-
.. .
,. W E R K D O C U M E N T
DE ONTA'IKKELING VAN DE LUCHTVAART EN DE TNL MARhXRWAARD
door
ir. H. Snel
.. 1979-58 Abw
CY
D I E N S T
januari
V O O R D E I J S S E L M E E R P O L D E R S S M E D I N G H U I S L E L Y S T A D
El
.. .. . Cl.&)oo ::.i::.. . ., u
,
,
I N H O U D
2.. Personenvervoer
3. Vrachtvorvoer 4. Vliegtuigbewegingen
-
5. Capaciteit Schiphpl
6. lWL .htarkerwaard 7. Concept-structuurschema Burgerluchtvaartterreinen
-.>:
9
5%
11
. ,
,
'
8
..
.
~.
.
1. Inleiding.
. ..
Dit is een basisstuk voor 'de Werkhypothese ~ t r u k t u u r ~ l aIJsselmeern gebied. llet gant eerst.in op de ontwikkeling van het personcn- en . vrnchtvcrvoer door de lucht en de daarvoor nodige vlicgtuigbewegingon. Dc7.e wordon vervolgcns gcco?fronteerd mct'de mogclijkhcclcn op do luchthaven Schiphol. Er blijkcn dan redenen aanwczig om to vcronderstcllen dat de luchthavencapaciteit zal worden uitgebrcid mot' ecn Twecde Nationale Luchthavcn in de Markerwaard. De taak van deze TNL wordt nader uitgewerkt.
. .
'
2. Personcnvervoer
,
.
.. . I
'
*
. '
,
!
'.
Het personenvervoer door dc lucht van, naar en binnen ons land heeft een stormachtige groei doorgemaakt. De ontwikkeling tot nu- tocvan het aantal passagiersbewegingcn op Schiphol is aangegeven in tabel 1 en figuur 1. Het passagiersvervoer via andere luchthavens in ons land is relatief klein. Dat via de twecde luchthaven, Zestienhovin', bedroeg in 1976 310.000 pnssngiersbewegingcn, dat is 4% van dat via Schiphol. Do lnatste tien jaar voor ,1973 bedroeg de jaarlijkse grooi gemiddeld 15%. Prognoses kwamen uit op 6 0 tot 100 mln passagiersbewegingen in 2000 (lit. 5 en 6). De oliecrisies doorbrak deze ontwikkeling. In 1974 was he groei nog maar 0,6%, waarna in de volgende jaren een licht herstel optrad met waarden van resp. 4, 5 rn 8%. Daarmee kw@n de omvang in 1977 op bijna 9 miljoen passagiersbewegihgen.
.
Er kwamen nieuwe prognoses (figuur 1). Die van de ~ijksluchtvaartdicnst uit 1975 (lit. 7) komt voor 2000.uit op 4 0 miljoen passagiersbewcgingen bij een matige economische groei en op 60 miljoen bij eon krachtige (tabel 2). Van de toekomstscenario's voor het personenvervoerssystecm van Hupkes (lit. 8) 'wordt in SAVOZ (accent op znchte en openbnre vervoerssystemen) een groei tot 32,5miljoen pnssngicrsbewogingen in 2000 aangegovcn en in SAAL (accent op auto en luchtvaart) tot GO miljoen (tabel 3 ) ; Reide scenario's g:rnn uit van ocn situatie mot, woliswanr t.0.v. het verleden gcmntigde, cconomische groei. De toekomstverkenning van he Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (lit. 9) komt voor de varianten A en B uit op resp.' 33 en 2 0 miljoen passagiersbewegingen in 2000. In tegenstelling met variant A wordt in variant B i.v.m. de nadelige effekten van een voortgezette economische groei, bewust, gckozen voor eengeleidolijke afname hiervan. De prognose van de NV Luchthaven Schiphol(1it. 10) is 33 miljoen passagiersbewegingen.in 2000. Voor een aantal van de prognoses is een uitsplitsing bekend in de motieven zakelijk en vakantie (tabel 3' en 4 en figuur 1). Het verschil tussen hoge en lage prognoses blijkt grotendeels te zitten in het vakantievervoer. Bij de 60 miljoen-variant van Hu Yes is voor Amsterdam in het toeristenseizoen een aantal verblijvcnde buitenlandse luchttoeristen berekend van 100.000 21 140.000, tegen7500 in de huidige situatie (lit. 8). Verder is het aantal vliegvakanties per jaar van de Nederlandcrs dan gestegen tot ca. 1 per hoofd, ge-
B
.
.
m i d d e l d o v e r d e h e l e b e v o l k i n g , t e r w i j l nu d e h e l f t van d e Nederl a n d e r s nog n i e t e e n s o p v a k a n t i e g d d t . Deze s i t u a t i e l i j k t n i e t reeel. Temeer d a a r z i c h ook o p d e vliegvakantiebestemmingen van d e ~ e d c r l a n d e r sverzadigingsverschijnselen z u l l e n voordoen. I n d e b i j behorende l a g e v a r i a n t van 3 2 , 5 m i l j o e n p a s s a g i e r s b e w e g i n g e n z i j n d e genocmde b e d r a g e n o n g e v e e r g e h a l v & e r d . Ook d e te v e r w a c h t e n e i e r g i & s i t u a t i e s t a a t . e e n o n t w i k k e l i n g v o l g e n s d e hoge prognoses i n d e weg. D a a r b i j i s b e l a n g r i j k d a t e o n p r i j s v e r h o g i n g van d e v , l i e g t u i g b r a n d s t o f v o l l e d i g e v e n r e d i g d o o r w e r k t t e n g e v o l g e van h e t o n t b r e k e n van a c c i j n s e n h i e r o p ( i n t e r n a t i o n a l e vluchten). , L i j k e n d e hoge p r o g n o s e s om d e h i e r aangegeven r e d e n e n n i e t r e e e l , er z i j n ook g e e n r e d e n e n om s p o e d i g e e n s n e l l e afname g r o e i te v e r wachten. Voor d e Werkhypothese S t r u k t u u r p l a n w o r d t daarom gekozen v o o r d e p r o g n o s e v a n 33 m i l j o e n p a s s a g i e r s b e w e g i n g e n i n 2000, m e t o m s t r e e k s 2025 e e n s t a b i l i s a t i e o p e e n n i v e a u l a g e r d a n 4 0 m i l j o e n ( f i g u u r 1 ) . Voorwaarde h i e r b i j i s u i t e r a a r d d a t d a n ook i n d e n o d i g e l u c h t h a v e n c a p a c i t e i t w o i d t v o o r z i e n . H i e r b i j ii ook d e o n t w i k k e l i n g van h e t aanta1.vliegtuigbewegingen van b e l a n g .
3. V r a c h t v e r v o e r Evenals h e t personenvervoer v i n d t h e t l u c h t v r a c h t v e r v o e r b i j n a voll e d i g p l a a t s v i a S c h i p h o l . 111.1976 b e d r o e g h e t v r a c h t v e r v o e r v i a Z e s t i e n h o v e n 4% van d a t v i a S c h i p h o l . D e g r o e i d i e z i c h i n h e t l u c h t v r a c h t v e r v o e r v i a S c h i p h o l h e e f t voorg e d a a n i s weergegeven i n t a b e l 5 e n f i g u u r 2. Het b l i j k t d a t d e relat i e v e ' g r o e i v e r g e l e k e n m e t h e t v o r i g e decennium i n h e t h u i d i g e ger i n g e r is. Van d e o l i e c r i s i s i s a l l e e n e e n i n v l o e d o p k o r t e t e r m i j n nun t c w i j z c n . I n I977 werd 274.000 t o n v r a c h t a f g c h a n d o l d . Amstcrdnnl necmt ~lnnrmoeo n d e r d e E u r o p c s e l u c h t h e v e n s t o d e n he v i e r d e pl4tnts i n t a b e l 6. U i t h e t f e i t d a t d i t v o o r h e t p a s s a g i e r s v e r v o e r d c z0vde p l a a t s i s , kan worden g e c o n c l u d e e r d d a t h e t v r a c h t v e r v o e r voor S c h i p hol r e l a t i e f b e l a n g r i j k is.
. ' '.
1.v.m. d e v e r a n d e r d e o n t w i k k e l i n g e n e n v o o r u i t z i c h t e n m.b.t. h e t l u c h t v r a c h t v e r v o e r h e e f t d o ~ i j k s l u c h t v a a r ' t d i e n s td e o o r s p r o n k e l i j k e p r o g n o s e i n g r i j p c n d bijgestc1cl:In h e t j a a r 2000 w o r d t nu e e n omvang van b i j n a 1 , 3 m i l j o e n t o n v e r w a c h t ( t a b e l 7 ) . D i t komt o n g e v e e r o v e r c c n met d e d o o r d e NV Luchthaven S c h i p h o l v e r w a c h t e 1,2 m i l j o e n t o n ( l i t . 1 0 ) . \Vc nemen d e p r o g n o s e van d e R i j k ' s l u c h t v a a r t d i e n s t o v e r . Ken g r o o t dcc! van d e d o o r d e l u c h t a a n g e v o e r d e v r a c h t v e r l a a t d e , l u c h t l i a v o n ook wccr d o o r d c l u c h t . Deze v r n c h t w o r d t o v e r g e l a d e n i n c c n nndcr v l i e g t u i g ( i n d i r e c t c t r a n s i t o ) o f t i j d c l i j k i n c n t r c p o t o p g c s l a g c n . De o n t w i k k e l i n g van d o z e c a t e g o r i e i s ook i n f i g u u r 2 ;i;~nyu~;vvun.D c v r n c h t clic mct h e t z e l f d e v l i t ? g t u i g doorvol'vocr(l w o r d t ( d i r c c t e t r a n s i t o ) , i s b u i t c n beschouwing g o b l e v e n . '
4. V l i e ~ t u i g b e w e ~ i n g e n I n verband m e t d e b e l a s t i n g v a n luchthavens e n l u c h t r u i m e n i n verband met d e g e l u i d s h i n d e r i s van b e l a n g h e t a a n t a l v l l e g t u i g b e w c g i n gen d a t m e t h o t beschreven personen- e n v r a c h t v e r v o e r gcpaard g a a t . I n 1977 b e d r o e g h e t a a n t a l c o m m e r c i ~ l ev l i e g t ~ i g b e w e ~ i n g eonp S c h i p h o l 143.000. , . 1
De vliegtuigbewcgingen door vrachtvliegtuigen makcn slechts een klein deel van hot totaal uit, op Schiphol ruim 10% van de commer: ciale vliegtuigbewegingen. Momenteel vindt mcer dan de helft van het vrachtvorvoer plants met pnssagicrsvlicgtuigen. De oudc prognoses verwachtten een stel-kc toename van hct aandcel van vrnchtvliegtuigen in het vrachtvervoer. N6 is de verwachting dat hct vrachtvervoer met passagiersvlicgtuigen no& langere tijd belangrijk zal bli jven. Ilierbij.spelcn de zgn. combi-vliegtuigcr~cerl grote rol. Dit zijn pnssngi~rsvlicgtuigcndie veel vracht kunnen vcrvooren; vaak is dc vcrll~tltling tussen passagicrs- en VI.:IC~I~C:~~:Icitcit varinbcl. We houtla~lhier voor do ontwikkeling v;ln hot a:hntnl vr;~chtvlicgl>ewcgingcn do prognose atln dic dc R i j k s l u c h t v a ; ~ r t ~ i i ~ ~ ~ s t (lit. 7) gcoft bij de ontwikkeling tot 4 0 miljoon passagicrsbuwcginguri in 2000. Doze komt uit op 30.000 vrachtvlicgtuigbcwogi~~gcn' in 2000 en we.extrapolercn deze prognose tot 40.000 bewegingen in 2025 (tabel 2 en 7, figuur 3). '
.
Het totale aantal commerci@le vliegtuigbewegingen op Schiphol wordt voornamelijk bcpaald door hct personcnvervocr. Ten gevolgc van net in gebruik nemcn van grotere vliegtuigen neemt het aantal pnssngiers per vlicgtuig toe. Daardoor blijft de grooi van hot aantal (passag i o r s - ) v l i o g t u i g b c w e g i n g ~ ? n in vorhouding achtcr bij do groci van hot aantal passagiersbcwcgingcn. In welka mate deze ontwikkelink; zich zal voortzcttcn is afhnnkolijk van de grooi van hot luchtverkcOr. Uit con ilnntril trrollncr~~is 111 j vcrschil Iondo &:rooil)r(>Knos
1
Schiphol (14 stuks) bedroeg in 1975 samen ca. 510.000, dus drie keer zoveel als Schiphol. Hiervan was echter ca. 90% niet commcrcioel en bcstond 75% uit terreinvluchten, d.w.2. vluchten die zondcr tussenlanding op hetzelfde vliegtuig aankwamen als waar vandaan ze vertrokken. We zullen ons hier verder beperken tot de grotc luchtvaart. 5. Capaci tei t.Schiphol D e capaciteit van een luchthaven bestaat uit verschillende componenten.Wat betreft de luchthaven zelf kunnen we onderscheiden: het aantal vliegtuigen dat per tijdseenheid verwerkt kan worden; het aantal passagiers; de hoeveelheid -vracht. Buiten dc luchthaven is er de capaciteit van de landontsluiting en van hct luclitruim. 13iJ het-aantal vlicgtuigbewegingen kunnen naast tcchnischc bcperkinger~ook beperkingon 1.v.m. geluidshindcr eon rol sl,clr?n.'
-
,
De capaciteit van het huidige stationscornplex op Schiphol wordt ge steld op 18 B 20 miljoen passagiersbewegingen per 'jaar. Bij onze prognose is
.
'
4
.
T e c h n i s c h zou h e t m o g e l i j k z i j n b i j d e h i e r a a n te houden p r o g n o s e s d e g r o e i van h e t l u c h t v e r k e e r v o ' l l e d i g op S c h i p h o l o p te vangen. To v e r w a c h t e n v a l t e c h t e r d a t men i n v e r b a n d m e t d e g e l u i d s h i n d c r ' d o c a p a c i t c i t van d e z e l u c h t h a v e n t o t e e n l a g e r e waarde z a l w i l l c n bep e r k e n . I.:r z a l d a n o l d e r s a a n v u l l e n d e l u c h t h a v e n c a p a c i t e i t moeten wordcn gevonden. l l i c r b i j z i j n er d r i e m o g e l i j k h e d e n : enkele rcgionale luchthavens; eon Twcede N a t i o n a l e L u c h t h a v e n D i n t e l o o r d ; e e n 'TNL hlarkerwaard. D e in1);issing van e n k c l c r c g i o n a l e l u c h t h a v e n s ( v a n t o c h w e 1 e n i g forma;it) o f van e e n TNL. b i j D i n t e l o o r d z a l g r o t e p r o b l c m e n o p l c v e r e n . I n d o hlarkbrwaard z a l d i t i n v e c i m i n d e r e m a t e h e t g e v a l z i j n . I n d c Workhypothese w o r d t e r v a n u i t g c g a a n d a t e e n TNL d a a r z a l wordon gcrealiseerd. , .
-
..
6. TNL Markcrwaard U i t d e c o n f r o n t a t i e van d e v o o r z i e n e o n t w i k k e l i n g v a n h e t l u c h t v e r k e e r m e t d e m o g e l i j k h e d e n van S c h i p h o l v o l g t e e n a a n t a l t i j d s t i p p e n waarop u i t b r e i d i n g e n van do l u c h t h a v e n ~ e r e a l i s b e r dzouden moeten zijn, nl.: c a . 1985: u i t b r e i d i n g v r a c h t a r e a a l ( u i t e i n d e l i j k c a p a c i t e i t s v e r dubbeling) 1985 h 1990: u i t h r o i d i n g s t c r t i o n s c o m p l c x t o t e o n c a p a c i t o i t v ~ i n . minimnul 27 n r i l j o c n p i r s s n g i o r s t ~ c w c g i n g c ~ple r j a a r ; c a . 1995: v i j f d e baan, u i t b r e i d i n g v r a c h t a r e a a l e n u i t b r c i d i r r g stationscomplcx ( u i t o i n d e l i - j k e c a p a c i t e i t 40 m i l joen p n s s a g i e r s bewegingen p e r j a a r ) . D e b e s l i s s i n g e n t o t d e z e u i t b r e i d i n g e n z u l l e n steids minimaal v i e r j a a r c o r d e r moeten worden gcnomen. D e twecde b e s l i s s i n g i s z o a l s g e z c g d a 1 i n s t r i j d m e t d e h u i d i g e b e l e i d s v o o r n e m e A s van Cedeput e c r d e s t a t e n van Noord-Hol1an.d. D e d e r d e b e s 1 i s s i n g . i ~d e meest omvattende. I n v e r b a n d m c t d e t i j d d i e gemoeid z a l z i j n m c t d e b c s l u i t v o r m i n g o v c r c n r l e d r o o g l e g g i n g e n o r i t g i n n i n g van (lo Markcrwaarcl e n mot d e bouw van do e c r s t c f a s e van d e l u c h t h a v e n , kan d e 'I'NL Mal.kcrwa;u.d o p z ' n v r o c g s t o m s t r e c k s 1995 i n g c b r u i k worden gonomen. Voor d o c c r s t e twec u i t b r e i d i n g e n van S c h i p h o l kon d e z c TNI, d u s g e c n ; ~ l t . e r n a t i e f hiodotl, v o o r d o l a a t s i g c n o c m d c u i L b r c i d i n g we1 ,Ver t r a g i n g h i j h o t t o t stirn(l k ~ m c nv!Ln d c Ma~'khrwa:ir
-
-
.
Nu moet wordcn nagcgaan o p w e l k e w i j z e h e t l u c h t v e r k e e r o v e r b e i d e l u c h t h a v e n s kan wordcn v e r d e e l d . D e m o g e l i j k h e d e n t o t e e n v e r d e l i n g o p b a s i s van e e n s c h e i d i n g van v e r s c h i l l e n d e c a t e g o r i e e n l u c h t v e r -
v o e r worden b e p e r k t d o o r d e r e l a t i e s d i e er t u s s e n d e z e c a t e g o r i e o n b o s t a a n . Zo v i n d t h e t l u c h t v r a c h t v e r v o c r v o o r e e n groat d e c l p l a n t s met p a s s a g i e r s v l i c g t u i g e n e n moet t u s s e n E u r o p e s e e n i n t e r c o n t i n e n t a l e l i j n d i e n s t e n overstappen mogelijk z i j n . D e c a t e g o r i e d i e h e t . m e e s t op z i c h t z e l f s t a a t i s - h e t personencharto. v e r v o e r . l l e t l i g t d a n ook v o o r d e hand te b e g i n n e n met h o t overlicvel e n van d i t v e r v o e r n a a r d e TNL. Om w e l k e a a n t a l l e n h e t g a a t b l i j k t u i t t a b e l 9 , w e l k e i s o n t s t a a n u i t e e n omwerking van t a b e l 4 n a a r d e h i e r gehanteerde prognosc. Wat b e t r e f t h e t g e r e g e l d e p a s s a g i e r s v e r v o e r zouden i n eerste i n s t a n t i c d e v l u c h t e n o p d e d r u k s t e E u r o p e s e l i j n e n g e d e e l t e l i j k van e n n a a r d e 'ITfL kunnen p l a a t s v i n d e n . Op d e z e l i j n e n i s h c t a a n t a l v l u c h t e n n a m e l i j k zo g r o a t d a t e e n s p l i t s i n g m o g e l i j k i s i n e e n d c e l m e t aans l u i t i n g op andere l i j n d i e n s t e n ( b i j v . i n t e r c o n t i n c n t a a l ) e n e c n d e c l met b e p o r k t c m o g e l i j k h c d e n h i c r t o e . H e t NVI h e e f t u i t g e r c k c n d d a t r s l s d o p n s s i l g i e r s van d e E u r o p c s c 1 i . j n d i o n s t e n u s s c n d c b o i d e 11rclithaveDs k i c z e n o p g r a n d van do b c r e i k l > a a r h c i d o v e r l a n d d i l l dnn c n . 10% k i e s t v o o r du TNL Markcrwaard. I n d e Werkhypothese g a a n w e c r v a n u i t d a t na e n i g e t i j d d i t percentage inderdaad z a l r e i z e n v i a d e TNL. Hot a a n t a l p a s s a g i e r s - e n v l i e g t u i g b e w e g i n g e n o p d e b e i d e l u c h t h a v e n s b i j e e n v e r d e l i n g w a a r b i j a l l e c h a r t e r s e n 10% van d e p a s s a g i e r s o p d e E u r o p e s e l i j n d i e n s t e n van e n n a a r d e T N L - v l i e g e n , i s a a n g e g e v e n i n r e s p . f i g u u r 6 e n 8 ; H e t b l i j k t d a t v o o r zowel p a s s a g i e r s - a l s . v l i e g t u i g b e w e g i n g c n S c h i p h o l d a n i n s t a a t i s b i j d e : a a n w e z i g e callac i t e i t d q v o o r z i e n e v e r d e r e o n t w i k k e l i n g van d e l u c h t v n a r t c p te vangen. Do c u p a c i t e i t i s n a g v e r g r o o t t . g . v . d c mecr g c l i j k m n t i g e v c r d e l i n g o v e r h e t j a a r van h e t g e r e g e l d e v e r k e e r . Hot a a n t a l v l i e g t u i g b e w e g f n g e n b l i j f t z e l f s beneden h e t d o o r G e d e p u t e e r d e S t a t e n ( v o o r t o t 1990) a a n g e g e v e n maximum van 180.000. Met d e o n t w i k k e l i n g n a a r g e 1 1 1 i d s a r m 8 ? r ~v~l i e g t l ~ i g c ni s d e g e l r ~ i d s h i n d e rh i e r b i j nlinder dan d i e welke h i o r n ~ c o vl.ocger g c p n a r d g i n g .
..
Met h e t a;tngcgelfon p a a s a g i e r s v e r v o e r i s o a k h e t v r a c h t v e r v o e r d a t
met d e z e v l u c h t e n p l a a t s v i n d t o p d e TNL t e r e c h t gekomen. B l i j f t h c t h i e r b i j d a n i s o p S c h l p h o l e e n g r o t e u i t b r e i d i n g van t i e t v r a c h t a r e a a l n o d i g . De i n p a s s i n g h i e r v a n kan problemen o p l e v c r c n . D e v c r g r o t i n g \,;In d e v r a c l l t c a p a c i t e i t zou ook o p d e TNL kunnan p l a a t s v i n d e n D e m o g c l i j k h c d e n van e e n v c r d e l i l ~ gvan h e t v r a c h t v e r v o c r o v e r d e b e i d e l u c h t h a v e n s worden we1 b c p e r k t d o o r d e g e w c n s t ' e . t r a n s f e r - m o g e l i j k h c d e n un d o o r d o g c d c c l t e l i j k e k o p p c l i n g a a n h e t p a s s n g i e r s v e r v o e r . A n d c r z i j d s g e v e n d e z e b e p e r k i n g e n j u i s t aatl van h o e v e e l b e l a n g h e t o v e r h e v e l c n van e e n g e d e e l t e van h e t v r a c h t v e r v o e r n a a r d e TN1. i s v o o r d e t o e k o m s t i g e f l e x i b i l i t e i t i n d e v e r d e l i n g van h e t l u c h t ver'keer t u s s o n d e b o i d e l u c h t h a v e n s . Een m o g e l i j k h e i d i s a a n v a n k e l i j k e e n d e e l van h e t v r a c h t v e r v o e r van e n naar ons land d o t p l a a t s v i n d t m c t s p e c i f i e k e v r a c h t v l i e g t u i g e n v i a d e TNL te d o e n p l a a t s v i n d e n . I n d e Werkhypothese g a a n w e e r v u n u i t d a t d i t i n d e r d a a d g e b e u r t ? Op S c h i p h o l w o r d t h e t ; v r a c h t n r e a a l nog m a r z e e r b c p e r k t u i t g e b r e i d ( f i g . - 7 ) . De v c r d c l i n g van h o t l u c h t v e r v o e r o v e r d c b e l d e l u c h t h a v e n s z o a l s d l o nu i s nnngcgcvcn, kan v o o r dc h i c r hcschouwde p e r i o d e gehdndh a a f d b l i j v o n b l i j v e n . D i t b l c c k n l n a du v c r d c l i n g van h e t p c r s o ncnvorvvur. Necmt d e 'IWL h i e r b i j e e n e n i g s z i n s o n d e r g e s c h i k t e p o s i t i e i n t e n op-
'
-
zichte van Schiphol, de mogelijkheden zijn aanwezig om de rollen om te keren. De TNL heeft a1 een volledig banenstelsel nodig, waarvan de capaciteit echter lang niet volledig wordt benut. In tegenstelling met Schiphol zal de omgeving van de TNL zodanig worden ingericht dat gcluidshinder geen boperking vormt. Mogolijkhcden tot eon uitstekendeontsluiting van de nieuwe luchthaven ovcr land zijn aanwezig. Op de TNL is a1 een vrij aanzienlijke capaciteit voor de afhandeling van do passngiers en vracht. Voor dc verschuiving van hot accent van Schiphol npar TNL kunnen verschillcndc moticvcn aanwezig zijn. Hct kan een oplossing zijn voor optredande congcstieverschijnselen in hct Schiphol-gcbied. Mogolijk kan do nieuwe luchthavcn beter ann do eisdn van de tijd voldocn dan ann ecn a1 veroudercnd Schiphol. Ecn stcrke conccntrntic van luchthaven(-gebonden)-activiteiten op ecn moderne luchthnven in ccn gcbied mot grotc'niogclijkhcdon knn als een economische motorfunctionercn. Ook zou er vanuit do luchtvcrkeersafwikkeling de voorkcur kunnen worden gegeven aan eon sterkcre concentratie op QOn luchthnvcn (lit. 5, 16). I n d e Werkhypothese vindt do genoemde accentverschuiving plants: .#lo TNL neemt de eerste plants van Schiphol ovcr. Dit knn gcbcuren door do beschreven verdeling tussen de luchthavens om te keren. Dan komon dus alle intercontinentale en en het merendecl van do Europese 1ij11diensten op de TNL'en de rest van de Europese lijndienstcn.cn de chartors op Schiphol. Hot vrachtvervoer blijft over bcidc luchtha.vans vcrdoeld mnar de vorhoutling vorschuift ton gunvte v;ln do 'INI.. Uiteindelijk kan het accent nog stcrker op de TNL worden gelcgddoor het charterverkeer daar weer (gedeeltelijk) terug te brengen:Schiphol zal voor een deel van het luchtvervoer aantrekkelijk blijven i.v.m. de centrale ligging in de Randstad. De hier beschreven ontwikkeling is ook aangegcven in do figuren 6 t/m 8. ,
.
7.. Concept structuurschema B u r g e r 1 u . c h t v a a r t t e r r e i n e n .
Kort voor het afronden van deze studie kon worden beschikt.over.het concept.van het Structuurschema Burgerluchtvaartterreinen. 1.v.m. tijdgebrek was het niet meer mogelijk deze nota-volledig te verwerken. Daarom ,zullen hier apart de.consequenties worden nagegaan. In het Structuurschema wordt als centrale proqnose gehantccrd de lage prognose van de Rijksluchtvaartdienst uit 1975. Voor het jaar 2000 wordt gerekend op miljoen passagiersbewegingen, 1,3 miljocn ton vracht en 275.000 (255.000 passagiers- en gewijzigd 20.000 vracht-) vliegtuigbewegingen.
19
Er wordt een nieuwe visie ontvouwd op de capaciteit van Schiphol. Voor het vierbanenstelsel wordt een uiteindelijk moqelijke capaciteit van 300.000 vliegtuigbeweg~ngenper jaar aangegeven. Bij de gehanteerde prognose kan Schiphol daarmee tot na 2000 voort. Aan het eind van de negentiger jaren gaan echter dc (uitbreidingsmogelijkheden van dc) accommodaties voor de afhandeling van passagiers en vracht (incluoief de bijbehorcnde opstelruimte voor de vliegtuigen) de bepcrkcnde faktor vormen. Ondanks de groei van het luchtvcrkeer verwacht het Structuurschen~atot 2000 op Schiphol een afname van de geluidshinder.
--
1 ) intcrnationale vlu'chten; I F R overlandvluchten: 284.000 (IFR = Istruinent Flight Rules); aantal internationale vluchten bij cen zeer we1 mogelijk qeachte, geringere groei van het aantal passagiers per vliegtuig: 300.000.
Door de zgn. Zwanenburgerbaan enigszins te draaien kan de geluidshinder nog verder verminderen. Een vijfde baan wordt nu verworpcn, ook als vervanging van de Zwanenburgerbaan. Het Structuurschema bekijkt ook een aantal alternatieven voor de groei van het luchtverkeer op Schiphol. Decapaciteit van dereqionale luchthavens (Rotterdam, Eelde, Zuid-Limburg) wordt bepaald door de luchtverkcerslcidingscapaciteit. Als Schiphol tot haar maximale capaciteit van 300.000 vliegtuigbewegingen per jaar moet kunnen uitgroeien is de gczamenlijke capaciteit van de regionale luchthavens 55.000 vliegtuigbewegingen per jaar. De gezamenlijke capaciteit wordt 65.000 als die van Schipho1,zouworden beperkt tot 250.000 ook bij een ongeremde ontwikkeling van Schiphol worden er hiervan in 2000 a l , 45.000 benut. ~econcludeerdkan worden dat de regionale luchthavens weinig mogelijkhedcn bieden tot ontlasting van Schiphol. Een TNL Dinteloord levert zulke grote problemen op met betrekking tot luchtroutes en interferentie met het buitenland dat dit geen reele mogelijkheid is. De capacitei+.van een zgn. supra-reqionale luchthaven bij Dinteloord (of elders in Zuid-West Nederland) wordt geschat op 30.000 of 35.000 vliegtuigbewegingen per jaar bij een capaciteit van Schiphol van rcsp. 300.000 of 250.000. Deze supra-regionale luchthaven zou ook de luchthaven Rotterdam moeten vervangen ;bij ongeremde groei Schiphol in 2000 25.000 vliegtuigbewegingen per jaar) en is dus verder nationaal van geringe betekenis. Voor een luchthaven in de Markerwaard hangt de maximaal egelijke capaciteit af van de verkeersomvang op Schiphol en Rotterdam. Behouden deze beide laatste luchthavens slechts een beperkte regionale functie Ai~n zou Ln de Markerwaard ecn capaciteit van 400.000 vliegtl~igbcwcgingcn j?cr jaar n~og~fli jk zijn: Bij con zwaardcrc ftlnctie &or Scliipl~ol cr~Koctcrdam (Irijv. resp. 35.000 cn 20.000 vliegtuigbcweginr~anpcr :iuar) is dc moyelijke capaciteit van de luchthaven Markerwsard lager (320.000). Net oiin ofmcer [jelijkwaardig naast elkaar functioneren van Schiphol en TNL Markerwaard lcvert in het luchtruim zulke grote problemcn op dat de realiseerbaarheid twijfelachtig is en in ieder gcval de capaciteit beperkt.
-.
I n zijn totaliteit komt voor de Werkhypothese het volgende beeld naar voren. De ontwiitkeling van de luchtvaart zet krachtig door. Op Schiphol worden de vwrzieningen zodanig uitgebreid.dat zij voorlopig als enige nationale luchthaven voldoende is. Technische ontwikkclingen en draniing van de Zwanenburgerbaar vermindcrcn ondmks de optrcdende groei de geluidshindcr. Toch raakt het gcbied vol en in de tweode helft van de jarcn negentig zijn er geen eenvoudige oplossinjen mccr voor cen verdere capaciteitsvergroting van de luchthaven. De groei is er dan voor wat betrcft het luchtverkcer cchter nog niet uit. In 2025 zou het aantal passagiersbewegingen kunnen zijn gestegen tot 50 miljoen per jaar. Voor een luchthaven ontwikkeling in de Markerwaard zijn geen alternatieven. Na,aanvankelijk een aanvullende functie te hebhen vcrvuld t.0.v. Schiphol zou de nieuwe luchthaven aantrekkelijker kunnen worden dali de oude en zouden de rollen kunnen omdraaien. 1:v.m. de problemcn die optreden bij twee luchthavens van gelijke omvong zal dit vrij abrupt gebeuren. Deze ontwikkeling van d e : l 'wijkt ~~ hiermee niet wezenlijk af van die welke reeds werd geschotst. -
!
1. Centraal Bureau voor de Statistiek 1975. Vijfenzeventig jaar statistiek. 2. Bureau van Statistiek Amsterdam 1978. Amsterdam in cijfers. 3. N.V. 1.uchthaven Schiphol. Jaarverslagen. 4. Ccntraal Uuroau voor du Statistiek. Statistische zakboeken en .negionalo Statistische zakboeken. 5. Planninggroep Tweedc Nationale Luchthaven 1974. ~estigings~laatsanalyse Twcede Nationale Luchthaven. Hoofdrapport. 6. Planninggroep TNL 1974. Vestigingsplaatsanalyse TNL. Deolrapport 4: Prognose van het luchtvervoer.
7. Rijksluchtvaartdienst 1975. Bijstelling prognose luchtvervoer van en naar Nederland 1975-2000. 8. Hupkcs, C. Gas geven of afremmen. Toekornstscenario's voor ons vervoerssys tccrn. 9. Wetenschappclijke Raad voor het Regeringsbeleid 1977. De komende -vijfentwintigjaar. Een toekomstverkenning voor Nederland. 10. Amsterdam Werkt, oktober 1978. Themanummer Schiphol. 11. Van Cent, H.A. van 1978. ~ n f r a s t r u c t u u r b e l a s t i n ~ e nt .g.v. een Tweede Nationale Luchthaven in de Markerwaard (2e versie). 12. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland 1977. Nota over de ruimtelijke ontwikkelingen in Noord-Holland (NORON). 13. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland 1978. Ontwerp'Streekplan Amsterdam-Noordzeekanaalgohied.
14. Ente, P.J. e.a. 1976 Markerwaard, atlas bodcrngesteldheid en bodemgeschiktheid. Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders. 15. Planninggroep TNL 1975. Vestigingsplaatsanalyse TNL. Deelrapport 5. Verkeersverdeling over luchthavens. 16. Planninggroep TNL 1974. Vestigingsplaatsanalyse TNL. Deelrapport 6. Studie luchtruirntestructuur.
1. D e ontwikkeling van het passagiersvervoer via Schiphol
10
3
~assagiersbewe~ingen 1)
Groei t.0.v.
voorgnnnd jnnr
Gemiddoid 15%
Excl. ,direct transito, dat zijn de passagiers die hun reis met hotzclfde vlicgtuig voortzetten. Bron: lit. 1, 2 en 3.
Tabel 2.
Bijstelling prognose luchtvervoer van e n naar Nederland (RLD, december 1975)
40 mln-prognose (bij matige economlsche groei) Jaar
Passagiersbewegingen ex'cl. direct transit (rnln)
Aantal passagiers per vliegtuigbeweging
7,5. 11,o 16,O 22,4 30,O 40,O
60 m1n.-prognose
(bij krachtige economische groei)
CommerciSle vliegtuigbwegingen Passagiers Vracht
.
.
.
. .
;Y,.:. :,..
-
. . ..,.. ..*
16
-
..
.
. . ,
T a b e l 3. Toekomstige o n t w i k k e l j n g l u c h t v a a r t s y s t e e m v o l g e n s Hupkes ( l i t . 8)
pb(m1n) ~ k m ( m l n ) pb(m1n) pkm(m1n) Nederlanders .
.
Zaken, Europa . Zaken, i n t e r c o n t i n e n tan1 V a k a n t i e , Europa Vakantie, intercontinentaal
0,3 2,2
1.800 3.400
0,1
Totaal
3,55
0,95
600
pbcmln)
pkm(m1n)
4
2.500
3, 2
1.300
2 28
15.600 45; 700
1,9 14,5
14.800 23.600
630
4
31.200
1,8
14.100
6.430
38
95.000
21,4
53.800
.
,
'
,. B U t~e n l a n d e r s
'.
Zaken, Europa Zaken, i n t e r c o n t i n e n tan1 V a k a n t i e ; Europa V a k a n t i e , Sn?ercon- . . tinontaal
.
'.
'.
Totaal
0
0,95 0,3 0,s
4 2 ' 4
.'
0,7
12
2,75
22
6,3
60
.
1
..
. .
3,2
! j
'
189 . 1,8 4,2
.
,
Totaal
? I
.
11,l 32.5
1 4. V u r d o l i n g r c i z i g c r u o v c r v c r s c h i l l o r ~ d oc a t o g o r i e o n b i j c a . 4 0
m i l j o c n p a s s a g i e r s b e w e g i n g e n i n 2000 Aantal passagiersbewcgingen i n 2000 (mln)
.-
Europees,xaken, Nederlanders, l i j n Europecs, niet-zaken, Kederlanders, l i j n , E u r o l ~ c o s , niet-z;~kcn,'Ncderlnnders, c h a r t e r I t ~ t c r c o n t i n c n t n a l , jsakon, S c . d u r l ; ~ ~ r c i e r sl, i j n I n t c r c e n t i n e n t n a l , nieC z a k e n , N u d e r l a n d e r s , I n l e r c o n t i n e n t a a l , n i e r z a k c n , Ncrlcrlandcrs , E u r o p e e s , zaKcn, b u i t c n l a n d c r s , l i j n Europees, n i c t - z n k e n , b i l i t c n l a n d c r s , l i j n Eurcpecs, n i e t - z u k e r ~ , bui tenladel's, ch;lrter I n t e r c o n t i n e n t a a l , zakon, b u i t e n l a n d e r s l i j n Intercontinentaal, niet-zaken, buitenlanders, Intercontinentaal, niet-zakcn, buitenlanders,
.. lijn charter
lijn charters
Totaal (excl. directe en indirecte transito) I n d i r e c t e t r a n s i t 0 (8,8'%)')
37,4 3t3
Totaal (excl. directe transito)
40,7 mln.
f
OnOarr i n d l r c c t c , t r a n s i t 0 wordt v e r s t a u n do p a s s a g l e r s d i e o v e r s t a p pen op ocn n n d e r v . l i c g t u i g .
Bron: l i t . 11.
!
/
i
,
. Tabel 5. De ontwikkeling van het goederenvervoer Via Schiphol t/m 1960, excl. alle transito:
3 goederen (10 kg) 1935 1940
.
.
.
,
'
600 3100
1962 t/m 1977, excl. direct trnnsito: 3 ' gocdercn (10 kg)
,
.
. ,
groei t.0.v.
.
voor~aandjaar
gemiddeld 16%
gemiddold 7%
Bron: lit. 1, 2 en 3.
T a b e l 6. V e r g e l i j k e n d o v e r z i c h t van d e 10 b e l a n g r i j k s t e W e s t e u r o p e s e l u c h t h a v e n s i n 1977 Commcrci&?le v l i e g t u i g b e w e g i n g e n ( x 1.000)
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
lo.
Londen 1 ) ~ a r i j s1 ' Frankfort Rome 3, Kopenhagen Amsterdam Madrid Zllrich Athene S t o c k h o l m 4,
331,7 279,7 197,s 157,4 147,2 136,3 119,9 109,2 99,O 97,4 1.675.6
A a n d e e l S c h i p h o l : 8,1%
. P a s s n g i e r s b e w e g i n ~ e n ( x mln) ( t r a n s i t 0 l x g e t e l d ) 1. Londcn 1 ) 2. P a r i j s 2) 3; F r a n k f o t 4. Rome 3f 5 . Madrid 6. Amsterdam 7. Kopenhagen 8. Z O r i c h , 9 . Palma 10. A t h e n e
..
,
.
30.7 21~9, 15,O 11,4 9 ~ 7 8,93 8,90 7,5 7,oa 7,07 128.2
A a n d e e l van S c h i p h o l : 7,0% V r a c h t v e r v o e r ( x min. k g ) 1) 1. Londen 2. F r a n k f o r t 3. P a r i j s 2) 4. Amsterdam 5 . Kopenhagen 6. Rome 3, 7. Madrid 8. Z u r i c h . 9. B r u s s e l 51 10. h l i l a a n A a n d e e l van S c h i p h o l : 10,4%
1. Londen 2. P a r i j s 3. Rome 4. S t o c k h o l m 5. Milaan Bron:
lit. 3
= Henthrow, G a t w i c k , S t a n s t e d = Le D o u r g e t , O r l y e n C h a r l e s d e C a u l l e = F i u m i c i n o e n Ciampino = A r l a n d a e n Bromma = L i n a t e e n Malpensa
Tabel 7. Toekomstige ontwikkeling luchtvrachtvervoer volgens de dijks' .luchtvaartdienst
.
3 Luchtvracht (10 kg) :
1975 1985 1990 1995 2000
226.000 526.000 7 3 1..000 9611.000 1.272.000
8
.
-
. . , f .
.
.
. . ..
.
T a b e l 9. V e r d e l i n g r e i z i g e r s o v e r v e r s c h i l l e n d e c a t e g o r i e e n b i j d e Werkhypothese-prognose i n 2000 e n 2025 m i l j o e n p a s s n ~ i e r s b e w c g i n j i o ni n . .
2000 -
.
: Europees . : ~nt'ercontinentaal : Totaal
Charter
,
9.0
7,3
-
L i j n d i e n s t e n : Europees : Intercontinentanl : Totaal
*
2025 -
z . 10.6
4.1 ' .
13,l
15,5
17,2
%
3 22,5
20,O -3
Indirect transito'
2.7
3,2
33,3
38,8
'
Totaal (excl. directe tronsito)
D e v e r d e l l n g i s berekend u i t t a b e l 4 ( 4 0 mlv. p. b. i n 2000), u i t g a a n d e van e e n g o l i j k b l i j v e n d u a b s o l u t e omvang van h e t z a k e l i j k v e r v o e r , e e n g e l i j k b l i j v e n d percentage i n d i r c c t e t r a n s i t o e n g e l i j k b l i j v e n d e verhoudingen t u s s e n d e o v e r i g e c a t e g o r i e e n . ; I.
I
,
.
.
.
.
!
. . .
.
. .
.
,
.
.
.
.
. .
- .
. \ >
.
,
.
.
.
,..,.
-
.
I V"
PICUUR 1.
1: A A ~ T A LPASSCIERSBEYECINCEN OP DE
I
miljoen passagierabewegingen per jaar
...
NATIONALE LUCHTHAVENS. (excl. direct traneito) .. . .
-600 . .. .
.
.
rnaxirnaal mogelijke capaciteit Schiphol
.
TOTAAL:. . , 1. 60 mln.-progncse RLD 1975 SML-scenario-Hupkee .. 2. 40 m1n.-prognose RLD 1975 3. 8AZOV-scenario H u p k e k Variant A WRR NV Luchthaven Schiphol' ' . - 4. .Variant B WRR
..
: :
-
--
-.
..
: .
: 21
1 I
I
,.
..
.
. .
. *.
.
.
.
ZAKELIJK MOTIEF:
-
5. 6.
7.
SAAL-soenaric Hupkea, SAZOV-scenario Hupkea vclgena NVI bij 40' m1n.-
20
700
L
F1 GUUR
3.
M T A L COMMDCIELE VLIEGTUICBEWEGINGEN OP
DE NATIONALE LUCIITHAVENS
Bij prognose 33 mln. passagiersbewegingen in 20001
1. bij extrapolatie gegevens RLD 1975; .
.
2. volgena NV Luchthaven ~ c h i ~ h o l ~
3. ,bij interpolatie gegevens Airport Strategy for Great Britain (1975). Bij 60 m1n.-prognose RLD 1975: 4. Vrachtvliegtuigen:
5. bij
40 m1n.-prognoee
.
RLD 1975;
6. bij 60 m1n.-pro~nose RLD 1975.,
:.-
a) volgt "it veronderstelde ontvikkeling van hat aan.ta1 paeaagiers per vliegtuigbeveging (fig. 5).
.
F I C W R 4.
VOOR EEN AANTAL PROCNOSES,HET VERBAND TUSSEN DE CROEI VAN HET PASSACIERSVERVOER EN DE ONTWIKKELINC VAN HET AANTAL PASSAGIERSBEWECINGEN PER VLIECTUIGBEWECING
aantal paaaagierabewegingen per vli3gtuigbeveging in 1990
, ,
.
. '
,
.
v' 200
.
-
9
100
-
.
~
,
.
..
O ~ n g e l a n d1975 O
Schiphol 1975
aantal paasagierabewegingen in 1990 aantal passagierabewegingen in 1975
1. Vestigingeplaateanalyse 'TNL 1974. ~
2. Maplin Reviev 1975. 1
3. Airport Strategy for Great Britain 1975. 4. Rijksluohtvaartdienatt1975.
!
.
.
'
FlGUUR 5.
AANTAL PASSACIERSBEWEGINCEN PER VLIECTUICBEWEGING
BIJ PROCNOSE 33 MLPI. PASSACIERSBEWEGINCEN IN 2000 -
I
1. extrapolatie gegevens RLD 19751 2. volgt uit prognoae NV Luchthaven Schiphol;
3. interpolatie gegevens ALrport Strategy for Great Britain.
1.
chertera en 10 $ Europese lijndiensten op TNL.
2. funktie-cnkering Schiphol/TNL.
-
