De Nederlandse Strafvordering MrA. Minkenhof Zesde druk, herzien door
Prof. mrJ.M. Reijntjes met medewerking van
mrM.P. Bart en mrJA. W. Lensing
Gouda Quint bv (S. Gouda Quint - D. Brouwer en Zoon)
Arnhem 1993
Inhoud
Lijst van afkortingen I
INLEIDING
1 2
3
4 II
xv
I
Inleidende opmerkingen i De geschiedenis van het strafproces en het strafprocesrecht in Nederland 5 1 Overzicht tot 1838 5 2 Het Wetboek van 183 8 8 3 Geschiedenis van het tegenwoordige Wetboek 9 De evolutie van het strafprocesrecht sinds 1926 13 1 De 'de auditu - omwenteling' 13 2 De handhaving van de regeis van het strafprocesrecht 15 3 De macht van de rechter: onregehnatig verkregen bewijs 19 4 De invloed van de beginselen van strafprocesrecht 20 5 Strafzaken en het civiele recht 24 Indeling van het Wetboek 25
DE PERSONEN DIE BIJ HET STRAFPROCES ZIJN BETROKKEN
1
2
OM
3 4
26
De rechter 26 1 Absolute competentie 27 2 Benoeming en ontslag 30 3 Lekenrechtspraak of ambtelijke rechters? 31 4 Een rechter of een College? 32 5 Onbevangenheid 33 6 Actieve oflijdelijke rechter? 35 7 Voor- en eindonderzoek 36 8 Specialisering 36 Het openbaar ministerie 37 1 Geschiedenis 37 2 Het tegenwoordige OM 37 3 Vervolgingsmonopolie en opportuniteitsbeginsel. Beleid van het 40
4 Positie van het OM 42 De griffier 43 De verdachte (1) 43 1 Medewerking aan de bewijsvoering 45 2 Ne bis in idem; afdoening zonder onredelijke vertraging
46 VII
5 6 7 8
III
raadsman (i) 49 reclasseringswerker 53 benadeelde 55 opsporingsambtenaar 59 Politie en marechaussee 60 Bijzondere opsporingsdiensten en -ambtenaren Poliüetoezicht 61
ALGEMEEN DEEL VAN HET WETBOEK
1 2 3 4 5 6
7
8 9
VIII
De De De De 1 2 3
61
63
Inleidende bepaling 63 Betrekkelijke bevoegdheid van de gerechten en vervolgingsbevoegdheid van het OM 64 Beklag over het niet vervolgen van strafbare feiten 65 Schorsing van de vervolging 69 Behandeling door de raadkamer 72 De verdachte (2) 76 1 Verhoor van de verdachte 76 2 Kennisneming van processtukken 80 3 Verklaring dat de zaak is geeindigd 82 De raadsman (2) 82 1 Keuze van de raadsman 82 2 Toevoeging 83 3 Vervanging van de toegevoegde raadsman 86 4 Bevoegdheden van de raadsman 86 5 Vrij verkeer met de gedetineerde verdachte 87 De benadeelde (2) 89 Dwangmiddelen 92 1 Staande houden en aanhouden 97 2 Betreden van plaatsen ter aanhouding 99 3 Onderzoek aan lichaam en kleding 100 4 Ophouden voor verhoor en ophouden ter identificatie 103 5 Inverzekeringstelling 104 6 Voorlopige hechtenis 106 1 Algemeen 107 2 Gevallen en gronden (artt. 67 en 67a) 110 3 Bewaring 113 4 Gevangenhouding en gevangenneming 114 5 Duur van de gevangenhouding 115 6 Inhoud van de bevelen tot voorlopige hechtenis. Plaats van tenuitvoerlegging 117 7 Hören van de verdachte 118 8 Einde van de voorlopige hechtenis 119 9 Hogerberoep 121 10 Schorsing van de voorlopige hechtenis 123 11 Schadevergoeding voor ondergane voorlopige hechtenis en inverzekeringstelling 126 7 Inbeslagneming 129
1 Definitie 130 2 Uitnodiging tot vrijwillige afgifte 132 3 Bevoegdheden van opsporingsambtenaren en particulieren ter inbeslagneming 133 4 Bevel tot uitlevering 135 5 Huiszoeking door de rechter-commissaris 137 6 Papieronderzoek 138 7 Inbeslagneming en huiszoeking bij "geheimhouders" 138 8 Inbeslagneming bij de post en andere instellingen van vervoer 140
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 iv
Teruggave 142 Beklag 144 Bewaring van inbeslaggenomen voorwerpen 147 Binnentreden van woningen en het betreden van enkele bijzondere plaatsen 148 Handhaving der orde ter gelegenheid van ambtsverrichtingen (art. 124) en maatregelen ter gelegenheid van een schouw of huiszoeking (art. 125) 153 Onderzoek van telecommunicatie 153 Onderzoek van gegevens in geautomatiseerde werken 157 Strafrechtelijk financieel onderzoek 158 Voorlopige maatregelen krachtens de WED 161 Bijzondere opsporingstechnieken 163
STRAFVORDERING IN EERSTE AANLEG
1
2
165
Het opsporingsonderzoek 165 1 Opsporingsambtenaren 165 2 Personen met beperkte opsporingsbevoegdheid 167 3 Bevoegdheden van de officier van justitie. Schouw. Deskundigen 168 4 Het proces-verbaal 169 5 Processen-verbaal van personen met beperkte opsporingsbevoegdheid 170 6 Bijzondere bevoegdheden van de opsporingsambtenaren in verband met bepaalde strafbare feiten 171 7 Meldingen, aangiften, klachten 171 8 Het instellen van een vervolging 176 Het gerechtelijk vooronderzoek 177 1 De rechter-commissaris 177 2 Proces-verbaal 179 3 Nasporingen 180 4 Toezicht van de rechtbank 180 5 De vordering tot het instellen van een gerechtelijk vooronderzoek 181 6 Gerechtelijk vooronderzoek zonder vordering van de officier van justitie 182 7 Herstel van verzuimen 183 IX
8 Verrichtingen van de rechter-commissaris. Schouw 184 9 Onderzoek aan de persoon 184 10 Onderzoek naar de geestvermogens 185 11 Verhören 186 12 Bijwoning van de verhören door de raadsman 187 13 Bijwoning van de verhören door de officier van justitie 188 14 Het verhoor van de verdachte 188 15 Het verhoor van getuigen 190 16 Anonieme getuigen 192 17 Aanmaning 193 18 Het verschoningsrecht 194 19 Gijzeling 198 20 Deskundigen 200 21 Einde van het gerechtelijk vooronderzoek 202 Beslissingen omtrent verdere vervolging 204 1 Voorwaardelijke niet-vervolging 206 2 Kennisgeving van niet-verdere-vervolging 206 3 Kennisgeving van verdere vervolging 207 4 Bezwaarschrift 207 5 Rechtsgevolgen van buitenvervolgingstelling, kennisgeving-van-nietverdere-vervolging, verklaring dat de zaak geeindigd is en verzuim van termijnen 211 6 Berechting van krankzinnigen 212 7 Herstel van vormverzuimen 213 Aanhangig maken der zaak ter terechtzitting 213 1 Inhoud van de dagvaarding 214 2 Voeging 215 3 De telastelegging 216 4 Summiere telastelegging 219 5 Termijn van dagvaarding 221 6 Intrekking van de dagvaarding 222 7 Het dossier 223 Het onderzoek op de terechtzitting 223 1 Aanwezigen: rechters en OM 224 2 Aanwezigen: publiek 225 3 Aanwezigen: de verdachte 226 4 Verstek 228 5 Aanwezigen: getuigen en deskundigen 230 6 Niet versehenen getuigen en deskundigen 233 7 Rechtstaal; tolk 235 8 Aanvang van het onderzoek 238 9 Verhoor van de getuigen 240 10 Gijzeling 244 11 Verdenking van meineed 244 12 Deskundigen 245 13 Ondervraging van de verdachte 246 14 Schriftelijke stukken en stukken van overtuiging 247
15 Reclassering 249 16 Requisitoir 249 17 Pleidooi en laatste woord 251 18 Wijziging van de telastelegging 251 19 Nader onderzoek 253 20 Onderzoek naar de geestvermogens 254 21 Verplaatsing van de terechtzitting 255 22 Onderbreking en schorsing 255 23 Schorsing in geval van voorlopige hechtenis 257 24 Het proces-verbaal van de terechtzitting 258 25 Algemene voorschriften 262 6 De civiele vordering 263 7 Bewijs 266 1 Bewijstheorieen 267 2 Systeem van de wet 268 3 Algemene bepaling 270 4 Eigen wetenschap van de rechter 271 5 De bewijsmiddelen: algemeen 272 6 Eigen waarneming van de rechter 274 7 De verklaring van de verdachte 275 8 De getuigeverklaring 277 9 De verklaringen van deskundigen 281 10 Schriftelijke bescheiden 282 11 Verklaringen van hören zeggen 284 12 Unus-regels 286 8 Beraadslaging en uitspraak 287 1 Onvolledigheid van het onderzoek 288 2 Beraadslaging 289 3 Beslissingen omtrent de in beslag genomen voorwerpen 4 Hoofdinhoud van het vonnis 294 5 Motivering van de bewezenverklaring 296 6 Motivering van de strafbaarheid 300 7 Motivering van straf ofmaatregel 301 8 "Bijzondere redenen"; voeging ad informandum 303 9 Aanhaling van artikelen 305 10 Uitspraak 305 11 Ondertekening; verkort vonnis; inzage 306 9 Rechtsgeding voor de politierechter 307 1 Procedure 308 2 Dagvaarding ter eerstkomende terechtzitting 309 3 Verwijzing naar de meervoudige kamer 310 4 Vonnis 311 5 Afstand van rechtsmiddelen 312 10 Rechtsgeding voor de kantonrechter 313 1 Oproeping 313 2 Voorgeleiding 315 3 Procedure ter terechtzitting 316
293
XI
v
RECHTSMIDDELEN
319
1 2
Verzet 320 Hoger beroep 323 1 Het recht op het instellen van hoger beroep 325 2 Partieel hoger beroep 327 3 De behandeling van het hoger beroep 328 4 Beslissingen in hoger beroep 335 5 Hoger beroep bij de rechtbank 339 6 Hoger beroep bij een unus iudex 339 7 Hoger beroep van mondelinge vonnissen 341 3 Cassatieberoep tegen uitspraken 342 1 Partieel beroep in cassatie 343 2 Geen cassatie tegen vrijspraken 344 3 Gronden tot cassatie 346 4 De papieren muur 348 5 Cassatie tegen kantongerechtsvonnissen 349 6 Cassatieschrifturen 350 7 De gang van het geding in cassatie 351 8 Uitspraak 354 9 Behandeling na verwijzingof terugwijzing 357 4 Beroep tegen beschikkingen 358 5 Het instellen van beroep en de indiening van bezwaarschriften en schrifturen. Intrekking en afstand van rechtsmiddelen 360 1 Het instellen van beroep; het indienen van bezwaarschriften en schrifturen 360 2 Termijnen 363 3 Intrekking en afstand van rechtsmiddelen 366 6 Cassatie "in het belang der wet" 366 7 Herziening van vonnissen en arresten 368 1 Geen herziening ten nadele van de verdachte 368 2 Geen herziening wegens rechtsdwaling 369 3 Vereisten tot herziening 369 4 Procedure tot herziening 371 5 De behandeling na verwijzing 373 6 Beslissing 374 7 Aanvrage na overlijden van de veroordeelde 375 8 Rechtsgeding in geval de Hoge Raad in eerste aanleg had rechtgedaan 375 9 Schadevergoeding 376 8 Kort geding 376
VI
ENIGE RECHTSPLEGINGEN VAN BIJZONDERE AARD
1 2
XII
378
StrafVordering ter zake van strafbare feiten, waarvan de Hoge Raad in eerste aanleg kennis neemt 378 Berechting van jeugdigen 380 1 Bevoegdheid van de rechter 381 2 De kinderrechter 382
3
4
5 6 7 8 9 10 11
12
13
vii
3 Het driehoeksoverleg in kinderstrafzaken 384 4 Schorsing van de vervolging 384 5 Medewerking van ouders en voogden 384 6 Verdachten beneden zestien jaar 385 7 Behandeling niet in het openbaar 386 8 Vereenvoudigingen 386 9 Overige onderwerpen 387 Berechting van verdachten, bij wie een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens wordt vermoed 390 1 Voorafgaande beslissing van de rechter 391 2 Toevoeging raadsman 392 3 Procedure 392 4 Kantongerechtszaken 392 Rechtspiegingen in verband met de terbeschikkingstelling en de plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis 393 1 Inleidende bepalingen 393 2 Aanvulling, wijziging of opheffing 394 3 Verlenging 396 4 Rechtsmiddelen 397 Vervolging en berechting van rechterlijke ambtenaren 397 Strafvordering ter zake van strafbare feiten waarvan de burgerüjke rechter kennis neemt 399 Strafvordering ter zake van de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel 400 Verschoning en wraking van rechters 405 Geschülen over rechtsmacht 407 Vervolging en berechting van rechtspersonen 408 Exterritoriale strafvordering 410 1 Bevoegdheden en verplichtingen 412 2 Dwangmiddelen 414 Rechterlijke bevelen tot handhaving van de openbare orde 415 1 Voorwaarden 416 2 Procedure 416 3 Beslissingen 417 4 Rechtsmiddelen 418 5 Invrijheidstelling 419 6 Niet-nakomen van de bevelen 419 7 Overige onderwerpen 419 Internationale rechtshulp in strafzaken 420 1 Kleine rechtshulp 421 2 Overdracht en overname van strafvervolging 423 3 Overdracht en overname van executie van strafvonnissen 426 4 Uidevering 429
TENUITVOERLEGGING EN KOSTEN
1
Tenuitvoerlegging 432 1 Algemene bepalingen
432
432 XIII
2 3 4 5 6 7
2
Uitvoerbaarheid van beslissingen 433 Gratie 434 Krankzinnigheid 436 De tenuitvoerlegging van vrijheidsbeneming 437 De tenuitvoerlegging van boete en verbeurdverklaring 439 Het rechtsgeding tot herkenning van veroordeelden en andere gevonniste personen 442 8 Gerechtelijke mededelingen 443 Kosten 445
Artikelenregister 449 Jurisprudentieregister 463 Zaakregister 489
XIV
