ze zullen het bestaan van bias niet zo snel erkennen. Maria IJzerman heeft vorig jaar een uitstekend proefschrift geschreven over de rol en overtuigingskracht van emoties in rechterlijke oordeelsvorming. Het gaat over tradities, gedeelde waarden, vooroordelen en percepties, waardoor misverstand en tunnelvisie hun kans krijgen. Bij bijvoorbeeld Lucia de Berk (de tot levenslang veroordeelde verpleegkundige die na herziening van haar zaak uiteindelijk werd vrijgesproken; red.)

“IK HEB EEN REDELIJKE PET OP VAN DE NEDERLANDSE RECHTERS, ZIJ DOEN HUN WERK AARDIG GOED”

hebben emotionele factoren en bepaalde percepties zeker een rol gespeeld. Als je naar de bekende gerechtelijke dwalingen kijkt, zie je dat er in die zaken dikwijls een samenstel van factoren optrad, waardoor tijdige kritiek en correctie geen kans kregen. Het waren fouten met onaanvaardbare gevolgen, fouten, waarvan zeker wij, juristen, moeten leren.”

28

nr. 12 – 2012

Wat moeten juristen vooral leren? “Mensen hebben soms irreële verwachtingen van wat het recht vermag. De hardnekkige neiging tot niet noodzakelijke en averechtse juridisering van onze samenleving is er het voorbeeld van. Juristen moeten zich bewust zijn van ‘hun’ systeem. Het gaat immers om een ideologie-bevestigende verzameling van waarden, normen, regels en sancties, die pretenderen de samenleving effectief te ordenen, conflicten rechtvaardig en doelmatig te beslechten, en materiële en immateriële (rechts)goederen billijk te verdelen. Het recht is een normatief systeem dat zowel conserveert als emancipeert. Het recht heeft er ooit voor gezorgd dat zwarten in dezelfde bus mogen zitten als blanken, maar het moet ook antwoord geven op veiligheidsdilemma’s die uit terrorisme kunnen voortvloeien. Het recht moet helpen Europa te ordenen en orde op zaken stellen in de kredietcrisis. Te veel burgers zijn zich onvoldoende bewust van zowel de waarde als de beperkingen van het recht als een essentieel cultuurgoed. Op de middelbare school moet het recht voorrang geven aan economie, met maatschappijleer als een ondergeschoven kind. Voor de continuïteit van onze cultuur hangt er echter meer af van het recht. En dan zouden we soms wat dieper moeten nadenken over de invoering van nieuwe regels die de buik bedienen in plaats van het hoofd zoals onze huidige minister van Veiligheid en Justitie en zijn staatssecretaris nogal eens doen.” Opstelten en Teeven gelden als succesvolle bewindspersonen. “Ja, ik vind ook dat zij politiek helder handelen en nogal wat zaken in beweging zetten. Maar een hertentamen in de criminologie of het constitutionele recht zou zeer aan hen zijn besteed. Als burgers zich de kosten van de rechter en die van een goede advocaat niet meer kunnen veroorloven − en dat zijn er helaas velen − dan verliezen wetten hun belang. Rechtstatelijkheid is een wezenlijk kenmerk van onze cultuur. Opstelten zou zich in een scriptie kunnen buigen over de gevaren van vormen van verscholen klassenjustitie voor de samenleving. En Teeven zou ik graag eens tentamineren over de effecten van de kale gevangenisstraf.”

Kijkdoos Mensen verwachten veel van het recht en zeker van het strafrecht. Hoe verklaart u die belangstelling? “Strafrecht is kerend recht waarmee vrijwel altijd de openbare orde is gemoeid. Het civiele recht trekt meestal wat minder de aandacht, ook omdat het in een wat minder ‘gebeeldhouwd’ proces is gevat. Het strafrecht is meer een kijkdoos. De visualiteit ervan spreekt mensen aan, zeker in een maatschappij die steeds sterker is gericht op beelden. Het strafrecht biedt veel meer mogelijkheden voor entertainment dan een dispuut tussen twee buren over een erfdienstbaarheid. Of de zoveelste overname van een onderneming. Het bestuurs-

INTERVIEW

recht of het civiele recht zijn heel andere genres, waarin overigens evenzeer principiële vragen aan de orde komen. Heeft een kind dat zwaar gehandicapt wordt geboren door een fout van de dokter tijdens de zwangerschap recht op een schadevergoeding, omdat het een verschrikkelijk leven moet doorstaan? Civiel recht en tamelijk principieel. “Het recht staat dagelijks voor lastige vragen: moeten we dieren rechten toekennen? Is het denkbaar dat we namens toekomstige generaties naar de rechter mogen stappen omdat ‘hun’ aarde gevaar loopt? Hebben wij het recht om niet te weten dat we een genetische (ernstige) aandoening dragen, terwijl de dokter het wel weet? Als de politiek er niet in slaagt te ontsnappen aan de waan van de dag, moet het recht daarop misschien antwoorden geven.” U praat met uw studenten over het maken van fouten en hoe je daarvan kunt leren. Welke fouten hebt u zelf in uw leven gemaakt? “De grootste fouten hangen met mijn karakter samen, en heb ik relationeel gemaakt, denk ik. Ik had een keer een cliente die ernstig had geleden in de oorlog en zwaar was getraumatiseerd. Ik was haar tiende advocaat, wat al een signaal was natuurlijk, het was een ingewikkelde vrouw. Ik was 34, 35 misschien en ik besloot mijn empathische kant

naar voren te schuiven in deze relatie. Daarmee riep ik een verwachting op die ik nooit kon waarmaken. Ik had veel beter (chirurgisch) op afstand kunnen blijven. Uiteindelijk liep het juridisch goed af, maar ik heb haar daarna moeten

“IK LIJK OP EEN HOOIWAGEN DIE WEL EENS WAT VRACHT VERLIEST”

laten vallen, omdat ze maar moeilijk emotioneel afscheid kon nemen. Ik zei: ‘Het is klaar’, maar het was nog helemaal niet klaar, voor haar. Dat heb ik echt fout gedaan. Ik was mij onvoldoende bewust van mijn rol en daardoor heb ik uiteindelijk te weinig empathie gehad. Ik had verwachtingen geschapen die ik niet waar kon maken. Dat is iets waaraan ik wel vaker heb geleden. Ik lijk op een hooiwagen die onderweg wel eens wat vracht verliest. Door te veel verwachtingen te scheppen en door te veel ‘hooi op mijn vork’ te nemen.”

Raadsel In de jaren tachtig heeft u zich bekeerd tot het katholicisme. Hebben recht en religie met elkaar te maken? “Dat hangt een beetje van de religie af. Het organiseren van religiositeit is een gevaarlijke klus, dat weten we allemaal. Kerken als instituut hebben de meest vreselijke dingen gedaan, en nog. Misschien is dat een basisfout en moet je religiositeit nooit willen inbedden in een systeem. Zodra je dat wel doet, heb je regels nodig, maar daar heb ik helemaal niks mee. Ik kwam de kerk binnen via de mystiek, maar ik ga mij binnenkort laten uitschrijven. Dat heeft te maken met het seksuele misbruik dat aan het licht is gekomen. Niet het misbruik op zich, want dat doet zich, helaas, overal wel voor. Maar dat de kerk dat stelselmatig onder de tafel heeft geveegd, vind ik onverteerbaar. “Mijn ethische opvattingen over euthanasie hebben mij nooit gehinderd mijn mystieke verlangen in de kerk te zoeken. Ik was het nooit eens met het Vaticaan, maar dat belemmerde mij niet om het geheim in liturgie te zoeken, een omgang met het raadsel. We leven in een raadsel, dat is even zeker als de dood. Ik wil me daartoe verhouden. Sommige mensen verwachten het antwoord van de wetenschap, maar daar geloof ik niets van. Het raadsel is niet rationeel, daar moet je mee leren dansen. De mystici doen dat. Eckhart, Ruusbroec, Theresia van Avila, Hildegard von Bingen, dat vind ik interessante mensen. Mensen die op geen enkele manier ergens een dogma uit willen slepen. Het raadsel bestaat: waar komen we vandaan, waar gaan we heen? Dat ga ik niet oplossen. Maar ik vind het leuk dat je je er toe kunt verhouden. Je kunt het raadsel omhelzen.”

nr. 12 – 2012

29

DPA Legal Services vanuit Amsterdam DPA Legal vanuit Bussum

Twee teams, tweemaal focus en één gedachte; “de wensen van opdrachtgevers en kandidaten bij elkaar brengen” DPA Legal Services is dé leverancier van “young legal professionals”. DPA Legal Services vult DPA Legal aan omdat zij de markt bedient die nu nog open is; de markt voor startend juristen. Mensen met een juridische WO opleiding tot drie jaar werkervaring, HBO-juristen en juridisch ondersteunend personeel zoals een paralegal of juridisch secretaresse.

DPA Legal is gespecialiseerd in het bemiddelen van juristen met minimaal vier jaar werkervaring. Door onze focus en aanpak zijn wij in staat de juiste kandidaat voor onze opdrachtgevers te vinden. Onze opdrachtgevers bevinden zich zowel in de advocatuur als in het bedrijfsleven. No cure – no pay: we doen het goed - of we doen het niet. Zo weten we zeker dat zowel opdrachtgevers als kandidaten op de lange termijn bij ons terug blijven komen.

DPA Legal Services bemiddelt juristen op twee verschillende wijzen: 1. Detachering of Projectbasis; tegen een van tevoren overeengekomen tarief wordt de kandidaat ingezet voor een bepaalde tijd of een bepaald project; 2. Deta-vast; tegen een van tevoren overeengekomen tarief wordt de kandidaat ingezet voor een bepaald project of voor bepaalde tijd met de mogelijkheid om nadien in dienst te treden bij de opdrachtgever.

DPA Legal bemiddelt juristen op drie verschillende wijzen: 1. De werving en selectie van juristen voor een vaste baan bij onze opdrachtgevers; 2. Het vervullen van een interim-opdracht door een freelance jurist; of 3. Het vervullen van een interim-opdracht door een Interim Legal Counsel (jurist in dienst van DPA Legal).

www.dpalegalservices.nl Amsterdam T +31 (0)20 515 15 55

www.dpalegal.nl Bussum T +31 (0)35 625 05 05

32 NIEUWS

35 COLUMN GROEINU! ‘HET GROTE MOETEN’ EN MINDFULNESS 36 RONDETAFEL ADVOCATUUR & INTERNATIONALISERING 45 JONGEBALIEPAGINA’S DAGBOEK VAN EEN STAGIAIRE EN BALIEBABE 47 BEDRIJFSJURISTENKATERN IK EN MIJN BEDRIJFSJURIST, COLUMNS, NIEUWS, INHOUSE

ä VAN MIERLO SAMEN MET VAN IERSEL LUCHTMAN ä NORTON ROSE FULBRIGHT ä EDUCATIEPUNT VERDER ALS ACADEMIAE ä AVANS-FONTYS WEER BESTE HBO-RECHTEN ä NIEUW: VENTURIS CONSULTING GROUP ä ARBEIDSTHERMOMETER: DIEDERIK GELAUFF (DPA LEGAL) ä PERSONALIA

vacatures december 2012 AKD ADVOCATEN & NOTARISSEN ALLEN & OVERY ARNOLD + SIEDSMA BAKER & MCKENZIE BOUWMAN THEWESSEN VAN WINDEN DETERINK ADVOCATEN & NOTARISSEN DPA LEGAL HEUSSEN LINKLATERS LLP LOYENS & LOEFF NAUTADUTILH NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN SØRENSEN WEIJERS&KO SPIGT LITIGATORS VAN BENTHEM & KEULEN VOXIUS ZUMPOLLE VAN DER STOEL

nr. 12 – 2012

COVER 2 20 58 27 12 14 30 68 4 18 41 46 COVER 3 11 60 COVER 4 37

31

Beter werk Van Mierlo gaat samen met Van Iersel Luchtman

Educatiepunt verder als Academiae

dvocatenkantoor Van Mierlo uit Rosmalen sluit zich per 1 januari 2013 aan bij Van Iersel Luchtman Advocaten. Michiel Bos en Charles Termaat van Van Mierlo zijn zeer enthousiast over de nieuwe uitdaging: “Wij stonden

A

A

voor ons gevoel voor een belangrijke keuze. We zouden kunnen doorgaan als nichekantoor dat zich uitsluitend toe zou leggen op het omgevingsrecht. Of ons aansluiten bij een ondernemerskantoor waar ruimte is om onze praktijk verder uit te bouwen en waar wij in staat zijn om onze cliënten andere gespecialiseerde juridische dienstverlening aan te bieden. Van Iersel Luchtman biedt ons die mogelijkheid.”

cademiae is met ingang van 1 november de nieuwe naam voor Educatiepunt. In 2011 is Educatiepunt gestart met het geven van cursussen aan advocaten in het kader van de permanente opleiding. De colleges worden vooral gegeven op de eigen locatie in Nijmegen en met enige regelmaat ook in Breukelen. Met het oog op een verdere professionalisering is de organisatie de afgelopen maanden in al haar facetten tegen het licht

gehouden. In dat proces past ook de naamsverandering. Uitgebreide informatie over onder meer missie en visie, maar ook over praktische zaken als colleges en locaties, vindt u op de nieuwe website: www.academiae.nl.

AKD beste adviseur advocatuur en notariaat KD is in Management Team 100 van 2012 gekozen als beste adviseur in de categorie

A

advocatuur en notariaat. Uit het onderzoek kwam naar voren dat AKD met name uitblinkt in vakinhoudelijke kennis, prijs/kwaliteitverhouding en flexibiliteit. De MT100 verschijnt elk jaar in november en is een onderzoek naar de tevredenheid van Nederlandse bedrijven met

Personalia De praktijkgroep Corporate Litigation van BarentsKrans is per 1 oktober versterkt met Jan van Nass. Van Nass werkte hiervoor vijf jaar bij Allen & Overy op de afdeling Litigation & Dispute Resolution. (Zie ook pagina 34) Met ingang van 1 oktober is Marie-Christine Veltkamp-van Paassen als advocaat verbonden aan GMW Advocaten. Zij heeft ruim vijftien jaar ervaring op het gebied van het huurrecht, onroerend-goedrecht en bouwrecht. (Zie ook pagina 34) Advocatenkantoor Linklaters heeft Pieter Riemer (zie ook de rubriek ‘Ik en mijn bedrijfsjurist’ op pagina 49) per 17 oktober aangesteld als regional managing partner Western Europe. Hij volgt Jean-Pierre Blumberg op, die aanblijft als co-hoofd Global Mergers & Acquisitions. Teun Blom (25) is als advocaat toegetreden tot Willems Advocaten en Rechtsan-

32

nr. 12 – 2012

hun consultants. Managers die daadwerkelijk betrokken zijn (geweest) bij het inhuren van adviesdiensten geven aan welke bedrijven zij zouden aanraden aan collega’s. Meer dan 700 leidinggevenden hebben aan het onderzoek voor de editie van 2012 meegedaan.

wälte te Amsterdam; hij was al aan het kantoor verbonden als legal counsel. Ianika Tzankova wordt per 1 januari 2013 partner bij BarentsKrans. Tzankova komt van NautaDutilh. Daarnaast is zij één dag per week verbonden aan de Universiteit van Tilburg als hoogleraar ‘Mass Claim Dispute Resolution’. Door haar rol aan de universiteit kan zij zorgen voor een optimale wisselwerking tussen theorie en praktijk. Charlotte Fruytier heeft zich per 1 oktober aangesloten bij Boontje Advocaten in Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in het arbeidsrecht en het ambtenarenrecht. In het verleden werkte zij bij Simmons & Simmons en DLA Piper. Ook is zij een aantal jaar als interim-advocaat werkzaam geweest. Daniels Huisman Advocaten, met kantoren in Enschede, Almelo en Goor, heeft een nieuwe directeur aangesteld: Marcel Boshuizen. Hiervoor is Boshuizen twaalf jaar directeur geweest van een organisatiead-

viesbureau in het midden van het land. Hij gaat de centralisatie van de interne organisatie begeleiden en verder professionaliseren. Geneviève Loos is als senior advocaat in dienst getreden bij Legal Experience in ’sHertogenbosch. Haar specialismen zijn onder meer (internationale) commerciële contracten en algemene voorwaarden. Eerder was zij werkzaam voor VDB Advocaten en Banning Advocaten. (Zie ook pagina 34) Bart Bendel is benoemd tot partner bij Lexence. Hij versterkt per 1 november het team transacties binnen de sectie ondernemingsrecht. Voor zijn overstap naar Lexence was Bendel partner bij CMS Derks Star Busmann. (Zie ook pagina 34) Gaby Smeenk en Dennis Horeman zijn benoemd tot partner bij De Brauw Blackstone Westbroek. Smeenk is adviseur op het terrein van transacties van in Nederland gevestigde ondernemingen in het buitenland. Horeman heeft

Beter werk Renée Fennis wint twee keer scriptieprijs

Venturis Partners fuseert met Cambridge Consulting Group

egin november nam Renée Fennis, advocaat bestuursrecht bij Boekel De Nerée, de scriptieprijs van de afdeling Staats- en bestuursrecht van de Universiteit Utrecht in ontvangst. Deze prijs wordt toegekend voor een in het kader van de master staats- en bestuursrecht geschreven scriptie. Doelstelling van de prijs is het zelfstandig wetenschappelijk onderzoek door studenten aan

V

B

te moedigen. Scripties die in aanmerking komen worden beoordeeld op creativiteit, heldere en bondige formulering van ingewikkelde onderwerpen en wetenschappelijk belang. Begin oktober won Fennis ook al de Piet Gilhuis-Scriptieprijs van de Vereniging voor Milieurecht met haar scriptie, die als titel heeft Gebiedsgerichte aanpak van grondwaterverontreiniging.

Avans-Fontys weer de beste e hbo-rechtenopleiding van Juridische Hogeschool Avans-Fontys is wederom tot beste hbo-rechtenopleiding verkozen in de Keuzegids 2013. “De Juridische Hogeschool bestaat in 2013 tien jaar en bij alle metingen tot nu kwamen we als beste uit de test”, vertelt directeur Gerard Hupperetz. “In de Keuzegids van 2013 is te lezen dat de Juridische Hogeschool Avans-Fontys, gevestigd

D

in Den Bosch en Tilburg, de topper onder de rechtenstudies is. Deze samenwerking van de hogescholen Avans en Fontys wordt door zowel studenten als experts gecomplimenteerd. De enige kritiek betreft de faciliteiten: de werkplekken, computers en bibliotheek in Tilburg worden stevig bekritiseerd. Verder zijn de studenten op alle punten bovengemiddeld tevreden.”

zich gespecialiseerd op het gebied van verzekeringen, en legt zich vooral toe op de contractuele verhouding tussen ondernemingen en hun verzekeraars. Croon advocaten in Den Haag heeft zijn team van bouw- en aanbestedingsrechtspecialisten per 1 november uitgebreid met een nieuwe partner: Eveline Snijders-van Erp. Haar ervaring op het gebied van het bouw- en aanbestedingsrecht sluit naadloos aan bij de focus van Croon advocaten. Hiervoor werkte Snijders-van Erp bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. Met ingang van 1 november is Sascha Suarez-Stavenuiter als advocaat in dienst getreden bij Stijl advocaten te Amsterdam. Zij is sinds 2004 als advocaat werkzaam op het gebied van vastgoed en gebiedsontwikkeling en heeft zich gespecialiseerd in het ruimtelijk bestuursrecht en omgevingsrecht. Met de komst van Suarez zijn er nu tien in vastgoed en gebieds-

enturis Partners en Cambridge Strategy Group zijn gefuseerd onder de naam Venturis Consulting Group LLP. Venturis Consulting Group is gespecialiseerd in hoogwaardige strategische en organisatorische dienstverlening en richt zich op advocatenkantoren en juridische afdelingen van multinationals. Alle vennoten hebben

gewerkt bij (internationale) advocatenkantoren en vooraanstaande internationale managementconsultancy-organisaties. Door de samenvoeging ontstaat een adviesorganisatie met vestigingen in Londen, Amsterdam en Washington. De research- en analyse-afdeling zal onder leiding van Daan Muntjewerf in Amsterdam gevestigd worden.

(advertentie) AMBACHTELIJK GEMAAKTE TOGA’S VOOR: ADVOCAAT - GRIFFIER - RECHTER-PREDIKANT - HOOGLERAAR

Togamakerij G. J. Rhebergen Togaspecialisten sinds 1894 Amsterdam

WWW.TOGAMAKERIJRHEBERGEN.NL AMSTELDIJK 18E AMSTERDAM TEL. 020-6629514 06 41981758

ontwikkeling gespecialiseerde advocaten werkzaam bij Stijl advocaten. Koosje van Lessen Kloeke treedt per 1 januari 2013 toe tot de maatschap van Leijnse Artz in Rotterdam. Zij is vanaf 2006 werkzaam bij Leijnse Artz als life sciences advocaat, waar zij zich in het bijzonder toelegt op gereguleerde gezondheidszorg. Van Lessen Kloeke begon haar carrière in 2000 bij Stibbe. Juliette Citteur is per 1 oktober overgestapt van De Brauw Blackstone Westbroek naar Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. Citteur is specialist op het gebied van het aansprakelijkheidsrecht en contractenrecht en heeft een medische achtergrond (arts). Zij zal haar ruime kennis en ervaring aanwenden om de dienstverlening bij Pels Rijcken op het gebied van de gezondheidszorg verder uit te bouwen. Rosemarie Nelemans werkt sinds 12 november bij Marxman Advocaten in Amersfoort. Zij is werkzaam binnen de sectie Ondernemingen en gaat zich in het bijzonder

richten op het insolventierecht. Voor haar indiensttreding bij Marxman werkte zij als advocaatmedewerker bij Boers Advocaten in Veenendaal. Sophie Noppen-van Es (36) is per 1 september als associate/kandidaat-notaris in dienst getreden bij Baker & McKenzie. Noppenvan Es heeft zich gespecialiseerd in het ondernemingsrecht met inbegrip van nationale en grensoverschrijdende herstructureringen, fusies en overnames, de oprichting van nieuwe bedrijfsstructuren en oprichting van vennootschappen. De afgelopen zes jaar was zij werkzaam bij BarentsKrans. Marius Noordam (29) is per 1 november als kandidaat-notaris in dienst getreden bij Baker & McKenzie. Noordam komt de transactiepraktijk van het kantoor versterken. Hij is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht, met inbegrip van joint ventures, fusies en overnames, (her)structureringen, kapitaalmarkt transacties en corporate governance. Noordam is afkomstig van Norton Rose.

nr. 12 – 2012

33

Beter werk Aanbestedingsblog biedt volop actuele informatie

Norton Rose fuseert met Fulbright & Jaworski

egin november werd op de website aanbestedingen. hetartikel.nl het Aanbestedingsblog gelanceerd. Het laatste nieuws, zoals actualiteiten, belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen op het gebied van aanbestedingen zijn daarmee in één online overzicht opgenomen. Dagelijks verschijnen op het Aanbestedingsblog de actualiteiten, belangrijke gebeurtenissen van de dag en ontwikkelingen met betrekking tot aanbestedingen. Pieter Kuypers, advocaat Europees en MededinPieter Kuypers gingsrecht

p 1 juni 2013 zal Norton Rose samengaan met de Amerikaanse firma Fulbright & Jaworski. Het nieuwe kantoor, met zo’n 3800 advocaten, gaat Norton Rose Fulbright heten. Het zal een van de grootste kantoren ter wereld zijn, met 55 vestigingen, onder meer in Amsterdam, New York, Riyad, Londen, Dubai, Beijing, Hongkong en München. Het kantoor beschikt over expertise op het gebied van procesvoering en het oplossen van geschillen, ondernemingsrecht, intellectueel eigendom en banken & financiën. Peter Martyr, chief executive van Norton Rose: “Fulbright & Jaworski is een financieel sterk kantoor, met een management dat vooruitkijkt, en Peter groeiambities die Ep Hannema Martyr aansluiten bij de onze.” Ep Hannema, managing partner van het Amsterdamse kantoor vindt het een meer dan logische stap in de door kantoor voorgestane internationalisatie. “Bovendien is het zeer interessant voor ons in Amsterdam gelet op het grote aantal Amerikaanse bedrijven dat zaken doet in Nederland.”

B

en partner bij AKD: “Relevante en objectieve informatie, daar zijn aanbesteders en inschrijvers naar op zoek. Deze informatie is voortaan op één centraal punt terug te vinden op het Aanbestedingsblog. Het Aanbestedingsblog bevat up-to-date informatie en biedt voorts de mogelijkheid om kennis op een laagdrempelige manier te delen en te vergroten, want dit platform nodigt uit tot discussie en reacties. Wij hopen in de toekomst op participatie door zowel aanbesteders, belanghebbenden als commerciële partijen.”

Joris Willems, advocaat en partner bij DLA Piper, is per 1 november als lid toegetreden tot de International Board van DLA Piper. Willems is sinds 2009 partner binnen de IP & Technology Group van DLA Piper Nederland en co-hoofd van het Technology & Sourcing team in Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in internationaal contractenrecht, in technology licensing en outsourcing transacties. Rosemarie Nelemans is met ingang van 12 november in dienst getreden bij Marxman Advocaten in Amersfoort. Zij is werkzaam binnen de sectie ondernemingen, met als specialisatie insolventierecht. Hiervoor was Nelemans werkzaam als advocaatmedewerker bij Boers Advocaten in Veenendaal. Gerben Smit (33) wordt per 1 januari 2013 partner bij advocatenkantoor Stek in Amsterdam. Smit is gespecialiseerd in corporate & commercial litigation. Zijn benoeming is onderdeel van de uitbreiding van Steks litigationpraktijk. Voor zijn indiensttreding bij Stek in 2010 werkte Smit ruim zes jaar bij Allen & Overy in Amsterdam en korte tijd als bedrijfsjurist bij een Nederlandse producent van windturbines.

34

nr. 12 – 2012

O

Mr.-overstappers In de rubriek Overstap van de week op www.mr-online.nl komt elke week een jurist aan het woord die onlangs is begonnen in een andere baan. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mr-online.nl/Mrs. van de week/ Overstapmr. van de week. Jan van Nass is per 1 oktober overgestapt van Allen & Overy naar de praktijkgroep Corporate Litigation van BarentsKrans. “Ik voel me zeer thuis. Mijn afdeling, Corporate Litigation, is een goed en hecht team. De leukste aanwinst in mijn nieuwe baan wordt ons gloednieuwe kantoor aan het Lange Voorhout in Den Haag, tegenover de Hoge Raad en de Raad van State. Een werkplek in het epicentrum van juridisch Nederland.” Anke Stellingwerff Beintema is per 1 oktober overgestapt van Loyens & Loeff naar Maasdam Broers Fischer advocaten. “In no time had ik mezelf geïnstalleerd en stroomden de zaken binnen. Het leukste dat ik erbij heb gekregen: drie fantastische kantoorgenoten met wie ik goed kan sparren. En op gadgetgebied: een iPhone (nu al onmisbaar).” Haar voorbeeld

in de advocatuur noemt ze ‘alle vrouwen die hebben laten zien dat een (fulltime) baan in dit vak prima te combineren is met een gezin. Niet miepen, gewoon doen!” Marie-Christine Veltkamp-van Paassen is sinds 1 oktober advocaat/huurrechtspecialist bij het Haagse GMW Advocaten. Hiervoor werkte zij als freelance jurist in Oman. “Het leven in Oman was één groot feest, met een prachtige natuur en rijke tradities. Maar mijn behoefte aan collega’s, contact met cliënten en het optreden in de rechtbank groeide. De timing om terug te gaan was perfect.” Bart Bendel is per 1 november overgestapt van CMS Derks Star Busmann naar het team transacties van Lexence. “Alles staat hier in het teken van het leveren van topkwaliteit in een ontspannen en open sfeer. Ik voelde me na nog geen week al opgenomen in een heel bijzondere groep van toegewijde professionals.” Geneviève Loos is per 1 oktober overgestapt van VDB Advocaten naar de Bossche vestiging van Legal Experience. “Het eerste dat ik op mijn nieuwe werkplek neerzette was een kleine versie van de salamander met mozaïek van Güell uit het park Güell in Barcelona. Die zorgt voor een vrolijke noot op mijn bureau.”

Beter werk ‘Het Grote Moeten’ en mindfulness door Lenet Leusink nlangs bracht ik mijn jongste zoon ’s morgens met de auto verdriet of stress. Stress is niet alleen naar zijn basisschool. Het was kwart over acht en we reden iets wat iemand overkomt, ook al over een lange weg langs het water. Mijn blik viel op een schittedenken we dat vaak. Stress is vaak iets ring op het water en ik zag een adembenemend schouwspel van wat men zichzelf onbewust aandoet. Kijk kleuren aan de hemel, terwijl de zon als een oranje vuurbal vanuit eens naar de onderdelen van het leven het water omhoog klom. “Kijk eens”, riep ik uit, ”wat prachtig, die waar je het meeste stress ervaart. We kleuren! Zullen we uitstappen en kijken naar de zonsopgang?” laten ons leven vaak domineren door “Dat kan niet”, zei hij verschrikt, “dan kom ik te laat op school. Ik ‘moeten’. En moeten ontspant niet maak wel een foto door het raam met je telefoon en dan stel ik echt. hem voor je in als screensaver.” Het is wetenschappelijk bewezen dat Dit voorval maakte mij weer eens bewust van het feit hoe lastig mindfullnes helpt ontspannen en het is om in het ‘hier en nu’ te leven. We zijn continu bezig met stress vermindert. Het komt echter plannen en afspraken, waardoor we terecht lijken te komen in een niet vanzelf en vergt oefening. Je leert niet te stoppen maalstroom. Op de automatische piloot vliegen we ook geen piano spelen door een boek te lezen. Zo is het ook met door het leven. En zodra we ons mindfulness. Aandacht is een zelf een moment van rust gunmentale vaardigheid en vraagt We laten ons leven vaak domineren door nen, zijn we vaak in onze gedachtraining. Onze nieuwe training ten nog bezig: met de toekomst, Mindfulness in de Advocatuur is ‘moeten’. En moeten ontspant niet echt wat we nog allemaal gaan doen, gericht op het verminderen van of met het verleden dat al is gestress op de ‘werkvloer’. In de weest, of we de dingen wel goed Training leert men de beginselen hebben gedaan, hoe leuk het gisteren was… En zo gaat het maar van mindfulness en wordt geoefend. door. Onze gedachtestroom is eindeloos. Zelf hoop ik binnenkort weer te oefenen. De volgende keer als ik Als we leven op de automatische piloot en in beslag worden genomijn zoon naar school breng en we zien zoiets moois, parkeer ik men door onze gedachten is het moeilijk om de kleine mooie dinmeteen de auto. Dan maar een keertje later op school. Ik wil mijn gen van het leven te zien en ervaren. Het kleurenspectrum van de kinderen meegeven hoe belangrijk aandacht voor de onverwachherfstbladeren, de geur van dennenbomen, het warme of koude te, mooie dingen in het leven is. En dat het dan helemaal niet erg water op je huid... Er zijn iedere dag veel kleine dingen in ons leis om een keer wat later te komen. Gelukkig heb ik een nieuwe ven die ons een aangenaam gevoel kunnen geven – als we er aanscreensaver die mij hier aan herinnert. dacht voor hebben. Aandacht hebben voor wat er is, in het hier en nu, wordt ook wel mindfulness genoemd. Aandacht voor aangename dingen, maar Oud-advocaat Lenet Leusink is coach, trainer en mediator en samen ook voor de dingen die ons een onaangenaam gevoel geven, zoals met Caroline Bun oprichtster van GroeiNU! (www.groeinu.com)

O

De meest gevraagde juridische specialismen

Insolventierecht

Banking & Finance

Internationaal contractenrecht

van de laatste maand zijn:

Toegevoegde waarde voor werkgevers en kandidaten Diederik Gelauff: “In het huidige economische klimaat kiezen werkgevers ervoor om de werving van een ervaren jurist zelf te doen in plaats van uit te besteden aan een gespecialiseerd bureau. Soms omdat de werkgever zelf over voldoende tijd en kennis denkt te beschikken, vaker omdat er geen wervingskosten gemaakt mogen worden. Dit is echter niet altijd een verstandige keuze. Waarom zou een werkgever, juist in deze tijd, samenwerken met een gespecialiseerd bureau zoals DPA Legal? Het antwoord op deze vraag is simpel. Vanwege de toegevoegde waarde van DPA Legal in het wervingsproces. Juist in dit wervingsproces zit de toegevoegde waarde voor de kandidaat en de werkgever. Wij sparren met de kandidaat over het al dan niet maken van een stap in onzekere tijden, waardoor deze een weloverwogen keuze maakt. Met als resultaat voor de werkgever een goed aanbod

van gekwalificeerde kandidaten. Door een sterke focus op het bemiddelen van ervaren juristen vanaf vier jaar werkervaring heeft DPA Legal waardevolle kennis van de juridische arbeidsmarkt. Wij zijn in staat om in korte tijd de juiste kandidaten te benaderen, te spreken, te selecteren en te presenteren. DPA Legal biedt toegevoegde waarde voor zowel tijdelijke als vaste functies.” Diederik Gelauff is werving & selectieconsultant bij DPA Legal (www.dpalegal.nl)

Deze rubriek komt tot stand met medewerking van Brunel, DPA Legal, Robert Walters, USG Juristen en Voxius.

nr. 12 – 2012

35

Ingezonden mededeling

Specialisatieopleiding Gerechtelijk deskundige in strafzaken van PAO Leiden verbetert de rechtsgang G

erechtelijk deskundigen beseffen vaak niet hoe belangrijk hun rol in de rechtsprocedure is. Ze zijn zich onvoldoende bewust van het feit dat de rechter voor een groot deel afhankelijk is van hun expertise. Dat zegt Peter Vos, initiator van de Specialisatieopleiding Gerechtelijk deskundige in strafzaken van Juridisch PAO Leiden. De communicatie tussen de strafrechter en de deskundige verloopt soms moeizaam. De rechter mist soms de expertise om de juiste vragen te kunnen stellen en de deskundige kan niet altijd de juridische context van de gestelde vragen overzien. Vos: “Met de specialisatieopleiding willen we daarom bijdragen aan een hoger niveau van de gerechtelijk deskundigen en daarmee aan verbetering van de rechtsgang.” Vos refereert in dit kader aan de Schiedammer parkmoord en de Puttense moordzaak. Twee zaken waarin enorme blunders zijn gemaakt − onder meer door de gerechtelijk deskundigen − die geleid hebben tot rechterlijke dwalingen. “In de Schiedammer parkmoord kwam de getuige-deskundige verwijtbaar tekort, hetgeen leidde tot een golf van protest. Het resulteerde in een onterechte veroordeling van de verdachte. Een belangrijk deel van de opleiding gaat dan ook om het leren kennen van jezelf als deskundige en het bewust worden van je verantwoordelijkheid. Is dit mijn vakgebied? Heb ik voor deze zaak alle kennis en de juiste middelen in huis? Die vragen moeten ze zichzelf stellen.”

Cherry picking In maart 2013 gaat de opleiding voor de tweede keer weer van start. Het onderwijs richt zich onder meer op medici – zoals deskundigen uit de psychiatrie of neurologie – en forensische accountants, maar is ook geschikt voor ict-deskundigen. Er wordt veel aandacht besteed aan het verloop van de juridische procedure, het bewijsrecht en de belangrijkste juridische begrippen en leerstukken. Vos: “De deskundige moet de gevolgen die zijn conclusies kunnen hebben, kennen. Dus weten dat hij zeer zorgvuldig moet zijn, en weten hoe ver hij moet onder-

Dr. mr. Peter Vos: “We willen een bijdrage leveren aan een hoger niveau van de gerechtelijk deskundigen en daarmee aan verbetering van de rechtsgang.” zoeken. Ondeugdelijke deskundigheid, ondeugdelijke uitvoering van het onderzoek, partijdigheid en ‘cherry picking’ dienen te worden voorkomen. Verder leren de deskundigen in een voor de rechter begrijpelijke taal te schrijven. Zij moeten hun onderzoek zodanig uitleggen dat het voor rechters ‘narekenbaar’ is.” Het interactieve karakter van het onderwijs is belangrijk. Zo wordt in de zesde bijeenkomst een rechtbanktraining georganiseerd onder leiding van Ankie Broekers-Knol, voormalig directeur van de afdeling Moot Court van de Universiteit Leiden.

Registratie Het Landelijk Register van Gerechtelijke Deskundigen (LRGD) en het Nederlands Register van Gerechtelijk Deskundigen (NRGD) hebben de specialisatieopleiding erkend. Uit beide registers kan de rechterlijke macht deskundigen selecteren. Vos is bestuurslid van het LRGD en legt het verschil tussen de registers uit. “Het LRGD is een privaat initiatief en dekt drie rechtsgebieden, te weten strafrecht, bestuursrecht

en civiel recht; er zijn 100 deskundigengebieden geregistreerd. Een van de eisen voor registratie is dat deze opleiding met succes moet zijn afgerond. Dat betekent dat bij het LRGD alleen deskundigen zijn geregistreerd met voldoende juridisch inzicht.” Het NRGD richt zich tot nu toe alleen maar op het strafrecht en er zijn nog slechts een zestal deskundigengebieden die kunnen worden geregistreerd, zoals handschriftonderzoekdeskundigen, DNAdeskundigen en gedragsdeskundigen. Andere deskundigen kunnen vooralsnog niet bij het NRGD terecht. Bij het NRGD ligt het accent op het toetsen van de deskundigheid van de deskundige en is juridische scholing een voorwaarde waaraan na vier jaar pas behoeft te worden voldaan. Bij het LRGD is de juridische scholing voorwaarde voor inschrijving en is het lid zijn van een beroepsorganisatie met gedrag en beroepsregels de waarborg voor deskundigheid. Vos, decaan van de Leyden School of Law & Economics, profileert zich op het snijvlak van economie en recht met als doel het aanbieden van onderwijs en doen van onderzoek op dit specifieke interdisciplinaire gebied. Hij was jarenlang universitair docent bedrijfseconomie en forensische accountancy aan de Universiteit Leiden en thans gastdocent. Vos is afkomstig uit het bankwezen en hield zich voornamelijk bezig met de reorganisatie van bedrijven in financiële moeilijkheden, is gerechtelijk deskundige op het gebied van bank- en insolventierecht. Hij hoopt dat komend jaar veel deskundigen met goed gevolg de opleiding zullen afleggen, zodat ze voldoende toegerust de rechtszaal kunnen betreden.

Voor meer informatie: www.paoleiden.nl/GDSTR2013

EXECUTIVE SEARCH, ERVAREN JURISTEN EN FISCALISTEN “Onze aanpak is persoonlijk en discreet. Goed luisteren. Geen vacatures pushen. “Wij vinden de juiste jurist of fiscalist

We hebben jarenlang in de advocatuur

voor advocatuur, notariaat, advieswereld

en het bedrijfsleven aan het roer gestaan.

en bedrijfsleven. Daarnaast bieden wij

We weten wat er speelt.”

met ons ‘Career Consult’ een klankbord

Mr. Tim Zumpolle

voor ervaren professionals die willen nadenken over hun toekomst.” Mr. Scipio van der Stoel

BEZOEKADRES: “DE VELDERT” GELDERLANDPLEIN 1082 AMSTERDAM B EZ O EKADRES: DE LAIRESSESTRAAT 12975L 1075 HJ LV AMSTERDAM TEL.020-5703555 020-5045650 TEL.

W W W. Z U M P O LL EVA N D E R ST O E L. N L WWW.ZUMPOLLEVANDERSTOEL.NL

Beter werk ADVOCATUUR EN INTERNATIONALISERING

Grensoverschrijdende

V.l.n.r. Michaela Ulrici (NautaDutilh), Maarten van der Weijden (Loyens & Loeff), Fred de Hosson (Baker & McKenzie), Reinout Slot (CMS Derks Star Busmann), Alex Lever (Nysingh), Heleen Kersten (Stibbe) en Vincent Wibaut (AKD)

De internationalisering van onze samenleving laat ook de advocatuur niet onberoerd. Nederlandse kantoren volgen hun klanten naar het buitenland en tegelijkertijd komt het buitenland steeds meer onze kant op. Wat betekent dat voor de strategie van de grote kantoren? Welke keuzes moeten daarbij worden gemaakt, en waarop baseert men zich bij deze keuzes? door Annelieke Fenstra foto’s Chris van Houts

38

nr. 12 – 2012

Beter werk

kwesties

D

e topkantoren maken zich niet zo’n zorgen. In ieder geval geen zorgen over de komst van de Amerikanen. Dit najaar werd bekend dat het Amerikaanse kantoor Jones Day in 2013 zijn deuren zal openen in Amsterdam. Tegelijkertijd zien we steeds meer activiteit van topkantoren uit New York op de M&Amarkt in Nederland. Het is allemaal geen reden tot paniek. Tijdens een door Mr. georganiseerd rondetafelgesprek – geleid door hoofdredacteur Michiel van Kleef – gingen bestuurders van zeven topkantoren in op de internationalisering en hun beleid hieromtrent. Voorlopige conclusie? De kantoren tonen zich vooral erg zelfverzekerd en geloven sterk in hun onafhankelijkheid en stabiliteit. De koersen worden (voorlopig) dan ook niet gewijzigd. Maar duidelijk is wel dat de focus steeds internationaler wordt. De kantoren moeten meebewegen met hun cliënten die vaker over grenzen heen kijken.

Geen Amerikaanse storm Managing partner Fred de Hosson van Baker & McKenzie was nogal verbaasd toen hij hoorde over de komst van Jones Day. “Investeren in Europa ligt op dit moment niet erg voor de hand. Het is nu niet bepaald een groeigebied. Bovendien zou je kunnen zeggen dat Nederland tot op zekere hoogte ‘over-lawyerd’ is. Dus waarom hier naartoe? Ik denk dat het komt door de grote druk van cliënten die geintegreerde dienstverlening verlangen en dat Jones Day daarom die stap heeft moeten maken. Anders kan ik het niet verklaren.” In een Amerikaanse storm gelooft hij niet. “Het zou mij zeer verbazen als meer white shoe firms uit New York deze kant opkomen. Zij hebben geen grote belangen hier.” Ook Vincent Wibaut, bestuursvoorzitter van AKD, vreest niet voor een grote hausse van overzee. “Ik ben het met Fred eens, er zullen niet snel meer Amerikanen volgen. Een echte grote concurrent zal Jones Day voor ons trouwens niet worden. Wij richten ons vooral op de Nederlandse markt. Daar zal Amerika weinig belangstelling voor hebben.” Michaëla Ulrici, managing partner van NautaDutilh, maakt zich evenmin druk. De huidige economie en “de volwassen markt voor juridische dienstverlening” in Nederland maakt het volgens haar niet erg aantrekkelijk om je hier als buitenlands kantoor te vestigen. “Amerikanen zijn heel erg gefocust op de BRIC- (Brazilië, Rusland, India, China; red.) en de MIST- (Mexico, Indonesië, Zuid-Korea, Turkije; red.) landen. Dat zijn groeimarkten.” “Toch moet je je niet vergissen in het belang van Europa voor Amerikaanse maar ook voor Engelse kantoren”, zegt Heleen Kersten, managing partner van Stibbe. “Van de wereldwijde hoeveelheid M&A zaken vindt nog steeds een groot deel de Europese markt plaats. De meeste Amerikaanse topkantoren hebben al een kantoor in Londen en hebben voor Nederland geen apart kantoor nodig. Maar voor kantoren met een global strategie, zoals Jones Day, kan het van belang zijn om ook een vlag neer zetten in Amsterdam.” De houding van de gespreksdeelnemers ten aanzien van dit onderwerp is opvallend ontspannen. Maarten van der Weijden, managing partner van Loyens & Loeff, legt uit waarom. “Natuurlijk zal de komst van Jones Day impact hebben. De ‘visjes’ die de grote onafhankelijke kantoren, waarvan er een aantal hier aan tafel zitten, van Jones Day eerder kregen toegeworpen zal het kantoor vanaf begin volgend jaar immers zelf opeten. Dat is jammer. De kantoren moeten rekening houden met een gezamenlijke omzetvermindering van een aantal miljoenen. Maar er blijft nog genoeg internationaal werk over dat van andere kantoren uit bijvoorbeeld New York wordt doorgespeeld. Er zitten daar

nr. 12 – 2012

39

Beter werk

immers wel enkele honderden advocatenkantoren die ons voor specialistisch werk nodig hebben.”

Europese dekking De aanhoudende globalisering en daarmee het toenemend aantal grensoverschrijdende juridische kwesties maakt de vraag interessant hoe de Nederlandse kantoren hun cliënten optimaal kunnen blijven bedienen. Voldoet het ‘best friendsmodel’ nog wel? Of is global coverage de toekomst en zullen de kantoren steeds meer vestigingen elders moeten openen? Of zullen zij – in het kader van ‘if you can’t beat them, join them’ – (moeten) fuseren met grote internationale spelers? Tijdens het gesprek zetten de bestuurders hun keuzes op dit gebied kort uiteen. Stibbe verbrak eind vorig jaar zijn alliantie met het Engelse Herbeth Smith en het Duitse Gleiss Lutz nadat Herbeth Smith een fusievoorstel deed. Kersten: “Tien jaar lang is de samenwerking naar alle tevredenheid gegaan, maar gaandeweg heeft Herbeth Smith zijn strategie aangepast. Ze streven naar wereldwijde dekking en vroegen ons daarom samen te smelten. Maar hun ideeën strookten niet met onze strategie. We willen een topkantoor in de Benelux blijven en we denken niet dat een fusie met een global firm daaraan bijdraagt. Na een goede interne discussie zijn we eensgezind tot de conclusie gekomen dat we moesten doorgaan als onafhankelijke speler. Tot nu toe hebben we onze positie als onafhankelijk kantoor behoorlijk kunnen behouden, ook in het cross border-werk en ik geloof dat dat zo zal blijven. Maar het gaat niet vanzelf, een continue focus op specialisa-

Aanwezigen bij het rondetafelgesprek: ä)UHGGH+RVVRQPDQDJLQJSDUWQHU%DNHU 0F.HQ]LH ä+HOHHQ.HUVWHQPDQDJLQJSDUWQHU6WLEEH ä$OH[/HYHUSDUWQHU1\VLQJK ä5HLQRXW6ORWEHVWXXUVOLG&06'HUNV6WDU%XVPDQQ ä0DDUWHQYDQGHU:HLMGHQPDQDJLQJSDUWQHU/R\HQV /RHII ä9LQFHQW:LEDXWPDQDJLQJSDUWQHU$.' ä0LFKDHOD8OULFLPDQDJLQJSDUWQHU1DXWD'XWLOK

40

nr. 12 – 2012

tie en kwaliteit is vereist.” Reinout Slot, bestuurslid bij CMS Derks Star Busmann, verwacht niet dat veel andere Nederlandse kantoren wél voor een fusie openstaan. “De meeste zijn gelukkig nu. De voor een fusie interessante partijen opereren onafhankelijk en willen dat ook blijven doen.” CMS Derks Star Busmann maakt deel uit van een tiental Europese kantoren dat twaalf jaar geleden besloot CMS op te richten. Inmiddels zijn die kantoren in hoge mate geïntegreerd en dat gaat steeds verder. “We beschouwen ons sinds enige tijd als één kantoor, operationeel zijn we ook zo ingericht. Als Nederlands kantoor hebben we dus ook geen eigen buitenlandbeleid. De strategie tot nu toe is de sterkste en grootste in Europa worden. We zijn nu in ieder geval de grootste. Dankzij CMS kunnen we cliënten binnenhalen die we als afzonderlijk kantoor nooit hadden kunnen binnenhalen. Het is aantrekkelijk voor cliënten dat we heel Europa dekken.”

Countrydesks NautaDutilh is al 288 jaar geworteld in de juridische wereld in de Benelux en heeft al geruime tijd kantoren in New York en Londen. Daarnaast zijn er countrydesks voor bijvoorbeeld China, India, Brazilië en Duitsland, die bemand worden door native juristen. Maar voorlopig blijft het daarbij. Er zijn geen plannen voor nieuwe kantoren. Ulrici: “We hebben goede banden met buitenlandse kantoren wereldwijd, maar onze thuisbasis is de Benelux. In Londen en New York doen we overigens geen lokaal recht, maar alleen Beneluxrecht. We willen hét onafhankelijke internationale full service-kantoor voor de Benelux zijn waar cliënten hun high end werk tezamen met hun andere werk kunnen onderbrengen. De helft van onze omzet komt trouwens door cliënten die buiten de Benelux gevestigd zijn. Uitbreiding is voor nu niet aan de orde, maar dat kan natuurlijk altijd veranderen. Je moet in deze tijden flexibel zijn, zowel wat betreft dienstverlening als strategie.” Voor multinational Baker & McKenzie liggen de kaarten heel anders. Het van oorsprong Amerikaanse kantoor heeft zijn roots liggen in ‘The Heartland’, Chicago. Inmiddels werken er circa 4000 advocaten op 75 kantoren in 45 lan-

Master the class Op 18, 19 en 20 april 2013 krijgen 24 toptalenten de kans zich uit te leven tijdens onze Masterclass. Ben je 3e of 4e jaars rechtenstudent? Wil je advocaat, fiscalist of notaris worden? En kun je een case meesterlijk oplossen? Meld je dan vóór 11 maart 2013 aan via werkenbijnautadutilh.nl.

Beter werk

den. Het grootste kantoor zit in Hong Kong. De Hosson: “We zijn een enorm groot beest met een omzet van circa drie miljard dollar. En we zullen nog groter worden. De manufacturing industrie is van oudsher onze core business en dat is het nog steeds. We zijn nog niet erg sterk in banking en finance, omdat we niet groot zijn in de westerse money centers zoals New York en Londen. Maar daar gaan

“JE MOET FLEXIBEL ZIJN, ZOWEL WAT BE-

na naar Europa komen. Als dit verloopt volgens de lijnen die we verwachten kunnen we in Hong Kong uitgroeien tot een kantoor met tien tot vijftien medewerkers ”, vertelt Van der Weijden, die zelf fiscalist is. “We willen met onze buitenlandse kantoren dicht bij onze traditionele werkleveranciers blijven. Dat zijn voornamelijk buitenlandse advocatenkantoren en banken.” Dat Loyens & Loeff de geïntegreerde juridische en fiscale praktijk hoog in het vaandel heeft staan, blijkt ook uit het gegeven dat bijna de helft van de circa 900 adviseurs bestaat uit advocaten en notarissen en de andere helft uit fiscalisten.

TREFT DIENSTVERLENING ALS STRATEGIE” Verschuiving we ons de komende tijd meer op richten en in investeren. Daarvoor halen we nu de juiste mensen in huis.” Hij verwacht een steeds verdergaande operationele integratie van de Europese Baker & McKenzie kantoren die uiteindelijk zal resulteren in hun volledige financiële integratie. Loyens & Loeff daarentegen is juist heel actief in dé financiële centra. Buiten de Benelux-kantoren heeft Loyens & Loeff vestigingen in maar liefst elf steden, waaronder Londen, New York, Parijs, Tokio en sinds begin dit jaar Hong Kong. “We mikken op investeringsstromen die vanuit Chi-

Er zijn ook kantoren, zoals AKD en Nysingh, die zich met name richten op de Nederlandse markt. Maar ook zij zien een werkverschuiving naar het buitenland. Wibaut: “Veel van onze cliënten opereren ook elders in Europa of in Azië. Daarom hebben we samenwerkingsverbanden met goede partners in onder meer Duitsland, Frankrijk, Engeland en Zwitserland. Dat zijn partners met een vergelijkbare positie en cliëntenkring als wij in Nederland hebben.” Alex Lever, partner van Nysingh, vertelt dat ook zijn kantoor meer en meer internationaal georiënteerd moet zijn. “Primair richten wij ons op Nederland, maar we zien dat onze cliënten

(advertentie)

  




  
 

  
%&
   
 "

continu streeft naar verbeteringen van haar kwalitatief hoogstaande dienstverlening. In dat kader hebben we het voormalige Educatiepunt per 1 november jl. geprofessionaliseerd en de naam veranderd in Academiae. Academiae biedt eersteklas colleges tegen een relatief voordelige prijs. Dat is mogelijk door diverse factoren: $


  


 
 "
 




 
# $



 


 "

 # $


  
 

 "



 # $



 "


 




#


Uw punten nog in december 2012!

42

nr. 12 – 2012

Zie www.academiae.nl voor ons aantrekkelijk, actueel en brede aanbod in Nijmegen, Dordrecht, Nootdorp/Den Haag, Breukelen en Zwolle.

Beter werk

in toenemende mate belangen hebben in het buitenland. Daar moet je dan, ook als regionaal kantoor, in mee.” Nysingh is daarom aangesloten bij The Appleton Group Legal Network (TAGlaw), een groep samenwerkende internationale advocatenkantoren, en heeft daarmee toegang tot meer dan 7500 juristen in bijna honderd landen. “Je moet investeren in die relaties. De mensen in het netwerk moeten elkaar verplicht (leren) kennen. Daartoe komen tweehonderd vertegenwoordigers van die grote groep juristen een aantal keren per jaar een week lang bijeen. Door de goede relaties met buitenlandse partners kun je je eigen cliënten in het buitenland optimaal en snel bedienen. Het is een formule die werkt.”

Bastions van stabiliteit De kantoren voelen niet zozeer concurrentiedruk vanuit het buitenland, maar vooral op nationaal niveau. Dus van elkaar. De markt is zeer competitief en iedereen vist in dezelfde vijver, die op dit moment niet heel groot is. De concurrentie is hevig. Wil je in de markt aan de top blijven in tijden van crisis dan is een heldere strategie noodzakelijk. Waar gaat dit heen? En waar willen de kantoren heen? “De meeste kantoren, zowel grote als kleine(re), denken heel bewust na over strategie. De tijden van we-zien-wel-wat-erop-ons-bordje-komt liggen al ver achter ons”, vertelt Wibaut. Kersten: “Strategie is inderdaad heel belangrijk. Wat voor een kantoor wil je zijn, is de eerste vraag die je moet stellen. Een lokale speler? Een global speler? Richt je je op complexe zaken waarvoor je topspecialisten in huis moet hebben? Of richt je je op het meer standaard werk? Voor allebei zijn goede advocatenkantoren nodig. Ik denk dat je moet nagaan wat de toegevoegde waarde voor de maatschappij van jouw kantoor is. Aan de hand daarvan bepaal je de strategie. Wij kijken ongeveer drie jaar vooruit, maar je moet voortdurend blijven opletten of je nog wel op de goede weg zit. Als de markt verandert, zul je je strategische plannen moeten bijstellen.” Volgens Ulrici moet vooral centraal staan wat de cliënten willen. “Daar laat je je door leiden. Het gaat er niet om wat je zelf leuk vindt. En regelmatig controleren we of de keuzes die we in het verleden hebben gemaakt nog steeds de juiste

zijn, of dat de aanpak moet worden bijgesteld.” Van der Weijden vertelt dat het bepalen van strategie in hoge mate een intern proces is. “De koers wordt bepaald door onze partners. Al roepen andere kantoren daarvoor soms ook de hulp van consultants in. Ik denk trouwens niet dat kantoren hun strategie driejaarlijks of vijfjaarlijks (moeten) veranderen. Nederlandse advocatenkantoren zijn juist bij uitstek de bastions van stabiliteit.” Van der Weijden benadrukt nog dat het openen van een nieuw kantoor in het buitenland voor Nederlandse kantoren niet eenvoudig is. “Een enorm gedoe. Het is heel duur en je moet je afvragen of je daarvoor de juiste mensen wel in huis hebt of kunt halen. Operationeel en technisch gezien is het ook niet makkelijk. Je moet hierover echt heel goed nadenken en de juiste afwegingen maken.” Zo heeft CMS heel bewust ervoor gekozen om zich niet te vestigen in Amerika. Slot: “We willen de sterkste zijn in Europa. Met dat doel voor ogen kun je niet tegelijkertijd Amerika

“DE TIJDEN VAN WE-ZIEN-WELWAT-ER-OP-ONS-BORDJE-KOMT LIGGEN VER ACHTER ONS”

veroveren. Dat is te complex. We weten dat we door onze grote dekking een interessante partij zijn om mee te fuseren voor Amerikaanse kantoren. Vooral voor Europese grote deals. Maar tot nu toe hebben we hierin geen keuzes gemaakt.”

Conservatieve lieden Heel open over hun strategieën en hun keuzes daarin zijn de kantoren niet. Het blijft toch een beetje het geheim van de smid. Duidelijk is in ieder geval dat de kantoren worstelen met dezelfde issues. En de komst van Jones Day is er daar absoluut niet één van. Slot: “Er zijn echt veel grotere issues waarover we ons buigen. De markt verandert snel en we moeten ons voortdurend afvragen of we wel snel genoeg meebewegen. Daarnaast wordt

nr. 12 – 2012

43

Beter werk Over vijf jaar is/heeft: ä$.'KHWPHHVWJHZDDUGHHUGIXOOVHUYLFHNDQWRRUYRRUGH QDWLRQDOHPDUNWHQHHQLQWHQVLHYHUHVDPHQZHUNLQJPHW EXLWHQODQGVHNDQWRUHQ ä%DNHU 0F.HQ]LHJURWHUGDQQXHQPHHUJHULFKWRSGH WUDQVDFWLHSUDNWLMN ä&06QRJVWHHGVKHWJURRWVWHNDQWRRULQ(XURSDHQ]DORS WHUPLMQPHHU]DNHQEXLWHQ(XURSDGRHQ ä/R\HQV /RHIIKHWEHVWHLQWHUQDWLRQDDOJHRUL­QWHHUGH %HQHOX[NDQWRRUPHWHHQJURWHĆVFDOHSRRW ä1DXWD'XWLOKK«WRQDIKDQNHOLMNHLQWHUQDWLRQDOHNDQWRRU YRRUGH%HQHOX[YRRUKLJKHQGZHUNRSIXOOVHUYLFHEDVLV ä1\VLQJK]LMQKXLGLJHSRVLWLHZHWHQWHEHKRXGHQHQLVLHWV LQWHUQDWLRQDOHUJHRUL­QWHHUG ä6WLEEHKHWEHVWHLQWHUQDWLRQDDOJHRUL­QWHHUGH%HQHOX[ NDQWRRUYRRUJH±QWHJUHHUGMXULGLVFKĆVFDDODGYLHV

het voor niet-advocaten steeds makkelijker om in een groot deel van de juridische dienstverlening te voorzien. Bovendien wordt de cliënt alsmaar mondiger. En alles versnelt. Het tempo waarin men verwacht dat wij werk leveren is enorm hoog. Dat vraagt wat van onze organisatie. We moeten blijven naden-

ken over hoe we met deze tendensen moeten omgaan.” Het advocatuurlijke landschap is volgens Van der Weijden de afgelopen twintig jaar behoorlijk veranderd. Zo is de omvang van de grote kantoren enorm toegenomen en is er sprake van een veel specialistischere praktijkvoering. “Maar in vergelijking met andere branches zoals IT is de advocatuur heel traag. Juristen zijn van nature vrij conservatieve mensen dus het gaat niet zo hard. Komende tijd zullen de kantoren zich wel sneller marktconform ontwikkelen. Ze moeten wel.” De Hosson, zelf fiscalist, beaamt dat juristen over het algemeen conservatieve lieden zijn. “In tegenstelling tot fiscalisten veranderen advocaten niet zo snel als hun cliënten zouden willen. Fiscalisten zijn de hoge mate van concurrentie gewend. Advocaten zijn daarentegen moeilijker in beweging te krijgen. Voor hen is die felle strijd relatief nieuw.” Wibaut: “De tijd dat vraag en aanbod in balans waren, is voorbij. In Engeland zie je al kantoren in de problemen komen, omdat ze niet snel genoeg reageren op de marktontwikkelingen. Ik zie die ontwikkeling ook komen voor Nederland.” Kersten valt hem bij: “De combinatie van het wegvallen van werk en meer concurrentie maakt het behoorlijk pittig. Een conservatieve houding is dan ook uit den boze. We moeten er bovenop zitten.”

(advertentie)

Draagkr achtbere kening, co - ouderschap,

Alimentatierekenen is ècht makkelijker met Split-Online!

vermogen sopstellin g en de berekenin g van het besteedbaar inkomen na scheiding. Alles ineen, klik, klik, klaar.

Veel advocaten hebben Split-Online omarmd

en uitgebreide alimentatieberekenprogramma.

als hún pakket. Ze willen nooit meer iets anders!

U kunt Split-Online.nl nu gratis testen. Ga snel

Probeer nu zelf het meest gebruiksvriendelijke

naar www.split-online.nl en registreer u vandaag!

Split-Online.nl: ook voor praktijkgerichte en voordelige (PE)opleidingen! Voor meer informatie kijkt u op de website: www.split-online.nl. Ook kunt u bellen naar 085 - 7440733 of stuur een e-mail naar: [email protected].

44

nr. 12 – 2012

Jonge Balie

e b a B Bvanadelmie aand

Sportief op kantoor

Stagiaire ( )

Sport: doe ik graag en wissel ik af met de sportschool, hardlopen, snowboarden of zumba Saai: daar is in mijn agenda gelukkig niet veel ruimte voor Succesvol: wil ik graag zijn in wat ik doe, door hard werken en mijzelf te blijven verbeteren, maar wel met een gezonde balans Stad: dan denk ik aan het mooie, gezellige Breda, maar behalve dat ik graag in Breda ben, bezoek ik ook zoveel mogelijk andere steden in de wereld Sensatie: het adembenemende uitzicht vanaf de top van de Sydney Harbour Bridge Sfeervol: mijn huisje in Breda

FOTO: CHANTAL ARIËNS

Een half uur per dag bewegen is voldoende voor een goede gezondheid, zo bleek uit onderzoek. Als advocaat heb je echter bij uitstek een zittend beroep. Hoe kom je dan aan voldoende beweging? Natuurlijk kun je na je werk bijvoorbeeld een half uurtje hardlopen of fietsen, maar nu het weer vroeg donker is komt dat er niet zo vaak van. Beter nog, je kunt ook ’s ochtends voor je werk een half uurtje gaan zwemmen. Dat heb ik een paar ochtenden dapper geprobeerd, maar soms is elke minuut langer in bed van ‘levensbelang’. De kunst is dus om op het werk zoveel mogelijk te bewegen. Gelukkig is ons kantoor uitgerust met een heuse pingpongtafel. Daarop doen we regelmatige een potje round the table met alle collega’s, alhoewel er de laatste tijd weer een laagje stof op de tafel begint te komen. Tijd om de competitie weer nieuw leven in te blazen! Zelf vind ik het een sport om op kantoor zoveel mogelijk meters te maken. In plaats van een telefoontje naar een collega voor overleg, loop ik er dus altijd naar toe. Maar al mijn collega’s bevinden zich binnen een straal van tien stappen. Dat schiet dus niet erg op met die beweging. Ook sponsorde ons kantoor de geweldige zeilsters Lisa en Lobke. Dat levert in ieder geval een zeer sportief gevoel op, maar telt helaas niet mee voor onze eigen sporttargets. ‘Gelukkig’ is de lift naar onze kantoorverdieping al een paar weken buiten gebruik wegens veiligheidsredenen. Er zit dus niets anders op dan traplopen. Ik overweeg zelfs om een paar keer extra op en neer te rennen. Wel fijn dat ons kantoor niet al te groot is, zodat we niet elke week verjaardagstaart eten. Dan zou een half uur traplopen waarschijnlijk niet volstaan.

J olien W itsmeer

Jolien Witsmeer (26) is sinds april 2010 werkzaam bij Koch & Van den Heuvel Advocaten inBreda. Zij houdt zich met name bezig met personen- en familierecht. Wanneer Witsmeer niet aan het werk is gaat zij graag met vrienden borrelen of uit eten, is te vinden bij Balie-activiteiten en als haar agenda het toelaat gaat zij naar de sportschool of hardlopen. Lezen is ook een favoriete tijdsbesteding. Na een jaar activiteiten te hebben georganiseerd voor de Jonge Balie Breda, is Witsmeer nu vicevoorzitter van het Jonge Balie bestuur in Breda.

nr. 12 – 2012

45


BVg`Ijcc^hhZcb$

HeZX^Va^hi7ZhijjghgZX]i# IneZ/Vine^hX]# Æ`kZgbdZYYZVai^_YYViCnh^c\] W^_YZilZZYZ\gdZe]ddgYZ#ÇIdiBVg`Ijcc^hhZc]ddgYZ kVcZZcdjY"XdaaZ\VYVioZVaZZci^_Y_ZW^_Cnh^c\]oVi# Æ>`YVX]i/Vah_^_]ZiYVVgcVVg_Zo^c]ZWi!`Vc]Zi\ZZc hVV^ZXajWo^_c#`]VYZgYjhWZ]ddga^_`cVVhi\ZoZiZc!lVciYZine^hX]Z Cnh^c\]ZgWZhi{{i]ZaZbVVac^Zi#=Zi^hZZckZgoVbZa^c\ Z^\Zcl^_oZiZVbeaVnZgh#9ZheZX^Va^hi^h]^Zg\ZZchda^hi# 7^_Cnh^c\]dcibdZiiZ^`Vjidg^iZ^iZcdeb^_ckV`\ZW^ZY lVVgkVc^`igdjlZchc^ZiZZchl^hiYVioZ]^ZglZg`iZc# LZ]djYZcZa`VVghoV`ZckVV`kVcj^ikZghX]^aaZcY eZgheZXi^Z[iZ\Zc]Zia^X]i#9VigZhjaiZZgi^c]ZiWZhiZ kddgYZ`aVci!bVVgdd`kddg_ZoZa[#Ç Cnh^c\]^hZZcWZYg^_[kVc`VgV`iZgkdaaZheZX^Va^hiZc#6aaZZc YZlZi^hW^_dchhiVcYVVgY#KddgYZgZhi`g^_\_ZVaaZgj^biZ dbWj^iZc\ZlddciZo^_c#@a^c`iY^i\dZYZc`ZccZcl^_ Za`VVgcd\c^Zi4AVVi_ZYVck^cYZck^VlZg`ZcW^_cnh^c\]#ca

Cnh^c\]#9Z_j^hiZ_jg^hideYZ_j^hiZeaZ`#

Column Vast onderdeel van het katern Beter Werk zijn de bedrijfsjuristenpagina’s. Hierin vindt u de vaste column van consultant Harm Cammel, de rubriek ‘Ik en mijn bedrijfsjurist’, de interviewserie ‘In-house’, nieuwspagina’s met bedrijfsjuridisch nieuws, de wisselcolumn van een vooraanstaand bedrijfsjurist en mededelingen van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen.

Goed legal management: het gaat om de samenhang egal management is hot lijkt het! Je ziet steeds vaker

Nu Legal goed zicht heeft op het wettelijke speelveld kan

onderwerpen voorbij komen die met legal management

het een heldere e-commerce policy opstellen met een ap-

L

te maken hebben: benchmarks, account management, soft-

pendix per land voor specifieke spelregels. Die policy moet

ware, legal process outsourcing, nieuwe werkwijzen van law

kort en helder om werkbaar te zijn voor de gebruikers:

firms, noem maar op. Kleine waarschuwing: geen van die on-

commerciële managers van Canada tot aan Korea. Dat be-

derwerpen biedt op zichzelf de sleutel naar goed legal ma-

tekent toegankelijk Engels met eventueel een gecontroleer-

nagement. Het is vooral belangrijk om het doel scherp voor

de vertaling. En natuurlijk geen juridisch taalgebruik.

ogen te hebben en vervolgens goed samenhang te brengen in

De organisatie heeft gekozen voor het maximaal delegeren

de gekozen aanpak en de gebruikte hulpmiddelen.

van verantwoordelijkheid aan de business, waarbij Legal in-

door Harm

Voorbeeld: een consumentenmerk wil de komende vijf jaar

geschakeld wordt zodra van de standaard afgeweken wordt.

Cammel

wereldwijd flink groeien door de inzet van e-commerce.

Daarmee wordt het normale proces volledig gedekt in de

Technisch en commercieel een uitdagende strategie, waar-

business en kan Legal zich concentreren op de complexe vra-

bij Legal niet direct bovenaan de lijst van aandachtspunten

gen. Gezien die gedelegeerde verantwoordelijkheid worden

staat. E-commerce leidt echter al snel tot gebruik van per-

alle e-commerce managers wel jaarlijks getraind en met behulp van e-learning en intra-

soonlijke informatie. Een

net minimaal ieder kwartaal

speelveld dat sterk wordt beinvloed door data protection

Legal management is hot

en privacywetgeving, dat in

bijgepraat. Een paralegal staat bovendien klaar als

beweging is en bovendien al-

eerste contactpunt om een-

lerlei internationale nuances kent. Het is dus wel degelijk

voudige vragen te beantwoorden en complexe vragen gericht

juridisch.

door te sluizen naar de senior counsels. Die hebben zodoen-

Om te beginnen moet Legal de organisatie dus laten zien

de voldoende tijd voor de echt juridische vragen en het verder

dat goed legal management essentieel is voor commercieel

verbeteren van de gedelegeerde aanpak.

succes en gezonde bescherming van het merk. Daarmee zit

De business kan zo efficiënt werken terwijl Legal alle excep-

Legal alsnog vanaf de start volwaardig aan tafel met een

ties en escalaties ziet. En ter check of de gedelegeerde ver-

heldere opdracht: Legal zorgt dat er wereldwijd maximaal

antwoordelijkheid ook de beoogde juridische dekking levert

ondernomen kan worden terwijl de campagnes in ieder land

laat Legal de auditafdeling frequent steekproeven doen in de

binnen de bewegende grenzen van de wet blijven.

landen. Met al die informatie maakt ze jaarlijks een lessons

Vervolgens moet Legal helder krijgen wat in de verschillen-

learned analyse, waarmee ze haar aanpak van de e-com-

de landen praktisch gezien allemaal wel en niet is toege-

merce verantwoordelijkheid weer verder kan perfectioneren.

staan. Dat land voor land uitzoeken is onbegonnen werk,

En daarmee is de cirkel rond: een relatief complexe behoef-

Harm Cammel is part-

ook omdat interpretatie van de wet en regelgeving flink in

te wordt met goed samenhangende inzet van werkwijze,

ner bij Baskerville. Hij

beweging is. Gelukkig kampen meer bedrijven met dat di-

middelen en mensen dekkend, efficiënt en vooral business

helpt inhouse legal

lemma en zijn er advocatenkantoren die dit veld voor meer-

gericht ingevuld. De echte toegevoegde waarde van Legal

teams en advocaten-

dere klanten in de gaten houden en hen proactief attende-

zit zo niet in de inzet van specifieke middelen, maar in goed

kantoren met het posi-

ren op relevante wijzigingen. Voor kantoren een mooie

begrip van de business en goed doordachte samenhang van

tioneren, ontwikkelen

abonnementdienst, voor de klanten veel efficiënter dan zelf

de gehele aanpak. Een mooi voorbeeld van goed legal ma-

en managen van hun

het wiel uitvinden.

nagement.

dienstverlening.

47

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

=7D"GZX]iZc^cI^aWjg\Zc 9Zc7dhX]/ZZchda^YZkdai^_Y" ZcYZZai^_YdeaZ^Y^c\Y^Z]‚i VcilddgY^hde[jcXi^ZY^[[ZgZc" i^Vi^Z^c]Zi_jg^Y^hX]YdbZ^c#

BZigZX]iYZWZhiZ CG#

^cI^aWjg\

9Zc7dhX]

&

CG#&gVc`^c\ =7D"GZX]iZcdeaZ^Y^c\ ^c:ahZk^ZgZc@ZjoZ\^Yh‚c ZmXZaaZciZhXdgZhW^_VXXgZY^iVi^Z

=7D"GZX]iZc^hZZcegV`i^hX]Z _jg^Y^hX]ZdeaZ^Y^c\bZiodlZa VVcYVX]ikddgZZc\ZYZ\Zc `Zcc^hkVc]ZigZX]i!Vahkddg oV`ZcVahYdhh^ZgbVcV\ZbZci! dg\Vc^hVi^ZhZch^i^k^iZ^iZc Xdbbjc^XVi^ZkZ!hdX^VaZZc ^Xi"kVVgY^\]ZYZc#

>ciZgZhhZ^c hiV\^V^ghZc V[hijYZZgYZgh4 @^_`kddgbZZg^c[dgbVi^Z delll#_]h#cad[WZa %-,,-,,-(.kddgVVckgV\Zc kVcYZXdgedgViZWgdX]jgZd[ ZZceZghddca^_`\ZhegZ`#

Ik en mijn bedrijfsjurist

foto’s Geert Snoeijer

Pieter Riemer over Guido Bamberg

KanLeeftijd 51 Riemer Naam advocaat Pieter erg, mb Ba Over Guido sterdam toor Linklater s in Am rken We s uen ment processor Eq manager Legal bij pay heb ik en ido Gu en Werkzaamhed samen sinds 2007 t in erk ew eng sam ief ens zeer int ben de afgelopen jaren nder de rde transacties, waaro cee pli om gec tal een aan n we sarke we t in Italië. Daarnaas transactie met ICBPI ben heb (we ng , bij str ucturi men in jur idische fusies mergers, der bor ss cro !), SE d in een Equens geconverteer op het en ernance vraagstukken medezeggenschap, gov en contracting. gebied van arbeidsrecht

Ik zou onze relatie als volgt

ren jurist met veel deal-er-

fractievoorzitter van de PvdA

overtuigen dat een deal-

willen kenmerken: open,

varing die problemen van

in Nieuwegein. Ik zou hem in

structuur de juiste was. We

resultaatgericht en geba-

verre ziet aankomen. Dat is

die rol best eens in actie wil-

waren er uit met de buiten-

seerd op vertrouwen.

zeer prettig werken.

len zien. Daarnaast spreekt

landse partner en wilden

Plezierig vind ik aan het

We vullen elkaar aan op de

hij bevlogen over basketbal,

met hen niet terug naar de

werken met mijn cliënt dat:

volgende manier: de kennis

een sport waar ik eerlijk ge-

onderhandelingstafel. Ging

Guido houdt je in de loop en

van de organisatie van Gui-

zegd weinig vanaf weet.

gelukkig allemaal goed.

draait zelf hands on mee in

do is uitzonderlijk. Dat is

Het spannendste moment

Wat ik zou veranderen als

deals. Hij heeft een mooi

een verademing.

dat ik met mijn cliënt heb

ik één dag de baas was bij

gevoel voor humor.

Ik weet van het privéleven

meegemaakt is: wij moes-

mijn cliënt: Equens is zo’n

Een hele goede eigenschap

van mijn cliënt het volgende:

ten de Nederlandse en

grote speler geworden, ik

van mijn cliënt is: Guido is

Guido is politiek geënga-

Duitse banken die aandeel-

gun ze van harte een vesti-

tactisch erg sterk, een erva-

geerd zoals dat heet. Hij is

houder zijn van Equens

ging aan de Zuidas.

49

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

   
  
   
          

Opleidingen | Cursussen | Symposia | Incompany

www.paoleiden.nl      
         

Beheer uw cliënten, uren en declaraties Het eenvoudigste urenregistratie- en declaratieprogramma voor advocaten bespaart u direct tijd! Vraag de gratis demo aan op www.urios.nl

Weteringschans 94 | 1017 XS Amsterdam tel 072 512 22 05 | [email protected] | www.urios.nl

Venturis Consulting Group is a European based firm that operates from offices in Amsterdam, London and Washington D.C. We provide a range of consulting services to the legal sector. Our clients include law firms and in-house legal departments of corporations and institutions.

www.venturisconsulting.com

Ik en mijn advocaat

Guido Bamberg over Pieter Riemer Leeftijd 50 ido Bamberg Naam bedrijfsjurist Gu s SE, de eer ste uen Eq bij er Legal Functie/kantoor manag en een van ice payment processor pan-Europese full-serv lateerde ere rs van gir ale en kaartg de grootste ver werke Pieter er Ov ese betaalmarkt betalingen op de Europ en verhed aam rkz We klater s Riemer, advocaat bij Lin en hed in de e jur idische werkzaam ant woordelijk voor all land en Itaits uens: Neder land, Du homecountries van Eq ld dee ver n over die landen lië, met negen jur iste

Wilt u ook in deze rubriek? Mail naar [email protected]

Ik zou onze relatie als volgt

leert zijn grote juridische

banken als klanten.

richting van een joint ven-

willen kenmerken: open,

kennis niet, zodat ook de

Ik weet van het privéleven

ture met de Italiaanse coö-

direct en heel plezierig.

business met zijn adviezen

van mijn advocaat het vol-

peratieve banken. De

Plezierig vind ik aan het

uit de voeten kan.

gende: ik weet niet of Pie-

cultuurverschillen kwamen

werken met mijn advocaat

We vullen elkaar aan op de

ter echt digibeet is, maar

in die onderhandelingen

dat: hij zorgt dat alle spe-

volgende manier: Pieters

helemaal connected is hij

volledig tot hun recht.

lers in zijn team steeds vol-

kennis van zijn vakgebied

nog niet: op Facebook en

Wat ik zou veranderen als

ledig op de hoogte zijn van

M&A is best in class en al-

Twitter kun je hem niet vin-

ik één dag de baas was bij

de laatste ontwikkelingen,

tijd up-to-date. Ik kan Pie-

den en op LinkedIn heeft

mijn advocaat: dan zou ik

of ze nu in Amsterdam, Mi-

ter de politieke weg wijzen

hij zegge en schrijve één

gauw verhuizen van de mo-

laan of Frankfurt zitten.

binnen een complexe orga-

contact!

nocultuur van de saaie

Een hele goede eigenschap

nisatie met ingewikkelde

Het spannendste moment

Zuidas naar het bereikbare,

van mijn advocaat is: Pieter

relaties met aandeelhou-

dat ik met mijn advocaat

bruisende en goedkope

is enorm to the point en eta-

ders, commissarissen en

heb meegemaakt is: de op-

Nieuwegein.

51

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

General counsel steeds meer legal risk manager indverantwoordelijke bedrijfsjuristen

E

kaders, zo werd duidelijk tijdens de zesde

worden in snel tempo legal risk ma-

bijeenkomst van netwerkgroep General

nagers. Steeds meer general counsels

Counsel Netherlands (GCN) die op 8 no-

(hierna: GC’s) besteden veel tijd aan het

vember plaatsvond bij De Goudse Verzeke-

intern stellen van kaders waar binnen mag

ringen. Ruim 40 GC’s werden door GCN-

worden gehandeld. En dat werkt goed. De

oprichters Petra van Hilst en Michiel van

medewerkers ervaren het als meer vrij-

Straaten en Michel Lamie, voorzitter van

heid van handelen en de GC’s winnen tijd:

het bestuur van De Goudse, ontvangen.

zij worden niet meer bij elk contract be-

Het centrale thema was ‘Do more with less

trokken. Ze worden er alleen bij gehaald

– How to manage your Legal Department?’.

als men wil afwijken van de afgesproken

GC’s staan onder grote druk om de effici-

met een gezellige borrel.

ency van hun afdeling te verhogen. Roland

Met ruim 310 eindverantwoordelijke be-

Notermans (tot voor Philips), expert op het

drijfsjuristen is GCN het grootste kennis-

gebied van legal department manage-

netwerk in Nederland dat zich specifiek

ment, zorgde voor een prikkelende pre-

richt op deze doelgroep. GCN is ooit ont-

sentatie die tips opleverde. Ben je als GC

staan als groep op LinkedIn. Sinds twee

echt optimaal bezig? Wat zijn quick wins?

jaar worden er meerdere keren per jaar

Zou je op dezelfde manier werken als dit

themabijeenkomsten en intervisiebijeen-

je eigen bedrijf was? Belangrijke uitdagin-

komsten georganiseerd. Nu deze zeer

gen blijken: de samenwerking met outside

succesvol blijken, gaat GCN een volgende

counsels optimaliseren, voldoende focus

fase in. Het kennisnetwerk heeft ambitieu-

behouden in de wirwar van informatie die

ze plannen voor het komend jaar en maakt

dagelijks op je afkomt en hoe het beste

deze binnenkort bekend.

team samen te stellen. Aansluitend werd de groep gesplitst en kon men ervaringen

Gert-Jan Kroese, director Legal &

met elkaar delen. De dag werd afgesloten

Regulatory Affairs T-Mobile Netherlands

Overstap

P

er 1 december 2012 zal Charlotte Stroy (27) als legal counsel in

worden. Stroy werkte hiervoor ruim drie jaar als advo-

dienst treden bij British American Tobacco in Amstelveen. Zij

caat bij Buren van Velzen Guelen in voornamelijk de

zal voornamelijk werkzaamheden gaan verrichten op het gebied van

nationale en internationale ondernemingspraktijk

export en zich aldus richten op distributie, licenties en de supply

met als focus het algemeen verbintenissenrecht

chain. Daarnaast zal Stroy corporate secretary van BAT Niemeyer

en het vennootschapsrecht.

NGB-bijeenkomsten en NGB Extra’s in 2013

H

et Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen organi-

Rechtbank Breda, zullen daar spreken over ‘Arbeidsrecht en fail-

seert ook komend jaar weer interessante bijeenkomsten

lissementsrecht in tijden van crisis’.

voor zijn leden. In januari vindt de eerste ledenbijeenkomst van

Net als dit jaar organiseert het NGB ook in 2013 verdiepingssemi-

het jaar plaats. Deze zal worden georganiseerd op dinsdag 15

nars (de zogeheten NGB Extra’s) in samenwerking met advocaten-

januari 2013 ten kantore van VNO-NCW. Marcel Windt, partner

kantoren. Zo wordt op donderdag 10 januari een NGB Extra ver-

bij Houthoff Buruma, en Erik Boerma, senior rechter bij de

zorgd bij De Brauw Blackstone Westbroek in Amsterdam over het mededingingsrecht. Daarbij zal vooral worden ingegaan op contact met concurrenten en recente ontwikkelingen op het gebied van de uitwisseling van bedrijfsgevoelige informatie. De tweede NGB Extra gaat over de nieuwe wet Bestuur en Toezicht en vindt plaats bij Ploum Lodder Princen in Rotterdam op dinsdag 12 februari.

52

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Bedrijfsjuridisch nieuws De ideale mediator voor het bedrijfsleven ver welke kwaliteiten moet een mediator

Inmiddels bestaat er een Vereniging Corpo-

O

beschikken om door het bedrijfsleven

rate Mediation. Die verenigt mediators die

te worden ingeschakeld? Eind oktober

ervaring hebben in het bedrijfsleven en

verscheen het boek (Business) mediati-

hun sporen in het bedrijfsleven als medi-

on en materiedeskundigheid waarin een

ator verdiend hebben. Voorzitter Martin

onderzoek onder ruim 1.100 bedrijfs-

Brink, advocaat bij Van Benthem & Keu-

juristen en financieel directeuren werd

len, was degene die het onderzoek voor

gepubliceerd. Hieruit blijkt dat een

het boek uitvoerde. Hij is niet verbaasd over

mediator niet alleen over veel ervaring

de resultaten. “Mediation legt steeds meer

moet beschikken als mediator, maar

de associatie met soft af. Ondernemers blijken

vooral ook ervaring moet hebben met be-

geen softe mediator te willen. Ze geven de voor-

drijfsmatige processen, kennis moet hebben van de

keur aan een minder passieve, meer actieve stijl van media-

materie waar het geschil om draait en ook jaarcijfers moet kun-

tion. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat het bedrijfsleven

nen lezen. Kennis van de materie en kennis van bedrijfskundige

de voorkeur geeft aan mediators die goed voorbereid zijn, ver-

processen werden het belangrijkst gevonden, het kunnen lezen

stand hebben van onderhandelingstechniek, volhardend zijn en

van jaarcijfers het minst belangrijk.

kunnen bijdragen aan het vinden van creatieve oplossingen.”

COLUMN

Amerikanen in de polder

“W

e had to put someone on the moon first, before we put

onderhevig. Dat maakt dat je als jurist

wheels on a suitcase”, zei onze CEO Ken Frazier uit de

altijd overal met je neus bovenop zit

Verenigde Staten toen hij onlangs in Haarlem op bezoek was. Fra-

en al in een vroegtijdig stadium bij

zier haalde deze uitspraak aan om te laten zien dat je niet moet

nieuwe projecten betrokken wordt.

denken dat vernieuwingen doorvoeren heel ingewikkeld is en al-

We werken veel in multidisciplinaire

leen weggelegd voor experts. Soms liggen innovaties juist heel

teams wat het werk als jurist ontzet-

erg voor de hand, je moet er alleen wel voor openstaan.

tend interessant maakt, omdat je dan ook moet mee-

In 1956 vestigde Merck Sharp & Dohme zich in de Haarlemse

denken over de niet-juridische aspecten. De snelheid van werken

Waarderpolder. Met 85.000 werknemers wereldwijd, een omzet

ligt hoog en van ons juristen wordt een actieve rol verwacht.

van 48 miljard dollar en een winst van 6,3 miljard dollar, zijn we

Natuurlijk heeft dat ook zijn keerzijdes en draaft men soms een

een van de grootste farma-

beetje door. Om een voor-

ceuten ter wereld. In Nederland werken 5500 mensen

beeld te geven: veiligheid

We mogen geen fruit- of broodmessen

bij MSD. Ons hoofdkantoor is gevestigd in Haarlem, daar-

staat bij ons hoog in het vaandel en dat is goed: wij

in de kantine hebben

naast hebben wij productie-

werken in Haarlem al vijf miljoen uren zonder verzuim

en onderzoeksvestigingen in

op dit gebied (daar doe je

Oss (voormalig Organon) en Boxmeer (diergeneesmiddelen). Onze

een jaar of vijf over), maar dat dat betekent dat we geen fruit- of

missie is het maken van innovatieve geneesmiddelen en het leve-

broodmessen meer in de kantine mogen hebben, is iets waar we

ren van diensten die de levens van mensen en dieren redden of

als nuchtere Hollanders onze wenkbrauwen over fronsen.

verbeteren.

Amerikanen hebben ook de neiging zwart-wit te denken. Probeer maar eens uit te leggen wat precontractuele goede trouw is, of

Zwart-wit

redelijkheid en billijkheid.

Het werken als jurist in een Amerikaans bedrijf heeft zo zijn eigen

Hoe staat het met de carrièrekansen van een jurist binnen MSD?

charmes. Amerikanen zijn (zoals bekend) nogal juridisch georiën-

Na vijftien jaar als general counsel te hebben gewerkt, werd Ken

teerd. Daarnaast is de farmaceutische industrie zeer gereguleerd.

Frazier CEO. Er is hoop dus...

Werkelijk ieder aspect van de business, vanaf ontdekking tot aan het gebruik door de patiënt, is aan externe én interne regelgeving

Elizabeth Hondius is director Legal Affairs bij MSD (Nederland)

53

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

ONAFHANKELIJKE GESPECIALISEERDE BOARDROOM CONSULTANCY EN ONDERSTEUNING ADVOCATUUR Ondersteuning advocatuur bij geschillen ter zake van: fusies en overnames; jaarrekeningen, accountantscontrole en accountantsverklaringen; belangenverstrengelingen; waarderingsvraagstukken en schadebepaling Optreden als deskundige in procedures Second opinions, arbitrage en bijzondere onderzoeken Advisering beheersingsvraagstukken en administratieve automatisering, bedrijfseconomische en accountancy vraagstukken “De accountant beoordeeld De onmisbare schakel voor herstel van vertrouwen” Drs. Ruud H. Veenstra RA, Kluwer 2005 ISBN: 90 13 02540 4

Galerij 3, 1411 LH NAARDEN tel.: 035-6943060 fax: 035-6951632 www.veenstraaccountancy.nl

In-house

Bedrijfsjurist bij...

RBS De serie In-house biedt een kijkje in de keuken van de bedrijfsjurist. Deze keer vertelt Wout van der Weg over zijn werk als head Legal bij The Royal Bank of Scotland (RBS). door Peter Milders et een eigen kantoorgebouw op de Amsterdam-

M

zoekt topjuristen die zich kunnen inleven in de business die zij

se Zuidas, dat RBS in 2011 betrok, is de entree

ondersteunen en met veel praktijkervaring. Het land van her-

van RBS als zelfstandige zakenbank in Neder-

komst is van minder belang.” Van der Weg wordt ondersteund

land voltooid. Voor de overname van de oude

door vier juristen met ieder hun eigen aandachtsgebieden:

ABN AMRO Groep was RBS nauwelijks actief op de Neder-

Michiel Mulder (ex-Clifford Chance), de Spaanse Miryam

landse markt. Wout van der Weg, head Legal in Nederland,

Posado, Thomas Beck (ex-Van Doorne) en de Braziliaanse Ana

frist het geheugen nog eens op: de huidige activiteiten van

Helena Franco.

RBS in Nederland komen voort uit de opsplitsing van ABN

Twee strategische projecten hebben de laatste tijd veel aan-

AMRO, zo’n vier jaar geleden. ABN AMRO werd toen overge-

dacht van de afdeling gevraagd. Allereerst de overdracht van

nomen door een consortium van banken bestaande uit Fortis

de activa en passiva van de Nederlandse RBS entiteit naar de

Bank, The Royal Bank of Scotland (RBS) en Banco Santander.

Engelse RBS entiteit. Van der Weg legt uit dat de oorspronke-

De Latijns-Amerikaanse delen van het bedrijf werden overge-

lijke juridische entiteit ABN AMRO, na afsplitsing van de zaken

nomen door Santander, de retail-activiteiten door Fortis en de

aan respectievelijk Fortis en Santander, aan de RBS Groep is

delen die zich bezighielden met wholesale bankieren door

toebedeeld. Het andere project betrof de recente overdracht

RBS. Van der Weg: “Dat was een nogal turbulente periode. Ik

van de Merger & Acquisition en Equity gerelateerde activitei-

was toen jurist bij ABN AMRO en hield me daar vooral bezig

ten van RBS aan de huidige ‘nieuwe’ ABN AMRO.

met activiteiten binnen het wholesale banking gedeelte. De

Van der Weg rapporteert in zijn functie van head Legal voor

ene dag zat de oude ABN AMRO dealing room vol met ABN

Nederland aan de head Legal voor West-Europa, Salvador Gi-

AMRO medewerkers en de volgende dag waren deze mede-

ner, die in Londen zit. Bij RBS werken wereldwijd ongeveer

werkers ex-collega’s

500 juristen. Van der Weg: “Er wordt mondiaal gestreefd naar

die aan de verschil-

uniformiteit in de aanpak van zaken. Daarom hebben wij re-

lende banken waren

gelmatig overleg met de collega’s in andere landen.” De con-

toegewezen.”

tacten wereldwijd zijn goed georganiseerd: tweemaal per jaar komen de heads Legal als Legal Leadership Group bijeen.

Internationaal

Wout van der Weg

Van der Weg (ex-

Trusted advisor

Simmons&Simmons)

Op een na zijn de juristen van de Nederlandse juridische afde-

is als head Legal ver-

ling in de advocatuur begonnen. Van der Weg: “Ons team is

antwoordelijk voor de

maar klein en er is weinig ruimte om nieuwe beginnende ju-

juridische zaken van

risten op te leiden. Een goede basisopleiding in de advocatuur

de Nederlandse vesti-

is daarom hard nodig. Onze toegevoegde waarde moet groot

ging van RBS. Wat op-

zijn en in het begeleiden van de zaken van de bank zijn wij de

valt is de internationa-

trusted advisor voor de bankiers.”

le samenstelling van zijn afdeling. “RBS

Op www.mr-online staat een uitgebreide versie van dit artikel.

55

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

NEW YORK, NEW YORK In deze nieuwe rubriek verhalen juristen die in het buitenland werken over hun ervaringen aldaar.

Niet op de automatische piloot

Wining & dining hoort erbij

Bestaat de euro dadelijk nog wel? Hoe verhoudt Nederland zich met de andere lidstaten voor wat betreft ontslagprocedures en vergoedingen? Zomaar een aantal vragen van een potentiële cliënt. Vragen waar je in Nederland wellicht minder snel tegenaan loopt. In New York, waar ik als voorportaal van Nederland fungeer, zijn deze vragen echter aan de orde van de dag. Het was destijds een bewuste keuze om Amsterdam voor twee jaar achter te laten en weg te gaan. Werken ging als het ware op de automatische piloot, terwijl New York juist het tegenovergestelde eist. Inmiddels zijn achttien maanden verstreken hier op het New Yorkse kantoor. De automatische piloot is ver te zoeken in deze op alle gebieden competitieve stad. De rol als adviseur is divers, in de zin dat je op verschillende (rechts-) gebieden en tijden thuis moet kunnen geven. Het werk komt niet zomaar aangewaaid. Alleen door keihard te werken, zichtbaar, innovatief en bovenal door altijd bereikbaar te zijn, kan business worden binnengehaald. En, belangrijker, worden behouden en uitgebreid. Door de hevige concurrentie en enorme competitie tussen de verschillende kantoren/adviseurs worden ook andere, met name commerciële, vaardigheden ontwikkeld. Dit geldt uiteraard helemaal in deze tijd van economische crisis. Bedrijven en investeerders vragen zich (terecht) af of dit wel het juiste moment is om naar Europa, en in het bijzonder naar Nederland, te komen. Hier ligt de grootste uitdaging. Het is aan ons om duidelijk te maken dat Nederland een verstandige en betrouwbare keuze is. Buiten kijf staat dat veel vertrouwen wordt gewonnen en onzekerheid wordt weggenomen door als Nederlander on the ground te zijn, en face-to-face met prospects en cliënten te zitten. Dit zal uiteindelijk resulteren in de rol van trusted advisor. Essentieel daarbij is overigens wel een handig commercieel antwoord op de eerdere vragen. Of de euro bijvoorbeeld dadelijk nog wel bestaat? Geen idee, die vraag ontwijk ik liever...

Als ik iets leer in New York, is het wel netwerken. Terwijl in Nederland mensen op een receptie eerder wat terughoudend zijn, is hier iedereen pleased to meet you. Het is gemakkelijk een afspraak te maken en iedereen ontvangt je hartelijk. De markt is echter groot en het is verkeerd te denken dat het afdoende is één keer per jaar een rondje langs je (potentiële) cliënten te maken. Wining & dining is dan ook een vast onderdeel van mijn werk. Om de dienstverlening van NautaDutilh Benelux voor het voetlicht te brengen, houden we vaak presentaties over uiteenlopende (juridische) onderwerpen. Het is altijd mijn doel Amerikaanse advocatenkantoren informatie mee te geven die zij zelf ook weer kunnen gebruiken in hun cliëntrelaties. Men maakt immers tijd voor je vrij terwijl ze 2100 uur declarabel moeten zijn en daarom wil ik wat extra’s bieden. We vertellen nu bijvoorbeeld regelmatig iets over de flex-BV en de AIFMD. Mijn rol als ondernemingsrechtadvocaat is hier anders. Waar ik me in Nederland vooral bezighield met M&A en joint ventures, is mijn specialisme in New York Dutch law. Cliënten bellen met de meest uiteenlopende technisch-juridische vragen. Amerikanen zijn zeer professioneel en doen alles to get the job done. Dit betekent overigens niet dat alles even modern is. Het betaalverkeer gaat hier nog per betaalcheque: na afronding van een deal krijg je per post een cheque toegestuurd. Aan mij bovendien de eer om iedere maand de cheques te tekenen voor de kantoorhuur, kopieerapparaat en andere diensten. Voor een nuchtere Hollander was het circus van de presidentsverkiezingen interessant om te volgen. Meestal weet ik binnen dertig seconden of iemand republikein of democraat is. Laatst hoorde ik iemand zeggen dat Amerika is opgericht door ontevreden Europeanen, ziek van overheidsbemoeienis. Nu ik hier een tijdje woon begin ik zelfs een beetje de Amerikaanse politiek te begrijpen.

Alexander Spoor is senior associate Corporate bij Baker & McKenzie New York.

56

nr. 12 – 2012

Ruud Smits is resident partner van NautaDutilh in New York.

Slimme advocaten werken samen. Maak jij binnenkort onderdeel uit van een landelijk bekend en ondernemend advocatenverband? Kijk op www.advocoeur.nl

SAMEN SLIMMER

Arnold + Siedsma Amsterdam is op zoek naar een talentvolle en enthousiaste IE advocaat met 4 á 6 jaar werkervaring,

Arnold + Siedsma is specialist in juridische bescherming van intellectuele eigendomsrechten.

die het recht en de advocatuur als een inspirerende uitdaging ziet. Je bent een teamspeler met interesse in techniek en innovatie. Je hebt een open karakter en bent creatief in het bedenken van

Van het vastleggen van octrooien tot en met de registratie en bescherming van merken, modellen en andere rechten.

oplossingen.

Arnold + Siedsma biedt je een uitdagende positie in een internationale organisatie met volop mogelijkheden om jezelf te ontplooien. Ben je nieuwsgierig, kijk dan op onze website: www.arnold-siedsma.com of bel Michiel Rijsdijk: 020-3331433.

Interesse?

E-mail je motivatie en CV aan: [email protected]

Sales/Financieel De advocaat krijgt grip op verkoop

Gevolgen van hogere AOW-leeftijd

Hoewel de kernactiviteit van een advocaat juridische dienstverlening is, zal hij zich toch ook met verkoop moeten bezighouden. Een aantal tips om dat succesvol te doen.

De hogere AOW-leeftijd heeft niet alleen impact op het werknemerspensioen, maar ook op individuele oudedagsvoorzieningen en andere voorzieningen.

erkoop’ wordt steeds meer een vast onderdeel van het takenpakket binnen kantoor van de huidige advocaat. In eerdere columns heb ik aandacht besteed aan de verschillende nieuwe rollen die een advocaat tegenwoordig in het verkoopproces heeft: strateeg, relatiebeheerder en ondernemende verkoper. De hedendaagse wereld van de advocatuur is een stuk complexer dan die van gisteren. En dan lopen we meteen tegen de volgende paradox aan: de kernactiviteit van een advocaat is juridische dienstverlening, en zeker geen ‘verkoop’. Maar hoe raar het ook klinkt, toch zal bovenop de dagelijkse declaratiedruk ‘verkoop’ er wel op de een of andere manier even bij gedaan moeten worden. Hoe gaan we binnen de beroepsgroep met dit dilemma om en hoe zorgen we ervoor, dat ‘verkoop’ toch binnen kantoor planmatig en structureel ingebed en uitgevoerd wordt?

n het wetsvoorstel Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd staan niet alleen aanpassingen voor werknemerspensioenregelingen (het zogenoemde 2e pijler-pensioen). Er zijn ook maatregelen opgenomen met betrekking tot individuele oudedagsvoorzieningen (het zogenoemde 3e pijler-pensioen). Daarnaast wordt er in veel zelf getroffen (inkomens-) To Schoenmakers (Niehoff Werning & Kooij) voorzieningen van uitgegaan dat deze op 65-jarige leeftijd kunnen stoppen omdat dan de AOWuitkering ingaat. Nu het uitkeringstijdstip later wordt, zal de einddatum van deze voorzieningen moeten worden aangepast.

‘V

Kostenbesparend advies Dat kan door vooral niet zelf het wiel opnieuw uit te vinden, maar door datgene te doen wat bij typische verkooporganisaties al veel langer gemeengoed is, namelijk het inzetten van sales support software in de bedrijfsvoering en het verkoopproces. Neem daarbij vooral ook het volgende keiharde statistische gegeven in ogenschouw: wist u dat, tegenover elk bedrijf, dat ICT in zijn bedrijfsprocessen inzet, een bedrijf staat, dat daardoor het loodje legt? Bestaande juridische George Wesseling (MetaSales) software systemen zijn ooit vanuit een geheel andere invalshoek ontwikkeld, vanuit en rondom de juridische dienstverlening. Binnen juridische bedrijfsprocessen functioneren ze prima, maar met de komst van ‘verkoop’ als vast onderdeel van de bedrijfsvoering komen de tekortkomingen op dat gebied nadrukkelijker aan het licht. Maatwerk aanpassingen aan bestaande systemen lijken in eerste instantie realistisch, maar zijn in de praktijk vaak kostbare aangelegenheden. Daarom ben ik voorstander van de zogenaamde best of both worlds software oplossingen: indien de CRM functionaliteiten van het huidige systeem inderdaad onvoldoende zijn, koppel dan gewoon sales support software als front office applicatie aan bestaande software. Dat is mijn kostenbesparende advies. Door ook verkoopsoftware in het bedrijfsproces te gebruiken, kunnen ‘contactmomenten’ optimaal benut en gemanaged worden. En dat is wat actief relatiebeheer feitelijk inhoudt. Relaties en prospects krijgen op het juiste moment aandacht en gemaakte afspraken worden nagekomen. De dienstverlening van kantoor wordt daardoor zichtbaar geoptimaliseerd. Als resultaat stijgt de klanttevredenheid en dat is een belangrijke voorwaarde om de komende jaren winstgevend te blijven.

I

Gevolgen voor individuele oudedagsvoorzieningen r
.BYJNBMF
KBBSSVJNUF
XPSEU
JO

WFSMBBHE Veelal vindt de pensioenopbouw van zelfstandig ondernemers plaats in de lijfrentesfeer. De premie is dan fiscaal aftrekbaar tot een bepaald maximum (de jaarruimte). Het opbouwpercentage dat wordt gebruikt in de formule om vast te stellen wat de maximale jaarruimte is, wordt aangepast in verband met de hogere AOW-leeftijd. Het percentage wordt in 2014 verlaagd van 17% naar 15,5%. Dit betekent dus dat het bedrag van de jaarruimte vanaf 2014 een verlaging zal ondergaan. Wanneer er ook werknemerspensioen wordt opgebouwd, dient de pensioenaangroei, vermenigvuldigd met een bepaalde factor, in mindering te worden gebracht op de jaarruimte. De vermenigvuldigingsfactor voor de pensioenaangroei van 7,5% wordt verlaagd tot 7,2% in 2014. Voor ieder jaar verhoging van de pensioenrichtleeftijd gaat deze factor met 0,3 naar beneden. r
-BHFSF
PQCPVX
àTDBMF
PVEFEBHTSFTFSWF Naast de inperking van de premieruimte in de derde pijler vindt een verlaging van het maximum dotatiepercentage voor de fiscale oudedagsreserve plaats. De fiscale oudedagsreserve heeft mede ten doel de opbouw van een oudedagsvoorziening te faciliteren. Het maximum dotatiepercentage wordt in 2014 verlaagd van 12% naar 10,9%. Vervolgens wordt het maximum dotatiepercentage steeds met 0,4%-punt verlaagd voor ieder jaar dat de fiscale pensioenrichtleeftijd wordt verhoogd. Met de aanpassing van de fiscale oudedagsreserve dragen degenen die fiscaal gefacilieerd een voorziening opbouwen voor hun oude dag binnen de IB-onderneming eveneens bij aan de versobering van het fiscale kader voor pensioenopbouw, aldus de toelichting in het wetsontwerp.

Winnaars van morgen Tot slot: actief relatiebeheer en acquisitie zijn de pijlers voor succesvol ondernemen. Hoe je dat planmatig en structureel organiseert en uitvoert, heb ik in de afgelopen columns beschreven. Mens, cultuur en proces stonden daarin centraal. De kantoren die met de aangedragen thema’s en tips aan de slag gaan, krijgen grip op verkoop en zijn zonder meer de winnaars van morgen.

Gevolgen voor andere voorzieningen In de meeste privaat getroffen inkomensvoorzieningen bij ziekte of na overlijden stopt de uitkering op 65-jarige leeftijd, ervan uitgaande dat de uitkering dan niet meer nodig is omdat de AOW-uitkering ingaat. Om te voorkomen dat straks een inkomensgat ontstaat door de latere AOW-leeftijd, zal de einddatum in deze regelingen ook moeten worden verhoogd. Dit geldt bijvoorbeeld voor een door een zelfstandige afgesloten arbeidsongeschiktheidsverzekering, die doorgaans als einddatum de 65-jarige leeftijd heeft. Maar het is ook van toepassing op diverse door de werkgever afgesloten voorzieningen, zoals de ziekteverzuim-, WIA-excedent-, WGA-hiaat- en ANWhiaatverzekering.

George Wesseling is partner bij MetaSales. Metasales ondersteunt advocatenkantoren op het gebied van marketing en commercie (www.metasales.nl).

To Schoenmakers is adviseur inkomensverzekeringen bij Niehoff Werning & Kooij, financieel adviseurs voor advocatuur en notariaat (www.nwk.nl).

nr. 12 – 2012

59

ALS J O U W E G O V O O R DI E VA N C L I Ë N T E N G A A T, K U N J E B E ST A D V O C A AT W O R D E N. M A A R N I E T B IJ O N S .

S P R E E K T D E Z E M E N T A LI T E I T J E A A N , K I J K D A N O P W W W.V B K . N L V O O R D E V A C A T U R E A D V O C A A T- M E D E W E R K E R B A N K I N G & F I N A N C E . V O L G O N S O O K O P @ V B K N L V O O R M E E R V A C AT U R E S E N A C T U A LI T E I T E N .

Wat waren de spraakmakende transacties van de afgelopen tijd, en welke juridisch adviseurs waren er bij betrokken? Michiel Rohlof verzamelde een en ander voor u. Wilt u deals melden? [email protected].

Dealmakers Deal

1

Op onze website, www.mr-online.nl, vindt u het overzicht van alle deals die tot nu toe in Mr. werden gepubliceerd.

Partijen

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

BNP Paribas Real Estate heeft haar Nederlandse alliantiepartner, het in Amsterdam gevestigde Holland Realty Partners, overgenomen. Het is een logische stap na een vier jaar bestaand partnerschap. Holland Realty Partners was de afgelopen vijf jaar al actief op de Nederlandse markt voor commercieel vastgoed als adviseur, makelaar, taxateur en asset manager. Inmiddels werken er veertien personeelsleden.

Ik heb in een vorige functie als transactie-adviseur veel transacties meegemaakt en veel due diligence onderzoeken gedaan. Toch is het een heel ander fenomeen als je zelf onderwerp van onderzoek bent. Mijn kennis op dit gebied hielp om alle onderbouwende informatie zo goed mogelijk op te bouwen, maar het kostte me meer tijd en energie dan ik had gedacht. Het meest bijzondere moment was natuurlijk wel de onAyolt Zoer dertekening van de SPA en de gewaarwording dat wij van Adviseurs BNP Paribas: Allen & Overy (Valerie Staal, ondernemers nu onderdeel van een groot internationaal Raoul Hagens, Sophie Pabbruwe) concern zijn geworden. BNP Paribas Real Estate heeft Adviseurs Holland Realty Partners: VMW Taxand (Ayolt een sterke groeistrategie. Wij zullen onze activiteiten onZoer, Henk de Graaf, Martine Hoogendoorn) der meer op het gebied van asset management en taxaties sterk uitbreiden. Daarnaast heeft BNP Paribas Real Machiel Hoek, partner / oprichter Holland Realty PartEstate zeer goede toegang tot investeerders in het Midners (naast Sake Pleiter en Sicco Posthumus): “De Neden-Oosten en in Azië; partijen die de komende tijd bederlandse vastgoedmarkt kent een hoop onrust en slecht langrijker worden op de Nederlandse vastgoedmarkt. nieuws, waaronder overmatige kantorenleegstand en failVia het internationale netwerk hebben wij daar nu direcMachiel Hoek lissementen van beleggers en ontwikkelaars. Als Holland te contacten mee, hetgeen belangrijk is om objecten of Realty Partners bestaan – pardon ik moet nu zeggen: bestonden – portefeuilles voor onze klanten te kunnen verkopen.” we net vijf jaar. Wij hebben dus altijd moeten opereren in een markt die alleen een neerwaartse richting kende. Het feit dat wij in die peAyolt Zoer, dealmaker voor VMW Taxand: “Het contact met Holriode groeiden tot een bedrijf van veertien medewerkers geeft aan land Realty Partners komt via een van onze partners, Henk de dat er in een markt met negatief sentiment voor een adviseur en Graaf, die al langer een zakelijke relatie met Holland Realty Parttransactiebegeleider voldoende kansen zijn om te opereren. Zo ners heeft en met een van de aandeelhouders die de MRE-opleihebben wij ons gespecialiseerd in het managen en optimaliseren ding aan de Amsterdam School of Real Estate volgde. van vastgoedportefeuilles voor derden (asset management), onderJuridisch was deze deal een redelijk straight forward proces. Wel steunen wij curatoren bij surseances en faillissementen, en taxeren viel op dat het grote BNP Paribas deze voor hen relatief bescheiwij al jaren op een transparante wijze die nog steeds geen gemeenden transactie benaderde alsof het een zeer omvangrijke acquisigoed is. Afwaarderen is een boekhoudkundig proces; sommige partie betrof met navenant omvangrijke contracten en voorwaarden. tijen hebben hun vastgoed nog niet tegen de juiste waarde in hun Hierdoor kwam enige druk op het proces te staan. Het was beboeken staan, en dat betekent dat ze inderdaad nog een stuk zullen langrijk deze druk waar mogelijk weg te nemen nu partijen ook na moeten afwaarderen. Maar het belangrijkste is de vraag op welke voltooiing van de deal met elkaar samen verder gaan. Dat is mede wijze er liquiditeit in de markt komt. Banken zullen minder krediet door de constructieve samenwerking van de adviseurs gelukkig verstrekken aan vastgoedbeleggers, en er zullen andere partijen goed gelukt en partijen gaan een mooie gemeenschappelijke toeopstaan die deze rol van de banken deels overnemen. Voor belegkomst tegemoet. gers biedt de huidige markt ook kansen, doordat transactieprijzen Hoewel de M&A-activiteit nog altijd ver beneden het oude niveau thans op een zeer laag niveau liggen, vaak ver onder de stichtingsligt, geeft deze deal wel goed aan dat er zich ook in markten die kosten van een object. Een investeerder die slim aankoopt kan in onder druk staan toch nog mooie kansen voordoen. Recent sprak deze marktomstandigheden een uitstekende basis leggen voor toeik overigens ook diverse Japanse cliënten die druk bezig zijn met komstige welvaart. De Nederlandse economie en ook de Nederhet ontwikkelen van cross border M&A strategie ingegeven door landse vastgoedmarkt bieden op langere termijn goede perspectiede demografische ontwikkelingen in Japan. Daar lijkt ook wat aan ven. En dat wordt door BNP Paribas Real Estate bevestigd met de te komen en met diverse Japanstalige advocaten binnen ons kangedane aankoop van ons bedrijf. toor verwachten we daar ook een rol te kunnen spelen.”

(advertentie)

OVERNAMECONTRACTEN EENVOUDIG OPSTELLEN? nr. 12 – 2012

61

Dealmakers 2

Deal

Partijen

Advocatuur/notariaat

Chipfabrikant ASML neemt, kort na het succesvolle Customer Investment Program, voor 1,95 miljard euro het Amerikaanse Cymer, toeleverancier voor lithografiesystemen over. ASML wil hiermee de ontwikkeling van zijn eigen Extreme Ultraviolet (EUV) technologie versnellen.

ASML Holding NV (Robert Roelofs)

De Brauw Blackstone Westbroek (Arne Grimme, MarieJosé Blaak, Martin van Olffen, Casper Nagtegaal, Anne-Marie Struycken, Joost Steenhuis, Paul Sleurink), Skadden, Arps, Slate, Meagher & Flom (Neil Stronski)

PwC

Stibbe (Heleen Kersten, Eva Das, Hans Witteveen, Derk Lemstra), Sullivan and Cromwell

Goldman Sachs

Cymer, Inc.

3

4

Edwards Lifescienses, wereldwijd leider in de ontwikkeling van hartkleppen en cardiovasculaire monitoring instrumenten, heeft voor een bedrag van 32,5 miljoen euro alle aandelen in BMEYE overgenomen. BMEYE is gespecialiseerd in de ontwikkeling en verkoop van medische producten op het gebied van cardiovasculaire monitoring methoden.

Investeerder Gilde Buy Out Partners heeft een openbaar bod van 69,2 miljoen euro uitgebracht op detacheerder TMC Group. Het betreft het eerste voorgenomen bod op een vennootschap die aan NYSE Alternext - Euronext Amsterdam is genoteerd.

Edwards Lifesciences Corporation

BMEYE BV

Van Campen Liem (Edwin Liem, Cees Kersten, Eva Klein Obbink) De Brauw Blackstone Westbroek (Ruud Hermans, Jonathan Soeharno, Koen Limperg, Denise Kromwijk, Wiebe Dijkstra, Myrtle Grondhuis)

Verkopers Earlybird: Verwaltungs GmbH, 360 Capital Management SA, LSP III Omi Investment Coöperatief UA, Seed Fund III CV

De Breij Evers Boon (Joris Boon, Laura Overes, Florestan van ’t Hek)

Time Acquisition BV (100% dochter van fondsen beheerd door Gilde)

Clifford Chance (Hans Beerlage, Han Teerink, Gerrit Jan Kleute, Jan Hendrik Horsmeier, Paulien Booijink, Jelle Hofland, Folko de Vries, Charlotte Lieth)

TMC Group NV

De Brauw Blackstone Westbroek (Bernard Roelvink, Reinier Kleipool)

(advertentie)

NIEUW Innovatief legal expertsysteem voor overnames

62

nr. 12 – 2012

Andere adviseurs

Kempen & Co Corporate Finance (Oscar Izeboud) n.v.t.

n.v.t.

NIBC (Nico Dijkstra, Khalid Bakkali, Ernst Berger, Bastiaan Blokland, Ivo Groen in ’t Woud)

Dealmakers Deal

Partijen

5

VDL Groep, de Eindhovense fabrikant van onder meer bussen, neemt de Nedcarfabriek in Born over voor één euro. In ruil voor dit symbolische bedrag ‘krijgt’ het VDL concern 1500 mensen extra op de payroll alsmede de gehele fabriek te Born. Mitsubishi schrijft een verlies van ca. 290 miljoen euro af in boekjaar 2012-2013.

6

Het Nederlandse beursfonds DPA, actief in detachering, heeft Benkis Training en Coaching overgenomen. Benkis is gespecialiseerd in trainingen voor bancaire instellingen.

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

Daarnaast was het heel bijzonder dat bij een dreigend vastlopen van onderhandelingen onze minister van Economische zaken Maxime Verhagen de helpende hand uitstak door de verkoper in Tokio te benaderen om zo wat extra druk op de ketel te zetten. Al met al was het een zéér intensieve deal. Vanuit het perspectief van communicatie tussen Londen, Tokyo en Adviseurs VDL Groep: Deterink (Evert-Jan OsnabrugEindhoven, maar met name ook vanuit het perspectief Evert-Jan Osnabrugge van de juridische haken en ogen met betrekking tot het ge, Joyce van den Nouwland, Stijn Rijpma, Marc van Gelder, Paul Caris) veilig stellen van de arbeidsplaatsen bij NedCar en de speciale reAdviseurs Mitsubishi: Hogan Lovells (Amsterdam: Jan de gelingen die daaromtrent zijn getroffen met de werknemers van Snaijer, Londen: Ben Higson, Robert Stevenson) NedCar via een sociaal convenant tussen de vakbonden, VDL en NedCar. Dat laatste bedrijf werd in de media omschreven als Evert-Jan Osnabrugge, dealmaker voor Deterink: “Er liepen bij ‘overlever pur sang’ en daar kan ik me wel in vinden. deze deal eigenlijk drie trajecten min of meer parallel. Ten eerste NedCar heeft een lange geschiedenis van overleven die feitelijk het specifieke aspect van bijzonder technische contracten in de begint met de oprichting van de fabriek door DAF in Born na het wereld van de automotive. Parallel aan de onderhandelingen met sluiten van de kolenmijnen in Limburg in 1967. Gelijktijdig met het Mitsubishi hebben de onderhandelingen met BMW plaatsgevonvertrek van Volvo in 2004 en kort daarna het stoppen van de proden, waarmee een zogenaamde contract manufacturing agreement ductie van de Smart in 2006 kwamen er tal van reorganisaties die (CMA) moest worden uit onderhandeld als basis voor de deal. echter tot aan de door Mitsubishi aangekondigde bedrijfssluiting De automotive branch is in die zin zéér specifiek: er gelden specivan februari dit jaar niet tot paniek leidden. Het technisch zeer ale regels voor bijvoorbeeld het blijven produceren van reserveonhoog geschoolde en gemotiveerde personeel van NedCar geeft derdelen van in het verleden bij NedCar geproduceerde auto’s. Ten blijk over een vechtersmentaliteit te beschikken. Gedurende de tweede uiteraard het tot stand komen van de koopovereenkomst overname kwamen meerdere malen mensen van BMW over de zelf. Het derde traject had te maken met het personeel van Nedvloer bij NedCar die aangaven onder de indruk te zijn en zelfs ‘nog Car, dat weliswaar werd ontslagen maar via een op te richten ‘moiets te kunnen leren van NedCar’. Dat is een mooi compliment biliteitscentrum’ een baangarantie verkreeg om zo medio 2014 ten voor de 1500 werknemers van NedCar. Een goede match met VDL, behoeve van BMW Mini Coopers te gaan maken in Born – in plaats dat een geschiedenis heeft die teruggaat tot de jaren vijftig van de van Mitsubishi Colts. Dat had qua contacten met bonden, OR et vorige eeuw in Eindhoven en omstreken. De historie van de voorcetera behoorlijk wat voeten in aarde. In samenspraak met de HRgangers van ons kantoor gaat ook terug tot die tijd en de banden afdeling van zowel VDL als NedCar en onze arbeidsrechtsectie ontussen Deterink Advocaten en Notarissen en VDL zijn uitgegroeid der leiding van Marc van Gelder is daar een voor alle partijen pritot de huidige bestaande nauwe band.” ma resultaat uit voortgekomen.

DPA Group NV

Jonkman Kloppenburg Advocaten (Antony Jonkman, Niels Kloppenburg)

Benkis Holding BV

JanssenBroekhuysen (Mariëlle Broekhuysen)

Alcap (Lex Roukens), Solkon (Evert van den Bosch) De Jong & Laan

(advertentie)

Met SmartDox M&A genereert u met één druk op de knop alle juiste overeenkomsten en documenten voor een overname.

nr. 12 – 2012

63

Dealmakers Deal

7

Partijen

Het Zwiterse marketingbedrijf PubliGroupe neemt 85 procent van de aandelen van Improve Digital over, een Amsterdams bedrijf dat software levert waarmee digitale media-eigenaars hun eigen advertentiesysteem kunnen opbouwen.

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

PubliGroupe

Freshfields Bruckhaus Deringer (Shawn der Kinderen, Richard Norbruis, Max van Verschuer, Marike Kuin, Sera Visser, Jurriaan Jansen, Hesther Lakerveld, Rob van Eldik, Janna Nigten)

Ernst & Young (Theo de Gier, Thomas van der Weijden, Stefan Roesch)

Improve Digital

Houthoff Buruma (Michiel Pannekoek, Bram Caudri, Maurits de Haan, Paul de Vries)

8

Farmaciebedrijf Dr. Reddy’s Laboratories uit India wil biotechbedrijf OctoPlus overnemen. De RvC en RvB van OctoPlus steunen het bod, dat het bedrijf waardeert op 27,4 miljoen euro.

9

Het Nederlandse SBM Offshore, dienstverlener aan de olie- en gasindustrie, verkoopt GustoMSC aan Parcom Capital, het management en Global Enery Partners voor 185 miljoen dollar in contanten. De verkoop van het onderdeel is een eerste stap in het desinvesteringsprogramma van SBM’s niet kern-activiteiten ter waarde van in totaal 400 miljoen dollar.

n.v.t.

private issuers rekening moeten houden. Op dit moment zie ik een ‘hausse’ aan openbare biedingen op kleinere, ondergewaardeerde beursfondsen aan het Damrak. Ik hoop dat het beursklimaat volgend jaar verbetert opdat er ook weer IPO’s komen. 2012 is een Adviseurs Dr. Reddy’s Laboratories Ltd: Linklaters relatief goed jaar geweest voor noteringen van onder (Henk Arnold Sijnja, Joost Dantuma) andere biotechbedrijven in New York. Je zou verwachten Adviseurs OctoPlus BV: Loyens & Loeff (Nelleke Krol, dat de beurs in Amsterdam ook weer wat opveert. Nelleke Krol Bas Vletter, Jelmer Kalisvaart, Simone Schmeetz) De relatie met OctoPlus bestaat al langer. In 1998 respectievelijk 1999 hebben we de biotech-onderneming Pharming Nelleke Krol, dealmaker voor Loyens & Loeff: “Bijzonder aan Group NV op EASDAQ en vervolgens op Euronext Amsterdam gedeze deal is dat het Indiase Dr Reddy’s vooruitlopend op het bod noteerd. De toenmalige CFO van Pharming, Hans Pauli, is een al een samenwerkingsovereenkomst met OctoPlus is aangeaantal jaren daarna als CFO bij OctoPlus benoemd. Hij heeft mij gaan. Omdat OctoPlus tegelijkertijd met haar IPO in 2006 ook aan boord gehaald bij OctoPlus. Wij zijn vervolgens betrokken een 144A plaatsing van aandelen in de VS heeft gedaan en zij geweest bij de overname van Chienna in 2003, de notering van derhalve Amerikaanse aandeelhouders heeft, zullen we met de OctoPlus op Euronext Amsterdam in 2006, de samenwerking met Amerikaanse regels voor openbare biedingen door foreign Biolex in 2008 en de diverse financieringsrondes.”

Parcom Capital (PietHein de Jager)

Clifford Chance (Gregory Crookes)

SBM Offshore NV

De Brauw Blackstone Westbroek (Bernard Roelvink, Lennard Keijzer)

Global Energy Partners

NautaDutilh (Joost den Engelsman)

Simmons & Co

Luminous Tax Matters (Eric Vermeulen) n.v.t.

(advertentie)

Bekijk nu de demo op kluwer.nl/smartdox/demo

64

nr. 12 – 2012

)
+-
,(
+()
%
2)"
,$
(
%

*
/ $

+()
%$)'+$*)
,$
$
&"
2)"
)*(+*++(
$
$()%#
*)
#(
%$($#$$
(,($

,%%("$
,$
0$*((
,)
$!
/
%$/
+"")(,
&(!* !
$
)&2!
)*%($($
( &$
%$/
,)+()
&()
-(
+
%*
$
*
&(#*)
$
$$%,*,
%&"%))$$ (*$
,$
(
 $

 





#(*$,$(- $"%.$)"%%#

---"%.$)"%%#

FOTO: PZAXE/CANSTOCKPHOTO.NL

VREEMDELINGENRECHT

Als ik...

In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij het voor het zeggen hadden op het gebied van het vreemdelingenrecht? Gratis advies voor Fred Teeven, die sinds kort immigratie en asiel onder zijn hoede heeft.

“Confrontaties tussen afgewezen asielzoekers en plaatselijke bevolking zijn een ideaal broeinest voor opkomend racisme en fascisme.” Rob Hamerslag, advocaat

Als ik... vreemdelingenrecht

“De afspraak in het regeerakkoord dat na het Kinderpardon minderjarige asielzoekers niet lang meer in Nederland zullen blijven is natuurlijk niet reëel.” Thomas Spijkerboer, hoogleraar

“Bij de behandeling van vreemdelingenzaken doet de nieuwe zaaksbehandeling een beroep op het creatief oplossingsvermogen van de procesvertegenwoordiger.” Erwin Bervoets, Immigratie- en Naturalisatiedienst

“Een visie op hoe je belangen van kinderen in het vreemdelingenbeleid moet wegen ontbreekt in de Vreemdelingenwet.” “De wereldburger staat in de rij om te Margrite Kalverboer, hoogleraar migreren, maar Nederland is maar een matig populaire bestemming.” Jelle Kroes, advocaat

67

ALS IK... VREEMDELINGENRECHT

VERKLEIN DE GROEP NIET-VERWIJDERBARE ASIELZOEKERS

D

asielzoekers beleidsmatig vergroot (door hen niet de zwake tentenkampen van uitgeprocedeerde asielzoekers ke verblijfsstatus te geven die zij voorheen kregen), en je bein Ter Apel, Zwolle, Den Bosch, Sellingen, Den perkt tegelijk de opvang voor deze groep, dan maak je dus Haag en Osdorp maken een probleem zichtbaar de groep afgewezen asielzoekers op straat groter. Dat is een dat in het Nederlandse asielbeleid ingebakken zit. Als ik voorspelbaar gevolg van gemaakte beleidskeuzes. En de bestaatssecretaris van Veiligheid en Justitie was en over leidskeuzes die op rijksniveau gemaakt zijn krijgen de geimmigratie en asiel ging, zou ik daar iets aan doen. meenten op hun bord – het is hun verantwoordelijkheid om Wat is het probleem? Elk jaar worden duizenden asielom te gaan met asielzoekers die in het portiek van V&D zoekers afgewezen die niet of nauwelijks kunnen worden slapen. En met vluchtelingenkamuitgezet. Dat kan meerdere oorzaken pen in de stad. hebben, zoals: Irak wil zo weinig mogelijk vluchtelingen en asielzoekers laten terugkeren, en werkt alMogelijkheden leen mee als asielzoekers uitdrukkeMaar de beleidskeuzes die als gelijk instemmen, wat velen volg hebben dat de problematiek begrijpelijkerwijze niet doen. China van vluchtelingen op straat groter heeft een problematische bevolkingswerd kunnen, direct of indirect, ook boekhouding. Naar Somalië kunnen weer worden teruggedraaid. Een mensen niet rechtmatig uitgezet worniet uitputtend rijtje mogelijkheden: den, omdat de situatie in en rond ä Geef niet uitzetbare asielzoekers Mogadishu levensgevaarlijk is. een (soms zwak) verblijfsrecht; (Waarom ze geen asiel krijgen is inde afschaffing van het categoriale derdaad wat raadselachtig.) En sombeschermingsbeleid is een stap de mige mensen weten met succes hun verkeerde kant op. identiteit zoek te maken door misleiä Leg artikel 15 Definitierichtlijn Thomas Spijkerboer is hoogleraar dende verklaringen af te leggen. (bescherming tegen collectief gemigratierecht aan de Vrije Universiteit Het aantal mensen in deze situatie is weld) ruimer uit, zoals de Belgen in Amsterdam. de afgelopen tien jaar flink groter doen met betrekking tot Somaliërs. geworden. Het soort uitzettingsbeä Maak beleid voor de jure staatloletselen waar Irakezen en Somaliërs nu tegen op lopen was zen, en pas het beleid inzake de facto staatlozen (‘buiten tot die tijd reden hen verblijfsrecht te geven dat weliswaar schuld beleid’) wat ruimer toe. onzeker was, maar wel recht gaf op opvang. Ondanks het ä Zet afgewezen asielzoekers niet na vier weken automauitgangspunt van de Vreemdelingenwet 2000 (niet toelaten tisch uit de opvang, maar bied opvang zolang zij meewer= uitzetten) wordt tegenwoordig een aantal groepen niet ken aan hun uitzetting (het zogenoemde meewerkcriterium). uitzetbare vreemdelingen geen verblijf gegund, zodat ze op ä Verruim de gemeentelijke noodopvang. straat staan. Verder is de Nederlandse asielprocedure niet betrouwbaar genoeg; een aanvraag kan tot in hoogste instantie worden afgewezen zonder dat iemand inhoudelijk naar de zaak Voorspelbaar gevolg heeft gekeken. Dat kan beter. Tegelijkertijd is, in het kielzog van het generaal pardon van Het zijn allemaal mogelijkheden. Ze zijn geen van alle 2007, de gemeentelijke noodopvang voor afgewezen asielrevolutionair. Het probleem van niet-verwijderbaren zal zoekers in deze positie tot vrijwel nul gereduceerd. Dat genooit helemaal opgelost worden. Maar het kan wel kleiner beurde met de belofte dat het probleem van langdurig niet worden dan het nu is. En dat moet ook. Want nu wordt het verwijderbare asielzoekers nu eens en voor altijd opgelost fundamentele recht van mensen op een dak boven hun zou worden. Maar dat was natuurlijk niet zo. (Net zoals de hoofd, kleren aan hun lijf en voedsel in hun maag ontzegd afspraak in het regeerakkoord dat na het Kinderpardon met als doel hen tot terugkeer te stimuleren. Zo’n instruminderjarige asielzoekers niet meer lang in Nederland mentele omgang met grondrechten is moeilijk te verenigen zullen blijven natuurlijk ook niet reëel is.) NFU
IVO
GVOEBNFOUFMF
LBSBLUFS
r Als je de groep niet of nauwelijks verwijderbare

nr. 12 – 2012

69

BETERE EU-AFSPRAKEN OVER VERDELING VAN DE VLUCHTELINGENSTROOM

A

lang genoeg duurt, dan treedt er vanzelf wel een zodanige ls ik staatssecretaris van an Veiligheid en Justitie fysieke of mentale problematiek op waardoor aan de bewas, dan zou het mij opvallen dat mijn voorgantrokkenen uiteindelijk alsnog een verblijfsvergunning zal gers voorbij zijn gegaan aan essentiële vraagstukmoeten worden verleend. Het Nederlandse beleid heeft op ken die zich in het vluchtelingenbeleid voordoen. deze manier zeer vele krachtige en positieve mensen de verNatuurlijk is het mooi om de Kamer te kunnen mededelen nieling in gejaagd en dit terwijl wij bevreesd zijn dat er in de dat de te verwachten instroom van nieuwe asielzoekers in toekomst onvoldoende jonge mensen zullen zijn om de pen2013 zal afnemen tot 14.000, terwijl daarbij triomfantelijk sioenen van de ‘babyboomers’ op te wordt medegedeeld dat deze afnabrengen. me zeker niet voor alle EU-landen Mijn beleid zou zijn dat als het duizal gelden. Daarmee wordt aangedelijk is dat niet verwijderd kan geven dat asielzoekers als een soort worden, en dan wel binnen een rebulk worden gezien, die zich het delijke termijn, verblijf moet worden liefst ver van onze grenzen dient op toegestaan. Desnoods kun je aanhate houden. Als je zo’n restrictief beken bij het beleid voor arbeidsmileid voert – en dat gebeurt al jaren gratie. – dan heb je geen oog voor de wezenlijke problematiek waarmee wij in Nederland worstelen. Het moet Lippendienst voor iedere ingewijde inmiddels Voorts hebben mijn voorgangers duidelijk geworden zijn dat je de inslechts lippendienst verleend aan het stroom wel enigszins kunt inperken, streven van de Europese Unie om de maar dat het een aanzienlijk veel lasten van de asielproblematiek groter probleem is om afgewezen evenredig te verdelen. Al jaren Rob Hamerslag is advocaat bij asielzoekers uit Nederland te verwordt over zogenaamde burden shaHamerslag & Van Haren Advocaten te wijderen. Het is een dooddoener ring onderhandeld. Helaas zonder Amsterdam. erop te wijzen dat het de plicht is wezenlijk resultaat. Het lijkt erop van iedere afgewezen asielzoeker op dat mijn voorgangers en ook mijn eigen initiatief het land te verlaten. Daarbij kan men zich EU-collega’s het liefst de andere kant op kijken. Jammer indenken dat een persoon die meent in nood te verkeren voor bijvoorbeeld Spanje, Italië en Griekenland dat ze aan doorgaans niet vrijwillig naar zijn land van herkomst zal de kust liggen, zodat juist zij geconfronteerd worden met de terugkeren. Zo hij al zijn medewerking daaraan zou verlegrote instroom van asielzoekers. Gelukkig hebben wij daarnen dan is het nog maar de vraag of zijn Vertegenwoordinaast de Dublinverordening, welke er toe leidt dat asielzoeging, die hem liever kwijt dan rijk is, hem daarbij behulpkers die toch proberen door te reizen naar andere EU-lanzaam zal willen zijn. den via de Dublinverordening gedwongen worden om terug te keren naar het land waar zij de EU voor het eerst zijn binnen gereisd. Het Nederlandse beleid jaagt krachtige Ik meen dat de gevolgen van deze gang van zaken tot een ernstige impasse binnen de EU zal leiden. Wanneer deze simensen de vernieling in, terwijl we bang tuatie niet voldoende wordt onderkend gaan er ernstige zijn dat er in de toekomst te weinig menconfrontaties tussen afgewezen asielzoekers en plaatselijke sen zijn om de pensioenen op te brengen bevolking plaatsvinden. Zulke confrontaties zijn een ideaal broeinest voor opkomend racisme en fascisme. Ik hoef maar te verwijzen naar de situatie in Griekenland op dit moment. Het gevolg hiervan is dat veel mensen in de kracht van hun Het zal mijn streven zijn om zo spoedig mogelijk vaste afleven de illegaliteit verkiezen, zonder opvang en medische spraken te maken met de overige EU-landen. Zodat er op zorg. Dit leidt tot verzwakking van geest, lichaam en een korte termijn een redelijke verdeling van de vluchtelingeninverregaande uitzichtloosheid. Wanneer deze situatie maar TUSPPN
UPU
TUBOE
HFCSBDIU
LBO
XPSEFO
r

70

nr. 12 – 2012

ALS IK... VREEMDELINGENRECHT

AANDACHT VOOR DE RECHTSPOSITIE VAN KINDEREN

A

FOTO: IKON

heeft als andere kinderen die in Nederland met besluitvorls ik staatssecretaris van Veiligheid en Justitie was, mingsprocedures te maken krijgen (art. 2 IVRK). zou ik in de komende kabinetsperiode een paragraaf Aan het vaststellen van het ontwikkelingsbelang van het in de Vreemdelingenwet of circulaire opnemen over kind liggen de specifieke materiële bepalingen uit het kinde eigen rechtspositie van kinderen. Men kan bij het opstelderrechtenverdrag ten grondslag. Deze bepalingen zien er len van een dergelijke kinderrechtenparagraaf denken aan de op toe dat de rechten van kinderen in kwetsbare posities vorm van een preambule. Deze moet als strekking hebben worden gewaarborgd. Ik verwijs hier naar artikel 22 IVRK dat in alle fasen van de verschillende besluitvormingsproceomtrent de positie van kinderen die vanwege oorlogs- of dures in het vreemdelingenrecht getoetst wordt wat het beander geweld zijn gevlucht en een sluit voor het kind wiens belang bij verblijfsrecht vragen en naar artikel dit besluit geraakt wordt betekent, 20 IVRK dat toeziet op bescherwaardoor besluitvorming conform ming en passende opvang van kinhet gestelde in het Kinderrechtenverderen die niet bij hun eigen ouders drag kan plaatsvinden. opgroeien, zoals alleenstaande minDoor een paragraaf over de positie derjarige vreemdelingen. van kinderen in de Vreemdelingenwet of circulaire op te nemen, kan voorkomen worden dat eens in de Ontwikkelingsbelang zoveel jaar met een specifieke (KinDoor de kinderparagraaf als preamder)pardonregeling gerepareerd bule in de Vreemdelingenwet of cirmoet worden wat feitelijk in die culaire op te nemen, is deze van toewet of circulaire ontbreekt: een vipassing op alle besluiten in alle sie op hoe je belangen van kinderen procedures, dus zowel in de asielin het vreemdelingenbeleid moet procedure als de reguliere proceduwegen. Hiermee voorkom je dat re en de gezinsherenigingprocedure. Margrite Kalverboer is universitair kinderen met een zelfde ontwikkeIn de preambule staat een verwijhoofddocent bij de basiseenheid lingsbelang en dezelfde kinderrechzing dat in individuele toetsingsproorthopedagogiek en bijzonder ten buiten de eenmalige regeling cedures moet worden vastgesteld of hoogleraar ‘kind, (ortho)pedagogiek vallen omdat het de rechtspositie het te nemen besluit in lijn is met de en vreemdelingenrecht’ aan de en het handelen van hun ouders bepalingen van het KinderrechtenRijksuniversiteit Groningen. verschilt. verdrag. Dit impliceert dat het besluit het ontwikkelingsbelang van betrokken kinderen dient. Wanneer het in een individuele Kinderrechtenverdrag procedure niet mogelijk is om een dergelijk besluit te neUitgangspunt bij een dergelijke paragraaf is dat bij besluitmen, bijvoorbeeld omdat het overheidsbelang zwaarder vormingsprocedures waarbij kinderen betrokken zijn, de weegt dan het belang van het kind, dan moet worden vastkernbepalingen van het kinderrechtenverdrag leidend zijn. gesteld wat bij uitvoering van het beleid gerealiseerd moet Dit impliceert dat ‘het belang van het kind’ eerste overweworden om het ontwikkelingsbelang van het kind zo goed ging is (art. 3 IVRK). Om dit belang te concretiseren, mogelijk te waarborgen. wordt gekeken naar het perspectief van het kind en diens In geval van besluiten over verblijfsprocedures, leveren alle recht op leven en ontwikkeling (art. 6 IVRK). Hiervoor is partijen in de vreemdelingengerechtelijke keten inspanninhet noodzakelijk om vast te stellen of de kwaliteit van de gen om terugkeer in het belang van het kind, conform de leefomgeving waarin het kind bij het te nemen besluit teuitgangspunten van het Kinderrechtenverdrag te laten rechtkomt voldoende is om diens ontwikkeling en daarmee plaatsvinden. De voorbereiding op terugkeer impliceert het diens kinderrechtspositie te waarborgen. Het kind dat in opheffen van obstakels die de uitvoering van het besluit staat is tot een redelijke inschatting van zijn of haar belanconform de uitgangspunten van het Kinderrechtenverdrag gen wordt gehoord over het te nemen besluit omdat het in de weg staan. Pas als deze obstakels daadwerkelijk zijn zijn of haar ontwikkelingsbelangen raakt (art. 12 IVRK). XFHHFOPNFO
WJOEU
LJOEWSJFOEFMJKLF
UFSVHLFFS
QMBBUTr Gewaarborgd wordt dat het kind een gelijke behandeling

nr. 12 – 2012

71

DE NIEUWE ZAAKSBEHANDELING EN HET VREEMDELINGENRECHT

A

zaaksbehandeling een beroep op het creatief oplossingsverls ik staatssecretaris van Veiligheid en Justitie was, mogen van de procesvertegenwoordiger. Vreemdelingrechtedan zou ik benieuwd zijn naar ‘de nieuwe zaaksbelijke zaken hebben echter bij deze nieuwe manier van behandeling’ binnen het vreemdelingenrecht. handelen een onderscheidend karakter. Dit onderscheid is De rol van de bestuursrechter binnen de bestuursrechtelijgelegen in de aanvraag die voorligt. Het geschil spitst zich ke rechtspraktijk is in beweging. Dit vergt een andere rol voornamelijk toe of een verblijfsvergunning op enige grond van procespartijen dan die zij tot op heden gewend waren. moet worden verleend. Het antwoord op dit geschil is ja of De procesvertegenwoordigers van de IND treden namens nee; hierin zit geen onderhandelingsruimte die in veel andede staatssecretaris op in vreemdelingenzaken bij de rechtre bestuursrechtelijke zaken wel banken en de Afdeling bestuursaanwezig is. Betekent dit dat in rechtspraak van de Raad van State. vreemdelingenzaken geen plaats is Ze verdedigen daarbij het afwijzenvoor de nieuwe zaaksbehandeling? de besluit op een aanvraag om een Nee, vaak is er ruimte om een geverblijfsvergunning. In veel gevallen schil in de beroepsfase van een prokan het besluit de rechterlijke toets cedure op een manier te beslechten, goed doorstaan. Toch komt het die zowel recht doet aan het beleid voor dat het besluit een gebrek beals partijen het gevoel geeft gehoord vat of dat er nieuwe informatie te zijn en ook het geschil definitief wordt ingebracht die van invloed afrondt. Te denken valt bijvoorbeeld kan zijn op de uiteindelijke uitaan een situatie waarin de advocaat komst van de zaak. De vraag is dan in beroep nieuwe documenten overhoe te handelen? legt, of er nieuwe informatie beRechters zijn in toenemende mate in schikbaar komt, waar bij het nemen staat en verplicht om een procedure van de beslissing geen rekening mee finaal te beslechten in plaats van een Erwin Bervoets is hoofd van de afdeling gehouden kon worden. Uit oogpunt besluit te vernietigen en enkel terug Juridische Zaken bij IND van kostenefficiency en het streven te verwijzen naar de IND voor het Procesvertegenwoordiging. om zo snel mogelijk duidelijkheid te nemen van een nieuw besluit met inkrijgen of iemand wel of niet in achtneming van de uitspraak. Dit is aanmerking komt voor een verblijfsvergunning, kan het een nieuwe manier van het behandelen van de beroepsprowenselijk zijn om deze documenten en informatie wel in het cedure en wordt nieuwe zaaksbehandeling genoemd. De al aanhangige beroep te laten onderzoeken en mee te nenieuwe zaaksbehandeling vraagt om een andere houding men. van de procespartijen (de rechtbank, de advocaat en de proZoals gezegd vergt dit van de betrokken procesvertegenwoordigers een creatieve oplossingsgerichte houding. Om hier vorm aan te geven moet worden bepaald welke ruimte De nieuwe zaaksbehandeling vraagt de betrokken procesvertegenwoordigers hebben, wie welke om een andere houding van de knopen mag doorhakken en wie hierin welke verantwoorprocespartijen delijkheid heeft. Het zoeken naar houvast en zekerheden bij deze nieuwe manier van behandelen en beoordelen van zaken door de rechtbank is een proces binnen de IND. Tijdens het symposium ‘nieuwe zaaksbehandeling op het goede cesvertegenwoordiger). Weliswaar kun je kijken of je op een spoor?’ dat door de Rechtbank Utrecht op 29 oktober wat informelere wijze kunt opereren, en wellicht iets ruimjongstleden werd georganiseerd, bleek dat deze zoektocht hartiger met de afbakening van het geschil kunt omgaan – binnen andere overheidsorganisaties ook aan de gang is. feit blijft dat je als procesvertegenwoordiger gebonden bent Gedeeld werd dat de nieuwe zaaksbehandeling een enorme aan de formele procedureregels en dat je moet waken voor stap vooruit is waarmee geschillen binnen een redelijke terwillekeur en precedentwerking. NJKO
LVOOFO
XPSEFO
CFTMFDIU
r Bij de behandeling van vreemdelingenzaken doet de nieuwe

72

nr. 12 – 2012

ALS IK... VREEMDELINGENRECHT

EEN BETER TOELATINGSBELEID VOOR BUITENLANDSE ONDERNEMERS

A

puntensysteem, EZ (Agentschap NL) kent punten toe op ls ik staatssecretaris van Veiligheid en Justitie grond van een minutieus schema waarmee je van tevoren was, dan zou ik om te beginnen het wetsvoorstel bijna kunt uitrekenen of je in aanmerking komt. Maar de tot verdere beperking van dubbele nationaliteit inpuntentoekenning is in de praktijk diffuus. Een expert trekken. Nederlandse expats in het buitenland verliezen schrijft dat de beslissers van EZ op eigen houtje aanvullendoor deze beperking de mogelijkheid om de nationaliteit de eisen kunnen stellen. Ik citeer: “Zo is er altijd een stok te van hun woonland aan te nemen. Maar dat is nog maar het vinden om de hond te slaan.” In de praktijk loopt de eigebegin. Er is genoeg werk aan de winkel in het Nederlandse naar van een serieuze industriële onderneming uit zeg, Ausvreemdelingenbeleid. Een lastige bijkomstigheid is de vertralië, tegen grotere snippering van het beleidsterrein, problemen aan dan zijn werknedat zich over verschillende ministemers, die gemakkelijk een vergunries uitstrekt: Binnenlandse Zaken ning als kennismigrant krijgen. Nu (nationaliteit), Buitenlandse Zaken is er een mooi alternatief: de ver(integratie, visumbeleid), Veiligheid blijfsvergunning voor pure invesen Justitie (vreemdelingenbeleid en teerders, maar de invoering daarvan asiel) en Sociale Zaken en Werkgeleis inmiddels drie jaar vertraagd. genheid (arbeidsmigratie). En dan Niet door politieke weerstand, nee, heb ik het nog niet over Economimaar door IT-problemen bij de sche Zaken (toelating van buitenIND. Zoals ik al zei: er is werk aan landse ondernemers) en Financiën de winkel. (expat belastingen). Maar eerst dus die dubbele nationaliteit. Voor vreemdelingen die het Praten Nederlanderschap aanvragen gold En ik zou dus gaan praten. Praten al de plicht om de eigen nationalimet EZ, waar keihard wordt geJelle Kroes is advocaat bij Kroes teit op te geven. In het wetsvoorstel werkt om buitenlandse investerinAdvocaten in Amsterdam en voorzitter tot wijziging van de Rijkswet op het gen aan te trekken. Weten de acvan de wetgevingscommissie vreemdeNederlanderschap doen echter ook quisteurs van EZ hoe hun collega’s lingenrecht van de Nederlandse Orde Nederlanders die in het buitenland van Agentschap NL de verblijfsaanvan Advocaten. wonen en een vreemde nationaliteit vragen van hun prospects behandeaannemen, afstand van het Nederlen? Praten met Sociale Zaken en landerschap. 15.000 handtekeningen van Nederlandse exWerkgelegenheid, waar men juist de Wet Arbeid Vreemdepats wisten minister Donner niet op andere gedachten te lingen ingrijpend aan het wijzigen is. Past dat in een intebrengen. Zijn opvolgster, minister Spies, liet echter weten grale visie op arbeidsmigratie? En natuurlijk ook op het ei“geen traan te zullen laten” als het voorstel in de Tweede gen departement gaan praten: zullen we de afschaffing op 1 Kamer zou sneuvelen. Uiteindelijk ging ze het voorstel toch oktober 2012 van de toelating van ongehuwde partners verdedigen, ze was immers in de race voor het CDA-lijstmaar niet snel weer ongedaan maken? Deze pure gezinsmitrekkerschap. Geen terrein zo gevoelig voor symboolpoligratiemaatregel zal ongetwijfeld ook negatieve gevolgen tiek als het nationaliteitsrecht. Het huidige regeerakkoord hebben voor de arbeidsmigratie. zegt er niets over, wel dat de wachttijd voor naturalisatie Er zijn in het vreemdelingenrecht vier kernthema’s: hoogwordt verhoogd van vijf naar zeven jaar. Met deze voorstelopgeleide arbeidmigratie, laagopgeleide arbeidsmigratie, gelen roeit Nederland internationaal gezien hard tegen de zinsmigratie, en asiel. Voor de laatste twee is het beleid trastroom in. Wat ik vreemd vind, want Nederland is een handitioneel restrictief. Als onbedoeld neveneffect wordt ook delsland en heeft het buitenland nodig, niet andersom. de arbeidsmigratie vaak belemmerd. De wereldburger staat Wat ook beter kan is het toelatingsbeleid voor ondernein de rij om te migreren, maar Nederland is maar een matig mers. Buitenlandse ondernemers die een verblijfsvergunpopulaire bestemming. Wij zijn geen Amerika, en het wordt ning aanvragen moeten daar zeker een half jaar op wachtijd dat we gaan inzien dat zes ministeries wel veel is om ten, áls ze haar krijgen. Nederland hanteert een slagvaardig beleid te maken.

nr. 12 – 2012

73

No Fear. No Limits. No equal. Ayrton Senna

Overzicht AvdR Webinar Abonnement 2013

Indrukwekkende lijst van sprekers 216 webinars Live en On demand Één DUIDELIJKE LAGE prijs

VOOR MEER INFORMATIE: WWW.AVDRWEBINARS.NL

Arrest van de maand

De Hullu(k) slaat terug Doodslag kan best moord zijn, ook al ben je in “een toestand van zenuwoverspanning en verwarring van gevoelens”. Een explosie in je hoofd sluit voorbedachte raad namelijk niet uit. Schreef Jaap de Hullu, tevens oppertoga in Den Haag, nog (maar in iets ambtelijker woorden) in 2009 in zijn thriller Materieel strafrecht. Inmiddels moet deze thriller herschreven worden. Want doodslag is geen doodslag meer. Het is nu ‘doodslag nieuwe stijl’. door Jurjen Boorsma

V

oor alle duidelijkheid: we hadden al

Poging tot moord, betoogt het OM. Hij

van moord en doodslag. Plotselinge he-

moord en doodslag oude stijl. Kaïn

had toch enige tijd om na te denken?

vige drift, een kort tijdsverloop en nau-

versus Abel, Genesis 4:9-10 was

In LJN: BW8678, HR 19-06-2012 (Hul-

welijks gelegenheid tot bezinning blij-

moord: “Maar Kaïn zeide tot zijn broe-

luk II) gaat het om een vrouw die bij

ven belangrijke richtlijnen voor het

der Abel: laten wij het veld ingaan.

haar ex aanbelt om nog wat spullen op

aannemen van doodslag, aldus Hoge

Toen zij nu in het veld waren, stond

te halen. De ex heeft een tachtig centi-

Raad. En “anders dan wel uit eerdere

Kaïn tegen zijn broeder Abel op en

meter lang kapmes in de gang staan en

rechtspraak van de Hoge Raad wordt

doodde hem. Toen zeide de HERE tot

hakt in op de vrouw. Poging moord of

afgeleid”, moet bij de moord/doodslag-

Kaïn: Waar is uw broeder Abel? En hij

poging doodslag? Het kapmes zat vol-

twijfelgevallen de rechter grondig moti-

zeide: Ik weet het niet; ben ik mijns

gens verschillende verklaringen in pa-

veren. “Een strengere koers”, conclu-

broeders hoeder?”

pier en de handeling van het ‘uit het pa-

deert de AG, in Hulluk III. “Doodslag

Moord, omdat uit het weglokken en het

pier halen’ geeft volgens het

nieuwe stijl.” Hoewel – het is meer te-

liegen achteraf afgeleid kan worden dat

gerechtshof voldoende tijd om van

rug naar de oude stijl van vóór 2000.

die doortrapte Kaïn “in rustig overleg

voorbedachte raad te kunnen spreken.

En dat komt vast door De Hullu. Hulluk I

en kalm beraad” tot zijn daad gekomen was. Dit in tegenstelling tot het ‘onvoorbedacht doden van een naaste,

Materieel strafrecht is slechts het zetten van voetnoten

zonder haat vooraf’, te straffen door

bij de Tien Geboden

een verbanning naar Jordanië: Deuteronomium: 4:41-43. Materieel strafrecht is slechts het zetten van voetno-

Ook kort is het tijdsverloop in LJN:

(vrijspraak voor moord) is gewezen

BX8087, HR 9-10-1012 (Hulluk III). Man

door raadsheren De Hullu met Van

Upgrade

slaat glas in bij deur ex, pakt een mes

Schendel, Splinter-van Kan, Groos en

Maar in 2000 kreeg doodslag van de HR

en steekt haar 25 keer in hoofd en bo-

Buruma. Hulluk II (cassatie vanwege

een upgrade. Want een klein beetje tijd

venlichaam. Ze sterft op het balkon van

tegenstrijdigheid en motivering) is ge-

voor of direct voor of zelfs tijdens het

de flat in de armen van een politie-

wezen door Hullu met Van Dorst en

conflict was al voldoende om van dood-

agent. Moord, omdat hij ‘minutenlang’

Jörg. Hulluk III (cassatie omdat voorbe-

slag moord te maken (NJ 2000, 605).

bleef doorsteken, aldus het hof. Geen

dachte raad niet tijdens het steken kan

Neem bijvoorbeeld LJN: BR2342, HR

doodslag, conform eerdere jurispru-

worden aangenomen) is wéér van De

28-2-2012 (Hulluk I). Vier dronkenlap-

dentie.

Hullu, met weer Van Dorst, en Savornin

ten bij de Tien Geboden.

Lohman.

pen krijgen in de buurt van hun Maastrichtse vakantiehuisje ruzie met twee

Strengere koers

Is het gek om hier de hand van dezelfde

anderen. Een van hen pakt daarna au-

Maar de raadsheren zijn om. De Hoge

mr. te zien, die niet toevallig in drie

tosleutels, haalt zijn mes uit de auto en

Raad is in deze drie arresten namelijk

voetnoten opschrijft hoe de Bijbel ei-

steekt een van zijn tegenstanders neer.

kritisch over het op één hoop gooien

genlijk gelezen moet worden?

nr. 12 – 2012

75

Uitdaging: meespelen door Michiel van Kleef foto Geert Snoeijer

Avontuur of comfort? Deze afweging maakten de vier partners van Lemstra Van der Korst ruim twee jaar geleden. Jurjen Lemstra en Pieter van der Korst waren al partner toen ze besloten tot het avontuur van een nichekantoor met als specialisatie corporate litigation. Ingmar Wassenaar en Flip Wijers stonden destijds op de drempel van het partnerschap. Met de laatste twee blikken we terug en kijken we vooruit. et verhaal dat aan de beslissing om samen iets nieuws te beginnen voorafging, is eigenlijk vrij simpel, maar moet wel verteld worden, omdat het nog steeds een van de fundamenten is van Lemstra Van der

H

Flip Wijers (links) en Ingmar Wassenaar

76

nr. 12 – 2012

Korst. Ingmar Wassenaar (39): “Vanaf 2004 heb ik samen met Pieter van der Korst bij Houthoff Buruma de sectie corporate litigation bestierd. We hebben toen een aantal spraakmakende zaken gedaan waarin we

ook onder meer met Jurjen Lemstra (Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn) samenwerkten. Dat liep erg goed, maar we merkten dat we al snel tegen de grenzen van wat mogelijk was aanliepen. Bij grote kantoren

De visie van... Ingmar Wassenaar en Flip Wijers

in de eredivisie is namelijk al snel sprake van een conflict of interests. Je kunt niet voor cliënt A optreden omdat iemand in een andere sectie de belangen van een tegenpartij behartigt. Dus in toenemende mate werden we geconfronteerd met klanten die behoefte hadden aan onze kennis en vaardigheden, maar die niet bij ons terechtkonden. Toen zijn we over een eigen kantoor gaan nadenken.” Flip Wijers (36): “Bij NautaDutilh, waar ik een flink aantal jaren gewerkt heb, bestonden die problemen ook. Maar meer nog dan het probleem van de conflicts of interests lonkte het avontuur van het opzetten van een nieuw kantoor met drie ambitieuze partners. Omdat bij alle vier dat on-

dernemende in ons zit, hebben we de stap durven zetten.” Wassenaar over het ondernemerschap: “Wij brengen alle vier klanten binnen. We zijn behoorlijk actief qua acquisitie en dat moeten we natuurlijk ook zijn. Wat dat betreft is er onderling weinig verschil. En daarnaast streven we alle vier naar de beste zaken en klanten. En daar slagen we steeds beter in. Soms slaan we zaken af. Daar kunnen ver-

vang en kwaliteit maken ons flexibel. Het stelt ons in staat om high endwerk aan te trekken, ook als de zaken omvangrijk zijn.”

Zakenpraktijk Wie denkt dat Lemstra Van der Korst zich profileert als concurrent van de grote kantoren vergist zich. Wassenaar: “De aanpak van een nichekantoor dat zich specialiseert in een pro-

“AAN KANSLOZE ZAKEN BEGINNEN WE NIET”

schillende redenen voor zijn. Aan kansloze zaken beginnen we niet. Als de zaak onvoldoende complex is om ons uurtarief te rechtvaardigen, doen we het ook niet en verwijzen we door.” Wijers: “Cliënten zijn steeds meer op zoek naar een optimale relatie tussen prijs en kwaliteit. Ze willen per rechtsgebied de beste advocaat die er is. En onze uitdaging is om met een gezonde prijsstelling in de eredivisie te spelen. En als je meedoet in de eredivisie wil je ook spelen in de Champions League. We hebben daarmee een mooi begin gemaakt. Kwantitatief, omdat we met vier partners en zes medewerkers qua omvang met de corporate litigation secties van de meeste grote kantoren kunnen concurreren, maar zeker ook kwalitatief. Ik steek er mijn hand voor in het vuur dat elk groot kantoor zou willen tekenen voor een medewerkersbestand als het onze. Wij zijn in twee jaar gegroeid van vijf naar tien advocaten. Dat lijkt wat onstuimig, maar dat is op een zorgvuldige manier gegaan. Elk van de medewerkers was high potential bij een groot kantoor en handpicked door ons vieren. De om-

cespraktijk is anders, omdat er geen focus is op een specifiek cliëntenbestand. Natuurlijk hebben we de afgelopen jaren een eigen cliëntèle opgebouwd. Maar veel van onze klanten hebben maar eens in de zoveel jaar te maken met procedures. En dus bouwen we meer en meer een zakenpraktijk op, en minder een cliëntenpraktijk. Waar wij naar streven is een leidende positie in ons vakgebied. Als bedrijven worden geconfronteerd met ondernemingsrechtelijke geschillen of massaclaims, dan willen wij dat zij direct aan ons kantoor denken. We willen echt top of mind zijn in die markt.” Om dat te bereiken gaan de partners van Lemstra Van der Korst ook actief op zoek naar nieuwe markten. Een voorbeeld daarvan is die van de schikking van massaclaims, class actions waarmee grote, veelal internationaal opererende bedrijven soms geconfronteerd worden. Wijers: “Nederland is aardig op weg om de juridische dienstverlening op dat vlak tot een echt Nederlands exportproduct te maken. Recente, innovatieve wetgeving maakt het mogelijk – en

nr. 12 – 2012

77

rests te vermijden, anders dreigen we in dezelfde val te lopen als bij onze oude kantoren.”

Niet afsnoepen

zelfs aantrekkelijk – om in ons land massaclaims te schikken. Daarnaast zijn er nogal wat internationale bedrijven die hier hun hoofdkantoor hebben. Die kunnen ‘profiteren’ van de zeer geschikte infrastructuur die voor ondernemingsrechtelijke geschillen ontwikkeld is, waaronder enquêteprocedures bij de Ondernemingskamer. ” Massaclaims zullen een steeds vaker voorkomend verschijnsel worden, zo geloven beiden. Wijers: “We volgen daarin de conjunctuur. Eerst hadden we de Dexia aandelenlease-affaire en de woekerpoliszaken, om er een paar te noemen. En nu spelen steeds meer zaken rond allerlei andere financiële producten die een tijdje geleden heel populair waren. Rentederivaten bijvoorbeeld waarmee verwachte rentestijgingen zouden worden afgedekt. In toenemende mate zoeken teleurgestelde ondernemingen hulp. Zij zien nu pas welke negatieve consequenties de voor de crisis gekochte financiële producten kunnen hebben, en die zijn niet steeds op juiste wijze aan hen uitgelegd. En over een tijdje zijn het de pensioenfondsen die weer over iets anders aan de bel trekken. Wij hebben in die markten een goede positie. Het is voor ons bovendien eenvoudiger om namens de plaintiffs te kunnen optreden dan de grote kantoren. Die vertegenwoordigen vaak de banken, dus daar dreigt dan weer dat conflict of interests. Maar anderzijds treden wij soms op voor banken, mede omdat wij die bij onze oude kantoren jarenlang bediend hebben. De kunst is dan wel om conflicts of inte-

78

nr. 12 – 2012

Het lijkt er dus op dat een nichekantoor als Lemstra Van der Korst meer een aanvulling dan een bedreiging voor de grote kantoren vormt. Wijers: “ Dat klopt. We krijgen regelmatig referrals, verwijzingen dus, van grote kantoren. Die weten ons steeds beter te vinden. Ze verwijzen hun cliënten ook met een gerust hart, omdat ze weten dat wij hun cliënten niet zullen afsnoepen als het om andere rechtsgebieden gaat.” Wassenaar: “Er is ook sprake van een wisselwerking. Wij hebben cliënten die wij weer doorverwijzen naar de collega’s van grote kantoren als het gaat om andere specialismen. Denk aan de cassatiepraktijk of mededingingsrecht.” Is het na twee mooie jaren misschien een beetje makkelijk praten? Wijers: “We dachten dat er een grote markt was, maar we wisten natuurlijk niet zeker of dat inderdaad ook zo was. Dat lijkt nu wel zo te zijn en we hebben in die markt een vliegende start gemaakt. Maar het blijft een avontuur. Zeker voor Ingmar en mij. Wij zitten midden in de opbouw van onze praktijk. Voor ons is dit nu echter dé ideale situatie: we zijn op en top ondernemer, we doen juridisch werk op het hoogste niveau, en intern zijn de lijnen zeer kort.” Wassenaar: “Geen politiek, geen bureaucratie, zelf beslissen over de stoel waarop je zit en wat voor lunch op tafel staat, één uurtje per week partneroverleg en dan gaan we aan de vrijdagmiddagborrel. Dat wil toch elke advocaat? Tenminste, wij wel!”

Aantrekkelijke optie Veel groter dan de huidige omvang van tien advocaten wil het kantoor niet worden. Alhoewel, inmiddels is al voorzichtig bij de buren geïnformeerd of een kleine doorbraak naar het belendende pand op de bovenste verdieping tot de mogelijkheden behoort. Wassenaar: “Ik denk dat we ergens tussen de twaalf en vijftien advocaten stop moeten zeggen. Daarna krijg je een organisatie waarbij je echt moet gaan managen. Dat haalt de charme van een klein kantoor een beetje weg. Zoveel mogelijk omzet draaien en daarmee meer geld verdienen, is niet onze motivatie. Het gekke is dat ik vroeger dacht dat een advocaat van een groot kantoor automatisch een betere advocaat was dan zijn collega bij een klein kantoor. Dat vooroordeel bestaat niet meer, merk ik. Niet bij onze klanten, niet bij onze collega’s, maar ook niet bij mogelijke nieuwe collega’s. Die vinden ons een aantrekkelijke optie als werkgever. De urendruk ligt hier lager dan bij grote kantoren. De overige arbeidsvoorwaarden zijn minimaal vergelijkbaar. We ondersteunen onze medewerkers in hun persoonlijke ontwikkelingswensen om bijvoorbeeld actief te zijn binnen de Jonge Balie of externe opleidingen te volgen. Wij betrekken hen ook zoveel mogelijk bij de ontwikkeling van kantoor. Zij dragen allen werkelijk daaraan bij. Zo is het voor ons allen een mooi avontuur!”

De Vraagbaak voor Professionals Het bureau Internationaal FamilieRecht Advies is gespecialiseerd in internationaal familie- en erfrecht. Wij beantwoorden uw vragen over toepasselijk recht, rechtsmacht, erkenning en executie.

ZOEKT U EEN BETAALBAAR ALTERNATIEF VOOR UW ACCOUNTANT?

U kunt bij ons terecht voor een helder en praktisch advies over:

B e p erkt uw a c countant zich tot het samenstellen van d e ja arrekening en verzorg en van d e b elastinga angifte? WILT U MEER?

t internationaal echtscheidingsrecht t internationaal huwelijksvermogensrecht (waaronder huwelijkse voorwaarden en rechtskeuzes) t internationaal jeugdrecht (waaronder gezag en kinderontvoering) t internationaal erfrecht t materieel buitenlands familie- en erfrecht

Wij g a an verd er. N a ar g elang uw wens kunnen wij u a dviseren en ond ersteunen bij het voeren van d e a dministratie, zod at d e continuïteit g ewa arborg d is. Wij kunnen uw me d ewerkers opleid en en b e g eleid en. Door p eriodieke controle en ra p porta g e kunt u ving er a an d e pols houd en. Door onz e la g e overhe a d kunnen wij u scherp e concurrerend e tarieven a anbie d en.

Meer informatie? Neem contact op met mr. B.F.P. Lhoëst [email protected], tel. 00 31 (0)6 271 392 92

Voor me er informatie of e en vrijblijvend e offerte kunt u ons b ellen of mailen.

Of bekijk onze website www.internationaal-familierecht.nl

Voor informatie: K arin Wichards D e G ouwe 54 1121 G E Landme er 06- 101 84 221 K [email protected] www.a dministrationpoint.nl

Online software voor de advocatuur

“Ruim 400 kantoren werken met Advocaat Centraal”

Informatie of demonstratie? Neem contact op met: AdvocaatCentraal !MSTERDAMSESTRAATWEG -!"AARN   [email protected] www.advocaatcentraal.nl

AdvocaatCentraal: eenvoudig en sneller declareren! Speciaal ontwikkeld voor de advocatuur en zeer gebruiksvriendelijk: sBASISFUNCTIESALSRELATIE ENDOSSIERBEHEER URENREGISTRATIEENDECLARATIE sSPECIFIEKEFUNCTIESVOORDE4OEVOEGINGEN &AILLISSEMENTENEN-EDIATION sADMINISTRATIEVEHANDIGHEDENZOALSDEMOGELIJKHEIDTOTHETSPLITSEN VANDECLARATIES TERMIJNBEWAKINGENUITGEBREIDERAPPORTAGES

Tot 80% voordeliger On-line toepassing, software installeren en onderhouden is niet meer nodig: sALTIJDDENIEUWSTESOFTWAREVERSIE sALTIJDENOVERALINLOGGENENDOSSIERSRAADPLEGEN sDIRECTAANDESLAG BINNENENKELEMINUTENUWEERSTEDECLARATIE sTOTLAGEREJAARKOSTEN sOPTIMAALBEVEILIGDEN  VANDETIJDBESCHIKBAAR

foto: Inge Hoogland

Geeft u bijzonder juridisch talent een kans?

Lees haar hele verhaal op www.uaf.nl/mr DOE DE e

UW

1

TR

O

1

N LE

Het UAF ondersteunt hoger opgeleide vluchtelingen bij hun studie en bij het vinden van een baan.

Strafrechtadvocaat Sevil Dalkilic had in Turkije haar eigen advocatenkantoor. Toen ze op haar 42e naar Nederland vluchtte, moest ze weer helemaal bij nul beginnen. Dat hield haar niet tegen: ze studeerde opnieuw Rechten, haalde haar bul en loopt nu stage bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. “Ik wil mijn vak weer uitoefenen, ondanks de hoge eisen en obstakels.”

01

Wat ze dringend nodig hebben, is de kans om zich te bewijzen. Wilt u zo’n juridisch talent een kans geven? Graag! Dat kan op meerdere manieren. Bijvoorbeeld door een deel van hun studiekosten te financieren of een stageplek of werkervaringsplaats aan te bieden. Kijk voor alle mogelijkheden op www.uaf.nl/mr.

Sevil Dalkilic, gevlucht uit Turkije, studeerde Rechten

GOE

Aan rechtenfaculteiten in Nederland studeren zeer getalenteerde vluchtelingstudenten die zich voorbereiden op een carrière als jurist of advocaat. Behalve getalenteerd zijn ze zeer gedreven, juist omdat ze in hun land van herkomst vaak al een studie voltooid hebben en in Nederland opnieuw moeten beginnen.

2

welzijn en cultuur

Studie en werk voor hoger opgeleide vluchtelingen

Muraal

Kantoor met sfeer Van Hilten de Vries van Ruitenbeek wilde een kantoorpand waar cliënten zich op hun gemak zouden voelen. Dat vonden ze in de Haagse Nassaulaan.

VAN HILTEN DE VRIES VAN RUITENBEEK

Een nieuw kantoor in een oude omgeving foto’s & tekst Chris van Houts

L

ouis Couperus woonde om de hoek; zijn boek

“Zij wilden liever niet naar het Beatrixkwartier

Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan

naast de Utrechtsebaan, met het oog op de sfeer

speelde voor een belangrijk deel op de Haagse

(nieuw, hoog, strak, ijzer, glas – dus te zakelijk en

Nassaulaan. Deze laan ligt in een van de oudste

afstandelijk) en gezien de praktijk en de cliënten.

buurten van de stad, nabij Plein 1813. De huizen

Daar de focus van het nieuwe kantoor op met

zijn rond 1848 gebouwd in opdracht van Koning

name de personen- en familierechtpraktijk ligt,

Willem II en werden bewoond door zijn hovelingen.

was het van groot belang dat cliënten zich op het

Ze hadden uitzicht op het Willemspark. Dit voor-

kantoor op hun gemak zouden voelen. In die dagen

beeld van neogotische stedenbouw staat er nog al-

fietste ik over de Nassaulaan en zag nummer 15 te

tijd mooi bij dankzij het ambachtelijke werk van de

huur staan. Toeval bestaat niet: de omvang van het

negentiende-eeuwse architecten.

pand klopte, het aantal kamers, parkeerplaats voor

Nana Le Brun, kantoordirecteur bij van Hilten de

de deur en de schitterende omgeving. We hebben

Vries van Ruitenbeek Advocaten & Mediators,

toch nog andere kantoren bekeken, maar dat on-

schetst de aanloop naar het nieuwe pand. “Het was

derzoek bevestigde ons gevoel alleen maar.

begin 2012 en we waren net in het proces van op-

“De verhuurder, Stad & Lande, had al een architect

splitsing van Krans & Van Hilten Advocaten, een

in de arm genomen en ging met ons meedenken

kantoor met achttien advocaten. Gebleken was dat

én meewerken. De binnenkant was uitgewoond, de

de praktijken individueel sterker waren en meer tot

structuur en de indeling kon worden aangepast,

hun recht zouden komen dan in het geheel. De

maar alles moest wel gestript worden. Met oog

markt vraagt om een duidelijker profiel: specialisti-

voor het herstel van de prachtige originele details

scher kennis, kortere lijnen en alertheid op nieuwe

is voor ons de ideale werkomgeving gecreëerd. De

ontwikkelingen. Drie van de vijf vennoten begonnen,

verbouwing ging op rolletjes, ondanks (of dankzij)

samen met zes ambitieuze en enthousiaste advo-

het ambitieuze tijdspad: in zes weken was het

caat-medewerkers, een nieuw kantoor.

klaar.”

Tips voor deze rubriek: info mr-magazine.nl

82

nr. 12 – 2012

Muraal

“ALLES KLOPTE: DE OMVANG VAN HET PAND, HET AANTAL KAMERS, PARKEERPLAATS VOOR DE DEUR, DE SCHITTERENDE OMGEVING”

Kantoor van Hilten de Vries van Ruitenbeek Advocaten & Mediators

Sinds 1 juli 2012

Nassaulaan 15 in Den Haag ten en 11 ondersteuners

Waar

Personeel 9 advocaInterieuradviezen Jan

Engels uit Den Haag. Veel van de inrichting komt uit het oude kantoor.

nr. 12 – 2012

83

Ingezonden mededeling

Mr. Event van de maand

Tips en tricks: het opstellen van een effectieve dagvaarding 0Q
FGàDJÌOUF
XJK[F
FFO
EPFMUSFGGFOEF
EBHWBBSEJOH
PQTUFMMFO
XJF
LMJOLU
EBU
OJFU
BMT
NV[JFL
JO
EF
PSFO
7PPS
BEWPDBUFO
FO
BOEFSF
QSPDFEFSFOEF
KVSJTUFO
EJF
EBBS
OPH
CFUFS
JO
XJMMFO
XPSEFO
JT
FS
EF
QSBLUJKLHFSJDIUF
USBJOJOH
A5JQT
FO
USJDLT
IFU
PQTUFMMFO
WBO
FFO
FGGFDUJFWF
EBHWBBSEJOH
%PDFOU De training wordt gegeven door Janneke Valbracht, gespecialiseerd in communicatietrainingen aan juristen. Zij verzorgt argumentatieen schrijftrainingen voor onder meer de NOvA en SSR. 8BOOFFS

EFDFNCFS

FO

KVOJ
 8BBS
#$/
6USFDIU
$4 ,PTUFO
é
 
FYDM
CUX

1&QVOUFO
/0W"
FO
/&70"

QVOUFO
CFSPFQTWBBSEJHIFEFO
.FFS
JOGPSNBUJF www.kluwer.nl/opleidingen

*

s de kwaliteit van uw processtukken optimaal? Stelt u uw

Mr. Events

processtukken efficiënt op of is er nog tijd te winnen?

5JKEFOT
EF
FFOEBBHTF
USBJOJOH
A5JQT
FO
USJDLT
IFU
PQTUFMMFO
WBO


Kennis van wet- en regelgeving is voor u

een effectieve dagvaarding’ leert u hoe u uw boodschap efficiënt,

als jurist essentieel, maar om succesvol

duidelijk en overtuigend kunt opschrijven, zodat u de rechter duide-

te zijn is meer nodig. Denk aan de juiste

lijk kunt maken dat ú gelijk hebt. De training is bedoeld voor advo-

vaardigheden, een goed netwerk en ken-

DBUFO
FO
KVSJTUFO
BDBEFNJTDI
OJWFBV
EJF
SFHFMNBUJH
HBBO
QSPDF-

nis van bedrijfsvoering. Daarom zijn er

EFSFO
CBTJTLFOOJT
WBO
IFU
QSPDFTSFDIU
JT
HFXFOTU

Mr. Events: inspirerende bijeenkomsten voor juristen die

5JKEFOT
EF
USBJOJOH
LSJKHU
V
QSBLUJKLHFSJDIUF
BEWJF[FO
EJF
V
EJSFDU
UPF-

verder kijken dan de wet en de rechtspraak alleen. Aantrek-

past in concrete casus. De volgende onderwerpen komen aan bod:

kelijk geprijsde events, zeer praktijkgericht en met prima mo-

r
&JTFO
BBO
EBHWBBSEJOHFO


gelijkheden om te netwerken. Gepland staan:

U leert aan welke juridische eisen een dagvaarding moet voldoen.

r
$POáJDUIBOUFSJOH

GFCSVBSJ



Ook ontdekt u dat inhoud, opbouw en formuleringen van belang

r

5JNFNBOBHFNFOU
QSBLUJKLPSHBOJTBUJF
FO
TUSFTTNBOBHF-

zijn voor een effectieve dagvaarding. r
4FMFDUFSFO
WBO
SFMFWBOUF
JOGPSNBUJF U leert een aanpak waarmee u de relevante inhoud preciezer kunt

NFOU

GFCSVBSJ

r

&GGFDUJFG
DPBDIFO
FO
CFHFMFJEFO
WBO
TUBHJBJSFT
FO
BOEFS
QFSTPOFFM
UFWFOT
QBUSPPOTDVSTVT

NBBSU


bepalen en kunt voorkomen dat u noodzakelijke informatie vergeet

r
%F
CFESJKGTKVSJTU
JO
CFESJKG

NBBSU


op te nemen.

r
*OUFSWJTJF
WPPS
HFTQSFLTMFJEFST

NBBSU


r
)FMEFS
TUSVDUVSFSFO
FO
QSFTFOUFSFO



r
)BSWBSE
POEFSIBOEFMFO

BQSJM


U krijgt tips voor een overzichtelijke opbouw en voor het helder en

r

%PFMHFSJDIU
DPNNVOJDFSFO
BEWJTFSFO
FO
CFÐOWMPFEFO
JO


overtuigend formuleren van uw argumenten.

EF
KVSJEJTDIF
QSBLUJKL

BQSJM


r
0WFSUVJHFOE
SFBHFSFO
PQ
WFSXFSFO U leert een systematische manier om de argumentatie te beoordelen en overtuigend te weerleggen.

84

EVENTS VOOR JURISTEN

nr. 12 – 2012

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Vind snel alle informatie die u nodig heeft met de

Kluwer Navigator Collecties Advocatuur u Neem n roeftis p een gra ment. abonne

U stelt de hoogste eisen aan de kwaliteit en de reikwijdte van de informatie die u nodig heeft. In de nieuwe Kluwer Navigator Collecties voor de Advocatuur heeft Kluwer alle relevante bronnen per rechtsgebied aan elkaar gekoppeld. Altijd direct beschikbaar via de nieuwe en gebruiksvriendelijke portal, de Kluwer Navigator. Deze collecties bevatten onder meer de Asser-serie, de Groene Serie, Tekst & Commentaar, NJ, NJB, Rechtspraak van de Week, Modellen voor de Rechtspraktijk, de Praktijkgids, Data Juridica en natuurlijk de Nederlandse wetgeving plus uitgebreide toelichting (Lexplicatie). Compleet, actueel en van hoge kwaliteit, samengesteld door topauteurs. De volgende Collecties zijn beschikbaar voor de advocatuur: Arbeidsrecht
Banking & Finance
Contracten- en aansprakelijkheidsrecht & Burgerlijk procesrecht
IE- en ICT-recht
Insolventierecht
Omgevingsrecht
Ondernemingsrecht
Personen-, familie- en erfrecht
Sociale zekerheidsrecht
Staats- en bestuursrecht
Strafrecht
Vastgoedrecht.

Meer informatie of een gratis proefabonnement? Ga naar kluwernavigator.nl/advocatuur of neem contact op met ons: 0570 673 591 of [email protected]

Subsidiair

High tech, legal touch in Twente door Michiel van Kleef

Citroën DS5

trak hoor!” Lesley Fisscher, vanuit Professional Learning & Develop-

De DS5 waarmee wij reden, was voorzien van

“S

een zelflerend schakelprogramma. Dus de berij-

ternieuwe Leergang Juridisch Professional, is onder de indruk van het in- en

der die voor mij in deze auto reed moet een be-

exterieur van de DS5. De versnellingsbak vindt hij (net als de Mr.-testrijder

hoorlijk afwijkende rijstijl hebben gehad. De ver-

overigens) nogal onrustig. Met name het voortdurend heen en weer schake-

snellingsbak was namelijk in de stad de draad

len bij lagere snelheden en de daarmee gepaard gaande hoge toerentallen

permanent kwijt. Veel toeren als dat niet nodig

vallen hem een beetje tegen.

of wenselijk was, weinig toeren als er juist wel

Toch vindt Fisscher, die een acht jaar oude Ford Focus rijdt (zijn opa had een

opgetrokken moest worden. Pas bij wat hogere

Ford-garage in Enschede, vandaar dat dit merk hem na aan het hart ligt), het

snelheden en op de grote weg gedraagt de auto

een mooie ervaring in de DS te rijden. Goedkeurend betast hij het leer en laat

zich keurig. Daarvóór niet; dan is het een wat

hij zijn blik over de vormgeving van het interieur glijden, waarbij vooral het

barse herriemaker. Mevrouw Citroën belde ons

high tech dashboard zijn instemming heeft.

nog enigszins ongerust op en stelde een hand-

‘High tech, legal touch’, is het devies van de juridische opleidingen in Twente,

geschakelde bak voor. Niet iedereen is namelijk

een variatie op de missie van de Universiteit Twente als geheel, namelijk

meteen gegrepen door deze uitvoering.

‘High tech, human touch’. Sinds een half jaar is Fisscher onder andere ver-

In vergelijking met de DS3 valt dit model wat te-

antwoordelijk voor het opzetten en vermarketen van de post-academische

gen. Waar de DS3 een eigenzinnig pittig opdon-

opleidingen die vanuit de drie juridische leerstoelen die Twente kent, worden

dertje is, schurkt de DS5 toch wel erg dicht aan

georganiseerd. Fisscher: “Ik ben begonnen als advocaat bij Nysingh, maar na

tegen een marktsegment dat enerzijds al heel

het voltooien van de beroepsopleiding realiseerde ik me dat mijn hart toch

erg vol is en anderzijds weinig ruimte voor ei-

meer trok richting een organisatorische functie. Zo was ik vanaf 2005 onder

genzinnigheid biedt. En dan ver-

meer verantwoordelijk voor het hele juridische PAO-programma van de

liest de DS de concurrentie alleen

Erasmus Universiteit en de samenwerking met de Rotterdamse juridische

al op prijs. En op het uitzicht naar

markt. Sinds mei van dit jaar ben ik zzp’er, en werk ik voor vijftig procent

achteren. Dat is vrij rampzalig te

voor de Universiteit Twente.”

noemen voor zo’n grote auto.

De nieuwe leergang is met name bedoeld voor bestuursjuristen en bedrijfsju-

ment van de Universiteit Twente verantwoordelijk voor de spiksplin-

risten. De eerste doelgroep bestaat voornamelijk uit ambtenaren bij lagere overheden. Bij de tweede groep gaat het overwegend om juristen bij middelgrote of kleinere bedrijven. Wat zij gemeenschappelijk hebben is de steeds grotere verwevenheid tussen bestuurs- en bedrijfsrecht en de affiniteit met techniek. Fisscher: “Denk bijvoorbeeld aan gemeenten die veel te maken hebben met milieurecht en technologie. Ook bij bedrijven speelt techniek een grote rol. Dat kan gaan over tal van onderwerpen. Mededingingsrecht, intellectu-

+ mja, van buiten nellingsbak – horkerige vers

eel eigendom en auteursrecht, maar bijvoorbeeld ook ‘health tech & law’.” De leergang is opgezet om tegemoet te komen aan de convergentie, de samensmelting van de twee betrokken werelden. Fisscher: “Bij veel overheden zie je een groeiende behoefte of noodzaak om bedrijfsmatiger te gaan wer-

score

ken. Voor bedrijven is de maatschappelijke dimensie waarbinnen ze werken Merk Citroën Hdi

Vermogen 163pk (B), 37pk (E)

km/u l/100km

86

Type DS5 hybrid4

0-100km/u 8,6 sec

van steeds groter belang. Denk bijvoorbeeld aan het toenemend belang van

Top 211

maatschappelijk verantwoord ondernemen. Overheid en markt zijn als het

Verbruik 4,1

Prijs vanaf € 40.840

nr. 12 – 2012

Motor 2.0

Energielabel A

ware communicerende vaten geworden. Het grote gebied tussen overheid en profit organisaties kenmerkt zich in toenemende mate door een privaat-pu-

Subsidiair RIJDEN blieke mix. Daarin is zowel kennis van het bestuurs- als van

sist. Fisscher beaamt deze veronderstelling: “De scan is –

het bedrijfsrecht noodzakelijk.”

heel simpel gezegd – een onderzoek naar de juridische stand van zaken binnen de eigen organisatie. Wat is er wel en wat is

Juridische scan

er niet geregeld, en welke risico’s loop je als gevolg daarvan.

De leergang is bedoeld voor hbo’ers en academici die een

Vervolgens bevat het advies aanbevelingen over hoe je je beter

paar jaar werkervaring hebben. In januari wordt begonnen

kunt wapenen tegen de risico’s, dus hoe je je eigen juridische

met maximaal 25 cursisten. Fisscher: “We kennen twintig op-

prestaties kunt verbeteren. Het aantrekkelijke is natuurlijk dat

leidingsdagen die zijn verdeeld in drie blokken. We beginnen

de deelname van een werknemer niet alleen leidt tot een be-

met een blok bedrijfs- en bestuursrecht, waarbij zowel litera-

ter opgeleide werknemer die waarschijnlijk ook gemotiveer-

tuur als recente jurisprudentie diepgaand worden behandeld.

der zijn of haar werk doet, maar ook tot een scan en een ad-

Daarna volgt een blok recht en technologie en vinden excur-

vies tegen een prijs die zeer concurrerend is.”

sies plaats, bijvoorbeeld naar door technologie gedreven ondernemingen. In het laatste blok staan praktijkvaardigheden

Naam Lesley Fisscher

Leeftijd 38

Is programmamana-

en methoden en technieken van praktijkgericht juridisch on-

ger bij de Universiteit Twente en zzp’er

derzoek centraal. De deelnemers zullen dan, aan de hand

nu toe realiseren van structurele samen-

van de opgedane kennis en vaardigheden, een juridische scan

werking tussen de Erasmus School of

maken van de eigen organisatie. Op basis hiervan zullen zij

Law en de Rotterdamse juridische prak-

verder een ‘legal performance advies’ over de eigen organi-

tijk

satie schrijven.”

maken van de opleidingsprogramma’s

Dat laatste is ook een mooi lokkertje dat werkgevers zou kun-

van Professional Learning & Development

nen stimuleren de eigen werknemers aan te melden als cur-

van de Universiteit Twente

Grootste prestatie tot

Grootste uitdaging een succes

(advertentie)

nr. 12 – 2012

87

Ontslag wegens tweet?

T&C Arbeidsrecht art. 7:678 BW: (…) wanneer hij bijzonderheden aangaande de huishouding of het bedrijf van de werkgever, die hij behoorde geheim te houden, bekendmaakt (…)

RAR 2012/87: (…) Is twitteren een overtreding van een concurrentie-relatiebeding? (…)

ArbeidsRecht 2012/7: (…) Mijn baas is echt ’n eikel! (…)

Vind snel alle informatie die u nodig heeft met de nieuwe Kluwer Navigator. Deze gebruiksvriendelijke online portal geeft toegang tot bronnen als Tekst & Commentaar, ArbeidsRecht, RAR, Arbeidsovereenkomst en NJ. Per rechtsgebied en beroepsgroep gebundeld in aantrekkelijk geprijsde collecties, zoals de Kluwer Navigator Collectie Advocatuur Arbeidsrecht. Interesse? Ga naar kluwernavigator.nl voor meer informatie of een proefabonnement op een van de Kluwer Navigator Collecties.

kluwernavigator.nl kluwernavigator.nl

Subsidiair LEZEN

KNORRIGE RECHTERS EN SJACHERENDE ADVOCATEN door Diederik Radder Alweer een juridische thriller van John Grisham: De Afperser. De Amsterdamse strafrechter Diederik Radder was er tot diep in de nacht door geboeid, maar vond het een boek als een zak frites met mayonaise.

“I

k heb rechters de meest idiote be-

ouder worden steeds onuitstaanbaarder

slissingen zien nemen, maar

lijken te worden. Advocaten zijn óf sappe-

meestal omdat ze lui of dom waren”,

laars óf sjacheraars waarbij het eerste

merkt advocaat Jimmy Lee Arnold hal-

gesprek direct draait om het voorschot,

John Grisham, De Afperser, A.W.

verwege het boek op. Dat een rechter

waarna 50.000 dollar uit een Prada-kof-

Bruna Fictie, ISBN 9789400500884

zich zou laten omkopen zou hem echter

fertje van eigenaar verwisselt. Blijkbaar

verbijsteren, zegt hij. Toch wijst in de

worden contante betalingen in The States

dertigste roman van John Grisham, De

ook niet altijd bij de deken gemeld.

Afperser, alles erop dat rechter Ray-

Het taalgebruik is af en toe beroerd.

mond Fawcett zich tegen een fors be-

Neem de volgende zin: “Vertel een stel-

drag heeft laten inzetten voor duistere

letje advocaten elk detail van een mys-

praktijken. Hij wordt in zijn boshut ver-

terie waar ze nachtenlang van hebben

moord aangetroffen in aanwezigheid

wakker gelegen en ze slagen erin de-

er compleet ingetuind en het proces

van zijn eveneens levenloze en geheel

zelfde vraag op vijf manieren te stellen.”

bood hem geen enkele kans.

naakte jonge secretaresse, de vernuftig

Begrijpt u het?

In de bajes houden het verschaffen van

+ spannend plot ig – zeer clichémat score

juridische bijstand aan medegedeti-

Blijkbaar worden contante betalingen in de Verenigde Staten

neerden en een stevige dosis wraakgevoelens Bannister op de been. Daar

ook niet altijd bij de deken gemeld

krijgt hij (hoe kan het ook anders?) veel intieme details te horen, zoals wie rech-

verborgen kluis totaal geplunderd. Het

Wie de afperser in het boek zou moeten

ter Fawcett heeft vermoord. Met die

verhaal draait vervolgens om de jacht

zijn wordt me niet duidelijk. Uitgaande

kennis weet hij in een getuigenbescher-

op de onbekende inhoud van die kluis.

van de oorspronkelijke titel The Racket-

mingsprogramma te komen. En u raadt

eer (de gangster of het bendelid) is dat

het al: uiteindelijk geeft hij iedereen het

Prada-koffertje

de hoofdpersoon van het boek, advocaat

nakijken, alle bedriegers worden bedro-

John Grisham kende ik van The Firm, een

Malcolm Bannister uit het provincie-

gen en hij gaat er met de poet vandoor.

adembenemend spannende juridische

stadje Winchester. Hij ontpopt zich van

Natuurlijk, Grisham is een vakman. Het

thriller uit 1991. Daarna ben ik al vrij

een volstrekt naïeve persoonlijkheid tot

is een vaardig geschreven boek waarin

snel afgehaakt: zijn volgende boeken

een meesterbrein.

de spanning gedurende het verhaal ste-

misten de oorspronkelijke spanning en

We maken kennis met hem op het mo-

vig wordt opgevoerd. Bij mij betekende

zaten ook niet meer zo knap in elkaar.

ment dat hij aan het begin staat van een

dat: doorlezen tot twee uur ’s nachts.

Ook ‘De Afperser’ heeft me niet zo kun-

gevangenisstraf van tien jaar vanwege

Het is als het eten van een zak frites

nen bekoren als dat eerste boek. Behalve

zijn aandeel in witwassen. Voor een

met mayo, die moet ook leeg. Maar echt

dat het verhaal bij vlagen in geloofwaar-

klant heeft hij wat zeer grote bedragen

bevredigend is het resultaat niet.

digheid de bocht uitvliegt, is het mij ook te

moeten overboeken, waarbij hij niet

clichématig. Rechters zijn in het boek ta-

door had dat hij zich daarmee mede-

Diederik Radder is strafrechter bij de

melijk knorrige mannen die naarmate ze

plichtig maakte aan een misdrijf. Hij is

Rechtbank Amsterdam.

nr. 12 – 2012

89

Netwerken Voxius-conferentie: business as unusual

H

oe gaan bedrijfsjuristen om met ingrijpende veranderin-

aanwezigen – general counsels en advocaten – kwamen bij-

gen in hun bedrijf? Dat was het onderwerp van Voxius’

een om van elkaar te horen hoe zij omgaan met grote veran-

traditionele Legal Leadership Conference, dit keer onder de

deringen in hun bedrijf en hoe de advocatuur daarbij adequate

titel ‘Business as unusual’, die 22 november werd gehouden in

ondersteuning kan bieden. Fotograaf Chris van Houts legde

de Amsterdamse Poort, het hoofdkantoor van ING. De zestig

iedereen van links naar rechts vast.

che Frans Demmers, Arnold Brakel (beid en Hielke Bruin (Voxius), Francisca Comi ING Bank) en Ep Hannema (Norton el Rose) (De Lage Landen International), Michi Pré du Jan en ng) Holdi ma Dams (Gam (De Lage Landen International)

), Jan Willem Prakke (Schiphol Group ) Wilco Tijsse Claase (Haven Amsterdam en Jan Rijnveld (ANWB)

Peter Milders (Voxius) en Michiel Molier (Lely Industries NV)

Martijn Koopal (Linklaters), Marja Gorter (LeasePlan Corporation) en Michaëla Ulrici (NautaDutilh)

90

nr. 12 – 2012

Marije Bedaux (Voxius), Colette de Bel (Fonterra Europe) en Jan Bart More t (BXR Group)

Yu Lian de Bakker (Metro Cash & Carry Nederland), Michiel van Zijl (Cofely enNederland) en Suzanne van Nieuw huijzen-Ruijtenberg (Dura Vermeer Groep)

),

Arjan Bakhuizen (Landal GreenParks jn Martijn van Gils (Atradius) en Marti Koopal (Linklaters)

Groep), Dierick (NXP), Jan-Willem Vink (ING Thijs Alexander (Clifford Chance), Guido cht (De Balie) Albre Yoeri ider eksle gespr en d) Ian FitzSimons (Pernod Ricar

Ian FitzSimons (Pernod Ricard) en Stuyfzand (Arizona Chemical)

Dick

Gertie Lintjens (Eli Lilly Nederland ) en Ruud Harinck (Voxius)

Gertie Lintjens (Eli Lilly Nederland ), Douwe Witteveen (Genzyme Europe) en Job de Groot (Van Oord Dredging and Marin e Contractors)

Jan Pieter Witsen Elias (Ziggo) en Cees Kind (Imtech Marine)

Technologies Tom Overboom (Fokker a (Rabobank tem Rus a Anit en ) ding Hol nd) erla Ned

Nanouk Cancian (Voxius), Gaëlle Sioufi (Davita) en Thijs Alexander (Clifford Chance)

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

helder in arbeidsrecht SørensenWeijers&Ko arbeidsrecht advocaten

mr. D.P. (Dorien) van Straten

mr. drs. J.R. (Jan-Pieter) Vos

mr. H.L.A. (Hian Li) Ko

mr. E.M.Y. ( Yvonne) Sørensen

mr. drs. J.C.A. ( Tjeppe) Ettema

mr. S.I. (Sylvia) Witkamp

mr. L. (Laura) van Luipen

mr. K. (Koos) Weijers

t f e

mr. S.M. (Rigje) Rosier

mr. dr. P. (Pascal) Kruit

+31 10 249 24 44 +31 10 249 24 40 [email protected] Lichtenauerlaan 138 3062 me Rotterdam

www.swnk.nl

Lease a Lawyer | Legal Search | Career Coaching Legal Services | Young Voxius


Prisca Ancion-Kors Directeur Stichting Reclame Code ‘SRC was op zoek naar een nieuwe senior collega jurist om een team van professionals aan te sturen om de hoogwaardige kwaliteit van de Reclame Code Commissie te waarborgen.’

Wim Hoen  Hoofd Klachtenbehandeling Stichting Reclame Code ‘Ik was op zoek naar een leidinggevende functie in een dynamisch vakgebied. Een snelle, uitdagende praktijk met ruimte voor inhoudelijke verdieping.’

Wij kennen de jurist die u zoekt voxius.nl