MOSA studie | Nicole van Yperen & Kelly Kleinen | 14 november 2015
De Maastricht
hOdgkin en Stamcel trAnsplantatie
studie
een observationeel onderzoek naar de lange termijn effecten
MOSA studie | Nicole van Yperen & Kelly Kleinen | 14 november 2015
Lange termijn complicaties Hodgkin lymfoom en Stamceltransplantatie
Behandeling van kanker
Hoogste kans op genezing
• Chemotherapie • Bestraling • Stamceltransplantatie
Complicaties Lange termijn effecten
MOSA studie | Kelly Kleinen | 27 maart 2015
Lange termijn effecten • Aandoeningen die zich ontwikkelen maanden tot jaren na de behandeling. • Deze aandoeningen zijn expliciet door de behandeling ontstaan. • Maar of een individu, zonder de behandeling voor kanker ook deze aandoening zou hebben gekregen is niet voor 100% te zeggen
Elk orgaansysteem kan schade ondervinden
Cognitieve problemen
Cognitieve problemen kunnen ontstaan na behandeling met chemotherapie en/of radiotherapie op de hersenen. Hoewel het duidelijk is dat er een relatie bestaat tussen de behandeling van kanker en het ontstaan van cognitieve problemen, is het nog niet duidelijk hoe deze relatie ontstaat. Onderzoek naar de precieze oorzaak is lastig. Vaak bestaat chemotherapie uit verschillende cytostatica die tegelijkertijd worden toegediend. Daarnaast kan chemotherapie ook gegeven worden in combinatie met radiotherapie. Allemaal redenen die ervoor zorgen dat het toeschrijven van cognitieve problemen aan een duidelijke oorzaak lastig is.
Welke cognitieve problemen kunnen er ontstaan?
Concentratieproblemen Aandachtsproblemen Geheugenproblemen Snel het overzicht kwijtraken waardoor paniek kan ontstaan Psychosociale problemen die de omgang met andere mensen soms kunnen bemoeilijken
Eerste tijd na transplantatie Graft- versus host disease Vermoeidheid Verminderde concentratie Mentale belasting Terugkerende verkoudheden
Hart en vaatziekten Afwijkingen aan de bloedvaten Beschadiging van de pompfunctie Verhoogde kans op risicofactoren • Hoge bloeddruk, hoog cholesterol, suikerziekte, veranderde vetverdeling, hormoonveranderingen
Longaandoeningen Terugkomende infecties (bronchitis, longontsteking Longfibrose Longkanker
Botontkalking
mortaliteit
morbiditeit
•Orgaanschade Endocriene dysfunctie Respiratoir Cardiovasculair Muscolo-skelet Neurologisch Enz….. Elk orgaan/weefsel •Infecties •Secundaire maligniteiten •Psychosociaal, QOL
Lange termijn effecten van chemotherapie -specifiekNeuropathie taxanen, platina-analogen Hartspierfunctie vermindering antracyclinen, trastuzumab Longfibrose bleomycine Nierfunctie achteruitgang cisplatin Gehoorsverlies cisplatin Verhoogd cardiovasculair risico
– Moeheid, malaise, concentratieproblemeMoeheid, concentratieproblemen: frequent – Neuropathie: cisplatin/oxaliplatin, vinca-alkaloiden, taxanen • Kan verergeren na einde behandeling • Slechts gedeeltelijk reversibel – Ototoxiciteit: cisplatin • Slechts gedeeltelijk reversibel • Zowel oorsuizen als gehoorsverlies – Hartschade: zeldzaam [anthracyclines] – Nierschade: zeldzaam [vooral cisplatin] – Longschade: zeldzaam [bleomycine, mitomycine] – Infertiliteit: redelijk frequent – Tweede primaire tumoren: zeldzaam
Several categories •Later onset medical problems eyes, bones, fertility, thyroid, dental etc •Risk factors for later or progressive injury to heart, kidneys, liver metabolic, vascular, viral •2nd cancers
MOSA studie | Kelly Kleinen | 27 maart 2015
Inhoud • Achtergrondinformatie • De MOSA studie
Beenmerg = fabriek van bloedcelvorming
Stamcel
basofiel
eosinofiel
neutrofiel
trombocyt rode bloedcel
monocyt
witte bloedcellen plasmacel
B-cel
T-cel
Normaal beenmerg
De kwaadaardige bloedziekten zijn afgeleid van de normale ontwikkeling
Stamcel
basofiel
eosinofiel
neutrofiel
trombocyt rode bloedcel
monocyt
witte bloedcellen Plasmacel
B-cel
T-cel
Bij acute leukemie gaan de stamcellen door een fout ongecontroleerd delen, en rijpen ze niet meer uit tot gewone bloedcellen
Stamcel wordt leukemieblast
Alle normale beenmergelementen zijn vervangen door leukemiecellen
Wat doen stamcellen?
• Na schade of verlies van cellen zorgen stamcellen
voor herstel • Na bloeding extra aanmaak rode bloedcellen • Bij een infectie extra aanmaak witte bloedcellen • Na chemotherapie extra aanmaak van alle bloedcellen
Behandeling hematologische ziekten
• Chemotherapie – Afbraak kwaadaardige cellen – Bijwerking: beenmergonderdrukking – Hoeveelheid van schade bepaalt zwaarte van kuren
• Bestraling • Stamceltransplantatie
Met ‘standaard’ chemotherapie komt de ziekte bij veel patiënten terug
Door stamceltransplantatie kan veel meer chemotherapie of bestraling gegeven worden
Stamceltransplantatie • Super-intensief chemo schema: ▪ zo veel mogelijk tumorcelafname ▪ blijvende beenmergbeschadiging
Vervanging m.b.v. normale bloedvormende stamcellen is nodig
Stamceltransplantatie
Wie is de donor?
AUTOLOOG = patiënt zelf ALLOGEEN = gezonde donor
Stamcelmobilisatie (autologe SCT)
1. Diagnose
2. ‘Gewone’
therapie
3. G-CSF
CD34-analyse
4Mobilisatie stamcellen
5. Hoge-dosistherapie
6. Teruggave = transplantatie
Autologe stamceltransplantatie Gewone therapie
Hoge-dosistherapie
T Tumor
Stamceloogst
Teruggave (transplantatie)
MOSA studie | Kelly Kleinen | 27 maart 2015
Allogene stamceltransplantatie doet méér dan alleen meer chemotherapie geven
Afweercellen van de donor: anti-tumor effect: het graft-versus-tumor effect
Stamcelmobilisatie (allogene SCT)
1. Keuring donor
2. Donor geeft toestemming
3. G-CSF aan donor
CD34-analyse
4. Mobilisatie stamcellen
5. Patiënt krijgt therapie
6. Teruggave = transplantatie
Voor- en nadelen allogene Tx Voordelen: • Donor is gezond, stamcellen zijn gezond. • Meer kans op blijvende genezing. Nadelen: • Grote kans op omgekeerde afstoting (GVHD) (donorcellen vallen patiënt aan). • Meer bijwerkingen, zelfs risico op overlijden.
Graft-versus-hostziekte (GVHD) Acute GVHD kan zich presenteren in: • huid • darm • lever • long
Chronische GVHD bv. droge mond/ogen, huidafwijkingen.
Patiënten die in aanmerking komen voor allogene stamceltransplantatie • Ernstige hematologische ziekte waarbij het risico om te overlijden aan de transplantatie opweegt tegen de kans te overlijden aan de ziekte • Patiënten moeten een allogene donor hebben • Patiënten moeten voldoende goede conditie hebben om allogene HCT aan te kunnen
Doel van een stamceltransplantatie? • Genezen primaire ziekte • Herstel van gezondheidstoestand • Terugkeer ‘normale’ leven
Overleving na stamceltransplantatie
MOSA studie | Kelly Kleinen | 27 maart 2015
Doodsoorzaak 2 jaar na transplantatie
Socie et al. NEJM 1999 Bhatia et al. Blood 2007
Doodsoorzaak 5 jaar na transplantatie
Martin P. JCO 2010
mortaliteit
morbiditeit
MOSA studie | Kelly Kleinen | 27 maart 2015
Late complicaties Vervroegde veroudering
• Orgaanschade – Endocriene dysfunctie – Respiratoir – Cardiovasculair – Musculo-skelet – Neurologisch – Enz….. Elk orgaan/weefsel
• Infecties • Secundaire maligniteiten • Psychosociaal, QOL
Late effecten zijn multifactorieel
HCT pt die langdurig overleven • Verhoogde mortaliteit • Belangrijke morbiditeit • Verminderde kwaliteit van leven • Patienten ervaren dit vaak anders
Doelstelling: incidentie van (subklinische) fenotypische veranderingen in post- Tx en HL patiënten in kaart te brengen en vergelijken met het fenotype van ‘gezonde’ mensen
Onderzoekspopulatie •
Volwassen patiënten die meer dan 5 jaar geleden behandeld zijn voor Hodgkin lymfoom (N=250)
•
Volwassen patiënten die meer dan 2 jaar geleden een stamceltransplantatie hebben ondergaan (N=600)
•
Controlegroep
Diabetes en metabool syndroom • • • • • • • • •
bloedafname urineonderzoek fundusfoto Antropometrie Bloeddruk/24h RR Neurothesiometer MRI (lichaamsvet) bio impedantie meting AGE reader
Respiratoire ziekten
Neurologische ziekten
• spirometrie • respiratoire functies tijdens het slapen • analyse uitademingslucht • kweken van neus, keel en huid.
• cognitieve functietesten • interview naar psychiatrische afw • Oogtesten • MRI brein • zenuw geleidingssnelheid • Neurothesiometer • gehoortest
spier- en gewrichtsaandoeningen Cardiovasculaire ziekten • • • •
echo vaten echo cor ECG/24h holter 7 dgn ambulante RR meting • microcirculatie (capillaire dichtheid) • sublinguale capillaroscopie • autonome functie testen
• Dexa scan • Hoge Resolutie CT (Xtreme CT) • X-knie • submaximale inspanningstest • spierkracht • 'Timed Chair Stand Test' • 6 minuten loop test • reumatologisch onderzoek
Algemeen vragenlijsten gezondheidstoestand voorgeschiedenis socio-economische omstandigheden psychosociale omstandigheden kwaliteit van leven Leefstijl biomarkers bloedafname urineonderzoek
Resultaten • Hoe groot is het probleem? • Wat zijn risicofactoren/determinanten? • Evidence based richtlijn?
Waarom?
vroege opsporing
preventie
behandeling
VRAGEN?
