De Spoorzoeker. Nieuwsbrief van de onderzoeksgroep Geschiedenis van de Groninger Studentenbond

De Spoorzoeker Nieuwsbrief van de onderzoeksgroep Geschiedenis van de Groninger Studentenbond 1971-1976

21 februari 2016

Nummer 2

Interview met Ruud Weijdeveld

“De enige manier om van de geschiedenis te leren is om deze te onderzoeken en daarover te publiceren.” De GSb is in 1971 opgericht en bestaat nog steeds. Jullie onderzoeken alleen de beginjaren, maar dat is een rekbaar begrip. Hoelang loopt het onderzoek door? De oorspronkelijke gedachte was dat het onderzoek zich zou uitstrekken van de oprichting van de GSb tot het einde van de grote acties in de tweede helft van de jaren „70. In die periode was de invloed van de studentenvakbonden het grootst. Denk aan de duizend-gulden-strijd, de beweging tegen de plannen van Posthumus en de acties rond de invoering van de WUB. Intussen is gebleken dat de onderzoeksperiode wat langer moet doorlopen. Zo mogen de omvangrijke acties tegen de bezuinigingen in het jaar 1976-1977 beslist niet worden vergeten. Wordt er ook aandacht geschonken aan de voorgeschiedenis? Dat moet zeker gebeuren. Kennis van de voorgeschiedenis is noodzakelijk om tot een goed begrip van het ontstaan van de GSb te kunnen komen. Dit betreft natuurlijk allereerst de jaren 60 met de opkomst van de SVB (Studenten Vakbeweging), die het eigenlijke begin van de studentenbeweging in Groningen vormde. Maar ook voor die tijd vond al in beperkte mate belangenbehartiging plaats om de positie van de studenten te verbeteren. En aan het eind van de jaren ‟60 kwam de omvangrijke democratisering van de universiteit tot stand, die de verhoudingen binnen de universiteit ingrijpend veranderde. Dat was al voor de oprichting van de GSb, maar mag in het komende boek natuurlijk niet ontbreken. Aan het eind van de jaren 70 verzwakte de GSb. Hoe gaan jullie daar mee om? De invloed van de GSb liep vanaf ongeveer 1975 sterk terug. Het aantal leden daalde en bij de U-raadsverkiezingen verloor de GSb de meerderheid van de studentenzetels. In het begin van de jaren ‟80 hield de GSb zelfs op om zelfstandig aan de Uraadsverkiezingen deel te nemen. Het onderzoek zou niet compleet zijn, als we deze achteruitgang niet zouden behandelen. In 1979 werd de organisatiestructuur drastisch gewijzigd, het politieke vakbondsconcept losgelaten en de

Inhoud Interview Ruud Weijdeveld …….1-2 In Memoriam Jurjen Jacobs ..…….3 Uit de onderzoeksgroep ……………4 Matthijs Dröge ……………………..5 Max de Ruiter ……………………..6 Bert Runhaar - Uit het Bestuur ……7 Puzzel ……………………………….8 Column Fred Luider ……………….9 1963 SVB in Groningen ………….10

Steun het onderzoek naar de geschiedenis van de GSb; stuur deze nieuwsbrief door aan andere geïnteresseerden

positie van de beleidsraad veranderd. De algemene ledenvergadering werd het hoogste orgaan van de GSb. Uiteraard wordt ook aan deze ontwikkelingen in het kader van het onderzoek de nodige aandacht besteed. Denk je dat dit onderzoek de huidige studentenbeweging kan helpen in hun strijd? Er zijn veel parallellen tussen de eisen van de studentenbeweging van toen en nu. In de laatste Maagdenhuisbezetting klonk opnieuw de roep om meer democratisering en werd een grotere inspraak van studenten op de studieprogramma‟s geëist. Ook de discussie rond de studiefinanciering duurt nog steeds voort. Het is niet aan te nemen dat met de onlangs doorgevoerde afschaffing van de studiebeurzen en de invoering van het leenstelsel het laatste woord hierover is gesproken. En evenmin over de voortdurende verhogingen van het collegegeld. In de jaren 70 hebben we met meer en minder succes gestreden voor een democratische universiteit en een democratische toegang tot de universiteit. De ervaringen van toen wil ik overbrengen. Daarom hoop ik van harte dat de huidige en komende studentengeneraties iets met dit onderzoek kunnen. Dat is een belangrijke drijfveer voor ons. Ben je niet bang dat je van paternalisme beschuldigd gaat worden? Zo van: “Die ouwe activist zal die jonge broekies wel eens vertellen hoe het moet.” Bij elk historisch-wetenschappelijk onderzoek kun je natuurlijk vooraf de vraag stellen of dit niet belerend zal zijn voor de latere generaties, dus ook in dit geval. Maar de enige manier om van de geschiedenis te leren is om deze te onderzoeken en daarover te publiceren. Het is aan de huidige en toekomstige studentengeneraties om te oordelen of zij aan het komende werk iets zullen hebben. Ik zie in dit opzicht geen enkel verschil met wetenschappelijke publicaties over bijvoorbeeld de vakbeweging of over politieke partijen. Ook die kunnen inzichten voortbrengen waarmee huidige leden van vakbonden en partijen hun voordeel mee kunnen doen. Het is mijn hoop, dat dit ook hier het geval zal zijn. Maar nogmaals, die geschiedenis moet dan wel eerst worden beschreven. Het is daarbij niet de bedoeling om aan de vele journalistieke artikelen een nieuwe aflevering toe te voegen, maar om wetenschappelijk onderbouwd een deel van de geschiedenis van de studentenbeweging, met name in Groningen, in kaart te brengen. Onze pretenties waren groot; we wilden de maatschappij veranderen. De maatschappij is inderdaad sterk veranderd, maar niet alleen door de studentenbeweging en niet alleen in de gewenste richting. Ik denk dat veel ex-activisten behoefte hebben aan een soort evaluatie. Kunnen ze die van jou verwachten? De wens om de maatschappij ingrijpend te veranderen was inderdaad kenmerkend voor de eerste periode van de GSb. Dat kwam voort uit de vernieuwingsdrang, die aan het eind van de jaren „60 doorbrak. Denk aan de invloed van de Parijse, Duitse en Amerikaanse studentenbeweging, maar ook aan de strijd tegen de Amerikaanse oorlogsvoering in Vietnam, die wereldwijd onder de aandacht kwam. Die ontwikkeling zag je in de laatste jaren van de SVB al terug in de Kritische Universiteit, die de rol van de universiteiten om tot maatschappelijke veranderingen te komen hoog in het vaandel had staan. Het is evident dat in ons onderzoek ook antwoorden zullen worden gezocht op de vragen rondom de betekenis van de toenmalige studentenbeweging. Wat er van deze pretenties is gerealiseerd, zowel toen als in de huidige situatie, waarbij we bijna vijftig jaar verder zijn. Uiteraard spelen de interviews met vroegere activisten mede daarom een belangrijke rol. Hopelijk zullen we in die zin kunnen bijdragen aan de door jou genoemde behoefte aan een evaluatie van deze periode.

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

2

TER HERINNERING AAN JURJEN JACOBS In de tweede week van februari bereikte ons helaas het bericht, dat Jurjen Jacobs is overleden. Daarmee hebben we opnieuw een goede bekende verloren, die door zijn enthousiaste inzet en enorme doorzettingsvermogen een stempel heeft gezet op de eerste jaren van de GSb.

Afkomstig uit een progressief milieu, was Jurjen van begin af aan bij de GSb betrokken. Hij begon psychologie te studeren in de zomer van 1971, het jaar dat de GSb werd opgericht. In de eerstejaarsgroep speelde hij als coördinator direct een belangrijke rol en zo kwam hij ook al snel bij de net opgerichte actiegroep terecht. Van daaruit vormde hij samen met Paul Ulenbelt en mij gedurende het eerste GSb-jaar de vertegenwoordiging van de psychologen in de beleidsraad. Daarvan zou hij één van de langst zittende leden worden. Na vier jaar beleidsraad werd hij in het bestuur gekozen, waarin hij samen met Henny Limberger de post onderwijs voor zijn rekening nam. Daarnaast vervulde Jurjen tal van andere functies voor de GSb, waaronder het lidmaatschap van het dagelijks bestuur van de subfaculteit. Na zijn studie kwamen Jurjen en zijn partner Lisa al snel terecht in Zuid-Frankrijk, waar ze een camping annex conferentie-oord openden. Als free-lancer bleef Jurjen daarnaast in Nederland werkzaam, zodat hij vele jaren heel wat kilometers aflegde tussen zijn woonplaats en Nederland. Samen met Lisa adopteerde hij in Frankrijk twee jonge kinderen. Daarnaast bleef hij zich altijd bewust van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Tot aan het einde van zijn leven was hij onder meer actief in de milieu-beweging in zijn woonomgeving, een arme streek, en bewoog hij de mensen ertoe meer samen te werken. Het GSb-onderzoek droeg hij een warm hart toe. Een jaar geleden - Jurjen was toen al ernstig ziek - zocht ik hem een aantal dagen op in Zuid-Frankrijk. We spraken af dat ik hem zou interviewen zolang als hij het vol kon houden en dat we verder zouden gaan, zodra hij daartoe weer de energie had. Zo werd het interview in maar liefst elf delen opgenomen en nam het uiteindelijk tien uur in beslag. Onder meer werd in de lange gesprekken met Jurjen duidelijk welk een belangrijke rol de arbeids- en organisatiepsychologen binnen de GSb hebben gespeeld. Jurjen had daarin een voortrekkersrol. Dat zal ons altijd helder voor ogen blijven staan. We wensen Lisa en de kinderen alle sterkte bij het verwerken van dit grote verlies. Ruud Weijdeveld

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

3

Bert Runhaar (voorzitter Stichting Onderzoek Geschiedenis Groninger Studentenbond)

UIT HET BESTUUR Een goed boek over de geschiedenis van de GSb, hoe kunnen we dat bevorderen? Dat is de kern van de opdracht die het stichtingsbestuur zich stelt. Een goed boek betekent allereerst dat de inhoud klopt. En dus gebaseerd is op degelijk en objectief historisch onderzoek. Een goed boek inspireert ook lezers die „er niet bij waren‟, als het duidelijk maakt wat die tijd en die activiteiten betekenden voor de GSb-ers van toen. Waarom ze deden wat ze deden. Hoe dat begrepen kan worden in de context van toen. Als die omstandigheden beschreven worden, wordt de beleving van de GSb-ers navoelbaar. Ook voor studenten van nu. Ook voor jongeren van straks. Het boek wordt veel meer dan een optekening van droge feiten of een verzameling van kleurrijke anekdotes. De GSb in de jaren 70 is het verhaal van opgroeien in die woelige tijd, een tijd vol verontwaardiging over onrecht, oprechte zorgen over (de toekomst van) de wereld en de ambitie om daar wat aan te doen. Acuut. Met de verwachting van onmiddellijk succes. Dus om de voorwaarden te creëren van het ontstaan van zo‟n mooi boek. Daar is het bestuur afgelopen maanden druk mee bezig geweest. Er is een rechtspersoon, stichting GSb-geschiedenis, nodig om de giften ordentelijk te kunnen verwerven. De stichting is nodig om straks de kopijrechten onder te brengen en zaken met een uitgever te kunnen doen. En het helpt als het boek en voorafgaande onderzoek breed gedragen wordt. Dus zijn bestuur en onderzoeksgroep ook bezig oude contacten te herstellen. Wat hebben we hier aan gedaan? Initiatiefnemer en bestuurssecretaris Ruud Weijdeveld heeft het meeste voorbereidende werk verzet. Op 27 februari 2015 is de stichting opgericht. Dat is twee dagen nadat het Maagdenhuis in Amsterdam weer werd bezet door studenten en wetenschappelijk medewerkers uit protest tegen de ondemocratische verhoudingen en het gevoerde beleid van het CvB. De eerste daad van het bestuur was een solidariteitsverklaring sturen naar de bezetters. Penningmeester Wim Berg heeft een rekening bij de Triodosbank geopend en de ANBI status aangevraagd, zodat giften aftrekbaar zijn. Alle bestuursleden hebben mensen uit hun netwerk gebeld om sponsorgelden te werven. Later hebben we een algemene crowdfundingsmail opgesteld, die aan zo‟n 100 mailadressen zijn verzonden (augustus 2015). Daarin is ook gepolst

Donaties 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 Doel

Nu

of er animo is voor een reünie. De reacties waren positief, maar er bleek weinig bereidheid om ook aan de voorbereiding mee te werken. Er zijn werkafspraken op papier gezet om de taakverdeling tussen onderzoeksgroep en bestuur helder te houden. Voorzitter Bert Runhaar heeft groepen aangemaakt op LinkedIn en Facebook om de onderlinge contacten te bevorderen.

In 2015 is in totaal € 4.155 aan donaties bijeengebracht. Sommigen gaven eenmalig een bedrag, anderen storten elke maand een vast bedrag over meerdere jaren. Dat laatste is voor 100% aftrekbaar na een standaard overeenkomst, verkrijgbaar via Wim. Met die bedragen erbij werd tot het einde van het onderzoek zelfs € 8.550 ingetekend. Hiermee zijn vooral de reiskosten van de leden van de onderzoeksgroep betaald plus administratie- en bureaukosten. Er worden geen vacatiegelden betaald en alle ureninzet is vrijwillig en wordt niet betaald. Alleen gemaakte externe onkosten kunnen vergoed worden. De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

4

Voor de komende periode zal het bestuur zich blijven inzetten om giften te verwerven en draagvlak te versterken. Waar mogelijk zal ook het persoonlijk contact worden gezocht. Uitwisseling van beeldmateriaal en andere dragers van (dierbare) herinneringen wordt aangemoedigd, evenals andere vormen van betrokkenheid van toen en nu. Want dat helpt, bij het tot stand laten komen van een goed boek. Een boek met feiten, met hart en ziel. Een boek dat inspireert.

Ruud Weijdeveld

UIT DE ONDERZOEKSGROEP Onderzoeksgroep

Max de Ruiter is in december toegetreden tot de onderzoeksgroep. Verheugend is ook dat Matthijs Dröge bereid is gevonden archiefonderzoek te doen. Studentenbladen (Nait Soez’n, Democrater en De Clercke)

Bij het begin van het onderzoek werd vooral de nadruk gelegd op het afnemen van interviews, maar als snel bleek dat een betere voorbereiding van deze interviews noodzakelijk was. Om meer zicht te krijgen op het verleden en om de eigen herinneringen aan te vullen met de feitelijke weergave van de gebeurtenissen in de onderzoeksperiode, werd besloten de toenmalige studentenbladen door te nemen. Als eerste periodiek werd Demokrater doorgenomen, het blad van de SVB, dat op het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam wordt bewaard. Vervolgens zijn diverse jaargangen van Nait Soez‟n beter toegankelijk gemaakt door ze te digitaliseren. In eerste instantie werden de jaargangen 1971-1977 onder handen genomen. Later werden deze uitgebreid met de jaargangen 1978-1980 en nog later met 1981-1982. Daarna is Der Clercke Cronike doorgenomen, waarbij steeds verder naar voren werd gewerkt. Eerst werden de jaargangen 1963-1972 gedownload en bestudeerd, later kwamen daar de jaargangen 1945-1962 bij en tenslotte ook nog de eerste jaargangen te bestuderen (1924-1941). Voor een later stadium staan de Universiteitskrant en bepaalde jaargangen van het Nieuwsblad van het Noorden nog in de planning. Interviews

Nadat om bovengenoemde redenen het interviewen over de GSB-periode tijdelijk is stilgelegd, zijn wel de interview over de voorgeschiedenis doorgegaan. Over de SVB- en Gronstra-periode werden inmiddels de volgende personen geïnterviewd: Aart Waterman, Bé Keizer, Constant Vegt, Jacques Wallage, Dick Prak, Jules Peschar, Fred Luider, Hans Disco, Wietske Miedema en Johan Bommersom. Nog enkele interviews over de voorgeschiedenis staan op de rol, die voor de komende zomerperiode zullen worden afgenomen. De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

5

Literatuur

Uiteraard is ook een begin gemaakt met het doornemen van literatuur, waartoe inmiddels een aardige bibliotheek is opgebouwd. Deze bestaat uit overgedragen boeken van oud-activisten en deels ook uit tweede-hands-aanschaf bij antiquariaten. Opmerkelijk daarbij is, dat van de vele boeken die over de geschiedenis van de studenten (in algemene zin) en de studentenbeweging er maar heel weinig schrijven over Groningen. Archiefmateriaal

Naast de eigen bibliotheek is ook een begin gemaakt met het opbouwen van een archief. Daartoe is tal van materiaal overgedragen door oud-activisten, zoals brochures, pamfletten, periodieken, seminarmappen, discussiestukken, enz.. Materiaal is ontvangen van Johan Bommersom, Hans Disco, Waldina Hulshoff, Jurjen Jacobs, Ruurd Kunnen, Fred Luider, Jules Peschar, Jasper Schaaf, Piet Hein Schlebusch, Piet Steenbakkers, Loes Steensma, Arend Stemerding en Thewis Wits. Waldina Hulshoff heeft zelfs enkele exemplaren van de notulen van de beleidsraad ter beschikking gesteld (de enige bewaarde tot nog toe). Inmiddels beslaat het archief meer dan een meter. Daarnaast beschikte de groep al over een uitgebreid affiche-archief. Ook heeft de groep van Jurjen Jacobs een origineel boycot-shirt gekregen. Foto’s

Tenslotte is veel fotomateriaal aan de onderzoeksgroep ter beschikking gesteld. Zo hebben we inmiddels de beschikking over originele fotoseries van de SVB-inkomensdemonstratie (1966), de de Alfa-bezetting (1971), het Volkscongres (1972), kamernood-acties op de Grote Markt (diverse jaren), enz. Ook heeft Theo Maas zijn foto-archief doorgelicht en ons meer dan 200 kostbare foto‟s gestuurd, onder meer van de 1.000-gulden-bezetting (1973), de demonstratie tegen de atoomstraaljagers (1975) en de anti-Posthumus-demonstratie (1975). Uiteraard roept de onderzoeksgroep alle voormalige activisten op om nog meer materiaal ter beschikking te stellen. Of het nu gaat om brochures, pamfletten, boeken, affiches, foto‟s of andere zaken: ALLES IS WELKOM!! De groep zal er voor zorgen, dat na afronding van het onderzoek alles wordt overgedragen aan de Groninger Archieven!

Matthijs Dröge

HEDEN EN VERLEDEN Toen ik in Groningen Engels kwam studeren was ik al enige tijd politiek actief. Ik zocht naast de theorie een stukje praktische uitvoering, praktische betrokkenheid bij de dagelijkse belangenstrijd. Al snel vond ik die aansluiting in de GSb, waar ik tijdens verschillende acties mee in aanraking kwam. Van het een kwam het ander, en in 2010 werd ik secretaris van het bestuur van de GSb. Het was het begin van een bestuursperiode die uiteindelijk zelfs twee jaar zou duren. Inmiddels ligt de tijd dat ik het dagelijkse werk van de bond mede moest organiseren al weer een paar jaar achter me, maar in andere capaciteiten ben ik altijd bij de bond betrokken gebleven. Sinds 2014 als redacteur van de Nait Soez'n en als voorzitter van de Raad van Advies, een orgaan dat het bestuur en leden van de bond adviseert over hun beleid en strategie. In mijn bestuursperiode ben ik geïnteresseerd geraakt in de geschiedenis van de GSb. Ik wist al langer dat de GSb een strijdbare traditie heeft die teruggaat tot in de jaren '70, maar wat dat De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

6

precies inhield was op dat moment nog lang niet duidelijk. Op het GSb-kantoor lag de geschiedenis letterlijk in de kasten: oude Nait Soez'ns, beleidsstukken, krantenknipsels, allerlei documenten die nog niet gesorteerd waren voor de veel omvangrijkere collectie in de Groninger Archieven. En nog veel belangrijker: in 2011 mocht ik het 8e lustrum meemaken, waar we zoveel mogelijk mensen hadden uitgenodigd. Want in de geschiedenis gaat het uiteindelijk om mensenwerk, niet de papieren werkelijkheid. Voor een sociale beweging als de GSb is het kennen van de eigen, levende geschiedenis van het grootste belang. Dit vereist dan wel dat ze bevrijd wordt uit de verstarde clichés, het Koude Oorlogs-denken, het doemdenken en alle andere vormen van 'denken' die een gedachtewisseling in de weg staan. Het project van deze onderzoeksgroep biedt een geweldige kans om de verhalen van de betrokken mensen op papier te krijgen, nu het nog kan. Daarom heb ik het afgelopen jaar aangeboden om het werk van de onderzoeksgroep aan te vullen met een overzicht van het verdere verloop van de GSb, ná de periode die in het onderzoek uitvoeriger beschreven wordt. In vogelvlucht, zodat voor de lezer duidelijk wordt waar de traditie die in 1971 (officieel) begonnen is, verder toe geleid heeft.

Max de Ruiter (medeoprichter Basisgroep Medicijnen en GSb bestuurslid 1973-74)

“DAT BOEK MOET ER BESLIST KOMEN!” Twee jaar geleden werd de jaarvergadering van de KNMG (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering van de Geneeskunde) op een bijzondere locatie gehouden, namelijk het Groninger Museum. Ik was daar als bestuurslid van de huisartsen in Groningen en afgevaardigde van de LHV (Landelijke Huisartsenvereniging). Gelijktijdig was er in het museum de tentoonstelling 'Student en Stad' en wij (40 dokters) kregen na de vergadering een rondleiding. De tentoonstelling ging voornamelijk over de studentenverenigingen,de studentenweerbaarheid en de student-sport-iconen. Onze groep was in tweeën gesplitst en ik werd door collega's van de andere groep erop geattendeerd,dat er ergens een zuil stond met affiches uit de jaren zeventig en dat ik daar op stond! Daar aangekomen, inderdaad allemaal GSb-affiches over de 1000 guldenstrijd en de boycot. Ik heb toen aan de gids het woord gevraagd, omdat zij er zonder toelichting aan wilde voorbij gaan. en iets verteld over de succesvolle strijd tegen financiële drempels - de duizend guldenwet werd na drie jaar ingetrokken, een unicum in de parlementaire geschiedenis! En over de democratiseringsstrijd - aan onze faculteit hadden alleen de hoogleraren het voor het zeggen en dat alles veranderde door onze acties! Iedereen, ook de gids, was erg onder de indruk. Dat was voor mij de reden contact met Ruud op te nemen. Hij was toen net klaar met zijn boek over het communistisch verzet in de Tweede Wereldoorlog in Groningen. We hadden het al vaker gehad over onze GSb tijd als onderwerp van een nieuw boek. Na deze ervaring zei ik hem dat er absoluut een boek over deze unieke tijd moest komen, omdat anders de betekenis en ervaringen uit die tijd voor het nageslacht verloren zouden gaan. Inmiddels ben ik na mijn afscheid als praktijkhoudend huisarts in de stad Groningen (oktober 2015) actief toegetreden tot de onderzoeksgroep. De eerste vergaderingen heb ik achter de rug en ik heb mij gemengd in de discussies over de contouren en de tijdsspanne van het boek. Inspirerend! Oude kontakten zijn weer opgenomen. Dit boek moet er absoluut komen. En daarvoor zijn ook centjes nodig! Elke bijdrage is welkom!

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

7

Filippine 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

De VSSD was de studentenvakbond in …… Hij was GSb-voorziter in een deel van de periode waar het boek over gaat …... Cronike kwam voor het eerst uit in 1924 Deze Franse studentenorganisatie was een belangrijk voorbeeld voor de SVB Op 6 november 1968 demonstreerden 600 studenten tegen de …... bij medicijnen Deze econoom was in de jaren zeventig een weinig geliefde rector van de Groningse universiteit Dit i.t.t. tot een van zijn voorgangers, die zich juist inzette voor de democratisering In 1933 protesteerden de Groningse studenten voor het eerst tegen een verhoging van het …… Dit studentenparlement werd in 1972 opgeheven Deze minister voerde de Posthumus-voorstellen door Hij was voorzitter van de Gronstra in de jaren '60 en later staatssecretaris van onderwijs

Goede oplossingen inzenden voor 1 maart 2016. De hoofdprijs is een kopie van de originele Maagdenhuisliederen (live opgenomen)

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

8

Column Fred Luider

DEUR BROEZ’N Of ik een stukje wilde schrijven? Ik zei meteen ja in de onbezonnenheid van het onbewaakte ogenblik. En waar het dan over zou moeten gaan? Nou, dat mocht ik helemaal zelf weten. Eigenlijk deed dat er niet zo veel toe. Dat had natuurlijk een waarschuwing moeten zijn. Want, als het er niet toe deed, waarom zou het dan überhaupt geschreven moeten worden? Was ik er weer in getuind? En hoe heette dat periodiek, waarin dat stukje met mijn 'zoek het zelf maar uit' onderwerp in zou moeten verschijnen nu ook al weer? De 'Spoorzoeker', juist! De naam schijnt verband te houden met noodzakelijk geacht wetenschappelijk verantwoord historisch onderzoek naar de Groninger studentenbeweging van de zestiger en zeventiger jaren, het politieke vakbondsconcept, belangenstrijd is noodzaak in elke faculteit en de Krahl-Schmierer discussie, alsook hoe het Groninger Volkscongres en de GSb de achterstelling van het noorden konden tegengaan. Van die dingen dus. Mij kwam 'Spoorzoeker' echter meer over als de naam van het bulletin van het senioreninitiatief Klein Duimpje. Goed bedoeld sociaal maatschappelijk begeleid kruimelwerk in innige samenwerking met het Kleinsma project voor het moestuinsocialisme. Na veel ambtelijk overleg, een uiteindelijk uiterst karig gesubsidieerd project (want het zijn magere jaren mensen, allemaal de broekriem wat aantrekken) om de wat licht verwarde 50+er een zinvol geachte dagbesteding te bieden. De diepere gedachte daarachter was ongetwijfeld ook om ze, aan de hand van de in de neoliberale tijd verstrooide kruimeltjes ooit verworven rechten op AOW en Pensioen, een weg terug te laten vinden naar een 'veilig verleden gevoel', maar vooral ook om ze zo van de straat en de drank te houden. Vanzelfsprekend kon er bij zo'n project geen sprake zijn van ondersteuning van, of zelfs maar herinneringen oproepen aan protestbewegingen tegen door gaswinning uit de Groninger bodem veroorzaakte aardbevingen. Nee zeg, niet weer dat gedoe met winstbejag van olieconcerns, uitbuiting en vernietiging door monopolistisch imperialistische grootkapitaal en dat alles afgedekt door werkelijk crimineel goede liberale bewindslieden en hun zogenaamde sociaaldemocratische hulpjes. De PVVDA bestuurselite in actie voor het bewaren van het zwijgen daarover! Nee zeg, zo'n bejaardenclub voor meer beweging kon gemist worden als kiespijn; dat NAM de elite niet voor haar rekening. Beleving en nostalgie, daar moest het om gaan! Dus het moest wel een bulletin worden boordevol handige tips voor de wat strammere en door seniorenmomentjes geplaagde, maar nog immer vitale mens uit de derde levensfase. Een bulletin ook vol met nostalgische varia over wie er nog samen waren en wie niet (met recente foto's). Steeds meer natuurlijk ook over wie er überhaupt nog was en wie niet. En met advertenties, uiteraard, want die zijn noodzakelijk vanwege de hedendaagse waan van publiek-private win-win samenwerking en het beheerst houden van de maatschappelijke kosten. Advertenties inzake wellness, specifiek gericht op de 'wel tot do' 50+ seniorenmarkt: trapliften, eigentijdse steunkousen, zeer belegen, dure, maar daarom o zo gezonde wijnen en whiskey's, foto's van fraaie locaties voor een luxe begrafenis, voordeelaanbiedingen van de Coöperatieve Vereniging voor Lijkverbranding, contact advertenties van en voor alleenstaande ouderen, rubrieken als 'lekker eten met kunstgebit en hoge bloeddruk' en de aanprijzing van de ophaalservice van Mamma Mini van door 'omstandigheden' helaas overcomplete boedels. En dat stukje van mij daar dan tussen. Ik dacht het dus niet. Maar ze beloofden mij, dat het allemaal, echt waar, heel anders ligt. Vertrouwen doe ik het nog steeds niet helemaal, maar voor deze keer dan maar dit stukje.

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

9

MOMENTEN UIT DE STRIJD In deze rubriek worden 'Momenten uit de strijd' naar voren gehaald. In deze aflevering de oprichting van de SVB in Groningen.

DE STUDENTENVAKBEWEGING IN GRONINGEN

Demokrater was het landelijk blad van de in 1963 opgerichte Studenten Vakbeweging (SVB), die in Groningen kan worden beschouwd als een voorloper van de GSb. Op 27 november van dat jaar verscheen in het blad een bericht over de eerste algemene ledenvergadering van de Groningse afdeling van de SVB. De strijd tegen prijsverhogingen van maaltijden en huren en voor hogere studietoelagen, stond op deze eerste ledenvergadering voor de nieuwe SVB-afdeling in Groningen al direct centraal. “Op de eerste algemene ledenvergadering van de afdeling Groningen van de SVB, gehouden op 11 november 1963, is het bestuur als volgt samengesteld: J. Roggema, voorzitter; mej. M. M. Edens, secretaresse; M.J. v. d. Heide, penningmeester; H. Stremmelaar, studiecommissaris; J. K. T. Postma, documentatiecommissaris; M. Smits, aktiecommissaris; H. F. W. Kruize, bestuurslid. De verontrusting die er onder de studenten bestaat ten aanzien van hun budget kwam tot uiting in een motie: De Nederlandse Studenten Vakbeweging, afdeling Groningen. In vergadering bijeen op 11 november 1963, meent dat de te, voorziene prijsstijgingen en huurverhogingen een extra verzwaring zullen gaan betekenen van het budget van de student; en dat derhalve een compensatie van de gestegen kosten van levensonderhoud, in de vorm van een verhoging van de in februari 1964 uit te keren tweede termijn van de Rijksstudietoelagen, noodzakelijk geacht mag worden. Verdere algemene overwegingen, die leidden tot de formulering van deze motie waren gebaseerd op de volgende feiten: Ten eerste heeft de intrekking van de subsidie op de Mensamaaltijden aanleiding gegeven tot een prijsverhoging van deze maaltijden. Ten tweede blijkt dat de grootte van de Rijksstudietoelagen, ondanks de verschillende verhogingen in de laatste jaren is achtergebleven bij de algemene welvaartsstijging. De werkgroep zal over studentenbudget, Rijksstudietoelagen en hiermee in verband staande belasting- en kinderbijslagzaken een rapport uitbrengen. Verder werden er werkgroepen gevormd die zich zullen gaan bezighouden met: studentenhuisvesting, studentenhuwelijk, studentenverzekeringen, studentencafé.”

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

10

Alleen is maar alleen Alleen is maar alleen de politieke vakbond van studenten is er voor iedereen die opkomt voor z'n studie en z'n centen In elke fakulteit je zult het overal en altijd merken: Alleen sta je alleen, maar samen staan we sterker.

Het beste onderwijs is nog niet goed genoeg voor wie wil leren. Geef niet de toekomst prijs, verslechtering valt niet te tolereren. Goed onderwijs een noodzaak een recht voor iedereen. Behoed het voor de aanval der reaksie. Onthoud het kameraad. Sta op en kom in aksie! Refrein

De tijden zijn voorbij dat slechts wie centen had kon gaan studeren. In onze maatschappij bestaat er geen vooruitgang zonder leren. Goed onderwijs een noodzaak, een recht voor iedereen, dat onverkort gehandhaafd dient te blijven! Je plicht is kameraad om voor die zaak te strijden! Refrein

COLOFON De Spoorzoeker is een uitgave van de Stichting Onderzoek Geschiedenis Groninger Studentenbond en verschijnt 1-2 keer per jaar. Redactie: Ruurd Kunnen Email: [email protected] In dit nummer bijdragen van: Bert Runhaar, Fred Luider, Ruud Weijdeveld, Max de Ruiter, Matthijs Dröge, Ruurd Kunnen

STUUR DIT NUMMER DOOR Dit nummer van De Spoorzoeker is toegestuurd aan een groot aantal GSb-ers uit de periode 1971-1979. Iedereen van wie we een emailadres hebben kunnen achterhalen, heeft een exemplaar in zijn of haar mailbox gekregen. Wie geen prijsstelt op deze nieuwsbrief wordt verzocht een mail naar de redactie ([email protected]) te sturen. Zijn of haar naam wordt dan van de verzendlijst verwijderd. De huidige verzendlijst is bij lange na niet compleet. De onderzoeksgroep hoopt door middel van deze nieuwsbrief in contact te komen met zoveel mogelijk oud-GSb-ers. Iedereen die dit nummer heeft ontvangen wordt daarom verzocht hem door te mailen naar andere oud-GSb-ers. Graag tegelijkertijd een copy naar de redactie zodat de verzendlijst kan worden aangevuld. WORD DONATEUR De uitvoering van een wetenschappelijk onderzoek en de publicatie van een boek kosten geld. De onderzoekers en alle andere betrokkenen werken voor niets mee, maar voor interviewkosten, archiefbezoek, kopiëren, internet en andere kantoorbenodigdheden is een bedrag van € 30.000 voor een periode van 5 jaar gepland. Word donateur om het onderzoek mogelijk te maken. Stort een bijdrage op bankrekening nummer NL70TRIO0198118562 t.n.v. Stichting Onderzoek GSb-geschiedenis te Groningen. Eenmalig giften zijn fiscaal aftrekbaar. Maandelijkse giften gedurende minimaal 5 jaar zijn eveneens fiscaal gunstig. Wim Berg ([email protected]) kan hierover meer informatie geven.

De Spoorzoeker nr.1, maart 2015

11