de oogst van 2014 jaarverslag en FInanCIËle resultaten 2014

de oogst van 2014 jaarverslag en FINANCIËLE RESULTATEN 2014

INHOUD HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN

1.1 Voorwoord 1.2 Profiel Vitens 1.3 Bestuursverklaring 1.4 Strategie 1.5 In gesprek met onze stakeholders

P4 P6 P6 P7 P10

1.6 M iddenin de maatschappij: trends en ontwikkelingen 1.7 Vooruitblik 2015 1.8 Corporate Governance 1.9 Risicobeheersing en controlesystemen

P14

1.10 Bericht Raad van Commissarissen 1.11 Bericht Ondernemingsraad 1.12 Geïntegreerd jaarverslag 1.13 Begrippen en Rapportagedefinities 1.14 GRI-index 1.15 Assurance-rapportage

P19 P23 P24 P26 P27 P30

P15 P15 P16

2.2 ONZE MENSEN

P38

2.3 RELEVANT VOOR DE KLANT

P41

2.2.1 Cijfers 2.2.2 Medewerkerstevredenheid 2.2.3 Nieuw hoofdkantoor 2.2.4 Flexibel werken 2.2.5 Veiligheid 2.2.6 Ziekteverzuim 2.2.7 Sterk in je werk 2.2.8 Gezondheidscheck 2.2.9 Diversiteit

P38 P39 P39 P39 P39 P40 P40 P40 P40

2.3.1 Cijfers 2.3.2 Klantcontact 2.3.3 Optimalisering klantprocessen 2.3.4 Convenant Iedereen Financieel Fit! 2.3.5 Dialoog met klanten

P41 P42 P43 P43 P43

2.5 DE WAARDE VAN WATER UITDRAGEN

P47

2.6 ZUINIG OP ONZE BRONNEN EN P50 DE WERELD OM ONS HEEN

2.5.1 Waterkennis.nl 2.5.2 Water en energie 2.5.3 Kraanwaterpromotie 2.5.4 Internationale activiteiten

P47 P47 P48 P49

2.6.1 Cijfers P50 2.6.2 Structuurvisie Ondergrond P51 2.6.3 Groene Tafel P51 2.6.4 Interprovinciale leveringen P52 2.6.5 ODDG P52 2.6.6 Vitens en natuur P52 2.6.7 Duurzaam inkopen P52 2.6.8 Energie- en CO2-reductie P52 2.6.9 V erduurzaming van de P53 grondstoffenkringloop

HOOFDSTUK 2: DE OOGST VAN 2014 2.1 BETROUWBAAR EN LEKKER WATER TEGEN DE LAAGSTE KOSTEN P34 2.1.1 Cijfers P34 2.1.2 Waterkwaliteit P35 2.1.3 Benchmark P35 2.1.4 Storingen P36 2.1.5 Investeringen in infrastructuur P36 2.1.6 Infiltratievennen bij Schalterberg P36 2.1.7 Sluiting productiebedrijf P37 Nieuwe Marktstraat Nijmegen 2.1.8 Nieuwbouw Bilthoven P37 2.1.9 Nieuwbouw La Cabine P37 2.1.10 Friesland op de schop P37

2.4 INVESTEREN IN INNOVATIE

P44

2.4.1 Cijfers 2.4.2 Laboratorium 2.4.3 Vitens Innovation Playground (VIP) 2.4.4 Slimme meters 2.4.5 Humuszuur 2.4.6 Slimme put 2.4.7 Hydrochip 2.4.8 Innovatie in de ondergrond

P44 P45 P45 P45 P46 P46 P46 P46

HOOFDSTUK 3: IMPACTANALYSE 3.1 Milieu-impact 3.2 Sociale impact 3.3 Economische impact

P57 P57 P57

HOOFDSTUK 4: FINANCIëLE RESULTATEN

4.1 Kerncijfers 4.2 Toelichting op de resultaten 2014 4.3 Geconsolideerde resultaten 4.4 Geconsolideerde jaarrekening 4.5 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening en overig totaalresultaat 4.6 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 4.7 Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen 4.8 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 4.9 Toelichting op de geconsolideerde balans 4.10 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 4.11 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht 4.12 Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 4.13 Vennootschappelijke jaarrekening 4.14 Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening 4.15 Overige gegevens 4.16 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 4.17 Overzicht uitstaande aandelen

P59 P60 P62 P64 P65 P66 P67 P68 P76 P90 P96 P97 P103 P104 P106 P107 P109

jaarverslag 2014

1

Hoofdstuk algemeen 1.1 Voorwoord 1.2 Profiel Vitens 1.3 Bestuursverklaring 1.4 Strategie 1.5 In gesprek met onze stakeholders 1.6 Middenin de maatschappij: trends en ontwikkelingen 1.7 Vooruitblik 2015 1.8 Corporate Governance 1.9 Risicobeheersing en controlesystemen 1.10 Bericht Raad van Commissarissen 1.11 Bericht Ondernemingsraad 1.12 Geïntegreerd jaarverslag 1.13 Begrippen en Rapportagedefinities 1.14 GRI-index 1.15 Assurance-rapportage

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse

financiële resultaten

1.1 Voorwoord

Een oogstjaar en een nieuwe droom Vitens heeft in 2014 veel te vieren gehad. Het was voor ons een waar oogstjaar, waarin we de vruchten plukten van nauwgezet werken aan strategische doelen. Een jaar waarin we bovendien onze strategie hebben vernieuwd. ‘Vitens is er als eerste waterbedrijf ter wereld in geslaagd om gas te winnen uit opgepompt grondwater.’ Dat schreef het Algemeen Dagblad daags na de opening van onze vacuümontgasser bij productiebedrijf Spannenburg op 14 februari 2014. Dit was een mooi hoogtepunt. Onze nieuwe installatie vangt het broeikas gas methaan op en zet dit om in elektriciteit die we zelf gebruiken. Een groen visitekaartje. Waarvan we de duurzame winst nu, na jaren van noest werken, daad werkelijk ‘boeken’. Het is niet het enige punt waarop we in 2014 kunnen oogsten van jarenlang werk. Dit zien we ook bij onze omgang met reststoffen. Deze zijn voor het overgrote deel niet langer ‘afval’ en een kostenpost, maar een

v erkoopbare grondstof. Hetzelfde geldt voor onze inspanningen om de waardering voor kraanwater te laten groeien. Ons verhaal over de waarde van water in de pers, op school en tijdens open dagen lijkt bij te dragen aan een positief imago van ons product. Uit reputatieonderzoek blijkt dat kraanwater steeds popu lairder wordt onder Nederlanders. En die waardering is van groot belang om een van onze belangrijkste taken te kunnen uitoefenen: bescherming van onze bronnen en daarmee de zorg voor de kwaliteit van ons kraan water op lange termijn. Op dit vlak hebben we ons in 2014 laten gelden in het maatschappelijk debat: wie activiteiten wil ontplooien in de buurt van onze bron nen kan kritische vragen van Vitens verwachten.

p4

jaarverslag 2014

Het is mooi om de vruchten te mogen plukken van onze inspanningen. Temeer omdat we dit doen in een jaar waarin we verder ook goed presteren. Klanten konden opnieuw rekenen op een zekere levering van water van topkwaliteit. De scores voor leveringszekerheid en waterkwaliteit waren prima. Ook onze klanten waren in 2014 tevreden over onze dienstverlening. Ze gaven een 7,9 voor onze service. De eerlijkheid gebiedt daarbij wel te zeggen dat de telefonische bereikbaarheid in het begin van het jaar te wensen overliet. Dat hebben we opgelost door extra capaciteit in te zetten. Ook over de watertarieven kunnen we tevreden zijn. We zijn er opnieuw in geslaagd om deze zo laag moge lijk te houden. Een gevolg van kostenbeheersing. Dat doen we goed in vergelijking met andere waterbedrijven, zo bleek onlangs uit de jaarlijkse benchmark van de drinkwatersector. Kostenbeheersing vormt de basis voor onze degelijke financiële prestaties, die in 2014 opnieuw uitstekend waren. Een punt waar we niet op hebben ‘geoogst’ is het te hoge aantal arbeidsongevallen. Om dit tij te keren, hebben we veel tijd geïnvesteerd in veiligheidsbewustzijn en verandering van gedrag. Denk aan trainingen, risico analyses, een app voor monteurs die alleen werken en andere instrumenten. Helaas leidde dit nog niet tot een vermindering van arbeidsongevallen met verzuim (LTIF 5,39 tegen 4,52 in 2013). Soms moet je geduld oefenen. Een kernpunt van onze vijf jaar geleden geformuleerde strategische ambities was het fusiebedrijf meer tot een geheel te smeden. Dit is in 2014 voor een belangrijk deel verwezenlijkt en is zichtbaar in ons vernieuwde hoofdkantoor in Zwolle, waar ontmoeten maximaal wordt gefaciliteerd. ‘Procesgericht werken en continu verbeteren’ was een van onze belangrijkste strategische programma’s in 2013 en 2014. Met recht kunnen we zeggen dat we hier grote stappen voorwaarts in hebben gemaakt. Een mooi voorbeeld hiervan is het aansluiten van nieuwe klanten. Na het wegwerken van ruim 70 knelpunten sluiten we nu aan volgens een verbeterd en uniform proces. Ook de processen rond het waarborgen van de waterkwaliteit, het oplossen van verstoringen en het afhandelen van schades zijn eenduidig. Regionale verschillen zijn grotendeels voltooid verleden tijd. Helaas hebben we nog wel wat stappen te zetten in ons programma Proces Automatisering. Hoewel het onderdeel informatie beveiliging met succes is gerealiseerd, bleek de gekozen aanpak om versneld te komen tot uniformering niet de juiste. Het programma is stopgezet en wordt in 2015 op een andere wijze vormgegeven. Onze uitstekende resultaten zijn overigens geen reden om op onze lauweren te rusten. Sterker nog: we bouwen met nieuwe energie verder aan onze nieuwe strategie.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


We blijven daarbij luisteren naar de wereld om ons heen. We zien dat klanten meer snelheid en alertheid van ons vragen, onder meer door de razendsnelle ont wikkeling van smartphone en apps. Verder zien we het toenemende maatschappelijke belang van een duur zame visie voor de lange termijn. Reden om van ‘customer excellence’ en ‘duurzame inzet van bronnen en middelen’ de twee nieuwe strategische doelen te maken voor de komende jaren. Hoewel onze dienstverlening een 7,9 krijgt van onze klanten, zullen we ons blijven richten op verbeteringen die voor hen van belang zijn. Bijvoorbeeld op het ver beteren van onze dienstverlening via de website. Een ander voorbeeld is het besluit in 2014 om het water eerder te gaan ontharden op plekken waar klanten last hebben van kalkafzetting. We gaan hierin verder dan wij worden geacht te doen. Dit betekent dat we extra kosten maken, maar we doen het toch omdat het maatschappelijk gezien meerwaarde oplevert, zowel financieel als milieutechnisch. En natuurlijk omdat klanten deze maatregel waarderen en dit de duur zamere weg is. We blijven focussen op de samenstelling van ons perso neelsbestand en de gezondheid en ontwikkeling van onze medewerkers. Vanwege de vergrijzing en andere maatschappelijke veranderingen moeten we hier extra aandacht aan besteden. Met programma’s om mede werkers gezond en inzetbaar te houden en strategische personeelsplanning is hiervoor een goede basis gelegd. We willen dat onze medewerkers klaar zijn voor een veranderende toekomst. We durven in onze nieuwe strategie hardop te dromen van een bedrijf dat lekkages eerder constateert dan klanten, dat de waterkwaliteit ‘live’ meet en dat de staat van onderhoud digitaal volledig in kaart heeft. We bouwen aan het waterbedrijf van de toekomst en zaaien daarvoor nu al de zaadjes. Zodat we straks opnieuw k unnen oogsten. De goede resultaten van 2014 hadden we niet kunnen behalen zonder onze medewerkers. Hun inzet, betrok kenheid en passie voor water verdienen een groot compliment. Het is prachtig om te zien dat zoveel bevlogen mensen elke dag weer hard werken aan het waterbedrijf van de toekomst.

Lieve Declercq en Wolter Odding

p5

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.2 Profiel Vitens

1.3 Bestuursverklaring

Vitens is het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland en voorziet 5,6 miljoen zakelijke en particuliere klanten elke dag opnieuw van schoon en veilig water uit de kraan. Drinkwater dat wordt gewonnen uit grondwater. Met ruim 1.400 medewerkers, 96 productiebedrijven en een distributienetwerk van circa 49.000 kilometer garandeert Vitens de levering van jaarlijks 326 miljoen m3 drinkwater in de provincies Flevoland, Friesland, Gelderland, Utrecht en Overijssel en enkele gemeenten in Drenthe en Noord-Holland. Vitens wil de kosten van de drinkwaterwinning, -zuivering en -levering zo laag mogelijk houden en investeert in procesoptimalisatie en innovatie. Daarnaast staat de verduurzaming van het totale drinkwaterproces hoog op de agenda.

De Directie van Vitens verklaart naar beste weten:

Aandeelhouders De provincies en de meeste gemeenten in het ver zorgingsgebied van Vitens zijn onze aandeelhouders. Zij hebben geen directe rol in de dagelijkse gang van zaken binnen het bedrijf. Vitens kent 110 aandeel houders, die gezamenlijk 5.777.247 aandelen bezitten. Historie Vitens geeft al meer dan honderd jaar betekenis aan water. Bij onze oprichting eind 19e eeuw lag de betekenis vooral in het bestrijden van cholera en andere besmette lijke ziekten. Schoon drinkwater was en is van levens belang. In de decennia daarna verschoof onze focus meer en meer naar het verbeteren van het winnen, zuiveren en distribueren van water, tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten. Ook neemt het belang van klantgerichte dienstverlening en een actieve rol in het beschermen van onze bronnen steeds meer toe. Daarnaast is het onze ambitie om ook bij te dragen aan de bewustwording over de betekenis van water bij onze klanten en bij de maatschappij. De brede basis van Vitens is en blijft – nu en in de toekomst – om 24 uur per dag, 7 dagen per week betrouwbaar drinkwater te leveren aan iedereen in ons verzorgingsgebied. Dat is onze primaire taak.

1. dat de jaarrekening 2014 een getrouw beeld geeft van de activa, de passiva, de financiële positie per 31 december 2014 en het resultaat over 2014 van Vitens en de gezamenlijk in de consolidatie opgenomen ondernemingen; 2. dat het jaarverslag een getrouw beeld geeft over de toestand op de balansdatum per 31 december 2014, de gang van zaken gedurende het boekjaar bij Vitens; 3. dat in het jaarverslag de wezenlijke risico’s zijn beschreven waarmee Vitens wordt geconfronteerd. Utrecht, 30 maart 2015 Lieve Declercq, voorzitter Wolter Odding

p6

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.4. Strategie De wereld om ons heen verandert. Mensen worden k ritischer en autoriteit is niet meer vanzelfsprekend. Kijk maar in de krant. Daarom is het belangrijker dan ooit dat we proactief zijn en vooruitdenken. Uitgangs punt daarbij is en blijft dat we bij Vitens topprestaties willen leveren. Daarom hebben we onze strategie in 2014 kritisch onder de loep genomen en herijkt. In 2014 stonden we dus met één been in de realisatie van de strategie 2010-2014 en met het andere in de her ijkte strategie die we de komende jaren gaan volgen. Dit is terug te zien in dit jaarverslag: enerzijds leggen we verantwoording af over de behaalde resultaten in 2014 en anderzijds belichten we onze activiteiten aan de hand van de vernieuwde strategie en onze toekomstvisie.

1.4.1 Strategie 2010-2014 De afgelopen jaren heeft Vitens gewerkt aan vijf strategische doelen om de ambitie ‘samen halen we meer uit water’ te realiseren. Deze doelen zijn: 1. D ichtbij de klant 2. Eigen verantwoordelijkheid nemen 3. M aatschappelijke kosten verlagen 4. Duurzaamheid vergroten 5. Internationale activiteiten professionaliseren In het Nieuw Vitens Peil staat met welke inspanningen we die strategische doelen in 2014 hebben beoogd te behalen. Om daar focus in aan te brengen, werkt Vitens volgens de A3-managementplanning. Die maakt helder naar welke concrete resultaten we toewerken. Een verslag daarvan is te vinden in het hoofdstuk ‘De oogst van 2014’ (hoofdstuk 2). Het subhoofdstuk ‘Relevant voor de klant’ beschrijft projecten en resultaten die te maken hebben met onze dienstverlening naar onze klanten, oftewel hoe we dichter bij de klant proberen te komen. Het doel ‘Eigen verantwoordelijkheid nemen’ is terug te vinden onder ‘Onze mensen’, waar staat hoe we onze medewerkers versterken en werken aan een toekomst gerichte bedrijfscultuur. Het verlagen van de maatschappelijke kosten behoort tot onze primaire taak en is daarom terug te vinden in het hoofdstuk ‘Betrouwbaar en lekker water tegen de laagste kosten’. Duurzaamheid komt in het jaarverslag 2014 niet langer terug als apart hoofdstuk maar vormt logischerwijs de ‘groene draad’ door het verslag. Duurzaamheid zit tenslotte in de genen van ons product en ons bedrijf.

Onze internationale activiteiten die we via Vitens Evides International (VEI) en Water for Life uitvoeren komen in breder perspectief kort aan de orde in het hoofdstuk ‘De waarde van water uitdragen’. VEI en Water for Life brengen overigens een eigen jaarverslag uit.

1.4.2 Strategie 2015-2017 Bij de start van de herijking hebben we vastgesteld dat onze primaire taak de basis blijft. Onze belangrijkste opdracht is en blijft het continu leveren van betrouw baar drinkwater tegen zo laag mogelijke kosten, daaraan verandert helemaal niets. Wel hebben we geconcludeerd dat onze organisatie klantgerichter moet worden. Daarom transformeert onze focus van Opera tional Excellence naar Customer Excellence: we willen excellente dienstverlening voor onze klanten. Dit is een van de twee strategische doelen. Het andere doel richt zich op een duurzame inzet van onze bronnen en mid delen, zodat we ook op de lange termijn kunnen zorgen voor betrouwbaar en goed drinkwater. Om deze doelen te behalen hebben we negen strategische programma’s geformuleerd. Voor ‘Customer Excellence’ zijn dit: 1. P roactieve klantcommunicatie 2. W erken aan echte klantgerichtheid 3. W erken aan ons DNA 4. Vergroten aantrekkingskracht Vitens En voor ‘Duurzame inzet van onze bronnen en middelen’ zijn dit: 5. Realiseren programma procesautomatisering 6. Effectief assetmanagement 7. Infrastructuur van de toekomst: van ambacht- naar datagestuurd 8. V ergroten zichtbaarheid als waterautoriteit 9. Controle over onze natuurlijke bronnen In het subhoofdstuk ‘Relevant voor de klant’ gaan we in op proactieve klantcommunicatie en echte klantgericht heid, de eerste twee strategische programma’s. ‘Werken aan ons DNA’ is een intern programma dat past binnen het onderdeel ‘Onze mensen’. Het realiseren van ons programma Proces Automati sering en effectief assetmanagement zijn essentieel voor het uitvoeren van onze primaire taak, zoals beschreven in het hoofdstuk ‘Betrouwbaar en lekker water tegen de laagste kosten’. Hoe we onze aantrekkingskracht vergroten en onze autoriteitspositie versterken (programma 4 en 8) valt te lezen in de hoofdstukken ‘De waarde van water uit dragen’ en ‘Zuinig op onze bronnen en de wereld om

p7

jaarverslag 2014

ons heen’. In dat laatste hoofdstuk past ook strategisch programma 9 ‘Controle over onze natuurlijke bronnen’. En tot slot komt de infrastructuur van de toekomst aan de orde in het subhoofdstuk ‘Investeren in innovatie’. De strategische richting op het gebied van duurzaam heid en maatschappelijk verantwoord ondernemen is onverminderd belangrijk en deel van de bedrijfsvoering. De strategische programma’s gerelateerd aan het doel ‘Duurzame inzet van bronnen en middelen’ zullen de activiteiten en resultaten verder ondersteunen. Om te kunnen sturen op de gestelde doelstellingen op het gebied van duurzaamheid wordt elk kwartaal gerappor teerd over de voortgang op duurzaamheid doelstellin gen aan de ‘Stuurgroep Duurzaamheid’. Hierin zijn de voltallige Directie en afdelingen Asset Management, Winning & Zuivering, Communicatie en Business Development vertegenwoordigd. De strategie en rappor tage worden gecoördineerd door de Manager Duurzaam heid, in samenwerking met de collega’s die binnen elke afdeling en per werkgebied of aspect verantwoordelijk zijn voor verkenning, uitvoering, interne communicatie en periodieke rapportage. Natuurlijk is niet alleen onze strategie bepalend voor hoe we verantwoording afleggen over onze inspanningen. We toetsen bij in- en externe stakeholders of we op de goede weg zijn. Hieruit blijkt dat de thema’s die voort vloeien uit de stakeholdersdialoog in lijn liggen met onze strategie. Interne toetsing vindt plaats door in gesprek te gaan met de Raad van Commissarissen, de Ondernemingsraad en ook met medewerkers die een belangrijke rol hadden bij de invulling van de strate gische programma’s. Daarnaast vinden we de dialoog met externe stakeholders van groot belang (zie hoofd stuk 1.5). Zo kunnen we de voor Vitens belangrijkste risico’s mitigeren en kansen benutten.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p8

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


diagram strategische doelen ambitie en primaire taak

strategische doelen

-

onze primaire taak

Primaire taak Primaire taak

Het produceren, distri bueren en leveren van drinkwater aan onze klanten en de daarbij horende dienstverlening.

bedrijfsdoelstellingen 0. Continuïteitsdoelstelling; zorg dragen dat Vitens nu en de komende jaren haar primaire taak kan blijven vervullen. Met de huidige kwaliteitsniveaus (voor product, levering, dienstverlening, assets en medewerkers) als basis (hygiënefactoren).

1. Werken aan een hogere klanttevredenheid.

2. Versterken merk als waterautoriteit door werken aan innovatie en bewustwording bij de klant (door product en services).

Dichtbij de klant Dichtbij de klant 3. Vergroten van het gevoel ‘Trots op Vitens’ bij onze medewerkers. 4. Groei in Organisatie Ontwikkeling bij management en medewerkers.

Neem verantwoordelijkheid verantwoordelijkheid Neem

missie en visie

5. Het niet verhogen van de drinkwater tarieven, waarbij geen concessie wordt gedaan aan de hygiënefactoren (zie continuïteitsdoelstelling).

Maatschappelijke Maatschappelijke kosten verlagen kosten verlagen

7. Verder verduurzamen van de totale bedrijfsvoering en vergroting van het bewustzijn van de relatie tussen wateren energiebesparing bij huishoudens.

onze ambitie Samen halen we meer uit water.

6. Verbeteren discipline in de bedrijfs voering, gericht op kwaliteit van de (administratieve) organisatie, (infomatie)beveiliging, arbo/veiligheid en milieu.

Duurzaamheid vergroten Duurzaamheid vergroten

8. Het professionaliseren van onze inter nationale activiteiten, met een sterke binding en inzet van medewerkers vanuit Vitens.

Internationale activiteiten Professionaliseren internationale activiteiten uitbouwen

p9

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p10


1.5 In gesprek met onze stakeholders Onze stakeholderdialoog is een belangrijke maatregel om materiële onderwerpen te bepalen. Prioriteiten in ons beleid worden bepaald op basis van materialiteit (materiële thema’s). Materialiteit is een afweging van belangen van interne en externe stakeholders en de daadwerkelijke impact die Vitens kan hebben op het onderwerp.

thema’s. Door klimaatverandering zien we bijvoorbeeld extremere weersomstandigheden met mogelijke effec ten van vernatting en verdroging. Er is een toenemende aandacht voor drukte in de ondergrond, die wij vooral willen beschermen. We zien ook dat klanten verwachten dat wij duurzaam ondernemen. Ons maatschappelijk beleid sluit aan op deze trends en ontwikkelingen.

Onze materiële thema’s bepalen wij op diverse manieren. Allereerst bepalen we met een brede ver tegenwoordiging binnen Vitens welke thema’s we het meest relevant achten. Deze thema’s hebben we ver volgens besproken met onze stakeholders. Uit de tabel met stakeholderdialogen blijkt aan welke materiële t hema’s onze belangrijkste stakeholders het meest belang hechten en welke prioriteit zij daaraan geven. Deze score wordt bevestigd door een aantal extra checks zoals een media- en internettracking en een interne en externe risicoanalyse. Interne experts hebben sector kennis, ontwikkelingen in de keten en de onderwerpen zoals die gehanteerd worden in het Global Reporting Initiative ingebracht.

In september 2014 zijn we in gesprek gegaan met een brede vertegenwoordiging van onze stakeholders, variërend van belangengroeperingen, waterschappen, leveranciers en partners. Onze Directievoorzitter Lieve Declercq was hier persoonlijk bij aanwezig en heeft de herijkte strategie toegelicht. Onderwerpen als duur zaamheid, transparantie, klantrelaties, innovatie en bronbescherming stonden centraal in de dialoogsessie, die werd begeleid door twee gespreksleiders van MVO Nederland. De sessie had als doel om te horen hoe onze stakeholders Vitens en haar activiteiten zien. Op welke thema’s herkennen zij ons? En op welke zijn we (nog) onzichtbaar maar zouden we ons als waterautoriteit meer mogen profileren? En waar liggen onbenutte kansen voor samenwerking?

Daarnaast heeft de analyse van ons proces van waarde creatie (zie de impactanalyse) alsmede ons bedrijfsmodel invloed gehad op de materialiteit van thema’s. Ook is er een aantal risico’s, trends en ontwikkelingen (zie para graaf 1.6 en 1.9) dat invloed heeft op onze materiële

De uitkomsten van de dialoog hebben we gebruikt om de onderwerpen in onze materialiteitsmatrix opnieuw te prioriteren. Hiermee borgen we de kwaliteit en relevantie van onze strategie en verslaglegging.

Wat van belang voor onze stakeholders is

hoog

Materialiteitsmatrix Vitens

Actief monitoren

• Lokale verankering/maatschappelijke bijdrage

Prioriteit

• Klanttevredenheid en klantgerichte processen

• Waterkwaliteit •C ontinuïteit van organisatie/ assets

• Ruimtelijke ordening • Interprovinciale leveringen

• Samenwerking met andere partners

•F requentie en duur van storingen of calamiteiten

• Duurzame bronnen en bescherming ondergrond

• Internationale activiteiten

• Drinkwatertarieven •T ransparantie van strategie en prestaties

•V oldoen aan weten regelgeving •F inanciële solvabiliteit •V eiligheid medewerkers

• Bewustzijn water en energiebesparing huishoudens

• Inzet en kennis als water autoriteit

•C onditie van het leidingnet •B etrouwbaarheid en beschik baarheid data- en IT-systemen

•R ol in maatschappelijk debat

• Informatie- en assetbeveiliging

laag

• Duurzaam inkopen

•E nergie en CO2-reductie • Kringloop van reststromen en afvalstoffen sluiten

Lagere prioriteit laag

•D uurzame innovaties •L erend vermogen en organisatieontwikkeling

Actief managen Wat van belang voor Vitens is

hoog

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


toelichting Materialiteitsmatrix Vitens Geïdentificeerd materieel onderwerp

Trend, kans of bedreiging (zie 1.6)

Toelichting in dit verslag

Afdeling verantwoordelijk voor doelstelling en sturing

Klanttevredenheid en klantgerichte processen

De klant eist 24/7 service

Risicobeheersing: 1.9.7 Verantwoording 2014: 2.3 Uitdagingen: 1.6.1 en 1.6.2

Klant & Facturatie

Waterkwaliteit

Verwachting van kwaliteit van drinkwater is zeer hoog

Risicobeheersing: 1.9.3 Verantwoording 2014: 2.1 en 2.4

Winning & Zuivering, Asset Management en Laboratorium

Continuïteit van organisatie en assets

Ontwikkelingen zoals sensor technologie voor de infrastructuur

Risicobeheersing: 1.9.4 en 1.9.6 Verantwoording 2014: 2.2 en 2.6 Uitdagingen: 1.6.2

Asset Management en Human Resources

Duurzame bronnen en bescherming ondergrond

Toenemende drukte in de ondergrond

Risicobeheersing: 1.9.4 en 1.9.6 Verantwoording 2014: 2.6 Uitdagingen: 1.6.2

Asset Management en Winning & Zuivering

Voldoen aan weten regelgeving

Burgers en overheden vragen transparantie

Risicobeheersing: 1.9.2 en 1.9.3 Verantwoording 2014: 2.1

Asset Management en Finance & Control

Financiële solvabiliteit


Risicobeheersing: 1.9 Verantwoording: 4 (Financiële resultaten)

Finance & Control

Veiligheid medewerkers

De werknemer verwacht een veilige en motiverende werkomgeving

Risicobeheersing: 1.9.5 Verantwoording: 2.2.5

Human Resources

Lokale verankering en maatschappelijke bijdrage


Risicobeheersing: 1.9.7 Verantwoording: 2.1, 2.5 en 2.6

Asset Management

Frequentie en duur van storingen of calamiteiten

Verwachting van kwaliteit van drinkwater is zeer hoog

Risicobeheersing: 1.9.3 Verantwoording: 2.1 en 2.3.2

Asset Management en Netbeheer & Levering

Drinkwatertarieven


Risicobeheersing: 1.9.7 Verantwoording: 2.1, 2.3 en 4

Finance & Control

Transparantie van strategie en prestaties


Risicobeheersing: 1.9.1 Verantwoording: 1.4, 1.14, 2.1 en 4

Finance & Control en Communicatie

p11

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


p12

Waardeketen Vitens

Gezaaid

Geoogst

Financieel De aandeelhouders van Vitens zijn 105 gemeenten en 5 provincies. Vermogenspositie, opbrengsten, investeringen en kapitaal/leen verplichting staan beschreven in de jaarrekening

Missie & visie

Productie Met onze 96 productiebedrijven hebben we in 2014 340 miljoen m3 kraanwater geproduceerd.

Intellectueel Vitens heeft in 2014 geïnvesteerd in haar werknemers en in innovatie.

Financieel We hebben een positieve econo mische impact door onze investe ringen en salarissen. We hebben de laagste netto operationele kosten in de Nederlandse watersector. • Drinkwatertarieven Productie We hebben in 2014 326 miljoen m3 kraanwater geleverd aan ± 5,6 miljoen klanten in ons voorzieningengebied. • Waterkwaliteit •O ndermaatse Leveringsminuten (OLM)

Governance

Kansen & risico’s

Strategie en middelen

Kernactiviteiten en Proces Profiel Vitens Menselijk Met 1.403 medewerkers hebben we een diverse organisatie waarin flexibel en veilig werken onze prioriteit heeft. De oogst van 2014

Output Verbinding van materiële onderwerpen met onze strategie

Vooruitblik

Intellectueel Onze projecten gerelateerd aan duurzame inzetbaarheid hebben impact op het lerend vermogen van de organisatie. Onze innovatie projecten hebben samenwerking en nieuwe technologieën gerealiseerd. Menselijk Veiligheid is een belangrijk thema in onze bedrijfsvoering. Met pro jecten zoals Talent naar de Top en de Gezondheidscheck ondersteunen we onze medewerkers in hun ontwikkeling. • Ziekteverzuim • Veiligheid •M edewerkers Onderzoek (MEO)

Sociaal en relaties We zijn maatschappelijk betrokken door middel van onze internatio nale activiteiten en educatie- programma’s. We werken samen en zoeken de dialoog met onze stakeholders.

Sociaal en relaties Door onze samenwerkingen hebben we in Nederland resultaat bereikt op het gebied van bewustwording van o.a. kraanwater, water en energie. Onze internationale activiteiten dragen bij aan de levenskwaliteit van mensen in ontwikkelingslanden.

Natuurlijk Voor onze bedrijfsvoering hebben we 156 GWh energieverbruik nodig. Deze komt van Nederlandse windmolens. We beheren ongeveer 3.300 ha aan wingebieden op een duurzame manier.

Natuurlijk Met 99,7% hergebruik van onze reststromen en gestegen hergebruik van afvalstromen dragen we bij aan de circulaire economie. Onze methaanafvanginstallatie heeft 18% reductie CO2 gerealiseerd.

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


stakeholderdialoog Stakeholder

Verwachtingen

Dialoog 2014

Plannen Dialoog 2015-verder

Medewerkers

• Veilige werkomgeving • Aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden • Open communicatie • Ontwikkelingsmogelijkheden • Prettige werksfeer

• Continu overleg tussen management en medewerkers en jaarlijkse functionerings- en beoordelingsgesprekken • Communicatie over herijkte strategie • Bijeenkomsten en interne communicatie (intranet, medewerkersmagazine BRON, Yammer) • Trainingen en opleidingen • Veiligheid en persoonlijke ontwikkeling • Gezondheidscheck • Medezeggenschap en Centrale Ondernemingsraad • Medewerkers Onderzoek (MEO)

• Continuering huidige dialoog • Vergrote aandacht voor veiligheid en lerend vermogen van de organisatie • Voortzetten van dialoog over herijkte strategie • Interne consultatie over duurzaamheid strategie, materialiteit en doelstellingen

Klanten - Huishoudens - Zakelijke klanten - Klanten laboratorium - K wetsbare klanten zoals ziekenhuizen

• Lage maatschappelijke prijs (tarieven) • Leveringszekerheid • Hoge kwaliteit drinkwater • Diensten en kennisdeling • Communicatie bij onderhoud en storing • Klantvriendelijke en servicegerichte support • Snelle en adequate klachtenafhandeling

• Drinkwatertarieven zijn gelijk gebleven • Digitale facturatie • Communicatie via Facebook en Twitter • Verbeterde communicatie over storingen via waterstoring.nl • Klantenpanel – klanttevredenheid • Relatiegesprekken zakelijke klanten • Communicatie over Stichting Water for Life

• Continuering huidige dialoog • Handhaven drinkwatertarieven • Verbeterde online communicatie en nieuwsbrieven • Consultatie over mogelijke producten en diensten

Overheden - Aandeelhouders (provincies en gemeenten)

• Continuïteit en leveringszekerheid • Solvabiliteit • Lange en korte termijn return on investment (ROI) • Duurzaamheid • Transparante verslaggeving

• Bijeenkomsten met aandeelhouders en Raad van Commissarissen • Jaarlijkse rapportage • Dividenduitkering • Lage maatschappelijke kosten

• Continuering huidige dialoog

Overheden - R egulerende overheden (ministeries) - O verige overheden en veiligheidsregio’s - Toezichthoudende overheden - P artners in de waterketen (nutsbedrijven, waterschappen, infrastructurele partners)

• Continuïteit en leveringszekerheid • Ruimtelijke ordening • Voldoen aan weten regelgeving • Bodembescherming • Veiligheid (brandweer) • Samenwerking in realiseren van infrastructuur • Kennisuitwisseling en actief invulling geven aan duurzame initiatieven

• Regelmatig contact met bestuurders en volksvertegenwoordigers op Europees, • Continuering huidige dialoog nationaal, provinciaal en lokaal niveau. • Bedrijfsbezoeken, presentaties, lokale communicatie • Contact via brancheorganisaties zoals Vewin

Leveranciers

• Samenwerkingsmogelijkheden • Business- en productontwikkeling

• Open en continu overleg tussen inkoopverantwoordelijken en leveranciers • Toepassen van criteria Agentschap NL • Toepassen van CO2-prestatieladder


Belangengroepen

• Voldoen aan wetgeving en milieueisen • Bescherming natuur, flora en fauna • Innovatie • Communicatie bij onderhoud infra structuur • Uitwisseling van kennis • Samenwerking

• Regelmatige afstemming en uitwisseling van ideeën voor onze projecten en dienstverlening

• Continuering huidige dialoog • Sterkere positie verkennen ter bescherming en/of ondernemen om positieve bijdrage te realiseren op biodiversiteit

Onderwijs- en kennis instituten -M bo, hoge scholen en universiteiten - L agere en middelbare scholieren - KWR - Wetsus

• Samenwerking • Kennisoverdracht • Onderzoek binnen de watersector • Stage- en onderzoeksmogelijkheden • Training en opleiding • Onderzoek en ontwikkeling • Scholieren enthousiasmeren

• Stages en afstudeerprojecten • Traineeprogramma en Business Course • Samenwerking en onderzoek met andere waterbedrijven en KWR • Deelname aan seminars • Rondleidingen • Sustainability Challenge (voor hoger opgeleiden) • Educatieve programma’s via Waterkennis.nl • Dialoog met scholen die aangesloten zijn met WaterSpaarders

• Continuering huidige dialoog • Thematische structuur Bedrijfstakonderzoek (KWR) • Uitbreiding Waterkennis.nl • Actieve ondersteuning van WaterSpaarders

Bredere samenleving

• Kennisoverdracht • Beschermen/openstellen van natuurgebieden • Samenwerking • Betrokkenheid bij activiteiten die bijdragen aan bedrijfsdoelstellingen

• Dialoog met verschillende partijen en/of partners voor KraanwaterGraag • Samenwerking met Join the Pipe om kraanwater op publieke locaties aan te bieden • Samenwerking met Join the Pipe op festivals zoals De Parade, Nijmeegse 4DaagseFeesten en Welcome to the Village • Deelname aan activiteiten en presentaties bij gemeenten


Media

• Up-to-date informatie over de activiteiten van de onderneming • Geven van interviews en reportages

• Nationale en internationale zakelijke media • Publicaties in vakbladen • Bijeenkomsten en rondleidingen op locaties

• Continuering huidige dialoog • Sterkere positie in debat rondom de ondergrond (schaliegas)

Gespreksonderwerpen zijn onder andere verdroging, biodiversiteit, duurzame gebiedsontwikkeling, waterkwaliteit, duurzaam inkopen en wetgeving

p13

jaarverslag 2014

1.6 Middenin de maatschappij: trends en ontwikkelingen Het is voor Vitens belangrijk om in te spelen op omgevingsfactoren die van invloed zijn op onze klanten en onze bedrijfsvoering. Ons speelveld kent een aantal ontwikkelingen en trends die Vitens voor uitdagingen stellen. We zien voor de toekomst zowel kansen als bedreigingen. De aangescherpte strategie vormt een basis om deze uitdagingen aan te gaan door ons te richten op onze klant en het beschermen van onze bronnen.

1.6.1 Welke (mega)trends en ontwikkelingen zijn van invloed op onze performance en toekomstvisie? • Zowel burgers als overheden eisen in toenemende mate transparantie en verantwoording. • Het vertrouwen in drinkwater blijft onverminderd groot en maakt ons daardoor ook kwetsbaar. • De klant heeft onbeperkt toegang tot informatie en leeft in een 24/7 on demand wereld. De klant zal in toenemende mate eisen dat een publiek bedrijf dezelfde hoge flexibiliteit en service levert als hij overal krijgt. • Generatie Y (1980-2000, 20% van Nederland) wil overal en altijd contact kunnen opnemen, bij voorkeur via elektronische weg (app, Twitter, e-mail, sms, chat, etc.) Generatie Y belt bij voorkeur niet en stuurt geen brief. • De werknemer van de toekomst hecht aan delen, zingeving, autonomie, flexibiliteit, goed rentmeester schap en mobiliteit. • Ontwikkelingen op het gebied van dataverwerking en internet bieden ons de mogelijkheid om het drink waterbedrijf van de toekomst in te richten (klant, asset management). • Ontwikkelingen als sensortechnologie en 3D-printing leiden tot nieuwe manieren hoe we naar de bestaande problemen op het gebied van reparatie en aanleg van onze infrastructuur kijken. • Door fundamenteel te kiezen voor grondwater als grondstof, voorzien wij geen problemen met onze leveringsplicht. Dat Vitens optreedt als beschermer van dit grondwater is daarbij essentieel. We zijn ervan overtuigd dat, als Vitens goed anticipeert op bovengenoemde kansen en bedreigingen, de continuïteit van onze bedrijfsvoering verzekerd is.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.6.2. Dilemma’s Vitens levert een actieve bijdrage aan de verduurzaming van de samenleving en aan de beschikbaarheid van schoon drinkwater op korte en lange termijn. Dit doen we in dialoog met onze stakeholders. Het maken van keuzes en afwegingen als bedrijf en maatschappelijke partner brengt soms dilemma’s met zich mee. Hierover voeren we een open gesprek. Welke dilemma’s houden ons bezig?

Datagestuurde infrastructuur In de afgelopen jaren heeft Vitens sterk geïnvesteerd in een betere ICT-infrastructuur om onze ondergrondse en bovengrondse infrastructuur te kunnen ondersteunen. Ons programma Proces Automatisering heeft ons in 2014 zeer intensief beziggehouden. Dit ging niet zonder complicaties, waardoor we gedurende het jaar hebben besloten om het programma opnieuw vorm te geven en een nieuwe start te maken in 2015. Data versus klantbeleving We zien het als een grote uitdaging om data in te zetten in waarde voor de klant en voor het bedrijf. Een klant is geen aansluiting of een nummer, maar een persoon of gezin met een klantbeleving. We doen ons best om onze data voldoende beschikbaar te maken en adequaat te valideren om er vervolgens ook op te kunnen sturen. Privacy van klantgegevens is hierin zeer belangrijk. Data zijn ook belangrijk in het voorkomen van storingen en daarmee het ontzorgen van onze klanten. Onze droom is om de klant realtime te kunnen waarschuwen als zich een incident voordoet. Deze droom wordt op dit moment getest in Friesland in de Vitens Innovation Playground. Bescherming van onze bronnen Hoe ver kan onze invloed reiken als we onze bronnen willen beschermen? We zijn voortdurend afhankelijk van onze stakeholders als we onze continuïteit willen waarborgen. Hierbij spelen verschillende belangen. Boeren willen hun land goed bemesten om hun inkomsten en het voortbestaan van hun bedrijf te kunnen garande ren. Wij stellen weer eisen aan het mestbeleid, dat door de overheid wordt bepaald. Ook kan het voorkomen dat we door onze winningen de grondwaterstand verlagen. Dit komt vooral voor als er weinig regenval is, waardoor de vraag naar water bij klanten en de agrarische sector juist weer heel hoog is. Boeren kunnen hier hinder van ondervinden. Tegelijkertijd hebben wij een plicht om de vraag naar water te beantwoorden.

p14

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.7 Vooruitblik 2015

1.8 Corporate Governance

In de komende jaren gaan we door op de ingeslagen weg naar het drinkwaterbedrijf van de toekomst. Bij dat bedrijf werken bevlogen en betrokken medewerkers die met hun passie voor water zorgen dat de klant nog meer centraal staat. Daar kunnen we lang voordat de klant iets merkt een lekkage oplossen en de waterkwaliteit online meten. We weten van elke meter waterleiding en elk onderdeel in welke staat het zich bevindt en wanneer het vervangen of onderhouden moet worden. Klanten associëren ons kraanwater met een topproduct dat ze overal en altijd willen en kunnen drinken. En we wor den gezien als autoriteit die vooroploopt in innovatie, duurzaamheid en opkomt voor drinkwaterbelangen.

Water is van iedereen. Als publiek bedrijf heeft Vitens de taak om van water schoon en veilig drinkwater te maken en is het onze plicht om openheid van zaken te geven over de manier waarop dat gebeurt.

Met dit toekomstbeeld in gedachten hebben we in 2014 onze strategie herijkt. Via negen strategische program ma’s (zie paragraaf 1.4.2) gaan we in de komende jaren onder meer zorgen voor verbeterde dienstverlening aan klanten, een grotere waardering voor ons product en een goede bescherming van onze drinkwaterbronnen. In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat we in 2015 innovaties als sensortechnologie ook daadwerkelijk gaan implementeren. Onze klanten gaan dan de vruchten plukken van onze investeringen in innovaties. En met onze vernieuwde website kunnen wij ze nog beter bedienen. Ook nieuw is de samenwerking met de Bevrijdingsfestivals, die kraanwater beschikbaar gaan stellen op de festivalterreinen en ons product zo het podium geven dat het verdient. Tegelijkertijd helpen we consumenten om invloed uit te oefenen op de beschik baarheid van kraanwater buitenshuis. Ons programma Proces Automatisering krijgt een nieuwe start onder de naam Pallas. We openen onze meest duurzaam gebouw de productiebedrijf Vechterweerd, het eerste met een BREEAM-certificering. Belangrijke onderwerpen op de politieke agenda die we met aandacht volgen zijn de nieuwe Omgevingswet en STRONG (Structuurv isie Ondergrond). We zaaien dus nu voor de oogst van 2015 en verder.

Code Transparantie is een belangrijk uitgangspunt van Vitens en daarom wordt de Nederlandse Corporate Governance Code (de Code) gehanteerd, die richtlijnen geeft over goed en verantwoord bestuur. Daarnaast geeft de Code een kader voor de relatie met belanghebbenden van de onderneming, zoals de aandeelhouders, werknemers, klanten en de samenleving als geheel. Vitens heeft alle best-practicebepalingen, voor zover deze toepasbaar zijn voor een drinkwaterbedrijf met publieke aandeel houders, uit de Code geïmplementeerd in haar bedrijfs besturing. Twee bepalingen zijn niet overgenomen. Het betreft de best-practicebepaling (II.1.1 van de code) dat een bestuurder wordt benoemd voor een periode van maximaal vier jaar en dat herbenoeming telkens voor een periode van maximaal vier jaar kan plaatsvinden. De huidige contracten van de bestuurders van Vitens zijn ‘voor onbepaalde tijd’ en worden gerespecteerd. De discussie zal pas opnieuw worden gevoerd op het moment dat een nieuwe bestuurder wordt aangetrokken. De tweede best-practicebepaling (II.1.5 van de code) die niet overgenomen is, betreft het ‘in control statement’. Vitens heeft de intentie uitgesproken een ‘in control statement’ in het jaarverslag op te nemen, maar heeft geconstateerd dat het onderliggende systeem nog niet de gewenste volwassenheid heeft om dit in 2014 al te kunnen doen. Op www.vitens.nl zijn de diverse reglementen en overige documentatie te vinden over Corporate Governance van Vitens.

WET BESTUUR EN TOEZICHT Vanaf 1 januari 2013 is de Wet Bestuur en Toezicht van kracht. Deze wet heeft onder meer als doel om een meer evenwichtige verdeling tussen mannen en vrouwen te bereiken in het bestuur en de Raad van Commissarissen. Met een evenwichtige verdeling wordt bedoeld dat mini maal 30% van de zetels wordt bezet door mannen en minimaal 30% door vrouwen. Op dit moment voldoet zowel de samenstelling van de Directie als die van de Raad van Commissarissen aan het doel van deze wetgeving. Directie Vitens N.V. (in dit verslag genoemd Vitens) is een naam loze vennootschap die dagelijks wordt bestuurd door de Directie. De Directie bestond in 2014 uit twee personen.

p15

jaarverslag 2014

Raad van Commissarissen Het toezicht op de Directie en op de algemene gang van zaken bij Vitens ligt bij de Raad van Commissarissen. De leden worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. In het reglement van de Raad van Commissarissen is een bepaling opgenomen inzake de maximale zittingsduur van Commissarissen conform de best-practicebepaling III.3.5 van de Code. Commissies Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen kent twee vaste commis sies. De Auditcommissie buigt zich over de financiële kant van Vitens en de verantwoording daarvan. De Remuneratie- en Benoemingscommissie houdt zich onder meer bezig met het bezoldigingsbeleid en de benoemingen van bestuurders. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt 18 miljoen aandelen met een nominale waarde van elk € 1. Houders van aandelen zijn uitsluitend geheel voor eigen rekening en risico handelende publiekrechtelijke rechtspersonen. Een overzicht van de aandeelhouders is opgenomen in dit jaarverslag en is ook te vinden op www.vitens.nl. Commissie van Aandeelhouders In 2008 is door en uit de aandeelhoudersvergadering een Commissie van Aandeelhouders benoemd. Deze commissie komt ten minste twee keer per jaar bijeen en heeft een adviesfunctie voor de aandeelhouders vergadering, de Directie en de Raad van Commissarissen. Het gaat hierbij om onderwerpen als benoeming en ontslag van bestuurders en toezichthouders van Vitens, het bezoldigingsbeleid van de Directie en beleidsmatige onderwerpen zoals het tarief- en dividendbeleid.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.9 Risicobeheersing en controlesystemen Vitens voert tweejaarlijks een proces van integraal risicomanagement uit waarbij risico’s worden geïdentifi ceerd die de bedrijfsdoelstellingen mogelijk in gevaar kunnen brengen. In dit proces, dat voor het laatst in 2014 is doorlopen, worden de onderkende risico’s gewogen en geprioriteerd met als doel adequate beheers maatregelen te onderkennen en in te bedden in de organisatie om de risico’s te mitigeren. Het genoemde proces wordt vormgegeven door een inventarisatie van de strategische risico’s aan de hand van de strategische doelen zoals door Vitens geformu leerd. Dit vindt plaats middels workshops. Prioritering van de onderkende bedrijfsrisico’s per strategisch doel vindt plaats in een bijeenkomst met eerstelijns management en Directie, wat resulteert in een integrale afweging en brede betrokkenheid van het management. De uitkomst wordt vervolgens gebruikt voor de periodieke strategische heroriëntatie en in het jaarlijkse planproces. Om deze risico’s te beheersen zijn te treffen maatregelen geformuleerd en opgenomen in de A3-jaarplannen van de afdelingen. De voortgang wordt periodiek in de k wartaalrapportage vastgelegd en in het kwartaal overleg tussen de eerstelijnsmanager en de Directie besproken. Aanvullend wordt de effectiviteit van de beheersmaatregelen getoetst conform de methodiek van Risk Based Auditing door de afdeling Audit & Advies. Via het jaarverslag interne audit wordt hierover gerapporteerd aan de Auditcommissie en de Raad van Commissarissen. In de onderliggende paragrafen worden de 7 vastgestelde topbedrijfsrisico’s nader toegelicht inclusief de beheers maatregelen die in 2014 zijn doorgevoerd.

1.9.1 Risico: betrouwbaarheid data Betrouwbaarheid van data is cruciaal en blijft in de komende jaren een belangrijk onderwerp op de agenda. Data hebben een directe relatie met (financiële) informa tie en de informatiesystemen waarin deze informatie is opgeslagen. Het is dan ook in toenemende mate belang rijk dat Vitens erop kan vertrouwen dat (management)informatie die afkomstig is uit deze systemen, betrouw baar is (juist, tijdig en volledig). Hiertoe is zowel formele als informele beheersing belangrijk. De formele beheer sing is ingebed in het autorisatiebeleid dat in 2013 is geactualiseerd en vastgesteld. In 2014 is begonnen met een projectmatige implementatie van het beleid. Verder zijn er processen en procedures voor de vastlegging van gegevens in systemen. Eventuele fouten worden met behulp van rapportages gesignaleerd en gecorrigeerd. Ook hebben alle belangrijke systemen een systeem eigenaar. De informele beheersing is verankerd in de overtuiging en persoonlijkheid van mensen en de

p16

jaarverslag 2014

bedrijfscultuur. Dit is belangrijk omdat mensen inter acteren met processen en systemen. Het is vaak de mens die gegevens vastlegt in systemen. Vitens erkent het belang van deze vorm van beheersing door haar mede werkers positief te beïnvloeden, waardoor de betrouw baarheid van data en uiteindelijke (management)infor matie wordt verbeterd. Hierbij kan gedacht worden aan beheersmaatregelen die van invloed zijn op motivatie, accuratesse, normen en waarden. De uitdaging blijft om een goede balans te vinden tussen formele en informele beheersing.

1.9.2 Risico: infrastructuur Vitens heeft 96 productiebedrijven, 110 wingebieden en een distributienetwerk van circa 49.000 kilometer. Deze zijn cruciaal voor het voldoen aan onze primaire taak: 24/7 perfect drinkwater leveren. Het is zeer belangrijk om meer inzicht te krijgen in de toestand van de infra structuur en om effectief te renoveren en te saneren. Daarom is Vitens in 2013 gestart met het inventariseren en kwalificeren van het totale leidingnet. Hiertoe is kennis en kunde bijeengebracht over de kans op falen en de mogelijke effecten daarvan. Het verder mitigeren van dit bedrijfsrisico heeft voor Vitens hoge prioriteit. Met behulp van tooling (IMQS) en de daaruit afkomstige informatie zijn we vanaf 2013 in staat om een risico profiel van het leidingnet te maken dat ons in de basis ondersteunt bij onderhouds- en vervangingsactiviteiten (investeringskeuzes) en daarmee de risico’s verder te mitigeren. In 2014 is een pilot uitgevoerd om ook voor de bovengrondse infrastructuur tooling te gaan gebrui ken. Een verdere uitrol zal vervolgens in 2015 plaats gaan vinden.

1.9.3 Risico: calamiteiten Dit betreft het risico dat een (ernstige) calamiteit leidt tot situaties waarbij: • de kwaliteit en/of de kwantiteit van de drinkwater levering niet meer voldoet aan de wettelijke eisen; • een (be)dreiging ontstaat die de kwaliteit en/of de kwantiteit negatief kan beïnvloeden; • Vitens nodig is om andere calamiteiten helpen te bestrijden; • het vertrouwen in Vitens kan worden geschaad. Vitens streeft naar een hoge mate van betrouwbaarheid en continuïteit van de dienstverlening aan haar klanten. De normen hiervoor zijn vastgelegd in de wetgeving en interne grens- en streefwaarden. Een calamiteit kan bijvoorbeeld zijn: het uitvallen van de infrastructuur, transport, opslag of besmetting van het drinkwater. Voor Vitens en haar klanten is het van groot belang dat tijdig en adequaat wordt gereageerd op calamiteiten. Hiertoe beschikt Vitens over een calamiteitenplan en

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


wordt gerapporteerd over calamiteiten, incidenten en uitzonderingen. Ook worden periodiek intern calami teitenoefeningen gehouden en oefeningen bijgewoond vanuit gemeentelijke en regionale beleidsteams binnen de veiligheidsregio’s.

1.9.4 Risico: beschikbaarheid IT-systemen Om de bedrijfscontinuïteit van Vitens te waarborgen is het in toenemende mate belangrijk dat primaire IT-systemen beschikbaar zijn. De afhankelijkheid van IT-systemen wordt steeds groter, zowel op productie bedrijven als binnen de kantooromgeving. Getroffen beheersmaatregelen zijn onder meer actualisatie van het informatiebeveiligingsbeleid en versterking van continuïteitsmanagement. Recent is een aantal conti nuïteitselementen verbeterd, waaronder het opzetten en implementeren van een ICT-calamiteitenplan en een disaster- & recoveryplan. Op basis van een risicoanalyse is de gewenste beschikbaarheid van de primaire IT-systemen vastgesteld. Het gaat dan onder meer om het vastleggen van de gewenste serviceniveaus, waarbij rekening wordt gehouden met incidenten en uitval tijden. Vitens voert testen van buitenaf uit op de Vitens IT-systemen om de kwetsbaarheden inzichtelijk te maken. Continu worden verbeteringen doorgevoerd om de weerbaarheid van Vitens’ IT-omgeving te vergroten.

1.9.5 Risico: veiligheid op werkplek Dit risico kan worden veroorzaakt door een te laag veiligheidsbewustzijn of onvoldoende kennis van veilig heidsmaatregelen. De kans op ongevallen wordt hier door groter dan acceptabel is. Om dit risico helder te krijgen is een maandelijkse rapportage van de gemelde incidenten met bijbehorende verbetermaatregelen ont wikkeld. In deze rapportage is ook de ‘Lost Time Injury Frequency’ (LTIF) opgenomen om het veiligheidsniveau te concretiseren. Het aantal en type ongevallen dat plaatsvindt, is een graadmeter voor de mate van veilig heid. Om de kans op ongevallen te verminderen is in 2014 een voorlichting- en instructieschema ontwikkeld dat is gebaseerd op de veiligheidsrisico’s per functie. In dit schema is aan elk risico een voorlichting of instructie gekoppeld met een termijn waarbinnen deze moet wor den herhaald om de gewenste kennis op peil te houden. Daarnaast is in 2014 ter verbetering van de veiligheid op de werkplek een programma voor veiligheidsbewustzijn gestart. In dit programma besteedt het management in veiligheidssessies en in het werkoverleg op structurele basis aandacht aan veilig werken en een veilige werk omgeving. Verbeteringen worden met behulp van het Arbomanagementsysteem geborgd. Tevens is een handige app (Vitens Guard) voor alleen werkende collega’s geïntroduceerd. Bij een calamiteit kan de alleen werken de collega met behulp van de app zelf alarm slaan of de

p17

jaarverslag 2014

app zorgt zelf voor alarmering als de medewerker te lang niet beweegt. Helaas hebben deze beheersmaat regelen niet geleid tot een daling van het aantal arbeids ongevallen in 2014. Het risico blijft dus onverminderd bestaan.

1.9.6 Risico: lerend vermogen De organisatie beschikt over onvoldoende zelflerend vermogen, onder andere doordat te weinig van fouten wordt geleerd, men elkaar te weinig aanspreekt en te weinig wordt gereflecteerd en geëvalueerd. Er wordt in dit geval te weinig eigen verantwoordelijkheid genomen. Aan de andere kant wordt ook soms te veel verantwoor delijkheid genomen, doordat men zich niet aan de afgesproken taken, verantwoordelijkheden en bevoegd heden houdt. Processen worden niet altijd gevolgd, vaak vanuit de bedoeling om de klant snel en goed te kunnen helpen. Daardoor zouden er gemakkelijk fouten kunnen worden gemaakt en wordt er minder efficiënt gewerkt. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn vastgelegd in functiebeschrijvingen en processen. De naleving hiervan is onderdeel van de ‘Resultaatgericht Werken en Ontwikkelen’-cyclus (plan-, voortgangs- en beoordelingsgesprekken), en tijdens teammanagers dagen is aandacht besteed aan de coaching van het management. In 2015 wordt verder ingezet op het ver beteren van het lerend vermogen van onze mede werkers, onder andere door het DNA-programma.

1.9.7 Risico: klantgerichtheid Wanneer Vitens haar ambitie wil realiseren, speelt de mate van klantgerichtheid een cruciale rol. Het pro gramma ‘Procesgericht Werken & Continu Verbeteren’ is in 2012 gestart en was het grootste en belangrijkste programma voor 2013 en 2014. Klantgerichtheid heeft tevens een belangrijke positie gekregen in de strate gische heroriëntatie in het eerste halfjaar van 2014. Alles draait om optimaal tevreden klanten die 24/7 kun nen rekenen op hoogstaand kwalitatief drinkwater en dienstverlening tegen een zo laag mogelijk tarief. Dit betekent dat Vitens streeft naar onberispelijke proces sen (in één keer goed en op tijd) met het doel de klant centraal te stellen, én dat wij ook oog hebben voor de individuele klant. Dit hebben we Customer Excellence genoemd, Operational Excellence met de nadruk op de klant. Het programma ‘Procesgericht Werken & Continu Verbeteren’ richt zich mede op het werken aan een hogere klanttevredenheid. In 2014 heeft een optimalisatie van de Vitens-brede klachtenregistratie en -monitoring plaatsgevonden. Hierbij gaat het niet alleen om kwanti tatieve monitoring maar ook om een kwalitatieve inter pretatie, inclusief een vertaalslag naar de manier waarop wij met onze klanten in gesprek moeten gaan.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Het streven is om de beweging te maken van incident gestuurde communicatie naar proactief informerend. Dat we hiermee op de goede weg zijn, is gebleken uit de klanttevredenheidsonderzoeken.

p18

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.10 Bericht Raad van Commissarissen Voor Vitens was 2014 het jaar waarin met volle overgave is gewerkt aan het vervullen van de primaire taak en de realisatie van de ambitie ‘samen water betekenis geven’. De Raad van Commissarissen (RvC) heeft geconstateerd dat de drinkwaterkwaliteit, de leveringsbetrouwbaar heid en de dienstverlening op hoog niveau zijn gebleven, een prestatie waar we met recht trots op mogen zijn. Gedurende het jaar heeft de Directie ons betrokken bij de strategische herijking die uiteindelijk heeft geleid tot de twee strategische doelen voor de komende jaren: ‘Customer Excellence’ en ‘Duurzame inzet van onze bronnen en middelen’. In de Aandeelhoudersvergadering van 24 april 2014 heeft de Raad, na dertien jaar en het verlopen van zijn laatste zittingstermijn, afscheid moe ten nemen van Marie-Louise van Kleef. Al die jaren heeft zij de onderneming toegewijd en enthousiast met raad en daad terzijde gestaan. Daarnaast is per die datum Kees-Jan Rameau als commissaris benoemd.

Jaarrekening en dividendvoorstel Dit jaarverslag bevat naast het verslag van de Directie de jaarrekening van Vitens, die na controle van PwC is goedgekeurd door de RvC. De Raad stelt de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om de jaarreke ning 2014 zoals voorgelegd vast te stellen en de leden van de Directie en de leden van de RvC kwijting te ver lenen voor het, blijkens de jaarrekening en het verslag, door de Directie gevoerde beleid en voor het door de RvC uitgeoefende toezicht. De winst over het boekjaar 2014 bedraagt € 42,1 miljoen. De RvC stelt met de Directie voor daarvan een bedrag van € 25,3 miljoen, met het oog op onze solvabiliteitsdoelstelling, toe te voegen aan de reserves. Het deel dat ter beschikking komt van de aandeelhouders bedraagt € 16,8 miljoen. We stellen voor dit bedrag als dividend over 2014 uit te keren, waarmee het dividend per aandeel uitkomt op € 2,91. Samenstelling Directie en Raad van Commissarissen In de aandeelhoudersvergadering van april 2014 heeft Marie-Louise van Kleef afscheid genomen als lid van de RvC. In dezelfde vergadering is Kees-Jan Rameau benoemd als commissaris voor de periode mei 2014 tot einde jaarvergadering 2018. De samenstelling van de Directie is in het verslagjaar niet gewijzigd. De samen stelling van de Directie en RvC en de personalia van alle leden zijn terug te vinden in paragraaf 1.10.3 en 1.10.1. Vergaderingen 2014 De RvC heeft in de verslagperiode zeven keer plenair vergaderd. Alle commissarissen zijn, op enkele uitzon deringen na, bij alle vergaderingen aanwezig geweest. Bij alle vergaderingen was tevens de Directie aanwezig. De kwartaalvergaderingen waren gewijd aan de ont wikkelingen binnen Vitens. Daarbij werden onder andere de jaarcijfers en de kwartaalcijfers, het investerings plan, het budget en de drinkwatertarieven voor 2015

behandeld. De vergadering waarin de jaarrekening, het accountantsrapport en het milieuverslag aan de orde kwamen, werd tevens bijgewoond door de accountant. In de laatste vergadering van 2014 heeft de Raad besloten Kees-Jan Rameau te benoemen als vicevoorzitter van de RvC. Ook dit jaar heeft een aantal dossiers onze bijzondere aandacht gekregen. De Raad heeft de Mekorot-casus behandeld; het intrekken van de intentieverklaring over een mogelijke samenwerking met dit Israëlische drink waterbedrijf. Het proces is geëvalueerd, waarbij Vitens zich bewust werd van het krachtenveld waarin het beland is geraakt en de politieke sensitiviteit die nodig is om met dergelijke casuïstiek om te gaan. Een ander dossier dat door de RvC met veel aandacht is gevolgd, gaat over de veiligheid op de werkvloer. Ondanks de consequente aandacht die de Directie en RvC hieraan besteed heeft in 2014 zijn de cijfers nog onvoldoende dalende. Bijna altijd heeft het met gedrag van werk nemers te maken, in plaats van materiaal, procedures en dergelijke. Het zal de komende jaren blijvend de aandacht behoeven. Verder heeft de RvC in het verslagjaar uitvoerig gesproken met de Directie over het stopzetten van het programma Proces Automatisering en de consequenties hiervan. In de vergadering van oktober is door de Directie het integraal bedrijfsplan 2015-2017 gepresenteerd en ter goedkeuring voorgelegd aan de RvC. De RvC heeft ingestemd met dit bedrijfsplan en wenst de Directie en organisatie veel succes met de uitvoering ervan.

Commissies in 2014 De RvC heeft de volgende twee permanente commissies: de Remuneratie- en benoemingscommissie en de Audit commissie. De Remuneratie- en benoemingscommissie bestaat uit Maaike Poulussen (voorzitter) en Boele Staal en is twee keer bijeengekomen. Uiteraard is de werving van een nieuwe commissaris een belangrijk dossier geweest, waar bij het wervingsproces vanuit de commissie is b egeleid in afstemming met de aandeelhouders. De commissie heeft zich in 2014 laten informeren over de systematiek en de resultaten van de vlootschouw en de beoordelingsen gesprekkencyclus (RW&O) bij Vitens. De commissie heeft de prestaties van de Directie over het voorgaande jaar (2013), op basis van input vanuit de organisatie en de RvC, geëvalueerd en besproken met de Directieleden. Er is geen sprake van prestatietoeslagen bij Vitens, maar er wordt uitsluitend gesproken over verbeterpunten. Ten slotte heeft de commissie een zelfevaluatie met betrek king tot het functioneren van de RvC georganiseerd en de verbeterpunten opgetekend.

p19

jaarverslag 2014

De Auditcommissie bestaat uit Thessa Menssen (voor zitter) en Tom de Man en is in 2014 drie keer bijeen gekomen, waarvan twee vergaderingen in aanwezigheid van de accountant. De Auditcommissie boog zich, ter voorbereiding op de vergadering van de voltallige Raad, over de jaarcijfers en besprak de accountantsrapporten en de managementletter. In deze managementletter heeft de accountant opgemerkt dat de volwassenheid van de Vitens-ICT-organisatie is toegenomen. Verder attendeerde de accountant erop dat op het gebied van autorisaties en functiescheiding nog verbeterpotentieel ligt bij Vitens. Op dit aandachtspunt heeft de Directie adequaat gereageerd. Daarnaast werden in de Audit commissie het integraal bedrijfsplan 2015-2017, het investeringsplan 2015-2019, het auditplan, het financieel beleid, de topbedrijfsrisico’s, de drinkwatertarieven 2015 en de ontwikkelingen van het programma Proces Automatisering besproken. Tevens werd aandacht aan de investeringsprojecten groter dan € 1 miljoen geschonken. De derde vergadering van de Auditcommissie stond in het teken van het treasury-jaarverslag, (her)financie ringsvraagstukken, de ICT Enterprise Architecture en de strategische bedrijfsrisico’s.

Aandeelhouders en Algemene Vergadering van Aandeelhouders Naast de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is in 2008 door en uit de aandeelhoudersvergadering een Commissie van Aandeelhouders benoemd. Commissie van Aandeelhouders De Commissie van Aandeelhouders (CvA) heeft een adviesfunctie voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, de Directie en de RvC. De CvA is in het verslagjaar tweemaal bijeen geweest. Aansluitend aan deze bijeenkomsten vond overleg plaats tussen de CvA, de voorzitter van de RvC en de voltallige Directie. In de vergaderingen is gesproken over de jaarstukken 2013, de problematiek rondom de precarioheffingen, politieke sensitiviteit, het toegenomen toezicht vanuit ILT voort vloeiend uit de Drinkwaterwet (WACC en transparantie tarieven) en het werving- en selectietraject voor een nieuwe commissaris voor de RvC. De CvA heeft over haar werkzaamheden gerapporteerd in de aandeel houdersvergaderingen van april en november 2014. Eind december ontving de CvA het trieste bericht dat de heer Luesink, burgemeester van Doesburg, was over leden. De heer Luesink was sinds 2010 een gerespecteerd en gewaardeerd lid van de CvA. De volledige samenstel ling van de Commissie van Aandeelhouders is te vinden in paragraaf 1.10.2. Algemene Vergadering van Aandeelhouders Er zijn twee Algemene Vergaderingen van Aandeel houders gehouden. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 24 april is gesproken over de jaar stukken 2013 en is de jaarrekening 2013 vastgesteld. In deze vergadering hebben de aandeelhouders ingestemd

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


met de benoeming van de Kees-Jan Rameau als commis saris van Vitens voor de periode tot de jaarvergadering 2018, en met de herbenoemingen van de commissarissen Thessa Menssen, Maaike Poulussen en Tom de Man voor de periode tot de jaarvergadering 2018. In dezelfde ver gadering heeft er een discussie plaatsgevonden over het door Vitens intrekken van de intentieverklaring tot samenwerking met Mekorot. In november 2014 heeft de Algemene Vergadering van Aandeelhouders het budget voor 2015 besproken en het tariefvoorstel 2015 geaccordeerd. In dezelfde vergadering is de statuten wijziging goedgekeurd die, naast een aantal technische wijzigingen, ging over de wijziging van statutaire vestigingsplaats van Utrecht in Zwolle.

Tegenstrijdige belangen Op grond van de Corporate Governance Code moet een commissaris of een bestuurder een (potentieel) tegen strijdig belang dat van materiële betekenis is voor de vennootschap en/of de betreffende commissaris of bestuurder direct aan de voorzitter van de Raad van Commissarissen melden en daarover alle relevante informatie verschaffen. In dit verslagjaar zijn geen meldingen ontvangen. Tot slot De Raad spreekt waardering uit voor de inzet en toe wijding van het management en van alle medewerkers voor de bedrijfsvoering en de behaalde resultaten over 2014. We zien met grote interesse en vol vertrouwen de resultaten voor 2015 tegemoet. Ook een woord van dank aan de Ondernemingsraad, waarmee we dit jaar als voltallige RvC een middag gediscussieerd hebben over de veiligheid op de werkvloer.

Zwolle, 30 maart 2015 De Raad van Commissarissen

p20

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.10.1 Samenstelling Raad van Commissarissen De heer mr. B. (Boele) Staal, voorzitter (1947) Nederlandse nationaliteit • Benoemd per 16-05-2013 tot 2017 • Voormalig: - Commissaris van de Koningin in Utrecht - Lid Eerste Kamer - Voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken - Lid dagelijkse bestuur VNO - Lid van de SER en lid van de Bankraad • Nevenfuncties: - Lid Raad van Commissarissen ONVZ Zorgverzekeraar (tot 2016) - Voorzitter Raad van Toezicht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein - Lid Raad van Toezicht AVRO-TROS - Voorzitter Nationaal Comité Nederlandse Veteranen dag - Voorzitter Raad van Toezicht Revalidatie Centrum Rijndam - Voorzitter branchevereniging Vebon De heer ir. C.J. (Kees-Jan) Rameau MBA, vicevoorzitter (1962) Nederlandse nationaliteit • Benoemd per 24-04-2014 tot 2018 • Lid Raad van Bestuur (COO) Eneco Holding N.V. • Nevenfuncties: - Bestuurslid De Groene Zaak - Bestuurslid KVGN (Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland) Mevrouw ir. T. (Thessa) Menssen MBA (1967) Nederlandse nationaliteit • Benoemd per 17-06-2010 tot 2014, herbenoemd tot 2018 • Lid Raad van Bestuur Koninklijke BAM Groep NV • Nevenfuncties: - Lid Raad van Toezicht Stichting Rotterdams Philharmonisch Orkest - Lid Raad van Commissarissen PostNL Mevrouw drs. M.C.J. (Maaike) Poulussen MSM (1962) Nederlandse nationaliteit • Benoemd per 17-06-2010 tot 2014, herbenoemd tot 2018 • Executive Coach & Consultant • Nevenfunctie: - bestuurslid Nederlandse Foundation voor Management Development

De heer ir. Th.A. (Tom) de Man (1948) Nederlandse nationaliteit • Benoemd per 17-06-2010 tot 2014, herbenoemd tot 2018 • Member of the Supervisory Board of Nigerian Breweries Plc Heineken • Nevenfuncties: - Voorzitter van de VNO/NCW-Commissie Inter nationale Samenwerking - Voorzitter BIAC Development Task Force - Lid Raad van Toezicht Rutgers WPF stichting - Lid Raad van Toezicht NABC (Netherlands Africa Business Council) - A mbassador of Wageningen University

1.10.2 Samenstelling Commissie van Aandeelhouders Mevrouw C. Schokker-Strampel, voorzitter (namens de provincie Friesland) Mevrouw I.A. Bakker, vicevoorzitter (namens de provincie Overijssel) De heer J. Brink (namens overige aandeelhouders O verijssel) De heer J. Markink (namens de provincie Gelderland) De heer C.J.G. Luesink, tot 27 december 2014 (namens overige aandeelhouders Gelderland) De heer R.E. de Vries (namens de provincie Utrecht) De heer J. Kreijkamp (namens de gemeente Utrecht) De heer P. de Groene (namens overige aandeelhouders Utrecht) De heer M. Pol (namens de gemeente Almere)

p21

jaarverslag 2014

1.10.3 Samenstelling Directie Mevrouw L.C.A. (Lieve) Declercq MSc – voorzitter Nevenfuncties: • Lid Raad van Toezicht Catharina Ziekenhuis Eind hoven • Adviseur in de Economische Diplomatie van België • Lid Algemeen Bestuur VNO-NCW • Lid Auditcommissie en lid Raad van Toezicht Wetsus • Voorzitter Werkgeversvereniging Waterbedrijven (WWb) • Lid Green Deal Board (per 1 november 2014) • Lid Raad van Commissarissen van CED Holding B.V. (per 7 mei 2014) De heer drs. W.H.J. (Wolter) Odding – lid Nevenfuncties: • Lid RvC Aquario (tot 31-12-2014) • Penningmeester Stichting Sportaccommodaties Ermelo • Lid Raad van Toezicht St. Jansdal Harderwijk (per 1-1-2015)

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p22

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.11 Bericht Ondernemingsraad Een ingewerkte OR en een open relatie met de Directie In het derde en laatste jaar van de zittingstermijn van deze ondernemingsraad is nog eens extra ingezet op de verdere professionalisering van de medezeggenschap, vooral door het verder uitbouwen van het netwerk via de contactpersonen en werkgroepen. Elke afdeling heeft één of twee contactpersonen in de ondernemingsraad, waardoor er voor iedereen binnen Vitens – zowel het management als de medewerkers – een directe lijn is met de ondernemingsraad. Een jaar dus waarin de ondernemingsraad vruchten kon plukken van het samenspel binnen zijn eigen geledingen. Mede daardoor is er een bredere participatie van medewerkers met de ondernemingsraad ontstaan. En natuurlijk de goede relatie die er met de Directie is ontstaan. Een relatie gebaseerd op wederzijds respect en vertrouwen. Een bedrijf als Vitens is volop in beweging. Met als gevolg natuurlijk ook veranderingen in de organisatie structuur, dit alles met als doel de bedrijfsvoering nog verder te optimaliseren. Met de intentie om samen werking van het Vitens-laboratorium met het water schapslaboratorium te bevorderen, startte in 2014 inten sieve afstemming en overleg die gedurende het jaar ook voor andere onderwerpen van start gingen. Soms wat (te) laat in de ogen van de ondernemingsraad, de andere keer met (te) veel belang voor de medewerkers in de ogen van de Directie, maar wel altijd luisterend naar elkaars argumenten. Door te kiezen voor de dialoog met het eerstelijnsmanagement en de Directie heeft dit in de meeste gevallen geleid tot een ongevraagd advies van de ondernemingsraad. In veel gevallen werd dit advies overgenomen. In 2014 is een aantal onderwerpen behandeld waarvoor instemming van de ondernemingsraad noodzakelijk was. Zo is onder andere instemming verleend over de bedrijfsregeling flexibele werktijden en het protocol flexwerken, het beoordelen en ontwikkelen van competenties van medewerkers en management en het preventief medisch onderzoek (PMO). Twee zaken die er uitsprongen waren de regeling flexibele mobiliteit (FlexMob) en natuurlijk het vaststellen van een nieuwe bedrijfsregeling voor de consignatiedienst. Deze laatste vergde de uiterste inzet van de ondernemingsraad om tot een aanvaardbaar compromis te komen. Ook tijdens deze onderhandelingen bleef het respect voor elkaars standpunten, maar zaten we in het begin zeker niet op één lijn.

Belangrijk voor de ondernemingsraad is een goede relatie met de Raad van Commissarissen (RvC). Eén keer per jaar wordt op initiatief van de ondernemingsraad een zogenaamde Radenbijeenkomst gehouden waarbij ondernemingsraad, RvC en Directie spreken over actuele thema’s. Op 20 maart 2014 is onder andere gesproken over de bewustwording over veiligheid, de implemen tatie van het nieuwe werken (Zo Werk !K) en een andere toezichthoudende rol. Ook was er natuurlijk regel matig overleg tussen het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad en de op voordracht van de mede zeggenschap benoemde commissaris, mevrouw drs. M. Poulussen. Door zijn samenstelling vormt de ondernemingsraad een goede afvaardiging van alle medewerkers, die in staat is om binnen het spanningsveld van bedrijfsbelang en belangen van medewerkers te opereren. In 2015 ver wachten we de goede samenwerking te kunnen voort zetten en de ervaringen van 2014 mee te geven aan de nieuw te kiezen ondernemingsraad.

1.11.1 Samenstelling Ondernemingsraad Vitens J.M. Teunisse – voorzitter A. Hendrikse – vicevoorzitter (vanaf 1 september 2014) ing. A. Kok – vicevoorzitter (tot 1 september 2014) S. van Beusekom W. van den Born C. Heikoop (tot 1 april 2014) A. Bolder (vanaf 1 april 2014) I. Jansen C. Koopman H.J. Lammers BSc S.M. Meerdink R. Roelofsen J.P. Smiesing B. van Stavel E. Stelling A. van den Toren

p23

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.12 Geïntegreerd Jaarverslag 1.12.1 Verslaglegging en reikwijdte Dit geïntegreerde jaarverslag gaat in op onze visie, strategie en ons beleid met betrekking tot onze prestaties als bedrijf en onze duurzame ontwikkeling. Het r apporteert onze activiteiten daarover in 2014 (01/01/2014 – 31/12/2014). Dit jaarverslag is goedgekeurd door de Directie en Raad van Commissarissen. Sinds 2008 rapporteren wij in ons jaarverslag over onze financiële én strategische prestaties. Wij maken hierin een ontwikkeling door. Elk jaar trachten wij onszelf te verbeteren en brengen we onze data en systemen verder op orde. Vitens publiceert het jaarverslag sinds 2012 online op www.vitensjaarverslag.nl. U kunt hier het verslag ook als pdf downloaden. Voor de scope van de financiële prestaties wordt ver wezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaar rekening. De duurzame prestaties van Vitens zijn inte graal onderdeel van de strategie en worden in dit verslag op hoofdlijnen behandeld. Voor de niet-financiële presta ties rapporteert Vitens over de entiteiten waarover zij het beslissende zeggenschap heeft. Enkele initiatieven die gerelateerd zijn aan de betrokkenheid van Vitens worden wel gerapporteerd en waar nodig wordt dit additioneel toegelicht. Vitens Evides International brengt een eigen jaarverslag uit en wordt niet gecon solideerd in deze jaarrekening. De definities en verslaggevingsgrondslagen zijn ongewij zigd ten opzichte van vorig jaar, tenzij anders toegelicht. Alle data zijn gemeten met behulp van onze eigen systemen, tenzij anders aangegeven. De CO2-data zijn gemeten met behulp van de GHG-protocollen. Kwantita tieve informatie vergelijken we waar mogelijk met vergelijkende cijfers van voorgaande jaren. De ontwik keling per kpi (key performance indicator) wordt per kwartaal besproken met de betrokken afdelingen en vervolgens gerapporteerd aan de Directie. De data hebben betrekking op de prestaties van Vitens zelf en niet op die van onze klanten en ketenpartners. We rapporteren over keteninformatie met betrekking tot inkoop of als ons proces van waardecreatie hier aan leiding toe geeft. Keuzes die we hierin hebben gemaakt staan vermeld in het waardecreatiemodel. In 2014 hebben geen significante acquisities of desinvesteringen plaatsgevonden. In dit geïntegreerde verslag hebben we, waar mogelijk, data uitgedrukt in financiële en niet-financiële gegevens.

1.12.2 Global Reporting Initiative en materialiteitsbepaling Vitens volgt bij het opstellen van het verslag de richt lijnen versie 3.1 van het Global Reporting Initiative (GRI): www.globalreporting.org. Net zoals het jaarverslag 2013 is in 2014 het niet-financiële deel van het jaar verslag beoordeeld door de accountant. Daarmee voldoet het Vitens-jaarverslag 2014 aan de GRI-B+-norm. In 2013 is een vernieuwde versie gepubliceerd van de GRI-richt lijnen, de GRI G4. Op basis van een analyse van de nieuwe richtlijnen wil Vitens een zorgvuldige overgang naar deze richtlijn laten plaatsvinden. Zodoende hebben wij gedurende 2014 een stakeholderdialoog laten plaats vinden en een materialiteitsanalyse uitgevoerd. Onze stakeholderdialoog is een belangrijke maatregel om de belangrijkste risico’s te mitigeren en kansen te benutten door het vergroten van de betrokkenheid van de stakeholders bij het beleid van Vitens. Prioriteiten in ons beleid worden bepaald op basis van materialiteit (materiële thema’s): een afweging van belangen van stakeholders en de daadwerkelijke impact die Vitens kan hebben op het onderwerp. In de materialiteits matrix in paragraaf 1.5 staat omschreven welke onder werpen materieel zijn voor Vitens. Als onderdeel van de materialiteitsanalyse hebben we in 2014 een set van 27 strategische kpi’s besproken die materieel is voor onze kernactiviteiten. Al deze 27 kpi’s zijn ook dit jaar onderdeel van ons verslag, dat nog over eenkomstig GRI 3.1 is opgesteld. Tegelijkertijd hebben wij geïnventariseerd welke risico’s er verbonden zijn aan onze strategie en met welke dilemma’s wij te maken hebben. Deze hebben we getoetst tijdens een stakeholderdialoog. De uitkomst van deze analyse is opgenomen in de materialiteitsindex zoals gerapporteerd in dit verslag (zie paragraaf 1.5).

p24

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.12.3 Controle en assurance Bij de informatieverzameling kan onderscheid gemaakt worden in kwantitatieve en kwalitatieve informatie. De kwantitatieve informatie is waar mogelijk ontleend aan systemen van Vitens waarop al interne controle maatregelen van kracht zijn, of die zijn gebaseerd op opgaves door derden (bijvoorbeeld afval). De verzame ling en onderbouwing van deze niet-financiële data zijn onder verantwoordelijkheid gebracht van de afdeling Finance & Control. Voor de kwalitatieve informatie is aangesloten bij de hoofdthema’s zoals geduid in de strategie van Vitens. De informatie over deze onder werpen is aangeleverd en onderbouwd door de verant woordelijken in de organisatie. De gegevens voor indicatoren (kwantitatief) en initiatieven (kwalitatief) zijn opgevraagd bij de verantwoordelijke afdelingen, regio’s en stafafdelingen. Na een beoorde ling zijn deze intern gecontroleerd en gevalideerd voor het gehele bedrijf. Bij de verzameling van basisgegevens is zo veel mogelijk aangesloten bij reguliere periodieke rapportages. Indien hiervan is afgeweken, is dit aan gegeven in de tekst.

Onze accountant PwC heeft de data en informatie in dit jaarverslag geverifieerd. De controle van de jaarrekening 2014 door PwC resulteert in een controleverklaring bij de jaarrekening. De assurance-opdracht met een beperkte mate van zekerheid met betrekking tot de duurzame prestaties voor 2014 resulteert in een assurance-rapport bij de paragrafen 1.4 t/m 1.6, 1.12 t/m 1.14 en de hoofd stukken 2 en 3. We hebben ons jaarverslag en onze bedrijfsvoering ook extern laten toetsen. Zo hebben we op de Transparantie benchmark van het ministerie van Economische Zaken dit jaar de 43e plek verworven met ons jaarverslag over 2013.

Reacties welkom Wij zien reacties op dit verslag graag tegemoet. U kunt daarvoor een e-mail sturen naar communicatie@vitens. nl. Verder kunt u zich via www.vitens.nl aanmelden voor de nieuwsbrief van Vitens.

p25

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.13. Begrippen en Rapportagedefinities In dit overzicht wordt een vereenvoudigde toelichting gegeven bij (vak)termen die in dit jaarverslag worden gebruikt. BREEAM: Building Research Establishment Environmen tal Assessment Method. Een beoordelingsmethode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te bepalen. CO2: Koolstofdioxide. Dit komt voornamelijk vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals aardgas en steenkool en draagt bij aan de versterking van het broei kaseffect. We rapporteren conform het GHG-protocol voor rapportage-emissies. Scope 3-emissies worden berekend met behulp van CO2-data van eigen mobiliteit, hulpstoffen en logistieke bewegingen van leveranciers. CO2 -equivalent: Omrekening van het effect van andere broeikasgassen dan CO2 naar CO2-waarden. Commissie van Aandeelhouders: De Commissie van Aandeelhouders heeft een adviesfunctie voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, de Directie en de Raad van Commissarissen. Corporate Governance: De verhoudingen tussen de Directie, de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Uitgangspunten van Corporate Governance zijn goed ondernemerschap (integer en transparant handelen door het bestuur) en goed toezicht hierop (inclusief de verantwoording daarover). Fte (full time equivalent): Equivalent van het aantal medewerkers met een volledig dienstverband. GRI (Global Reporting Initiative): Mondiale organisatie voor richtlijnen duurzaamheidsverslaggeving.

Methaan (CH4): Gasvorm, hoofdbestanddeel van aardgas. Nettoschuld: De som van lang- en kortlopende rente dragende verplichtingen onder aftrek van de liquide middelen en beleggingen. Netto-investeringen: Bruto-investeringen verminderd met de ontvangen bijdragen hierop van derden. Lekverliezen: Lekverliezen bestaan uit twee componen ten: technisch lekverlies en administratief lekverlies. Technisch lekverlies ontstaat door het niet functioneren van leidingen en productiebedrijven. Administratief lek verlies wordt veroorzaakt door fouten in de registratie van het waterverbruik. Economische lekverliezen/NIRG (Niet in Rekening Gebracht): Water dat wel gedistribueerd is, maar niet is afgerekend met een eindgebruiker, bijvoorbeeld door een storing. OLM (Ondermaatse Leveringsminuten): Het aantal minuten dat een inwoner van ons voorzieningsgebied het afgelopen jaar gemiddeld zonder water heeft gezeten. Ontharding: Het tijdens de zuivering gedeeltelijk verwijderen van het kalk dat van nature in het water aanwezig is. Solvabiliteit: Onder solvabiliteit wordt verstaan het eigen vermogen inclusief het resultaat en betaald dividend in het boekjaar gedeeld door het totaal vermogen. Stakeholders: Stakeholders zijn individuen en groepen die op een of andere wijze een belang hebben bij Vitens, zoals medewerkers, aandeelhouders, klanten, financiers, leveranciers en overheid.

Intelligente watervoorziening: De uitrusting van een waterleidingnet met sensoren, zodat online kwalitatieve en kwantitatieve gegevens over de watervoorziening kunnen worden verzameld.

Werkkapitaal: Handelsvorderingen en overige vorderingen, minus kortlopende niet-rentedragende verplichtingen en overlopende passiva.

LTIF (Lost Time Injury Frequency): Aantal ongevallen met meer dan twee dagen verzuim maal een miljoen gedeeld door het aantal gewerkte uren.

WKI: Waterkwaliteitsindex, die index laat zien in welke mate water voldoet aan de wettelijke normen zoals bepaald in het Drinkwaterbesluit.

M3: Een kubieke meter (1.000 liter) water. Het gemiddeld waterverbruik per huishouden is circa 114 m3 per jaar. Energieverbruik (specifiek): Hoeveelheid energie die nodig is voor een geleverde m3 drinkwater (bron tot tap).

p26

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p27

1.14. GRI-index Ref.

Omschrijving richtlijn

Sectie

Rapportage

Toelichting, verwijzing naar informatiebronnen

1

PROFIEL

1.1

CEO-statement

1.1

V

1.2

Belangrijke gevolgen, risico’s en mogelijkheden van bedrijfsvoering op Duurzaamheid/MVO

1.6 en 1.9

V

2

ORGANISATIEPROFIEL

2.1

Naam organisatie

1.8

V

2.2

Voornaamste producten en/of diensten

1.2

V

2.3

Organisatiestructuur

1.8

V

2.4

Locatie hoofdkantoor

1.2

V

2.5

Aantal landen waar actief

1.2 en 2.5.4

V

2.6

Eigendomsstructuur en rechtsvorm

1.8

V

2.7

Afzetmarkten

1.2

V

2.8

Omvang van de organisatie

1.2

2.9

Significante veranderingen tijdens verslagperiode

n.v.t

Er zijn geen veranderingen geweest

2.10

Toegekende onderscheidingen tijdens verslagperiode

n.v.t

Er zijn geen onderscheidingen toegekend

3

VERSLAGPARAMETERS

3.1

Verslagperiode

1.12.1

V

01-01-2014 tot 31-12-2014. Accountantsverklaring op 30 maart. Publicatiedatum 30 april

V

24-03-2013

1.12.1

V

Jaarlijks

V

[email protected]

3.2

Datum van het meest recente verslag

3.3

Verslaggevingscyclus

rapp.

Zwolle, Oude Veerweg 1

V

3.4

Contactinformatie voor vragen over het verslag of de inhoud ervan

3.5

Proces voor bepalen inhoud

1.5 en 1.12

V

3.6

Afbakening van het verslag

1.12.2

V

3.7

Vermelding beperkingen voor reikwijdte verslag

1.12.2

V

3.8

Basis voor verslaggeving

1.12.2

V

3.9

Technieken en berekeningsgrondslagen voor gegevensmetingen

1.12.1

V

3.10

Herformuleringen van eerder verstrekte informatie

V

Indien eerder verstrekte data zijn bijgesteld is dit vernoemd in de tekst onder de desbetreffende dataset.

3.11

Significante veranderingen t.o.v. vorige verslagperiode

V

Er zijn geen significante veranderingen t.o.v. voorgaande verslagperiodes Deze tabel

3.12

GRI-referentietabel

1.14

V

3.13

Verificatierapport

1.15

V

4

INDICATOREN BESTUURSSTRUCTUUR

4.1

De bestuursstructuur van de organisatie, met inbegrip van commissies die vallen onder het 1.8 hoogste bestuurslichaam

4.2

Voorzitter van het hoogste bestuurslichaam

4.3

Voor organisaties met een enkelvoudige bestuursstructuur: vermeld het aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende leden van het hoogste bestuurslichaam

4.4

Mechanismen die aandeelhouders en medewerkers de gelegenheid geven om aanbevelingen te doen aan of medezeggenschap uit te oefenen op het hoogste bestuurslichaam

4.5

Een koppeling tussen vergoedingen voor leden van het hoogste bestuurslichaam, topmanagers en leidinggevenden (met inbegrip van vertrekregelingen) en de prestaties van de organisatie (met inbegrip van sociale en milieugerelateerde prestaties)

4.6

Processen waarmee het hoogste bestuurslichaam waarborgt dat strijdige belangen worden vermeden

4.7

1.10

V V n.v.t

Niet van toepassing. Vitens heeft een directie en een Raad van Commissarissen

V

Aandeelhoudersvergaderingen

n.v.t

Niet van toepassing. Vitens keert geen bonus uit op basis van prestaties.

1.8

V

Governance-reglement Directie en RvC

Proces voor het bepalen van de kwalificaties en expertise van de leden van het hoogste bestuurslichaam voor het sturen van de strategie van de organisatie aangaande economische, milieugerelateerde en sociale onderwerpen

1.10

G

Zie remuneratie- en benoemingscommissie. Een benoeming vindt plaats in overleg met de aandeelhouders.

4.8

Intern ontwikkelde missie- of beginselverklaringen, gedragscodes en uitgangspunten die van belang zijn voor de economische, milieugerelateerde en sociale prestaties, met vermelding van de mate van invoering ervan

1.4 en 2.2

G

Duurzaamheidstrategie. Gedragscodes worden ondertekend bij betrekken dienstverband.

4.9

Procedures van het hoogste bestuurslichaam voor het overzien van de inventarisatie en het beheer door de organisatie van economische, milieugerelateerde en sociale prestaties, met inbegrip van relevante risico’s en mogelijkheden en naleving van of conformiteit met internationaal overeengekomen standaarden, gedragscodes en principes

1.10

G

4.10

Processen voor het evalueren van de eigen prestaties van het hoogste bestuurslichaam, in het bijzonder betreffende economische, milieugerelateerde en sociale prestaties

1.10

G

1.1 en 1.10

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p28

4.11

Toelichting over de toepassing van het voorzorgsprincipe door de verslaggevende organisatie

1.9

V

4.12

Extern ontwikkelde economische, milieugerelateerde en sociale handvesten, principes of andere initiatieven die de organisatie onderschrijft

2.2.7 en 2.2.9

V

Talent naar de Top, Sterk in je Werk

4.13

Lidmaatschap van verenigingen

G

Onder andere Vewin (brancheorganisatie), WWb (Werkgeversvereniging Waterbedrijven). Ook maken we deel uit van kennisinstellingen zoals KWR, MVO Nederland, TAG, Water Alliance, Stichting kiEMT, NextGenerationInfra

4.14

Lijst van groepen belanghebbenden die de organisatie heeft betrokken

1.5

V

4.15

Basis voor inventarisatie en selectie van belanghebbenden die moeten worden betrokken

1.5

V

4.16

Benadering van het betrekken van belanghebbenden, waaronder de frequentie ervan per type en groep belanghebbenden

1.5

G

4.17

De voornaamste onderwerpen en vraagstukken die naar voren zijn gekomen door de betrokkenheid van belanghebbenden en hoe de organisatie hierop heeft gereageerd, onder meer via haar verslaggeving

1.12.2 en 1.5

V

5.1

ECONOMISCHE PRESTATIE-INDICATOREN

Start

Managementbenadering economische prestaties

V

Zie tabel hieronder

EC1

Directe economische waarden

4.1

V

EC2

(Financiële) implicaties en mogelijkheden van klimaatverandering op de organisatie

1.5

G

EC3

Dekking van de verplichtingen in verband met vastgestelde uitkeringen

4.1

V

EC6

Inkopen geplaatst bij lokale leveranciers

2.6.7

V

Duurzaam-inkopenbeleid

EC9

Inzicht in en beschrijving van significante indirecte economische gevolgen, waaronder de omvang ervan (additionele indicator)

3.3

G

Economische impact

5.2

MILIEUPRESTATIE-INDICATOREN V

Zie tabel hieronder

EN1

Gebruikte materialen in gewicht of volume

3.1

G

EN3

Direct energieverbruik door primaire energiebronnen in joules of multipliers van joules (bijvoorbeeld gigajoules)

2.6.1 en 3.1

V

EN4

Indirect energieverbruik door primaire bron in joules of multipliers

2.6.8 en 3.1

G

EN5

Energie die bespaard is door besparingen en efficiëntieverbeteringen in joules of multipliers

2.6.8

G

EN6

Initiatieven ten behoeve van energie-efficiënte of op duurzame energie gebaseerde producten en diensten, evenals verlagingen van de energie-eisen als resultaat van deze initiatieven

2.6.8

G

Managementbenadering milieuprestatie-indicatoren

EnergieProgramma

EN7

Initiatieven ter verlaging van het indirecte energieverbruik en reeds gerealiseerde verlaging

2.6.8

G

EnergieProgramma, CO2-prestatieladder

EN8

Totale wateronttrekking per bron in m3 per jaar

3.3

G

Niet gerapporteerd per bron, dit is gereguleerd via vergunningen

EN9

Waterbronnen waarvoor wateronttrekking significante gevolgen heeft. Beschrijving in grootte (in m3 per jaar) van de waterbron, status (beschermd gebied) en waarde in biodiversiteit (bijv. aantal beschermde diersoorten)

2.6.1 en 2.6.5

G

EN11 Locatie en oppervlakte van land dat grenst aan beschermde gebieden en/of gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde buiten beschermde gebieden

n.v.t

Alle gebieden van Vitens zijn beschermde gebieden Alle gebieden van Vitens zijn beschermde gebieden

EN12 Impact van de bedrijfsvoering op biodiversiteit in beschermde gebieden en in gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde

2.6

G

EN14 Strategieën, huidige maatregelen en toekomstige plannen voor het beheersen van de gevolgen van de biodiversiteit (additionele indicator)

2.6

V

EN16 Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht (in tonnen CO2equivalent)

2.6.1 en 3.1

G

Alleen scope 1-emissies. Scope 2-emissies zijn vergroend met Nederlandse Windmolens

EN18 Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en gerealiseerde verlagingen

3.1

V

EnergieProgramma

EN21 Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming

4.1 en 1.5

V

Ons product is water van hoge kwaliteit, voor elke inwoner in ons voorzieningengebied

EN22 Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode

2.6.1 en 3.1

V

EN24 Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd, geëxporteerd of verwerkt afval dat als gevaarlijk geldt op grond van bijlage I, II, III en VII van de Conventie van Bazel en het percentage afval dat internationaal is getransporteerd (additionele indicator)

2.6.1 en 3.1

G

EN25 Benaming, grootte, beschermingsstatus en biodiversiteitswaarde van wateren en gerelateerde habitats die significante gevolgen ondervinden van de waterafvoer en -afvloeiing van de verslaggevende organisatie (additionele indicator)

2.6.2 tot 2.6.6

V

Onze Langetermijnvisie win-infrastructuur 2010-2040 analyseert mogelijke knelpunten in onze waterwinningen. Dit onderzoek is beschikbaar via www.vitens.nl. Via ons asset management werken wij aan de risicobeheersing in al onze gebieden. Activiteiten ondernomen in 2014 worden toegelicht in 2.6.

EN26 Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en diensten

3.1

V

Verdroging en infiltratie Schalterberg

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


5.3

ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN EN INDICATOREN VOOR VOLWAARDIG WERK

LA1

Samenstelling medewerkersbestand

2.2.1

G

Geen onderverdeling naar etniciteit

LA2

Personeelsverloop

2.2.1

G

Gemiddelde contractduur

LA6

Percentage van het totale personeelsbestand dat is vertegenwoordigd in formele gezamenlijke arbo-commissies van werkgevers en werknemers die bijdragen aan de controle op en advies over arbo-programma’s (additionele indicator)

2.2.5

G

Afdeling Arbo en verschillende Arbo-overleggen en Toolbox-meetings

LA7

Lost Time Injury Frequency

Managementbenadering arbeidsomstandigheden

V

2.2.5

V

LA11 Programma’s voor competentiemanagement en levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van medewerkers garanderen

2.2.7

V

LA13 Samenstelling van bestuurslichamen en medewerkersbestand

1.11

V

p29

Zie tabel hieronder

Sterk in je Werk

5.4

PRESTATIE-INDICATOREN MENSENRECHTEN V

Zie tabel hieronder

HR2

Percentage van belangrijke leveranciers en aannemers dat getoetst is op naleving van mensenrechten

2.6.7

G

Duurzaam inkopen

HR5

Vrijheid van vereniging en CAO-onderhandelingen

1.11

G

5.5

MAATSCHAPPELIJKE PRESTATIE-INDICATOREN V

Zie tabel hieronder

SO1

Percentage van de bedrijfsvoering met impact op de lokale omgeving

1.2 en 3.2

V

100% van de bedrijfsvoering heeft impact op de lokale (maatschappelijke) omgeving door water te leveren. Als we niet leveren (OLM) is het negatieve impact.

SO5

Standpunten ten aanzien van publiek beleid en deelname aan de ontwikkeling ervan, evenals lobbyen

2.6

V

Ons publieke standpunt aangaande schaliegas

SO9

Bedrijfsactiviteiten met een significante (potentiële) negatieve impact op de lokale omgeving

2.6, 3.1 en V 3.2

Managementbenadering mensenrechten

Managementbenadering maatschappelijke prestatie-indicatoren

SO10 Maatregelen om de (potentiële) negatieve effecten op de lokale omgeving te verminderen 5.6

PRODUCTVERANTWOORDELIJKHEID

PR5

Beleid ten aanzien van klanttevredenheid, met inbegrip van resultaten van onderzoeken naar de klanttevredenheid (additionele indicator)

2.6.2 tot 2.6.6

V

2.3

V

Managementbenadering gezondheid en veiligheid consumenten

V

Zie tabel hieronder

V = Volledig G = Gedeeltelijk

Ref.

Managementaanpak

DMA EC

Economie Economische prestaties en markten

4

V

Directie, staf

DMA EN

Milieu

3.1

V

Asset Management

Emissies, energie, papierverbruik en afval

3.1

V

Asset Management

DMA LA

Arbeid, training en diversiteit

2.2

V

Human Resources

Werknemers, werk/managementrelaties

2.2

DMA HR

Mensenrechten, arbeidsrecht, diversiteit

DMA SO

Maatschappij

Inkoop en vermogensbeheer

DMA PR

Rapportage

2.6.7

Verantwoordelijkheid

V

Human Resources en Ondernemingsraad

V

Human Resources

V

Facilitair Management

V

Asset Management

Samenleving

2.3

V

Communicatie

Fraude en Compliance

4

V

Finance & Control

V

Klant & Facturatie

2.1

V

Winning & Zuivering

Productverantwoordelijkheid Productinformatie Marketing, Communicatie

2.3

V

Netbeheer & Levering

Compliance

2.1

V

Laboratorium

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


1.15. Assurance-rapportage Assurance-rapport van de onafhankelijke accountant betreffende het duurzaamheidsverslag Aan: de Directie van Vitens N.V. De Directie van Vitens N.V. heeft ons gevraagd een beperkte mate van zekerheid over het in het jaarverslag opgeno men duurzaamheidsverslag 2014 te verschaffen. Naar onze mening vervult deze opdracht een rationeel doel zoals door Vitens N.V. toegelicht op pagina 24 en 25.

Onze conclusie Op basis van onze beoordelingswerkzaamheden en de ontvangen informatie concluderen wij dat met betrekking tot de duurzaamheidsinformatie in het duurzaamheidsverslag 2014, zoals opgenomen in de paragrafen 1.4 t/m 1.6, 1.12 t/m 1.14 en de hoofdstukken 2 en 3, ons niets is gebleken op basis waarvan wij zouden moeten concluderen dat het duurzaamheidsverslag geen, in alle van materieel belang zijnde aspecten, betrouwbare en toereikende weergave geeft van het beleid van Vitens N.V. ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen en de bedrijfsvoering, de gebeurtenissen en de prestaties op dat gebied in het verslagjaar, in overeenstemming met de Vitens N.V. verslag gevingscriteria. Onze conclusie dient gelezen te worden in de context van de rest van dit rapport. De basis van onze conclusie Waar we assurance over verschaffen Wij hebben het in dit jaarverslag opgenomen duurzaamheidsverslag 2014, zoals opgenomen in de paragrafen 1.4 t/m 1.6, 1.12 t/m 1.14 en de hoofdstukken 2 en 3, (hierna: ‘het duurzaamheidsverslag’) van Vitens N.V. te Utrecht beoor deeld. In het duurzaamheidsverslag legt Vitens N.V. verantwoording af over de maatschappelijke prestaties in 2014. Het duurzaamheidsverslag omvat een weergave van het beleid van Vitens N.V. betreffende maatschappelijk verant woord ondernemen en de bedrijfsvoering, de gebeurtenissen en de prestaties op dat gebied gedurende 2014. De reik wijdte van het duurzaamheidsverslag is door de Directie toegelicht in paragraaf 1.12, ‘Geïntegreerd jaarverslag’, pagina 24 en 25, van het jaarverslag. Een beoordeling is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid. De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn geringer in diepgang dan die bij een assurance-opdracht gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid. De in dit kader uitgevoerde werkzaamheden bestonden in hoofdzaak uit het inwinnen van inlichtingen bij functionarissen van Vitens N.V. en het uitvoeren van cijferanalyses met betrekking tot de infor matie opgenomen in het duurzaamheidsverslag. De mate van zekerheid die wordt verkregen bij beoordelingswerk zaamheden is daarom ook lager dan de zekerheid die wordt verkregen bij controlewerkzaamheden.

Beperkingen bij het onderzoek In het duurzaamheidsverslag is toekomstgerichte informatie opgenomen in de vorm van ambities, strategie, plannen, verwachtingen en ramingen. Inherent aan deze informatie is dat de werkelijke uitkomsten in de toekomst kunnen afwijken en daarom onzeker zijn. Wij geven geen zekerheid bij de veronderstellingen en de haalbaarheid van toe komstgerichte informatie in het duurzaamheidsverslag. Verslaggevingscriteria Vitens N.V. heeft haar verslaggevingscriteria ontwikkeld op basis van de G3.1 Guidelines van het Global Reporting Initiative (GRI). Deze zijn, samen met gedetailleerde informatie over de verslaggevingsreikwijdte, -processen en -methoden, toegelicht in paragraaf 1.12, ‘Geïntegreerd jaarverslag’, pagina 24 en 25, van het jaarverslag. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen assurance-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor onze conclusie te geven.

p30

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Begrip van verslaggeving- en meetmethodes De informatie waarop deze opdracht betrekking heeft dient te worden gelezen in de context van de verslaggevings criteria. Vitens N.V. is verantwoordelijk voor de selectie en toepassing van deze criteria. Het ontbreken van gevestigde praktijken ter beoordeling en meting van niet-financiële informatie biedt de mogelijkheid verscheidene, acceptabele meettechnieken toe te passen. Hierdoor kan de vergelijkbaarheid tussen entiteiten en in de tijd beïnvloed worden. Onze assurance-aanpak Materialiteit Wij passen materialiteitsniveaus toe tijdens de planningsfase en hebben deze niveaus opnieuw beoordeeld tijdens onze opdracht. Deze helpen ons in het vaststellen van de aard, tijdigheid en omvang van onze werkzaamheden en bij het beoordelen van het effect van geconstateerde afwijkingen op de gepresenteerde informatie, zowel individueel als geaggregeerd. Op basis van ons professionele oordeel hebben wij specifieke materialiteitsniveaus bepaald voor elk onderdeel van de duurzaamheidsinformatie. Onze werkzaamheden Wij zijn vereist onze beoordeling zodanig te plannen en uit te voeren dat een beperkte mate van zekerheid wordt verkregen dat het duurzaamheidsverslag geen afwijkingen van materieel belang bevat. Onze belangrijkste werkzaamheden bestonden uit: • het uitvoeren van een omgevingsanalyse en het verkrijgen van inzicht in de branche, relevante maatschappelijke thema’s en kwesties, relevante wetten en regels en de kenmerken van Vitens N.V. ; • het evalueren van de aanvaardbaarheid van het verslaggevingsbeleid en de consistente toepassing hiervan, waar onder het evalueren van de uitkomsten van de dialoog met belanghebbenden en de redelijkheid van schattingen gemaakt door het management; • het evalueren van het toepassingsniveau volgens de G3.1 Richtlijnen van GRI; • het afnemen van interviews met relevante medewerkers verantwoordelijk voor het aanleveren van informatie voor het duurzaamheidsverslag en het uitvoeren van interne controles op de gegevens in het duurzaamheidsverslag; • het beoordelen van de interne en externe documentatie, in aanvulling op interviews, om vast te stellen of de informatie in het duurzaamheidsverslag voldoende is onderbouwd; • het analytisch evalueren van data en trends. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen assurance-informatie voldoende en geschikt is als basis voor onze conclusie. Professionele en ethische standaarden Wij hebben onze beoordeling van het duurzaamheidsverslag verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder Standaard 3810N ‘Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen’ (hierna ‘Standaard 3810N’). Onze verantwoordelijkheden onder deze standaard zijn nader toegelicht in de ‘Onze verantwoordelijkheden’paragraaf van dit rapport. Wij zijn onafhankelijk van Vitens N.V., in overeenstemming met de ‘Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten’ (ViO) en overige relevante onafhankelijkheidsvereisten in Nederland. Daar naast hebben wij voldaan aan de ‘Verordening gedrags- en beroepsregels accountants’ (VGBA) en overige relevante vereisten.

p31

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Verantwoordelijkheden Verantwoordelijkheden van de Directie De Directie van Vitens N.V. is verantwoordelijk voor het opstellen van het duurzaamheidsverslag in overeenstemming met de Vitens N.V.-verslaggevingscriteria, inclusief het identificeren van stakeholders en het bepalen van materiële onderwerpen. De door de Directie gemaakte keuzes met betrekking tot de reikwijdte van het duurzaamheidsverslag en het verslaggevingsbeleid zijn uiteengezet in paragraaf 1.12, ‘Geïntegreerd jaarverslag’, pagina 24 en 25, van het jaarverslag. De Directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als zij noodzakelijk acht om het opstel len van het duurzaamheidsverslag mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude en fouten. Onze verantwoordelijkheid Op basis van onze werkzaamheden overeenkomstig Standaard 3810N is het onze verantwoordelijkheid een conclusie over het duurzaamheidsverslag 2014 te geven. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voor schriften en onze beoordeling zodanig plannen en uitvoeren dat een beperkte mate van zekerheid wordt verkregen dat het duurzaamheidsverslag geen afwijkingen van materieel belang bevat. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van het oordeel van de accountant, inclusief de analyse van risico’s op materiële afwijkingen in het duurzaamheidsverslag als gevolg van fraude of fouten. Tijdens deze risicoanalyses neemt de accountant de voor het opstellen van het duurzaamheidsverslag relevante interne beheersingsmaatregelen in overweging, om geschikte werkzaamheden te kunnen ontwikkelen. Deze hebben niet tot doel een oordeel over de effectiviteit van de interne beheersingsmaatregelen van Vitens N.V. te verstrekken. Een assurance-opdracht gericht op het verstrekken van een beperkte mate van zekerheid richt zich ook op het evalueren van de geschiktheid van het gehanteerde verslaggevingsraamwerk en de redelijkheid van schattingen gemaakt door management, evenals de beoordeling van de gehele presentatie van het duurzaamheidsverslag. Groningen, 30 maart 2015 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door: A.L. Koops-Aukes RA

p32

jaarverslag 2014

2

Hoofdstuk de oogst van 2014 2.1 BETROUWBAAR EN LEKKER WATER TEGEN DE LAAGSTE KOSTEN 2.2 ONZE MENSEN 2.3 RELEVANT VOOR DE KLANT 2.4 INVESTEREN IN INNOVATIE 2.5 DE WAARDE VAN WATER UITDRAGEN 2.6 ZUINIG OP ONZE BRONNEN EN DE WERELD OM ONS HEEN

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.1 BETROUWBAAR EN LEKKER WATER TEGEN DE LAAGSTE KOSTEN Waar het bij Vitens om draait, is kraakhelder: klanten ononderbroken een hoge kwaliteit water leveren. En dat tegen een zo laag mogelijke prijs. We zijn hier in 2014 goed in geslaagd. Dit blijkt onder meer uit indicatoren voor de waterkwaliteit en leveringszekerheid en de lage waterprijs. Om dit niveau in de toekomst te handhaven, moeten we alert blijven. Onze vakmensen scherpen ons op dit punt. Zij zien het als hun beroepseer om het beste water te leveren en de zekerheid van levering te garanderen. Ook onze klanten houden ons bij de les. Verder blijven we lessen trekken uit incidenten, bijvoorbeeld in Noord west-Friesland en Apeldoorn. Waar we ook scherp op blijven letten, is het verantwoord omgaan met publieke middelen. We zijn er daarom trots op dat onze operationele kosten laag zijn vergeleken met die van andere waterbedrijven: € 72 per aansluiting. Dit is het resultaat van inspanningen om steeds efficiën ter te werken. We handhaven dit via een aanpak van continu verbeteren. Lage kosten zijn de basis voor onze

lage tarieven. Als gevolg van onze procesverbeteringen streven wij ernaar om ook de komende jaren de jaarnota niet te laten stijgen. Dit is van groot maatschappelijk belang. Niet alleen omdat het voor veel mensen steeds moeilijker wordt om de eindjes aan elkaar te knopen, maar ook omdat het onze plicht is om onze primaire levensbehoefte tegen zo laag mogelijke kosten te leveren. Om betrouwbaar en lekker water te blijven leveren, zijn forse investeringen in onze ondergrondse en boven grondse infrastructuur nodig. Dat hebben we ook in 2014 weer gedaan. Van dat laatste was de opening van het vernieuwde productiebedrijf in Bilthoven een zicht baar uitvloeisel. We zullen onze investeringen in onze ondergrondse infrastructuur verder moeten opvoeren. Ook hierin willen we zo efficiënt mogelijk te werk gaan. Daarom gaan we innoveren. In onze in 2014 vastgestelde strategiewijziging richten we ons onder meer op het ver beteren van inzicht in de staat van ons leidingennet. Nieuwe technieken helpen ons onze infrastructuur in de gaten te houden en zo optimaal mogelijk te laten functioneren.

2.1.1 Cijfers aantal productiebedrijven

2014

Leidingnet (KM)

2013

96 96

49.098 49.021 2014

2013

p34

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


2.1.2 Waterkwaliteit

2.1.3 Benchmark

Een uitstekende waterkwaliteit heeft onze hoogste prioriteit. Dat blijkt ook uit onze score op de water kwaliteitsindex (WKI): 0,04.* Deze index laat zien in welke mate het drinkwater voldoet aan de wettelijke normen zoals bepaald in het Drinkwaterbesluit. Water dat exact voldoet aan deze normen krijgt een score ‘1’. Een score ‘0’ is het hoogst haalbare en wij proberen deze waarde zo dicht mogelijk te benaderen.

Jaarlijks worden de prestaties van de Nederlandse water bedrijven door branchevereniging Vewin met elkaar vergeleken. Uit de benchmark van 2014 blijkt dat Vitens in 2013 voor de eerste keer de laagste totale kosten per aansluiting van de sector heeft (€ 144, sector: € 174). Vitens heeft al jaren de laagste netto operationele kosten van de sector: € 72 per aansluiting (sector: € 98). Daar zijn we trots op: onze inspanningen om efficiënter te werken en onze kosten in de hand te houden werpen duidelijk vruchten af.

Een lage WKI betekent niet dat we achteroverleunen; we zoeken constant naar verbetering. Daarom zijn we in 2013 gestart met het onderzoek ‘Drinkwater en klant tevredenheid’. In de afgelopen 2 jaar hebben we klanten in gebieden waarin de watersamenstelling duidelijk verschilt, gevraagd om mee te doen met een online enquête. In de enquête kwamen zaken aan de orde als kleur, geur, smaak en hoeveelheid kalk. Hieruit bleek dat waterhardheid (een van de factoren die de WKI bepaalt) minder van invloed is op klantwaardering dan de mate waarin kalk zich afzet op sanitair en warm waterapparatuur. Dit laatste verschijnsel wordt niet meegenomen in de WKI. Toch vinden we dit als Vitens belangrijk. Daarom gaan we de manier waarop we ons water zuiveren zodanig aanpassen dat klanten minder last hebben van kalkafzetting. Dat brengt aanzienlijke kosten voor Vitens met zich mee, maar de maatschappe lijke kosten van waterzuivering zullen hierdoor dalen, bijvoorbeeld omdat apparatuur langer meegaat of omdat mensen geen waterontharders hoeven aan te schaffen. * De WKI wordt sinds 2013 conform richtlijnen van de ILT uitgedrukt in vier parametergroepen: gezondheidskundige parameters (acuut), gezondheidskundige parameters (niet-acuut), bedrijfstechnische para meters en klantgerichte parameters. In de grafische weergave worden de waarden voor de klantgerichte parameters weergegeven. In het jaar verslag van 2013 is gerapporteerd over de totale WKI.

Ondertussen kunnen we de gemiddelde waterrekening al jaren gelijk houden. Het variabele drinkwatertarief (exclusief belasting) van Vitens is in 2014 zelfs gedaald: van € 0,77 naar € 0,73 per m3. Wel zijn consumenten op jaarbasis € 5 meer vastrecht gaan betalen. Op basis van een gemiddeld kleinverbruik van 114 m3 blijft de gemid delde jaarnota exclusief belastingen met € 124 per jaar nagenoeg gelijk (€ 123 in 2013). Ook in 2015 en 2016 wil Vitens het drinkwatertarief niet laten stijgen.

Ontwikkeling variabel drinkwatertarief (e)

0,81 0,77 0,73 2014

waterkwaliteitsindex (WKI)

0,038 0,04

2013

2012

Netto operationele kosten per aansluiting (e)

2013

2014

72

p35

algemeen

jaarverslag 2014

Ondermaatse Leveringsminuten (OLM)

15:33 14:31 2014

2013

2.1.4 Storingen Met 96 productiebedrijven en ongeveer 49.000 kilometer leiding in de grond is het onvermijdelijk dat er soms wat stukgaat. Ook in 2014 hebben we te maken gehad met onvoorziene uitval van de drinkwaterlevering. In sep tember zat een deel van Noordwest-Friesland enige tijd zonder water door een storing in ons productiebedrijf in Noardburgum. En in november zaten honderden inwoners van Apeldoorn zonder water en gas, omdat zowel de water- als de gasleiding was gesprongen. Door een aantal grote storingen in 2014 komt onze OLM (Ondermaatse Leveringsminuten) met 15:33 minuten ruim 1 minuut hoger uit dan vorig jaar. Dit betekent dat klanten afgelopen jaar het gemiddeld iets meer dan een kwartier zonder water hebben moeten stellen. In Doorn en Driebergen hebben we in september 84 huishoudens een preventief kookadvies moeten geven vanwege de aanwezigheid van tetrachlooretheen (PER) in de bodem. Deze stof werd in de jaren ’70 en ’80 gebruikt voor het chemisch reinigen van kleding en heeft de bodem op sommige plekken in Doorn verontreinigd. In overleg met de gemeente Utrechtse Heuvelrug, provincie Utrecht en Stichting Bosatex hebben we preventief maatregelen genomen. Bij de betrokken huishoudens zijn de aansluitleidingen vervangen om te voorkomen dat de stof het drinkwater verontreinigt. In Kerkdriel klaagden klanten over een rare smaak aan het water. Daardoor kwamen we erachter dat er instellingen bij het productiebedrijf in Velddriel niet goed stonden. Gelukkig zijn dit enkele incidenten en is de water kwaliteit uitstekend. Dat laat onze lage WKI zien. Regelmatig oefenen we met onze crisispartners om de gevolgen van een langdurige of grootschalige uitval van drinkwater op te vangen. In oktober 2014 organiseerden we met Waterbedrijf Groningen en Watermaatschappij Drenthe (WMD) een oefening om de uitrol van onze nooddrinkwatervoorzieningen te testen. Dit gebeurde onder toeziend oog van inspecteurs van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de Veiligheidsregio Groningen.

de oogst van 2014

impactanalyse


Continuïteit en betrouwbaarheid van drinkwater zijn voor kwetsbare klanten als ziekenhuizen van extra belang. In mei 2014 heeft Vitens de themadag ‘Professio neel calamiteiten-management’ in samenwerking met Gelre Ziekenhuizen georganiseerd. Ziekenhuizen uit het gehele voorzieningsgebied en experts van Vitens wissel den over dit onderwerp van gedachten. Onderwerpen die aan bod kwamen, waren onder meer rollen en ver antwoordelijkheden en praktijkervaringen met drink watervoorziening aan ziekenhuizen tijdens calamiteiten.

2.1.5 Investeringen in infrastructuur Om ook op lange termijn een goede drinkwatervoor ziening te kunnen blijven garanderen, investeert Vitens in continuïteit en kwaliteit van het drinkwater. In 2014 bedroegen de investeringen € 117,6 miljoen (exclusief bijdragen derden), waarvan € 106,3 miljoen is geïnves teerd in ons leidingnet en onze productiebedrijven. Hiervan ging € 56,7 miljoen naar de ondergrondse infra structuur, zoals het vervangen van bestaande leidingen en het aanleggen van nieuwe leidingen. In de boven grondse infrastructuur is € 49,6 miljoen geïnvesteerd, zoals het bouwen en renoveren van productiebedrijven.

2.1.6 Infiltratievennen bij Schalterberg Sinds november 2014 zijn de infiltratievennen bij Schalterberg operationeel. Elk jaar gaan we maximaal 2 miljard liter water infiltreren in het waterwingebied. Het water dat wordt geïnfiltreerd in de vennen halen we via een 6 kilometer lange leiding uit het Apeldoorns Kanaal. Dit water komt in de vennen terecht, zakt weg in de zandige ondergrond van de vennen en vult daar door het grondwater aan. Ruim 90% van het water wordt na een natuurlijke filtering door de bodem weer terug gewonnen, waarna het wordt gezuiverd tot schoon en lekker drinkwater. Met deze maatregel behouden we de natuurwaarde van het gebied en garanderen we de drinkwaterwinning voor 90.000 omwonenden. De aan leg van de infiltratievennen behoort tot een pakket maatregelen dat hoort bij de Overeenkomst Duurzame Drinkwatervoorziening Gelderland (ODDG). Hierin heb ben de provincie Gelderland en Vitens afgesproken de drinkwatervoorziening in Gelderland opnieuw in te richten zodat deze toekomstbestendig is.

p36

jaarverslag 2014

2.1.7 Sluiting productiebedrijf Nieuwe Marktstraat Nijmegen Een gevolg van de afspraken die met Gelderland in de ODDG zijn gemaakt, is de sluiting van productiebedrijf Nieuwe Marktstraat in Nijmegen. De kwaliteit van het grondwater dat deze locatie gebruikt neemt af. Het kost steeds meer moeite en geld om de juiste kwaliteit drinkwater te leveren. Op lange termijn kunnen we de winning onvoldoende beschermen tegen verontreini gingen. Ook uit deze situatie blijkt maar weer eens hoe belangrijk het is dat we ons blijven inzetten voor het grondwaterbelang. Als gevolg van de sluiting gaan we vanaf eind 2015 de klanten in Nijmegen die water van dit productiebedrijf krijgen op een andere manier van water voorzien. Hier voor gaan we water aanvoeren vanuit productiebedrijf Fikkersdries bij Driel, dat wordt uitgebreid met extra capaciteit. Om dit mogelijk te maken moet een groot aantal nieuwe waterleidingen worden aangelegd, zoals een ruim 800 meter lange transportleiding in de uiter waarden van Beuningen en een van ruim 1.200 meter onder de Waal door. Klanten en andere betrokkenen die te maken krijgen met de ingrijpende gevolgen van deze werkzaamheden zijn hiervan op de hoogte gesteld.

2.1.8 Nieuwbouw Bilthoven In januari 2014 hebben we ons vernieuwde productie bedrijf in Bilthoven geopend. De vernieuwing was nodig omdat de zuiveringsinstallatie aan vervanging toe was. Ook loopt de kwaliteit van het grondwater dat Vitens hier wint terug, waardoor we grondwater uit diepere bodemlagen moeten gebruiken. Dit vraagt om een andere manier van zuiveren. Daarom is het productie bedrijf uitgebreid met een reinwaterreservoir van 1.200 m3, een spoelwaterbehandeling en een infiltratie vijver. Het project heeft € 4,5 miljoen gekost.

2.1.9 Nieuwbouw La Cabine Wingebied La Cabine in Arnhem krijgt een nieuw pomp gebouw. Daardoor is de levering van goed en schoon drinkwater aan minstens 200.000 mensen in Arnhem en omgeving ook voor de komende 50 jaar verzekerd. In oktober 2014 zijn we gestart met de bouw van een nieuw pompgebouw bij La Cabine, een groot en belangrijk productiebedrijf voor de regio Arnhem. De nieuwbouw, de inrichting van het complex en de herbeplanting van de omgeving kosten € 4 miljoen. De nieuwbouw die naar verwachting eind 2015 klaar is, vervangt een pomp gebouw uit de jaren vijftig.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.1.10 Friesland op de schop Het Friese wegennet wordt op vele plaatsen verbeterd. Dit vergt ook ingrijpende aanpassingen van het water leidingennet. In april 2014 zijn we gestart met de recon structie van belangrijke waterleidingen onder het toe komstige tracé van de snelwegen A6/A7 bij Joure. Het dieper plaatsen van de leiding is op diverse plaatsen nodig met het oog op de reconstructie van het verkeers knooppunt die Rijkswaterstaat in 2015 gaat uitvoeren. De bestaande leiding, de ‘wateraorta’ die het noord oosten van Friesland van drinkwater voorziet, was niet berekend op de druk van de nieuw aan te leggen wegen. Op 6 plekken onder het bestaande en nieuwe tracé heb ben we via gestuurde boringen nieuwe waterleidingen aangelegd op 10 tot 20 meter diepte. We hebben ook volop gewerkt aan aanpassingen van het leidingnet die nodig zijn vanwege de aanleg van de Centrale As. Dit is een nieuwe weg die wordt aangelegd tussen Dokkum en Garyp. Daarvoor dienen leidingen, waaronder belang rijke transportleidingen, te worden verlegd. Dit vergt 41 ingrepen. Tot slot is de laatste hand gelegd aan het omleggen van 3,5 kilometer aan waterleidingnet, nodig vanwege de aanleg van de Haak om Leeuwarden. Hierbij is onder meer gebruikgemaakt van gyroscopische boringen: een nieuwe techniek die het mogelijk maakt om de exacte locatie van een leiding te bepalen.

p37

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


p38

2.2 ONZE MENSEN Bij Vitens werken vakmensen met een schat aan ervaring. Zij werken gestructureerd, zijn leergierig en loyaal. Het watervak is boeiend en Vitens valt dankzij loopbaan mogelijkheden en internationale kansen in de smaak als werkgever. Mensen blijven lang in dienst, waardoor we, meer dan andere sectoren, kunnen bogen op een schat aan ervaring maar ook te kampen hebben met vergrijzing. Vitens werkt hard aan het moderniseren van het werk geverschap. Dit blijkt niet alleen uit ons in 2014 ver nieuwde hoofdkantoor in Zwolle met een werkomgeving die aansluit bij ons streven naar meer openheid en flexi biliteit. Het blijkt ook uit de energie die we steken in strategische personeelsplanning. In 2014 is dit in het grootste deel van de organisatie ingevoerd. Daardoor weten we beter wat per afdeling de competenties en toe komstige arbeidsmarktbehoeften zijn. Verder stimuleren we medewerkers om te werken aan hun gezondheid en inzetbaarheid in de toekomst. Dat hebben we in 2014

onder meer gedaan met de Gezondheidscheck en een bewustwordingsprogramma over inzetbaarheid met de titel Sterk in je Werk. Medewerkers zijn zelf verantwoor delijk voor het lang inzetbaar zijn en wij ondersteunen dat door een aantal gerichte programma’s. Onze medewerkers zijn de kern van ons bedrijf. Daarom is aandacht voor medewerkers en leiderschap van belang. In onze in 2014 vernieuwde strategie hebben we afgesproken te streven naar de kernkwaliteiten ‘fris vakmanschap’, ‘grensverleggend’ en ‘relevant voor de klant’. Fris vakmanschap is vakmanschap met oog voor vernieuwing en constructieve samenwerking. Grens verleggend staat voor ambitieus, innovatief en continu verbeteren. En met relevant voor de klant wordt bedoeld dat we oog hebben voor de wensen van de individuele klant en dat we de verantwoordelijkheid voelen hieraan te voldoen. Het gaat hier om het DNA van het bedrijf: wie zijn wij als Vitens’ werkgever en medewerkers?

2.2.1 Cijfers Aantal medewerkers

Contractduur (jaren)

1.072 1.072 331 330 2014

2013

2014

Gemiddelde leeftijd

49 49

2014

20,5 20,6 2013

2013

< 30 jaar

30-40 jaar

40-50 jaar

> 50 jaar

2014

2013

2014 2013

69 186 365 783 69 185 384 764

jaarverslag 2014

2.2.2 Medewerkerstevredenheid Onderzoek van Effectory naar de tevredenheid onder medewerkers, met een respons van bijna 80 procent,* laat zien dat de algehele tevredenheid iets is gedaald: van 7,3 naar 7,1. Vitens werkt nu enkele jaren met deze vorm van medewerkersonderzoek en gaat in 2015 op zoek naar een nieuwe vorm die beter aansluit bij de fase waarin de organisatie zich nu bevindt.

Cijfer MedewerkersOnderzoek*

7,3 7,1 2013

2014

* Het betrof hier een ijkmoment waarbij ook een deel van het inleenpersoneel heeft deelgenomen aan het onderzoek.

2.2.3 Nieuw hoofdkantoor Per 1 januari 2015 is in Zwolle officieel het nieuwe hoofd kantoor van Vitens geopend. In 2014 is het kantoor gron dig verbouwd om een werkomgeving te creëren die past bij flexibel werken, waardoor het kantoor nu een moderne en frisse uitstraling heeft. Het is een plek voor ontmoe ting en samenwerking die laat zien waar Vitens voor staat. We zijn een open, benaderbaar en flexibel bedrijf. Naast het hoofdkantoor zijn er nevenvestigingen in Arnhem (callcenter) en Leeuwarden (laboratorium) en blijven de kantoren in Utrecht, Arnhem, Lelystad en Leeuwarden beschikbaar als satellietlocaties met flexplekken.

2.2.4 Flexibel werken Vitens wil een moderne en flexibele werkgever zijn. Daarom gaan we continu na hoe we onze arbeids voorwaarden verder kunnen moderniseren en flexibel werken kunnen stimuleren. Flexibel werken kan bijdra gen aan een goede balans tussen werk en privé en aan efficiënt gebruik van (werk)tijd. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om efficiënter te reizen: alleen te reizen zo ver als nodig, indien nodig en bij voorkeur op een handig tijdstip. Flexibel werken geeft medewerkers meer keuzevrijheid, maar ook meer eigen verantwoordelijkheid. Voor de eigen werkresultaten, maar ook om duurzamer om te gaan met reisbewegingen. Van mei tot en met oktober 2014 heeft een aantal afdelingen deelgenomen aan de Proeftuin Mobiliteitsbudget: een vaste kilometer

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


vergoeding voor zowel zakelijk als woon-werkverkeer, ongeacht of de afstand met de auto, het openbaar vervoer of op een andere manier wordt afgelegd. Dit stimuleert medewerkers om kritisch naar hun reisbewegingen te kijken en duurzame vervoerskeuzes te maken. Per 1 januari 2015 is het m obiliteitsbudget voor de hele organisatie ingevoerd.

2.2.5 Veiligheid Vitens besteedt veel aandacht aan veiligheid en de preventie van ongevallen. Met de juiste veiligheidsmaat regelen willen we zorgen voor een LTIF (Lost Time Injury Frequency) van minder dan 1 per één miljoen gewerkte uren. Hiervoor zijn al in 2013 nieuwe risico-inventarisa ties uitgevoerd voor de meest risicovolle processen. Op basis van deze inventarisaties is een programma opgezet om de risico’s significant te verminderen. Dit heeft echter nog niet geleid tot een afname van het aantal ongeval len. In 2014 zijn 38 ongevallen gemeld (2013: 34). Kijkend naar de oorzaken van veel ongevallen liggen deze bijna altijd bij een te laag niveau van veiligheidsbewustzijn binnen de organisatie, waardoor onvoldoende doordacht wordt gehandeld bij het uitvoeren van werkzaamheden. In 13 gevallen (2013: 11) hebben deze ongevallen geleid tot verzuim van de werknemer vanaf drie dagen.** Het in 2014 opgestarte veiligheidsbewustzijnsprogramma ‘!K werk veilig’ en de eind 2014 gestarte implementatie van Laatste Minuut Risico Analyses (LMRA) bij start van werkzaamheden moeten leiden tot een daling van het aantal o ngevallen (met v erzuim). De eerste positieve tekenen van de ingezette koers zijn al zichtbaar door de stijging van het aantal gemelde gevaarlijke situaties in de tweede helft van 2014; het tijdig melden van situaties (vanuit veiligheidsbewustzijn) zorgt voor het voorkomen van ongevallen.

Lost Time Injury Frequency (per miljoen gewerkte uren)**

5,39 4,52

2014

2013

** V anaf 1 januari 2015 berekenen we de LTIF volgens de centrale IF-berekeningsmethode VCA, waarbij de LTIF wordt berekend op basis van het aantal ongevallen met verzuim de dag volgend op het incident.

p39

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.2.6 Ziekteverzuim

2.2.8 Gezondheidscheck

In 2014 bedroeg het ziekteverzuim 4,5%. Dit is hoger dan in 2013 (4,3%) en ook hoger dan het landelijk gemid delde van 3,7% (eerste drie kwartalen van 2014) maar iets lager dan het sectorgemiddelde (4,6%). Een mogelijke oorzaak van het relatief hoge verzuimpercentage is dat de gemiddelde leeftijd bij Vitens hoger is dan van de beroepsbevolking. Hierdoor zijn er relatief veel mede werkers die langer ziek zijn, waardoor het verzuim percentage stijgt. De gezondheid van onze medewerkers heeft constant onze aandacht.

Het programma ‘Sterk in je Werk’ gaf medewerkers in 2014 de mogelijkheid om mee te doen aan de Gezond heidscheck (Preventief Medisch Onderzoek). Door een online vragenlijst in te vullen, kregen ze inzicht in onder meer hun werkvermogen en leefstijl en op welke punten ze actie kunnen ondernemen. Aanvullend konden ze meedoen aan een fysieke test om conditie, BMI en cholesterol te meten. De online vragenlijst is door 942 medewerkers ingevuld en 646 medewerkers deden mee aan de fysieke test.

Ziekteverzuim (%)

4,52 4,31 2014

2013

2.2.7 Sterk in je Werk De wereld en Vitens staan niet stil. Een nieuwe werke lijkheid brengt nieuwe uitdagingen met zich mee en vraagt soms iets anders van medewerkers dan ze gewend zijn. Daarom stimuleren we medewerkers om kritisch naar hun eigen werksituatie te kijken. Halen mensen nog wel plezier uit hun werk? En kunnen ze dit met energie en kracht blijven uitoefenen? Voor wie een antwoord op deze vragen wil vinden, hebben we het pro gramma ‘Sterk in je Werk’ ontwikkeld. Dit programma stimuleert medewerkers te kijken naar de werksituatie, werkdruk, gezondheid, vitaliteit en de juiste werk-privébalans. Medewerkers kunnen workshops volgen, krijgen tips voor goede gesprekken met leidinggevenden of kun nen een krachtbronanalyse laten doen. In 2014 hebben 89 medewerkers deelgenomen aan het programma.

2.2.9 Diversiteit Met ons bedrijf staan we middenin de samenleving in al haar diversiteit. Die diversiteit is op dit moment niet zichtbaar in ons personeelsbestand. Neem bijvoorbeeld de verhouding van mannen en vrouwen die werkzaam zijn bij onze organisatie. Op dit moment wordt ongeveer een kwart van alle plaatsen binnen ons gehele bedrijf bezet door vrouwen. Van alle 86 managementposities binnen Vitens worden 20 plekken bezet door vrouwen. Dit aan tal moet over de gehele linie dan ook omhoog. Daarom heeft Vitens op 3 juni 2014 het Charter ‘Talent naar de Top’ ondertekend. Hiermee beloven we ons in te spannen voor meer vrouwen op topposities binnen het bedrijf. Vanuit de Werkgeversvereniging Waterbedrijven (WWb) nemen we samen met de Werkgeversverenigingen WENb (Energie-, Afval & Milieu, Kabel- & Telecomsector) het voor touw in de uitvoering van het Sociaal Akkoord om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Zo geven we invulling aan Inclusief Werkge verschap: het in dienst nemen én houden van mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, zoals arbeidsgehandicapten, langdurig werklozen en mensen in de bijstand. Hiervoor is het project ‘Samenwerken & Verbinden’ opgestart, dat organisaties helpt bij de reali satie van de afspraken om mensen met een arbeids beperking aan het werk te helpen. In het kader van dit project wil Vitens de komende 10 jaar 50 mensen met een arbeidshandicap een reguliere baan aanbieden.

Vrouwen in managementposities (%)

23 21 2014

2013*

*H et aantal vrouwen in managementposities is niet gerapporteerd in het jaarverslag 2013.

p40

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.3 RELEVANT VOOR DE KLANt De razendsnelle opkomst van mobiel internet heeft grote gevolgen. Meer dan ooit verwachten klanten hun zaken razendsnel te kunnen regelen. Als hun iets niet bevalt, dan maken ze dit publiek via de social media. Dit heeft grote gevolgen voor organisaties met veel klanten zoals Vitens. We merken dat onze clientèle steeds vaker kiest voor de digitale weg, of het nu gaat om een ver huizing of een factuur. Op die veranderende behoeften spelen we in met bijvoorbeeld webcare en Mijn Vitens. Zo hebben we in 2014 een nieuw proces ingericht waar door we klanten vaker in één keer kunnen helpen. In het merendeel van de gevallen kunnen we problemen die klanten telefonisch aan ons melden direct oplossen. Vitens kijkt verder dan schermen van computers en smartphones breed zijn. We hechten ook aan een meer diepgaande dialoog met klanten, onder meer tijdens open dagen. Verder beseffen we dat niet iedereen mee kan of wil in de digitalisering. Als publiek bedrijf is het onze plicht om ook groepen in de samenleving te bedienen die afwijken van het gemiddelde en aandacht te hebben voor mensen die niet mee kunnen komen.

Uit verscheidene indicatoren blijkt dat we goed presteren in de ogen van klanten. De klanttevredenheid is gemid deld over het jaar uitgekomen op 7,9. Ook de bereik baarheid was, na een valse start, met 95% goed. Verder bedroeg het servicelevel bij klachten 98% (streefcijfer: 95%). Vanwege de goede prestaties in leveringszekerheid en klanttevredenheid lijkt extra focus op het omgaan met klanten wellicht onnodig. Toch hebben we van ‘customer excellence’ een hoofdpijler in onze vernieuwde strategie gemaakt. Want wij geloven dat het nog beter kan en – gezien de snelle veranderingen – ook moet. Zo zal het in de toekomst mogelijk moeten worden om storingen sneller te signaleren of zelfs voor te zijn. Wij willen een bedrijf zijn dat net zo snel als de wereld van onze k lanten meebeweegt en tegelijkertijd oog heeft voor de wensen van alle soorten klanten.

Bereikbaarheid (%)

95,3 92,7

2.3.1 Cijfers Aantal klanten

2014

2013

2014

2013

5,6 5,5 miljoen

Gem. verbruik huishouden (kleinverbruik in m3)

miljoen

201 3

201 4

Klanttevredenheid algemeen

7,9 8,0

114 116 2014

2013*

*H et werkelijk verbruik per huishouden is over 2013 lager uitgekomen dan gerapporteerd in het jaarverslag 2013. Het totaal ingeschatte waterverbruik per ultimo 2013 dat in 2014 zou worden gefactureerd is te hoog geweest ten opzichte van de werkelijke facturatie.

p41

algemeen

jaarverslag 2014

2.3.2 Klantcontact In 2014 hebben we exclusief storingsmeldingen ruim 533.000 klanten telefonisch te woord gestaan en met een kleine 150.000 schriftelijk of per e-mail contact gehad. Vergeleken met 2013 zien we een verdere ver schuiving van deze kanalen naar Mijn Vitens, waarmee klanten online hun waterzaken kunnen regelen. Van de verhuizingen wordt nu 65% automatisch via onze web site doorgegeven, het doorgeven van meterstanden gebeurt voor bijna 64% via internet en vele klanten ont vangen hun factuur inmiddels digitaal. Ook de klassieke acceptgiro kunnen klanten digitaal ontvangen en snel en eenvoudig betalen via hun eigen bank. Hiermee ont wikkelen en professionaliseren we ons steeds verder op het gebied van online dienstverlening. De telefonische bereikbaarheid lag in het begin van 2014 beneden onze norm. De oorzaken waren een hoog ziekteverzuim en IT-problemen. Daarom hebben we extra telefoonteams ingezet. Dit heeft ervoor gezorgd dat klanten ons in het tweede deel van 2014 beter konden bereiken.

de oogst van 2014

impactanalyse

Aantal ontvangen calls (excl. storingen)

533.161 537.147 2014

2013

wachttijd telefoon (sec.)

41 55

Aantal mails en post

2014 2014

149.869 105.142

2013

p42


2013

Meterstanden digitaal doorgegeven (%)

63,7 49,8

2014

2013

Automatische incasso digitaal (%) Verhuizingen doorgegeven via internet (%)

2014

2013

64,7 54,3

€ 48,2 € € 38,7

2014

2013*

* Hierover is in 2013 niet gerapporteerd.

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.3.3 Optimalisering klantprocessen

2.3.5 Dialoog met klanten

In 2012 zijn we gestart met de invoering van het Business Proces Managementsysteem (BPMS) om onze klant processen te optimaliseren. Dankzij de invoering van nieuwe klantprocessen en een herinrichting van de organisatie kunnen we klanten vaker in één keer helpen (First Time Fix). In 2014 is dit project volledig afgerond. In 2015 zal het accent nog verder verschuiven naar het verder verbeteren van onze online dienstverlening.

Het contact met klanten is Vitens veel waard. Zij vertel len ons wat we goed doen en wat er beter kan. Daarom wachten we niet af tot ze contact met Vitens zoeken, bijvoorbeeld via telefoon, e-mail of post. Ons webcareteam gaat op Twitter met klanten in gesprek en op Facebook voorzien we klanten actief van relevante infor matie en laten we zien hoe ze meer uit (kraan)water kunnen halen. Met succes, want in 2014 mochten we onze 11.000ste volger verwelkomen. Dat aantal zegt natuurlijk niet alles, dus meten we ook de mate van interactie op onze Facebookpagina. Die is met een gemiddelde waarde van 38 IPM+ (Interaction Per Mille) hoog. Maar lang niet iedereen is actief op social media. Daarom zijn we in november van afgelopen jaar met een digitale nieuwsbrief gestart. Eind 2014 hadden zich al 150.000 klanten aangemeld.

2.3.4 Convenant Iedereen Financieel Fit! Drinkwater is een eerste levensbehoefte. Vitens zet zich daarom tot het uiterste in om te voorkomen dat klanten onnodig worden afgesloten. Met dat doel tekende Vitens in oktober 2014 het convenant ‘Iedereen Financieel Fit!’ van de Gemeente Leeuwarden. Met het convenant wil de gemeente Leeuwarden samen met haar partners schuldenproblematiek eerder signaleren en inzetten op preventie van betalingsproblemen. Dit is de derde samenwerking die Vitens aangaat met een gemeente op het gebied van het vroeg signaleren van betalingsproblemen. We maken graag afspraken met gemeentes om ervoor te zorgen dat iedereen water heeft en houdt, ook als het financieel moeilijk is voor de klant. We willen dan ook op termijn graag meer van dit soort samenwerkingen aangaan om te helpen de schuldenproblematiek te bestrijden. Vitens tekende in 2007 al een convenant met de Neder landse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK). Dit convenant bevat afspraken tussen Vitens en alle bij de NVVK aangesloten kredietbanken. Voor klanten van Vitens betekent dit dat, zodra zij een oplossing hebben gevonden voor hun financiële problematiek, Vitens te allen tijde het verzoek van de stads- of kredietbank volgt. Als een klant op de wachtlijst staat voor een intake bij de schuldhulpverlenende instantie, zet Vitens de incassoprocedure tijdelijk stop in afwachting van het advies van de stads- of kredietbank.

In 2014 hebben we twee keer de open dagen Watermakers georganiseerd, in Oldeholtpade op 17 mei en in Hengelo (Gld.) op 23 september. Tijdens Watermakers openen we speciaal voor klanten de deuren van een productie bedrijf, dat normaal gesproken niet toegankelijk is voor publiek. Bezoekers kunnen op een interactieve en informele manier zien en ervaren wat er allemaal komt kijken bij het winnen, zuiveren en leveren van hun kraanwater. Daarnaast kunnen zij al hun vragen over drinkwater stellen aan medewerkers van Vitens. K inderen mogen zelf aan de slag met leuke activiteiten, zoals waterproefjes, water proeven, repareren van een lek en een Watermakers-speurtocht. Circa 3.000 mensen kwamen in 2014 op de twee edities van Watermakers af.

p43

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


2.4 INVESTEREN IN INNOVATIE Vitens investeert in vernieuwende technieken die kun nen bijdragen aan waterkwaliteit en een soepele, betrouwbare en duurzame winning en distributie. Als grootste drinkwaterbedrijf in een echt waterland zijn wij het aan onze stand verplicht om hierin voorop te lopen. Daar komt bij dat wij geloven dat innovatie ons bedrijf aantrekkelijk maakt voor talent en bestaande medewerkers. Verder verwachten wij zo onze kosten te kunnen verlagen en klanten beter te kunnen bedienen. In 2014 zijn weer mooie innovaties opgestart of een nieuwe fase ingegaan. Zoals een onderzoek naar het DNA van water, dat poogt meer inzicht te krijgen in hoe water zich gedraagt. Een ander voorbeeld is de innova tieve waterput die brak van zoet grondwater kan scheiden. Deze vinding stelt ons in staat om een deel van het wingebied bij Noardburgum opnieuw in gebruik te nemen en is ook geschikt voor wereldwijde export, omdat ook andere kustgebieden kampen met dezelfde verziltingsproblematiek. We investeren overigens niet alleen in vernieuwingen van onze winningen en ons leidingnet, maar ook in innovaties bij particulieren en zakelijke klanten. In Leeuwarden hebben we bij 22 huis

2.4.1 Cijfers

houdens systemen geïnstalleerd die online inzicht ver schaffen in wateren energieverbruik. En in Arnhem hebben we 45 zakelijke locaties voorzien van een nieuwe technologie om watermeters op afstand realtime uit te kunnen lezen. Onze meest in het oog springende innovatie is een sensorensysteem dat live lekken kan signaleren en lokaliseren. Na geslaagde experimenten op kleine schaal in onze Vitens Innovation Playground hebben we in 2014 besloten de sensoren in het hele Friese waternet te gaan testen. Dit is een eerste stap naar een toekomst waarin we storingen en problemen met de waterkwali teit eerder opsporen en mogelijk voorkomen. En daar blijft het niet bij. In 2014 testten we ook verschillende technieken die meer inzicht kunnen verschaffen in de conditie van onze infrastructuur. Het is onze ambitie om veel meer kennis te verzamelen over de toestand van onze leidingen en locaties. En om meer te doen met de data die we verzamelen. Niet alleen om storingen te voorkomen, maar ook om onze investeringen in ver vanging en onderhoud beter te kunnen plannen.

investeringen (€ miljoen)

2014

2013

118 124 bovengronds (€ miljoen) 2014

50 49 2013

ondergronds (€ miljoen) 2014

57 66 2013

overig (€ miljoen) 2014

11 9 2013

p44

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


inkomsten uit restproducten (€)

686.721

495.444 2013*

2014

* Hierover is in 2013 niet gerapporteerd.

2.4.2 Laboratorium

2.4.3 Vitens Innovation Playground (VIP)

Het moderne laboratorium van Vitens in Leeuwarden verwerkt dagelijks vele honderden watermonsters en is grotendeels geautomatiseerd. Zowel de logistieke midde len als de geavanceerde meetapparatuur zorgen voor een grote efficiency en een hoge kwaliteit. Het micro biologische en chemische onderzoek wordt uitgevoerd onder de strengste kwaliteitseisen. Het Vitens-laborato rium is volledig geaccrediteerd door de Raad voor Accre ditatie en voldoet aan de NEN-EN-ISO/IEC 17025-norm.

In 2012 is de Vitens Innovation Playground gestart in Noardburgum, Friesland. Hier ontwikkelt Vitens de watertechnologie van de toekomst. We werken bijvoor beeld met een sensorensysteem aan een intelligente watervoorziening. Op die manier kan het waterleiding net in de toekomst realtime informatie geven over waterkwaliteit en lekkages. Zo zijn we soms al, voordat de klant iets afwijkends merkt, op de hoogte en kunnen we klanten dus veel sneller informeren en ingrijpen. Na kleinschalige tests is in 2014 besloten om het sensor systeem vanaf 2015 in heel Friesland te installeren.

Drinkwaterbedrijven hebben volgens de Drinkwaterwet een controletaak op drinkwaterinstallaties die zijn aan gesloten op het openbare drinkwaternet. Het team Controle & Beheer Drinkwaterinstallaties (C&B Dwi) van Vitens controleert bestaande en nieuwe installaties op veiligheid en/of legionella. Dit is een opgedragen taak van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, afde ling Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Vitens is de controlerende instantie in het eigen verzorgings gebied en ILT de handhaver van de wetgeving. De controles van drinkwaterinstallaties zijn afgelopen jaar geautomatiseerd. Hierdoor kunnen de controleurs effectiever worden ingezet, kan het aantal af te leggen bezoeken worden verhoogd en de kwaliteit verbeterd. In 2014 zijn 15.906 controles uitgevoerd (14.306 in 2013). Naast reguliere controletaken heeft het Vitens-laborato rium een actieve rol in innovaties. Zo is de aanwezige expertise op het gebied van waterkwaliteit van groot belang bij de ontwikkeling van de Vitens Innovation Playground (VIP). Daarnaast zijn we in 2014 gestart met onderzoek naar het DNA van water. Dit gaat uit van het idee dat elk soort water een eigen vingerafdruk heeft aan de hand waarvan steeds beter is te voorspellen hoe dat water zich ‘gedraagt’. Deze innovatieve aanpak maakt het mogelijk om de microbiologische kwaliteit van het drinkwater van bron tot kraan gedetailleerder te monitoren en sneller actie te ondernemen wanneer dat nodig is.

Vitens ontwikkelt de VIP niet alleen. Ook Waterleiding maatschappij Drenthe, PWN, Waterbedrijf Groningen en WLN (WaterLab Noord) dragen sinds 2014 allemaal actief bij aan de ontwikkeling van de VIP. Daarnaast leidt Vitens het consortium SmartWater4Europe. Samen met het Londense waterbedrijf Thames Water, Acconia Agua uit Spanje en de Franse Universiteit van Lille testen we sensoren en software in een gezamenlijk leidingnet in vier proeftuinen, waaronder de VIP. Hiervoor ontvangt het consortium een bijdrage van in totaal € 6 miljoen van de Europese Commissie.

2.4.4 Slimme meters Klanten willen graag meer inzicht in hun wateren energieverbruik. In Leeuwarden is bij 22 huishoudens een systeem geïnstalleerd waarmee bewoners online inzicht krijgen in hun wateren energieverbruik. Hier toe is de watermeter gekoppeld aan de slimme energie meter in huis. Op basis van de gebruikerservaringen wordt het systeem doorlopend doorontwikkeld en werken we aan een app waarmee het systeem ook via de smartphone kan worden bediend. In Arnhem testen we een nieuwe technologie om water meters bij zakelijke klanten op afstand realtime uit te lezen. Deze technologie heet Automatic Meter Reading

p45

jaarverslag 2014

(AMR). Inmiddels zijn 45 locaties voorzien van deze nieuwe technologie. Doel van AMR is om klanten te voorzien van realtime verbruiksinformatie én het facturatieproces binnen Vitens hiermee te verbeteren. De komende maanden wordt deze pilot voortgezet en in de zomer van 2015 wordt bepaald of en tegen welke voorwaarden AMR zal worden aangeboden aan andere zakelijke klanten.

2.4.5 Humuszuur In 2013 introduceerde Vitens een techniek waarmee humuszuur, dat van nature in de Friese bodem voorkomt, nuttig kan worden ingezet nadat het via zuiverings technieken uit het water wordt gehaald. De techniek behelst een efficiënte toepassing van ionenwisseling, waarmee ook van moeilijk te zuiveren grondwater perfect drinkwater te maken is, in combinatie met ver schillende bestaande membraantechnieken. De reststroom van drinkwater wordt door een speciale installatie op Spannenburg gesplitst in drie producten: water, zout en humuszuur. Water en zout worden vol ledig hergebruikt in het productieproces. Het humus zuur kan Vitens opwaarderen tot een product dat inmiddels toegepast wordt in de agrarische sector als plant- en bodemverbeteraar. In 2014 is de techniek ver der ontwikkeld en hebben we 914 ton humuszuur nuttig weten toe te passen. Dat heeft nog een gunstig bijeffect: in tegenstelling tot bijvoorbeeld mest levert humuszuur geen bodemvervuiling op. Zo beschermen we dus ook onze drinkwaterbronnen. Vanaf 2015 gaan we deze innovatie samen met advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV wereldwijd vermarkten.

2.4.6 Slimme put Door innovatie kunnen we een deel van het wingebied bij het Friese Noardburgum weer in gebruik nemen. Dit was als gevolg van verzilting van het grondwater sinds 1993 niet meer in gebruik. Als oplossing voor dit pro bleem ontwikkelde Vitens in samenwerking met part ners een slimme waterwinput. Hiermee kan zoet water uit de bodem worden gehaald zonder dat het verzilt door het aanwezige brakke water. De slimme put is een project van Vitens, KWR Watercycle Research Institute en Koninklijke BAM Groep en is mede gefinancierd middels de Toeslag voor Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI-toeslag).

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.4.7 Hydrochip Samen met TNO, STOWA, Waternet en het Hoogheem raadschap Hollands Noorderkwartier ontwikkelen we de Hydrochip. Dit is een moleculaire technologie waar mee sneller en betrouwbaarder kan worden gemeten hoe schoon water is en welke maatregelen nodig zijn als het water vervuild is. De Hydrochip heeft in maart 2014 de derde prijs in de wacht gesleept bij de uitreiking van De Vernufteling 2014, een jaarlijkse prijs voor het meest vindingrijke project van een ingenieursbureau. Ook is de Hydrochip te zien in Micropia, het museum waarin micro-organismen centraal staan. Dankzij de chip weet Micropia precies hoe het met de waterkwaliteit en de algen die daarin leven gesteld is.

2.4.8 Innovatie in de ondergrond In 2014 heeft Vitens een aantal nieuwe inspectie technieken getest. Een voorbeeld is inspectie van het waterleidingnet door robots met camera’s, ultrasoon en akoestische sensoren. Met deze innovatieve techniek is van 10 kilometer waterleiding in kaart gebracht in welke staat deze zich bevindt. Ook onderzoeken we de mogelijkheden voor het ‘sleufloos’ vervangen van water leidingen door bijvoorbeeld relining. Daarbij worden de leidingen van binnenuit versterkt en hoeven niet te worden opgegraven. Dit levert veel minder overlast voor de omgeving op.

p46

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


2.5 DE WAARDE VAN WATER UITDRAGEN Water is een eerste levensbehoefte en een betekenisvol duurzaam product. Toch werd de stem van drinkwater bedrijven in het verleden wel eens te weinig gehoord. Vitens wil hierin verandering brengen. Als grootste drinkwaterbedrijf zijn we een waterautoriteit en moeten we opkomen voor de belangen van water en water winning. Dit verdient in onze ogen meer aandacht bij de politiek, bijvoorbeeld bij discussies over schaliegas winning of de Structuurvisie Ondergrond (STRONG). We zien dat het steeds vaker lukt om drinkwater bij de politiek op de agenda te krijgen. Het is onze plicht om ervoor te zorgen dat onze kostbare bronnen ook over 50 jaar nog de bron kunnen zijn voor het beste kraanwater in de wereld. Een ander streven van Vitens is om het eigen product meer onder de aandacht te brengen. Te weinig mensen weten nog dat we in ons land het beste kraanwater ter wereld hebben. In 2014 hebben we daarom weer hard gewerkt aan de promotie van ons product. We deden dit via scholen, in samenwerking met gemeenteraden en tijdens grote evenementen, zoals de Nijmeegse Vier daagse. We geloven sterk in de kracht van ons verhaal in combinatie met het daadwerkelijk beschikbaar maken van kraanwater in de openbare ruimte. Onze inspan ningen lijken niet voor niets. Onderzoek laat zien dat kraanwater aan populariteit wint. We zien het ook als een maatschappelijke verantwoorde lijkheid om consumenten te wijzen op de relatie tussen water en energie. Dit heeft in verhouding een grote duurzame impact. Het belang van zuinig gebruik brach ten we onder meer onder de aandacht via de test Warm WaterWijzer. Deze geeft inzicht in het verbruik van warm water bij huishoudens. We prikkelen de mensen na het doen van deze test om waterbesparende produc ten aan te schaffen.

2.5.1 Waterkennis.nl Via ons gratis online lesprogramma kunnen basisschool kinderen alles leren over water. Op Waterkennis.nl staan 9 lessen over alle aspecten van (kraan)water, zowel in Nederland als in het buitenland. In 2014 hebben we een extra les over de samenstelling van de ondergrond toegevoegd. Inmiddels maken bijna 600 scholen gebruik van Waterkennis.nl.

2.5.2 Water en energie Maar weinig mensen weten dat bijna 20% van het gas verbruik thuis wordt gebruikt voor het opwarmen van water voor de keuken en badkamer. Daarom heeft Vitens de WarmWaterWijzer ontwikkeld: een online tool waarmee klanten kunnen besparen op wateren energieverbruik in het hele huis. In 2014 hebben 19.425 mensen de WarmWaterWijzer ingevuld. Ook in 2014 was Vitens actief als partner bij Water Spaarders, een initiatief van Unilever, het Wereld Natuur Fonds en de Missing Chapter Foundation. Via Waterspaarders leren we kinderen en hun ouders via scholen op een positieve manier over bewust gebruik van warm water.

Aantal scholen dat Waterkennis.nl gebruikt

2014

598 540

2013

deelnemers WarmWaterWijzer

19.425

p47

jaarverslag 2014

2.5.3 Kraanwaterpromotie Nederland staat bekend als het land met het beste kraan water ter wereld. Dat er altijd water van bronwater kwaliteit uit de kraan stroomt, realiseren zich echter nog onvoldoende mensen. Daarom voert Vitens sinds 2013 actief campagne om het Nederlandse kraanwater steviger op de kaart te zetten. Niet omdat we er meer van willen verkopen, maar omdat we dat als onze maat schappelijke taak zien. We waren in 2014 weer aanwezig op verschillende festivals: de Nijmeegse Vierdaagsefeesten, De Parade in Utrecht en Welcome to the Village in Leeuwarden. A llemaal evenementen die vanuit principe voor kraan water kiezen, en Vitens ondersteunt ze hierbij. Verder hebben we als gevolg van de samenwerking met PEC Zwolle geprobeerd sportende jeugd aan het kraanwater te krijgen. We hebben acties georganiseerd waarmee voetbal-, hockey- en tennisclubs een watertappunt konden w innen. We helpen de Johan Cruijff Foundation bij het plaatsen van watertappunten. Dankzij steun van de Postcode Loterij krijgen Cruijff Courts, de moderne versie van het aloude trapveldje, een watertappunt dat Vitens kosteloos aansluit. De eerste tappunten zijn eind 2014 in gebruik genomen. Ook hebben we rondom de gemeenteraadsverkiezingen in maart de actie ‘Stem voor Kraanwater’ gehouden, bedoeld om kraanwater bij de gemeenteraad op tafel te krijgen. 120 Nederlandse gemeenten sloten zich aan bij het initiatief. In december hebben we een fles met 1.000 liter kraan water op station Utrecht Centraal en later op het Vredenburg in Utrecht neergezet. Met deze 3,5 meter hoge eyecatcher zetten we ons product letterlijk en figuurlijk op een voetstuk en lieten we zien wat het kost om een jaar lang kraanwater te drinken: ongeveer € 1. Afgelopen zomer hebben we gemeten wat het effect is van deze inspanningen. Uit onderzoek blijkt dat 14% van de Nederlanders ‘Kraanwater graag’ kent, dat 32% kraanwater meer waardeert door ‘Kraanwater graag’ en dat 12% vaker om kraanwater is gaan vragen. Dat zijn bemoedigende resultaten maar we zijn er nog niet. Daarom gaan we ook in 2015 door met het promoten van ons mooie product, bijvoorbeeld door een samen werking met de Bevrijdingsfestivals.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Effect campagne ‘Kraanwater graag’ Stijging waardering voor kraanwater (%)

12

32 aangesloten watertappunten

2014

Stijging kraanwaterconsumptie (%)

2013

18 54

p48

jaarverslag 2014

2.5.4 Internationale activiteiten Samen met Evides Waterbedrijf, WML en Waterbedrijf Groningen werkt Vitens aan ontwikkelingsprojecten. We delen onze kennis om sanitaire en drinkwatervoor zieningen in stedelijke gebieden in Afrika, Azië en ZuidAmerika te verbeteren. Vitens Evides International (VEI) investeert zelf in deze projecten, maar krijgt ook steun van andere donoren, zoals de Wereldbank. Voor mede werkers van Vitens biedt VEI een kans om buiten de gebaande paden te treden. In 2014 voerde VEI 40 pro jecten uit waarmee de toegang tot schoon drinkwater en betere sanitaire voorzieningen wordt verbeterd. 101 medewerkers van Vitens reisden af naar een van de 19 landen waar VEI actief is om hun steentje bij te dragen. Ook klanten van Vitens kunnen helpen door donateur te worden van Water for Life. De projecten van Water for Life zijn gekoppeld aan het werk van VEI en worden dus ook uitgevoerd door medewerkers van Vitens, Evides Waterbedrijf, WML en Waterbedrijf Groningen. Zij delen hun kennis en kunde met mensen in de projectlanden en helpen tijdens hun verblijf kleinschalige projecten te realiseren. Met de projecten die in 2014 zijn gestart zor gen we ervoor dat ruim 80.000 mensen toegang krijgen tot schoon drinkwater. Dit is mede te danken aan ruim 26.000 klanten van Vitens en Evides Waterbedrijf, die donateur zijn van Water for Life.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Aantal Vitensers uitgezonden voor VEI

101 Aantal mensen dat in 2014* door Water for Life toegang kreeg tot schoon drinkwater

81.905 * Door projecten die in 2014 gestart zijn.

p49

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


2.6 ZUINIG OP ONZE BRONNEN EN DE WERELD OM ONS HEEN Nationaal, regionaal en lokaal: op alle niveaus hebben we te maken met partijen die op een of andere manier betrokken zijn bij onze taak om drinkwater te leveren. Regelmatig komt het voor dat belangen van stakeholders anders dan de onze zijn. Daarom zijn we doorlopend in gesprek met onze omgeving: provincies, gemeenten, natuurorganisaties, waterschappen, belangengroepen en collega-drinkwaterbedrijven. En regelmatig nodigen we Kamer-, staten- en raadsleden uit om kennis uit te wisse len en te laten zien wat er komt kijken bij de bescher ming van onze bronnen en de productie van drinkwater. Zo proberen we begrip te creëren voor onze standpunten met als doel het drinkwaterbelang te beschermen. Niemand zou het immers oneens moeten zijn met het belang van drinkwater als eerste levensbehoefte. Voor een zekere waterlevering in de toekomst moet Vitens ver vooruitkijken. Samen met provincies en waterschappen gaan we na wat de toekomstige behoefte aan drinkwater is en hoe we daarop kunnen inspelen. We kiezen nadrukkelijk voor grondwater. Dit is de zui verste en goedkoopste grondstof. Verder zien we natuur

als de meest ideale omgeving voor waterwinning. De kans op toekomstige vervuiling is in een natuurgebied immers minder groot dan in een bebouwde omgeving. Reden om steeds vaker samenwerkingsverbanden met natuurorganisaties aan te gaan. We vinden duurzame inzet van bronnen en middelen zo belangrijk dat dit in onze vernieuwde strategie een hoofdpijler is geworden. We willen in onze duurzame visie terug naar het primaire proces: waterwinning, zuivering, transport en levering aan de klant. We stellen onszelf de fundamentele vraag: hoe kunnen we zo duur zaam mogelijk water maken? Ons uitgangspunt daarbij is: voorkomen is beter dan genezen. We willen ons grondwater zo schoon mogelijk houden. Dat spreekt niet vanzelf. Grondwater kan verontreinigd raken, door medicijnresten, schaliegasboringen, activiteiten in de ondergrond of door andere menselijke interventies. We willen politici en vertegenwoordigers van maat schappelijke organisaties hiervan bewust maken. Daarom vertellen we hun wat er komt kijken bij de bescherming van onze bronnen en de productie van drinkwater.

2.6.1 Cijfers CO2-emissies scope 1

Duurzaam terreinbeheer niveau goud 2014

2013

37.055 100% 100% 44.213 2014

2013*

* De waarde wijkt af van de waarde genoemd in het jaarverslag 2013 vanwege een aanpassing van de cijfers m.b.t. het energieverbruik van kantoren.

tekortkomingen voortkomend uit externe audits (ISO14001)

p50

algemeen

jaarverslag 2014

Aantal milieucontroles

de oogst van 2014

milieu-incidenten Vitens

2014

2013

impactanalyse


milieu-incidenten veroorzaakt door externen

2013

40 23

2014

energieverbruik productiebedrijven (kwh)

12 16

2013

2014

78

energieverbruik kantoren (kwh)

151.090.258 5.122.552 152.654.112 6.032.579 2014

2014

2013

2013*

*H et werkelijk verbruik in 2013 wijkt af van de gerapporteerde waarde in het jaarverslag 2013.

2.6.2 Structuurvisie Ondergrond

2.6.3 Groene Tafel

Het wordt steeds drukker in de ondergrond. Een goede balans vinden tussen beschermen en benutten van de Nederlandse ondergrond is anno 2015 een uitdaging. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) ontwikkelt daarom een Structuurvisie Ondergrond (STRONG). Hierin wordt aangegeven welke activiteiten waar in de bodem worden toegestaan. Voor Vitens is het uiterst belangrijk dat het grondwaterbelang goed vertegenwoordigd is zodat we zeker kunnen zijn van schone bronnen in de toekomst.

In de Natuurvisie van het ministerie van Economische Zaken worden drinkwaterbedrijven aangemerkt als belangrijke partners bij het realiseren van natuurbeleid. Achterliggende gedachte is dat drinkwaterbronnen beter beschermd kunnen worden in een natuurrijke omgeving. Daardoor zijn minder inspanningen nodig om het water te zuiveren tot drinkwater. Ook zorgt voldoende en zuiver water voor een grotere biodiversiteit. Deze thematiek is besproken tijdens een van de Groene Tafels, een initiatief van het ministerie van Economische Zaken. Tijdens deze Groene Tafel Natuur & Drinkwater in april 2014 spraken onder meer natuurbeheerders, overheden, wetenschap pers en drinkwaterbedrijven, waaronder Vitens, over mogelijkheden om effectiever samen te werken.

p51

jaarverslag 2014

2.6.4 Interprovinciale leveringen De kans dat het drinkwater in Nederland opraakt is nihil; we wonen in een waterrijk land. De grondwater voorraad waar we drinkwater van maken, is echter niet overal gelijk. Dit kan op lange termijn leiden tot knel punten in bepaalde regio’s. Daarom doet Vitens sinds een aantal jaar samen met provincies en waterschappen onderzoek naar een langetermijnoplossing voor deze knelpunten. In 2014 zijn kansrijke opties verkend in Twente en Utrecht, twee van de drie gebieden in ons ver zorgingsgebied waar zich in de toekomst grondwater tekorten kunnen voordoen. Vitens is erg positief over de constructieve wijze waarop provincies over hun grenzen willen kijken met als doel de continuïteit van de drink watervoorziening op lange termijn te waarborgen.

2.6.5 ODDG In 2014 zijn weer belangrijke resultaten behaald binnen de Overeenkomst Duurzame Drinkwatervoorziening Gelderland (ODDG). We hebben de infiltratievennen bij Schalterberg in gebruik genomen, waarmee we ver droging van de Gelderse bodem als gevolg van drink waterwinning tegengaan. Ook hebben we maatregelen genomen om de sluiting van de winning Nieuwe Markt straat op te vangen. Deze sluiting heeft invloed op de drinkwaterverdeling in het hele Gelderse rivierengebied. Op verschillende plekken zijn in 2014 nieuwe leidingen aangelegd om het water van andere locaties aan te voeren.

2.6.6 Vitens en natuur Vitens wint drinkwater in 110 waterwingebieden, die gezamenlijk goed zijn voor 3.300 hectare grond. Vitens beheert al deze gebieden op een duurzame manier en ontvangt hiervoor sinds 2011 het certificaat van de Barometer Duurzaam Terreinbeheer niveau Goud. Hier mee zorgen we niet alleen goed voor onze drinkwater bronnen maar ook voor onze omgeving boven de grond. Ook zoeken we met de agrarische sector naar gedeelde belangen op het gebied van bodem en biodiversiteit. Bijvoorbeeld bij Haarlose Veld, waar we boeren met onze humuszuren helpen hun gewasopbrengst te vergroten, terwijl wij door verminderde bemesting de bodem beschermen. In 2014 is verder een nieuw project, genaamd ‘Natuurlijk Ondernemen’, gestart, waarbij we samenwerking zoeken met natuurorganisaties voor de bescherming van onze waterwingebieden en de onder grond in brede zin.

2.6.7 Duurzaam inkopen We nemen onze verantwoordelijkheid als maatschappe lijke organisatie zeer serieus. We willen verantwoord ondernemen door verduurzaming op het gebied van inkoop, energieverbruik en het verhogen van duurzame inzetbaarheid. In 2014 hebben we de criteria van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) toe

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


gepast op 90,3% van de in aanmerking komende aan bestedingen. Dit is gestegen ten opzichte van 2013 (72,6%), maar haalt niet de gestelde doelstelling van 100%. We zien de criteria van de RVO als basis om ons eigen duur zame inkoopbeleid verder te kunnen uitbreiden. Voor de overige inkoopcategorieën, waar de RVO geen informa tie over geeft, hebben we criteria gesteld die ons helpen om een zo duurzaam mogelijk resultaat te behalen tij dens aanbestedingen. We gaan daarbij de dialoog aan met de aanbestedende partij om gezamenlijk duurzame alternatieven te verkennen. Zo zijn we in 2014 gestart met het toepassen van de CO2-prestatieladder voor grote aanbestedingen voor de afdeling Ontwerp & Aanleg. Op dit moment geldt ons aanbestedingsbeleid alleen voor eigen leveranciers en niet voor de toeleveranciers van deze leveranciers. In het geval dat een leverancier zich niet aan de criteria houdt, gaan wij eerst het gesprek aan om de situatie te herstellen. Onze inkopers en projectmanagers voeren voortdurend overleg met leveranciers en partners om naleving van de criteria en bereiken van duurzaamheidsdoelen te garanderen.

2.6.8 Energie- en CO2-reductie

Vitens wil in 2020 20% reduceren op het energieverbruik, 20% duurzame energie opwekken en 50% CO2-reductie bereiken ten opzichte van 2010. Alle maatregelen zijn vastgelegd in een meerjarig energieprogramma. In 2014 hebben we verschillende projecten kunnen realiseren waar energie-efficiënter water kan worden opgepompt. Bijvoorbeeld op ons productiebedrijf Laren hebben we 19% (gerekend in kWh per m3 water) kunnen reduceren op onze onderwaterpompen. Het energie rendement op al onze productiebedrijven wordt nu op deze manier onderzocht. Onder aan de streep hebben we echter onze reductiedoelstelling van 2% niet gehaald. We zijn gelijk gebleven. De komende jaren verwachten we dat de genomen maatregelen hun vruchten zullen afwerpen. We hebben in 2014 18% CO2 kunnen reduceren ten opzichte van de emissie in 2010. We hebben dit kun nen realiseren met de methaanverwijderingsinstallatie bij productiebedrijf Spannenburg, die sinds begin 2014 operationeel is. De doelstelling voor 2014 hadden we wel hoger ingeschat, namelijk op 30%. De installatie kon na ingebruikname echter niet meteen volledig worden ingezet.

p52

algemeen

jaarverslag 2014

Hulpstof natronloog (tonnage)

2014

15.530 14.239 2013

Hulpstof ijzerchloride (tonnage)

2014

461 445 2013

2.6.9 Verduurzaming van de grondstoffenkringloop In essentie is water een volledig circulaire, of hernieuw bare grondstof. Dit principe willen we ook toepassen voor alle andere stoffen of stromen die we nodig hebben om drinkwater aan onze klant te kunnen leveren. Wat we uit de natuur onttrekken (water, humuszuren, kalk, ijzer), willen we ook 100% toepassen of terug brengen in diezelfde natuur. Na de zuivering van ruw water komen reststromen vrij die we via de Reststoffen Unie nuttig hergebruiken in andere toepassingen. We verkennen zelf ook actief de markt naar een hoogwaar dige inzet van reststromen. Dit past bij onze visie om bij te dragen aan de circulaire economie. Onze doelstelling is om alle geproduceerde reststoffen in te zetten voor hergebruik. Dit is in 2014 gerealiseerd voor kalk en waterijzer. Zo krijgen kalkpellets nu een tweede leven als bemestingsmiddel en wordt waterijzer gebruikt als middel bij biovergisting. Op een aantal locaties halen we sinds medio 2013 ook humuszuren uit het grondwater. Deze worden ingezet als meststof en bodemverbeteraar via onze partner Triferto, waarbij een hoogwaardige toepassing voor deze reststroom is gestart. We hebben in 2014 914 ton humus zuren via ontkleuring geproduceerd. Een andere doelstelling is het bij elkaar brengen van de kosten en opbrengsten van onze activiteiten op het gebied van reststromen. In 2014 bedroegen de opbreng sten € 0,7 miljoen. In 2013 was dit nog € 0,5 miljoen. Met partners als de ReststoffenUnie en Triferto proberen we de grondstoffenkringloop te sluiten.

de oogst van 2014

impactanalyse


Afgevoerde afvalstoffen (tonnage)

2014

13.944 13.887 2013

Verschillende afvalstromen komen vrij in onze proces sen. Bijvoorbeeld, bij werkzaamheden en renovaties van onze infrastructuur halen we leidingen uit de grond. Bij het onderhouden van onze waterwingebieden houden we veel groen afval over. De stromen worden zo veel mogelijk gescheiden voor nuttig hergebruik. In sommige gevallen is dat niet mogelijk, dan wordt het verbrand en wordt energie gegenereerd. In 2014 hebben we 6% reductie van verbrandbaar restafval kunnen realiseren.

Reststromen nuttig toegepast (%)

99,7 100

2014

2013

p53

algemeen

jaarverslag 2014

Humuszuren (tonnage)

de oogst van 2014

impactanalyse


Steekvast waterijzer (tonnage)

914 333

841 1.908

2014**

2014

2013*

Kalkkorrels (tonnage)

2013***

Vloeibaar waterijzer (tonnage)

19.639 19.847

23.766 26.685

2014**

2013***

2014**

2013***

* Hierover is in 2013 niet gerapporteerd. ** B etreft hoeveelheden volgens de voorlopige opgave van de ReststoffenUnie. *** D e hoeveelheden wijken af van de hoeveelheden genoemd in het jaarverslag 2013 i.v.m. de definitieve opgave van de ReststoffenUnie.

Gevaarlijk afval (asbestcement, tonnage)

2014

2013

Afvalstoffen hergebruikt (%)

2014

2013

Afvalstoffen verbrand (%)

2014

2013

1.749 1.987 72 59 28 41

p54

jaarverslag 2014

3 Hoofdstuk

impactanalyse 3.1 Milieu-impact 3.2 Sociale impact 3.3 Economische impact

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


3. Impactanalyse Ons product is een eerste levensbehoefte. Daarmee staat Vitens middenin de maatschappij. Wij proberen dan ook zo veel mogelijk waarde voor onze stakeholders te creëren door onze positieve impact te vergroten op sociaal, economisch en ecologisch vlak en tegelijkertijd onze negatieve impact te verkleinen. Uit de materialiteits

matrix blijkt bij welke thema’s stakeholders onze waarde of bijdrage zien. Door onze impact ten aanzien van de materiële thema’s inzichtelijk te maken, kunnen wij hierover met stakeholders in dialoog gaan en gericht sturen op het verhogen van onze positieve impact en het verlagen van onze negatieve impact.

Categorie

Materiële onderwerpen

KPI en doelstelling (indien van toepassing)

Resultaat en impact

Milieu

Waterkwaliteit

WKI 0,040

WKI 0,040

Sociaal

kWh/m3

Energie- en CO2-reductie

2% reductie 30% CO2-reductie 100% duurzame energie ingekocht

kWh/m3 gelijk gebleven 18% CO2- reductie 100% Hollandse Wind ingekocht

Duurzame bronnen en bescherming van de ondergrond

100% duurzaam terreinbeheer (3.300 hectare) Terugdringen verdrogingschade

100% Duurzaam terreinbeheer Certificaat niveau Goud Betrokkenheid bij o.a. STRONG, ODDG en Groene Tafel

Kringloop van reststromen en afvalstoffen sluiten

1% reductie afval Stijging hergebruik restafval 100% reststromen hergebruik Inkomsten uit restproducten < € 500.000

6% reductie verbrandbaar restafval 13% meer hergebruik (t.o.v. 2013) 99,7% nuttige inzet reststromen € 686.721

Klanttevredenheid

Algemene klanttevredenheid > 8

7,9

Werkgelegenheid en organisatieontwikkeling

Economisch

MEO 7,1 1.403 medewerkers 23% vrouwen in management Sterk in je Werk en Inclusief Werkgeverschap

Storingen en calamiteiten

OLM (O&A en N&L) kleiner dan 15 minuten Servicelevel bij klachten minimaal 95%

OLM 15:33 Servicelevel bij klachten 98%

Veiligheid en ziekteverzuim

LTIF (met verzuim) < 1 Ziekteverzuim < 4%

LTIF 5,39 Ziekteverzuim 4,5%

Lokale verankering/Inzet en kennis als waterautoriteit

Actieve profilering met ‘Kraanwater graag’, Waterkennis.nl, WaterSpaarders en WarmWaterWijzer

Internationale activiteiten

Inzet van 101 Vitens-medewerkers in 19 landen

Investeringen

€ 117,6 miljoen investeringen

Solvabiliteit

Eigen vermogen minimaal 25% van het balanstotaal

Diensten aan klanten

24,6%

Gemiddeld verbruik huishoudens (kleinverbruik) 114 m3

Inkoop

100% duurzaam inkopen

90,3%

Drinkwatertarief en belastingen

Gelijk houden drinkwatertarieven

Gemiddelde jaarnota is nagenoeg gelijk gebleven op € 124

Innovatie en samenwerking met partners

Vitens Innovation Playground Innovatie samenwerkingen Slimme Put, Hydrochip

p56

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


3.1 Milieu-impact

3.2 Sociale impact

Onze belangrijkste milieu-impact ligt op het vlak van energie, bron- en terreinbeheer en afval- en reststoffen. Deze impact proberen we zo veel mogelijk te reduceren. Zo zetten we restproducten die vrijkomen bij de produc tie van drinkwater zo veel mogelijk duurzaam in. Ook proberen we ons afval waar mogelijk her te gebruiken.

Op sociaal vlak hebben we in de eerste plaats impact doordat we ruim 1.400 medewerkers in dienst hebben. In positieve zin, doordat we investeren in hun ontwikke ling en duurzame inzetbaarheid. En ook in negatieve zin in de vorm van bedrijfsongevallen en ziekteverzuim. We investeren via diverse, op specifieke afdelingen inge richte programma’s in de veiligheid van medewerkers.

Energie- en CO2-reductie behalen we door bijvoorbeeld pompen in ons productieproces zo efficiënt mogelijk af te stellen. Een voorbeeld hiervan is de energiereductie van 19% (gerekend in kWh per m3 water) die we met onze onderwaterpompen op productiebedrijf Laren hebben weten te behalen. In 2014 hebben we Hollandse wind ingekocht, waarmee we ons energieverbruik volledig vergroenen. Vitens heeft circa 3.300 hectare aan natuur in beheer in de vorm van waterwingebieden. Het beheer van al deze terreinen gebeurt op duurzame wijze. Hiervoor krijgen we sinds 2011 het certificaat van de Barometer Duur zaam Terreinbeheer niveau Goud. Als we een echt duurzame impact op de maatschappij willen hebben, dan hebben we de verantwoordelijkheid om onze klanten te helpen om duurzaam gebruik te maken van ons water. Als grootste drinkwaterbedrijf zien we het als onze verantwoordelijkheid om bewust wording over kraanwater bij onze klanten te vergroten. En onze klanten verwachten dat ook van ons. We willen onze klanten helpen kiezen voor kraanwater en infor meren hen over de manier waarop ze minder energie nodig hebben voor het verwarmen van water. Bijvoor beeld, in 2014 hebben we met de WarmWaterWijzer, WaterSpaarders en ‘Kraanwater graag’ onze klant geholpen om duurzaam gebruik te maken van water.

In Nederland heeft iedereen toegang tot betaalbaar kraanwater van topkwaliteit. En terecht, want het is een eerste levensbehoefte. We houden de prijs zo laag moge lijk om te zorgen dat niemand zonder hoeft te zitten. Daarom ageren we sterk tegen ontwikkelingen die de waterrekening negatief beïnvloeden, zoals Belasting op Leidingwater en precario. Voor klanten die de rekening ondanks het lage tarief toch niet kunnen betalen, hebben we maatregelen getroffen, zoals een coulant afsluitbeleid en afspraken met schuldhulpverleners. Daarnaast zetten we ons in voor de beschikbaarheid van goed drinkwater op lange termijn door ons actief te mengen in maatschappelijke issues die hier een potentieel risico voor vormen, zoals proefboringen naar schaliegas of mestbeleid. Zodat we over 100 jaar ook nog kunnen beschikken over goed water uit de kraan. We kijken ook over de grens en zetten onze expertise in op plekken waar schoon drinkwater minder vanzelf sprekend is. Tot nu toe hebben we bijgedragen aan ver beterde toegang tot water en sanitaire voorzieningen voor miljoenen mensen in Afrika en Azië.

3.3 Economische impact Water wordt over het algemeen niet gezien als een product met grote economische impact. Toch is een goede waterkwaliteit noodzakelijk om Nederland aan trekkelijk te houden als vestigingsplaats voor andere gebruikers van grondwater, zoals de levensmiddelen industrie. Daarom nemen we ook op dit vlak een actieve rol als beschermer van drinkwaterbronnen. Ons werk creëert economische activiteit en daarmee banen bij onder andere onze leveranciers en hun toe leveranciers. Daarnaast dragen de salarissen van onze

medewerkers bij aan consumptieve bestedingen in Nederland. We houden onze kosten al jaren goed in de hand, zonder hierbij concessies te doen aan weten regelgeving, inves teringen of innovatie. Hierdoor kunnen we ons tarief laag houden en blijven we financieel stabiel en solvabel. Zie paragraaf 1.5 voor een schematisch overzicht van het waardecreatiemodel van Vitens.

p57

jaarverslag 2014

4

Hoofdstuk Financiële Resultaten 4.1 Kerncijfers 4.2 Toelichting op de resultaten 2014 4.3 Geconsolideerde resultaten 4.4 Geconsolideerde jaarrekening 4.5 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening en overig totaalresultaat 4.6 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 4.7 Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen 4.8 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 4.9 Toelichting op de geconsolideerde balans 4.10 Toelichting op de geconsolideerde winst-enverliesrekening 4.11 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht 4.12 Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 4.13 Vennootschappelijke jaarrekening 4.14 Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening 4.15 Overige gegevens 4.16 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 4.17 Overzicht uitstaande aandelen

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p59


4.1 Kerncijfers 2014

2013

2012

2011

2010

2.507

2.487

2.467

2.437

2.392

€

1,08

1,08

1,08

1,28

1,29

m3

114

116

116

117

119

aantal

1.403

1.402

1.406

1.431

1.486

Totaal van de opbrengsten

mln €

388,9

385,6

386,0

455,9

453,6

Netto-omzet

mln €

353,8

352,4

351,8

417,0

416,8

Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (Ebitda)

mln €

180,7

179,2

171,9

182,8

161,2

Bedrijfsresultaat (Ebit)

mln €

77,6

80,4

74,1

83,8

75,1

42,1

39,3

29,6

36,0

26,9

10,8

10,2

7,7

7,9

5,9

5,1

4,4

3,9

3,8

3,3

Klanten Aantal aansluitingen per 31 december (x 1.000)

aantal

Gemiddelde drinkwaterprijs per m3 kleinverbruik Verbruik per aansluiting kleinverbruik [1] Personeel Aantal medewerkers in vaste dienst per 31 december Ondernemingsresultaten

Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders Vitens

mln €

Winstmarge

%

Rentedekking

getal

Eigen vermogen

mln €

421,2

438,3

386,1

398,3

359,0

Totaal vermogen

mln €

1.713,7

1.711,8

1.682,6

1.680,4

1.681,6

Totaal rentedragende schulden

mln €

1.027,6

1.043,4

1.044,6

1.058,5

1.145,3

Investeringen

mln €

106,8

116,1

106,2

103,3

101,7

Solvabiliteit

%

24,6

25,6

22,9

23,7

21,3

Weighted Average Cost of Capital (WACC)

%

4,6

4,8

4,5

5,0

€

664

665

664

668

680

Operationele kosten

€

-

72

74

74

83

Belastingen

€

-

3

3

29

31

Afschrijvingen

€

-

38

39

41

37

Financieringslasten

€

-

16

17

18

21

Resultaat

€

-

15

12

15

11

Vermogenskosten

€

-

31

29

33

32

Totale kosten

€

-

144

145

177

183

Materiële vaste activa per aansluiting Kosten per aansluiting [2]

Niet-financieel Productie en inkoop, exclusief engros

mln m3

346,2

350,0

346,7

347,5

350,3

Levering aan klanten

mln m3

325,9

327,9

326,4

327,1

329,8

Niet in rekening gebracht (NIRG) [3]

%

5,9

6,3

5,9

5,7

5,9

Aantal actieve productiebedrijven

aantal

96

96

96

96

96

[1] Het werkelijk verbruik per huishouden is over 2013 lager uitgekomen dan gerapporteerd in het jaarverslag 2013. Het totaal ingeschatte waterverbruik per ultimo 2013 dat in 2014 zou worden gefactureerd is te hoog geweest ten opzichte van de werkelijke facturatie. [2] Berekend volgens Vewin-Benchmarkdefinities. Benchmarkgegevens over 2014 zijn in september 2015 beschikbaar. [3] Het werkelijk NIRG over 2013 is hoger uitgekomen dan gerapporteerd in de jaarrekening 2013 (6,3% vs. 5,8%).

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


4.2 Toelichting op de resultaten 2014 Financieel gezien was 2014 voor Vitens een prima jaar. Ondanks het feit dat Vitens haar tarieven niet heeft laten stijgen, en de bedrijfskosten wel door inflatie zijn toegenomen, is het resultaat voor en na belastingen uit gekomen op € 41,2 miljoen. Dit is € 2,8 miljoen hoger dan 2013. De prijs voor drinkwater is voor de klant in 2014 echter wel hoger uitgevallen, doordat vanaf 1 januari 2014 de belasting op leidingwater is verhoogd van € 0,165 per m3 naar € 0,330 per m3. Vitens heeft als publieke onderneming een bijdrage te leveren aan het verlagen van de maatschappelijke kos ten. Onze unieke positie als drinkwaterbedrijf met een natuurlijk monopolie brengt de verantwoordelijkheid met zich mee om het geld van klanten en publieke aan deelhouders op een verantwoorde wijze te besteden.

Externe ontwikkelingen Regulering De afgelopen jaren is sprake van een sterke toename van de regulering binnen de drinkwatersector. Zo is per 1 juli 2011 de nieuwe Drinkwaterwet in werking getre den. Belangrijke financiële aspecten zijn tariefbeheer sing en solvabiliteit. In de Drinkwaterwet wordt een maximum gesteld aan de vermogenskosten die in rekening mogen worden gebracht door de drinkwater bedrijven aan de klant (tariefbeheersing) en het maxi maal toegestane aandeel van het eigen vermogen in het totale vermogen (solvabiliteit). De minister stelt twee jaarlijks voor 1 november beide financiële aspecten vast voor de daaropvolgende twee kalenderjaren. Voor 2014 en 2015 is de gewogen gemiddelde kostenvoet vast gesteld op 4,8% en een maximale toegestane solvabiliteit van 70%. Vitens voldoet ultimo 2014 aan beide financiële aspecten (respectievelijk 4,6% en 24,6%). In 2014 is door Vitens formeel verantwoording afgelegd over de toe gestane vermogenskosten over boekjaar 2013. In 2015 wordt de gewogen gemiddelde kostenvoet opnieuw vastgesteld door het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) op advies van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) voor de jaren 2016 en 2017. De verwachting is dat de ‘Weighted Average Cost of Capital’ (WACC) op een significant lager niveau wordt vastgelegd. Dit heeft invloed op het financieel beleid van Vitens, dat zich richt op de mogelijkheid om vanuit winstinhouding het eigen vermogen te versterken ten behoeve van mogelijke omvangrijke vervangingsinvesteringen in het leidingnet.

1

Een ander aspect vanuit de wet betreft de transparantie van tarieven. De toezichthouder (ILT/ACM) vindt dat dit onvoldoende door de drinkwatersector wordt ingevuld. Afgesproken is om dit in 2015 op te pakken door het implementeren van een uniform kostprijzenmodel. De drinkwaterbedrijven onder aanvoering van Branchevereniging Vewin startten in 1997 een vrij willige benchmark. Daarin vergelijken de drinkwater bedrijven de onderlinge prestaties op het gebied van milieu, waterkwaliteit, dienstverlening en financiën. In de nieuwe Drinkwaterwet is deze vorm van prestatie vergelijking eens in de drie jaar verplicht gesteld met ingang van 2012. Vitens heeft in 2014 een verbeterplan opgesteld gebaseerd op de prestatievergelijking van de drinkwatersector zoals gerapporteerd in ‘Water in Zicht 2012’1. De daarin weergegeven prestaties zijn het uit gangspunt voor de voorgenomen verbeteringen en de hieruit voortvloeiende streefcijfers 2015, het eerst volgende moment van prestatievergelijking. Uit deze jaarlijkse prestatievergelijking (benchmark) blijkt dat Vitens met ingang van 2013 met een bedrag van € 144 per aansluiting (sectorgemiddelde: € 174) het goedkoopste drinkwaterbedrijf is van Nederland. Met betrekking tot de operationele kosten is Vitens al jaren koploper met in 2013 € 72 per aansluiting (sectorgemiddelde: € 98). In 2013 heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) bij Vitens een audit uitgevoerd naar compliance van de drinkwaterwet- en regelgeving. Tijdens deze audit is een oordeel gevormd over de wijze waarop Vitens de naleving van wettelijke eisen heeft geborgd binnen haar organisatie. Het rapport is in 2014 definitief uitgebracht. Daarnaast is IenM bezig met de implemen tatie van een ‘gemeenschappelijk normenkader finan cieel beheer en toezicht’ en een ‘beleidskader derivaten’. Vanuit deze ontwikkelingen heeft Vitens haar eigen organisatorische inrichting tegen het licht gehouden en een Plan van Aanpak opgesteld voor verdere optimali satie, waarmee wordt gestart in 2015. Vennootschapsbelasting De Tweede Kamer heeft het op Prinsjesdag 2014 gepubli ceerde wetsvoorstel vennootschapsbelastingplicht over heidsbedrijven aangenomen. Op grond van deze nieuwe wet worden Nederlandse publiekrechtelijke rechts personen per 1 januari 2016 in beginsel belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting, waar voorheen over heidsbedrijven slechts belastingplichtig waren in een uitzonderingssituatie. N.V.’s zoals Vitens worden op basis van de Wet geacht met hun gehele vermogen een onder

‘Water in Zicht 2012’ is een publicatie van de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland en vergelijkt onderling de prestaties van de Nederlandse waterbedrijven.

p60

jaarverslag 2014

neming te drijven. Dat betekent dat Vitens belasting plichtig zal worden voor de vennootschapsbelasting. De in het wetsvoorstel opgenomen algemene vrijstelling voor de uitoefening van overheidstaken zou uitkomst kunnen bieden voor Vitens. Deze vrijstelling geldt echter alleen voor overheidstaken. De drinkwaterbedrijven proberen via de overkoepelende organisatie Vewin hier over afspraken te maken met het ministerie van Financiën.

Interne ontwikkelingen Herijking Strategie In 2014 hebben we onze strategie kritisch onder de loep genomen. Samen met de Raad van Commissarissen, de eerstelijnsmanagers en de teammanagers hebben we met een frisse blik naar de toekomst gekeken en ons afgevraagd op welke punten onze strategie aange scherpt moest worden. De strategische herijking begon met een droom. Een droom over hoe Vitens zou willen functioneren als er geen enkele belemmering zou zijn. Wat Vitens zou kunnen betekenen en wat ons trots zou maken. Dat leverde een vertaling op van onze missie in beelden en inzichten die heel inspirerend en motiverend werkten. Dit heeft geleid tot vertaling in twee strate gische pijlers, namelijk Customer Excellence en Duurzame inzet van onze bronnen en middelen. Na dromen en durven komt doen. De concretisering van de strategische doelen naar plannen van aanpak voor de komende twee jaar, gebundeld in negen strategische programma’s. Het resultaat daarvan is weergegeven in het Integraal Bedrijfsplan 2015-2017. Procesgericht werken & Continu verbeteren Vitens heeft de afgelopen jaren veel van haar interne processen geoptimaliseerd; dit streven naar efficiency en effectiviteit heeft via het project ‘Procesgericht werken & Continu verbeteren’ (PGW) ook in 2014 een belangrijke bijdrage geleverd. Binnen de nieuwe strate gie zal PGW nadrukkelijk op de agenda blijven staan. Vitens streeft naar onberispelijke processen (in één keer goed en op tijd) met het doel de klant centraal te stellen, én dat wij ook oog hebben voor de individuele klant. Dit hebben we Customer Excellence genoemd, Operational Excellence met de nadruk op de klant. In het Integraal Bedrijfsplan 2015-2017 is dan ook de ambitie uitgesproken om de drinkwatertarieven voor 2015 en 2016 niet te verhogen onder voorwaarde dat aan de continuïteits doelstelling2 wordt voldaan. Kwaliteitsmanagementsysteem Uit de beoordeling van het kwaliteitsmanagement systeem en uitgevoerde interne audits door de afdeling Audit & Advies blijkt dat diverse onderdelen van het 2

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


s ysteem in het afgelopen jaar verder zijn verbeterd. Te denken valt daarbij aan de volgende onderdelen: klachtenmanagement, prestatiemanagement en risico management (preventieve maatregelen). Hieruit kan geconcludeerd worden dat het systeem in staat is om kansen voor verbetering te onderkennen en verbeter acties door te voeren. De in ontwikkeling zijnde nieuwe norm voor ISO 9001 zal naar verwachting ingrijpende veranderingen met zich meebrengen. Hoewel inmiddels al diverse verbeterinitiatieven in gang zijn gezet (risico management en compliancemanagement), zal ook in 2015 de nodige aandacht moeten worden besteed aan de noodzakelijke aanpassingen in het kwaliteitsmanagement systeem. Dit om ervoor te zorgen dat het systeem ook in de nabije toekomst geschikt, passend en doeltreffend blijft. Procesautomatisering In de jaren 2013 en 2014 is gewerkt aan een programma procesautomatisering. Op het terrein van security heeft dit geleid tot succesvolle verbeteringen. Op andere onderdelen heeft het programma niet opgeleverd wat werd verwacht. Dit heeft geleid tot herijking van zowel de inhoud als besturing van het programma met als gevolg dat in 2014 een afboeking heeft plaatsgevonden van € 8,7 miljoen over het geïnvesteerde bedrag ultimo 2014 van € 18 miljoen. Investeringen Over 2014 is voor een bedrag van € 117,6 miljoen (2013: € 124,2 miljoen) aan investeringen, exclusief bijdragen derden (2014: € 10,8 miljoen; 2013: € 8,1 miljoen), gerea liseerd. Belangrijke projecten die in 2014 zijn afgerond zijn de methaanterugwinning Spannenburg, renovatie productiebedrijf Bilthoven en Manderveen, uitbreiding ontharding op productiebedrijf Velddriel en oplevering verbouwde hoofdkantoor in Zwolle. Belangrijke doorlo pende investeringsprojecten in 2015 zijn onder andere procesautomatisering, projecten BEEL (Beoordeling Externe Effecten Leidingen), Renovatie en verbouw pro ductiebedrijven Harderwijk, Bunnik en Fikkersdries en nieuwbouw Vechterweerd. Treasury Als gevolg van het hoge investeringsniveau van Vitens en herfinanciering van aflopende leningovereenkom sten is de komende jaren sprake van een blijvend hoge financieringsbehoefte. Een belangrijk deel hiervan zal moeten worden ingevuld met het aantrekken van vreemd vermogen. Voor Vitens is het van belang om de marktontwikkelingen nauwlettend te volgen teneinde de beschikbaarheid van externe financiering te garan deren. In 2014 heeft Vitens voor € 29,6 miljoen aan nieuwe leningen aangetrokken en is een bedrag van

ontinuïteit: Vitens streeft naar een bedrijfsresultaat dat toereikend is om rente en dividend te vergoeden aan de vermogenverschaffers. DaarC naast wil Vitens een ‘buffer’ hebben (solvabiliteit) ten behoeve van onverwachte omstandigheden. De omvang van deze buffer is geformuleerd als: ‘een eigen vermogen minimaal gelijk aan 25% van het balanstotaal en een garantievermogen (eigen vermogen + achtergestelde leningen) minimaal gelijk aan 30% van het balanstotaal’.

p61

jaarverslag 2014

€ 59,5 miljoen op bestaande leningen afgelost. Tevens is een ratingproces doorlopen voor het aantrekken van nieuwe financiering met lange looptijden uit de kapitaalmarkt begin 2015. Vitens heeft een leningen portefeuille ultimo 2014 van € 885,1 miljoen (exclusief achtergestelde leningen). Bij de gewone bedrijfsuitoefe

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


ning is in het verleden gebruikgemaakt van renteswaps (financiële instrumenten) om renterisico’s door (grote) mutaties in de rente op de variabele leningportefeuille te voorkomen. Deze instrumenten worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden.

4.3 Geconsolideerde resultaten Omzet Het waterverbruik over 2014 van huishoudens en bedrij ven (325,9 miljoen m3) is, door de relatief natte zomer periode, lager uitgevallen dan in 2013 (327,9 miljoen m3). Het gemiddelde verbruik per aansluiting kleinverbruik is gedaald naar 114 m3. De netto-omzet is € 1,4 miljoen hoger uitgekomen op € 353,8 miljoen (2013: € 352,4 miljoen). De afgifte aan het net over 2014 is uitgekomen op het niveau van 346,2 miljoen m3 (2013: 350,0 miljoen m3). Het ‘Niet In Rekening Gebracht’-percentage (NIRG) komt daarmee voorlopig uit op 5,9% en is hiermee licht gedaald ten opzichte van het definitieve NIRG-percentage over 2013 (6,3%). De overige omzet is in 2014 met € 1,9 miljoen gestegen tot € 35,1 miljoen (2013: € 33,2 miljoen). Bedrijfskosten Het saldo van de bedrijfskosten is ten opzichte van 2014 gestegen met € 6,1 miljoen naar € 311,3 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een stijging van de gronden hulpstoffen gerelateerd aan verdere ont harding van het drinkwater (€ 1,2 miljoen), extra uit gevoerd onderhoud aan installaties en terreinen (€ 1,8 miljoen) en een stijging van de afschrijvingen door incidentele afboekingen (€ 4,3 miljoen). Afschrijvingen De afschrijvingen zijn in 2014 gestegen naar € 103,1 miljoen (2013: € 98,8 miljoen). Naast de reguliere afschrijvingen heeft Vitens € 6,1 miljoen aan reële- waardemutaties (2013: € 5,6 miljoen) en € 11,9 miljoen aan bijzondere waardeverminderingen verantwoord (2013: € 8,3 miljoen). De reële-waardemutaties hebben betrekking op afwaardering van kantoorgebouwen (€ 5,8 miljoen) en dienstwoningen (€ 0,3 miljoen). De bij zondere waardeverminderingen hebben voornamelijk betrekking op afboeking Procesautomatisering (€ 8,7 miljoen) en afboeking van gronden waarvan Vitens, bij nader inzien, geen eigenaar meer was in 2014 (€ 1,5 miljoen).

Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat over 2014 bedraagt € 77,6 miljoen (2013: € 80,4 miljoen). Financiële baten en lasten Het saldo financiële baten en lasten is in 2014 gedaald naar € 35,2 miljoen (2013: € 41,1 miljoen). Dit wordt veroorzaakt doordat Vitens in 2014 heeft geprofiteerd van een lage marktrente en het feit dat in 2013 en 2014 minder nieuwe leningen zijn aangetrokken (2014: € 29,6 miljoen) dan de feitelijke aflossingen (2014: € 59,5 mil joen). Tevens heeft een vrijval van € 3,2 miljoen plaats gevonden op de reservering voor concessie-uitkeringen naar aanleiding van een uitspraak door de rechter ten gunste van Vitens. Tegen dit besluit is nog wel beroep mogelijk. De renteniveaus zijn voor 78,2% (2013: 81,5%) van het vreemd vermogen gefixeerd voor meerdere jaren. Dit geeft stabiliteit in de rentekosten over de jaren en vermindert de invloed van schommelingen in de marktrente. Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders Het nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens bedraagt in 2014 € 42,1 miljoen (2013: € 39,3 miljoen). Eigen Vermogen Het eigen vermogen daalt in 2014 met € 17,1 miljoen naar een niveau van € 421,2 miljoen. De daling van het eigen vermogen wordt veroorzaakt door een daling van de afdekkingsreserve als gevolg van een verdere daling van de waarde van derivaten (€ 43,4 miljoen), toevoeging van het resultaat 2014 (€ 41,2 miljoen), het in 2014 uit gekeerd dividend over boekjaar 2013 (€ 15,7 miljoen) en een verlaging van de herwaarderingsreserve van dienst woningen (€ 0,1 miljoen). De afdekkingsreserve voor ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde van financiële instrumenten als gevolg van toepassing van ‘cash flow hedge accounting’ daalt in 2014 als gevolg van verdere daling van de marktrente met € 43,4 miljoen naar een negatieve waarde van € 101,3 miljoen (2013: € 57,9 miljoen).

p62

jaarverslag 2014

De solvabiliteit (eigen vermogen) komt per 31 december 2014 uit op 24,6% (2013: 25,6%) en de solvabiliteit (garantievermogen) komt per 31 december 2014 uit op 29,7% (2013: 31,5%) en komt daarmee onder de doelstel ling (respectievelijk 25% en 30%) zoals in het financieel beleid is geformuleerd. Na vaststelling van het voorstel voor winstbestemming zal over 2014 € 25,3 miljoen worden toegevoegd aan de reserves en een gewoon dividend van € 16,8 miljoen worden uitgekeerd, na behandeling van het dividend besluit in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Kasstroom/financiering De kasstroom uit operationele activiteiten € 130,0 mil joen (2013: € 142,0 miljoen) is evenals in 2013 toereikend om de investeringsactiviteiten van € 104,4 miljoen (2013: € 115,3 miljoen) te financieren en het dividend uit te keren. Dit heeft er wederom toe geleid dat Vitens heeft afgelost op de langlopende leningen. In 2014 is voor € 29,6 miljoen aan nieuwe leningen aangetrokken (2013: € 50,0 miljoen) en voor € 59,5 miljoen op bestaande leningen afgelost (2013: € 60,0 miljoen). De netto-investe ringen bedragen in 2014 € 106,8 miljoen (2013: € 116,1 miljoen). Voor 2015 is de verwachting dat het investe ringsniveau op een vergelijkbaar niveau zal uitkomen. Tarieven en harmonisatie Vitens houdt in 2015 het gemiddelde drinkwatertarief (exclusief belastingen) voor haar klanten gelijk. Voor het jaar 2015 wordt het capaciteittarief klein verbruik met € 5 verhoogd en het variabele drinkwater tarief met € 0,05 per m3 verlaagd. Hiermee sluiten de tarieven beter aan bij de onderliggende kostprijzen van producten. De gemiddelde jaarnota blijft daarmee circa € 124. Ook voor de jaren 2016 en 2017 is de ambitie verwoord om geen verhoging door te voeren. In 2015 is sprake van volledige harmonisatie van alle tarieven (zowel groot- als kleinverbruik) in het voorzieningsgebied.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p63

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse

p64


4.4 Geconsolideerde Jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december Activa 31-12-2014

In miljoenen euro’s

31-12-2013

Vaste activa [1]

Materiële vaste activa

1.663,4

1.660,8

[2]

Geassocieerde deelnemingen en joint ventures

5,9

8,2

[3]

Overige financiële activa

7,7

11,4 1.677,0

1.680,4

Vlottende activa [4]

Handels- en overige vorderingen

[5]

Vaste activa aangehouden voor verkoop

36,0

31,4

0,7

Totaal activa

36,7

31,4

1.713,7

1.711,8

31-12-2014

31-12-2013

Passiva In miljoenen euro’s [6]

Eigen vermogen Aandelenkapitaal Agioreserve Herwaarderingsreserve Afdekkingsreserve Overige reserves Resultaat boekjaar

5,8

5,8

147,2

147,2

0,1

0,2

-101,3

-57,9

327,3

303,7

42,1

39,3

Totaal eigen vermogen

421,2

438,3

Verplichtingen Langlopende verplichtingen [7]

Egalisatierekening bijdragen van derden

42,2

[8]

Achtergestelde geldleningen

75,5

88,0

[9]

Langlopende geldleningen

857,9

864,7

101,3

57,9

[10] Derivaten

34,8

[11] Voorzieningen personeelsbeloningen

5,3

8,5

[12] Overige voorzieningen

8,8

15,1 1.091,0

1.069,0

[13] Kortlopende verplichtingen Handelsschulden en overige te betalen posten

95,4

Belastingverplichtingen

14,7

9,9

Rentedragende verplichtingen

54,5

40,2

Korte termijn personeelsbeloningen

26,8

23,5

Overlopende passiva

10,1

Totaal passiva

118,6

12,3 201,5

204,5

1.713,7

1.711,8

Noten in de linkermarge van tabellen verwijzen naar de toelichting op pagina 68 en verder.

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse

p65


4.5 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening en overig totaalresultaat 2014


Netto-omzet uit hoofde van levering van goederen [15] en diensten [16] Overige omzet

2013

353,8

352,4

35,1

33,2

Totale omzet uit doorlopende bedrijfsactiviteiten

388,9

385,6

Bedrijfskosten [17] Kosten uitbesteed werk en inhuur personeel Grondwaterbelastingen en -heffingen

28,6

31,8

4,7

5,0

[18] Overige kosten

92,9

89,5

[19] Personeelskosten

82,0

80,1

[20] Afschrijvingen, reële-waardemutaties en bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa

103,1

98,8

Totaal bedrijfskosten

311,3

305,2

Bedrijfsresultaat

77,6

80,4

[21] Financiële baten

-

0,5

[22] Financiële lasten

-35,2

-41,6

[23] Aandeel in resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint ventures

-0,3

-35,5

-41,1

42,1

39,3

42,1

39,3


2014

2013

Resultaat voor en na belastingen

42,1

39,3

-43,4

28,0

-1,3

67,3

-1,3

67,3


Waarvan: Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens

Geconsolideerd overzicht van overig totaalresultaat

Mutatie in effectief dekkende rentederivaten Totaalresultaat Waarvan: Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens

Het effect van de effectief dekkende rentederivaten, zijnde de afdekkingsreserve, zal in de toekomst gerecycled worden naar de winst- en verliesrekening.


jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p66

4.6 Geconsolideerd kasstroomoverzicht In miljoenen euro’s

2014

2013


42,1

39,3

Aanpassingen voor: [21,22] Financiële baten en lasten [20]

Afschrijvingen, reële-waardemutaties en bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa

[7]

Amortisatie egalisatierekening bijdragen van derden

[11,12] Dotatie/vrijval voorzieningen [3]

Overige mutaties financiële vaste activa

35,2

41,1

102,2

98,1

-1,2

-1,0

-2,7

2,1

0,3

133,8

140,3

Veranderingen in werkkapitaal: [4] [7]

Handels- en overige vorderingen

-4,6

Handelsschulden en overlopende passiva

-8,2

1,2

8,6

8,4

Ontvangsten egalisatierekening bijdragen van derden

[11,12] Onttrekkingen voorzieningen Kasstroom uit operationele bedrijfsactiviteiten [21]

Ontvangen rente Betaalde rente

[1,20]

Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen

Opgenomen langlopende geldleningen

9,0

-4,4

-3,8

167,3

184,8

-

0,5 -43,3 -37,3

-42,8

130,0

142,0

-106,7

-116,1

2,3

Kasstroom uit investeringsactiviteiten [9]

-4,2

-37,3

Kasstroom uit operationele activiteiten [1,22]

-0,6

0,8 -104,4

29,6

-115,3 50,0

[9]

Aflossingen langlopende geldleningen

-46,9

-47,4

[8]

Aflossingen achtergestelde geldleningen

-12,6

-12,6

[3]

Verstrekte leningen

[3]

Ontvangen aflossingen op leningen

[6]

Betaald dividend

[3]

Ontvangen dividend

[13]

-

-12,6

3,7

1,8

-15,7

-14,9

2,0

-

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-39,9

-35,7

Nettokasstroom

-14,3

-9,0

Rentedragende verplichtingen per 1 januari

-40,2

-31,2

Rentedragende verplichtingen per 31 december

-54,5

-40,2

Mutatie in rentedragende verplichtingen

-14,3

-9,0


algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p67


4.7 Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen In miljoenen euro’s

Aandelen kapitaal

Agioreserve gewoon kapitaal

Her waarderingsreserve1

Afdekkingsreserve 2

Overige reserve 2

Resultaat boekjaar

Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens

5,8

147,2

0,4

-85,9

289,0

29,6

386,1

Resultaat boekjaar 2013

-

-

-

-

-

39,3

39,3

Overig totaalresultaat 2013

-

-

-

28,0

-

-

28,0

Totaalresultaat 2013

-

-

-

28,0

-

39,3

67,3

Bestemming resultaat 2012

-

-

-

-

29,6

-29,6

-

Vrijval herwaarderingsreserve

-

-

-0,2

-

-

-

-0,2

Per 1 januari 2013

Dividenduitkering gewone aandelen

-

-

-

-

-14,9

-

-14,9

5,8

147,2

0,2

-57,9

303,7

39,3

438,3

Resultaat boekjaar 2014

-

-

-

-

-

42,1

42,1

Overig totaalresultaat 2014

-

-

-

-43,4

-

-

-43,4

Totaalresultaat 2014

-

-

-

-43,4

-

42,1

-1,3

Bestemming resultaat 2013

-

-

-

-

39,3

-39,3

-

Vrijval herwaarderingsreserve

-

-

-0,1

-

-

-

-0,1

Per 31 december 2013

Dividenduitkering gewone aandelen Per 31 december 2014

-

-

-

-

-15,7

-

-15,7

5,8

147,2

0,1

-101,3

327,3

42,1

421,2

1

e herwaarderingsreserve heeft betrekking op de herwaardering van dienstwoningen. D De reserve bedraagt ultimo 2014 € 0,1 miljoen (2013: € 0,2 miljoen).

2

Het saldo van de overige reserves en de negatieve afdekkingsreserve is vrij uitkeerbaar.

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


4.8 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening ALGEMEEN Vitens is een naamloze vennootschap die statutair gevestigd is in Zwolle, kantoorhoudende te Oude Veerweg 1, 8019 BE Zwolle, en waarvan de aandelen worden gehouden door gemeenten en provincies in zijn verzorgingsgebied. De belangrijkste activiteiten van Vitens zijn het oppompen van grondwater, het zuive ringsproces hiervan en de distributie van reinwater. Deze jaarrekening 2014 is op 19 maart 2015 ondertekend door de Directie en door de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen zal de jaarrekening ter vaststelling voorleggen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 30 april 2015. IFRS De jaarrekening van Vitens is opgesteld op basis van de International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals aanvaard door de Europese Unie (EU). IFRS omvat zowel de IFRS-standaarden als de International Accounting Standards die door de International Accounting Standards Board (IASB) zijn uitgebracht, en de interpretaties van IFRS- en IAS-standaarden, uit gebracht door het International Financial Reporting Interpretations Committee (IFRIC), respectievelijk het Standing Interpretations Committee (SIC). De belangrijkste grondslagen voor waardering en resul taatbepaling die zijn gehanteerd bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening worden hierna beschreven. Het historische kostenprincipe wordt gehanteerd. In afwijking hiervan geldt dat bepaalde activa en verplich tingen, met name dienstwoningen, kantoorgebouwen, vaste activa aangehouden voor verkoop en derivaten, tegen reële waarde worden gewaardeerd. Tenzij anders vermeld, zijn deze waarderingsgrondslagen consistent toegepast voor alle boekjaren die in deze jaarrekening zijn opgenomen. De jaarrekening is gepresenteerd in miljoenen euro’s (functionele en presentatievaluta) en afgerond naar het dichtstbijzijnde getal. Nieuwe en/of gewijzigde IFRS-standaarden De International Accounting Standards Board (IASB) en de International Financial Reporting Interpretations Committee (IFRIC) hebben in 2014 nieuwe en/of gewij zigde standaarden en interpretaties uitgebracht, die vanaf boekjaar 2014 van toepassing zijn voor Vitens. Hieronder worden de wijzigingen nader uiteengezet:

Effect van nieuwe boekhoudstandaarden De volgende standaarden en interpretaties zijn effectief per 1 januari 2014 en van toepassing voor Vitens: • IFRS 11 Gemeenschappelijke regelingen, van kracht per 1 januari 2014. • IFRS 12 Toelichting van belangen in andere e ntiteiten, van kracht per 1 januari 2014. • Aanpassingen op IFRS 11 Gemeenschappelijke rege lingen en IFRS 12 Toelichting van belangen in andere entiteiten; Transitie begeleiding, van kracht per 1 januari 2014. • I AS 28 Geassocieerde deelnemingen, van kracht per 1 januari 2014. • Aanpassingen op IAS 32 Presentatie van saldering van financiële activa en financiële verplichtingen, van kracht per 1 januari 2014. • Aanpassingen op IAS 36 Bijzondere waardeverminde ring van activa, van kracht per 1 januari 2014. • Aanpassingen op IAS 39 Financiële instrumenten, van kracht per 1 januari 2014. • IFRIC 21 Heffingen, van kracht per 1 januari 2014. Bovenstaande standaarden en interpretaties hebben geen materiële invloed op de geconsolideerde jaar rekening van Vitens. Een aantal nieuwe standaarden en wijzigingen op stan daarden en interpretaties zijn effectief voor boekjaren die beginnen na 1 januari 2014, en zijn niet toegepast bij het opstellen van deze geconsolideerde jaarrekening. Onderstaande standaarden en interpretaties zullen mogelijk een impact hebben op de geconsolideerde jaar rekening van Vitens. De impact hiervan wordt nog onderzocht. • IFRS 9 Financiële instrumenten, betreft een vereen voudiging van waarderingsmodellen van financiële vaste activa, van kracht voor boekjaren vanaf 1 januari 2018. • IFRS 15 Omzet als gevolg van contracten met klanten; deze standaard bepaalt het principe van omzetneming bij contracten met klanten volgens een vijfstappen plan en vervangt IAS 18 en IAS 11; de standaard is effectief vanaf 1 januari 2017.

p68

jaarverslag 2014

Grondslagen voor de consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen de financiële gegevens van Vitens en haar groepsmaat schappijen waarin Vitens direct of indirect een beslis sende invloed uitoefent voor wat betreft het zakelijke en financiële beleid. De activa, passiva en de resultaten van deze groepsmaatschappijen worden volledig in de conso lidatie opgenomen. In het geval dat het belang in de geconsolideerde vennootschap minder dan 100% bedraagt, wordt een aandeel van derden in het eigen vermogen en in het resultaat opgenomen. De resultaten van de groepsmaatschappijen die in de loop van het boekjaar zijn verworven of afgestoten, worden in de geconsoli deerde winst-en-verliesrekening opgenomen vanaf de datum van toetreding tot de groep respectievelijk tot de datum van afstoting. De grondslagen voor de balans en resultaatbepaling, alsmede het boekjaar, van de groeps maatschaatschappijen zijn overeenkomstig aan die van Vitens. Belangen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures worden niet in de consolidatie betrokken. Intercompany-transacties, balansposten en ongereali seerde winsten op transacties tussen groepsmaatschap pijen worden geëlimineerd. GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING Materiële vaste activa De post materiële vaste activa is onderverdeeld in de volgende categorieën: • Bedrijfsgebouwen en terreinen. • Kantoorgebouwen. • Dienstwoningen. • Machines en installaties. • Leidingen. • A ndere vaste bedrijfsmiddelen. • Werken in uitvoering. • Grond- en hulpstoffen (voorraden). Bedrijfsgebouwen en terreinen, machines en installaties, leidingen en andere vaste bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen of verkrijgings- of vervaardigings prijs. Als eerste waardering bij toepassingen van IFRS (2006) heeft waardering tegen reële waarde plaats gevonden. Deze reële waarde wordt verondersteld als ‘deemed cost’ waarbij afschrijvingen jaarlijks in minde ring worden gebracht. Kantoorgebouwen worden gewaardeerd volgens de reële-waardemethode in overeenstemming met IAS 16.31. Correcties voor een lagere reële waarde van de kantoorgebouwen worden in eerste instantie in minde ring gebracht op een positieve herwaarderingsreserve en het meerdere wordt rechtstreeks ten laste van de winst-en-verliesrekening verantwoord. Aanpassingen naar een hogere waardering van de kantoorgebouwen worden voor zover zij een aanpassing zijn op in eerdere jaren verantwoorde afwaarderingen ten gunste van de winst-en-verliesrekening verantwoord; de resterende

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


aanpassing van de herwaardering wordt verantwoord in een herwaarderingsreserve. Taxaties van kantoor gebouwen vinden periodiek plaats. Dienstwoningen betreffen woningen die staan op water wingebieden van Vitens en worden verhuurd tegen marktconforme huurprijzen aan (ex-)Vitens-werknemers. Vitens merkt deze woningen aan als materieel vast actief in overeenstemming met IAS 16, waarbij waarde ring plaatsvindt tegen reële waarde en mutaties in het eigen vermogen worden verantwoord (herwaarderings reserve). De reële waarde wordt onder andere afgeleid van de WOZ-waarde. Voor de ongerealiseerde waarde wijzigingen wordt een herwaarderingsreserve gevormd. Investeringen gedurende het boekjaar worden gewaar deerd tegen de aanschaffingsprijs verminderd met even tueel verkregen subsidies en overige bijdragen. Onder aanschaffingsprijs wordt verstaan de verkrijgingsprijs, hetzij de vervaardigingsprijs, hetzij waardering op reële waarde in de situatie van overgenomen vennootschap pen. De kostprijs van zelf vervaardigde activa bestaat uit directe kosten van vervaardiging en toeslagen voor indirecte productiekosten. Materiële vaste activa worden afgeschreven op basis van de lineaire methode over de verwachte gebruiksduur van de verschillende componenten waaruit het betrok ken actief bestaat. De afschrijving start op het moment van ingebruikname van de betreffende activa. De gebruiksduren van de componenten waaruit de activacategorieën bestaan, zijn als volgt opgebouwd: • Bedrijfsgebouwen 40 jaar, terreinvoorzieningen 15 jaar en terreinen (grond) worden niet afgeschreven. • Kantoorgebouwen en dienstwoningen 40 jaar. • Productiebedrijven civieltechnisch 40 jaar, elektro technisch en werktuigbouwkundig 15 jaar. • O verige machines en installaties 15 jaar. • Leidingen: hoofdleidingen 50 jaar en aansluit leidingen 33 1/3 jaar. • A ndere vaste bedrijfsmiddelen 3-5 jaar (waaronder ICT). • Werken in uitvoering worden niet afgeschreven. • Grond- en hulpstoffen (voorraden) worden niet afgeschreven. De verwachte gebruiksduur, de restwaarde en afschrij vingsmethoden worden jaarlijks geëvalueerd en indien nodig aangepast. Winsten of verliezen bij afstoting worden bepaald aan de hand van de opbrengsten en de op moment van afstoting geldende boekwaarde. Toerekening van rentekosten vindt plaats in overeen stemming met IAS 23 aan projecten in aanbouw. Rentekosten worden toegerekend aan projecten welke gestart zijn na 1 januari 2009 met een verwachte loop tijd langer dan 12 maanden en een verwacht investe ringsbedrag groter dan € 1 miljoen. Toerekening van de rentekosten vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rentedragende schulden (2014: 3,9%; 2013: 4,0%).

p69

jaarverslag 2014

Bijzondere waardeverminderingen vaste activa Indien omstandigheden hiertoe aanleiding geven wordt vastgesteld of sprake is van bijzondere waardeverminde ring van materiële vaste activa. Indien dergelijke aan wijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van deze activa. Voor de activa is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten of de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt bepaald op basis van de con tante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen. Het bedrag van de afwaardering wordt ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht en is zichtbaar in noot [20] afschrijvingen. Nadat een verlies wegens bijzondere waardevermindering is verwerkt, wordt de jaarlijkse afschrijving aangepast aan de herziene boek waarde v erminderd met de restwaarde. Indien het bedrag van de afwaardering groter is dan de boekwaarde van het actief, moet worden bezien of een voorziening op basis van verplichtingen moet worden gevormd. In 2013 en 2014 heeft het management aanwijzingen voor mogelijke bijzondere waardeverminderingen geïdentificeerd. Als gevolg hiervan heeft in 2013 en 2014 bijzondere waardevermindering plaatsgevonden op een aantal gronden, procesautomatisering, installaties en leidingen. Geassocieerde deelnemingen en joint ventures Geassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waar Vitens, direct of indirect, invloed van betekenis op uit oefent op het financiële en operationele beleid, maar geen beslissende zeggenschap over heeft. Over het alge meen is hier sprake van als Vitens tussen de 20% en 50% van de stemrechten kan uitoefenen. Geassocieerde deel nemingen worden bij verwerving gewaardeerd tegen kostprijs (zijnde de reële waarde) en vanaf dat moment worden waardemutaties van de geassocieerde deel nemingen direct opgenomen in de winst-en-verlies rekening (equity-methode). Joint ventures zijn overeenkomsten waarbij Vitens, tezamen met een of meerdere partijen, activiteiten uit voert waarbij alle partijen gezamenlijk de zeggenschap uitoefenen. Investeringen in geassocieerde deelnemin gen waarop Vitens invloed van betekenis uitoefent en belangen in joint ventures worden gewaardeerd volgens de ‘equity-methode’. De boekwaarde van de geassocieerde deelneming of de joint venture omvat de goodwill die bij de overname is betaald en het aandeel van Vitens in de wijzigingen in het eigen vermogen van de geasso cieerde deelneming, respectievelijk joint venture na het moment van overname. Overige financiële activa De overige financiële activa betreffen verstrekte leningen en vorderingen en zijn gewaardeerd tegen geamorti seerde kostprijs verminderd met eventuele bijzondere waardeverminderingen.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Derivaten Bij de gewone bedrijfsuitoefening wordt gebruik gemaakt van derivaten (financiële instrumenten) om renterisico’s te beperken. Het doel van dit beheer is de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resul taten te beperken. Rentederivaten worden gebruikt om de leningenportefeuille te sturen op het gewenste risico profiel en worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden. Deze rentederivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde vanaf het moment dat het contract is afgesloten (trade date). De reële waarde is een resultante van de ontwikkelingen van de markt rente en de vastgestelde rente van het onderliggende derivaat. Veranderingen in de reële waarde van derivaten worden standaard in de winst-en-verliesrekening verant woord. De afgesloten rentederivaten worden aan gemerkt als hedge-instrumenten. Vitens hanteert onderstaande waarderingshiërarchie: Niveau 1: genoteerde (niet-aangepaste) koersen op actieve markten voor identieke activa of verplichtingen. Niveau 2: overige methoden waarbij alle variabelen een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben en direct of indirect waarneembaar zijn. Niveau 3: methoden waarbij variabelen worden gehan teerd die een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben, doch niet zijn gebaseerd op waarneem bare marktgegevens. De derivaten zijn in de waarderingshiërarchie gewaar deerd op de niveau 2-methode, waarbij variabelen die een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben direct of indirect waarneembaar zijn. Vitens hanteert een netto-contante-waardeberekeing, rekening houdend met kredietrisico. Relevante variabelen die van toepassing zijn voor waardering derivaten betreffen (i) contante waarden van rentebetalingen; en (ii) geprognosticeerde rentecurves. Door toepassing van rentederivaten wordt een vaste cash outflow gerealiseerd. Vitens betaalt vastrentend op het derivaat, terwijl de betaalde kortetermijnrente op roll-overleningen wordt betaald uit de ontvangst van de korte rente op het derivaat. Een hedge wordt geacht effectief te zijn indien, vanaf het begin en gedurende de looptijd van de hedge-relatie, verwacht wordt dat veranderingen van de cashflows van het gehedgde item vrijwel volledig worden afgedekt door veranderingen in de cashflows van het hedge-instrument. Is dit het geval, dan worden de schommelingen in de reële waarde van de derivaten ten gunste/ten laste van de afdekkingsreserve (eigen vermogen) verantwoord (hedge accounting). Indien het derivaat zich niet langer kwalificeert als hedge-instrument worden de schomme lingen in de reële waarde ten gunste/ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht.

p70

algemeen

jaarverslag 2014

Bijzondere waardeverminderingen financiële vaste activa Voor financiële instrumenten beoordeelt de vennoot schap op iedere balansdatum of er objectieve aanwijzin gen zijn voor bijzondere waardeverminderingen van een financieel actief of een groep van financiële activa. Bij objectieve aanwijzingen voor bijzondere waardevermin deringen bepaalt de vennootschap de omvang van het verlies uit hoofde van de bijzondere waardeverminderingen, en verwerkt dit direct in de winst-en-verliesrekening. Bij financiële activa die gewaardeerd zijn tegen geamor tiseerde kostprijs wordt de omvang van de bijzondere waardevermindering bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van het actief en de best mogelijke schat ting van de toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van het financiële actief zoals die is bepaald bij de eerste verwerking van het instrument. Het waardeverminderingsverlies dat daar voor opgenomen was, dient te worden teruggenomen indien de afname van de waardevermindering verband houdt met een objectieve gebeurtenis na afboeking. De terugname wordt beperkt tot maximaal het bedrag dat nodig is om het actief te waarderen op de geamorti seerde kostprijs op het moment van de terugname, als geen sprake geweest zou zijn van een bijzondere waarde vermindering. Het teruggenomen verlies wordt in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Waarderingen tegen reële waarde per 31-12-2014

de oogst van 2014

impactanalyse

Waarderingen tegen reële waarde Vitens hanteert onderstaande waarderingshiërarchie voor het bepalen van de reële waarde: Niveau 1: genoteerde (niet-aangepaste) koersen op actieve markten voor identieke activa of verplichtingen. Niveau 2: overige methoden waarbij alle variabelen een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben en direct of indirect waarneembaar zijn. Niveau 3: methoden waarbij variabelen worden gehan teerd die een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben, doch niet zijn gebaseerd op waarneem bare marktgegevens. In onderstaande tabel zijn de financiële activa en ver plichtingen opgenomen die worden gewaardeerd tegen reële waarde. Zie voor de toelichting van kantoor gebouwen en dienstwoningen die worden gewaardeerd tegen reële waarde de toelichting bij de grondslag ‘materiële vaste activa’, de toelichting van vaste activa aangehouden voor verkoop die worden gewaardeerd tegen reële waarde de toelichting bij de grondslag ‘Vaste activa a angehouden voor verkoop’ en voor de toelichting van derivaten die worden gewaardeerd tegen reële waarde de toelichting bij de grondslag van ‘Derivaten’.

Niveau 1

Niveau 2

Niveau 3

Totaal

Kantoorgebouwen

-

Dienstwoningen

-

35,1

-

35,1

-

7,1

7,1


-

0,7

-

0,7

Totaal activa

-

35,8

7,1

42,9

Derivaten

-

101,3

-

101,3

Totaal passiva

-

101,3

-

101,3

Niveau 1

Niveau 2

Niveau 3

Totaal

Kantoorgebouwen

-

38,7

-

38,7

Dienstwoningen

-

-

7,7

7,7


-

-

-

-

Totaal activa

-

38,7

7,7

46,4

Derivaten

-

57,9

-

57,9

Totaal passiva

-

57,9

-

57,9

In miljoenen euro’s Activa

Passiva

Waarderingen tegen reële waarde per 31-12-2013


In miljoenen euro’s Activa

Passiva

p71

jaarverslag 2014

Handels- en overige vorderingen Handels- en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van een waardecorrectie in verband met mogelijke oninbaar heid. Saldering en presentatie van handels- en overige vorderingen op en ontvangen voorschotten van ver bruikers vindt plaats op basis van afrekengroepen: een groeperingsmethodiek van klanten op basis van in de tijd gespreide meteropnames ter bepaling van het te factureren waterverbruik. Handels- en overige vorde ringen worden niet langer opgenomen als de gelden zijn ontvangen of als oninbaarheid is vastgesteld. Vaste activa aangehouden voor verkoop Vaste activa die worden aangehouden voor verkoop, alsmede verplichtingen die daaraan zijn toe te wijzen, worden separaat getoond op de balans. Activa worden als zodanig aangemerkt indien Vitens zich heeft gecom mitteerd het betroffen actief te verkopen, het verkoop proces in gang is gezet en de vermoedelijke verkoop binnen een jaar is gerealiseerd. Op deze activa wordt niet meer afgeschreven en vindt afwaardering plaats naar reële waarde, verminderd met de verwachte ver koopkosten indien deze waarde lager is dan de boekwaarde. Liquide middelen De post liquide middelen bestaat uit banktegoeden en contanten en wordt gewaardeerd tegen reële waarde, hetgeen overeenkomt met de nominale waarde. Schulden aan bankinstellingen worden verantwoord onder de rentedragende verplichtingen. Egalisatierekening bijdragen van derden De egalisatierekening bijdragen van derden wordt over eenkomstig IFRIC 18 met ingang van 2010 gewaardeerd tegen de van derden ontvangen bijdragen in aanleg van aansluitleidingen verminderd met amortisaties. De amor tisatie van de egalisatierekening vindt plaats in 33 1/3 jaar en is gelijkgesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen. De jaarlijkse amorti satie wordt verantwoord onder de overige omzet. Rentedragende verplichtingen De rentedragende verplichtingen zijn bij opname gewaardeerd tegen reële waarde onder aftrek van trans actiekosten. Vervolgens vindt waardering plaats tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve rentemethode. De binnen een jaar vervallende aflos singsverplichtingen van de langlopende verplichtingen worden gepresenteerd onder de kortlopende verplichtingen. Voorzieningen personeelsbeloningen De post voorzieningen personeelsbeloningen omvat: • De voorziening als gevolg van reorganisatie fusie 2006 is gevormd naar aanleiding van de fusie tussen Vitens N.V., N.V. Hydron Flevoland, N.V. Hydron Midden-

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Nederland en Coöperatie Hydron U.A. Dit ter dekking van de verplichtingen uit het sociaal plan. Het sociaal plan heeft een looptijd van drie jaar, waarna het collectief recht overgaat in een individueel recht. De kosten die uit het sociaal plan voortvloeien worden voornamelijk veroorzaakt door de kosten die gemoeid zijn met herplaatsing van boventallige medewerkers. De berekening is gebaseerd op het aantal boven talligen met daarbij totale loonkosten per werknemer, een reële benadering van het aantal dienstjaren en de (gemiddelde) leeftijd. De uitkeringstromen zijn contant gemaakt tegen een nominale rekenrente van 3,9% (2013: 4,0%). • A ls gevolg van de beslissing om Vitens procesgericht in te richten (kanteling van de organisatie) en het efficiënter inrichten van de onderliggende processen is in 2010 een reorganisatievoorziening gevormd. De voorziening is gevormd ter dekking van de ver plichtingen uit het sociaal plan. De kosten die uit het sociaal plan voortvloeien worden voornamelijk ver oorzaakt door de kosten die gemoeid zijn met her plaatsing van boventallige medewerkers. De bereke ning is gebaseerd op het aantal boventalligen met daarbij totale loonkosten, een reële benadering van de (gemiddelde) leeftijd en de te verwachten begelei dingsperiode. De uitkeringstromen zijn contant gemaakt tegen een nominale rekenrente van 3,9% (2013: 4,0%). De aard en het bedrag van ontslagvergoedingen als gevolg van een besluit van Vitens om de arbeidsrelatie met een werknemer te beëindigen zijn vastgelegd in het sociaal plan en is als zodanig meegenomen in de vor ming van de reorganisatievoorziening. De jubileumvoorziening is gevormd ten behoeve van toekomstige jubileumuitkeringen en is actuarieel bere kend. Hierbij is rekening gehouden met de overlevings tabel 2012 voor mannen en vrouwen, toekomstig personeelsverloop en salarisstijgingen. De voorziening is contant gemaakt tegen een nominale rekenrente van 3,9% (2013: 4,0%). Het kortlopend deel van de voorziening personeels beloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen. Overige voorzieningen Genoemde voorzieningen worden gevormd indien: • Per balansdatum een juridisch afdwingbare en/of feitelijke verplichting bestaat die voortvloeit uit gebeurtenissen voor de balansdatum. • Het aannemelijk is dat een uitstroom van middelen zal plaatsvinden om de verplichting af te wikkelen. • Een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de verplichting.

p72

jaarverslag 2014

De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nomi nale waarde van de uitgaven die naar verwachting nodig zijn, tenzij het effect van de tijdswaarde van geld significant is. In dat geval wordt de voorziening gewaardeerd tegen contante waarde. Het kortlopend deel van de overige voorzieningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen. Collectieve regelingen Vitens kent een Pensioen- en Flexibele Uittredings regeling voor huidige en voormalige werknemers. De pensioenen zijn ondergebracht bij Stichting Pensioen fonds ABP en de Flexibele Uittreding bij Stichting Flexibel Uittreden Nutsbedrijven en is daarmee indirect onder gebracht bij het Pensioenfonds ABP. Het betreffen collec tieve regelingen waarbij meerdere werkgevers zijn aan gesloten en zijn in wezen toegezegd-pensioenregelingen, waarbij de pensioenuitkering gebaseerd is op de lengte van het dienstverband en het gemiddeld salaris van de werknemer gedurende dit dienstverband. De pensioenregelingen kunnen worden aangemerkt als ‘multi-employer funds’. IAS 19 verlangt dat bepaalde informatie inzake toegezegd-pensioenregelingen wordt toegelicht in de jaarrekening. Met name het saldo van de met de regeling samenhangende activa en passiva dient in de balans opgenomen te worden als een vorde ring of verplichting. Beide pensioenfondsen hebben aan gegeven dat zij niet in staat zijn om aan de deelnemende ondernemingen de informatie te verschaffen die nood zakelijk is inzake toegezegd-pensioenregelingen. Daarom worden beide regelingen behandeld als toe gezegde-bijdragenregelingen en worden de verschul digde pensioenpremies over het boekjaar als pensioen lasten in het resultaat verantwoord. De verwachte pensioenlasten voor 2015 bedragen € 10,2 miljoen (2014: werkelijk € 9,9 miljoen). De dekkingsgraad van het ABP bedraagt ultimo 2014 101,1% (2013: 105,9%). Dit is 3,1%-punt lager dan het vereiste minimum van 104,2%. Daarmee is sprake van een dekkingstekort. Volgens de nieuwe wetgeving (Wet Financieel Toetsingskader Pensioenfondsen) moe ten pensioenfondsen vanaf 2015 de dekkingsgraad op een andere manier berekenen. Deze dekkingsgraad is gebaseerd op de stand van de gemiddelde dekkings graad over de afgelopen 12 maanden. De relatief hogere dekkingsgraden uit de eerste helft van 2014 leiden ertoe dat de dekkingsgraad op basis van de nieuwe methode substantieel hoger uitvalt dan de dekkingsgraad op basis van de oude methode. Voor het ABP bedraagt het verschil 101,1% (huidige systematiek 2014) versus 104,7% (nieuwe systematiek 2015). Het bestuur van het ABP heeft besloten om geen verdere maatregelen te nemen die deelnemers treffen, maar de verwachte ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2015 baart het ABP zorgen. Kortlopende verplichtingen De kortlopende verplichtingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Een kortlopende ver

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


plichting wordt in de balans opgenomen zodra Vitens contractpartij is en/of een concrete dienst of levering van goederen heeft plaatsgevonden. Leaseovereenkomsten Door Vitens zijn operationele leaseovereenkomsten aangegaan voor een groot deel van het wagenpark. De risico’s en voordelen die verband houden met het eigendom van de betrokken activa zijn niet overgedragen aan de lessee. Als gevolg hiervan worden betalingen uit hoofde van deze leaseovereenkomsten op tijds evenredige basis als last in het resultaat verwerkt. Netto-omzet uit hoofde van levering van goederen en diensten De netto-omzet bestaat uit de vastrechtvergoeding en de vergoeding voor levering van drinkwater. De verant woording van de drinkwateropbrengsten wordt gebaseerd op het totaal aan derden geleverde hoeveelheid water. De omzetgegevens worden verkregen uit metingen bij klanten en, voor wat betreft het nog niet afgerekend deel, uit schattingen op basis van ervaringscijfers. Over de netto-omzet geheven omzetbelasting en belasting op leidingwater worden niet in de omzet begrepen. De netto-omzet wordt genomen op het moment dat de voor delen van eigendom zijn overgedragen op de koper. overige omzet Onder de overige omzet worden opbrengsten verantwoord die niet direct gerelateerd zijn aan de kernactiviteiten. De overige omzet bestaat onder meer uit de volgende posten: • Opbrengsten verhuizingen/nieuwe aansluitingen en incasso. Bij verhuizingen/nieuwe aansluitingen wordt door Vitens een extra bijdrage in rekening gebracht in verband met de administratieve afhandeling. • Opbrengst brandkranen. Dit betreft deels een een malige bijdrage en een jaarlijks terugkerende ver goeding ten behoeve van het onderhoud. •O pbrengst werk voor derden betreft diverse activiteiten die Vitens voor derden verricht. • Opbrengst huur en pacht. Betreft huuropbrengsten bedrijfswoningen aanwezig op gronden waarop pro ductiebedrijven zijn gevestigd of winning plaatsvindt. Verder betreffen het pachtopbrengsten op gronden. • Meeliftvergoedingen. Betreft vergoedingen van met name waterschappen en gemeenten voor het meeliften op de rekening van Vitens voor verontreiningings heffingen/ingezetenenomslag en rioolheffingen. • Opbrengsten analyses en advisering. Betreft opbreng sten voor analyses vanuit het laboratorium van Vitens voor derden. • Opbrengsten vanuit dienstverlening aan Evides N.V., Vitens Evides International B.V. en Stichting Aansluitingen.nl. • A mortisatie bijdragen van derden. Betreft bijdragen voor aanleg aansluitleidingen. De amortisatie van de egalisatierekening vindt plaats in 33 1/3 jaar. • De activiteiten uit overige opbrengsten worden als

p73

jaarverslag 2014

opbrengst verantwoord voor zover levering van goederen en diensten heeft plaatsgevonden en voor zover de prestaties zijn geleverd. Kosten uitbesteed werk en inhuur personeel Dit zijn kosten die Vitens maakt ten behoeve van haar exploitatie en betreffen uitbesteed werk en inhuur personeel van derden en worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Grondwaterbelastingen en -heffingen Dit zijn kosten die Vitens maakt ten behoeve van haar exploitatie en betreffen belastingen die verbonden zijn aan het onttrekken van grondwater en worden toegere kend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Overige kosten Dit zijn kosten die Vitens maakt ten behoeve van zijn exploitatie en bestaan onder meer uit gronden hulp stoffen, elektra, autokosten, automatiseringskosten, facilitaire kosten en overige kosten. Deze kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Personeelskosten De geactiveerde productie voor het eigen bedrijf betreft directe personeelskosten en indirecte overige kosten die zijn gemaakt ten dienste van de vervaardiging van materiële vaste activa welke betrekking hebben op infrastructurele werken van de onderneming. Deze geactiveerde productie wordt in mindering gebracht op de personeelskosten en de overige kosten. Financiële baten De financiële baten bestaan uit interestbaten op finan ciële activa, zijnde leningen, berekend op basis van de effectieve-interestmethode, en worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Financiële lasten De interestlasten hebben betrekking op rentedragende verplichtingen, berekend op basis van de effectieve- interestmethode, en worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. De rentedragende verplich tingen omvatten vastrentende leningen, achtergestelde leningen, roll-overleningen, rentederivaten en rekeningcourant. Daarnaast bevatten ze een vrijval van het ver schil tussen de reële waarde en nominale waarde van de leningenportefeuille van overgenomen partijen, oprentingskosten voorzieningen en overige kosten van financiering zoals bereidstellingsprovisies, garanties en bankkosten. Aandeel in resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint ventures Betreft resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Belastingen Ingevolge artikel 2 leden 3 en 7 van de Wet op de Vennootschapsbelasting is de levering van drinkwater niet onderworpen aan de heffingen van deze wet. Veronderstellingen, schattingen en aannames in de jaarrekening Het opstellen van een jaarrekening brengt met zich mee dat gebruik wordt gemaakt van aannames, ver onderstellingen en schattingen die zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en op factoren die naar het oordeel van het management aanvaardbaar zijn, gege ven de specifieke omstandigheden. Deze aannames, ver onderstellingen en schattingen zijn van invloed op de waardering en presentatie van de gerapporteerde activa en verplichtingen alsmede op het resultaat over het boekjaar. De werkelijke uitkomsten kunnen afwijken van de gehanteerde schattingen en veronderstellingen. Hieronder gaan we in op de genoemde posten.

Voorziening personeelsbeloningen De genoemde voorzieningen zijn bepaald op basis van veronderstellingen omtrent toekomstige ontwikkelingen van bijvoorbeeld salarissen, sociale wetgeving, verloop personeel en statistisch onderbouwde aannames ten aanzien van overleving. Dit complex van aannames in samenhang met de gehanteerde disconteringsvoeten leidt tot grote invloed op de waardering van de voor zieningen en de resultaten. Overige voorzieningen De overige voorzieningen hebben betrekking op een aantal juridische geschillen en lopende huurverplich tingen. De voorzieningen zijn bepaald op basis van de best mogelijke inschattingen van het management waar tegen de verplichtingen kunnen worden afgewikkeld. Waardering van materiële vaste activa Bij de bepaling van de boekwaarde van materiële vaste activa wordt gebruikgemaakt van schattingen van afschrijvingstermijnen; deze zijn afgeleid van verwach tingen omtrent de technische en economische levens duur van de onderliggende activa. Als gevolg van veranderingen in de toekomst op het gebied van techno logische ontwikkeling of in het gebruik van de activa kunnen veranderingen ontstaan in de levensduur van de activa en dit kan dan aanleiding geven tot bijzondere waardevermindering. Een stijging/daling van 10% op de afschrijvingen (afschrijvingspercentages) leidt tot hogere/ lagere afschrijvingen van circa € 8,5 miljoen. Indien omstandigheden hiertoe aanleiding geven wordt vastgesteld of sprake is van bijzondere waardeverminde ring van materiële vaste activa. Indien dergelijke aan wijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van deze activa. Voor de activa is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten of de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt bepaald op basis van de

p74

algemeen

jaarverslag 2014

c ontante waarde van de geschatte toekomstige kas stromen. Een verhoging/verlaging van de materiële vaste activa van 1% leidt tot een herwaardering/afwaardering van circa € 16,6 miljoen op de materiële vaste activa.

Debiteuren Vitens beoordeelt periodiek de volwaardigheid van vorderingen op basis van ervaringscijfers van het betaal gedrag uit het verleden. Eventuele waardeverminderingen worden in mindering gebracht op het debiteurensaldo. Vitens hanteert onderstaande voorzieningspercentages voor haar openstaande waterdebiteuren intern en extern (overgedragen aan een incassobureau): Op individuele basis kan de voorziening afwijken van onderstaande percentages. Een verhoging/ verlaging van 10% van de voorzieningspercentages > 90 dagen leidt tot een dotatie/vrijval van de voorziening waterdebiteuren van circa € 0,1 miljoen. Ouderdomscategorie

% debiteuren intern bij Vitens

% debiteuren bij incassobureau

openstaande handelsdebiteuren 0-90 dagen

0%

0%


15%

30%


25%

50%

openstaande handelsdebiteuren > 365 dagen

60%

90%

Reële waardebepaling financiële instrumenten Afgeleide financiële instrumenten zijn in de balans tegen reële waarde verantwoord. Voor overige financiële instrumenten, waaronder verkregen en uitgegeven leningen, is de reële waarde in de toelichting bij de jaar rekening opgenomen. Omzetverantwoording De verantwoording van de drinkwateropbrengsten wordt gebaseerd op het totaal aan derden geleverde hoeveelheid water (belasting op leidingwater behoort niet tot de omzet). Vitens hanteert een systematiek van omzetbepaling waarbij het werkelijk gemeten verbruik

de oogst van 2014

impactanalyse


wordt toegerekend aan maanden/jaren conform de volgende drie stappen: 1. D e werkelijk gefactureerde hoeveelheden m3/omzet. Per klant wordt het werkelijk aantal gefactureerde m3/omzet toegerekend aan de kalenderjaren. In 2014 is 44,5% van de levering aan klanten in 2014 gefactureerd. 2. D e nog te factureren hoeveelheden m3/omzet tot en met einde van het kalenderjaar (jaarprognose). Voor de periode in het boekjaar waarover de klanten nog geen afrekening hebben ontvangen wordt een schatting gemaakt op basis van historische meter standen in relatie tot de actuele reinwaterafgifte. Een hogere/lagere inschatting van de nog af te reke nen omzet van 1% leidt tot een hogere/lagere nettoomzet van circa € 2,0 miljoen. Onder noot [29] is een nadere toelichting opgenomen betreffende afloop balansposten omzet uit voorgaande jaren en het werkelijk vastgestelde ‘Niet In Rekening Gebracht’ (NIRG) in %. 3. T otaal-verbandcontrole tussen klantgegevens SAP IS-U en reinwaterafgiftecijfers. Ter controle worden de klantgegevens gelegd naast de waterbalansen (afgiftecijfers productiebedrijven). Mutaties worden geanalyseerd evenals de ontwikkeling van het NIRG-verbruik. GRONDSLAGEN VOOR HET KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij voor de herleiding van de mutatie in geldmiddelen wordt uitgegaan van het resultaat na belastingen volgens de winst-en-verliesrekening. Het in het kasstroomoverzicht gehanteerde begrip geld middelen betreft de liquide middelen zoals in de b alans gehanteerd.

p75

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p76


4.9 Toelichting op de geconsolideerde balans [1] Materiële vaste activa


Bedrijfsgebouwen en - terreinen

Kantoorgebouwen

Dienst woningen

Machines en installaties

Leidingen

Andere vaste iddelen m

Werken in uitvoering

Totaal

549,3

52,7

10,6

542,9

2.008,3

128,1

49,6

3.341,5

-234,8

-11,2

-

-376,1

-969,4

-112,0

-

-1.703,5

314,5

41,5

10,6

166,8

1.038,9

16,1

49,6

1.638,0

Stand per 1 januari 2013 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen, bijzondere waardeverminderingen en reële-waardemutaties Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties 2013 Bijzondere waardevermindering Reële-waardemutaties Investeringen Ingebruikname werken in uitvoering Desinvesteringen Afschrijvingen Totaal

-4,0

-

-

-2,2

-0,6

-0,7

-0,8

-8,3

-

-2,9

-2,9

-

-

-

-

-5,8

2,5

-

-

0,4

56,3

-0,1

57,0

116,1

5,9

0,7

-

20,7

7,1

5,9

-40,3

-

-0,4

-

-

-

-

-

-

-0,4

-12,1

-0,6

-

-21,8

-42,1

-8,0

-

-84,6

-4,1

-2,8

-2,9

-2,9

20,7

-2,9

15,9

16,9

551,3

53,5

7,7

562,4

2.071,0

132,3

65,5

3.443,7

-244,9

-14,8

-

-398,5

-1.011,4

-119,1

-

-1.788,7

306,4

38,7

7,7

163,9

1.059,6

13,2

65,5

1.655,0

-11,9

Stand per 31 december 2013 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen, bijzondere waardeverminderingen en reële-waardemutaties Boekwaarde per 31 december 2013 Mutaties 2014 Bijzondere waardevermindering

-2,2

-

-

-0,5

-0,1

-0,4

-8,7

-

-5,8

-0,4

-

-

-

-

-6,2

Investeringen

-0,2

-

-

-0,3

53,2

-0,2

54,3

106,8

Ingebruikname werken in uitvoering

15,5

5,5

-

21,2

1,8

5,8

-49,8

-

Geclassificeerd als activa aangehouden voor verkoop

-

-0,8

-

-

-

-

-

-0,8

Terugname van bijzondere waardervermindering

-

-

-

-

-

0,7

-

0,7

Reële-waardemutaties

Desinvesteringen Afschrijvingen Totaal

-0,1

-1,8

-0,2

-

-

-

-

-2,1

-12,2

-0,7

-

-22,2

-43,2

-6,8

-

-85,1

0,8

-3,6

-0,6

-1,8

11,7

-0,9

-4,2

1,4

563,7

52,7

7,3

582,0

2.126,0

138,2

61,3

3.531,2

-256,4

-17,6

-0,2

-420,0

-1.054,7

-125,9

-

-1.874,8

307,3

35,1

7,1

162,0

1.071,3

12,3

61,3

1.656,4

Stand per 31 december 2014 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen, bijzondere waardeverminderingen en reële-waardemutaties Boekwaarde per 31 december 2014

algemeen

jaarverslag 2014

In miljoenen euro’s Bedrijfsgebouwen en -terreinen Kantoorgebouwen

2014

2013

307,3

306,1

35,1

39,0

7,1

7,7

Dienstwoningen Machines en installaties Leidingen Andere vaste middelen Werken in uitvoering Subtotaal materiële vaste activa

162,0

163,9

1.071,3

1.059,6

12,3

13,2

61,3

65,5

1.656,4

1.655,0

Grond- en hulpstoffen (voorraden) Totaal materiële vaste activa

de oogst van 2014

7,0

5,8

1.663,4

1.660,8

Toerekening van de rentekosten (IAS 23) vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rente dragende schulden (2014: 3,9%; 2013: 4,0%) voor projecten welke zijn gestart na 1 januari 2009, een minimale investering van € 1 miljoen en een looptijd langer dan 12 maanden. In 2014 is € 1,3 miljoen (2013: € 0,8 miljoen) toegerekend aan projecten in aanbouw. Ultimo 2014 bedraagt het totaal van de geactiveerde rente € 3,4 mil joen (2013: € 2,1 miljoen). Vitens heeft een deel van de kantoorgebouwen op peildatum 31 december 2014 laten taxeren door een onafhankelijke partij en opnieuw gewaardeerd. De assumpties die voor de waardering zijn gebruikt betref fen dat een kantoorgebouw wordt aangewend voor voortgezet gebruik en een kantoorgebouw buiten gebruik zal worden gesteld. Hierdoor heeft in 2014 een reële-waardemutatie plaatsgevonden van totaal € 5,8 miljoen (2013: € 2,9 miljoen) op kantoorgebouwen. Op gronden heeft in 2014 een afwaardering plaats gevonden van € 1,5 miljoen (2013: € 4,0 miljoen). Dit heeft betrekking op gronden waar Vitens nog als eigenaar was aangemerkt en de boekwaarde nog niet in mindering was gebracht (2013: € 2,8 miljoen). Gezien de beperkte impact op eigen vermogen, materiële vaste activa en resultaat zijn deze posten in 2014 verant woord. Daarnaast heeft in 2013 een afboeking van € 1,2 miljoen plaatsgevonden als gevolg van herbestemming van gronden. Op dienstwoningen heeft in 2014 een reële-waardemutatie plaatsgevonden van totaal € 0,4 miljoen (2013: € 2,9 mil joen) als gevolg van verslechterde marktomstandig heden en herijking van de plannen voor gebruik van de dienstwoningen in de toekomst. De reële waarde van de dienstwoningen wordt onder andere afgeleid van de WOZ-waarde.

impactanalyse


Vitens heeft in 2014 een afwaardering gedaan van € 9,7 miljoen (inclusief € 0,7 miljoen terugname bijzon dere waardervermindering) als gevolg van een afboe king op procesautomatisering € 8,0 miljoen (2013: € 1,5 miljoen) en € 1,7 miljoen (2013: € 2,8 miljoen) als gevolg van buitengebruikstelling van een productiebedrijf, een aantal installaties en leidingen. De vaste activa welke worden geclassificeerd als aan gehouden voor verkoop van € 0,8 miljoen bestaan uit de verkoop van gronden welke worden verkocht in 2015 en zijn opgenomen onder de vlottende activa (vaste activa aangehouden voor verkoop), zie noot [5].

p77

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p78


[2] Geassocieerde deelnemingen en joint ventures Hieronder is een overzicht opgenomen van de groepsmaatschappijen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures. Per 31 december 2014

Plaats

Belang (in %)

Vitens Watermanagement B.V.

Zwolle

99,9

Vitens Industriewater B.V.

Leeuwarden

Groepsmaatschappijen (geconsolideerd) 100

Geassocieerde deelnemingen (niet geconsolideerd) Reststoffenunie Waterleidingbedrijven B.V.

Rijswijk

36,9

KWH Water B.V.

Nieuwegein

29,1

Joint ventures (niet geconsolideerd) Vitens Evides International B.V.

Zwolle

50

Aquario Watermanagement B.V.

Leeuwarden

50

Facturatie B.V.

Utrecht

50

In 2014 zijn de bedrijfsactiviteiten van Aquario Watermanagement B.V. beëindigd. Vitens heeft Aquario Watermanagement B.V. vanaf 2013 gewaardeerd tegen de equity-methode verminderd met het aandeel van kosten van beëindiging € 0,2 miljoen (2013: € 0,3 miljoen).

Geassocieerde deelnemingen

Joint ventures

Totaal

2014

2013

2014

2013

2014

2013

2,6

2,6

5,6

5,6

8,2

8,2

Aandeel in resultaat

-

-

-0,3

-

-0,3

-

Ontvangen dividend

-

-

-2,0

-

-2,0

-

Totaal mutaties

-

-

-2,3

-

-2,3

-

2,6

2,6

3,3

5,6

5,9

8,2

In miljoenen euro’s Boekwaarde per 1 januari Mutaties

Boekwaarde per 31 december

In 2014 heeft Vitens € 2,0 miljoen (2013: nihil) dividend ontvangen van Facturatie B.V.

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p79


Financiële gegevens geassocieerde deelnemingen en joint ventures Activa

Verplichtingen

Omzet

Winst/Verlies

% Belang

Aandeel in netto-activa

Aquario Watermanagement B.V.

1,9

0,4

1,7

0,3

50,0%

0,8

Vitens Evides International B.V.

10,2

9,0

13,5

-0,2

50,0%

0,6

In miljoenen euro’s 2013

Reststoffenunie Waterleidingbedrijven B.V. KWH Water B.V. Facturatie B.V. (2014)

1,6

1,0

4,0

0,1

36,9%

0,2

20,4

8,6

18,5

0,3

29,1%

3,4

5,2

0,1

1,8

-

50,0%

2,6

2014

De genoemde bedragen in bovenstaande tabel hebben betrekking op het geheel van de entiteiten. Van de bovengenoemde geassocieerde deelnemingen en joint ventures is geen jaarrekening 2014 beschikbaar vóór publicatie van het Vitens Jaarverslag 2014. Het verwachte resultaat 2014 van de geassocieerde deelnemingen en joint ventures is wel meegenomen.

[3] Overige financiële activa In miljoenen euro’s

2014

2013

Boekwaarde per 1 januari

11,4

0,6

-

12,6

Mutaties Verstrekte leningen Ontvangen aflossingen op leningen

-3,7

-1,8

Totaal mutaties

-3,7

10,8

7,7

11,4


Ultimo boekjaar bedragen de overige financiële activa € 7,7 miljoen (2013: € 11,4 miljoen); deze hebben betrekking op verstrekte leningen. Hiervan heeft € 7,3 miljoen (2013: € 10,9 miljoen) betrekking op financiering van het wagenpark, waarvan € 7,0 miljoen (2013: € 10,3 miljoen) in de vorm van een lening aan de leasemaatschappij. De looptijd van deze verstrekte lening bedraagt maximaal 5 jaar.

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


[4] Handels- en overige vorderingen 2014


2013

Handelsdebiteuren

26,8

24,2

Waardevermindering van debiteuren

-1,7

-1,6

Meelifters

1,3

Nettohandelsvorderingen

1,4 26,4

24,0

Belastingen en premies sociale verzekeringen

2,0

2,2

Vooruitgefactureerde bedragen door derden

0,9

0,9

Overlopende activa Totaal

6,7

4,3

36,0

31,4

Het saldo van de handelsdebiteuren betreft waterdebiteuren in de zakelijke en consumentenmarkt € 19,5 miljoen (2013: € 19,1 miljoen) en overige niet-waterdebiteuren € 7,3 miljoen (2013: € 5,1 miljoen). De reële waarde van de debiteuren is gelijk aan de boekwaarde. Circa 82% van de waterdebiteuren wordt na facturatie via automatische incasso geïncasseerd.

Ultimo boekjaar bedragen de waardeverminderingen van debiteuren € 1,7 miljoen (2013: € 1,6 miljoen). De last in de winst-en-verliesrekening over 2014 bedraagt € 1,0 miljoen (2013: € 0,8 miljoen). Hieronder een verloopoverzicht van de debiteurenvoorzieningen. 2014

2013

1,6

2,1

1,0

0,8

Onttrekkingen

-0,9

-1,3

Totaal mutaties

0,1

-0,5

Stand per 31 december

1,7

1,6

In miljoenen euro’s Stand per 1 januari Mutaties Dotaties

p80

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p81


Hieronder een overzicht van de openstaande handelsdebiteuren naar ouderdom. Dit is inclusief de nog niet gekoppelde ontvangsten voor -/- € 0,1 miljoen (2013: -/- € 0,2 miljoen) en exclusief de vorderingen op meelifters voor een bedrag van € 1,3 miljoen (2013: € 1,4 miljoen), aangezien Vitens hierover geen debiteurenrisico loopt. In het saldo van handelsdebiteuren per 31 december 2014 zitten geen individuele vorderingen welke bij oninbaarheid een materiële impact hebben op het resultaat van Vitens.

Waterdebiteuren 0 - 90 dagen

91 -180 dagen

181 - 365 dagen

> 365 dagen

Totaal

2014

17,0

1,0

0,6

0,8

19,4

2014 (incl. waardevermindering)

16,9

0,7

0,2

-

17,8

2013

16,6

1,1

0,6

0,8

19,1


16,4

0,8

0,3

0,1

17,6


Niet-waterdebiteuren 0 - 90 dagen

91 -180 dagen

181 - 365 dagen

> 365 dagen

Totaal

2014

6,9

0,1

0,2

0,2

7,4


6,9

0,1

0,2

0,1

7,3

2013

4,5

0,3

0,1

0,2

5,1


4,5

0,3

-

0,2

5,0


[5] Vaste activa aangehouden voor verkoop In miljoenen euro’s Boekwaarde per 1 januari

2014

2013

-

-

0,8

-

Mutaties Activa geclassificeerd als verkoop

-0,1

-

Totaal mutaties

Verwachte kosten bij verkoop

0,7

-


0,7

-

De vaste activa aangehouden voor verkoop bestaan uit de verkoop van gronden welke worden verkocht in 2015.

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

[6] Eigen vermogen Maatschappelijk kapitaal

Gewone aandelen

Aantal aandelen

Aantal uitgegeven

Aandelen in portefeuille

aandelen

bij Vitens

Totaal

Stand per 31 december 2013

5.777.247

-

5.777.247

5.777.247

-

5.777.247

Stand per 31 december 2014

Maatschappelijk kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1,- per aandeel. Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1,- per aandeel. Hiervan zijn ultimo 2013 5.777.247 aandelen geplaatst en volgestort. De agioreserve betreft een reserve als gevolg van de oprichting van Vitens in 2001. Per geplaatst aandeel (4.475.439) bedroeg dit € 9,- per aandeel (in totaal € 40,3 miljoen). In 2006 zijn als gevolg van de fusie 1.887.685 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 52,80 aan de agioreserve toegevoegd (totaal van € 99,7 miljoen). In 2006 en 2007 is via een drietal tranches de aandelen van Nuon N.V. ingekocht (totaal aandelen 1.615.655). Hiervan zijn in 2006 619.223 aandelen en in 2007 175.000 aan delen ingetrokken. Per aandeel is € 9,- in mindering gebracht op de agioreserve (totaal € 7,1 miljoen). In 2007 is een deel van de aandelen door Nuon N.V. verkocht aan gemeenten en provincies (totaal aandelen 274.935). In 2011 heeft Vitens 208.346 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 69,- aan de agioreserve toegevoegd (totaal van € 14,4 miljoen). De herwaarderingsreserve van € 0,1 miljoen (2013: € 0,2 miljoen) is gevormd als gevolg van reële-waardemutatie van de dienstwoningen. De waardering van dienst woningen vindt plaats tegen reële waarde. De overige reserves betreffen een reserve als gevolg van gecumuleerde ingehouden winsten.


p82

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


[7] Egalisatierekening bijdragen van derden In miljoenen euro’s

2014

2013

Stand per 1 januari

34,8

27,4

8,6

8,4

Ontvangen bijdragen in aanleg Amortisatie ten gunste van winst-enverliesrekening

-1,2

-1,0


42,2

34,8

Vanaf 1 januari 2010 past Vitens IFRIC 18 (Transfers of assets from costumers) toe voor de bijdragen die Vitens ontvangt van derden voor de aanleg van aansluitleidingen. Voorheen werden de ontvangen bijdragen in mindering gebracht op de investeringen in aansluitleidingen. De amortisatietermijn bedraagt 33 1/3 jaar en is gelijkgesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen.

[8] Achtergestelde geldleningen 2014

In miljoenen euro’s Stand per 1 januari Aflossingsverplichting boekjaar

2013

88,0 12,6

100,6 12,6

100,6

113,2

Mutaties Aflossingen

-12,6

-12,6 88,0

Aflossingsverplichting volgend boekjaar

-12,5


Aflossing vindt plaats in 15 jaarlijkse termijnen met een mogelijkheid tot opschorting indien in het boekjaar de solvabiliteit lager is dan 25%. Rente wordt vergoed over het niet-afgeloste deel van de hoofdsom. Dit percentage komt overeen met het gemiddelde rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de 5 vooraf gaande kalenderjaren, vermeerderd met 100 basispunten

100,6 -12,6

75,5

88,0

(1%) en bedroeg over 2014 3,55% (2013: 3,81%). De geld leningen zijn achtergesteld ten opzichte van de andere schuldverplichtingen. De reële waarden van de achter gestelde geldleningen zijn opgenomen onder noot [30].

p83

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse

p84


[9] Langlopende geldleningen 2014

In miljoenen euro’s Stand per 1 januari Aflossingsverplichting boekjaar

2013

864,7 37,9

852,6 47,6

902,6

900,2

Mutaties Nieuwe leningen Aflossingen Vrijval verschil marktwaarde versus nominale waarde

29,6

50,0

-46,9

-47,4

-0,2

-0,2 885,1

Aflossingsverplichting volgend boekjaar

-27,2


902,6 -37,9

857,9

864,7

De langlopende verplichtingen hebben betrekking op onderhandse en roll-overleningen. Op een aantal onderhandse leningen is in totaal voor € 10,9 miljoen (2013: € 12,7 miljoen) aan garanties verstrekt door 48 gemeentelijke aandeel houders. De reële waarden van de langlopende verplichtingen zijn opgenomen onder noot [30]. In 2014 zijn 2 nieuwe leningen aangetrokken voor een bedrag van € 29,6 miljoen (2013: € 50 miljoen). Type langlopende geldleningen

Langlopend deel

Kortlopend deel

2014

2013

2014

Roll-overleningen

423,9

444,7

11,2

6,8

Onderhandse leningen

434,0

420,0

16,0

31,1

Totaal

857,9

864,7

27,2

37,9


2013

De rente over de roll-overleningen wordt telkens tussen 1-maands en 12-maands Euribor gefixeerd en schommelt dus afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Overige informatie met betrekking tot langlopende geldleningen: In miljoenen euro’s Gemiddelde rentevoet in % Totaal per 31 december Aflossingen < 1 jaar

2014

2013

3,91%

4,00%

973,1

1.003,2

39,7

50,5

Aflossingen > 1 jaar en < 5 jaar

288,0

266,8

Aflossingen > 5 jaar

645,7

685,9

Met betrekking tot de bovengenoemde leningenportefeuille zijn geen zekerheden (pandrecht, hypotheekrecht, zekerheidseigendom e.d.) afgegeven.

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


[10] Derivaten Per 31 december 2014 hield Vitens de onderstaande tegen reële waarde opgenomen financiële instrumenten. In miljoenen euro’s

2014

2013

Financiële instrumenten per 1 januari

57,9

85,9

Waardemutatie derivaten door gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten

43,4

-28,0

101,3

57,9

Financiële instrumenten per 31 december

De marktwaarde van de derivaten wordt gevormd door ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de rentecurves. Concreet bete kent dit dat de te betalen rente op de derivaten hoger is dan de huidige marktrente, waardoor een negatieve waarde in 2014 van € 101,3 miljoen (2013: € 57,9 miljoen negatief) ontstaat. De reden voor het afsluiten van deze derivaten is het tegengaan van renterisico’s door grote mutaties in de marktrente. De betreffende negatieve waarde zal niet direct door Vitens worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening omdat de hedge als effectief wordt gekwalificeerd. Ultimo 2014 heeft Vitens 9 rentederivaten met een hoofdsom van € 308,5 miljoen lopen waarbij de varia bele rente op de roll-overleningen wordt gefixeerd gedurende 1 tot 30 jaar. De reële waarde van deze rente derivaten bedraagt ultimo 2014 negatief € 101,3 miljoen (2013: negatief € 57,9 miljoen). Van de hiervoor genoemde derivaten heeft Vitens 2 rentederivaten (2014:

€ 17,8 miljoen; 2013: € 4,6 miljoen) met een resterende looptijd van 28 en 29 jaar, beide met een hoofdsom van € 25 miljoen, met een breakclause (voor beide partijen) na iedere 10 jaar. Met één partij heeft Vitens derivaten afgesloten, waarbij een bijstorting kan plaatsvinden boven een bepaalde negatieve marktwaarde ‘treshold’. Vitens heeft hierbij één derivaat afgesloten met een hoofdsom van € 25 mil joen. De negatieve marktwaarde per 31 december 2014 bedraagt € 7,5 miljoen (2013 een negatieve marktwaarde van € 0,8 miljoen; ‘treshold’ bedraagt € 20 miljoen). Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2014 van 100 basispunten heeft een negatief effect van € 8,0 miljoen op de waarde van het derivaat. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2014 van 100 basispunten heeft een positief effect van € 6,2 miljoen op de waarde van het derivaat.

p85

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


[11] Voorzieningen personeelsbeloningen Verloopoverzicht inzake personeelsbeloningen In miljoenen euro’s

Reorganisatie fusie 2006

Reorganisatie Vitens 2.0 2010

Totaal reorganisatievoorzieningen

Jubileum voorziening

Totaal

Stand van de verplichtingen uit hoofde van de toegezegde rechten per 1 januari 2013

3,8

5,1

8,9

4,1

13,0

Dotatie

0,1

0,1

0,2

0,1

0,3

Rentedotatie

0,2

0,2

0,4

0,2

0,6

-

-

-

-

Vrijval

-

Onttrekkingen

-0,8

-1,7

-2,5

-0,4

-2,9

Stand van de verplichtingen uit hoofde van de toegezegde rechten per 31 december 2013

3,3

3,7

7,0

4,0

11,0

Dotatie

0,2

0,4

0,6

0,2

0,8

Rentedotatie

0,1

0,1

0,2

0,2

0,4

-0,6

-0,6

Onttrekkingen

Vrijval

-0,8

-

-1,2

-2,0

-0,7

-

-2,7

-0,6

Stand van de verplichtingen uit hoofde van de toegezegde rechten per 31 december 2014

2,8

2,4

5,2

3,7

8,9

Kortetermijnverplichtingen personeelsbeloningen

0,9

0,8

1,7

1,9

3,6

Langetermijnverplichtingen personeelsbeloningen

1,9

1,6

3,5

1,8

5,3

Langlopend deel voorzieningen personeelsbeloningen In miljoenen euro’s

2014

2013

Reorganisatievoorzieningen

3,5

5,0

Jubileumvoorziening

1,8

3,5

Totaal langlopend deel voorzieningen personeelsbeloningen

5,3

8,5

Van het langlopende deel van de voorzieningen personeelsbeloningen heeft € 3,8 miljoen (2013: € 6,0 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven tussen 1-5 jaar en € 1,5 miljoen (2013: € 2,5 miljoen) heeft betrekking op ver wachte uitgaven na 5 jaar. Het kortlopend deel van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [13].

p86

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


Kortlopend deel personeelsbeloningen 2014


2013

Reorganisatievoorzieningen

1,7

2,0

Jubileumvoorziening

1,9

0,5

Gereserveerd vakantiegeld en niet opgenomen verlof

9,5

9,2

Af te dragen pensioenpremie

1,2

1,4

Personeelsbeloningen korte termijn

12,5

10,4

Totaal kortlopend deel personeelsbeloningen

26,8

23,5

De personeelsbeloningen en andere (uitgestelde) vergoedingen worden verantwoord overeenkomstig IAS 19.

Reorganisatievoorzieningen Als gevolg van de beslissing om Vitens procesgericht in te richten (kanteling van de organisatie) en het efficiënter inrichten van de onderliggende processen is in 2010 een reorganisatievoorziening Vitens 2.0 gevormd. Deze voor ziening is gevormd ter dekking van de verplichtingen uit het sociaal plan. De kosten die uit het sociaal plan voortvloeien worden voornamelijk veroorzaakt door de kosten die gemoeid zijn met herplaatsing van boven tallige medewerkers. De berekening is gebaseerd op het aantal boventalligen met daarbij totale loonkosten, een reële benadering van de (gemiddelde) leeftijd en de te verwachten begeleidingsperiode.

De voorziening geldt ter dekking van de verplichtingen uit de nog geldende sociale plannen. De berekening is gebaseerd op het aantal boventallige medewerkers met daarbij totale loonkosten per werknemer, een reële benadering van het aantal dienstjaren en de (gemid delde) leeftijd. De uitkeringstromen zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 3,91% (2013: 4,0%). Er is geen rekening gehouden met sterfte. Ultimo 2014 resteert een bedrag van € 5,2 miljoen (2013: € 7,0 miljoen).

De onttrekkingen aan de voorziening bedragen in 2014 € 1,2 miljoen (2013: € 1,7 miljoen) en de voorziening bedraagt ultimo 2014 € 2,4 miljoen (2013: € 3,7 miljoen).

Jubileumvoorziening Hieronder zijn de belangrijkste uitgangspunten weergegeven die bij de bepaling van de jubileumvoorziening zijn gebruikt: Veronderstellingen Overlevingstabel/sterftetabel

2014

2013

overlevingstabel 2012 overlevingstabel 2012

Disconteringsvoet

3,91%

4,00%

Verwachte salarisstijgingen

1,50%

1,50%

Vitens is eigenrisicodrager voor de Werkloosheidswet (WW). Indien een werknemer van Vitens werkloos wordt, dan komt de uitkering ten laste van Vitens voor een periode van maximaal 38 maanden, afhankelijk van het arbeids verleden van de betrokken werknemer.

p87

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


[12] Overige voorzieningen In miljoenen euro’s

2014

2013

Stand per 1 januari

15,7

14,7

2,5

3,8

Mutaties Dotatie

-

0,1

Vrijval

Rentedotatie

-5,4

-2,0

Onttrekkingen

-1,7

-0,9

Totaal mutaties

-4,6

1,0


11,1

15,7

Kortlopend deel overige voorzieningen

2,3

0,6

Langlopend deel overige voorzieningen

8,8

15,1

11,1

15,7

Totaal

De overige voorzieningen hebben betrekking op een aantal juridische geschillen en lopende huurverplichtingen die voortvloeien uit de bedrijfsvoering. Voor zover noodzakelijk geacht zijn hiervoor voorzieningen getroffen zoals vermeld in bovenstaand verloopoverzicht.

[13] Kortlopende verplichtingen In miljoenen euro’s

2014

2013

Handelsschulden en overige te betalen posten

47,4

57,1

Aflossingsverplichtingen over langlopende verplichtingen

39,7

50,5


14,7

9,9

Rentedragende verplichtingen (=bankinstellingen)

54,5

40,2


26,8

23,5

8,3

11,0

Nog te ontvangen facturen Overlopende passiva Totaal

Handelsschulden en overige te betalen posten, belasting verplichtingen, personeelsbeloningen korte termijn, nog te ontvangen facturen en overlopende passiva zijn niet-rentedragende verplichtingen. De reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de nominale waarde. Handelsschulden en belastingverplichtingen worden in principe binnen een termijn van 30 dagen betaalbaar gesteld. De belasting verplichtingen bestaan uit af te dragen gronden leidingwaterbelasting € 11,4 miljoen (2013: € 6,7 miljoen) en af te dragen loonbelasting en premies sociale verzeke ringen € 3,3 miljoen (2013: € 3,2 miljoen). De kortlopende rentedragende verplichtingen, saldo ultimo 2014 € 94,2 miljoen (2013: € 90,7 miljoen), bestaan naast het kortlopende deel van de langlopende verplichtingen (2014: € 39,7 miljoen; 2013: € 50,5 mil joen) uit rekening-courantschulden bij bankinstellingen (2014: € 54,5 miljoen; 2013: € 40,2 miljoen).

10,1

12,3

201,5

204,5

De rentedragende verplichtingen hebben betrekking op een rekening-courantkrediet (2014: € 29,5 miljoen; 2013: € 40,2 miljoen) en een kasgeldlening (2014: € 25 miljoen; 2013: nihil). Over dit bedrag wordt een variabele rente betaald. Deze is gebaseerd op 1-maands Euribor inclusief een overeengekomen opslagpercentage. De post personeelsbeloningen korte termijn bedraagt aan het eind van 2014 € 26,8 miljoen (2013: € 23,5 miljoen) en betreft alle verplichtingen aan het personeel zoals kortlopend deel van de reorganisatievoorzieningen en de jubileumvoorziening, af te dragen pensioenpremie, te betalen vakantiedagen/-geld en winstuitkeringen.

p88

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


[14] Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Leaseverplichtingen Verplichtingen uit hoofde van operational leases

2014

2013

Binnen een jaar

4,5

4,0

Tussen 1 en 5 jaar

7,9

6,6

Meer dan 5 jaar

0,1

0,2

In miljoenen euro's

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van operationele leases van bedrijfsauto’s. Huurverplichtingen Verplichtingen uit hoofde van huur

2014

2013

Binnen een jaar

2,3

2,3

Tussen 1 en 5 jaar

8,8

9,5

Meer dan 5 jaar

3,7

4,7


Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van huurcontracten van kantoorgebouwen. Energieverplichtingen Verplichtingen uit hoofde van energiecontracten

2014

2013

Binnen een jaar

8,9

9,0

Tussen 1 en 5 jaar

9,0

8,6

-

-


Meer dan 5 jaar

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van energiecontracten voor de productiebedrijven. Inkoop waterverplichtingen Verplichtingen uit hoofde van inkoop water

2014

2013

In miljoenen euro’s Binnen een jaar

3,3

3,2

Tussen 1 en 5 jaar

12,0

12,7

Meer dan 5 jaar

12,9

17,3

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van inkoop van water voor een periode tot 20 jaar.

Voorwaardelijke verplichtingen Vitens vormt samen met Vitens Watermanagement B.V. een fiscale eenheid voor de heffing van omzetbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoor waarden hoofdelijk aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen. Verstrekte zekerheden Vitens heeft een bankgarantie verstrekt van € 0,5 miljoen aan Vitens Evides International B.V. (2013: € 0,5 miljoen).

Latente belastingvorderingen Niet-gewaardeerde latente belastingvorderingen hebben betrekking op fiscaal compensabele verliezen en voor voegingsverliezen voor een bedrag van € 0,7 miljoen (2013: € 1,1 miljoen). De hierboven genoemde compen sabele verliezen kunnen tot 31 december 2015 worden gecompenseerd.

p89

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


4.10 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening [15] Netto-omzet uit hoofde van levering van goederen en diensten 2014

2013

Levering van drinkwater

227,0

239,1

Vastrechtvergoeding

126,8

113,3

Totaal

353,8

352,4


Vitens heeft het capaciteittarief (vastrechtvergoeding) verhoogd in combinatie met een verlaging van het variabele tarief voor de levering van drinkwater. De jaarnota voor een gemiddelde klant is in 2014 nagenoeg gelijk gebleven.

[16] Overige omzet 2014

2013

Opbrengsten verhuizing en incasso

4,8

4,5

Opbrengsten brandkranen en sprinklers

6,4

5,8

Opbrengsten werk voor derden

2,3

2,2

Opbrengsten huur en pacht

1,5

1,3

Meeliftvergoedingen

0,2

0,4

Opbrengsten analyses en advisering

3,2

2,9

Opbrengsten dienstverlening aan derden

5,5

5,6

Amortisatie egalisatierekening

1,2

1,0

Opbrengsten aanleg bouwaansluitingen

1,8

1,5

Opbrengsten huurvergoeding standpijpen

0,6

0,7

Opbrengsten reststoffen

0,7

0,5

Overige opbrengsten

6,9

6,8

35,1

33,2


Totaal

Voor verhuizingen (niet via Internet Self Service)/nieuwe aansluitingen wordt een vergoeding aan klanten in rekening gebracht ter dekking van extra administratieve werkzaamheden. De opbrengsten huur en pacht hebben betrekking op verpachting van gronden en huuropbrengsten van dienstwoningen. Dit zijn woningen die gesitueerd zijn op waterwingebieden. Meeliftvergoedingen zijn vergoedingen voor het leveren van facturatiediensten aan derden zoals waterschappen en gemeenten. De opbrengsten analyses en advisering hebben betrekking op verrichte analyses van het laboratorium.

De opbrengsten dienstverlening aan derden betreffen verrichte front- en backofficewerkzaamheden voor andere drinkwaterbedrijven. In de overige opbrengsten zijn de opbrengsten vanuit dienstverlening aan Vitens Evides International B.V. en Stichting Aansluitingen.nl en overige incidentele opbrengsten opgenomen.

p90

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


[17] Kosten uitbesteed werk en inhuur personeel In miljoenen euro’s

2014

2013

Uitbesteed werk

20,0

22,0

8,6

9,8

28,6

31,8


2014

2013

Grond- en hulpstoffen

10,7

9,5

Overige personeelskosten

5,7

5,8

Water inkopen

3,4

3,5

13,5

13,6

Ingehuurd personeel van derden Totaal

[18] Overige kosten

Elektra Autokosten Automatiseringskosten Telecomkosten

7,6

8,2

14,7

14,8

3,1

3,3

19,8

18,0

Belastingen, uitkeringen en verzekeringen

4,9

4,8

Amoveringskosten

2,1

1,6

Overige kosten

10,9

10,1

Af: geactiveerde productie eigen bedrijf indirecte kosten

-3,5

-3,7

Totaal

92,9

89,5

Facilitaire kosten

De overige personeelskosten hebben voor een belangrijk deel betrekking op reis- en verblijfkosten en kosten gemaakt voor opleidingen. De autokosten betreffen leasekosten voor het wagen park, brandstof en overige autokosten. De leasekosten over 2014 bedragen € 5,6 miljoen (2013: € 6,1 miljoen). De facilitaire kosten hebben voor een belangrijk deel betrekking op huurkosten kantoorgebouwen en onder houd van installaties, kantoorgebouwen en terreinen. De huurkosten van kantoorgebouwen en machines over 2014 bedragen € 2,0 miljoen (2013: € 2,3 miljoen).

Onder de geactiveerde productie voor het eigen bedrijf worden de eigen bedrijfskosten opgenomen ten dienste van de vervaardiging van materiële vaste activa welke betrekking hebben op infrastructurele werken (drink water productiebedrijven en leidingwerk) van de onder neming. Dit betreffen naast personeelskosten diverse overige kosten en deze bedragen over 2014 € 3,5 miljoen (2013: € 3,7 miljoen).

p91

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


[19] Personeelskosten In miljoenen euro’s

2014

2013

Salarissen

72,2

71,6

8,4

7,6

Sociale lasten Afgedragen premies aan collectieve regelingen die als toegezegde-bijdragenregeling worden behandeld Af: geactiveerde productie eigen bedrijf personeelskosten

Reorganisatievoorzieningen Jubileumvoorziening Totaal

9,9

9,9

-8,7

-9,3

81,8

79,8

-

0,2

0,2

0,1

82,0

80,1

Onder de geactiveerde productie voor het eigen bedrijf worden de eigen bedrijfskosten opgenomen ten dienste van de vervaardiging van materiële vaste activa welke betrekking hebben op infrastructurele werken (productie bedrijven en leidingwerk) van de onderneming. Dit betreffen voornamelijk directe personeelskosten en bedraagt over 2014 € 8,7 miljoen (2013: € 9,3 miljoen).

De personeelskosten inzake reorganisaties en jubileum luiden als volgt: In miljoenen euro’s

Totaal 2014

Totaal 2013

0,2

0,8

0,3

-

-0,6

-

0,2

0,2

0,3

Reorganisatievoorziening

Jubileumvoorziening

Dotatie voorzieningen

0,6

Vrijval voorzieningen

-0,6 -

Totaal

Aantal werknemers

2014

2013

Aantal medewerkers in vaste dienst per 31 december

1.403

1.402

Aantal fte in vaste dienst per 31 december

1.321

1.319

[20] Afschrijvingen, reële-waardemutaties en bijzondere waardeverminderingen van materiële vaste activa In miljoenen euro’s

2014

2013

Afschrijvingen

85,1

84,6

0,9

0,7

Boekresultaat verkoop activa

Afschrijvingskosten vanuit Facturatie B.V.

-0,2

-0,4

Bijzondere waardeverminderingen

11,2

8,3

6,1

5,6

103,1

98,8

Reële-waardemutaties Totaal

p92

jaarverslag 2014

In 2014 is sprake geweest van bijzondere waarde verminderingen voor een bedrag van € 9,7 miljoen (2013: € 4,7 miljoen), waarbij een inschatting is gemaakt van de nog aanwezige realiseerbare waarde van de onderliggende activa (met name installaties en software procesautomatisering). Zie voor een nadere toelichting ‘Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling’ onderdeel Bijzondere waardeverminderingen vaste activa. Aanvullend zijn bijzondere waardeverminderingen opgenomen voor een totaalbedrag van € 1,5 miljoen

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


(2013: € 3,6 miljoen). Dit betreft een afboeking van gronden (2014: € 1,5 miljoen; 2013: € 2,8 miljoen) waar Vitens nog als eigenaar was aangemerkt en de boek waarde nog niet in mindering was gebracht. Tevens heeft in 2013 een afboeking op hydrofoorinstallaties plaatsgevonden (€ 0,8 miljoen). Gezien de beperkte impact op eigen vermogen, materiële vaste activa en resultaat zijn deze posten in 2014 en 2013 verantwoord.

[21] Financiële baten 2014

2013

Overige financiële baten

-

0,5

Totaal

-

0,5


In 2013 heeft Vitens € 0,4 miljoen aan rentevergoeding ontvangen na een rechterlijke uitspraak over een juridisch geschil.

[22] Financiële lasten In miljoenen euro’s

2014

2013

Rentekosten bullet- en lineaire geldleningen

21,9

22,0

Rentekosten derivaten

11,9

11,9

Rentekosten roll-overgeldleningen

2,0

1,9

Rentekosten achtergestelde geldleningen

3,4

4,1

Rentekosten rekening-courant

0,1

0,1

Rentedotatie voorzieningen

0,4

0,7

Overige financiële lasten

-3,2

1,7

Rentekosten doorbelast aan investeringsprojecten (IAS 23)

-1,3

-0,8

Totaal

35,2

41,6

In 2014 heeft een vrijval van € 3,2 miljoen plaatsgevonden op de reservering voor concessie uitkeringen naar aan leiding van een uitspraak door de rechter ten gunste van Vitens. Tegen dit besluit is nog wel beroep mogelijk.

[23] Aandeel in resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint ventures In miljoenen euro’s Resultaat geassocieerde deelnemingen en joint ventures

2014

2013

-0,3

-

p93

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


Belastingen Over de betaalde dividenduitkering wordt door Vitens dividendbelasting ingehouden en afgedragen. Vanwege het feit dat de aandeelhouders overheids lichamen betreffen en niet belastingplichtig zijn voor de vennootschapsbelasting zijn ze in staat om de afgedragen dividendbelasting terug te vragen. Per saldo wordt dus geen dividendbelasting betaald. Bezoldiging Directie en Commissarissen Op grond van artikel 1.3, eerste lid, onderdeel d Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT van 12 november 2012) is Vitens gehouden bij de samenstelling van onderstaande verantwoording rekening te houden met de verplich tingen zoals gesteld in de wet.

[24] Bezoldiging Directie De managementverantwoordelijkheid van Vitens ligt bij de Directie. De Raad van Commissarissen draagt verant woordelijkheid voor de bezoldigingsstructuur van de Directie. De bezoldiging bestaat uit een basissalaris, pensioen, sociale lasten en overige onkostenvergoedingen en voldoet aan de vereisten van de Wet Normering Topinkomens (WNT). De opsplitsing is hieronder vermeld: Bezoldiging topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen – met dienstbetrekking (in euro’s)

Naam

Belastbare vaste en variabele onkostenBeloning vergoedingen (WNT) (WNT)

Voorzie ningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (WNT)

Overige bezoldigingsTotale componenten bezoldiging (geen onder2014 WNT deel WNT)

Totale bezoldiging 2014

Totale bezoldiging 2013 WNT


L.C.A. Declercq (Voorzitter)

187.340

7.997

32.894

228.231

8.035

236.266

225.683

233.169

drs. W.H.J. Odding (Lid Directie)

170.249

9.537

27.639

207.426

7.344

214.770

208.904

216.009

357.589

17.534

60.533

435.657

15.379

451.036

434.587

449.178

Totaal

Bovenstaande topfunctionarissen hadden in 2013 en 2014 een fulltime dienstverband (365 dagen).

Bezoldigingsbeleid Directie De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft ter vergadering van 14 juni 2012 ingestemd met het vernieuwde ‘bezoldigingsbeleid Directie’. Dit bezoldigingsbeleid is in lijn met de bepalingen uit de Wet Normering Bezoldiging Topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (de WNT). Aan de Directieleden zijn geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt.

p94

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


[25] Bezoldiging commissarissen De bezoldiging van de leden van de Raad van Commissarissen bestaat uit vacatiegeld, een onkostenvergoeding en bijdrage ZVW. Bezoldiging topfunctionarissen & gewezen topfunctionarissen – zonder dienstbetrekking (in euro’s) Vacatiegeld

Naam drs. M.L. van Kleef1

Totale Onkosten- bezoldiging vergoeding 2014 WNT

Bijdrage ZVW

Totale Totale bezoldiging bezoldiging 2014 2013

In functie (in dagen)

3.367

367

3.733

252

3.986

20.394

120

15.700

1.100

16.800

-

16.800

7.466

365

-

-

-

-

-

14.144

-

ir. T.A. de Man

13.828

1.123

14.951

1.037

15.988

23.914

365

ir. T. Menssen MBA4

13.828

1.123

14.951

-

14.951

22.275

365

drs. M.C.J. Poulussen MSM4

13.828

1.123

14.951

1.037

15.988

23.914

365

6.733

733

7.466

691

8.157

-

245

67.285

5.568

72.853

3.018

75.871

112.107

mr. B. Staal2 ir. A. van der Velden3 4

dir. C.J. Rameau MBA5 Totaal

1. l id RvC, voorzitter RvC vanaf 24 november 2011 tot 1 oktober 2012 en vanaf 1 mei 2013 tot 31 december 2013. 2. l id RvC, voorzitter RvC vanaf 1 januari 2014. 3. v oorzitter RvC tot 24 november 2011 en vanaf 1 oktober 2012 tot 30 april 2013. 4. lid RvC. 5. lid RvC, benoemd per 24 april 2015, bezolding met ingang van 1 mei 2015. In de aandeelhoudersvergadering van mei 2013 is mr. B. Staal toegetreden tot de Raad van Commissarissen. Per 1 januari 2014 heeft mr. B. Staal het voorzitterschap overgenomen van drs. M.L. van Kleef. Het bezoldigingsbeleid Raad van Commissarissen is aan gepast aan de per 1 januari 2013 in werking getreden ‘Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector’ (WNT). De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft ter vergadering van 16 mei 2013 ingestemd met een voor Vitens geldende maximale bezoldiging.

Toelichting bij overschrijdingen van de van toepassing zijnde WNT-normen Bij de volgende personen/functionarissen bedraagt de totale bezoldiging méér dan de van toepassing zijnde WNT-norm, waarbij de WNT-norm zo nodig is herrekend op basis van een dienstverband korter dan een vol jaar en/of een dienstverband lager dan een voltijdsdienstverband.

p95

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


Topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen – bezoldiging (in euro’s)

Functie(s)

In functie (in dagen)


WNT-norm

Toelichting

drs. M.L. van Kleef

lid RvC

120

3.733

3.841

1

ir. T.A. de Man

lid RvC

120

7.469

3.841

2

ir. T.A. de Man

lid RvC

245

7.482

7.682

3

ir. T. Menssen MBA

lid RvC

120

7.483

3.841

2

ir. T. Menssen MBA

lid RvC

245

7.482

7.682

3

drs. M.C.J. Poulussen MSM

lid RvC

120

7.469

3.841

2

drs. M.C.J. Poulussen MSM

lid RvC

245

7.482

7.682

3

Naam

1. D it deel van de bezoldiging 2014 betreft de periode 1 januari 2014 tot en met 1 mei 2014 en voldoet aan het bezoldigingsbeleid WNT. 2. D it deel van de bezoldiging 2014 valt onder het oude bezoldigingsbeleid en betreft een afspraak van voor 6 decem ber 2011 en waarbij tussen 6 december 2011 en 31 december 2012 geen aanpassingen hebben plaatsgevonden. Derhalve valt dit onder het algemeen overgangsrecht van de WNT. 3. D it deel van de bezoldiging 2014 betreft de periode na herbenoeming (vanaf 1 mei) en valt onder het nieuwe bezoldigingsbeleid WNT.

4.11 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht Vanwege de wijze van financiering van Vitens en het recht van saldering van banktegoeden door de bankinstellingen zijn in de geconsolideerde jaarrekening van Vitens geen liquide middelen gepresenteerd. De mutatie in de rente dragende verplichtingen kan derhalve beschouwd worden als nettokasstroom voor Vitens.

[26] Kasstroom uit operationele activiteiten De kasstroom uit operationele activiteiten € 130,0 miljoen (2013: € 142,0 miljoen) is evenals 2013 ruim toereikend om de investeringsactiviteiten van € 104,4 miljoen (2013: € 115,3 miljoen) te financieren. De kasstroom uit operationele activiteiten is € 12,0 miljoen lager dan in 2013.

[26] Kasstroom uit financieringsactiviteiten Het surplus aan kasstroom uit operationele- en investeringsactiviteiten (2014: € 25,6 miljoen; 2013: € 26,7 miljoen) is voornamelijk ingezet voor het uitkeren van dividend (2014: € 15,7 miljoen; 2013: € 14,9 miljoen) en het terugbrengen van de omvang van de langlopende l eningen (nieuwe leningen € 29,6 miljoen; aflossingen € 59,5 miljoen). In 2013 is voor € 50,0 miljoen aan nieuwe leningen aangetrokken en voor € 60,0 miljoen op de langlopende leningen afgelost.

p96

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


4.12 Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening [27] Dividend In 2014 heeft de aandeelhoudersvergadering ingestemd met de voorgestelde winstbestemming over het resultaat 2013. Als gevolg hiervan heeft in juni 2014 betaling van het dividend plaatsgevonden en is het restant toegevoegd aan de overige reserves. 2014

2013

Dividend boekjaar 2012

-

14,9

Dividend boekjaar 2013

15,7

-

5.777.247

5.777.247

2,72

2,57


Aantal gerechtigde aandelen Dividend per aandeel (in euro’s)

De Directie stelt de aandeelhouders voor om dividend 2014 op gewone aandelen ad € 16,8 miljoen uit te betalen in 2015 (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen

op 30 maart 2015). Op een totaal van 5.777.247 gerech tigde aandelen betekent dit een dividend van € 2,91 per aandeel.

[28] Verbonden partijen De aandelen van Vitens worden gehouden door 110 aandeelhouders uit de publieke sector (provincies en gemeenten). Vitens heeft belangen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures, waarin het ofwel invloed van betekenis heeft, maar geen beslissende zeg genschap, ofwel gezamenlijke zeggenschap uitoefent in bedrijfsvoering en financieel beleid. Transacties met deze partijen worden uitgevoerd op arm’s lenght-basis. Vitens Evides International B.V. In 2014 is door de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%) gezamenlijk een bedrag van € 4,0 miljoen (2013: € 4,0 miljoen) gestort als bijdrage in de ontwikke lingsactiviteiten van Vitens Evides International B.V. Daarnaast is door Vitens in 2014, voor uren van Vitensmedewerkers die hebben deelgenomen aan projecten van Vitens Evides International B.V., een bedrag van € 1,2 miljoen (2013: € 0,8 miljoen) gefactureerd.

Facturatie B.V. Jaarlijks worden door Facturatie B.V. de afschrijvings kosten doorbelast aan de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%). De afschrijvingskosten voor Vitens bedragen in 2014 € 0,9 miljoen (2013: € 0,7 miljoen). Ultimo 2014 staat bij Vitens nog een bedrag van € 0,2 miljoen (2013: 1,8 miljoen) op de balans voor door te belasten afschrijvingskosten. In 2014 heeft Facturatie B.V. € 4,0 miljoen dividend uitgekeerd aan de aandeel houders Vitens (€ 2,0 miljoen) en Evides N.V. (€ 2,0 miljoen).

p97

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse


Als verbonden partijen zijn verder aan te merken: Verbonden partij Aquario Watermanagement B.V.

Vestigingsplaats

Belang (in %)

Leeuwarden

50,0

Rijswijk

36,9

Nieuwegein

29,1

Reststoffenunie Waterleidingbedrijven B.V. KWH Water B.V.

Ultimo boekjaar bedragen de vorderingen en schulden van verbonden partijen: 2014

2013

Vorderingen op verbonden partijen

0,4

0,3

Schulden aan verbonden partijen

0,3

2,0


[29] Waterbalans In miljoenen m3 Totaal te bewerken water Productieverliezen Totaal geproduceerd reinwater Inkoop reinwater Productie en inkoop Verkoop reinwater buiten voorzieningsgebied

2014

2013

350,1

353,2

-9,6

-8,9

340,5

344,3

5,7

5,7

346,2

350,0

-

-

Afgeleverd in voorzieningsgebied

346,2

350,0

Distributieverliezen en meetverschillen

-20,3

-22,1

Levering aan klanten

325,9

327,9

5,9%

6,3%

‘Niet In Rekening Gebracht’ (NIRG) in %

Het werkelijk NIRG over 2013 (na facturering van 99,5% van levering aan klanten) is hoger uitgekomen dan gerapporteerd in de jaarrekening 2013 (6,3% vs. 5,8%). Het totaal ingeschatte waterverbruik en vastrecht per ultimo 2013 dat in 2014 zou worden gefactureerd is 0,5% Resultaat op afloop balansposten en effect NIRG Resultaat op afloop balansposten omzet voorgaande jaren (in miljoenen euro’s) Gerapporteerd NIRG in jaarrekening Werkelijk NIRG

2014

(€ 204,7 miljoen op een totaal van € 205,7 miljoen) te hoog geweest ten opzichte van de werkelijke facturatie. Het NIRG over 2014 (44,5% van de levering aan klanten is gefactureerd) is berekend op 5,9%.

2013

2012

2011

-1,0

-2,6

-1,2

0,2

5,9%

5,8%

4,9%

5,3%

6,3%

5,9%

5,7%

p98

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p99


[30] Financieel risicomanagement Beheersing van kapitaal In het financieel beleid van Vitens, aangepast in 2012, is als doelstelling ten aanzien van de solvabiliteit het volgende geformuleerd: ‘een eigen vermogen minimaal gelijk aan 25% van het balanstotaal en een garantie vermogen (eigen vermogen + achtergestelde leningen) minimaal gelijk aan 30% van het balanstotaal’. Deze primaire doelstelling staat centraal bij de beheersing van de financiële risico’s. Ultimo 2014 bedraagt de solvabiliteit 24,6% (2013: 25,6%) en het garantie vermogen 29,7% (2013: 31,5%). Vitens heeft in haar treasurystatuut opgenomen dat het renterisico niet groter mag zijn dan 25% van de totale vreemdvermogenpositie. Het renterisico is de som van de renteherzieningen (incl. rente-instrumenten) en hetgeen aan nieuwe financiering nodig is (schuld vernieuwing) in enig jaar. Financiële ratio's

Vitens heeft met diverse kredietgevers kredietarrange menten afgesloten. In deze kredietarrangementen worden door de kredietgevers voorwaarden (financiële ratio’s) gesteld waaraan Vitens moet voldoen. In de Drinkwaterwet wordt een maximum gesteld aan de vergoeding over het gemiddeld ter beschikking gestelde vermogen voor de jaren 2014-2015 van 4,8% (2012-2013: 6,0%) en een maximum aan de toegestane solvabiliteit van 70% (2012-2013: 70%). Vitens heeft in 2014 voldaan aan de financiële ratio’s van haar kredietgevers en de verplichtingen vanuit de Drinkwaterwet.

Streefwaarden*

2014

2013

2012

2011

2010

Solvabiliteit (eigen vermogen / totaal vermogen)

> 20%

24,6

25,6

22,9

23,7

21,3

Solvabiliteit (garantievermogen / totaal vermogen)

> 25%

29,7

31,5

29,7

31,2

29,6

Leverage-ratio

> 7%

12,7

13,6

13,0

13,8

11,1

Interest Coverage-ratio (EBIT/ (rentelasten en -baten + uitbetaald dividend huidig boekjaar))

> 1,1

1,52

1,44

1,24

1,35

1,22

Debt-ratio (Rentedragende verplichtingen (exclusief de achtergestelde leningen)/ EBITDA)

< 7,0

5,2

5,3

5,4

5,1

6,2

< 4,8%

4,6%

4,8%

4,5%

5,0%

Weighted Average Cost of Capital (WACC) **

* De streefwaarden betreffen de door de kredietgevers gestelde voorwaarden voor de diverse kredietarrangementen. ** De streefwaarde wordt één keer per 2 jaar vastgesteld, en is voor de jaren 2014 en 2015 vastgesteld op 4,8% (voor de jaren 2012 en 2013: 6,0%). BEREKENINGSWIJZE FINANCIËLE RATIO’S EN GEBRUIKTE AFKORTINGEN Solvabiliteit (eigen vermogen): eigen vermogen x 100% gedeeld door het balanstotaal Solvabiliteit (garantievermogen): (eigen vermogen + achtergestelde leningen) x 100% gedeeld door het balanstotaal Leverage: netto operationele kasstroom gedeeld door rentedragende schulden (inclusief de achtergestelde leningen) EBIT: bedrijfsresultaat plus resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen EBITDA: EBIT plus afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen

WACC: bedrijfsresultaat plus bijdrage buitenlandse activiteiten ten behoeve van bevordering van een goede drinkwatervoorziening gedeeld door het gemiddeld balanstotaal Financiële risico’s worden binnen Vitens beheerst door de treasurycommissie, die onder toezicht staat van de Directie. Belangrijke doelstellingen uit het treasury beleid zijn het waarborgen van een blijvende toegang tot de kapitaalmarkt, het beheersen van financiële risico’s, het realiseren van zo laag mogelijke kosten en het zeker stellen van voldoende liquiditeit. Vitens is onderhevig aan de volgende financiële risico’s: marktrisico (inclusief prijsrisico, valutarisico en interestrisico), kredietrisico en liquiditeitsrisico.

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Marktrisico (i) Prijsrisico Onder prijsrisico wordt verstaan: het risico van waardemutaties als gevolg van veranderingen in marktprijzen. Reële waarde van financiële activa en verplichtingen In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Reële waarde

2014

2013

2014

2013

Activa Handels- en overige vorderingen

35,1

30,5

35,1

30,5

Langlopende financiële activa

7,7

11,4

7,4

10,8

Vooruitgefactureerde bedragen

0,9

0,9

0,9

0,9

Verplichtingen Achtergestelde geldleningen Langlopende geldleningen Handelsschulden en overige te betalen posten Nog te ontvangen facturen

88,0

100,6

90,4

103,6

885,1

902,6

1.027,5

1.111,1

47,4

57,1

47,4

57,1

8,3

11,0

8,3

11,0


54,5

40,2

54,5

40,2

Kortlopende overige financiële verplichtingen

51,6

45,7

51,6

45,7

In bovenstaande tabel zijn de reële waarden van de financiële activa en verplichtingen opgenomen. De derivaten zijn hierin niet vermeld, aangezien deze tegen reële waarde op de balans worden verantwoord. De reële waarde van de financiële activa en verplich tingen is als volgt bepaald: • Handels- en overige vorderingen en vooruitgefactu reerde bedragen: Gezien de korte doorlooptijd van deze vorderingen is de reële waarde overeenkomstig de boekwaarde. • Langlopende financiële activa: Deze post betreft een verstrekte lening ten behoeve van financiering van het wagenpark en hypothecaire leningen aan (oud-) werknemers. De reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen.

(ii) Valutarisico Dit is het risico dat de waarde van een financieel instru ment verandert als gevolg van fluctuaties van valuta koersen. Vitens Evides International B.V. is een joint venture van Vitens en Evides N.V. en voert projecten uit in ontwikkelingslanden met als doel verbetering van de watervoorziening. Vitens Evides International B.V. alsook haar dochtermaatschappijen/deelnemingen

• Achtergestelde en langlopende geldleningen: De reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen tegen de voor Vitens van toepassing zijnde yield-rentecurve per 31 december. • Handelsschulden en overige te betalen posten, nog te ontvangen facturen, rentedragende verplichtingen en kortlopende overige financiële verplichtingen: De reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de boekwaarde. • Rentedragende verplichtingen: De reële waarde van de rentedragende verplichtingen is overeenkomstig de boekwaarde.

anteren de euro als functionele valuta. Eventuele h koersverschillen worden per transactie berekend en ten gunste/ten laste gebracht van de winst-en-verlies rekening. Vitens loopt zelf geen valutarisico over haar activiteiten om reden dat alle bedrijfsactiviteiten binnen Nederland plaatsvinden.

p100

algemeen

jaarverslag 2014

(iii) Interestrisico In het kader van de normale bedrijfsuitoefening maakt Vitens gebruik van derivaten (interest rate swaps) om renterisico’s te beperken. Het doel van dit beheer is de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resul taten te beperken. Derivaten worden gebruikt om de leningenportefeuille te sturen op het gewenste risico profiel. Deze instrumenten worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden. Vitens heeft in het treasurystatuut opgenomen dat maximaal over 25% van het totaal vreemd vermogen (excl. achtergestelde geld leningen) renterisico mag worden gelopen. Ultimo 2014 kwam het aldus berekende renterisico uit op 21,8% (2013: 19,5%). Het renterisico van 2013 is aangepast van 22,6% naar 19,5% doordat vanaf 2014 een andere methode wordt toegepast om het renterisico te bereke nen. Hiermee is voldaan aan de gestelde norm. Dit bete kent dat slechts een klein deel van de leningenporte feuille onderhevig is aan renteschommelingen en dat de invloed op de rentelasten beperkt is. De bovengenoemde benadering past bij de wens om de beschikbaarheid van de opgenomen financiering zo veel mogelijk overeen te laten komen met de relatief lange levensduur van de activa. Een eventuele stijging/daling van de kortetermijnrente (driemaands Euribor) van 100 basispunten betekent voor Vitens een stijging/daling van de rentekosten van € 1,6 miljoen op jaarbasis (2013: € 1,3 miljoen). De stijging/ daling heeft betrekking op de roll-overleningen welke niet zijn afgedekt door middel van derivaten en het saldo over de rekening-courant. Interestrisico In miljoenen euro’s

Effectief rente percentage

de oogst van 2014

impactanalyse

p101


Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2014 van 100 basispunten heeft een negatief effect van € 45,2 miljoen op de waarde van de derivaten. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2014 van 100 basispunten heeft een positief effect van € 38,6 miljoen op de waarde van de derivaten. Een negatief of positief effect op de waarde van de derivaten resulteert in mutaties in het eigen vermogen. De rentederivaten zijn gerelateerd aan roll-overleningen die op termijn aflopen. Voor een hoofdsom van € 258,5 miljoen is de looptijd (tot 2027) van de rentederivaten gelijk aan de looptijd van de roll-overleningen. Voor een hoofdsom van € 50 miljoen is de looptijd (€ 25 miljoen tot 2042 en € 25 miljoen tot 2043) niet gelijk aan de rolloverlening. Gezien de aard van de bedrijfsactiviteiten acht Vitens het waarschijnlijk dat ook voor de periode na het aflopen van de huidige roll-overleningen een financieringsbehoefte zal bestaan en ingevuld zal worden die minimaal gelijk is aan de hoofdsom en looptijd van de gerelateerde rentederivaten. Onderstaande tabel toont de vervaldatum of, indien eerder, de contractuele renteherzieningsdatum van de leningenportefeuille op 31 december 2014. Dit geeft inzicht in de mate waarin Vitens wordt blootgesteld aan wijzigingen in de hoogte van rentepercentages voor financiële verplichtingen.

<6 maanden

> 6 < 12 maanden

1-5 jaar

>5 jaar

Totaal

Per 31 december 2013 Achtergestelde geldleningen

3,86%

-

12,6

50,3

37,7

100,6

Bullet- en lineaire geldleningen

4,87%

1,2

29,9

130,4

289,6

451,1

Roll-overgeldleningen (gekoppeld met ‘interest rate swaps’, waardoor vastrentende leningen ontstaan)

4,13%

-

4,5

22,5

295,0

322,0

0,52%

-

2,3

63,6

63,6

129,5

eenmaands euribor

40,2

-

-

-

40,2

41,4

49,3

266,8

685,9

1.043,4

Roll-overgeldleningen Banken (rekening-courant) Totaal aan financiële verplichtingen Per 31 december 2014 Achtergestelde geldleningen

3,60%

-

12,6

50,2

25,2

88,0


4,75%

1,0

14,8

144,7

289,1

449,6

Roll-overgeldleningen (gekoppeld met ‘intrest rate swaps’, waardoor vast rentende leningen ontstaan)

4,16%

-

9,0

29,5

270,0

308,5

Roll-overgeldleningen

0,55%

-

2,3

63,6

61,3

127,2

Kasgeldlening

0,28%

25,0

-

-

-

25,0

eenmaands euribor

29,5

-

-

-

29,5

55,5

38,7

288,0

645,6

1.027,8

Banken (rekening-courant) Totaal aan financiële verplichtingen

jaarverslag 2014

Kredietrisico Vitens is onderhevig aan debiteurenrisico’s in het geval dat klanten niet kunnen voldoen aan hun verplichtingen. Ultimo 2014 bedraagt het debiteurensaldo waarover dit risico wordt gelopen € 26,8 miljoen (2013: € 24,2 miljoen), zie noot [4]. Circa 82% van de waterdebiteuren wordt na facturatie via automatische incasso geïncasseerd. De overige kortlopende vorderingen € 10,9 miljoen (2013: € 8,8 miljoen) bestaan uit vorderingen op mee lifters € 1,3 miljoen (2013: € 1,4 miljoen), belastingen en premies sociale verzekeringen € 2,0 miljoen (2013: € 2,2 miljoen), vooruitbetaalde kosten € 0,9 miljoen (2013: € 0,9 miljoen) en nog te ontvangen opbrengsten € 6,7 miljoen (2013: € 4,3 miljoen). Op de vorderingen van meelifters en van de belastingen en sociale premies loopt Vitens geen kredietrisico. Vitens heeft geen significante concentraties van kredietrisico.

Liquiditeitsrisico

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico bestaat uit het risico dat Vitens niet of niet tijdig aan financiële middelen kan komen om aan haar verplichtingen te voldoen. Om dit risico te minimaliseren beoordeelt Vitens regelmatig de ver wachte en potentiële kasstromen over een tijdshorizon van meerdere jaren. Tevens wordt er jaarlijks een gedetailleerde liquiditeitsprognose opgesteld om even tuele schommelingen in de liquiditeitsbehoefte tijdig te kunnen onderkennen en eventueel gepaste actie te ondernemen. Per 31 december 2014 beschikt Vitens over een rekening-courantfaciliteit tot een bedrag van € 65 miljoen, een kasgeldfaciliteit tot een bedrag van € 55 miljoen (hiervan betreft € 25 miljoen een ongecommit teerde faciliteit) en een langlopende kredietfaciliteit van € 90 miljoen (faciliteit van € 300 miljoen, waarvan € 210 miljoen is afgeroepen in de periode 2006-2014). De contractueel overeengekomen (niet-gedisconteerde) betalingen op financiële verplichtingen worden weer gegeven in de onderstaande tabel: < 1 jaar

> 1 < 5 jaar

> 5 jaar

In miljoenen euro’s Langlopende financiële verplichtingen Achtergestelde geldleningen

15,1

55,4

25,8


36,9

215,7

389,6

Roll-overleningen

12,8

100,7

339,4

Derivaten

12,0

44,4

79,3

Langlopende overige financiële verplichtingen

19,0

37,7

16,7

Totaal langlopende financiële verplichtingen

95,8

453,9

850,8

47,4

-

-

8,3

-

-


54,5

-

-

Kortlopende overige financiële verplichtingen

51,6

-

-

Totaal kortlopende financiële verplichtingen

161,8

-

-

Totaal langlopende en kortlopende financiële verplichtingen

257,6

453,9

850,8

Kortlopende financiële verplichtingen Handelsschulden en overige te betalen posten Nog te ontvangen facturen

Vitens loopt ook liquiditeitsrisico inzake bijstortings verplichtingen uit hoofde van negatieve marktwaarde van derivaten. Per 31 december 2014 heeft Vitens geen bijstortingen hoeven te verrichten. Met één partij heeft Vitens een derivaat afgesloten, waarbij een bijstorting kan plaatsvinden boven een bepaalde negatieve markt waarde (‘treshold’). Vitens heeft hierbij één derivaat afgesloten met een waarde van € 25 miljoen. De nega

tieve marktwaarde per 31 december 2014 bedraagt € 7,5 miljoen (‘treshold’ bedraagt € 20 miljoen). Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2014 van 100 basispunten heeft een negatief effect van € 8,0 miljoen op de waarde van het derivaat. Een even tuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2014 van 100 basispunten heeft een positief effect van € 6,2 miljoen op de waarde van het derivaat.

[31] Saldering van financiële activa en financiële verplichtingen Ultimo 2013 en 2014 heeft Vitens geen financiële activa en financiële verplichtingen gesaldeerd in de balans opgeno men. Eveneens is geen sprake van voorwaardelijke rechten tot saldering die zouden kunnen leiden tot gesaldeerde afwikkeling van financiële activa en financiële verplichtingen.

p102

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse

p103


4.13 Vennootschappelijke Jaarrekening Vennootschappelijke balans per 31 december Activa 31-12-2014


31-12-2013

Vaste activa Materiële vaste activa

1.663,4

1.660,8

[32]

Investeringen in dochterondernemingen

1,1

1,1

[32]

Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures

5,9

8,2

Overige financiële vaste activa

7,7

11,4 1.678,1

1.681,5

Vlottende activa [33]

Handels- en overige vorderingen Vaste activa aangehouden voor verkoop

35,7

31,5

0,7

-

Totaal activa

36,4

31,5

1.714,5

1.713,0

31-12-2014

31-12-2013

Passiva In miljoenen euro’s [34]

Eigen vermogen Aandelenkapitaal Agioreserve Herwaarderingsreserve derivaten Herwaarderingsreserve dienstwoningen Herwaarderingsreserve IFRS-transitie Overige reserves Resultaat boekjaar

5,8

5,8

147,2

147,2

-101,3

-57,9

0,1

0,2

33,2

35,8

294,1

267,9

42,1

39,3 421,2

438,3

Verplichtingen Voorzieningen [35]

Voorzieningen personeelsbeloningen

5,3

Overige voorzieningen

8,8

8,5 15,1 14,1

23,6

Langlopende verplichtingen Egalisatierekening bijdragen van derden

[36]

42,2

34,8


933,4

952,7

Derivaten

101,3

Kortlopende verplichtingen Totaal passiva

57,9 1.076,9

1.045,4

202,3

205,7

1.714,5

1.713,0

algemeen

jaarverslag 2014

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening

de oogst van 2014

impactanalyse

p104


2014

2013

In miljoenen euro’s Eigen resultaat (excl. deelnemingen) na belastingen

42,1

Resultaat deelnemingen na belastingen

39,3

-

-

Nettoresultaat

42,1

39,3

Noten in de linkermarge van tabellen verwijzen naar de toelichtingen op pagina 104 en verder.

4.14 Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening Waarderingsgrondslagen voor de vennootschappelijke jaarrekening De vennootschappelijke jaarrekening van Vitens is opgesteld volgens de bepalingen Titel 9 Boek 2 BW met uitzondering van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling zoals onderstaand toegelicht. De gebruikte waarderingsgrondslagen zijn grotendeels dezelfde als die gebruikt worden voor de geconsoli deerde jaarrekening volgens de bepalingen van artikel 362 lid 8 Titel 9 Boek 2 BW, waarbij investeringen in dochtermaatschappijen worden verantwoord tegen de nettovermogenswaarde van de activa volgens de equitymethode. De vennootschappelijke winst-en-verliesreke ning van Vitens is op grond van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW op vereenvoudigde wijze opgesteld.

Vitens hanteert als grondslagen voor waardering en resultaatbepaling de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie. Voor de grondslagen wordt verwezen naar de ‘Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling van de geconsolideerde jaarrekening’. De balansposten kantoorgebouwen, dienstwoningen, vaste activa aangehouden voor verkoop en derivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Als gevolg van de toepassing van Titel 9 Boek 2 BW wordt voor het effect van reële-waardemutaties op het vermogen een herwaarderingsreserve gevormd. Voor de overige toelichtingen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.

[32] Investeringen in deelnemingen Investeringen in dochtermaatschappijen

Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Totaal

1,1

8,2

9,3

-

-

-

1,1

8,2

9,3

Aandeel in resultaat

-

-0,3

-0,3

Ontvangen dividend

-

-2,0

-2,0

Totaal mutaties

-

-2,3

-2,3

1,1

5,9

7,0


Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties 2013 Boekwaarde per 31 december 2013 Mutaties 2014

Boekwaarde per 31 december 2014

Deelnemingen in dochtermaatschappijen worden gewaardeerd tegen netto-vermogenswaarde, die is bepaald op basis van IFRS-grondslagen zoals toegepast in de geconsolideerde jaarrekening.

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse

p105


[33] Handels- en overige vorderingen 2014


2013

Handelsdebiteuren

26,8

24,2

Waardevermindering van debiteuren

-1,7

-1,6

Meelifters

1,3

1,4

Nettohandelsvorderingen

26,4

24,0

Belastingen en premies sociale verzekeringen

1,7

2,2

Vooruitgefactureerde bedragen

0,9

0,9

Vorderingen op groepsmaatschappijen

0,1

0,1

Overlopende activa

6,6

4,3

35,7

31,5

Totaal

[34] Eigen vermogen In miljoenen euro’s

2014

2013

Stand per 1 januari

438,3

386,1

Mutaties Resultaat boekjaar

42,1

39,3

-43,4

28,0

Vrijval herwaarderingsreserve dienstwoningen

-0,1

-0,2

Mutatie herwaarderingsreserve IFRS-transitie

-2,6

-7,0

Mutatie herwaarderingsreserve derivaten

Mutatie algemene reserve

2,6

7,0

Dividenduitkering gewone aandelen

-15,7

-14,9

Totaal mutaties

-17,1

52,2


421,2

438,3

De herwaarderingsreserve derivaten betreft de negatieve marktwaarde derivaten van € 101,3 miljoen (2013: € 57,9 miljoen), zie noot [10], en de herwaardering van dienst woningen van € 0,1 miljoen (2013: € 0,2 miljoen). De herwaarderingsreserve IFRS-transitie is gevormd voor de waardevermeerdering in 2006 op de transporten hoofdleidingen. Hierbij is uitgegaan van een gewogen

gemiddelde ouderdom (of investeringsjaar) van 1977, waardoor de herwaardering op de transporten hoofd leidingen in de komende 12 jaar zal aflopen naar nihil. De volledige herwaarderingsreserve zal over 21 jaar nihil zijn. Voor een overige toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.

[35] Voorzieningen personeelsbeloningen Voor het mutatieoverzicht van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening, zie noot [11].

algemeen

de oogst van 2014


2014

2013

Handelsschulden en overige te betalen posten

47,1

57,0

Aflossingsverplichtingen over langlopende verplichtingen

39,7

50,5


14,6

9,9


55,8

41,4


26,7

23,5

8,3

11,0

jaarverslag 2014

impactanalyse


p106

[36] Kortlopende verplichtingen

Nog te ontvangen facturen Overlopende passiva Totaal

10,1

12,4

202,3

205,7

[37] Accountantskosten Overeenkomstig artikel 2:382a BW wordt in deze noot een toelichting gegeven op de accountantskosten die betrekking hebben op de ontvangen diensten van de accountantsorganisatie in 2014. Deze bestaan uit de controle van de jaarrekening € 0,22 miljoen (2013: € 0,15 miljoen) en voor andere niet-controlediensten (advies kosten) € 0,02 miljoen (2013: € 0,05 miljoen).

Raad van Commissarissen mr. B. Staal (voorzitter) drs. M.L. van Kleef (vicevoorzitter) ir. T.A. de Man ir. T. Menssen MBA drs. M.C.J. Poulussen MSM ir. C.J. Rameau

Zwolle, 30 maart 2015

Directie L.C.A. Declercq MSc drs. W.H.J. Odding

4.15 Overige gegevens Winstbestemming De statutaire bepalingen ten aanzien van de winst bestemming luiden als volgt: De gebruikte waarderingsgrondslagen zijn grotendeels dezelfde als die gebruikt worden voor de geconsoli deerde jaarrekening volgens de bepalingen van artikel 362 lid 8 Titel 9 Boek 2 BW, waarbij investeringen in dochtermaatschappijen worden verantwoord tegen de nettovermogenswaarde van de activa volgens de equitymethode. De vennootschappelijke winst-en-verlies rekening van Vitens is op grond van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW op vereenvoudige wijze opgesteld. 34.1 Het dividendbeleid wordt vastgesteld, en kan worden gewijzigd, bij besluit van de Directie dat is goedgekeurd door de raad van commissarissen en de algemene ver gadering. Met inachtneming van het aldus goedgekeurde dividendbeleid wordt jaarlijks door de Directie, onder goedkeuring van de raad van commissarissen, vast gesteld welk deel van de winst wordt gereserveerd en welk deel wordt uitgekeerd. 34.2 Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.

34.3 De algemene vergadering kan op voorstel van de Directie dat is goedgekeurd door de raad van commissarissen besluiten tot uitkering van interim-dividend en tot uit keringen ten laste van een reserve van de vennootschap. 34.4 Uitkeringen op aandelen kunnen slechts plaatshebben tot ten hoogste het bedrag van het uitkeerbare eigen ver mogen en, indien het een tussentijdse uitkering betreft, aan dit vereiste is voldaan blijkens een tussentijdse ver mogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4 van het Burgerlijk Wetboek. De vennootschap legt de vermogens opstelling ten kantore van het Handelsregister neer binnen acht dagen na de dag waarop het besluit tot uit kering wordt bekendgemaakt. 34.5 De vordering van een aandeelhouder tot een uitkering op aandelen verjaart door een tijdsverloop van vijf jaren. De Directie stelt de aandeelhouders voor het resultaat na belastingen als volgt te bestemmen (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 30 maart 2015): betaling van dividend op gewone aandelen ad € 16,8 miljoen en het restant ad € 25,3 miljoen toevoegen aan de overige reserves. Dit is conform het dividendbeleid.

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


4.16 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering van Vitens N.V.

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 58 tot en met 106 opgenomen jaarrekening 2014 van Vitens N.V. te Zwolle gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaar rekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2014, de geconsolideerde winst-en-verliesrekening, het geconsolideerde overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten, mutatieoverzicht eigen vermogen en kasstroomoverzicht over 2014 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grond slagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvou dige balans per 31 december 2014 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2014 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en de bepalingen van en krachtens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en het controleprotocol WNT. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarreke ning geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controle werkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

p107

jaarverslag 2014

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Vitens N.V. per 31 december 2014 en van het resultaat en de kasstromen over 2014 in overeenstem ming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie, Titel 9 Boek 2 BW en de bepalingen van en krachtens de WNT. Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Vitens N.V. per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanlei ding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermel den wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Groningen, 30 maart 2015 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. A.L. Koops-Aukes RA

p108

algemeen

jaarverslag 2014

de oogst van 2014

impactanalyse

p109


4.17 OVERZICHT UITSTAANDE AANDELEN Nr.

Aandeelhouder

gewone aandelen

%

Nr.

Aandeelhouder

1

Provincie Friesland

755.043

13,069%

57

Gemeente Duiven

gewone aandelen

%

26.705

0,462% 0,449%

2

Provincie Gelderland

387.231

6,703%

58

Gemeente Westerveld

25.944

3

Provincie Overijssel

370.632

6,415%

59

Gemeente Leusden

25.902

0,448%

4

Gemeente Almere

366.175

6,338%

60

Gemeente Borne

25.480

0,441%

5

Provincie Utrecht

285.896

4,949%

61

Gemeente Losser

25.480

0,441%

6

Gemeente Utrecht

285.896

4,949%

62

Gemeente Baarn

24.207

0,419% 0,416%

7

Gemeente Amersfoort

131.691

2,279%

63

Gemeente Beuningen

24.035

8

Gemeente Dronten

98.457

1,704%

64

Gemeente Buren

24.035

0,416%

9

Gemeente Lelystad

98.457

1,704%

65

Gemeente Ermelo

24.035

0,416%

10

Gemeente Zeewolde

98.457

1,704%

66

Gemeente Geldermalsen

24.035

0,416%

11

Gemeente Hilversum

89.569

1,550%

67

Gemeente Haaksbergen

24.035

0,416%

12

Gemeente Hof van Twente

66.713

1,155%

68

Gemeente Nunspeet

24.035

0,416%

13

Gemeente Hardenberg

63.007

1,091%

69

Gemeente Zaltbommel

24.035

0,416%

14

Gemeente Nieuwegein

61.246

1,060%

70

Gemeente Berkelland

24.034

0,416%

15

Gemeente Steenwijkerland

60.227

1,042%

71

Gemeente Ommen

23.164

0,401%

16

Gemeente Zeist

60.035

1,039%

72

Gemeente Wierden

23.164

0,401%

17

Gemeente Doetinchem

58.752

1,017%

73

Gemeente Brummen

21.364

0,370%

18

Gemeente Stichtse Vecht

58.097

1,006%

74

Gemeente Maasdriel

21.364

0,370%

19

Gemeente Veenendaal

56.404

0,976%

75

Gemeente Voorst

21.364

0,370%

20

Gemeente Kampen

50.961

0,882%

76

Gemeente Bronckhorst

21.362

0,370%

21

Gemeente Zutphen

50.739

0,878%

77

Gemeente Tubbergen

20.848

0,361%

22

Gemeente Enschede

46.329

0,802%

78

Gemeente Wijk bij Duurstede

20.818

0,360%

23

Gemeente Hengelo (Ov)

46.329

0,802%

79

Gemeente Aalten

18.693

0,324%

24

Gemeente Zwolle

46.329

0,802%

80

Gemeente Elburg

18.693

0,324%

25

Gemeente Woerden

45.042

0,780%

81

Gemeente Oost Gelre

18.693

0,324%

26

Gemeente Soest

44.542

0,771%

82

Gemeente Oldebroek

18.693

0,324%

27

Gemeente Dinkelland

43.085

0,746%

83

Gemeente Putten

18.693

0,324%

28

Gemeente Tiel

42.728

0,740%

84

Gemeente West Maas en Waal

18.693

0,324%

29

Gemeente De Bilt

41.879

0,725%

85

Gemeente Staphorst

18.531

0,321% 0,285%

30

Gemeente Almelo

41.696

0,722%

86

Gemeente Rhenen

16.461

31

Gemeente Raalte

41.696

0,722%

87

Gemeente Bunschoten

16.219

0,281%

32

Gemeente Rijssen-Holten

41.696

0,722%

88

Gemeente Urk

16.215

0,281%

33

Gemeente De Ronde Venen

40.426

0,700%

89

Gemeente Druten

16.023

0,277%

34

Gemeente Wijchen

40.058

0,693%

90

Gemeente Heerde

16.023

0,277%

35

Gemeente Oude IJsselstreek

40.057

0,693%

91

Gemeente Heumen

16.023

0,277%

36

Gemeente Twenterand

39.379

0,682%

92

Gemeente Neder-Betuwe

16.023

0,277%

37

Gemeente Houten

38.490

0,666%

93

Gemeente Westervoort

16.023

0,277%

38

Gemeente Zwartewaterland

38.453

0,666%

94

Gemeente Groesbeek

13.352

0,231% 0,230%

39

Gemeente Meppel

37.526

0,650%

95

Gemeente Bunnik

13.314

40

Gemeente Lingewaard

37.387

0,647%

96

Gemeente Montfoort

11.861

0,205%

41

Gemeente Utrechtse Heuvelrug

36.554

0,633%

97

Gemeente Lopik

11.619

0,201%

42

Gemeente Dalfsen

34.746

0,601%

98

Gemeente Doesburg

10.682

0,185%

43

Gemeente Epe

34.717

0,601%

99

Gemeente Hattem

10.682

0,185%

44

Gemeente Nijkerk

34.717

0,601%

100

Gemeente Lingewaal

10.682

0,185%

45

Gemeente Overbetuwe

34.717

0,601%

101

Gemeente Woudenberg

9.683

0,168%

46

Gemeente Zevenaar

34.717

0,601%

102

Gemeente Oudewater

9.199

0,159%

47

Gemeente Montferland

34.716

0,601%

103

Gemeente Wijdemeren

8.956

0,155% 0,138%

48

Gemeente Noordoostpolder

32.430

0,561%

104

Gemeente Eemnes

7.988

49

Gemeente Winterswijk

32.046

0,555%

105

Gemeente Scherpenzeel

7.746

0,134%

50

Gemeente Lochem

32.045

0,555%

106

Gemeente Renswoude

4.389

0,076%

51

Gemeente IJsselstein

31.228

0,541%

107

Provincie Flevoland

4.316

0,075%

52

Gemeente Hellendoorn

30.113

0,521%

108

Gemeente Sudwest Fryslan

1.000

0,017%

200

0,003%

1

0,000%

5.777.247

100,00%

53

Gemeente Oldenzaal

30.113

0,521%

109

Gemeente Tytsjerksteradiel

54

Gemeente Deventer

28.260

0,489%

110

Gemeente Apeldoorn

55

Gemeente Olst-Wijhe

27.797

0,481%

56

Gemeente Culemborg

26.705

0,462%

Totaal

jaarverslag 2014

colofon Uitgave Vitens Postbus 1205 8001 BE Zwolle www.vitens.nl

Concept & realisatie MENG Custom Content www.meng.nl

Ontwerp en opmaak def., Amsterdam

algemeen

de oogst van 2014

impactanalyse


p110

de oogst van 2014 jaarverslag en FInanCIËle resultaten 2014

Recommend Documents