DE MEDISCHE EXPERTISE (uitgave 2008)
DE DESKUNDIGE
1. Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken.....................................................3 1. 2. 3.
Het verloop van de gerechtelijke expertise in vogelvlucht................................3 Expertisekosten .............................................................................................12 Wetteksten.....................................................................................................21
2. De redelijke termijn.............................................................................................27 1. 2. 3. 4.
Inleiding .........................................................................................................27 Redelijke termijn ............................................................................................27 Illustraties.......................................................................................................38 Conclusie .......................................................................................................45
3. Arbitrage en mediatiereglement........................................................................47 Woord vooraf ............................................................................................................47 1. Arbitrage ........................................................................................................48 2. Arbitrage met beperkt geldelijk belang...........................................................62 3. Mini-trial .........................................................................................................73 4. Mediatie .........................................................................................................84 5. Deskundigenonderzoek .................................................................................92 6. Aanpassing van de overeenkomsten ...........................................................100 7. Tarieflijst voor arbitrage en mediatiekosten .................................................109
4. De verantwoordelijkheid van de deskundige tijdens de expertise...............112 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Inleiding .......................................................................................................112 Taakomschrijving van de deskundige ..........................................................112 Aansprakelijkheid in het algemeen ..............................................................113 Wanneer zal een deskundige aansprakelijk zijn? .......................................114 Wat kan tijdens de expertise mislopen?.......................................................115 Herstellingen, aanpassingen of verbeteringen tijdens de expertise .............115 Praktische tips..............................................................................................117 Algemeen besluit .........................................................................................118
5. Europese schaal voor de beoordeling van aantastingen van de fysieke en psychische integriteit...........................................................................................120 1.
Zenuwstelsel................................................................................................120 1
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Sensorisch systeem en stomatologie...........................................................126 Osteo-articulair systeem ..............................................................................132 Cardio-respiratoir systeem...........................................................................150 Vaatstelsel ...................................................................................................154 Spijsverteringsstelsel ...................................................................................155 Urinair stelsel ...............................................................................................157 Voortplantingsstelsel....................................................................................158 Endocrien stelsel..........................................................................................159 Huid ..........................................................................................................161 Toelichting ...................................................................................................161
DE EXPERTISE 1. Inleiding ..........................................................................................................170
2. De gerechtelijke expertise en de taak van de raadgevende geneesheer.....174 1. 2. 3. 4. 5.
Het voorbereidend werk...............................................................................174 De expertisewerkzaamheden ......................................................................182 De postexpertise werkzaamheden...............................................................184 Bijzonder geval ............................................................................................184 Conclusie .....................................................................................................185
3. De meerwaarde van de raadgevende geneesheer.........................................192 1. 2. 3. 4. 5.
Inleiding .......................................................................................................192 De reconvalescentie ....................................................................................192 De werkhervatting en de consolidatie ..........................................................197 Gezag, tolerantie en nieuwsgierigheid .........................................................202 Besluit ..........................................................................................................203
4. Het consolidatieverslag: een deskundig, historisch document ...................204 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding .......................................................................................................204 Persoonlijke anamnese................................................................................205 Eigenlijke beschrijving van het schadegeval : ongeval of ziekte ..................207 Consolidatie .................................................................................................208 Uitstel van consolidatie en herconsolidatie ..................................................216 Besluit ..........................................................................................................217
2
5. De aansprakelijkheid van de geneesheer en het ziekenhuis ........................219 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Inleiding .......................................................................................................219 De aansprakelijkheid van arts en ziekenhuis: persoonlijke en organisatiefouten .........................................................................................219 De geïnformeerde toestemming van de patiënt ...........................................221 Procedurele aspecten van medische aansprakelijkheidsprocessen ............222 De taak en rol van de verzekeraar ...............................................................222 De invloed van de interne en externe kwaliteitsdruk op de aansprakelijkheid van de anesthisist voor organisatiefouten .......................223 De geïnformeerde toestemming van de patiënt: nieuwe ontwikkeling en praktische suggesties ..................................................................................235 Procedureperikelen in medische aansprakelijkheidsprocessen...................261 De aansprakelijkheid en verzekering van artsen en ziekenhuizen...............271
6. De medische aansprakelijkheid – overzicht van rechtspraak ......................301 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Algemeen.....................................................................................................301 Deskundigenonderzoek ...............................................................................307 Specifieke beroepen ....................................................................................309 Aansprakelijkheid voor gebrekkige zaken....................................................325 Informatieplicht van de arts / Informed Consent...........................................326 Val van een patiënt ......................................................................................331 Verjaring ......................................................................................................332
7. De raadgevende geneesheer en het omgaan met gezondeidsgegevens ....335 1. 2. 3.
Inleiding .......................................................................................................335 Artikel 458 Strafwetboek ..............................................................................335 De Wet Verwerking van Persoonsgegevens en de afweging van belangen 337
8. Het chronisch vermoeidheidssyndroom ........................................................340 1. Evolutie van de term Chronisch Vermoeidheidssyndroom of CVS ..............340 2. Prevalentie van CVS....................................................................................342 3. Fundamentele research naar de oorzaken van CVS ...................................342 4. Rol van de overheid in C.V.S.......................................................................344 5. Rol van de controlegeneesheer ...................................................................345 6. Rol van de arbeidsgeneesheer-preventicadviseur.......................................345 7. Rol van de mutualiteiten en RIZIV ...............................................................345 8. Beslissende rol van Rechtbanken................................................................345 9. De rol van de deskundige ............................................................................346 10. Ervaringen met gevallen van CVS ...............................................................347 Bijlagen...................................................................................................................352
3
9. Schade-eisen en pijnpunten i.v.m. medische aansprakelijkheid..................363 1. 2. 3. 4. 5.
De invalshoek van prof. Claessens..............................................................363 De diverse evoluties.....................................................................................363 De medische aansprakelijkheid bekeken.....................................................365 De verzekering van medische beroepsaansprakelijkheid: aanrader of plicht? ..........................................................................................................366 Enkele evoluties in de verzekeringen van artsen.........................................366
DE MEDISCHE BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID 1. De beroepsaansprakelijkheid in het algemeen ..............................................370 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding .......................................................................................................370 Wanprestatie of onrechtmatige daad ...........................................................370 Maatstaf voor zorgvuldigheid .......................................................................374 Causaal verband..........................................................................................380 Schadevergoeding .......................................................................................386 Tot besluit van dit hoofdstuk ........................................................................394
2. Beroepsaansprakelijkheid in het bijzonder....................................................396 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Een ander beleid..........................................................................................396 De medische opleiding.................................................................................397 De ziekenhuizen ..........................................................................................397 De honoraria ................................................................................................399 De medische aansprakelijkheid ...................................................................400 Betrekkingen tussen huisartsen en specialisten ..........................................400 De accreditering van de artsen ....................................................................401 De wildgroei van raden en andere adviesinstanties.....................................401 Administratieve vereenvoudiging .................................................................402
3. De geneesheer-specialist.................................................................................403 1. 2. 3. 4.
Geen euthanasie hardnekkigheid a.u.b. ......................................................403 Bestaat er een ideale oplossing voor de verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid voor de arts ? ..................................................................405 Het monopolie van de « globale zorg »?......................................................410 Masteropleidingen psychologie / counseling................................................414
4
4. De beroepsaansprakelijkheid en de verzekering...........................................415 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Inleiding .......................................................................................................415 Risico’s ........................................................................................................415 Verzekering: enkele begripsbepalingen .......................................................417 Verzekerbare risico’s: voornaamste kenmerken ..........................................418 Risico als een stochastische variabele ........................................................419 Verzekering: basisprincipes .........................................................................420 Verzekering en inversie van de productiecyclus ..........................................420 Houding van het individu t.o.v. risico............................................................421 Verzekering versus kansspel .......................................................................423 Antiselectie ..................................................................................................425 Het “morele risico” (moral hazard) ...............................................................425 Risicobeheer................................................................................................426 Indeling van risico’s naar frequentie en omvang..........................................428 Besluit ..........................................................................................................429 Referenties ..................................................................................................429
5. De medische aansprakelijkheidsverzekering.................................................430 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Inleiding .......................................................................................................430 De markt en de premies van medische aansprakelijkheidsverzekeringen...430 De verzekerde partijen.................................................................................430 Het verzekerd risico .....................................................................................431 Het verzekerde bedrag ................................................................................431 Dekking in de tijd..........................................................................................431 Dekking in de ruimte ....................................................................................433 Verplichtingen en procedure bij een schadegeval........................................433 Besluit ..........................................................................................................433
6. De patiënt – geïnformeerd en akkoord ...........................................................435 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Consensus na informatie-uitwisseling..........................................................435 De ontvoogding van de patiënt ....................................................................435 De principiële grondslagen ..........................................................................436 De informatie ...............................................................................................437 De toestemming...........................................................................................438 Het gedeeld informed consent .....................................................................438 Besluit ..........................................................................................................439
7. De vergoeding vanuit het standpunt van de verzekeraar .............................440 1. 2. 3. 4. 5.
Inleiding .......................................................................................................440 Kosten en tijdelijke ongeschiktheid ..............................................................441 De rol van de deskundige ............................................................................442 Blijvende ongeschiktheid .............................................................................444 Hulp van derden...........................................................................................445
5
6. 7.
Overlijden.....................................................................................................446 Besluit ..........................................................................................................447
8. De schadeloosstelling vanuit het standpunt van de raadsman van het slachtoffer ..........................................................................................................448 1. 2. 3. 4. 5.
Kader ..........................................................................................................448 Verfijning van de componenten van de traditionele schadeposten ..............449 Ontstaan van nieuwe schadeposten ............................................................449 Methoden.....................................................................................................450 Standpunt van de raadsman van het slachtoffer..........................................451
9. De vergoedingstabellen vanuit het standpunt van een magistraat..............453
10. Raster met betrekking tot het bepalen van de graad van nood aan hulp van derden ..........................................................................................................459
11. Technische hulpmiddelen: noodzakelijk, nuttig of luxe? ...........................462 1. 2. 3. 4.
Proloog ........................................................................................................462 Ten gronde ..................................................................................................462 Besluit ..........................................................................................................465 Illustratieve lijst van hulpmiddelen voor lagere tetraplegiekers ....................466
12. Hulp van derde in de arbeidsongevallenverzekering ..................................470 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding .......................................................................................................470 Rappel: het wettelijk en reglementair kader qua prothesen .........................470 Definitie: Wat zijn prothesen en orthopedische toestellen in de zin van de arbeidsongevallenwetgeving? ......................................................................471 Derdenhulp - Hulp van derden - Hulp door derden ......................................471 Besluiten ......................................................................................................476 Bronnen .......................................................................................................477
13. Rechtsbijstand door de mutualiteit...............................................................478 1. 2.
De wettelijke grondslag voor de door de mutualiteit verleende rechtsbijstand...............................................................................................478 Rechtsbijstand door de mutualiteit in de praktijk ..........................................480
14. De rechtsbijstandsverzekering......................................................................482 1.
Inleiding........................................................................................................482
6
2. 3. 4.
Omschrijving van de rechtsbijstandsverzekering en productaanbod ...........482 De rechtsbijstandsverzekering en de evaluatie van lichamelijke schade .....484 Topics uit de praktijk van het schadebeheer rechtsbijstand .........................488
15. Verhaalbaarheid van advocatenkosten ........................................................492 1. 2. 3. 4. 5.
Hof van Cassatie van België: arrest van 02/09/2004 ...................................492 De terugvorderbaarheid van advocatenkosten: Een beleidsmatig pleidooi voor een wetgevend initiatief........................................................................497 Het belang van de zaak en de advocatenkosten .........................................508 Wet van 21/04/2007: Verhaalbaarheid honoraria.........................................509 Het Koninklijk Besluit van 26/10/2007 betreffende de vaststelling van de vergoeding ...................................................................................................524
7
