De Kunst van Veranderen Over ordes van veranderen en de emotionele onderstroom … 2 juli 2014 – handout
Marco de Witte / Saskia Trienen
6
Energie om comfortzone te verlaten !
7
Hoe breed en diep is het Δ vraagstuk? Ik – team – afdeling – divisie – organisatie - keten - netwerk
Δ breedte
Δ diepte
Structuur – technologie- medewerkers – cultuur
1e orde 2e orde 3e orde
N.B. naarmate de breedte en diepte toeneemt stijgt de benodigde energie en middelen exponentieel
De ordes van organiseren en veranderen Organisatiekundig
Veranderkundig
1e orde: de running business beter
verbeteren van A naar B : A = a’
2e orde: het organiseerparadigma verlaten
transformatie van A naar B : B = b
3e orde
transitie van A naar ? : ? = C?
organiseer je in het systeem
C?
A’ A
B
A
A 1
2
3
Derde orde veranderen •
Complexity rules • Niet reduceren, maar er mee omgaan • Maakbaarheid ter discussie
•
Get the system in the room, • … maar hoe ? • Op basis van kernwaarden: • van competitie, naar vertrouwen, naar mutual gain
•
Van A naar B op de manier van B; • Is dat met BHAG’s voldoende?
•
Zonder sterren en strepen: • Machts/dwang onmogelijk • … maar verleiden en verbinden, betekenisverlening in actie • Caluwe: geel en wit
19
Tafeldialoog: ronde 1.
• Herken je, liefst in je eigen dagelijkse praktijk veranderingen van derde orde? (iedereen geeft een voorbeeld) • Wat zou voor jou een een doorbraak / ‘next step’ kunnen zijn?
EXPERIENCE CHANGE!
Think
ACT
Stelling: It is easier to act yourself in new ways of thinking, than think yourself in new ways of action’ 22
Waarom organisatieveranderingen mislukken? Ze struikelen precies over datgene wat veranderd moet worden, de attitudes en
De rotonde
25
Ochtendritueel …
26
Oefening Armen over elkaar!
Gedragsverandering • Gedrag toont zich in relaties • Het is sociaal, wederzijds op elkaar betrokken gedrag • Ik heb er goed over nagedacht, het moet hier veranderen • Impliciet zeg ik: jij moet veranderen !! • Maar, … • ik ga niet over de verandering van de ander
• Veranderen eindigt op anderen, begint bij mijzelf …
29
Rembrandt van Rijn, 'De anatomische les van Dr. Deyman', 1656
Stroomversnelling
Emoties: wat zijn dat? •Een emotie is een razendsnelle mentale evaluatie (inschatting) van een situatie tegen eigen zorg en belangen (vrij naar N. Frijda, 2008) • Voorgeprogrammeerde gedragspatronen voor dringende situaties (evolutionaire ontstane klant en klaar oplossingen)
• Het zijn gevoelens die gepaard gaan met verandering in actiebereidheid –Negatieve evaluatie: verzet of zich onttrekken
Een wijdverbreide misvatting…
wat wij hopen…
bewuste gedachten
handeling
wat wij nu denken te weten… illusie bewuste gedachten
onbewuste processen
handeling
Hoe maak je een switch? • Stuur de berijder aan – Wat weerstand lijkt is vaak een gebrek aan duidelijkheid – Geef kristalheldere (gedrags)instructies – Berijder heeft richting nodig
• Motiveer de olifant – De berijder probeert op kracht de olifant te sturen. – Hou je niet vol. Wat luiheid lijkt, is vaak oververmoeidheid. – Zorg ervoor dat olifant zelf in beweging komt en meewerkt – De olifant heeft motivatie nodig
• Effen het pad
Stuur de berijder aan • Wijs naar de eindbestemming – Ansichtkaart, een kleurrijk emotioneel beeld van de nabije mogelijke toekomst
• Volg de lichtpuntjes: kiemen – De berijder heeft probleemfocus terwijl hij oplossingsfocus nodig heeft. – Lichtpuntjes maken de actieroute duidelijk – Wat werkt en hoe kunnen we daar meer van doen? – Onderzoek en kloon successen
• Schrijf cruciale acties voor – Vage lange termijn doelen vertalen naar concrete
Motiveer
de olifant
• Vind het gevoel – Het is emotie die de olifant motiveert – Negatieve emoties hebben een vernauwend effect, positieve een verbredend
• Verklein de verandering: zo krijg je de olifant in beweging – Maak verandering zo klein dat je zeker weten de overwinning haalt • Kamerreddingsoperatie in 5 minuten
– Gevoel van voortgang is cruciaal, leg de lat laag. Hoop is brandstof voor olifant – Maakt minder angst en weerstand, omdat het werkt, naar gevoel van zelfvertrouwen en trots, dan groeit de olifant.
• Laat je mensen groeien
Effen het pad: de reis makkelijker maken • Pas de omgeving aan – Toewijzingsfout: ligt niet aan mensen, maar aan de situatie – Systeem aanpassen dat gewenste gedrag makkelijker wordt en moeilijker maken van verkeerde gedragingen
• Cultiveer gewoontes (die zijn aan omgeving gekoppeld) – We willen bij de groep horen, dus gedrag is besmettelijk – Teachable moments: verhuizen – Actieprikkels: de plaats, de tijd, de handeling voorstellen vergroot kans op het werkelijk doen (visualisatie) – De gewoonte moet doelstelling sneller in zicht brengen: staand vergaderen – Moet relatief gemakkelijk over te nemen zijn: zorg voor checklist (ontlast de berijder)
• Verzamel de troepen – Je doet dingen omdat je ziet dat jouw groep ze doet: gedrag is besmettelijk • Overgewicht, drinken is besmettelijk ….
– Formuleer de groepsnorm, gedrag besmettelijk maken:
Padoplossingen •
•
•
•
Veiligheid: – Middenstreep, wegbewijzering, verkeerslichten, verlichting snelwegen, automatisch schakelen, ABS, gordels, airbags, alcoholslot – Kinderveilige stopcontacten, kinderveilige sluitingen op (medicijn)flessen Opzomeren – Automatische back ups tegen crashen Afvallen? – kleinere borden, (wijn)glazen, schalen, bekers ….. – chips niet uit de zak, maar in een schaaltje Winkelinrichting – Plaats melkkoeling achterin, klanten besteden dan meer tijd in winkel , Schapinrichting – Verplichte wandelroutes in IKEA – Assortiment keuze in kantines (op scholen?!) Geur maakt orderlijker – Frisdrankautomaten of watermachines? Kantoorinrichting – Plaats kantoormeubilair zodat je direct oogcontact maakt met gesprekspartners (en niet het scherm!) – Kantoortuinen bevorderen samenwerken
Padoplossingen
NUDG
• Gokverslaving internet: – Creditcard invriezen • Sporten bevorderen: – Abonnement kost E. 100,- maar je betaalt E. 150,- (iedere komst E. 5,- retour tot E. 100) – Leg hardloopschoenen en sportuitrusting klaar voordat je gaat slapen • Opstaan bevorderen: – Koffiezetautomaat met timer (koffiegeur haalt je uit bed), wandelende wekker Steriele cockpit: – gesprekken onder 3000 mtr. verbieden, alle info direct relevant voor vliegen • Stilte-uren op kantoor – Tussen 11 en 12 uur niet mailen, telefoneren, koffiegesprekken; geen afleiding, concentratie om te werken • Klantgerichtheid bevorderen – Automatische voice-response systemen uitzetten, direct klantcontact
Slotsom • De zachte kanten zijn het hardst • Verandermanagement = onzin – Managers zijn van de inhoud, zij analyseren en denken – Leiders geven betekenis, zij zien en voelen
• Het gaat om leiderschap – Wees snel in structuuringrepen, maar heb rust en aandacht voor gedrag – Geef betekenis aan gebeurtenissen en ruimte aan emoties – Laat in je eigen gedrag zien wat je van anderen vraagt !!
Tafel dialoog: ronde 2.
• Welke interventies doe jij in jouw veranderopgaaf op de Berijder en de Olifant? (iedereen legt kort uit)
• ‘Op welke manier effen je het pad?’
50
Meer informatie? www.tsm.nl
