De Poort Een interactief sprookje over heldenmoed en
fantasie
Lesmateriaal basisonderwijs
Inleiding Beste leerkracht, Binnenkort bezoekt u met uw klas onze theatervoorstelling DE POORT. In deze lesbrief vindt u informatie en opdrachten om dit bezoek voor te bereiden en te verdiepen. De ervaring leert dat het nuttig is om zowel aandacht te besteden aan de voorbereiding op de voorstelling als op de verwerking na afloop. Het lesmateriaal bestaat uit een voorbespreking, nabespreking en verschillende dramalessen aansluitend bij de thematiek van de voorstelling. Wij hebben gekozen voor dramalessen, omdat in de voorstelling de leerlingen zelf actief deelnemen aan het spel en het vak drama hier een mooie bijdrage aan kan leveren. Er staat een jongen voor de poort. Hij wacht. Al heel lang. Waarom staat hij daar? De Poortwachter weet het. Hij weet alles. Alle geruchten en heldenverhalen over gebroken en gestolen harten. Ken jij het verhaal van Joris? Joris die een draak versloeg? Nee? Luister... Er was eens een jongen die voor de poort stond... DE POORT is een komische en interactieve theatervoorstelling voor groep 1 t/m 8. Een sprookje over heldenmoed en fantasie waarin de leerlingen de hoofdrol spelen. Met oude doeken, een kapotte vaas, de jurk van oma en andere vergane glorie maakt het publiek samen met ons een nieuwe wereld. De wereld van Joris en de draak. Wij wensen u en uw leerlingen veel plezier met ons project! Met vriendelijke groet,
Ida van Dril en Eva Mesman
2
De voorstelling Het verhaal De voorstelling DE POORT is gebaseerd op het bekende heldenverhaal Joris en de draak. In een land woont een gemene draak, die zich koest houdt zolang hij elke dag twee schapen gevoerd krijgt. Maar op een dag zijn de schapen op. De koning van het land besluit dat er daar voor in de plaats elke dag een jong meisje geofferd moet worden. Op het moment dat zijn dochter, de prinses, aan de beurt is, vraagt de koning alle ridders van het land de draak te doden. De bescheiden Joris doet een poging en door een slimme list doodt hij de draak. Op YouTube vindt u een filmpje gemaakt door de Efteling waarin het verhaal in 15 minuten wordt neergezet: http://www.youtube.com/watch?v=1q8xS3LHnyQ
Thematiek Kinderen verliezen zich graag in heldenverhalen. Idolen, zoals in televisieseries, films, videogames en muziek, zijn vaak grote voorbeelden. Het project laat zien dat je niet beroemd, vechtlustig of gespierd hoeft te zijn om een held te zijn. Voor jezelf of een ander opkomen, “nee” zeggen als je iets niet wilt of iemand uit je omgeving helpen. Waardevolle handelingen, die ontstaan uit het in actie komen en niet langs de kant blijven staan. De onderstaande thema’s vormen de basis voor de voorstelling: zelfvertrouwen twijfel opkomen voor jezelf het avontuur aangaan angsten overwinnen volwassen worden
De vorm DE POORT is een interactieve voorstelling waarin een pop een grote rol vervult. Deze pop speelt de Poortwachter en samen met Ida vertelt hij het verhaal van Joris en de draak. Het publiek wordt nauw bij het spel betrokken. De leerlingen worden door Eva begeleid en kruipen in de rol van volk, draak, kroonpoetser en kelkdrager. Zo creëren zij onder andere een volksdansje dat tijdens de voorstelling ingezet wordt. In DE POORT worden spelscènes en interactieve elementen voortdurend afgewisseld. Hierdoor krijgt het zowel een actief, receptief en reflectief karakter. De voorstelling duurt 60 minuten.
Doelstellingen
De leerlingen maken kennis met het (zelf) vertellen van een verhaal. Zij ervaren op welke manieren een verhaal verteld kan worden, zoals via een open of gesloten einde. De leerlingen worden uitgenodigd om actief deel te nemen en hierin hun eigen fantasie in te zetten. De leerlingen ontdekken dat je soms meer kunt dan je zelf in eerste instantie denkt. De leerlingen ervaren wat er komt kijken bij het maken van een voorstelling. Hierin komen begrippen als decor, kostuums en rekwisieten naar voren.
3
Artistieke team Spel & tekst De voorstelling is gemaakt en wordt gespeeld door Ida van Dril en Eva Mesman. Zij ontmoetten elkaar tijdens hun studie aan De Theaterkade in Amsterdam, een opleiding tot uitvoerend theatermaker. In 2005 studeerden zij af en gingen direct aan de slag binnen het jeugd- en jongerentheater. Samen speelden zij jarenlang in de educatieve voorstelling "Loverboys" voor het voortgezet onderwijs en bij Theatergroep Krekker. Naast hun gezamenlijke werkzaamheden bewandelen Ida en Eva ook ieder een eigen theatraal pad.
Ida van Dril Ida heeft de afgelopen jaren in diverse (jeugd)producties gespeeld, waaronder "Roodkapje en de zware jongens", "Achtste groepers huilen niet" en "Oorlogsgeheimen". Daarnaast ontwikkelt zij haar eigen voorstellingen, waarin zij zich heeft toegelegd op het poppenspel. Hierin wordt zij intensief begeleid door Fred Delfgaauw. Op dit moment reist zij door Nederland en Vlaanderen met haar poppenvoorstelling "Oma's Oma" en staat zij naast Fred Delfgauw op de planken in de voorstelling "De Verteller". Daarnaast werkt zij freelance als trainingsactrice voor diverse overheidsinstanties.
Eva Mesman Na haar opleiding heeft Eva gespeeld in verschillende educatieve jongerenvoorstellingen bij Theater Thot. Op dit moment heeft zij binnen deze theatergroep de zakelijke leiding en is als speler betrokken bij de voorstellingen voor ouders "Puberstrijd" (VO) en "Buurvrouw voed je kind eens op" (PO). Naast haar werkzaamheden als speler en theaterdocent heeft zij de online dramamethode voor het basisonderwijs DramaOnline ontwikkeld. DramaOnline begeleidt de leerkracht in het zelf gemakkelijk maken en geven van drama. Binnen DramaOnline is Eva verantwoordelijk voor het ontwikkelen van het lesmateriaal en het trainen van leerkrachten.
Regie Fred Delfgaauw neemt in het theaterbestel een bijzondere plaats in. Tot 1984 speelde hij ad hoc bij diverse theatergezelschappen, zoals Splien, De Haagse Comedie en de Zoetermeerse Komedie. In 1984 richtte hij Studio Peer op. Hij bewerkte klassieke theaterstukken van o.a. Shakespeare, Ibsen, Beckett en maakte ze speelbaar voor één persoon. Zijn voorstellingen bleken door hun magie en sterk visuele eigenschappen geschikt voor een breed publiek. Theateradviseur Fred Delfgaauw combineert zijn diverse vakmanschappen bij het ondersteunen van andere theatermakers. Zijn regies beperken zich niet tot het geven van speladviezen, ook tekstueel en dramaturgisch is zijn inbreng altijd duidelijk aanwezig.
Overige medewerkers Muziek: Vormgeving: Fotografie: Lesmateriaal: Productie: Boekingen:
Roel Boon Kathelijne Monnens Grietje Mesman Eva Mesman Stichting Studio Peer Van Engelenburg Theaterprodukties
4
Voorbespreking Leerlingen zullen meer plezier aan de voorstelling beleven als zij van tevoren weten waar deze over gaat. Met behulp van onderstaande richtlijnen kunt u het bezoek aan DE POORT met uw klas voorbereiden. Deze zijn algemeen beschreven, u kunt deze uiteraard zelf aanpassen aan het niveau van uw groep.
Joris en de draak In DE POORT wordt het verhaal verteld van Joris en de draak. Wie kent dit verhaal? Waar gaat het over? Joris en de draak is een sprookje. Welke sprookjes kennen jullie nog meer? Wanneer de leerlingen niet bekend zijn met het sprookje, kunt u een beknopte versie vinden op http://www.dramaonline.nl/depoort
Held zijn In het verhaal is Joris een echte held. Hij bevrijdt het land van de angstaanjagende draak. Wanneer ben je een held? Waarom is Joris een held? Moet je altijd stoer of sterk zijn om een held te zijn? Heb je zelf een held (idool)? Bijvoorbeeld Bob de Bouwer, Mega Mindy, Wesley Sneijder, je moeder of Michael Jackson? En ben je wel eens een held geweest? Wat heb je gedaan? Tip: Deze laatste vraag kan een mooi uitgangspunt zijn voor een opdracht beeldende vorming. Laat de leerlingen zichzelf als held tekenen. Wanneer waren zij een held? Hoe zien zij eruit als held? Wat doen ze als held? Deze beeldende opdracht kan zowel voor als na het theaterbezoek gepland worden.
Theaterbezoek Niet ieder kind is vertrouwd met het bezoeken van een voorstelling. En dus wellicht ook niet met de (ongeschreven) regels die daar gelden. De leerlingen zullen meer ervaring hebben met het kijken naar televisie dan naar theater. Door de verschillen tussen televisie en theater op een rij te zetten, kunt u met uw klas tot een aantal regels komen die van belang zijn tijdens het bezoek aan DE POORT. Wie is er wel eens naar een theatervoorstelling geweest? Waar was dat? In een schouwburg, theater, buurthuis, op straat? Waar ging de voorstelling over? Wat vond je ervan? Wat is het verschil tussen televisie en theater? - Theater wordt gemaakt terwijl je er bij bent, televisie is al af. - De TV kun je harder of zachter zetten. - Acteurs in een televisieprogramma worden niet gestoord wanneer je geluid maakt of wegloopt, acteurs in een theatervoorstelling wel. - De televisie kun je uitzetten wanneer je wilt, een voorstelling niet. Welke regels kunnen we met elkaar afspreken die belangrijk zijn wanneer we de voorstelling bezoeken?
5
Nabespreking In de nabespreking kunnen de leerlingen verwoorden hoe zij de voorstelling ervaren hebben. U kunt hiervoor onderstaande vragen gebruiken, aangepast aan uw klas.
Het verhaal
Waar ging de voorstelling over? Waar speelde het zich af? Wanneer speelde het zich af? Welke rollen/personages heb je gezien? Wie was de hoofdrolspeler in de voorstelling? Hoe liep het verhaal af?
Vormgeving
Wat stelde het decor voor? Was de voorstelling hetzelfde gebleven als er geen decor was geweest? Welke kostuums werden gebruikt? Zijn deze kostuums zoals ze in het normale leven ook gedragen worden of passen ze speciaal bij de voorstelling? Door wie werd de rol van de Poortwachter gespeeld? Hoe is deze pop gemaakt, denk je? Welk soort muziek hoorde je tijdens de voorstelling?
Mening
Wat vond je leuk, mooi of grappig? En waarom? Welk stuk van de voorstelling vond je het leukst? Welk personage is jouw favoriet? Wat vond je niet leuk? En waarom? Klopte alles in het verhaal volgens jou? Snapte je iets niet? Heb je nieuwe dingen gezien? Dingen die je hiervoor nog niet eerder gezien of gehoord hebt?
6
Dramalessen Tijdens de voorstelling DE POORT spelen de leerlingen meerdere rollen. Daarom is het geven van een dramales als voorbereiding of verwerking op het project een mooie aanvulling. DramaOnline heeft diverse dramalessen ontwikkeld, die aansluiten bij de thematiek van de voorstelling. Zo is er een speciale themales "Joris en de draak" voor groep 5 t/m 8 plus voor iedere combinatiegroep een dramales (zie beschrijvingen hieronder). De dramalessen kunt u gratis downloaden op http://www.dramaonline.nl/depoort. Extra benodigde lesmaterialen, zoals teksten en spelkaartjes zijn daar ook beschikbaar.
Groep 1/2 - Vrolijk In de voorstelling komen verschillende emoties duidelijk naar voren. Angst voor de draak, verdriet wanneer de kinderen geofferd worden, blijdschap als de draak verslagen is. De dramales voor de kleuters gaat over emoties. Als ondersteuning wordt hierbij het prentenboek "Vrolijk" van Mies van Hout gebruikt. In dit boek staat een aantal vissen getekend met een bijbehorende emotie. Maak hierin vooral ook de koppeling met de voorstelling. Wanneer was de Poortwachter bijvoorbeeld verdrietig of blij?
Groep 3/4 - Bang zijn Het hele land was bang voor de draak. En terecht. Want wie zou er nou niet bang zijn voor zo'n angstaanjagend beest? Ieder kind is weleens bang voor bijvoorbeeld monsters, spinnen of het donker. Schaduwen spelen een belangrijke rol in deze les. Een stapeltje kleding kan 's nachts een monster lijken en vanuit je bed kun je soms zomaar iets zien bewegen. In de les staat de werkvorm spiegelen centraal. Bij het spiegelen leren de leerlingen goed naar de ander te kijken en bewegingen te kopiëren. Zij zijn hierbij elkaars schaduw. In de kernopdracht maken de leerlingen een dansgevecht waarin zij de schaduwen overwinnen.
Groep 5/6 - Vreemde voorwerpen In de voorstelling gebruiken Ida en Eva voorwerpen zoals ze niet bedoeld zijn. Een lampenkap wordt een kroon en een vergiet een kelk. Voor groep 5/6 is een dramales bijgevoegd waarin objectenspel centraal staat; een werkvorm waarbij voorwerpen uitgangspunt van het spel zijn. De leerlingen ontdekken op welke manieren je een voorwerp kunt gebruiken.
Groep 7/8 - Striphelden Joris is een held en niet omdat hij zo groot, sterk of snel is. In deze les voor de bovenbouw ondervinden de leerlingen dat een held niet altijd sterk hoeft te zijn en dat heldendom ook in kleine avonturen kan zitten. Stap voor stap maken de leerlingen in groepjes via tableaus een eigen beeldend stripverhaal.
Nog geen kennis gemaakt met DramaOnline, de online dramamethode voor het basisonderwijs? Vraag een gratis proefabonnement aan op www.dramaonline.nl. Dit geeft u 14 dagen lang toegang tot de oefeningen, lessen en instructievideo's.
7
