behandelcentrum voor transmurale langdurige psychiatrie
de Mauritzhof, Bussum Dit project laat zien, dat psychiatrische zorg een plaats kan hebben midden in de samenleving, maar met geborgenheid voor clienten op een kwetsbaar moment in hun leven. In een groene omgeving is aan de Hooftlaan in Bussum de nieuwbouw van de Mauritzhof gerealiseerd. Het centrum is een voorziening specifiek gericht op langdurige psychiatrische patiënten en vormt de kern van het circuit in de regio Gooi en Vechtstreek. Drie gebouwen omsluiten met hun geknikte vorm een groen halfopenbaar binnengebied met daaraan alle ingangen. Dit relatief beschutte binnenterrein vervult een belangrijke functie voor zowel het wonen als voor de behandeling van de patiënten. De hoge terracotta mansardedaken van de gebouwen beginnen op de eerste verdieping. Ze versterken daardoor het gevoel van een beschermende omgeving en sluiten aan op de bebouwing in de omgeving. Rondom de gebouwen markeren grote plantenbakken en zwerfkeien de toegangen ze omsluiten de terrassen van de kliniek en het restaurant en geven zo privacy voor bewoners en gebruikers. Het gebouw met de dagbehandelingsruimten grenst aan de eigen parkeerplaats; aan de rustige westzijde is de kliniek gesitueerd en achterop het terrein zijn de volledig ingerichte zorgappartementen ondergebracht. Deze appartementen voor langdurig verblijf zijn de laatste stap als voorbereiding op de aanstaande terugkeer naar zelfstandigheid. Ze hebben hun eigen voordeur direct in de buitengevel aan een brede houten gaanderij, die uitnodigt tot verblijven.
Ontmoeting hoftuin met de straat
Architectuur. Alle drie de gebouwen hebben dezelfde basisdoorsnede en gevelopbouw als uitgangspunt gekozen, waardoor er een sterke samenhang in vorm en materiaal is bewerkstelligd. De mansardekappen leveren een sterke beeldidentiteit op, terwijl het gehele plan zich naadloos voegt in de omgeving met woningbouw. Ze sluiten in hoogte aan op de bestaande bebouwing en versterken door hun omarming van de binnenruimte het gevoel van een beschermende omgeving. De luchtbehandelingsinstallaties zijn onzichtbaar weggewerkt in de mansardekap, waardoor het woonbuurtkarakter onaangetast blijft. Ook zijn er materiaal- en kleurverwijzingen naar de omliggende bebouwing, zoals bij de dakpankleur. De gevel van de begane grond is daarbij zeer terughoudend van karakter. Daarmee krijgt het plan een plaats binnen de regionale Gooise of Hilversumse (Dudok) traditie.
1
Zicht op binnentuin vanaf de galerij van gebouw C, richting woonbuurt
Zorgconcept In de compositie en ligging van de gebouwen hebben we rekening gehouden met groei van het zelfstandigheidniveau van de individuele patiënten. Als basis heeft iedereen een eigen badkamer, terwijl een keukenvoorziening bij toenemende zelfstandigheid meer functie krijgt: volledig ingericht in gebouw C. In gebouw A is er een grote transparantie en openheid gerealiseerd, begane grond en verdieping zijn één geheel. Bij gebouw B is de gang ruimtelijk vormgegeven om intimiteit en meer privacy te creëren. Alle appartementen in gebouw C hebben een eigen voordeur en zijn volledig selfsupporting ingericht. De patiënten hebben hun burgerrol teruggekregen, hebben buren en doen boodschappen (winkels, bank) in het centrum. De Mauritzhof past daarmee prima in de buurt. Dat is wat men ook van bezoekers en familie van patiënten terughoort. Het centrum is opgezet voor verschillende doelgroepen van patiënten met psychiatrische problematiek. Meerdere zorgaanbieders werken hierin samen. Het voormalige RIAGG Gooi & Vechtstreek is opgegaan in de Symfora groep, inmiddels GGz Centraal. De doelgroep bestaat uit patiënten vanaf 18 jaar, verblijvend in de regio Gooi & Vechtstreek. Het betreft patiënten met langer bestaande en aanhoudende stoornissen, beperkingen en handicaps op meerdere leefgebieden. Deze vloeien voort uit een psychiatrisch ziektebeeld. Hierdoor kunnen zij zich onvoldoende staande houden in de maatschappij, zijn langdurig afhankelijk van hulp en behoeven continu dan wel intermitterend behandeling. De centrumvoorziening omvat de functies behandeling, verpleging, activerende begeleiding, ondersteunende begeleiding, verblijf, persoonlijke verzorging en huishoudelijke verzorging. De behandeling kan variëren van klinische zorg (24 uurszorg en begeleiding, kortdurend verblijf, langdurig verblijf) tot deeltijdbehandeling en zelfs ambulante behandeling. Vooral voor patiënten die langdurend verblijven is de Mauritzhof de primaire woonomgeving.
Galerij ter plaatse van de doorgang
Het innovatief gehanteerde zorgconcept biedt ambulante behandeling, verpleegkundige begeleiding, klinische behandeling en dagbehandeling op één locatie: behandeling in de wijk waar je woont. Doel van het programma: herstel van mensen met langdurige psychiatrische problemen; niet primair genezen, maar de patiënt leren inzien waar zijn kwetsbaarheden maar ook talenten liggen om weer baas te worden van zijn eigen leven. Zij wonen nu “op stand” in een chique wijk in Bussum.
Proces
2
Recreatieruimte en entreehal/informatiebalie, zicht op kooktherapiekeuken
Flexwerkplekken, 1e verdieping gebouw A in open structuur door de vides naar begane grond
De architectenselectie is gedaan op basis van visiepresentaties van meerdere architectenbureaus. De ontwikkeling van het Programma van Eisen is geheel door GGz/Symfora zelf verzorgd. In overleg met de gemeentes Naarden en Bussum kon deze geschikte locatie uiteindelijk door Symfora gebruikt worden. Bussum heeft ook daarna een coöperatieve rol gespeeld, van vergunningverlening tot realisatie. Samenwerking: GGz-Centraal is een ketenpartner en is spil in de langdurige zorg in deze regio. Inbo, de architect had volledige opdracht, incl. directievoering, toezicht en interieur. Voortdurend is het plan in nauw overleg tussen architect en opdrachtgever ontworpen. In de ontwikkeling en interieurinrichting van de gebouwen is aan alle gebruikersgroepen (patiënten, medewerkers, familie, directie) een stem gegeven in periodieke gebruikersgroep-overleggen. Inbo en de tuinarchitect Dick Huigens hebben vanaf de start samen het terreinontwerp ontwikkeld. Om binnen de buurt draagvlak te verkrijgen voor het realiseren van dit psychiatrisch behandelcentrum is van het begin af aan avonden georganiseerd voor omwonenden. Door zowel opdrachtgever als architect zijn gebouwen en tuininrichting gedetailleerd toegelicht en reacties besproken. Tijdens de bouw en na oplevering waren de bezoekdagen voor de buren doorslaggevend voor de tevredenheid bij de buurt: men is zeer te spreken over de “passende” gebouwen. Patiënten zijn nog dagelijks heel erg tevreden met locatie en huisvesting. Medewerkers ervaren de nieuwe werkplek als zeer positief.
Gebouw B
2
klinische behandeling
Situatie
Doorsnede gebouw A
Gebouw A
legenda
13
behandelgebouw 3
1
12
HG
K 9
4 5 5 5
5
begane grond
12
5
9
9
9
9
9
9
8
8
8
8
10
5
6
G
3
11
6
L
8
7
8
8
10
8
Gebouw C
langdurig verblijf
10 10 8 8
gebouw A 1. entree en restauratieruimte 2. kooktherapie keuken 3. receptie 4. “drempelgroep” huiskamer voor ambulante cliënten 5. activiteitenruimte/therapie 6. bibliotheek 7. P.I.T. 8. werkruimten/kantoor 9. spreek-/werkkamers 10. flexwerkruimten 11. vergaderruimte 12. muziekruimte 13. PMT (Post Motorische Therapie) gebouw B G gesloten afdeling met 8 kamers voor klinische behandeling HG halfgesloten kliniek met 8 kamers voor klinische behandeling L 8 appartementen voor langdurende behandeling (open afdeling) K 8 studio’s voor kortdurende klinische behandeling (open afdeling) gebouw C 2x 6 appartementen met gemeenschappelijke huiskamer
verdieping
Hoftuin
Flexwerkruimte gebouw A
Gang t.p.v. activiteitenruimten en de “drempelgroep”, (inloop huiskamer voor de ambulante cliënten) gebouw A
4
“Huiskamer” van de drempelgroep
Centrale trap in recreatieruimte/entreehal
functies Gezondheidzorgfunctie: behandelcentrum voor transmurale langdurige psychiatrie. Het zijn drie verschillende gebouwen: gebouw A voor dagbehandeling, gebouw B voor kortdurende en langdurende behandeling, gebouw C voor langdurig verblijf (appartementen). omvang en capaciteit 5309 m2 BVO 58 klinische bedden, 6 stoelen dagbehandeling en 400 ambulante patiënten in behandeling data opdracht: uitvoering: realisatie:
2005 2009 2010
opdrachtgever GGz Centraal, Amersfoort (voorheen Symfora Groep, Amersfoort) gebruiker(s) Patiënten vanaf 18 jaar, verblijvend in de regio Gooi & Vechtstreek. Het betreft patiënten met langer bestaande en aanhoudende stoornissen, beperkingen en handicaps op meerdere leefgebieden team architect: interieurarchitect: tuinarchitect: aannemer: constructeur: adviseur W+E: installaties W: installaties E: bouwmanagement:
5
Gang gebouw A
Inbo, Rijswijk Inbo, Rijswijk i.s.m. GGz Centraal Dick C. Huigens, Wageningen PHB Paul Hardonk Bouw, Deventer Konstruktieburo Krabbendam-Boerkoel b.v., Soest Ingenieursburo Linssen b.v., Amsterdam Lammerink Installatiebedrijf Amersfoort, Amersfoort Van den Pol Elektrotechniek, Amersfoort Inbo, Rijswijk
Entree en hal (recreatieruimte)
Trap in hal gebouw A, intern met koffieeiland
