PROGRAMMA van de training ‘DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN’ drs. Ad van der Made, psycholoog, coach, docent
De training ‘Sociale Psychologie van Veranderen’ is bedoeld voor professionals voor wie de thema's beïnvloeden en veranderen een belangrijk onderdeel van het werk vormen - zoals coaches, begeleiders en therapeuten. Doel van de training is het verder ontwikkelen van vaardigheden op het vlak van interpersoonlijke beïnvloeding en verandering. De training richt zich op professionals die al over de nodige vaardigheden betreffende communicatie en beïnvloeding beschikken en die hun kennis en vaardigheden willen uitbreiden. De kennis en vaardigheden die in de training geleerd worden kunnen binnen elke benaderingswijze of ‘school’ gebruikt worden. De cursus beslaat in totaal vier dagen. Elk dagdeel is gewijd aan een ander aspect van veranderen en beïnvloeden (zie het programma hieronder) Er worden twee hoofdlijnen gevolgd in de training. De eerste is inhoudelijk en betreft het proces van betekenisverlening of ‘sensemaking’. Mensen verschillen in de betekenis die ze aan gedrag of gedachten geven en worden daarbij beïnvloed door hun omgeving. Betekenisgeving stuurt het gedrag. Beïnvloeden van betekenisgeving – van cognities, maar ook gevoelens en gedrag – krijgt daarom steeds aandacht. De tweede hoofdlijn heeft te maken met de wijze van werken, die vooral gericht is op uitwisselen, doen/ervaren, reflecteren, en dus op leren. Er wordt interactief gewerkt. In elk dagdeel licht ik de thema’s kort toe, vaak aan de hand van een videofragment of korte demonstratieoefeningen. De meeste tijd zijn de deelnemers zelf aan het werk met oefeningen en reflectie. De hulpmiddelen die daarbij gebruikt worden, kunnen ook in de eigen praktijk ingezet worden. Veel aandacht wordt besteed aan datgene wat verandering belemmert en op welke wijze daarmee zó omgegaan kan worden dat verandering toch mogelijk wordt. Na afloop van de training is uw kennis over de sociale aspecten van betekenisgeving en over veranderprocessen versterkt. U bent zich beter bewust van de rol van identiteit (M/V), waarden en doelen, weerstand tegen verandering en tijdperspectief. U bent in staat deze aspecten te onderkennen in de praktijk. U heeft ervaring opgedaan met manieren om deze aspecten te gebruiken in uw interactie met de ander. U heeft geleerd hoe uw eigen gedrag verandering kan belemmeren en bevorderen.
De sociale psychologie van veranderen drs. Ad van der Made 2012
1
PROGRAMMA Dagdeel 1: introductie op sociale psychologie van veranderen Inhoud: • Kennismaking deelnemers • De attitude: de sociaal psychologische wegen naar verandering • Ambivalentie als natuurlijk bestanddeel van verandering • Motivatie tot verandering: discrepantie, behoeftes en doelen Werkvormen Gebruik van een routekaart om veranderdoelen en motivatie te verkennen. Dagdeel 2: 1000 ikken: de sociale psychologie van het zelf Inhoud De pijlers onder de eigen identiteit als knoppen om verandering mee te beïnvloeden: • zelfconcept, • zelfkennis, • zelfwaardering • sociaal zelf. Werkvormen Test van zelfconcept, self-serving bias, gebruik van mindmap, toetsen van verschillen in zelfbeoordeling en beoordeling door anderen. Dagdeel 3: Man-Vrouw verschillen Inhoud: • Neurologische achtergrond van Man-Vrouw verschillen • De invloed van gender/sexerol- identiteit in interactie • Verschillen in communicatiestijlen van man en vrouw: het sexelect Werkvormen Uitwisseling over mannelijke en vrouwelijk identiteit: stereotypen tegenover echte verschillen; Oefenen met wisselen van sexelect. Dagdeel 4: helpen veranderen Inhoud: • De rol van routines en gewoontes • Het onbewuste en onnadenkend handelen • Uitgangspunten van motiverende gespreksvoering • Waarden en doelen • Binding aan actie Werkvormen Oefening over gewoontevorming; onderlinge interviews met gebruik van elementen van motiverende gespreksvoering. Gebruik van subjectieve schalen.
De sociale psychologie van veranderen drs. Ad van der Made 2012
2
Dagdeel 5: lastige interacties Inhoud: • Soorten lastig gedrag: basisdimensies van lastig gedrag • de rol van emoties in interactie • de drie elementen van lastige gesprekken Werkvormen Reflectie over eigen lastig gedrag; oefening rollenspel omgaan met lastig gedrag. Dagdeel 6: weerstand tegen verandering Inhoud • Verschillende opvattingen over weerstand tegen verandering • Ambivalentie en verandertaal • Voorkeursstijlen van weerstand van cliënten uit Socratisch Motiveren Werkvormen Reflectie over vormen van weerstand; interventies op 3 voorkeursstijlen van cliënten. Dagdeel 7: tijdsperspectieven Inhoud • Lineaire (klok)tijd en andere tijdsperspectieven • Verschillende attitudes met betrekking tot tijd en hun gevolgen voor gedrag • Verschillen in tijdsoriëntatie en veranderen Werkvormen Test eigen tijdsperspectief; reflectie op tijdsoriëntatie en veranderen Dagdeel 8: valkuilen bij begeleiding van cliënten en positieve psychologie Inhoud: • valkuilen in de interactie met cliënten • inspiratie van positieve psychologie • evaluatie en reflectie Werkvormen Gebruik verschillende verklaringsstijlen/attributies, gebruik van verleden toekomende tijd
De sociale psychologie van veranderen drs. Ad van der Made 2012
3
LITERATUUR Dagdeel 1: introductie op sociale psychologie van veranderen Literatuur: Vonk, R. Sociale Psychologie, - Hoofdstuk 1 Sociale Psychologie (pg 17 t/m 55: aantal pagina’s: 38) - Hoofdstuk 2 Onderzoeksmethoden (pg 57 t/m 61: aantal pagina’s: 4) Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - Hoofdstuk 1 Sociale Psychologie van veranderen (aantal pagina’s: 12) Appeloo, M. Socratisch Motiveren, - Hoofdstuk 1 Inleiding (pg 9 t/m 14, aantal pagina’s 5) - Hoofdstuk 2 Introductie en illustraties (pg 15 t/m 32, aantal pagina’s 17) Dagdeel 2: 1000 ikken: de sociale psychologie van het zelf Literatuur: Vonk, R. Sociale Psychologie, - Hoofdstuk 3, Het Zelf (Sander Koole) (pagina 113 t/m 169, aantal pagina’s: 57) Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - hoofdstuk 2 ‘het zelf’ (aantal pagina’s: 8) Dagdeel 3: Man Vrouw verschillen Literatuur: Vonk, R. Sociale Psychologie, - Hoofdstuk 4, Waarneming van personen (pagina 171 t/m 230, aantal pg’s: 61) Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - hoofdstuk 3 ‘Man Vrouw verschillen’ (aantal pagina’s: 9) Dagdeel 4: helpen veranderen Literatuur: Vonk, R. Sociale Psychologie, - Hoofdstuk 8, attitudes en overredende communicatie (pagina 376 t/m 427 aantal pagina’s: 57) Appeloo, M. Socratisch Motiveren, - Hoofdstuk 3 Theorie en uitgangspunten (pg 33 t/m 51, aantal pagina’s 9) - Hoofdstuk 4 Algemene richtlijnen (pg 55 t/m 57, aantal pagina’s 3) Dagdeel 5: lastige interacties Literatuur Vonk, R. Sociale Psychologie, - Hoofdstuk 6, Emoties en sociale interactie (pagina 287 t/m 331, aantal pg’s: 45) Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - hoofdstuk 4 ‘Lastige gesprekken’ (aantal pagina’s: 10)
De sociale psychologie van veranderen drs. Ad van der Made 2012
4
Dagdeel 6: weerstand tegen verandering Literatuur Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - hoofdstuk 5 ‘Weerstand tegen verandering’ (aantal pagina’s: 15) Appeloo, M. Socratisch Motiveren, - Hoofdstuk 5 Richtlijnen bij de eerste drie stappen (pg 63 t/m 68, aantal pg’s 6) - Hoofdstuk 6 Persoonlijkheid en veranderingsfasen (pg 73 t/m 83, aantal pg’s 11) - Hoofdstuik 7 Richtlijnen bij de laatste twee stappen (pg 87 t/m 89 aantal pg’s 3) - Hoofdstuk 8. Werkschema (pg 93 t/m 95, aantal pagina’s 3) Dagdeel 7: tijdsperspectieven Literatuur Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - hoofdstuk 6 ‘Tijdsperspectief als oriëntatie’ (aantal pagina’s: 12) Dagdeel 8: valkuilen bij begeleiding van cliënten en positieve psychologie Literatuur Vonk, R. Sociale Psychologie, - Hoofdstuk 11, Stereotypen (pagina 511 t/m 548, aantal pagina’s: 38) Appeloo, M. Socratisch Motiveren, - Hoofdstuk 9 Praktijk en complicaties (pg 97 t/m 118, aantal pagina’s 22) - Hoofdstuk 10 Resterende vragen (pg 125 t/m 130, aantal pagina’s 6) Syllabus ‘Sociale Psychologie van veranderen’ - hoofdstuk 7 ‘valkuilen inde spreekkamer’ (aantal pagina’s: 8) - hoofdstuk 8 ‘positieve psychologie’ (aantal pagina’s: 6) Literatuurgegevens: Appeloo , Martin, Socratisch Motiveren, Boom, Amsterdam, 2007 Made, van der, Ad, ‘Sociale psychologie van Veranderen’, Vandermadeconsulting, Amsterdam, 2012 (in voorbereiding) Vonk, Roos, Sociale Psychologie, Noordhoff, Groningen 2004
De sociale psychologie van veranderen drs. Ad van der Made 2012
5
