PROVINCIAAL FIETSBELEID DE PROVINCIE ALS COÖRDINATOR FIETSBELEID De Vlaamse provincies namen de laatste jaren tal van initiatieven inzake fietsbeleid. Ze hebben de ambitie om uit te groeien tot ‘het fietsbestuur bij uitstek’. Deze ambitie wordt ingegeven door: •
het feit dat de provincies al vele jaren een fietsbeleid voeren, zowel op functioneel als op recreatief vlak;
•
de conclusies van het Kerntakendebat zoals opgenomen in het bestuursakkoord van 25 april 2003 waarin een aantal taken voor de provincies inzake fietsbeleid zijn opgenomen. Het betreft: o een coördinatietaak op niveau van regio’s mits concrete afspraken met het Vlaamse gewest; o het opstellen van een plan voor trage mobiliteit op provinciaal niveau; o het voeren van een provinciaal fietsbeleid waarbij de provincie bij de realisatie van het bovenlokale fietsroutenetwerk een coördinerende en ondersteunende rol heeft of zelf realiseert;
•
het Ontwerp Vlaams Totaalplan Fiets (blz. 71) dat over de provincies stelt dat zij in de vorm van provinciale steunpunten het intermediaire niveau vormen dat de uitvoering van het fietsbeleid op lokaal en op bovenlokaal niveau coördineert en ondersteunt. In het Totaalplan worden de provincies als bestuursniveau op het gebied van fietsbeleid erkend;
•
de drie overeenkomsten (“Ontwerpen bovenlokaal utilitair fietsroutenetwerk”, “Provinciaal fietsbeleid” en vanaf begin 2006 de overeenkomst “Uitbouw van het instrumentarium voor de ondersteuning van het bovenlokaal fietsbeleid”) die de voorbije zeven jaren tussen de provincies en de Vlaamse overheid werden afgesloten. Daardoor namen de provincies een groeiende verantwoordelijkheid op om een fietsbeleid uit te bouwen.
VLAAMS FIETSBELEID De Vlaamse overheid vindt fietsen een belangrijke wijze van verplaatsing. Het Mobiliteitsplan Vlaanderen kiest ervoor om het aandeel fietsverplaatsingen sterk te laten groeien als één van de belangrijke maatregelen om de toenemende mobiliteitsproblematiek aan te pakken.
VVP elektronisch handboek provinciaal beleid – provinciaal fietsbeleid – september 2007
1/ 5
Het Vlaams Regeerakkoord (blz 63 en 64) wil het STOP–principe toepassen (eerst Stappers, dan Trappers, dan Openbaar en tot slot Privévervoer) en stelt tevens dat “de inhaaloperatie voor de aanleg van veilige fietspaden wordt verder gezet, zodat op middellange termijn langs of nabij elke Vlaamse gewestweg veilige fietsvoorzieningen aanwezig zijn.” Deze principes vinden hun neerslag in de beleidsnota’ s van de ministers Van Brempt en Peeters van september 2005. In haar beleidsbrief Mobiliteit met de prioriteiten voor 2005–2006 stelt minister Van Brempt (pag. 30 en 38): “In de Septemberverklaring wordt beklemtoond dat er nogmaals 60 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor het verbeteren van fietspaden. Naast de gewestwegen is ongeveer tweederde van het bovenlokaal fietsroutenetwerk langs gemeentewegen gelegen. Samen met de provincies moet onderzocht worden op welke manier ook deze belangrijke schakels op middellange termijn kunnen gerealiseerd worden.” en “Concreet zal een samenwerkingsovereenkomst worden opgemaakt tussen de provincies en het Vlaamse gewest om de onderlinge afspraken en taken inzake fietsbeleid te formaliseren.” In zijn beleidsbrief Openbare Werken met de beleidsprioriteiten 2005–2006 stelt minister PEETERS (pag. 71): “In het komende jaar zal het Vlaamse gewest extra aandacht besteden aan het vervolledigen van reeds aangelegde fietsroutes langs de gewestwegen en aan de realisatie van die delen van het fietsroutenetwerk waar nog geen fietsvoorzieningen aanwezig zijn.”
PROVINCIAAL FIETSBELEID IN DE PRAKTIJK RECREATIEF FIETSBELEID Alle Vlaamse provincies zijn actief bezig met recreatief fietsen. Fietsen als ontspanning, als beleving, staat centraal. De provincies hebben gebiedsdekkend voor hun grondgebied recreatieve lussen of themaroutes doorheen een regio geconcipieerd en bewegwijzerd. In de provincie Antwerpen gaat het om een totaal van 2000 kilometer, voor West-Vlaanderen om 1400 kilometer, voor Oost-Vlaanderen om 1720 kilometer en voor Vlaams-Brabant om 1000 kilometer. Recent zijn de fietsnetwerken, bewegwijzerd met knooppunten, in volle opgang. In de provincie Antwerpen tellen we 2750 kilometer van dergelijke fietspaden, voor Limburg gaat het om 1860 kilometer, voor Oost-Vlaanderen om 1893 kilometer, voor Vlaams-Brabant om 600 kilometer en voor West-Vlaanderen om 2500 kilometer. Criteria zijn uitgewerkt voor horeca en logies langsheen de fietsroutes. Er wordt ook aandacht besteed aan strategische onthaalpunten (kiosken of bestaande onthaalinfrastructuur) en aan de aanwezigheid van parkeermogelijkheden, fietsverhuur, fietsinfo, enzovoort.
VVP elektronisch handboek provinciaal beleid – provinciaal fietsbeleid – september 2007
2/ 5
Promotie verloopt via fietsarrangementen en de samenwerking met Vlaanderen Vakantieland. Er wordt marktonderzoek gedaan naar de verdere stimulering van het recreatief fietsen. Zo is de Verhalenfluisteraar van de provincie Limburg een nieuw ontwikkeld product. Het is een combinatie van GPS, audio- én videogids. Op een vooraf ingegeven plek start automatisch een geluidsfragment, soms aangevuld met beeld. De Verhalenfluisteraar verenigt audio, video en navigatie in één toestel. De grootste toegevoegde waarde van de Verhalenfluisteraar is de extra beleving die de fietstoerist meekrijgt.
FUNCTIONEEL FIETSBELEID De recente overeenkomst (2006 - 2008) tussen de Vlaamse overheid en de provincies vormt de basis voor het uitbouwen en operationaliseren van de nodige organen, procedures en instrumenten voor de ondersteuning van het bovenlokale functionele fietsbeleid. In deze overeenkomst zijn volgende elementen van belang:
OVERLEGSTRUCTUUR
Het fietsbeleid veronderstelt regelmatig overleg, niet alleen omwille van de complexiteit van het beleidsdomein, maar ook en vooral omdat het een taakverdeling en dus een samenwerking tussen de drie beleidsniveaus veronderstelt. • Gewestelijke stuurgroep Fietsbeleid Het provinciaal fietsbeleid krijgt richting via een gewestelijke stuurgroep waarvan alle provincies, de Vereniging van Vlaamse Provincies, de Vereniging van Vlaamse steden en Gemeenten, de Vlaamse Stichting Verkeerskunde, De Lijn en De Fietsersbond deel uit maken. Deze stuurgroep heeft als taak de uniformiteit, de voortgang en de afstemming tussen de verschillende provincies op te volgen. De stuurgroep heeft eveneens tot taak de initiatieven van tal van andere actoren die actief zijn inzake fietsen op elkaar af te stemmen. • Provinciale werkgroep fietsbeleid Provinciaal wordt het fietsbeleid opgevolgd door een beperkte provinciale werkgroep.
HET BOVENLOKALE NETWERK
De uitbouw van het bovenlokale netwerk vormt de ruggengraat voor het bovenlokale fietsbeleid van de provincies. Het netwerk beslaat ongeveer 12 000 kilometer en ligt voor een derde langs gewestwegen en voor ongeveer twee derden langs gemeentewegen. De provincies treden op als facilitator van het fietsbeleid in Vlaanderen: in dit verband krijgen ze van het Vlaamse gewest een regisseursrol toegewezen. Naast het uittekenen van het netwerk en het stimuleren van de kwalitatieve aanleg ervan is het beheer van het netwerk een belangrijke verantwoordelijkheid. De realisatie van het fietsroutenetwerk gebeurt op een kwalitatieve manier. Het Vademecum Fietsvoorzieningen is daarvoor de handleiding.
VVP elektronisch handboek provinciaal beleid – provinciaal fietsbeleid – september 2007
3/ 5
De provincies volgen de projecten op die in het kader van de fietsmodules binnen het Mobiliteitsconvenant tussen het Vlaamse gewest en de gemeenten worden afgesloten. Daarnaast stimuleert de provincie de aanleg van fietspaden langs gemeentewegen via eigen aanleg en/of via subsidiëring. Omdat twee derden van het bovenlokale netwerk gelegen zijn langs gemeentewegen pleitten de provincies voor de oprichting van een Fietsfonds. Daarbij zou voor iedere euro die de provincies investeren in de aanleg van fietspaden van het bovenlokale netwerk langs gemeentewegen, de Vlaamse overheid één euro bijleggen. Dat Fietsfonds startte in de zomer van 2006 (zie ook de aparte bijdrage over het Fietsroutenetwerk). Op die manier kan dit netwerk op een versnelde manier worden aangelegd.
PROVINCIAAL STEUNPUNT FIETSBELEID
De provincie richt een Provinciaal Steunpunt Fietsbeleid op dat een informerende en coördinerende rol heeft. Tot nu toe namen de provincies tal van informerende, ondersteunende, coördinerende en educatieve initiatieven inzake fietsbeleid. Door de nieuwe overeenkomst met de Vlaamse overheid wordt de werking ‘geformaliseerd’ in een provinciaal steunpunt. Dit steunpunt zal instaan voor de verspreiding van informatie over het fietsbeleid en over de fietsroutenetwerken. Hierbij komt ook de advisering van de zogenaamde randinfrastructuur aan bod. Het betreft onder andere bewegwijzeringssystemen, fietsstallingen en stations- en halte-infrastructuur. Daarnaast verzorgt het steunpunt initiatieven inzake educatie en sensibilisering rond het fietsgebruik. Tot de voornaamste doelgroepen behoren de gemeentebesturen, scholen en bedrijven. Het Provinciaal Steunpunt Fietsbeleid biedt een forum voor de afstemming en coördinatie van eigen initiatieven inzake sensibilisering en educatie en de initiatieven van het Vlaamse Gewest en van derden. Marc VAN HEE Provincie Antwerpen
VVP elektronisch handboek provinciaal beleid – provinciaal fietsbeleid – september 2007
4/ 5
VOOR MEER INFORMATIE: Provincie Antwerpen Katrien COLOMBET T: 03 240 66 25
[email protected] www.provant.be Provincie Limburg Rik Schreurs T: 011.23 83 51
[email protected] www.limburg.be/mobiliteit Provincie Oost - Vlaanderen Pieter Derudder T: 09.267 75 37
[email protected] www.oost-vlaanderen.Be/mobiliteit Provincie Vlaams – Brabant Annelies Janssens
[email protected] Roel Dobbelsteijn
[email protected], T: 016/26.75.44 www.vlaamsbrabant.be/mobielzijn/fietsbeleid Provincie West – Vlaanderen Evert de Pauw T: 050 40 35 32
[email protected] www.west-vlaanderen.be
VVP elektronisch handboek provinciaal beleid – provinciaal fietsbeleid – september 2007
5/ 5
