De navolgende rapportage bestaat voor een deel uit verwijzing naar diverse bronnen (zie bijlage 2 en 3) en deels naar relevante websites

Contentketenproject kennisnet 2006

Werkdocument WP 1.2 Overzicht beschikbaar te maken Audiovisuele Content voor de

bovenbouw van het basisonderwijs Bibliothecaire Audiovisuele Contentketen Heerlen Primair Onderwijs (BACHPO) Status: final Auteur: P. van Dorp, M. Swelsen Datum: december 2006

Doel: Als onderdeel van het BACH contentketenproject project is nagegaan welke webbased AVM bronnen beschikbaar zijn of beschikbaar zijn te maken voor het onderwijs. Leidraad voor de gewenste content en de wijze van aanbieding vormt de criteriumlijst (zie wp 1.1.) die in nauw overleg met leerkrachten basisonderwijs is opgesteld. Deze criteriumlijst is in verschillende versies gepubliceerd op de BACH community. Gezocht is naar bronnen worden die zijn beschreven volgens gestandaardiseerde productkarakteristieken, zoals metadata volgens educatieve standaards.

Verantwoording: De bibliotheek Heerlen heeft bronnen geïnventariseerd met actieve steun van de landelijke bibliotheekorganisatie (bibliotheek.nl Vereniging van Openbare Bibliotheken). De inventarisatie werd begeleid door een werkgroep waarin de scholen en de staf van de Innovo scholengroep waren vertegenwoordigd. Als eerste stap werd een beschrijvingsmodel opgesteld. Als bronnen zijn vervolgens onder de loep genomen: · Teleblik ( www.teleblik.nl) · Beeldbibliotheek (www.dfc.nl) · Beeldmateriaal binnen de schoolbieb.nl · Lokale bronnen voor beeldmateriaal (archieven, musea en regionale omroep) Omdat een inventarisatie van bronnen als onderdeel van een per definitie eenmalig project maar een beperkt nut heeft, heeft de stuurgroep van het BACH project de Vereniging van Openbare Bibliotheken de vraag voorgelegd of deze het opzetten van een educatieve catalogus met beeldmateriaal als landelijke stelseltaak zou kunnen gaan behartigen ( zie bijlage 1 brief van de stuurgroep BACH aan de VOB…).. De navolgende rapportage bestaat voor een deel uit verwijzing naar diverse bronnen (zie bijlage 2 en 3) en deels naar relevante websites. 1.

Beschrijvingsmodel AVM content

Audiovisuele content is alleen dan bruikbaar in een educatieve context indien het materiaal is voorzien van de juiste beschrijving en kan worden gekoppeld aan contextgegevens. Naast vereisten die te herleiden zijn tot de betrouwbaarheid en traceerbaarheid (ownership) van het bronmateriaal kunnen de volgende algemene eisen te stellen. Als basisingrediënten model zijn in eerste instantie de volgende parameters geïdentificeerd: · · ·

naam/titel: omschrijving: beherende organisatie:

BACH/PDO/wp1.2 Overzicht AVM content/versie 3.0/0107

blz. 1 van 9


· · ·

· ·

wijze van toegang (webadres) rechten op de content: vrij van rechten/ licentie (zoals toepassing van Creative Commons regeling of abonnementstructuur) educatief gebruik: leeftijdsindicatie/onderwijsvormindicatie/kijkwijzerindicatie/leesiveau/ leeren vormingsgebieden/ thema’s etc. toegepaste metadatering: Dublin Core/ IFLA Model/MPEG7/EBU P/Meta (educatieve) kwaliteit content

Een belangrijk aandachtspunt bij dit beschrijvingsmodel was hoe dit beeldmateriaal wordt geoptimaliseerd voor in het onderwijs en bibliotheeksector gangbare zoekmachines zoals DaVindi en de Aquabrowser en de inpasbaarheid in elektronische leeromgevingen zoals Fronter. 2.

Onderzoekspunten met betrekking tot econtent

Het uitgangspunt van BAH is de – door onderwijsvragen gestuurde doorlevering van webbased content door de lokale bibliotheekorganisatie. Relevante onderzoekspunten in dit verband waren: hoe wordt in de regel gezocht naar beeld in het (primair) onderwijs welke afspraken bestaan tussen Teleblik en schoolbieb.nl over de ontsluiting van beeldmateriaal de keuzes van schoolbieb.nl aangaande de ontsluiting (indexering/metadatering) en beheer/opslag/toegang geregeld de wijze van presentatie beeldmateriaal (geïntegreerd met andere – niet AVM bronnen of als aparte categorie zie Teleblik) de toepassing van Edustandaard systematiek (IEEELOM elementen) De bevindingen op deze vragen zijn hierna kort gepresenteerd.

zoekgedrag leerlingen Via de enquête die leerlingen op de drie pilotscholen is voorgelegd is inzicht gekregen in het webgebruik op school en thuis (zie BACH wp 1.1.). Op school ligt het accent bij het webgebruik op zoeken op grond van informatievragen en thuis heeft bij de basisscholier recreatief gebruik (games, MSNn) de overhand. Op de vraag of leerlingen in een eigen werkstuk een clipje op zouden willen nemen (getoond werd een voorbeeld) antwoordde 48% met ‘ja, een filmpje is altijd duidelijker dan tekst’, 24% met ‘ja, want zo goed kan ik het zelf niet uitleggen’ en 9% met ‘nee, ik kan het net zo goed opschrijven’. De scholen in Heerlen die participeerden in BACH konden nog weinig melden over het werkelijk zoekgedrag met betrekking tot beeld omdat de scholen pas recent streaming media faciliteren. Evident is dat leerlingen opgroeien met beeld. Leerlingen in de bovenbouw zijn dan ook in de regel goed in staat om beeld zoals bij voorbeeld gepresenteerd in Teleblik clips te ‘lezen’ en te verklaren. Over het selecteren van beeld bij het maken van werkstukken zijn in het kader van BACH geen uitspraken verzameld die bovenstaande aanhaling te boven gaan. Veel informatie over zoekgedrag op het web is beschikbaar op http://www.mediaeducatie.nl/inhoud/informatie_klasmain.htmlr

afspraken tussen Teleblik en schoolbieb.nl Teleblik en schoolbieb.nl hebben een frequent overleg waarbij ontsluiting van beeldmateriaal een van de aspecten is. De techniek van het geïdentificeerd gebruik van Teleblik (login account) versus schoolbieb.nl (voor abonnementen op digitale bestanden IP range herkenning) zijn vergeleken. Een aantal scenario’s is opgezet om de toegang beter op elkaar af te stemmen. Naar de toekomst kijkend is met name relevant hoe leerlingen (en leerkrachten) vanuit hun thuissituatie toegang tot Teleblik en schoolbieb kunnen krijgen. Jeugdleden van de bibliotheek (tot 16 jaar) zouden in de naaste toekomst toegang moeten (kunnen) krijgen tot Teleblik. Schoolbieb.nl werkt aan geïdentificeerd gebruik door leerlingen op basis van de bibliotheekkaart (a select); scholen die abonnementen op databestanden zoals de krantenbank hebben kunnen met IP range herkenning toe. BACH/PDO/wp1.2 Overzicht AVM content/versie 3.0/0107

blz. 2 van 9


Op het moment waarop dit rapport wordt afgesloten is het genoemd overleg tussen Teleblik en schoolbieb nog gaande. De projectleider BACH neemt aan dit overleg deel.

keuzes van schoolbieb.nl aangaande metadatering en toegang Schoolbieb.nl heeft de uitgangspunten die in de bibliotheekwereld worden gehanteerd aangaande de ontsluiting (indexering/metadatering) gerapporteerd in de wp.1.4 Indexering en metadatering.

toegang tot schoolbieb.nl Schoolbieb.nl is een website die gezien kan worden als de virtuele variant van een schoolbibliotheek of mediatheek. Bibliotheken kunnen schoolbieb.nl als onderdeel van hun dienstverlening aan het onderwijs aanbieden. Net zoals in een fysieke bibliotheek is er een collectie binnen schoolbieb.nl opgebouwd. Anders dan in de fysieke bibliotheek bestaat deze digitale collectie voornamelijk uit licenties op databestanden van diverse uitgeverijen. De redactie van schoolbieb.nl heeft, aansluitend op het curriculum van de verschillende onderwijsniveau’s, op verschillende onderwerpen en vakken een inleiding en een dossier samengesteld. Op dit moment is schoolbieb.nl vrij toegankelijk. Op termijn is het de bedoeling toegang tot een (verrijkte versie van)schoolbieb.nl slechts te verlenen op basis van gebruik van de lidmaatschapspas van een bibliotheek (of op basis van een bepaald zogenaamd IP adres). Dit laatste maakt het mogelijk bijvoorbeeld een school in een keer toegang te verschaffen zonder dat men binnen de school een pas nodig heeft om schoolbieb.nl in te gaan. Hieronder volgt een uiteenzetting over het hoe en wat en over mogelijke oplossingen en varianten voor toegang tot en exploitatie van schoolbieb.nl. Deze varianten zijn: §

Schoolbieb.nl op internet wordt afgesloten voor vrije toegang. Toegang kan worden verkregen op basis van authenticatie middels de bibliotheekpas, gebruik makend van de voor zoek&boek uitgerolde aselect infrastructuur. Per mei 2007 wordt dit van kracht. Bibliotheken kunnen besluiten leden al dan niet toegang te verschaffen. Tevens is het mogelijk dat bibliotheken, op basis van afspraken met lokale instellingen, toegang verschaffen op basis van een zogenaamd IPadres.

§

Toegang tot schoolbieb.nl wordt verleend vanaf de “homepage”. Er wordt een “preview” ingang ontwikkeld waar men, als in een etalage, kan zien wat er in schoolbieb.nl te vinden is. Een mogelijkheid van tijdelijke toegang en ter plekke lid worden wordt verder uitgewerkt in 2007.

§

De exploitatie van schoolbieb.nl in 2007 wordt gehandhaafd op het niveau van 2005 (en 2006). Dat wil zeggen dat de inbreng per provincie wat betreft redactiecapaciteit en al@din teams ongewijzigd blijft. Voor de nettobijdrage geldt hetzelfde.

§

per medio 2007 een overzicht geproduceerd wordt van verschillende exploitatievarianten, het aanbod aan scholen, voor individuele bibliotheken. en beheer/opslag/toegang geregeld

wijze van presentatie van beeldmateriaal Schoolbieb presenteert bewegend beeld op standaard applicaties zoals window mediaplayers en faciliteert het downloaden van bewegend beeld. Teleblik presenteert haar materiaal in een venster met Teleblikskin. Het teleblik materiaal wordt als stream aangeboden en is niet te downloaden. Teleblik is opgezet met het oogmerk beeldmateriaal vanuit het archief van het Nederlands Instituut voor beeld en geluid te ontsluiten. Op kennisnet en op schoolbieb.nl wordt beeldmateriaal naast tekst, audio en stilstaand beeld gepresenteerd. Beeldmateriaal wordt nog zuinig aangeboden met het oog op beschikbare verbindingen en beschikbaar materiaal. Via zoekmachines als Davindi en de aquabrowser wordt beeldmateriaal naast ander materiaal als zoekresultaat gepresenteerd. Bij de scholen in Heerlen bleek tijdens het project dat men beeldmateriaal ook graag wil kunnen downloaden. De netbeheerder (Innovo scholengroep) plaatste daarbij de kanttekening dat bij opslag en beheer van beeldmateriaal op de eigen servers als snel tot een overload kunnen leiden.


blz. 3 van 9


toepassing Edustandaard zie wp.1.4 Indexering en metadatering. 2. Overzicht AVM bronnen

2.1.

Teleblik

Via de Vereniging van Openbare Bibliotheken wordt overlegd met de bij Teleblik betrokken partijen (NIBG, Teleac/NOT, kennisnet) over de relatie tussen schoolbieb.nl en Teleblik. Een overzicht van de bronnen die via Teleblik worden ontsloten is opgenomen als bijlage 2. Voor een actueel overzicht van het Teleblik aanbod zie www.teleblik.nl) 2.2.

Beeldbibliotheek

De OB*Heerlen heeft de rechten op het gebruik van een beeldbibliotheek van Digital Film Centre; deze is op basis van een tijdelijke licentie op de locatie van de centrale bibliotheek voor gebruikers toegankelijk. De beeldbibliotheek heeft een eigen interface met een aantal rubrieken en biedt naast het beeldmateriaal ondersteunend tekstmateriaal aan. Een overzicht van het actuele beeldmateriaal in de beeldbibliotheek is opgenomen als bijlage 3. 2.3.

Beeldmateriaal binnen de schoolbieb.nl

De landelijke bibliotheekbranche heeft zich gecommitteerd aan de doorontwikkeling van de virtuele mediatheek in de vorm van een landelijke portal schoolbieb.nl. Deze ontwikkeling wordt actief gesteund door het Ministerie van OCenW. Prioriteit binnen schoolbieb.nl kreeg het VMBO. Hierbij werd beperkt gebruik van beeldmateriaal. Schoolbieb.nl wordt nu doorontwikkeld voor het gehele primair en secundair onderwijs waarbij de geïntegreerde aanbieding van beeldmateriaal een belangrijke optie is. Naast de al gememoreerde samenwerking met Teleblik werkt de bibliotheekbranche ook samen met de educatieve omroepen en volksuniversiteiten. In 2005 is een begin gemaakt met samenwerking rond ouderparticipatie en lees en taalontwikkeling in de voorschoolse fase. In 2006 wordt de samenwerking onder meer gericht op een gezamenlijk project rond de verkiezingen en nieuwe media. (zie voor een beschrijving bijlage 4). Huidige content in schoolbieb.nl zijn onder meer AO (actuele onderwerpen), artikelen uit tijdschrift Zo zit dat, Ars Scribendi en kenmerk (gedigitaliseerde boeken), Spectrum Encyclopedie en woordenboek, artikelen VMBO magazine, Van Dale woordenboek. In beeld omvat schoolbieb.nl content onder meer de Hollandse Hoogte fotocollectie, filmpjes met beroepeninformatie en – binnenkort animaties afkomstig van edumedia.fr. 2.4.

Lokale bronnen voor beeldmateriaal (archieven, musea en regionale omroep)

Op lokaal en regionaal niveau zijn bronnen voor beeldmateriaal aanwezig. Als voorbeeld kan hier de lokale omroep genoemd worden. L1 is vanaf 2005 digitaal aan het werk. Als publieksdienst wordt nu de mogelijkheid geboden van uitzendingen dvd te bestellen. Er bestaan plannen een variant op ‘uitzending gemist’ zoals nu door de landelijke omroep aangeboden voor L1 op te zetten. Bij TVL (de commerciële Limburgse zender draait al zo’n service.


blz. 4 van 9


bijlage 1 brief aan de Vereniging van Openbare Bibliotheken Bibliothecaire Audiovisuele Contentketen Heerlen Primair Onderwijs (BACH))

Secretariaat stuurgroep BACH Ruys de Beerenbroucklaan 29a 6417CC te Heerlen

Aan:

VOB/bibliotheek.nl Postbus 16258 2500 BG Den Haag Ter attentie van Friso Visser

Uw kenmerk

Betreft

Ons kenmerk

Datum

30 januari 2007

beeldcatalogus voor bibliotheek en onderwijsprofessionals

Beste Friso, Namens de stuurgroep van het BACH project breng ik graag het volgende onder je aandacht Zoals je bekend is het doel van dit project het via de bibliotheek doorleveren van webbased materiaal aan het onderwijs. De specifieke focus van BACH is het gebruik van bewegend beeld. Bij de uitvoering van het project is geconstateerd dat er geen partij is die structureel bijhoudt welk beeldmateriaal voor onderwijs beschikbaar is dan wel als informatiemakelaar medieert tussen onderwijsvragen en op de (uitgevers en omroep) markt beschikbare content. Ik geef graag in overweging of een dergelijke taak voor de Vereniging van Openbare Bibliotheken is weggelegd. Als toelichting moge het volgende dienen. BACH heeft als focus het bewegend beeld. Daarvoor is gekozen omdat scholen onderhand over de technische voorzieningen beschikken (breedband connecties en voldoende computers) die het binnenhalen van bewegend beeld mogelijk maken. Het leren vindt toenemend plaats door middel van (audio)visuele contexten, aanvullend en in plaats van talige contexten. Een gegeven is dat de beschikbaarheid van beeldmateriaal op het web snel toeneemt. De opkomst van websites als YouTube is daar een ongekend voorbeeld van. Voor het onderwijs komt ook beeldmateriaal beschikbaar. Teleblik is daar specifiek opgericht. Het onlangs gehonoreerde project Beelden voor de Toekomst borgt dat dit aanbod sterk kan groeien. De uitdaging die BACH heeft aangenomen is het maken van een exploitatieopzet waarbij (basis)scholen op grond van goed gearticuleerde vragen (lees: vragen die voortkomen uit de onderwijsopdracht en voldoende specifiek zijn gemaakt) de bibliotheek als informatiemakelaar benutten. Deze informatiebemiddeling krijgt landelijk contour in schoolbieb.nl en daaraan gekoppelde “contentabonnementen” voor het onderwijs en lokaal in wat we de ‘digitale leskist’ zijn gaan noemen. Het laatste is een thematisch arrangement van digitale en fysieke bibliotheekbronnen afgestemd op het onderwijs (competenties en leerlijnen). De digitale component van de leskist wordt naar keuze van de onderwijsklant aangeboden via een extern webadres of geïntegreerd in eigen onderwijssites en/of gekoppeld wordt aan elektronische leeromgevingen.


blz. 5 van 9


Bij de levering van fysieke bronnen (boek, tijdschriften etc.) wordt gebruik gemaakt van het logistieke systeem dat de bibliotheken in Parkstad op basis van boek1boek hebben opgezet. Boek1boek, indertijd opgezet ter vervanging van de bibliobus voor het onderwijs, wordt daarvoor uitgebreid. BACH heeft onderzocht welke bronnen van beeldmateriaal beschikbaar zijn c.q. beschikbaar te maken zijn voor het onderwijs. De resultaten daarvan zijn in een apart werkdocument vastgelegd. Medewerkers van schoolbieb.nl hebben daar aan bijgedragen. Bij het opstellen van het projectplan van BACH werd al de kanttekening gemaakt dat het maken van een eenmalig overzicht van webcontent van beperkte waarde is. Het diende voor ons vooral om inzicht te krijgen in veelheid en variëteit van het materiaal. Kennisnet werkt aan de Edurep, een soort clearinghouse tussen vraag en aanbod dat digitaal lesmateriaal vindbaar maakt (zie http://edurep.kennisnet.nl/watisedurep/hoewerktedurep). In combinatie met Edurep lijkt het ons functioneel indien de bibliotheeksector een educatieve contentcatalogus instelt, beheert en voor onderwijs en bibliotheek professionals ontsluit. Focus van die contentcatalogus zou informatie en cultuur kunnen zijn. Onderwijscontent in engere zin wordt uiteraard al door verschillende onderwijsfora (educatieve uitgevers, SLO, Landelijke Pedagogische Leercentra etc.) behartigd. Educatief materiaal komt niet altijd uit educatieve bron en de openbare bibliotheek zou met name een functie hebben in het proactief samenstellen van een dergelijke catalogus. Zo zou bij voorbeeld het cultureel kapitaal dat op basis van de G!ds op bibliotheek.nl wordt ontsloten voor educatief gebruik toegankelijk gemaakt kunnen worden. Nogmaals, graag je aandacht voor dit punt. Onderwijs en bibliotheek professionals zouden garen spinnen bij een dergelijke catalogus om maatwerk (informatie) arrangementen voor het onderwijs te creëren. Vanuit de praktijk in Heerlen zou het dan gaan om het kunnen leveren van digitale leskisten op een breed terrein. De Beeldcatalogus zou als pilot kunnen fungeren voor een breder opgezette educatieve contentcatalogus. Uiteraard zijn we graag bereid een en ander nader toe te lichten. We staan open voor debat op dit delicate terrein. Met vriendelijke groet, Namens de stuurgroep BACH drs. P (Peter) van Dorp MBT


blz. 6 van 9


bijlage 2 Overzicht van de bronnen die via Teleblik worden ontsloten (zie Excel file juli06watziternuinteleblik)


blz. 7 van 9


bijlage 3 Overzicht van het actuele beeldmateriaal in de beeldbibliotheek (lijst beschikbaar bij openbare bibliotheek Heerlen)


blz. 8 van 9


bijlage 4 Overzicht van content in schoolbieb.nl

Content Boekomslagen NBDBiblion AO (Actuele Onderwerpen) Artikelen uit tijdschrift Zo zit dat Ars Sribendi Kenmerk Fictiedossier Hollandse Hoogte fotocollectie Familyweb Spectrum encyclopedie Spectrum woordenboek Artikelen uit VMBO Magazine Filmpjes Van Dale woordenboek

Inhoud Afbeeldingen van omslagen Selectie van geschikte onderwerpen, Gedigitaliseerde boeken Selectie van geschikte onderwerpen Gedigitaliseerde boeken Gedigitaliseerde boeken leesbevordering Foto’s bij onderwerpen naar keuze Mr Web (wordt geupdate), webje, mama web Selectie van onderwerpen voor CKV NederlandsEngels/EngelsNederlands Selectie artikelen over beroepenorientatie Beroepeninformatie/techniek/economie Basiswoordenboek Nederlands


blz. 9 van 9

De navolgende rapportage bestaat voor een deel uit verwijzing naar diverse bronnen (zie bijlage 2 en 3) en deels naar relevante websites

Recommend Documents