De Krat. Duurzaam eten aan huis gebracht pag. 58. duurzaam

nr. 2 - voorjaar 2013

O

De Krat

Exclusief!

Duurzaam eten aan huis gebracht pag. 58

Duurzaamheidsadviseur Paul Gilding pag. 6

d u u r z a a m! n

de

r

n

ee

m

Succesvol ondernemen met hart voor mensen en de wereld waarin wij leven Editie Noord-Holland

olland -H d r o o N m a a Duurz zet zich

ijd werdee lkdaaw rt! op

Primeurs, uniek

e in

alen en m h r e v e r e d n o z itiatieven, bij

eer…

onderneem duurzaam!

EN? K K E W P O IE G R E NE-EN N O Z E M A Z R U U ELIJK! G O ZELF D M T E H T K A A M NAME N EN INGEBRUIK SE AT A TEXELENERGOIE PL ET M UD PMETEN TOT EN G EN ONDERHO

IN ONTZORGT, VAN NTAGE, VERZEKER O M EF SI LU TEXELENERGIE C ELIJK IN OGELIJK EN MAKK ERT COMPLEE T: V M LE G N IE LI G A ER ET EN FB A P TEXEL MAAK T KOOP O TEXELENERGIE

Goed voorbeeld doet volgen... Duurzaam Noord-Holland zet zichzelf wereldwijd op de kaart! Met primeurs, unieke initiatieven, bijzondere verhalen en innovatieve concepten. In dit tweede nummer van Onderneem Duurzaam! een selectie. Het eerste nummer van ons blad is met veel enthousiasme ontvangen. We hopen dat de ondernemers die in dit tweede nummer aan het woord komen weer net zoveel enthousiaste reacties teweeg brengen en dat het goede voorbeeld dat zij geven, doet volgen. Want dat is wat we met onze uitgaven beogen: ondernemers en bestuurders in Noord-Holland en andere geïnteresseerden motiveren en enthousiasmeren om (verder) met duurzaamheid aan de slag te gaan. Omdat het leuk is, energie geeft, goed is voor de economie, en, niet in de laatste plaats, omdat het moét!

IN ONDERSTAANDE TABEL KUNT U IN EEN OOGOPSLAG ZIEN WAT DE PANELEN KOSTEN EN HOEVEEL GELD U BESPAART OP JAARBASIS *

AANTAL 10 12 14 16

VERMOGEN 2500 wpiek 3000 wpiek 3500 wpiek 4000 wpiek

GEEN LID € 5.550 € 6.450 € 7.350 € 8.050

LEDEN € 5.275 € 6.130 € 6.985 € 7.650

BESPARING/JR € 528 € 636 € 744 € 852

* KIJK VOOR DE ACTUELE VOORWAARDEN EN AANBIEDINGEN OP ONZE WEBSITE WWW.TEXELENERGIE.NL.

2SAMEN ZETTEN WE IN OP DUURZAAM BESPAREN! www.texelenergie.nl | [email protected] | (0222) 314 939


Duurzaamheidsadviseur en schrijver van het boek Helden uit noodzaak Paul Gilding reist de hele wereld over en kan als geen ander vertellen waarom snelle verduurzaming van de wereld noodzakelijk is. Hij bijt in deze uitgave het spits af en legt uit waarom niemand in de verduurzamingslag kan en mag achterblijven. Een verhaal dat niet vaak genoeg verteld kan worden en steeds meer mensen de ogen opent. Verder in dit nummer veel interviews met Noord-Hollandse ondernemers die elk op hun eigen wijze een belangrijke steen bijdragen aan een leefbare wereld voor onszelf en de generaties die na ons komen. Vanzelfsprekend mogen alle verhalen uit deze uitgave met bronvermelding ongelimiteerd verspreid en gekopieerd worden. Veel leesplezier! Het team van Onderneem Duurzaam!

3 nr. 2 - voorjaar 2013

onderneem duurzaam!

Inhoud Exclusief voor Onderneem Duurzaam: Internationaal kopstuk Paul Gilding verwacht totale ontwrichting met goede afloop

6

Happy Energy: Nieuwe beweging voor duurzame positieve cultuur Boparai, Mulder Obdam en Search Ingenieurs bouwen

66

eerste Happy Energy Huis

74

22

De Buitenwerkplaats: ruimte om ideeën op te doen en uit te werken

78

Primeur gemeente Zaanstad: Tanken op het dak

26

Modeman scoort met leaseconcept duurzame spijkerbroek

82

Ecoweddings op komst!

30

Hoofddorp, hét duurzaamheidscentrum van de wereld

86

Column: Groen brengt gezondheid

34

Energie besparen met menselijke warmte

90

Feestjes met hergebruikte materialen

94

Vegetarische schapenvachten, ze bestaan echt!

98

Uniek: CEO’s landelijke bedrijven begeleiden duurzame starters

16

WakaWaka Power via crowdfunding opbrengst ruim 213.000 euro!

‘Polderhoen is biologische kip, niet veel duurder dan de kiloknaller, wel duurzamer’ Jan van Betten mobiliseert ruim 28.000 duurzame consumenten Prijsvraag: win een weekend in energieneutrale vakantiewoning! Column: Zit jij in de wereld of de wereld in jou?

38 44 52 54

De Krat brengt duurzaam voedselpakket aan huis

58

Gezocht: duurzame ondernemers m/v

62


Column: Vergroenen van en mét ICT

102

FloraPro bezorgt duurzaam

105

Nieuwe duurzame prijs: Let’s-DO-Award

108


onderneem duurzaam! Duurzaamheidsadviseur Paul Gilding verwacht totale ontwrichting met goede afloop

‘Einde economische groei is onze

grootste uitdaging’ Magisch en onverwoestbaar. Voor de crisis dichtten we de economische markt deze eigenschappen toe. Zelfs de meest sceptische economen snappen nu dat we niet ongelimiteerd kunnen groeien en produceren. Maar op een totale ontwrichting rekenen ze niet. Die omwenteling is in zicht. Op naar een gelukseconomie.

Foto: Joey Johannsen, Rotterdam


In zijn boek Helden uit Noodzaak beschrijft Paul Gilding hoe de ecologische en economische crisis de wereld op korte termijn ingrijpend zullen veranderen. Hij reist de wereld over om bedrijven, overheden en burgers ervan te doordringen dat onze samenleving in een verbijsterend snel tempo de verkeerde kant opgaat. We staan volgens Gilding voor de grootste crisis die onze beschaving ooit gekend heeft. Die crisis

kunnen we niet meer ontlopen. Wel kunnen we ons erop voorbereiden, zodat we ‘de grote verstoring’ zo goed mogelijk kunnen doorstaan. Hiervoor zullen we wereldwijd moeten samenwerken: overheid, bedrijfsleven en burgers. Onderneem Duurzaam! sprak met de Australiër tijdens één van zijn werkbezoeken aan Nederland.

Op zijn visitekaartje staat duurzaamheidsadviseur. Zelf weet Paul Gilding zijn activiteiten niet zo goed te omschrijven. Hij is adviseur maar

ook pleitbezorger op het gebied van duurzaamheid. ‘Misschien ben ik meer een ambassadeur’, zegt hij. Hij


onderneem duurzaam! wil dan ook dat iedereen beseft wat de economische en ecologische crisis wereldwijd voor gevolgen heeft. Hij schetst het probleem als volgt: ‘Met onze huidige economie gebruiken we 140% van de capaciteit die

J

‘Jij en ik gaan die omwenteling mee maken. De komende tien tot twaalf jaar zijn cruciaal’ de aarde kan leveren. Al jarenlang teren we in op onze reserves. Tegelijkertijd groeit de wereldbevolking. In 2050 zijn we met zo’n negenmiljard mensen op aarde. Dat is een derde meer mensen dan er nu zijn. Iedereen wil in redelijke welvaart leven. Ook de mensen in opkomende economieën als India en China. Er moet meer geproduceerd en geconsumeerd worden. Het systeem komt verder onder druk te staan. Ieder redelijk


denkend mens kan nagaan dat dit niet goed kan gaan. De rek is eruit. We staan voor de grootste uitdaging waar de mensheid ooit voor heeft gestaan: het einde van de economische groei.’ Verslaafd Gilding legt ook uit waarom dit zo’n probleem is. ‘Streven naar welvaart is niet verkeerd, maar we zijn erin doorgeslagen. We zijn verslaafd geraakt aan consumeren. Onze hele systeem is ermee doordrenkt. Groei is de drijfveer achter al het economisch beleid. We meten ons succes af aan de waarde van onze eigendommen. We verbinden ons bezit met ons gevoel van veiligheid en eigenwaarde. Het vreemde is dat uit diverse onderzoeken blijkt, dat steeds meer spullen helemaal niet gelukkiger maken. Als eenmaal aan de basisbehoeften is voldaan, zorgt extra bezit niet voor hogere kwaliteit van leven. Maar we denken dat we niet zonder kunnen, doordat we allerlei psychologische en sociale betekenissen aan bezittingen hebben verbonden. Omdat we verslaafd zijn, zullen we ons op alle mogelijke manieren verzetten tegen verandering. Ook al is het nog zo duidelijk

dat dit niet goed kan blijven gaan.’ Het einde van de economische groei zal een wereldwijde crisis veroorzaken, daar is Gilding van overtuigd. We zullen namelijk pas ingrijpen als we met onze rug tegen de muur staan. ‘Er is een ernstige crisis voor nodig om verandering te forceren en daarom is die crisis onvermijdelijk. Onze reactie hierop zal de toekomst van de mensheid bepalen.’

scenario niet meer valt te ontkomen. Wel benadrukt hij tijdens zijn hele betoog echter dat een goede afloop mogelijk is. ‘Als we ons voorbereiden op deze enorme duurzaamheidscrisis en de juiste keuzes maken, komen we in een ‘steady state’-economie terecht. Een economie die niet gericht is op groei, maar op welzijn. Een gelukseconomie.’

W

Toekomstscenario Het toekomstscenario dat hij in zijn boek beschrijft, is niet rooskleurig. Enkele voorbeelden: een wereldwijde hongersnood zal aan meer dan een miljard mensen het leven kosten. Vijftig procent van de biodiversiteit zal verdwijnen. Gewapende conflicten in het Midden-Oosten en elders doen miljoenen mensen op de vlucht slaan. Voedselbronnen worden schaars door droogte of overstromingen. Grote stromen klimaatvluchtelingen trekken naar landen waar het beter lijkt te gaan. De verzekeringsbranche wordt noodlijdend, met alle gevolgen van dien voor de banken en de aandelenmarkt. Het beeld maakt niet vrolijk, vooral omdat Gilding stelt dat aan dit

‘We zijn verslaafd geraakt aan consumeren. Onze hele systeem is ermee doordrenkt’

Ontkenningsfase De boodschap die hij brengt, is geen prettige. Veel mensen willen er niet aan. Hij heeft daar begrip voor. ‘We zitten nu in de ontkenningsfase, maar die brokkelt snel af, omdat de tekenen overal om ons heen zijn. Daarna gaan we via collectieve wanhoop en angst naar vol-

9 nr. 2 - maart 2013

onderneem duurzaam! ledige acceptatie. En die acceptatie zal tot een zekere empowerment leiden. ‘ ‘Dit is een belangrijke periode in de menselijke geschiedenis’, vervolgt Gilding. ‘Het is niet een probleem van de toekomst, of van komende generaties. Nee, het speelt nu. Jij en ik gaan die omwenteling meemaken. De komende tien tot twaalf jaar zijn cruciaal.’ Zijn boek Hel-

den uit Noodzaak kwam in 2011 uit en sindsdien ziet hij zijn verwachtingen in sneltreinvaart bewaarheid worden. ‘De effecten van de economische en ecologische crisis worden steeds meer meetbaar. Dit opent veel mensen de ogen. Voor de financiële crisis hadden mensen de illusie dat de economische markt magisch en onverwoestbaar was. Ze geloofden heilig in de zelfregulerende werking. Nu ontstaat langzaam het begrip dat we niet ongelimiteerd kunnen blijven groeien en produceren. Economen die mijn verhaal een jaar geleden nog vol scepsis aanhoorden, beginnen nu ook vragen te stellen.’ Ingrijpende maatregelen Wetenschappers zijn allang tot de conclusie gekomen dat het zo niet langer door kan gaan. Ook overheden en bedrijfsleven gaan zich meer en meer met het vraagstuk bezighouden. ‘Als er door klimaatverandering en economische crisis steeds meer ongelijkheid in de wereld komt, raken mensen ontevreden. Opstandige mensen zorgen voor economische instabiliteit. ‘ Ministeries van Defensie, bijvoorbeeld die van de Verenigde Sta-


WAT kunnen wij doen?

Paul Gilding stelt dat iedereen zich moet voorbereiden op de grote verstoring. Als we voorbereid zijn, komt de klap minder hard aan en kunnen we ons er sneller doorheen slaan. Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat wij er klaar voor zijn? Consuminderen. We hebben teveel spullen, we werken te hard en hebben te weinig tijd. Maar we voelen ons niet gelukkiger. We zullen er aan moeten wennen dat we minder geld en spullen hebben. Geen schulden maken. Geef niet uit wat je niet hebt. Verwachtingen bijstellen. Als we ons instellen op slechte tijden, zullen we ons minder ongelukkig voelen als het zover is. Focussen op geluk en kwaliteit van leven in plaats van op materiële zaken.

ten, reassurantiegroepen en talloze multinationals komen tot eenzelfde conclusie: we hebben een groot probleem. Zij zijn met Gilding in gesprek hoe zij zich optimaal op de toekomst kunnen voorbereiden. ‘Het is niet meer de vraag óf we moeten veranderen, maar hoe.’ ‘Politici zullen moeten leren impopulaire berichten te brengen. We moeten meer belasting betalen en minder geld uitgeven. We kunnen het

ons echter niet meer veroorloven in een maatschappij te leven die uitgaat van een groei die er niet komt. We kunnen onze schulden niet alsmaar vergroten. We zullen minder moeten gaan werken en leren leven met minder inkomsten. Daar krijgen we echter kwaliteit van leven en gemeenschapszin voor terug. ‘


onderneem duurzaam! De overheid zal ingrijpende maatregelen moeten nemen. Deze overheid wordt gekozen door mensen die verslaafd zijn aan consumeren en eigenlijk geen verandering willen. Dit doet de vraag rijzen of een democratie in een tijd van een dergelijke crisis het juiste politieke systeem is. Gilding denkt niet dat het bestrijden van een wereldwijde crisis van politieke systemen afhankelijk is. Het kan wel van invloed zijn, evenals de cultuur van een land. ‘Belang-

rijker zal zijn of een land een sterke of een zwakke regering heeft’, legt hij uit. ‘Ik denk wel dat de democratie in tijden van crisis bedreigd kan worden.’ Gezamenlijk vechten De uitdaging waar we voor staan, gaat veel verder dan klimaatverandering. ‘Wie denkt dat het economische en ecologische systeem los van elkaar kunnen worden gezien, heeft het verkeerd begrepen. Zij zijn dusdanig met elkaar verbonden, dat ontwikkelingen in het een direct invloed heeft op het ander. Toch zullen we ons in eerste instantie focussen

Wie is Paul Gilding? Paul Gilding is voormalig directeur van Greenpeace International. Hij is adviseur en ambassadeur op het gebied van duurzaamheid. Hij heeft twee bedrijven opgericht en is lid van de kerngroep van het Programma voor Duurzaam Leiderschap van de Universiteit van Cambridge. Hij reist de wereld over om met overheden, bedrijven en de gemeenschap te praten over duurzaamheid. Gilding woont in Tasmanië, Australië, met zijn vrouw en dochters. In 2011 verscheen zijn boek ‘The Great Disruption’. De Nederlandse versie is getiteld ‘Helden uit noodzaak, hoe onze generatie dankzij de ecologische en economische crisis de wereld gaat redden’.


op klimaatverandering, omdat dit de urgentste bedreiging is. Bovendien gaan veel economen ervanuit dat we het huidige sociaal-economische model kunnen voortzetten. Zij grijpen terug naar de theorie dat de economie golfbewegingen kent en dat het wel weer goed zal komen. Maar er is meer aan de hand. Het oude model is stuk. Het komt niet meer terug. We moeten een nieuw model bedenken.’ Gilding is ervan overtuigd dat we tijdens ‘de grote verstoring’ op rationele gronden de juiste keuze zullen maken. Hij neemt daarbij de Tweede Wereldoorlog als voorbeeld. ‘In een crisis laten we ons niet leiden door emotie. We reageren rationeel. We zijn in staat in korte tijd ingrijpende maatregelen te nemen, al lijken die nu soms hoogst onwaarschijnlijk. We zoeken een oplossing die gezond is voor de groep, omdat we het alleen niet redden. In barre tijden, gedraagt de meerderheid van de mensen zich goed.’ ‘We zullen er niet voor kiezen om te veranderen; we zullen niet anders kunnen ’, legt hij uit. ‘Als we in ons bestaan worden bedreigd, zullen overheden ingrijpen. We zullen

wereldwijd onze krachten bundelen en er voor zorgen dat er minder armoede komt. Niet omdat we zo ideëel zijn, maar omdat grote inkomensverschillen tot opstand leidt onder de

D

‘De effecten van de economische en ecologische crisis worden steeds meer meetbaar. Dit opent veel mensen de ogen’ massa. De Arabische lente is daar een goed voorbeeld van. Bovendien zullen we de steun van de hele bevolking nodig hebben om gezamenlijk te vechten tegen de crisis die onze beschaving bedreigt.’

Een keuze Religie zal naar zijn mening geen rol van betekenis spe-


onderneem duurzaam!

ER NI

VE

HO

DUURZ AAMST E

len in het duurzaamheidsconflict. ‘Het is niet in de menselijke aard om lijdzaam af te wachten tot de wereld vergaat. Religieuze conflicten in de wereld zijn issues van vandaag. En tijdens de crisis zullen ze ongetwijfeld nog erger worden. Maar in feite liggen er vaak andere oorzaken aan ten grondslag. Armoede bijvoorbeeld. Uiteindelijk zullen we gedwongen worden naar het totaalplaatje te kijken. Willen we overleven, dan zullen we moeten samenwerken.’

AND L R E D E N

14 WWW.JOHNKOOMEN.NL O nr. N 2T- voorjaar W E R2013 P

l

AANLEG

l

RENOVATIE

T 0229 57 76 10 l

ONDERHOUD

Het geloof in een goede afloop is voor hem essentieel. ‘Mensen zullen niet in actie komen als zij niet geloven dat er een oplossing is. Zelf ben ik ook een tijdlang somber geweest toen ik het scenario had overzien. Maar dat bracht me nergens. Als ik me richt op de mogelijkheden voel ik me beter. Ik denk dat we zullen ingrijpen, al is het op het allerlaatste moment. Het zal chaotisch zijn en niet plezierig, maar het zal een volledige instorting van onze maatschappij voorkomen.’ Natuurlijk kan het ook anders lopen. Mensen kunnen doorgaan met onbezorgd leven, waarna de bescha-

ving ten onder gaat. ‘Het blijft een keuze’, aldus Gilding. ‘Ik ben geen voorspeller. Er zijn geen signalen in het verleden die erop duiden dat we een bepaalde kant op zullen gaan. Ik zie echter wat er gebeurt en ik heb zicht op oplossingen. Waarom dan niet geloven in het goede en zorgen dat het gebeurt? ‘ Niet meer meemaken Tijd is relatief en het is moeilijk te voorspellen wanneer de tijden van onrust en chaos voorbij zullen zijn. Gilding gaat ervan uit dat we rond het jaar 2100 een ‘steady state’-economie gecreëerd zullen hebben. Hij zal zelf het herstel dus niet meemaken. ‘Het is jammer dat ik niet alle ontwikkelingen zal kunnen zien. Maar het begin zal ik zeker meemaken en als ik gewoon oud mag worden, zal ik ook nog zien dat het de goede kant opgaat.’


onderneem duurzaam! Topbedrijven fungeren als coach en launching costumer voor ondernemers met innovatieve, duurzame ideeën

Duurzame

Hij is de afgelopen tijd platgebeld en gemaild; Roan Borhem (29), kersverse directeur van Enginn, sinds 22 januari dé plaats waar startende duurzame, innovatieve ondernemers uit Nederland terecht kunnen voor ondersteuning en begeleiding bij het oprichten van hun bedrijf. Logisch, de in Hoofddorp gevestigde incubator biedt niet alleen fysieke ruimte om te ondernemen, maar onderscheidt zich ook met topbedrijven als founding fathers waarvan de CEO’s zelf starters expertise bieden en optreden als launching customer! ‘Enginn biedt een unieke kweekvijver waar locatie, werken, kruisbestuiving en netwerken centraal staan’, aldus Borhem. ‘Aanjagen en energie geven, mensen


starter? Op naar Enginn Haarlemmermeer en ideeën in beweging zetten, dat is waar Enginn voor staat.’ Eerder zette de jonge ondernemer met twee vennoten een groot, goedlopend detacheringbureau op en liet zichzelf uitkopen. Nu is het tijd voor een nieuw avontuur waar zijn talenten, ervaring en gedrevenheid goed tot hun recht komen. Zijn missie: start-ups een vliegende start en dito vervolg geven, zodat ze op termijn succesvol het incubatornest weer kunnen verlaten.

steuning te kunnen geven. Ook de oprichters en partners van Enginn zijn partijen van naam: Het duurzame, volledig Cradle to Cradle be-

drijvenpark in Hoofddorp Park 20|20 CV, Delta Development Group, KLM Royal Dutch Airlines, Rabobank

Ambities Enginn is niet zomaar een initiatief. Het is één van de incubators van Green Metropole, waarbinnen Syntens, Green IT, UvA, VU, New Energy Docks en Amsterdam Economic Board hun expertise, netwerk, partners en ambities op het terrein van duurzaamheid hebben gebundeld om ondernemers de juiste onder-


onderneem duurzaam! Regio Schiphol, Dura Vermeer BV, gemeente Haarlemmermeer, JAN Accountants & Belastingadviseurs BV, Smithuijsen, Winters & De Vries Advocaten en Stichting Urgenda. Nog geen twee weken na de lancering staan al acht geselecteerde startende ondernemers te trappelen van ongeduld om onder de vleugels van Enginn aan de slag te gaan. Met hen wordt inmiddels in een vergevorderd stadium gesproken over huisvesting binnen de incubator. Borhem: ‘We hebben als Enginn zwaargewichten in huis als CEO Coert Zachariasse


van ontwikkelaar Delta Development, die voor de gemeente Haarlemmermeer het Cradle to Cradle kantorenpark Park 20|20 ontwikkelt. Dit is het meest duurzame ondernemerspark van Nederland. Ons onderkomen is in het prachtige kantoor van Dura Vermeer dat grenst aan Park 20|20 in Beukenhorst-Zuid in Hoofddorp. Dit is een ideale plaats met een goede ontsluiting op onder meer Metropoolregio Amsterdam en Schiphol. Het Global Sustainability Solution Center is bij ons gehuisvest. Het is de eerste van drie toegepaste onderzoekscentra in de wereld gericht op duurzaamheid en innovatie die de Arizona State University heeft geopend om kennis te vergroten en ondernemers te versterken.’

Betrokken Bijzonder is dat alle founding fathers van Enginn niet alleen formeel betrokken zijn; ze staan ook allemaal voor de operationalisering en uitvoering van Enginn. Borhem: ‘Ze doen dit vanuit hun eigen betrokkenheid en ambities op het gebied van duurzaamheid. We bieden startende ondernemers een fysieke werkplek voor een bedrag per vierkante meter dat sterk onder het marktgemiddelde ligt; een paar honderd euro per maand. En ze kunnen zonder extra kosten bij onze founding fathers terecht voor coaching, ondersteuning en begeleiding. Zij stellen hun netwerk beschikbaar en zoeken naar klanten en investeerders en hebben dus echt een rol als launching customer.’

volledig gesloten en veilige cirkel waarvan de ondernemers binnen Enginn gebruik kunnen maken. Naast ondernemers die wij een kick-start gaan geven, zijn we ook duidelijk opzoek naar partijen die zich willen aansluiten binnen onze poule of partners.’

Tweede schil ‘Naast de bijdrage die de founding fathers en ikzelf leveren, stellen wij een tweede schil, poule of partners, samen van partijen die van waarde zijn voor de ondernemers binnen onze incubator’, vervolgt Borhem. ‘Te denken valt aan investeerders, kennisinstituten, communicatiebureaus, ontwikkelaars van logo en huisstijl. Hiermee creëren wij een

Enginn richt zich op duurzame, innovatieve en startende ondernemers. ‘Hiermee doelen we op startende ondernemers in de pre-commerciële fase, pas gestarte ondernemers, kleine ondernemingen die een snelle groei doormaken en op nieuwe bedrijfsmodellen van bestaande

A

‘Aanjagen en energie geven, mensen en ideeën in beweging zetten, dat is waar Enginn voor staat’


onderneem duurzaam! bedrijven met een focus op duurzaamheid’, legt Borhem uit. ‘Beginnende duurzame ondernemers hebben door de aard van de activiteiten waarop zij zich richten extra behoeften ten opzichte van reguliere startende ondernemers. Het gaat hierbij om een groot

D

‘Deelnemers van nu kunnen uiteindelijk de launching customers van de toekomst worden’ aantal complexe vraagstukken die belemmerend kunnen werken in de uitvoering van hun taken. Deze vraagstukken ontstaan door de nadruk die bij innovatieve producten en diensten ligt op het kennisintensieve aspect, de zich zeer snel opvolgende ontwikkelingen in duurzaamheid, nieuwe afzetmarkten waar de gevestigde grote partijen een


(ander) belang hebben en (gebrek) aan regelgeving. Dit werpt een ander licht op zaken rondom businessplanning, technologieontwikkeling, productbescherming, strategieontwikkeling, huisvesting, aantrekken van personeel, juridische en fiscale vraagstukken en financiering. Wij kunnen daarbij helpen.’ Selectie De eerste acht bedrijven zijn inmiddels door de selectie gekomen. ‘Eén van hen is een duurzame autowasserij die een methode heeft ontwikkeld om snel en zonder water auto’s schoon te maken’, aldus Borhem. ‘Ook zijn er twee bedrijven met elk een ander concept op het gebied van zonnepanelen. De één wil velden met zonnepanelen aanleggen voor mensen die zelf geen geschikt dak hebben. De ander levert, installeert en onderhoudt zonnepanelen voor huiseigenaren en bedrijven middels een op maat gesneden adviestraject, waarbij ze niet zelf in één keer een grote investering hoeven te doen. Daarnaast hebben we een ontwerper van duurzame sportkleding die een goed gevoel bij duurzame kleding koppelt aan betere sportprestaties. En dan is er een bedrijf

in duurzame schoenen, waarbij de grondstofleverancier (het dier dus) een duurzaam bestaan heeft genoten. En ander goed initiatief is die van een gameontwikkelaar die een toepassing bedacht om ouderen actiever te maken.’ Criteria Mensen die zich bij Enginn aanmelden worden niet beoordeeld op basis van eindeloze criteria van duurzaam ondernemen. Borhem: ‘ We kijken wat het initiatief kan betekenen voor duurzaamheid en innovatie binnen de Haarlemmermeer en haar grotere omgeving. Kunnen ze verschil maken! Daarbij spelen softskills als persoonlijke, emotionele en sociale en intellectuele vaardigheden een grote rol. Het gaat ons bij het

zoeken naar bedrijven die we kunnen begeleiden om kwaliteit niet om kwantiteit. Het lanceren van goede start-ups trekt automatisch weer nieuwe goede startups aan. En het mooie is: de deelnemers van nu kunnen uiteindelijk ook weer launching customers voor de deelnemers van de toekomst worden.’


onderneem duurzaam! Ongekend succes nieuwe WakaWaka Power via crowdfunding

25 mille gevraagd: opbrengst ruim

213.000 euro!

In mei komt ‘ie op de markt; de nu al ongelooflijk populaire WakaWaka Power, een solar ledlamp plus oplader. De opvolger van de WakaWaka Light, het veilige lampje voor gezinnen in de derde wereld die elektra moeten ontberen, is december 2012 geïntroduceerd met een speciale actie: voor elke verkochte Power wordt er een WakaWaka Light gedoneerd ten bate van de meer dan 1 miljoen Haïtianen die nog lijden onder de gevolgen van de aardbeving en andere natuurrampen van de afgelopen jaren. Via crowdfundingsite OnePlanetCrowd werd geld voor productie van de nieuwe lamp gezocht. De inzet: 25.000 euro. Dat was binnen 48 uur binnen. Zes dagen later werd vierhonderd procent van de doelstelling gehaald: meer dan een ton. Nu, met 213.592 euro aan financiering, is de crowdfun-


dingactie gestopt. Overigens werd er via het Amerikaanse Kickstarter nog eens 419.472 dollar binnengesleept! Met de WakaWaka Power kun je niet alleen zonenergie opwekken en omzetten in licht in het donker, ook kun je alle merken mobiele telefoons, tablets en praktisch elk ander apparaat met een USB-aansluiting opladen. Winkelprijs wordt naar verwachting 54,95 euro. In februari ontving de Power de internationale iF design award in de categorie Product Design. In november vorig jaar werd de Light bekroond met vier Accenture Innovation Awards in de categorieën technologie, energie en duurzaamheid. Ondertussen zijn er door middel van de actie 12.000 solar ledlampen aan

Haïti geschonken. Gebaseerd op een huishouden van gemiddeld vijf personen, betekent dit dat 60.000 mensen er nu veilig licht krijgen. Dit voorjaar worden de lampen geleverd. Op dit moment wordt onderzocht hoe de lampen zo goed mogelijk kunnen worden verspreid, zodat de donatie maximum impact behaalt. Virtuele fanbase Initiator Maurits Groen: ‘Crowdfunding heeft ons niet alleen financieel in staat gesteld om de productie daadwerkelijk te starten maar heeft ons ook supporters opgeleverd over de hele wereld en daarmee een virtuele fanbase gecreëerd. Hierdoor hopen en denken we dat we echt een mondiale introductie van onze

WakaWaka Power hebben kunnen realiseren zonder kosten te hoeven maken voor reclame en marketing. Eén van de factoren die een rol heeft gespeeld bij het grote succes van de crowdfunding/ introductie is dat mensen het sympathiek vonden dat ze – door zelf een Power te kopen – tegelijkertijd een nog steeds dakloos Haïtiaans gezin aan goed degelijk solar ledlicht hebben geholpen.’ www.getwakawaka.com

Onderneem duurzaam! schenkt, per verkochte advertentiepagina of advertorial, een WakaWaka solar ledlamp aan de foundation. Zelf een extra donatie doen of ook de WakaWaka Foundation structureel ondersteunen met collega’s of onderneming? Klik hier


Van Afval naar Omzet

Van Afval naar Omzet

Op de Creatieve Campus in Almere laat 1332AT oude producten opnieuw het Op de Creatieve levenslicht zien. In samenwerking met Campus in Almere laat oude producten opnieuw het onze partners maken we1332AT van afvalstoffen levenslicht nieuwe producten. Zo hebben we vanzien. oude In samenwerking met partners airbags en spijkerbroekenonze nieuwe tassen maken we van afvalstoffen weten te maken. Voor onze partners nieuwe producten. Zo hebben we van oude zoeken we altijd naar nieuwe toepassingen airbags en spijkerbroeken nieuwe tassen en denken we graag meeweten in uw proces, te maken. Voor onze partners of het nu gaat om uw restproduct een naar nieuwe toepassingen zoeken weof altijd zoektocht naar grondstoffen: en denken we graag mee in uw proces,

of het gaat om uw restproduct of een 1332AT maakt er watnuvan! zoektocht naar grondstoffen:

1332AT maakt er wat van!

Wilt u weten wat 1332AT voor uw business kan betekenen. Heeft u belangstelling voor onze producten of wilt u een eigen product laten ontwerpen en produceren, neem dan gerust contact met ons op. Bel 036-8200266 of stuur een email naar [email protected]

Wilt u weten wat 1332AT voor uw business kan betekenen. Heeft u belangstelling voor onze producten 1332ATofis wilt het productie-atelier van laten Campus4Talent. u een eigen product ontwerpen en produceren, neem dan gerust contact met ons op.

WWW.1332AT.NL

onderneem duurzaam! Opnieuw primeur voor Zaanstad met Smart Grid REloadIT

Tanken op het dak!

De gemeente Zaanstad had al het grootste elektrisch vervoer oplaadpunt van Europa. En heeft nu weer een primeur: Smart Grid REloadIT. Onder de noemer ‘Tanken op het dak’ introduceert de gemeente een slim energie netwerk waarbij gebruik wordt gemaakt van duurzaam opgewekte energie om het eigen elektrische wagenpark op te laden. Hierbij wordt de vraag en aanbod van energie op elkaar afgestemd. REloadIT biedt ongekende mogelijkheden en kan in de toekomst ook worden ingezet om energievraag en -aanbod van ondernemers en burgers slim te regelen. Een interview met Marcel Elswijk, directeur van EnergyGO, het Alkmaarse bedrijf dat de applicatie ontwikkelde.

Elswijk: ‘De gemeente Zaandstad heeft de ambitie om in 2020 energieneutraal te zijn. Zij investeert grootschalig in windenergie en zonnepanelen en is coördinator van het Europese project E-Harbours, waarbinnen acht partners in zes havensteden in de Noordzeeregio samenwerken om smart grids, duurzame energie en elektrisch vervoer te optimaliseren. Smart Grid REloadIT is onderdeel van dit EU-project en is een pilot die ons inzicht geeft in het optimaliseren van het verdienvermogen van flexibel laden van elektrische auto’s. We laten in Zaandam in het klein zien hoe de afstemming tussen productie en gebruiker zal functioneren.’ Slim Smart Grid REloadIT stemt de energievraag van de zestien elektrische Zaanse gemeentelijke dienstauto’s zo slim mogelijk af op het aanbod uit de duurzame energie die wordt opgewekt door zonnepanelen. Els-


Wethouder gemeente Zaanstad Robbert Linnekamp en Marcel Elswijk, directeur EnergyGO. wijk: ‘Het slimme netwerk houdt rekening met de laadperiode van de accu’s, de actieradius van de auto’s, het te verwachten gebruik ervan en de weersverwachting. Doel is om zo efficiënt mogelijk met de energiehuishouding om te gaan. Daarbij speelt de variatie in energiekosten ook een rol. De energieprijs is


Elkaaronderneem ont-moeten duurzaam om te ! ont-wikkelen...

TON

LEEUWRIK

Traint managementteams naar succes

Teamtrainingen Om elkaars kracht te ontdekken

Projecttrainingen Voor projectteams- & management

Management coaching Individuele ontwikkeling in teamverband

Hergebruik van aanwezig talent Gericht op blijvende team-ontwikkeling Afstand nemen om door te pakken Ont-moet mij op www.tonleeuwrik.nl of via 06 11 530 308

Heeft uw website nog wel de wind in de zeilen? Of trekt uw website online geen klanten aan? Vraag dan gratis onze vindbaarheidscheck aan!

koersvast*

28 * helpt je onderscheidend online nr. 2 - voorjaar 2013

sterk afhankelijk van vraag en aanbod. Terugleveren aan het net levert het hoogste rendement op bij een hoge energieprijs. Het slimme netwerk bepaalt naar aanleiding van de weersvoorspelling en de benodigde energie voor de accu’s daarom ook of teruglevering op een gunstig moment mogelijk is, zonder dat het gebruik van elektrische auto’s daarbij in het geding komt.’ App Voor ambtenaren van de gemeente Zaanstad betekent Smart Grid REloadIT dat zij van tevoren moeten aangeven dat ze een dienstauto willen gebruiken, wanneer ze dat willen en hoe de lang de rit is. Het systeem geeft vervolgens aan welke auto ze kunnen nemen. Via de website kunnen ze een auto reserveren. Op de app kunnen ze zien wie eerdere gebruikers waren en wanneer de volgende gebruiker hem nodig heeft. Ook wordt aangegeven wanneer iemand vergeet de auto bij terugkomst aan de oplader te doen.

werkt en welke problemen er eventueel nog moeten worden opgelost. Het is zo gebouwd dat het opschaalbaar is. In de toekomst kan de energie die wordt opgewekt door windmolens er bijvoorbeeld ook aan worden gekoppeld. Dat geldt eveneens voor zaken als het aansturen van gemalen. De mogelijkheden zijn legio en daar kunnen huishoudens en bedrijven in de toekomst ook van profiteren. Denk aan slimme netwerken die het gebruik van elektrische apparaten als wasmachines en afwasmachines koppelen aan de energie die wordt geleverd door zonnepanelen op het dak.’

Opschaalbaar Het slimme netwerk in Zaandam is geïntroduceerd op kleine schaal. Elswijk: ‘We gaan bekijken hoe het

www.koersvast.nl


onderneem duurzaam!

‘De gemiddelde CO2-uitstoot van een bruiloft is meer dan een heel huishouden jaarlijks produceert. Tijd voor verandering dus’, zegt Susan. ‘Wij hebben een CO2-rekenmodel ontwikkeld waarin we de uitstoot van alle activiteiten rond een bruiloft kunnen berekenen. Je kunt jouw uitstoot fors reduceren. Zelfs CO2-neu-


traal trouwen is een optie.’ Het onderwerp begon te spelen toen Susan (30) zomer 2011 ten huwelijk werd gevraagd. Zij en haar partner Jop woonden destijds in New York. ‘Ik hield me al tijden bezig met duurzaamheid. Ik heb zowel in Nederland als in New York in de klimaat- en energiewereld gewerkt.

Susan promoot en organiseert duurzame bruiloften - boek in de maak

Ecoweddings in opkomst

Vooral in New York werd ik heel erg geïnspireerd door alle groene ondernemingen die daar opereren. Het is heel anders dan in Nederland. Ook ecoweddingen zijn er ingeburgerd. Veel weddingplanners zijn gefocused op duurzame bruiloften. Jop en ik zouden in Nederland trouwen en het leek me heel leuk dat zo duurzaam

FOTO: FEMKE VAN DEN HEUVEL

Wie gaat trouwen, is in de regel druk met kleding, trouwlocatie, gasten, feest en bruidstaart. CO2-uitstoot van de ceremonie en alles wat erbij komt kijken, is wel het laatste waar een aankomend echtpaar aan denkt. Althans, zo ging het lange tijd. Ook in de conservatieve bruidsindustrie is verandering gaande. Susan Overakker, oprichter en weddingcoach van Duurzame Bruiloft, stapte als eerste in Nederland in maatschappelijk verantwoorde bruiloften. Om een groter publiek te laten kennismaken met duurzame bruiloften werkt ze aan een boek met adressen en tips. Eind van dit jaar moet het uitkomen.

mogelijk te doen.’ Susan en Jop verdiepten zich in verduurzaming van bruiloften en maakten een plan voor hun eigen ecowedding die in de zomer van 2012 plaatsvond. Natuurlijk kwam er elektrisch vervoer als trouwauto in de vorm van een opzien barende Tesla. Feestlocatie werd De Kas in Amsterdam,


Studiezaal

BUITENWERKPL A ATS AMSTERDAM

Zicht op De Buitenwerkplaats

Onze flexwerkplekken zijn tijdelijk gratis. Wij geloven dat er ruimte nodig is voor reflectie en optimisme, juist nu.

STARNMEERDIJK 6

INFO @ BUITENWERKPL A ATS.NL

14 8 8 AG STARNMEER

W W W.BUITENWERKPL A ATS.NL

een restaurant dat alleen lokale, voornamelijk biologische producten serveert. De trouwringen werden gemaakt van oude gouden sieraden van familie. ‘Zo kregen ze niet alleen een duurzaam, maar ook persoonlijk tintje’, aldus Susan. Digitale uitnodigingen, een tweedehands trouw japon en lokale, biologische bloemen van de koude grond completeerden het duurzame feest. ‘We hebben heel erg gelet op energieverbruik. Om nog meer CO2-uitstoot te compenseren, vroegen we als cadeau aanplant van bomen.’ Met het organiseren van hun eigen bruiloft, ontstond het idee om als onderneming in duurzame bruiloften van start te gaan. Susan: ‘Het was een logische stap. We hadden ontzettend veel informatie verzameld, bovendien was een eigen bedrijf goed te combineren met onze baby en hadden we ontdekt dat het een gat in de markt is.’ Naast het geven van informatie, onder andere middels het door Jop ontwikkelde rekenmodel dat van elke activiteit de CO2-uitstoot duidelijk maakt, maar ook over adressen voor houten ringen en duurzame locaties, kan Susan worden ingezet als weddingcoach. ‘Ik word regelmatig benaderd door weddingplanners die het concept willen overnemen’, zegt ze.

‘Ik juich dat enorm toe. Hoe meer duurzame bruiloften er komen in Nederland, hoe beter! Je ziet dat ecoweddings in opkomst zijn. Ik weet zeker dat we hier in de toekomst helemaal naar toe gaan.’ www.duurzamebruiloft.nl

waarom duurzaam trouwen 1. Een goed begin – de bruiloft – is het halve werk voor een duurzaam huwelijk 2. Milieuwinst door te kiezen voor duurzame producten en diensten en overvloed te vermijden 3. Stimulering van de lokale leveranciers van groene producten en diensten 4. Steunen van de sociale zaak, lokaal en internationaal 5. Samen bewust duurzaamheid ontdekken voor je bruiloft en een gezamenlijk doel vormen voor bewust leven na je bruiloft 6. Groen visitekaartje: samen commitment tonen voor een wereld in balans aan vrienden en familie 7. De stijlvolle en unieke kant van duurzaamheid laten zien: groen trouwen is hip, hot en net zo elegant 8. Geld besparen 9. Gezond 10. Expressie van persoonlijke waarden


onderneem duurzaam!

N M U L O C

GROEN n e m o o K brengt leven in een n h Jo betere gezondheid

‘ John Koomen is oprichter en eigenaar van het gelijknamige hoveniersbedrijf in Wognum. Koomen begon een kwart eeuw terug als eenmansbedrijf. Nu werken er 25 vaste medewerkers in de divisies landschapsarchitectuur, tuinen, dak- en geveltuinen en groenprojecten. In 2010 werd het bedrijf uitgeroepen tot (eerste) Duurzaamste Hovenier van Nederland. Het jubileumjaar 2013 staat in het teken van tal van initiatieven en activiteiten, waaronder een scholenproject. Onder het motto’ Groen móet: voor mens en milieu!’ brengt Koomen zijn visie onder een brede aandacht.


Deze week sprak ik een geestelijke die voor het verwerken van een burn-out naar Rome was gereisd. Terugtrekkend in een klooster, pratend met collega’s, lopend door de gangen van het Vaticaan, overdenkend hoe de burn-out te boven te komen en zijn leven weer richting te geven. Het verliep moeizaam tot hij om verder los te laten andere plekken in Italië ging bezoeken. Hierdoor kwam hij in aanraking met de natuur. Wandelend, genietend van de zon en de fraaie uitzichten zag hij in dat de natuur zich niet gek liet maken. Rustig groeiend, meegaand met de seizoenen, planten wiegend in de wind vanaf een vaste standplaats, af en toe anticiperend na een heftige regenbui of extreme droogte. De natuur, zag hij, kwam er altijd weer bovenop. Daar lering uit trekkend toog hij weer richting zijn parochie om zijn werk, met deze nieuwe opgedane kennis, te hervatten. Zijn letterlijke bewoordingen over deze ervaring waren: ‘De natuur heeft mij er weer bovenop geholpen.’

Deze woorden sterkten mij in mijn gedachten met waar wij van John Koomen mee bezig zijn. De mensen het besef bijbrengen dat groen rust geeft, stress vermindert, vandalisme tegengaat, kinderen met ADHD tot uitstekende leerprestaties brengt en uw medewerker beter laat presteren. Zelfs patiënten die in een ziekenhuis in een groen gebied zijn opgenomen, worden eerder ontslagen dan zij die in een ziekenhuis in een stedelijke omgeving verblijven. Dat is niet mis!! Wij mogen werken met die natuur. Wij hebben de kennis om het groen op de juiste wijze in te richten. Of dat nu binnen, buiten, op een dak, tegen een gevel of gewoon bij u achter in de tuin is. Dit allemaal esthetisch en bouwkundig verantwoord omdat de juiste specialisten daaraan werken.


onderneem duurzaam!

Duurzaamheid is in. U bent daarin geïnteresseerd. Niet voor niets leest u dit digitale tijdschrift. Wij


als duurzaamste hoveniersbedrijf van 2010 kunnen met u meedenken om uw bedrijf beter te laten presenteren en hier veel voordeel uit te halen. Tal van milieuoplossingen heeft de natuur zelf in de hand. Hergebruik van materialen (C2C), toepassen van olivijn, gebruik van Europese hardhoutsoorten, enzovoorts helpen u de footprint van u en uw bedrijf te verkleinen. Uw tuin renoveren met hergebruik van aanwezige materialen hoeft echt niet zoveel te kosten, dus wat houdt u tegen??!!

‘

Voor ondernemingen kan het zeer interessant zijn om hun dak te laten begroeien. Naast het feit dat u laat zien dat u milieubewust bezig bent en mede daarom maatschappelijk verantwoord onderneemt, vangt u fijnstof op, koelt u uw kantoren tot wel vijf graden koeler (energiebesparing tot wel tien procent), bindt u CO2, gaat uw dakbedekking drie keer zolang mee, is het geluidswerend, helpt u mee de wateroverlast te beperken en is het uiteraard esthetisch veel fraaier dan een zwart bitumen dak. Veel gemeentes subsidiëren groendaken maar ook kunt u onder andere via de VAMIL-Regeling besparen op uw investering. Is het dak van uw gebouw sterker en voldoende groot, dan gaat ook het meervoudig ruimtegebruik meetellen. Goedkope vierkante meters dus!! Parkeerdek, lunchplaats voor uw personeel (denk aan de vorige alinea), sportplaats of wat dan ook. Het dak biedt vele mogelijkheden.

Ik wens u een goede gezondheid en veel tuingeluk. John Koomen www.john koomen.nl

37


onderneem duurzaam! ‘Polderhoen is biologische kip, niet veel duurder dan de kiloknaller, wel duurzamer’

Missie: gasten langzaam maar zeker

bewust

Stroming eten & drinken. De toevoeging achter de naam van de uitspanning in het vernieuwde hart van Heerhugowaard is net zo duidelijk en simpel als de filosofie van uitbaters Wout Schröder (35) en Kirsten Zoetelief (36). Producten uit de buurt, zoveel mogelijk biologische maaltijden en andere duurzame elementen in de bedrijfsvoering. Een interview met een gepassioneerde horecaman voor wie permacultuur, het groener maken van zijn leefomgeving en het langzaam maar zeker bewust maken van zijn klantenkring de gewoonste zaak van de wereld is.

Streekproducten Nog geen twee jaar terug openden Schröder en Zoetelief hun nieuwe restaurant. ‘Ambitieus? Behoorlijk ja’, beaamt Wout hun stap in crisistijd. ‘We runden al tien jaar een bedrijf in Callantsoog. Eerst een laagdrempelige brasserie, die we rigoureus verbouwd hebben tot een groter restaurant met een duurzame insteek.


Een kleine twee jaar geleden zijn we Stroming in Heerhugowaard begonnen. Heerhugowaard heeft de grootste energieneutrale wijk ter wereld. We vonden daar een duurzaam restaurant goed bij passen. We proberen met zoveel mogelijk biologische en streekproducten te werken. We halen de producten zo dichtbij mogelijk. Mijn meeste leveranciers ken ik. Ik ga bij hen langs en informeer wat zij hun dieren te eten geven. Zo check ik de produc-

maken

ten die ik in de keuken verwerk. Ik ben gek op wild. Ik heb een jager die perfect schiet. Hij weet wat de sterkste reeën en zwijnen zijn en laat die lopen om de wildstand op peil te houden. Wild heeft een hartstikke mooi leven gehad. Wild heeft honderd procent minder stress, wordt niet vetgemest, wordt niet vervoerd, noem maar op. Een geweerschot en het is gedaan. Als je

daar kleine stukjes van eet, dan ben je lekker bezig.’ Het moest simpeler Heerhugowaard bleek in juni 2011, de opening van Stroming, nog niet helemaal klaar voor een restaurant als dat van Wout en Kirsten. ‘We zijn op een redelijk hoog niveau van start gegaan. Maar dat bleek een grotere drempel dan verwacht. Mensen herkennen geen kalfslende. De kalfsbiefstuk was het best lopende gerecht van de kaart, puur omdat het een bekende vleessoort is. De grootte van de kaart viel het publiek tegen. Maar als je echt alles vers bereidt, dan kun je geen twintig verschillende hoofdgerechten aan-


onderneem duurzaam!

PUUR

T URANijk

RESTA

H’eerl

WEEK! uit eten

RD

MINEE

GENO

titel Vo or de

er n Ne d ant va

taur te Res ‘Puurs

13’ land 20

ING STROMowaard g

rhu in Hee

blauw lgisch hun off, Be k nog Lindenh boer en oo oog vo or el van de n de e kalf ht, zo ve n of va sconn ame, en tui veel aandac en Ga eig ng n, aa k op uit r varke de kij isch, zo enten in een ‘‘Schage Texel, gro veel bio log t alles or het lef en da uit us vo fir. Zo hart. En rund waterke vanuit hun geving. Appla Mulder eigen zo om kkie re en elegante sten.” - Ma het pu dse en en Kir eigentij n Wo uter va koken ------

----------------- lder Mu Makkie acteur ed Ho ofdr io us. delic

----------------- ijssen Th lis t Jeroen jo urna Culinair ouw Tr

------------ Zuil Martine acteur ed Ho ofdr Horeca Misset

Genomineerd voor de titel Puurste Restaurant van Nederland 2013. Verkozen tot de vijf beste restaurants van NoordHolland tijdens de DiningCity restaurantweek 2012.

bieden. Onze conclusie was dat het simpeler moest. Carpaccio zouden we moeten aanbieden. En saté. In ons geval natuurlijk wel carpaccio van Waddengoudvlees en saté van scharrelvarken, maar toch. Het heeft pijn in mijn hart gedaan. Dat onderscheidende deel, bijzondere gerechten, waren we kwijt. Maar het werkte wel.’


Eigen oogst Desondanks heeft het duo met Stroming een groot allround bedrijf neergezet waarbij alle ins en outs een duurzame insteek hebben. Werk en privéleven zijn daardoor geheel verweven. Wout: ‘Twee jaar terug had ik nog een volkstuin. Daar kreeg ik te weinig tijd voor. Thuis doe ik aan permacultuur. Ik heb fruitbomen en gewassen. Ik heb alleen al tien soorten munt. De oogst

verwerk ik in onze gerechten. Volgend jaar wil ik ook kruiden in plantenbakken bij het restaurant zetten. Ja, het zou het mooiste zijn als het restaurant omringd wordt door gewassen. Maar dat is hier in stedelijk gebied niet mogelijk. Ik zou ervoor kunnen kiezen om middenin de bossen te gaan zitten en honderd procent duurzaam te zijn, maar dan bereik ik veel minder mensen dan hier.’ Bewustwording Met tal van bijzondere activiteiten, zoals ‘proeven in het donker’ (hiermee probeer ik vooroordelen uit te schakelen), kookworkshops en middagen voor kinderen, roert Stroming zich actief in de regio. In samenwerking met gewichtsconsulente Bea Pols (Bea’s Afslankmethode) leert Wout mensen in twee uur hoe je een maaltijd kunt bereiden en krijgen de deelnemers tips over gezonde voeding. ‘Langzaam bereik ik mijn doelgroep’, zegt Wout. ‘Ik wil mensen duidelijk maken dat een polderhoen een biologische kip is. En dat die niet veel duurder is dan de kiloknaller, wel duurzamer. Met veel informatie op de menukaart, uitleg van ons team en kennismaking met

producten uit de buurt, wil ik onze gasten bewuster met eten & drinken laten bezig zijn.’

Stroming eten & drinken, Coolplein 6, Heerhugowaard www.restaurantstroming.nl

PERMACULTUUR Permacultuur is het bewust ontwerpen en onderhouden van ecosystemen die de diversiteit, stabiliteit en veerkracht van natuurlijke ecosystemen hebben. Het is de harmonische integratie van landschap en mens, waarmee voedsel, energie, beschutting en andere materiële en nietmateriële zaken op duurzame wijze geproduceerd worden. Permacultuur werkt met de natuur mee in plaats van ertegen in en probeert daarmee een maximum aan productie met een minimum aan energie te bereiken.


adviseert, onderzoekt en ontwikkelt slimme energie-efficiënte producten en diensten. EnergyGO is een jonge en ambitieuze onderneming die innovatieve producten en diensten ontwikkelt voor de verduurzaming van onze maatschappij. Het team van EnergyGO heeft een uitgebreide ervaring op het gebied van meetsystemen in gebouwen en elektrische auto’s, het ontwikkelen en implementeren van intelligente meet- en regelstrategieën (Smart Grids) en onafhankelijk energieadvies aan overheden en bedrijven.

ontwikkelen EnergyGO

ontwikkelt

en realiseert voor de gemeente Zaanstad, het Zaanse smart Grid ReLoadIT.

ReLoadIT

is

een web based beheer, Adviseren

Duurzaam

renoveren van computerruimtes

EnergyGO adviseerde na een ‘quick

optimalisatie en visuali

scan’ het provinciehuis Den Bosch, een

satie tool voor elektrische auto’s en de gemeentelijke

slim installatieconcept met een laag

duurzame energie opwekking. Het smart grid voorspelt

energiegebruik voor hun computerruimte.

de zonne-energie opwekking en stemt dat af met de

Het installatieconcept wordt momenteel

acculaadvraag van de elektrische auto’s. Op basis van

gerealiseerd.

deze voorspelling, besluit het smart grid zelf de zonne

EnergyGO adviseert momenteel PGGM

stroom te verkopen, dan wel in de accu’s te stoppen of

middels energiemonitoring, enkele ver

zelfs, de laadvraag in tijd te verschuiven.

duurzamende business cases.

onderzoeken

GreenIT Amsterdam, drie bedrijfseconomische busi

ness cases om bestaande datacenters en computer

[email protected] • Schermerweg 43 • 1821 BE ALKMAAR

EnergyGO onderzoekt en berekent voor de Stichting

Niels Sijpheer Bart Roossien Marcel Elswijk

CONCEPT VERSIE Januari 2013 Werktitel: Duurzaam renoveren van computerruimtes

ruimten energiezuiniger te maken.

www.energygo.nl

onderneem duurzaam! Jan van Betten mobiliseert ruim 28.000 consumenten met duurzaam platform Nudge

‘Jan

als jij het nu zo

wat ga jij er dan aan doen?’

Kleine zetjes in een duurzame richting kunnen daadwerkelijk iets veranderen. Ze kunnen in no time uitgroeien tot een landelijk bekend project waar honderden of duizenden mensen aan bij willen dragen. Jan van Betten laat met Nudge zien dat het kan! Als directeur van Reed Elsevier in Duitsland leefde hij een leven van vergaderen, maanden kwartaalrapporten, groeistrategieën, winst genereren en alles wat er bij het leiden van een groot bedrijf komt kijken. Totdat Jan van Betten enkele jaren geleden werd gegrepen door de uitdaging waar de wereld voor staat: de aarde leefbaar houden voor de generaties na ons. Hij gooide het roer radicaal om en richtte Nudge op, een consumentenorganisatie die de samenleving van onderaf verduurzaamt. ‘Het idee achter Nudge is dat we met kleine zetjes daadwerkelijk iets


goed weet,

veranderen’, vertelt Jan van Betten. ‘Als het er maar heel erg veel zijn. Sommige nudges geven we zelf, bijvoorbeeld door een evenement of congres te organiseren. Daarnaast hebben we een forum ingericht, Broedplaats, waar iedereen een eigen plan of suggestie kan presenteren. We maken het mogelijk om die ideeën ook daadwerkelijk uit te voeren. Dat doen we door onze Nudgers zoveel mogelijk te faciliteren. Zo kan een klein, geïsoleerd idee in no time uitgroeien tot een landelijk bekend project waar honderden of duizenden mensen aan bij willen dragen.’ Inmiddels hebben meer dan 28.000 Nederlanders via de site van Nudge laten weten dat zij vinden dat het duurzamer kan in Nederland. Eigenlijk gaat dat Jan van Betten nog te langzaam. Hij streeft naar meer, veel meer. Want hoe groter de groep mensen die Nudge omarmt, hoe effectiever zijn organisatie kan zijn. ‘Ik zit nu al bij grote bedrijven aan tafel

om over duurzame projecten te praten’, zegt hij. ‘Maar met 50.000 Nudgers kan onze organisatie nog veel meer impact hebben!’

M

Hoofd leegmaken Het idee voor Nudge werd geboren in de Beierse wouden, een plek waar Jan van Betten als directeur van

‘Mensen als Jacqueline Cramer en Herman Wijffels bleken net zo enthousiast als ik en sloten zich aan’ Reed Elsevier zakelijke dilemma’s overdacht of zijn hoofd leeg maakte. Gesprekken met een Duitse

45


onderneem duurzaam! Meet de duurzaamheid van wat je koopt Samen met Greenpeace, Kessels Kramer en de internationale vakbond ITUC ontwikkelt Nudge QuestionMark. De app biedt de consument informatie over de duurzaamheid van duizenden producten. Door ze te scannen met de QuestionMark app wordt inzichtelijk hoe de producten scoren op het gebied van gezondheid, milieu, dierenwelzijn en arbeidsomstandigheden. Jan van Betten: ‘Het is mijn droom dat we hiermee kinderarbeid uit de wereld kunnen helpen. En ook dat een productmanager voortaan niet meer trots is op zijn marktaandeel, maar op de hoge score op QuestionMark. Zou het niet geweldig zijn als ieder bedrijf ernaar streeft om een tien te halen?’

buurman die als kleine boer zijn hoofd boven water probeerde te houden, zette hem aan het denken. ‘Vroeger leverden boeren ons vlees en


melk. Die rol is overgenomen door groothandels, coöperaties en supermarkten. We hebben megastallen, Q-koorts en incidenten als Chinese melk met gif. En de hoofdvraag in onze maatschappij is: hoe kan ik het meeste verdienen voor mijn shareholders? Is dat wat we echt willen? Stel dat je de wereld weer wilt gaan voeden op kleine schaal? Hoe krijg je dat voor elkaar? En kan dat? Het gaat ten koste van veel grote belangen. Hoe ga je daarmee om? Zo werd ik geconfronteerd met de eerste dilemma’s van duurzaamheid en ging me er verder in verdiepen.’ Tijdens zijn zoektocht naar informatie kwam Jan van Betten voor het eerst in aanraking met de Club van Rome en las boeken als ‘End of poverty’ van Jeffrey Sachs. ‘Het was allemaal nieuw voor mij; De klimaatcrisis, financiële crisis, morele crisis, bevolkingsgroei, de toenemende schaarste aan fossiele brandstoffen… En ik vond, ik moet mijn steentje bij gaan dragen!’ Hij begon met het geven van korte lezingen voor familie en vrienden. ‘Wat ik had ontdekt, zou wel eens voor veel meer mensen nieuw kunnen zijn’, zegt hij. ‘En inderdaad, velen uit mijn omgeving hadden er ook geen idee

van wat er in de wereld aan de hand is. De reactie die ik kreeg was vooral: ‘Jan als jij het nu zo goed weet, wat ga jij er dan aan doen?’ Ze hadden gelijk. Ik maakte in die tijd kennis met vertegenwoordigers van Utopia in Duitsland, een organisatie die eraan werkt dat er van onderuit de samenleving duurzame initiatieven ontstaan. Toen is het idee geboren om zoiets in Nederland ook op poten te zetten. Want natuurlijk zijn er al talloze initiatieven en ideeën om de samenleving en economie te verduurzamen, maar wat vaak ontbreekt zijn financiën en samenwerking. Ik wilde een soort bouwplaat creëren. Allerlei mensen bouwen aan nieuwe ideeën of producten en die zetten we neer als één geheel.’ Delen Als je een droom hebt of ideaal, durf het te delen en maak het zoveel mogelijk bekend. Dat is het motto van Jan van Betten. En op die manier kwam Nudge uiteindelijk ook tot stand. ‘Ik heb honderden gesprekken gevoerd’, vertelt hij. ‘Met bankiers, marketeers, politicologen, gedragswetenschappers, ecologen, de consumentenbod, ANWB, noem maar op. En zij verwezen me weer door

naar anderen die meehielpen met nadenken over de organisatie die ik voor ogen had. Via via ben ik met interessante koplopers in contact gekomen die ik graag binnen wilde halen voor het bestuur en Raad van Advies van de op te richten organisatie, zoals Jacqueline Cramer en Herman Wijffels. Ze bleken net zo enthousiast als ik en deden mee. Ook grote bedrijven als Liander, Ac-

A

‘Als je een droom hebt of ideaal, durf het te delen en maak het zoveel mogelijk bekend’ centure, Greenchoice, ING, Le Perron en Hill & Knowlton wilden graag meewerken en zijn partner geworden. Ik heb het aangepakt als een puzzel. Heb mijn idee stukje bij beetje met de juiste mensen ingevuld. En het is gelukt. De puzzel staat er en wordt steeds groter.’


onderneem duurzaam! Bruisend Nudge is bruisende organisatie geworden waar inmiddels zeven jonge, enthousiaste mensen werken. Heel veel mensen en initiatieven zijn door Nudge verbonden, versterkt en versneld. Een goed voorbeeld daar van is het project Plastic Whale. Jan van Betten: ‘Het idee was om een boot te bouwen van plastic afval uit de Amsterdamse grachten en daarmee door Amsterdam te varen. Aan de actie OudAmsterdamsch Plastic Visschen, waarbij met boten zoveel mogelijk plastic uit de Amsterdamse grachten werd gehaald, deden meer boten mee dan aan de Gay Parade, fantastisch! De bouw van de boot start binnenkort.’

Ook de door Nudge georganiseerde Nudge Leadership Challenge is erg succesvol. Jan van Betten: ‘Leiderschap is leuk, als er nog iets te leiden valt. Met dat idee in ons achterhoofd hebben we een uitdagende contest bedacht, waaraan 120 jonge high potentials tussen de 20 en 30 jaar meededen. De vijf winnaars verdienden de titel ‘Best Young Leaders in Sustainability 2012’. Ze mochten meedoen aan het Nationaal Sustainability Congres en werden uitgenodigd voor een interactieve sessie bij de SER om hun visie te delen op een duurzame toekomst en input te geven voor het Nationale Energieakkoord voor duurzame groei. Begin maart van dit jaar begonnen ze een reis naar de Noordpool met als missie een plan te ontwikkelen om in Nederland hernieuwde urgentie en daadkracht te creëren rond het thema klimaatverandering. Het plan wordt gepresenteerd aan een afvaardiging van de Tweede Kamer en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven. Ook dit jaar houden we weer een Leadership Challenge.’ ChangeMaker Het nieuwste project van Nudge is ChangeMaker. Jan van Betten ’Het is een nieuwe, unieke methode om or-


Word vriend van Nudge! Samen brengen we een duurzame samenleving sneller dichterbij, dat is het motto van Nudge. En wie is het daar niet mee eens? Als Vriend van Nudge kun je een concrete bijdrage leveren. Via een Vriendendienst, in de vorm van producten, diensten of uren, draag je bij aan een van de projecten uit de community. Zo wordt samen een veel grotere impact bereikt! Verbinden, versterken en versnellen van waardevolle duurzame initiatieven is de corebusiness van Nudge. In haar contacten met consumenten, bedrijven en overheden komt Nudge enorm veel goede initiatieven tegen. Het liefst geeft de organisatie ze allemaal een flinke nudge (zetje), maar dat kan Nudge niet alleen. Elk stapje telt. Daarom is de expertise van bedrijven goed te gebruiken. Groot of klein, dat maakt niet uit, elk stapje telt. Nudge zorgt dat de bijdrage van bedrijven gekoppeld wordt aan een project uit de Nudge community. Zo wordt er samen voor gezorgd dat er nog meer projecten gerealiseerd worden. Met een jaarlijkse bijdrage geven Vrienden van Nudge invulling aan de duurzaamheidsdoelstellingen van hun organisatie én die van Nudge. Naast een Vriendendienst gaat het om een relatief klein geldbedrag dat vooral zal dienen om de projecten ook daadwerkelijk te kunnen managen en de Nudge infrastructuur te ondersteunen. Vrienden van Nudge krijgen concrete dingen terug. Een persoonlijk profiel op de Vrienden van Nudgekaart bijvoorbeeld, vermelding op de Vrienden van Nudgepagina, activatie van vriendschap op social media, toegang tot vier business bijeenkomsten voor inspiratie en netwerken, gratis deelname aan NudgeLive en entreekaarten voor NudgeLive. Nieuws en events van Vrienden van Nudge die leuk zijn om te melden worden met alle Nudgers gedeeld. Daarnaast mogen Vrienden van Nudge het speciale Vriendenlogo gebruiken. Het kan online en op drukwerk gebruikt worden om de samenwerking met Nudge te laten zien. Zo is het zichtbaar voor consumenten dat een bedrijf een zetje geeft aan duurzame projecten.


onderneem duurzaam! ganisaties te ondersteunen. Bedrijven en organisaties stellen samen met de community van Nudge duurzame doelen en realiseren ze. Er is plek voor acht bedrijven in dit traject. We helpen de organisaties om hun duurzame ambities in vijf tot acht heldere doelstellingen te vertalen. Vervolgens leggen we

de verbinding tussen de organisatie en de samenleving, zowel online als offline, om feedback te generen. De opgeleverde suggesties, kennis en tips worden gestroomlijnd in een inspirerende kick-off workshop. Hierna wordt de community van Nudge ingezet en gezorgd voor een constante interactie tussen organisatie en community over de doelstellingen en het realiseren ervan. Doel van dit bruisende proces is om na zes maanden de ambities te hebben behaald. Natuurlijk wordt dit gevierd met alle betrokkenen en worden de resultaten gecommuniceerd, onder andere via de media. De bedrijven dienen als voorbeeld voor andere bedrijven. En alle deelnemers dingen mee naar de titel ‘ChangeMaker van het jaar’.’ Samenwerking Op de site van Nudge zijn nog veel meer grote en kleine projecten en ideeën te vinden van consumenten, maar ook van bedrijven en andere organisaties die bijdragen tot verduurzaming van Nederland. Jan van Betten: ‘Om consumenteninitiatieven te versnellen zoeken wij de samenwerking met onderwijs, wetenschap, overheid en het bedrijfsleven. En voor duurzame initiatieven vanuit


overheden of ondernemers zoeken we consumenten die deze producten of diensten een kans willen geven’ Nudge is inmiddels haar derde jaar ingegaan. Jan van Betten is niet ontevreden over wat er tot nu toe is bereikt. ‘Je ziet dat steeds meer mensen accepteren dat er een verandering aan de gang is. En ze gaan het omarmen’, zegt hij. Zelf kan hij zich

zet een

niet voorstellen dat hij ooit nog iets anders gaat doen. ‘Nudge is veruit het leukste en meest inspirerende dat ik ooit heb gedaan.’ www.nudge.nl

stip !

Nudge wil verder groeien, omdat de kracht in het aantal Nudgers zit. Je kunt Nudge helpen door een groene stip te zetten op de webpagina van de organisatie en anderen te vragen om hetzelfde te doen. In twee jaar tijd doen er al meer dan 28.000 mensen mee. Elke Nudger levert op zijn eigen manier een bijdrage, bijvoorbeeld door kennis te leveren, tips te geven op de Broedplaats, tijd te investeren in een project of simpelweg door een stip te zetten. Hoe meer stippen, hoe meer impact! Meer info? Kijk op www.nudge.nl


onderneem duurzaam!

WIN een weekend weg in een honderd procent energieneutraal

vakantiehuis! Tussen Den Helder en Wieringen staat op ruim 2.000 vierkante meter in een oase van rust en ruimte een prachtige, pas gebouwde, zespersoons energieneutrale vakantiewoning. De ideale plek om eens lekker tot rust te komen en te ervaren hoe het is om in een huis te verblijven dat is voorzien van de laatste technische snufjes op gebied van energiebesparing en -opwekking. De vakantiewoning staat

midden in de natuur en is omgeven door bollenvelden. Een heerlijk gebied om met de fiets te verkennen. De grote tuin is ruim voorzien van bomen, waaronder hoogstamfruit en hazelnoten en drie waterpartijen en grenst aan een van de mooiste viswaters van Nederland, waar zelfs het ijsvogeltje rond vliegt. De prijs wordt u aangeboden door Pieter Jan Duinveld van Ranzijn Installatie.

Uitslag vorige prijsvraag

De vraag Wie schreef het boek ’Helden uit Noodzaak’?

A. Jan van Betten B. Jan Rotmans C. Paul Gilding Mail het juiste antwoord naar: [email protected]

Hoe luidt de top drie van de Duurzame top 100 van Trouw 2012? Die vraag werd massaal (goed) beantwoord door de lezers van de eerste uitgave van Onderneem Duurzaam! Het antwoord was A: 1 Marjan Minnesma, 2 Paul Polman, 3 Maurits Groen. De prijsvraag is gewonnen door:

Kees Borst, Heiloo

Hij wint een overnachting in een authentieke yurt van Texel Yurts op Waddeneiland Texel. Gedurende twee dagen staan er twee elektrische scooters van Bike Totaal Texel voor hem en zijn reisgenoot klaar. Van harte gefeliciteerd! Redactie Onderneem Duurzaam!



onderneem duurzaam!

N M U L O C

‘

Zit jij in de wereld of zit de wereld in jou? Ik weet het antwoord. En dat antwoord vertelt ook direct hoe ik tegen duurzaamheid aankijk. Als we de niveaus van communicatie nemen: omgeving - gedrag - vaardigheden - waarden en overtuigingen - identiteit en spiritualiteit, dan is het op het niveau van vaardigheden hoe wij met duurzaamheid hebben om te gaan. Oftewel: heel praktisch. Dit betekent: recycling, duurzame technieken, windmolens, groene energie ontwikkelen, enzovoort. Daarna volgt de vraag hoe je hier verder mee omgaat.


r e o B e d e k u o B

jij in de wereld of zit de wereld in jou? Zit

Dat heeft te maken met jouw persoonlijke waarden en overtuigingen. Zij bepalen wat jou (onbewust) motiveert om aandacht aan zaken te besteden. Heb jij geen of weinig interesse in wat er verder met onze planeet gebeurt, dan zul je je weinig tot niet inzetten voor ons milieu en dat zal zich in jouw gedrag uiten. Zijn het milieu en de gevolgen van ons handelen voor jou heel belangrijk, dan zal jouw gedrag er ook naar zijn. Morris Messi, een ontwikkelingspsycholoog, zegt: ‘jij bent die je was toen je tien was’. Dit in combinatie met de systemische uitspraak: ‘als je wilt weten hoe het met de kinderen gaat, kijk naar de relatie van de ouders’. Zo kunnen we snappen dat duurzaamheid begint bij de ouders en vervolgens bij de bewustwording van de kinderen. Met dit als uitgangspunt zal er in mijn beleving in de opvoeding en op scholen veel meer aandacht voor dit

belangrijke thema moeten zijn. Als belangrijke mensen al komen met de visie dat ‘de grondwetten van de westerse wereld in het geding zijn’ dan staat de klok op vijf voor twaalf. We zijn al veel te lang bezig onze natuurlijke bronnen uit te putten. Zo gaat het de verkeerde kant op met onze planeet. De aarde wordt langzaam maar zeker een vuilnisbak, zwevend in een griezelig koud heelal. Nieuwetijdskinderen Is het allemaal negatief? Nee, gelukkig niet. Er is een stroming die zich bezighoudt met de ontwikkeling van de Nieuwe Economie. In deze economie wordt meer rekening gehouden met de mens en haar natuur. We gaan meer van een ik-cultuur


onderneem duurzaam!

Meer over Bouke de Boer: www.boukedeboer.nl of www.ntinlp.nl


Daarom nog maar even een paar confronterende vragen. Hoe gaan wij met de wereld om? Hoe gaan wij met de natuurlijke bronnen om? Hoe verzorgen wij de wereld? En waarom zou het je een zorg zijn?

Leef-tijd Om dat laatste duidelijk te maken gebruik ik in dit verband graag een metafoor. Stel nu dat jij je leven kunt zien als een brandende kaars. Hoe staat het met de leef-tijd van die kaars? Hoe brandt die kaars? Rustig, of staat hij/zij te flakkeren? Dan een andere interessante vraag: hoe voed jij deze kaars? Ik kijk dan naar de essentiële energie: eten en drinken. Bestaat jouw voeding elke dag uit patat met bier, dikke lappen vet vlees, veel koffie, alcohol of suikerdrankjes? En wat doe jij met je fysieke kwaliteiten? Bij je geboorte heb je een machtig instrument meegekregen dat je op allerlei manieren kunt trainen. Maar wat doe je ermee? Besteed je meer aandacht aan je glimmende auto dan aan je eigen lichaam? Koop je dure benzine en goedkoop voedsel voor jezelf? En ben je ook al jaren met geweldige voornemens bezig om te gaan sporten en af te vallen? Nog een aanname: als elk individu twee tot drie keer per week aan fitness zou doen en een beetje gezonder zou eten, dan zou 75 procent van de gezondheidszorg bespaard kunnen worden...

Zuiver Hoe doe jij dat met de kosmische energie? Rook je? Zoek je veel de frisse lucht op? Weet je hoe versterkend de zee(lucht) kan zijn? En dan: hoe doe jij dat met de communicatieve-mentale-emotionele energie? Ooit zei iemand mij: als je vrij bent van niet-functionele emoties als angst, boosheid, verdriet en dergelijke dan kunnen jouw cellen meer zuiver met elkaar communiceren. Laat ik eerlijk zijn: zelf zou ik het nooit zo formuleren en toch klopt het als een bus. Kun je je voorstellen, als je op een effectieve manier het ‘kaarsje’ voedt, dat er een volstrekt andere energie is dan wanneer je dat niet of half doet? Het goede antwoord ligt voor het oprapen. De moraal van het verhaal en hoe vaak hebben we dat al gehoord: verander de wereld en begin bij jezelf. Blijft de vraag: zit jij in de wereld of zit de wereld in jou? Bouke de Boer

‘

Bouke de Boer (64) is oprichter van het Nederlands Trainingsinstituut voor Neuro-Linguïstisch Programmeren (NTI NLP) in Limmen. Naast NLP-opleidingen worden in het instituut trainingen verzorgd in de methodieken Systemisch Werken en Oplossingsgericht Werken. Verder zijn er veel workshops die op al deze communicatiemethodieken zijn gebaseerd. Bouke heeft een boeiende weg doorlopen, van fysiotherapeut tot begeleider en mental-coach van topsporters en van NLP-trainer tot directeur van NTI NLP. Hij geeft regelmatig voordrachten en inmiddels heeft hij verschillende boeken geschreven, waarvan sommige al vele keren zijn herdrukt. Bekende titels zijn: ‘De bijzondere reis van een Prikkel’ en ‘Ik kan de wereld veranderen en jij weet wie ik is’.

naar een wij-cultuur. Schreef Joseph Jaworski in zijn boek Synchroniciteit niet: wil de wereld overleven, dan moeten wij van een ik- naar een wijcultuur. De prangende vraag is: gaat dat snel genoeg? Ik denk het niet. Met de wetenschap dat wij in een wereld leven met aannames, dan is een van mijn aannames: blijkbaar kunnen wij als mensheid niet datgene doen wat het universum nodig heeft. Zou het kunnen zijn dat het universum er zelf voor gaat zorgen? Interessante vraag. Dat zou zomaar kunnen. Want ik ontmoet tegenwoordig veel nieuwetijdskinderen, kinderen die hoog sensitief zijn, kinderen met een spirituele ontwikkeling. Kinderen, jonge mensen, die in eerste instantie niet bezig zijn met geld, carrière, macht, ego. Zij richten zich veel meer op mens en milieu. Zij hebben andere persoonlijke waarden. Mogelijk zien zij in, of voelen ze op een diepe laag, dat de aarde de mens draagt en niet andersom.

57


onderneem duurzaam! De Krat: duurzaam voedselpakket aan huis gebracht

‘Ik ben zo Een vriend die opperde dat hij het zo leuk zou vinden om in het weekend een doos vol lekkere en duurzame kwaliteitsproducten bezorgd te krijgen, vormde de start van een succesvol concept: De Krat. Twee jaar later is deze Amsterdamse samensteller van eerlijke, lokale seizoensproducten, die in een leuke houten krat aan de abonnee worden aangeboden, een goedlopend bedrijf. Initiator Eefje Brugman: ‘Mijn ambitie is om heel Nederland te bedienen.’

In onze provincie zitten we goed. De Krat bezorgt in Groot Amsterdam, Haarlem en omstreken en tot aan Alkmaar. Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland worden ook voor een groot deel bediend. Bezorging is gratis. ‘We breiden langzaam maar zeker uit. Maar het vergt een hele organisatie om het


anders gaan eten, zo leuk!’

en gerechten te proberen. Ik hoor vaak van mensen: ‘Ik ben zo anders gaan eten, zo leuk!’. En van alles wat over is wordt op zondag een grote pan soep gemaakt.’ Terug naar de oorsprong. Eefje Brugmans vriend had geen zin zijn idee uit

te werken. Brugman zag het wel zitten, zocht een compagnon en ging aan de slag. Kort daarvoor had ze haar baan als projectmanager in de internetbranche opgezegd, werkte als freelancer

bezorginggebied groter te maken’, zegt Brugman. ‘We willen onze abonnees meer keuzemogelijkheden gaan geven. Maar ook dat is een logistiek vraagstuk.’ Vooralsnog zijn de afnemers van de kratten met duurzaam voedsel toch wel razend enthousiast. ‘Mensen vinden het erg leuk verrast te worden. Wij bepalen de inhoud. De ontvanger wordt uitgedaagd andere producten


onderneem duurzaam!

lorapro

en had het idee dat er wel iets leuks op haar pad zou komen. Aldus geschiedde. ‘Het idee achter De Krat is dat mensen graag een duurzaam boodschappenpakket willen, maar niet altijd goed weten waar ze moeten zijn en wat goed is. Dan is het fijn dat iemand dat voor je uitzoekt en ook nog eens de boodschappen bij je thuisbezorgt. We zijn het concept eerst gaan uitproberen op een ambachtelijke streekmarkt. Op onze kraam hadden we voorbeeldkratten. Als het publiek het leuk zou vinden, zouden we starten. De mensen waren razend enthousiast’, lacht ze. De Krat is er in diverse variaties. De gewone versie heeft acht verschillende groenten, een portie vlees of vis, een brood en een andere lekkernij. De Krat Extra heeft vijf soorten groenten, een brood, een dubbele Hoogstraat 4 portie vlees en/ of vis en een dubbele Ambachtsweg 5J portie andere ingrediënten. Er zijn 1811 KV Alkmaar 1474 HV Oosthuizen ook vegetarische varianten. Je kunt t. 072 – 511 60 22 voor hoeveel personen je t. 0299 – 40 47 23 e. [email protected] aangeven Hoogstraat 4 Ambachtsweg 5J eten wilt. Bewaartips en recepten 1811 KV Alkmaar 1474 HV Oosthuizen completeren de bestelling. t. 072 – 511 60 22 t. 0299 – 40 47 23 e. [email protected] Inmiddels is De Krat een fulltime beHoogstraat 4 Ambachtsweg 91023-advertentie_algemeen.indd 4 5J 28-10-2009 14:03:07 zigheid voor Eefje Brugman. Ze heeft 1811 KV Alkmaar 1474 HV Oosthuizen 091023-advertentie_algemeen.indd 4 28-10-2009 14:03:07 vijf medewerkers op kantoor voor t. 072 – 511 60 22 t. 0299 – 40 47 23 e. [email protected] administratie, klantenservice, financiële zaken, inkoop en marketing. Het

Bloemen & lora pro lora pro interieurbeplanting

Bloemen & www.Florapro.nl Bloemen & interieurbeplanting

interieurbeplanting www.Florapro.nl www.Florapro.nl

60

91023-advertentie_algemeen.indd 4


28-10-2009 14:03:07

vullen en het bezorgen van de kratten gebeurt nu extern. ‘Ja, het gaat boven verwachting. Het is wel grappig dat in deze crisistijd het concept duurzaamheid tegen de stroom in succesvol is. Maar dat is ook weer niet raar. Mensen gaan steeds bewuster om met eten. Aan de andere kant kan ik me voorstellen dat als iemand zijn baan kwijtraakt, hij zich dit soort producten niet kan permitteren. Toch blijven we groeien. De Krat raakt een bepaalde snaar. De consument vindt het niet alleen fijn dat ze streekproducten krijgen, maar ook het feit dat de producent een eerlijke prijs krijgt slaat aan. Zo zijn we op diverse vlakken bezig met een eerlijke wereld. Het concept wordt al gekopieerd. Er is gewoon vraag naar.’ www.dekrat.nl


onderneem duurzaam!

T H C O Z E G ame

Duurz s r e m e n r e ond m/v

e t: Duurzam In Gezoch oeken ers m/v, z ondernem duurzame rs met een e m e rn e d on emende ere ondern d n a m o dro amen) m deze (s mensen o worden. id te laten e h jk li e rk we

Als het aan beeldend kunstenares Maria Roelofsen ligt, krijgt Texel het eerste permanente museum voor Recycling Art met hoogstaand werk van internationale kunstenaars. ‘Een museum voor duurzame kunst past perfect op Texel’, aldus Maria, zelf jutkunstenaar. ‘Gezien alle


‘Texel is dé plek ter wereld

voor een

voor

museum

recycling art’ In deze aflevering zoekt de Texelse kunstenares Maria Roelofsen mensen die haar idee voor het eerste museum voor recycling art op Texel willen oppakken. Dé plek waar topkunstenaars van over de hele wereld laten zien dat afval eigenlijk niet bestaat! Een naam voor het museum heeft ze al: RAT (Recycling Art Texel).

duurzame initiatieven op het eiland is dit de ideale plek. Het kan het toerisme en de economie een enorme boost geven omdat mensen van over de hele wereld het museum zullen willen bezoeken.’ Afval bestaat niet ‘Met de talloze streekproducten, heel veel duurzame proefprojecten en een gemeente die in 2020 zelf-


onderneem duurzaam! voorzienend wil zijn op gebied van groene energie, lopen we als Texel qua verduurzaming voorop in Nederland’, legt Maria uit. ‘Er gebeuren heel interessante dingen op ons eiland. Denk aan onze eigen energiemaatschappij Texel Energie, waar de gebruikers ook aandeelhouder zijn en allerlei initiatieven ontstaan om steeds meer duurzame energie op te wekken, aan de pas gestarte Noordzeeboerderij, de zilte teelt en het onlangs gelanceerde project elektrische deelauto’s . En dan heb ik het nog niet over de vele ondernemers op Texel die duurzaamheid steeds meer in hun bedrijfsvoering

Over Maria Roelofsen Je kunt haar het hele jaar door met een handkarretje op het Texelse strand zien lopen. Ze vult het met kleurrijk strandafval. Soms wordt ze aangesproken. ‘Fijn dat u het strand opruimt. Maar waar gaat al die troep heen?’ ‘Ik maak er iets van’, zegt ze dan en ziet de mensen denken: dat kan nooit iets wezen…’ Het tegendeel is echter waar. In haar sfeervolle Museum Galerie aan de Burgwal in Den Burg op Texel staan en hangen de mooiste kunstwerken, gemaakt van het afval dat ze vindt op het strand, gecombineerd met natuurlijke materialen. ‘Ik laat me inspireren door primitieve kunst uit Afrika’, zegt Maria Roelofsen over haar werk. Ik ben ook een liefhebber van het werk van Picasso en Karel Appel. Zij spelen net als ik in hun kunstwerken op een intuïtieve manier met de werkelijkheid en hebben daarin een geheel eigen taal.’


integreren. Dat tezamen met de prachtige natuur maakt het eiland dé plek voor een museum waar topkunstenaars van over de hele wereld laten zien dat afval eigenlijk niet bestaat.’ ‘Overal ter wereld zijn kunstenaars van naam bezig met het creëren van kunst uit afgedankte materialen’ vervolgt Maria . ‘En diverse musea besteden er met tijdelijke exposities aandacht aan, of ruimen er een plaats voor in. Het zou een mooi statement zijn als er een plek zou zijn waar permanent alleen recycling art te zien is. Behalve dat het fijn is om kunst te bekijken en te beleven, is het een geweldige manier om mensen bewust te maken. Bewust van al het afval dat wij produceren en van het feit dat je dingen kunt hergebruiken.’ Activiteiten voor kinderen In het museum dat Maria Roelofsen voor ogen heeft kun je kunst bekijken en kopen en workshops doen. ‘Je kunt er allerlei activiteiten voor kinderen aan koppelen, zoals een zoekspel of een creatieve vragenroute’, vindt Maria. ‘Zo breng je kinderen al vroeg in contact met kunst en leren ze nadenken over afval en

F

hergebruik. Dat is heel belangrijk. Kinderen zijn immers de toekomst. Het gebouw zelf moet natuurlijk helemaal duurzaam zijn,

‘Fijn dat u het strand opruimt. Maar waar gaat al die troep heen?’ licht en volledig in het landschap geïntegreerd.’ Meewerken aan dit initiatief? Maria Roelofsen is bereikbaar via [email protected]

www.mariaroelofsen.com


onderneem duurzaam! Happy Energy = Happy Planet = Happy Future

Nieuwe

beweging voor een duurzame cultuur met een

positieve denkwijze!

Elk relevant tijdperk heeft zijn eigen symbool. Denk aan het vredesteken, de smiley en het symbool voor recycling en hergebruik. Nu is het tijd voor een nieuwe: het Happy Energy-symbool, bedacht door Erik Schoppen. Samen met Wubbo Ockels en Marleen Zoon richtte hij de Happy Energy-organisatie op. Het idee erachter is simpel en doeltreffend: Happy Energy = Happy Planet = Happy Future. Erik Schoppen is de bedenker en co-founder van Happy Energy, een nieuw initiatief dat streeft naar een positieve en duurzame samenleving die zoveel mogelijk gebruik maakt van herbruikbare producten en schone energie. Hij is tevens de ontwerper van het Happy Energy-logo, het nieuwe universele symbool voor duur-


zame en positieve energie. Eigenlijk een logische samensmelting van interesses die hem al sinds zijn jeugd bezighouden: onze aarde, de natuur, ons gedrag, design en techniek, en de communicatiekracht van merken. Hij behaalde na de kunstacademie zijn masters (MFA) in Advanced Studies in Computer Media en pionierde op internet door met het ‘online privacy awareness’ project GarbagePark in 1996 al ver op de zaken vooruit te lo-

pen. ‘Ons gedrag blijkt in de virtuele en reële wereld niet zoveel te verschillen, want ze komen beide samen in ons brein. Dus als je zaken wilt veranderen, moet je daar beginnen. Wat motiveert mensen om te veranderen? Negatieve signalen werken niet of veel slechter. Positivisme en geloof in een mooiere en schonere wereld zijn een van de belangrijkste drijfveren om te veranderen. Iedereen wil een betere toekomst. Ziedaar de insteek van Happy Energy. Het gaat erom die dingen te doen die niet alleen jezelf vooruit helpen maar ook de mensen om je heen.’ Mede hierom

adviseert hij als duurzaam ondernemer (met zijn merkadvies- en designbureau Miazo) en als auteur (Strategisch merkenmanagement) organisaties hoe zij toekomstbestendiger en maatschappelijk meer betrokken kunnen werken vanuit duurzaam merkbeleid. Hij ontwikkelde hiervoor de BuildBridge-Bond®-methodiek voor duurzaam merkleiderschap. Om kennis te delen en ook jongere generaties te inspireren, doceert hij mer-


onderneem duurzaam! kenmanagement en neuroscience (perceptie, cognitie en gedrag) aan onder andere de Hanzehogeschool Groningen. Oorsprong Het symbool voor duurzaamheid en positivisme vond zijn oorsprong in 2010 toen Marleen Zoon, destijds voorzitter van de stichting NL2050, een petitie van Wubbo Ockels voor een honderd procent duurzaam Nederland in 2050, aan Erik Schoppen vroeg om na te denken over een nieuwe identiteit voor NL2050. Hij ontwikkelde daarop de nieuwe visie: ‘Happy Energy =

Happy Planet = Happy Future’ en ontwierp het Happy Energy-logo als universeel symbool voor duurzame en positieve energie. ‘Een symbool dat het blije gevoel uitstraalt dat bezit van je neemt als je bijdraagt aan een positieve duurzame wereld’, vertelt hij lachend. Het concept bleek zo goed aan te sluiten bij ieders ideeën en passies om de samenleving positief te inspireren tot een meer leefbare wereld dat in 2011 werd besloten de Happy Energy-organisatie op te richten. ‘In onze gezamenlijke missie vertellen we dat Happy Energy staat voor de menselijke energie die je krijgt als je kiest voor een duurzame cultuur met een positieve denkwijze. Een cultuur die gebruik maakt van herbruikbare producten, schone energie en die de natuurlijke diversiteit handhaaft. Kijk, we hebben de aarde in bruikleen van onze kinderen, en ik heb zelf twee kinderen. Stel dat mijn zoon of dochter mij later vraagt: ‘Wat was jouw bijdrage aan het in stand houden van onze wereld?’ Minder fossiel ‘Volgens Wubbo Ockels is het een kwestie van overleven’, vervolgt hij. ‘De natuur kan niet alles maar eindeloos opvangen, alleen de mens kan nu


nog het verschil maken, daarom ervaar je ‘happy energy’ zodra je kiest voor minder fossiel, meer duurzaam. We zijn als oprichters overtuigd van de noodzaak dat we nu echt moeten veranderen. De rek in de natuur is er uit. Echter weet ik ook uit ervaring dat verandering tijd kost en doemdenken simpelweg niets oplost. Ideeën moeten eerst landen, mensen moeten de urgentie ervan inzien. En vervolgens oplossingen aangereikt krijgen. Daarom wil Happy Energy bijdragen aan een duurzamere wereld door te werken aan positieve en toekomstgerichte oplossingen. Uiteindelijk ontstaat er dan een bewustwording die effectief gedeeld kan worden middels onze Happy Energyboodschap. Want positieve energie vermenigvuldigt zich als je het deelt. Ik zie dat als bijvoorbeeld mijn kinderen stralend thuiskomen als ze in een project andere kinderen hebben kunnen helpen. Door samen te werken, ontstaat er een veel grotere beweging die een duurzamere wereld creëert.’ Zo is het Happy Energy Huis, een samenwerkingsinitiatief van diverse partijen waarover je elders in dit blad kunt lezen, een goed voorbeeld van een project dat helemaal aansluit

P

op het gedachtegoed van Happy Energy en daarom als icoon-project de Happy Energy-naam en - logo draagt. ’Het is ons streven dat je het symbool straks wereldwijd in groten getale gaat tegenkomen’, aldus Erik

‘Positieve energie vermenigvuldigt zich als je het deelt’ Schoppen. ‘En dat in de toekomst mensen aan het Happy Energy-logo denken als gerefereerd wordt aan de tijd waarin we nu leven; een cultuuromslag aan het begin van de 21e eeuw. Net zoals de huidige generatie bij het zien van het vredesteken denkt aan de bevrijdende jaren zestig van de vorige eeuw.’ Actief Happy Energy is actief met diverse projecten. Zo wil de organisatie luchtvaartmaatschappijen inspireren om het beter, sneller, lichter


onderneem duurzaam! en duurzamer te doen. ‘We werken aan duurzamere producten en lichter vervoer’, vertelt Erik Schoppen. ‘Een van onze samenwerkingspartners ontwikkelde werelds lichtste volledig recyclebaar airline cateringtrolley. De cart draagt daarom ons logo en gaat zo de hele wereld over. Maar het gaat om meer. Vliegen vervuilt het milieu enorm. Je

D

‘Duurzaam zal binnen tien jaar de norm zijn voor alle consumentproducten’ kunt mensen echter niet vragen om niet te vliegen. We leveren op deze manier dus een bijdrage aan onze wereld door aanzienlijke brandstofbesparing, RFID logistieke technologie, efficiënte koeling, minder onderhoud en betere beveiliging. Echt duurzaam ondernemerschap en een unieke innovatie uit Nederland, super vind


ik dat!’ Op dit moment werkt Happy Energy aan de ontwikkeling van een stabiele, duurzame en toekomstvaste energievoorziening in Nederland met Nederlands groenste energieleverancier Raedthuys. ‘Een van de eerste projecten die uit de samenwerking voortvloeit, is de levering van volledige schone energie aan consumenten, lokaal en aantoonbaar opgewekt in Nederland, in combinatie met zonnepanelen op huur(koop) basis. Daarnaast willen we voorlichtingsmateriaal ontwikkelen voor onderwijsdoeleinden. Verder wordt er dit jaar een online platform ontwikkeld om mensen, momenten, ideeën en acties wereldwijd met elkaar te delen en te verbinden.’ Scholen Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Daarom kunnen scholen die een duurzame bijdrage leveren aan een gezonder leefmilieu een Happy Energy-school worden. Erik Schoppen: ‘We willen scholen stimuleren om duurzamer te worden. Meedoen kan als de school minder fossiele en meer groene energie gaat gebruiken en dit aan kan tonen. Bijvoorbeeld door zonnepanelen te plaatsen of dubbel glas, of door deels groene

energie af te nemen. Ook wordt er een Happy Energy-ideeënbus voor duurzame ideeën geplaatst in de school. Het is de bedoeling dat de schoolleiding regelmatig naar de ideeën kijkt en de beste probeert een kans te geven en met ons deelt zodat wij ze op onze website kunnen plaatsen.’ Eco-schip Een project van Happy Energy dat veel pu-

bliciteit wist te genereren is de honderd procent duurzame oversteek die Wubbo Ockels maakte samen met zijn vrouw en bemanning per eco-schip Ecolution naar

Wil je ook Happy Energy uitstralen? Dat kan! Erik Schoppen: ‘Het logo kan gratis gedownload en gebruikt worden voor niet-commerciële doeleinden. Voor 70 euro word je fan en krijg je een Happy Energy-box met onder andere T-shirt, pins en (tijdelijke) tattoos. Zo help je om de positieve boodschap van Happy Energy te verspreiden. Heb je een inspirerend project en/of product dat ‘Happy Energy’ uitstraalt? Dan zijn we geïnteresseerd! Kijk voor meer info op www.happyenergy.nl


onderneem duurzaam!

Middenin de maatschappij Duurzaam

Ooms Civiel levert diensten, producten en concepten op het gebied van infrastructuur. Dat zet ons midden in de maatschappij; we gebruiken gronden hulpstoffen, veroorzaken afval en emissies en vragen bij onze werkzaamheden veel van onze mensen. Vanuit die rol zijn we dus ook verantwoordelijk voor mens en omgeving. Daarom werken we aan verbetering van de veiligheid, vermindering van de milieubelasting en inpassing in de omgeving. Telkens een stap verder.

Eén team, één doel

Ooms Civiel is een innovatieve infraprovider met circa 350 enthousiaste professionals. Het bedrijf bestaat uit een viertal werkmaatschappijen, elk met hun eigen disciplines: • Ooms Construction, Grond-, Weg- en Waterbouw, zowel bovengronds als ondergronds. • Ooms Producten, met asfaltproductie in eigen beheer en speciale producten. • Ooms PMB (Polymer Modiﬁed Bitumen) met internationale handel in wegenbouwproducten. • Unihorn, ingenieursbureau voor infra en bouw.


Ooms Civiel bv Postbus 1, 1633 ZG Avenhorn www.ooms.nl Tel. 0229 - 547700 Onderdeel van Strukton Civiel

Aruba. Erik Schoppen: ‘Het eiland neemt in de wereld een leidende rol in op het gebied van duurzaamheid en heeft zich ten doel gesteld om in het jaar 2020 volledig klimaatneutraal te zijn. De regering van Aruba wil samen met Wubbo en de bemanning van de Ecolution de wereld op een symbolische wijze laten zien dat honderd procent duurzaam mogelijk is. Wubbo zet zich momenteel in op Aruba onder het motto van Happy Energy Island.’ Al met al wil Happy Energy vooral laten zien dat duurzaam leven veel leuker is. Erik Schoppen: ‘Duurzaam denken en leven bevordert simpelweg de levenstandaard en resulteert in een betere economie en een duurzamere industrie. In Nederland zou dat best wat meer tot de bestuurders door mogen dringen. Duurzaamheid is weliswaar in het regeerakkoord opgenomen, maar de ambities mogen wel wat groter. Waarom niet wat meer kijken naar andere landen als Duitsland? Daar zijn ze veel verder. Ik denk verder dat veranderingen vooral van onderaf moeten komen. Als de consument het wil, gebeurt het ook. Je ziet dat grote partijen als Philips en Unilever inmiddels werken aan nieuwe businessmodellen. Niet

voor niets, want duurzame ondernemingen zijn in het algemeen winstgevender, toekomstbestendiger en hebben meer tevreden afen werknemers. Duurzaam zal daarom ook binnen tien jaar de norm zijn voor alle consumentproducten. De

H

‘Het gaat erom die dingen te doen die niet alleen jezelf vooruit helpen maar ook de mensen om je heen’ tijd en de markt is er klaar voor. Hier liggen echt kansen voor ondernemers.’ www.happyenergy.nl


onderneem duurzaam! Boparai, Mulder Obdam en Search Ingenieurs realiseren eerste Happy Energy Huis

‘Dankzij gezond boerenverstand energiezuinig, comfortabel en ongecompliceerd wonen’ Een woning waar je energiezuinig, comfortabel en ongecompliceerd kunt wonen. Door simpelweg gebruik te maken van natuurlijke bronnen: de zon en de aarde en ingewikkelde en kunstmatige installaties die na een paar jaar weer vervangen moeten worden zoveel mogelijk weg te laten. Dat is het Happy Energy Huis. Het unieke back to basicconcept, bedacht door architect Neelu Boparai uit Oostzaan, wordt als eerste in Obdam neergezet. ‘Ik had een wat rustigere periode en besloot die nuttig te besteden door met een idee aan de slag te gaan dat al langer sluimerde’, vertelt Neelu Boparai. ‘Ik kom oorspronkelijk uit India.


Daar vind je prachtige voorbeelden van natuurlijke klimaatbeheersing via hoger gelegen etages en zonwerende elementen aan een gebouw, zonder dat er ingewikkelde machines aan te pas komen. Ik dacht: Dat moet in Nederland toch ook kunnen? Daarbij komt dat ik zelf een enorme hekel heb aan alle installaties die vandaag de dag in woningen worden geplaatst. Wanneer de bezemkast vol staat met apparatuur, waar moet je de

bezem dan kwijt? Je wordt belast met allerlei gebruiksaanwijzingen van installaties, wat het wonen alleen maar ingewikkelder maakt. Door slim te ontwerpen en het toepassen van gezond boerenverstand heb ik een ontwerp voor een woning gemaakt waar natuurlijke ventilatie en passieve opwarming de basis zijn. Geen ingewikkeld gedoe. Mensen moeten gewoon lekker comfortabel kunnen wonen, zonder teveel poespas. In een huis waar ruimte en duurzaamheid hand in hand gaan.’ Kloppen Ze besprak het idee met Mulder Obdam, een bouwbedrijf dat diverse prijzen binnensleepte met het bedenken van nieuwe duurzame toepassingen. ‘Ze waren meteen enthousiast’, aldus Neelu. ‘Samen met hen heb ik het concept ontwikkeld en uitvoerbaar gemaakt. Search Ingenieurs rekende alles door. En het mooie is: wat wij instinctief hadden

bedacht, bleek ook technisch te kloppen!’ Recyclebaarheid Naast het gebruik van natuurlijke energiebronnen als de zon en de aarde, worden de Happy Energy Hui-


onderneem duurzaam! zen voorzien van zonnepanelen en een pelletkachel. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van natuurlijk ventileren. Daarvoor worden ramen aangebracht met inbraakwerende roosters en regensensoren die het

raam automatisch sluiten als het gaat regenen. Een grondbuis voert direct van buiten frisse lucht het huis binnen. In de zomer is deze verse lucht door de natuur gekoeld en in de winter verwarmd. Ook bij de keuze van het materiaal waarvan de huizen worden gemaakt, is rekening

gehouden met het milieu. Daarbij is gekeken naar het productieproces ervan en de recyclebaarheid. Zo worden ondermeer het milieuvriendelijke beeksteen gebruikt en dakpannen die de lucht reinigen en CO2 absorberen.

Het product van Neelu Boparai, Mulder Obdam en Search Ingenieurs smaakt inmiddels naar meer. ‘Samen gaan we de principes van het Happy Energy Huis verder ontwikkelen zodat het voor alle typen gebouwen ingezet kan worden.’ De cijfers! Happy Energy Huizen hebben een aanzienlijk lagere energielast dan nieuwbouwwoningen gebouwd volgens de minimale eisen. Het verschil met vergelijkbaar woningen uit de jaren ’90 is nog groter. De bespaarde uitstoot van de tweekapper is vergelijkbaar met wat drie auto’s in één jaar uitstoten. Die van de gelijkvloerse woning met anderhalve auto. De CO2-uitstoot die over blijft wordt middels het planten van drie bomen neutraal!



onderneem duurzaam!

Buitenwerkplaats: ruimte om ideeën op te doen en uit te werken Naam Maud Aarts en Dagobert Bergmans Stek Buitenwerkplaats, Starnmeer Concept (flex)werkplekken, broedplaats voor vrijdenkers, vergaderingen, kleine congressen


OP JE PLEK

Twee architecten met een mooie droom: een broedplaats voor vrijdenkers maken. Een plek waar mensen letterlijk en figuurlijk de ruimte krijgen om ideeën op te doen en uit te werken. Die droom is met de opening van de Buitenwerkplaats, een verbouwde boerderij met fijn erf, moestuin, werkplaatsen en groepsaccommodatie in wording, in 2012 werkelijkheid geworden. Tijdelijk kun je hier gratis aan het werk!

Bij maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen hoort een dito werkplek. Een plaats waar qua inrichting, kantoorartikelen, materiaal, apparatuur, catering en energiegebruik rekening wordt gehouden met de gevolgen voor mens en natuur. Waar je gezond kunt ondernemen, inspiratie opdoet, gelijkgestemden ontmoet en met plezier aan het werk bent. Kortom, waar je als duurzaam ondernemer echt op je plek bent. In deze tweede aflevering: op bezoek bij Buitenwerkplaats in Starnmeer.

Samenwerken met natuur Starnmeer is een prachtige polder die tussen Westgraftdijk en de Zaanstreek en vlakbij het eiland De Woude ligt. Hoewel niet ver van stedelijk gebied regeren hier rust, ruimte en fabelachtig uitzicht op landerijen en wolkenluchten. Maud en Dagobert kochten hier een vervallen boerenspul en startten een renovatie met veel duurzame elementen. Samenwerken met de natuur is hun uitgangspunt, vandaar de keuze voor verwarming van de stolp middels aardwarmte. Het douchewater wordt op temperatuur gebracht met de warmte uit geventileerde lucht. Afvalwater wordt gezuiverd in een helofyten-filter.

Het wordt zo schoon dat het naar de sloot kan worden afgevoerd. Uiteraard wordt groente en fruit zonder bestrijdingsmiddelen verbouwd. Schoonmaken gebeurt met biologisch afbreekbare middelen. Werkplek met uitzicht In dit paradijs kun je zowel individueel als met groepen terecht. De eerste verdieping heeft zicht op de vierkantsconstructie en de kap van de boerderij; een immens hoge en grote ruimte. Uniek is de glazen wand die formidabel uitzicht op de


onderneem duurzaam! vergaderingen en evenementen. Maaltijden kunnen worden verzorgd. Zelfs overnachten behoort tot de mogelijkheden. Volgende stap voor Maud en Dagobert is het ontwikkelen van een groepsaccommodatie en ateliers.

polder biedt. ‘Een werkplek met uitzicht’, vat Dagobert de ruimte droogjes samen. Aan lange tafels met vrolijk geschilderde stoelen kun je aanschuiven om, geïnspireerd door telkens wisselende wolkenluchten en kleuren groen, met frisse blik je werktaak te vervullen. Tijdelijk is dat gratis. Je wordt uitgenodigd voor de (biologische) lunch met ingrediënten van eigen land (hiervoor wordt een vrijwillige bijdrage of een te-


genprestatie gevraagd) om kennis te maken met andere flexwerkers en elkaar waar mogelijk van goede ideeën te voorzien. Moet je veel bellen, dan zijn er op de begane grond kleinere ruimten waar je je medeflexwerkers niet uit hun concentratie haalt. Naast werken of studeren aan tafel met laptop of pen en papier kunnen kunstenaars bij de Buitenwerkplaats terecht – er is volop ruimte. Ambachtslieden mogen er ook aan het werk; in de goed geoutilleerde staal- en houtwerkplaatsen. Groepen kunnen bij de Buitenwerkplaats aankloppen voor workshops,

Natuur en cultuur Nog geen jaar na de opening hebben zich tal van activiteiten en bijeenkomsten in de Buitenwerkplaats afgespeeld. Organisaties en ondernemers weten de weg naar de boerderij te vinden. Om de plek meer bekendheid te geven organiseert de Buitenwerkplaats tal van activiteiten rondom natuur en cultuur. Zo vindt er momenteel een project plaats met een tiental studenten landschapsarchitectuur van de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. Ze bestuderen de toekomstscenario’s van de Starnmeerpolder. In juni worden hun plannen gepresenteerd aan de omgeving. ‘In het kader van dit studieproject zijn er hier diverse lezingen geweest’, vertelt Maud. ‘Een van de gastsprekers voorspelt dat binnen twintig jaar de export van landbouw op z’n gat ligt, aangezien de omstandigheden voor efficiënte productie in het buiten-

land veel gunstiger zijn. Zijn overtuiging is dat de toekomst voor onze landbouwsector in locale productie ligt. Dat vergt een heel ander type bedrijf en organisatie en wellicht een ander landschap. Dat was nogal prikkelend voor de studenten.’ Open platform De Starnmeerpolder als onderwerp van activiteiten binnen de Buitenwerkplaats is een kolfje naar de hand van Maud en Dagobert. ‘Het landschap verandert, de manier hoe we met landbouw en natuur en ook met duurzaamheid omgaan. Daar moet je het over hebben. Wij zitten middenin dat landschap en proberen een positieve bijdrage aan de discussie te leveren door het landschap laboratorium te ontwikkelen. Een internationale werken logeerplek, een open platform met als thema het platteland.’ www.buitenwerkplaats.nl


onderneem duurzaam! Modeman Bert van Son scoort met leaseconcept duurzame jeans

‘Mijn droom is dat er geen spijkerbroek meer wordt verkocht’ In november 2012 bedacht ‘ie het concept: een spijkerbroek leasen in plaats van kopen. Op 17 januari 2013 werd Lease a Jeans gelanceerd. ‘Ja, een heel kort tijdsbestek. Gekkenwerk’, blikt bedenker Bert van Son terug. ‘Maar het is gelukt. Twee bekende Nederlanders, de acteurs Charly Luske en Lone van Roosendaal, ondertekenden op die dag de eerste contracten.’ Het bericht verscheen in gerenommeerde kranten, tijdschriften en websites: je kunt nu voor een vast bedrag per maand de beschikking hebben over een jeans die is gemaakt van organisch en gerecycled katoen. De jeans is ook nog eens honderd procent verantwoord geproduceerd. Als je ‘m retourneert, maakt producent Mud Jeans er weer een nieuw exemplaar van. ‘De publiciteit was


overweldigend’, beaamt Van Son. ‘Maar ik had het eerlijk gezegd wel verwacht. Media zijn op zoek naar goede content. Hoewel de duurzame wereld niet sexy is, is een jeansmerk dat wel. Als je dan ook nog een

leuke collectie brengt, is dat nieuws. Bovendien zijn we de eerste in de wereld die dit doen.’ Geluk Bert van Son zit dertig jaar in de mode en woonde ondermeer in China, Parijs en Gent. In 2004 startte hij een eigen onderneming in onder andere Disney gelicenseerde kinderkleding. In 2008, net voor de crisis, verkocht hij deze zaak. ‘Dat was meer geluk dan wijsheid’, erkent hij. Een midlifecrisis en emptynest-verschijnselen leidden tot een wereldreis. ‘In 2012 had ik weer zin in ondernemen. Ik


onderneem duurzaam! kocht toen Mud Jeans. Dat was een in 2008 gestarte onderneming die mode maakt van onder andere biologisch katoen, recyclede denim, recyclede plastic flessen en andere duurzame materialen. Mud Jeans doet zaken met bedrijven die hun medewerkers op een eerlijke manier behan-

D

‘De duurzame wereld is niet sexy, een jeansmerk is dat wel’ delen. Het bedrijf was toen al lid van MVO Nederland. Ik ging naar de meetings over duurzaamheid, waar vaak interessante sprekers worden uitgenodigd. Zoals Bas Luiting, oprichter van de stichting Circulaire Economie. Hij vertelde over de Duitse architect Thomas Rau, oprichter van Turntoo, een platform dat zich inzet voor een circulaire economie. Het gaat om licht, in plaats van bezit van lampen,


om wasbeurten in plaats van het bezit van een wasmachine en om zitcomfort in plaats van bezit van een stoel. Normaal produceert een fabrikant een product waar zoveel mogelijk aan wordt verdiend. Wanneer de producent eigenaar van het product blijft, zorgt hij wel dat het lang meegaat en dat het gerecycled kan worden. Weggegooid In de toekomst zou het zo kunnen worden dat je geen geld meer op de bank hebt, maar grondstoffen. Renault is een goed voorbeeld. Die fabrikant wil eigenaar blijven van de batterijen in elektrische auto’s en biedt ze in leasecontracten aan, terwijl je wel de auto koopt. Met die kennis ging ik nadenken over onze producten. Mud Jeans doet ongelooflijk haar best om dure en moeilijk verkrijgbare biologische katoen te gebruiken en haar jeans zo duurzaam mogelijk te produceren. Maar na gemiddeld twee jaar wordt een spijkerbroek weggegooid. Dat is heel zonde van de grondstoffen. We besloten dat we eigenaar wilden blijven van de grondstoffen. Dat is Lease a Jeans geworden. Ik ben gaan zoeken naar URL’s, maar het

bleek nog niet te bestaan.’ Zaadje geplant ‘Het concept loopt goed’, vervolgt Bert van Son. ‘Via de webshop en een paar winkels, onder andere een winkel in Amsterdam, en een in Utrecht, leveren we de broeken op leasebasis. We zijn net begonnen en bekijken rustig wat er verder gebeurt. In Duitsland is de reactie nog leuker, ze vinden het helemaal geweldig om een spijkerbroek te kunnen leasen. Eerst was het even van: die verrückte Holländer, wat hebben ze nu weer? Maar ze gingen al snel overstag. In Gent hebben we inmiddels een flagshipstore. Het vervolg is de Lease a Jeans 2.0. We brengen dit concept groot in de winkels. We willen dat mensen in elke stad een spijkerbroek kunnen leasen. Daar is behoefte aan. Nu al lopen mensen een willekeurige jeanszaak binnen

en vragen: kan ik hier een jeans leasen? De winkeliers bieden we commissie. Iedere dag wordt de voorraad aangevuld. Onze omzet moet nog groeien, maar ik merk dat ik van de positieve reacties heel veel energie krijg. We hebben een zaadje geplant. Mijn droom is dat er geen spijkerbroek meer wordt verkocht. En dat zo de circulaire economie op gang komt. Dat moet lukken!’ www.mudjeans.nl

Lease a Jeans levert duurzaam kantoor op! Lease a Jeans heeft z’n eerste prijs binnen! Anderhalve maand na de introductie won het concept de Circle Challenge 10x10. Dit is een prijs van Circle Economy, een platform dat ondernemers helpt om de overgang naar een circulaire economie te versnellen. De prijs is bijzonder: een duurzaam kantoor! Dat bestaat uit honderd vierkante meter luchtzuiverend tapijt, duurzame verf, wanden, white board en meubels en een levende plantenwand.


onderneem duurzaam!

Arizona State University opent eerste van drie kenniscentra ter wereld in onze provincie

Hoofddorp hét duurzaamheidcentrum van de

wereld! De Noord-Hollandse plaats Hoofddorp heeft de primeur! Daar is in januari het eerste kenniscentrum voor duurzaamheidvraagstukken ter wereld geopend! Dit Global Sustainability Solution Center (GSSC) is straks een van de drie platformen voor duurzaamheidvraagstukken en –oplossingen in de wereld en mag als centrum voor heel Europa worden beschouwd. Waar een telefoontje van bevlogen Haarlemmermeer-wethouder John Nederstigt toe leidde… Initiatiefnemer is het Global Institute of Sustainability van de staatsuniversiteit van Arizona (ASU) in samenwerking met de gemeente Haarlemmermeer. Marta Hulley Friedman, programmamanager van het GSSC, vertelt vanuit Arizona wat het centrum voor de Haarlemmermeer, Nederland en


Europa kan betekenen en waarom de universiteit koos voor Hoofddorp als satellietstad. Kennisuitwisseling is één van de doelen van het GSSC. Maar ook het opbouwen van een internationaal duurzaamheidsnetwerk en het oplossen van duurzaamheidsvraagstukken zijn ambities. ‘Vanuit onze School of Sustainability, een faculteit met een breed onderwijsprogramma over

duurzaamheid aan de Arizona State University, willen we contact leggen met lokale organisaties uit alle branches’, legt Marta Hulley Friedman uit. ‘We willen de kennis die wij hebben met hen delen. Ook willen we een wisselwerking creëren tussen het bedrijfsleven in de Haarlemmermeer, onze faculteit en onze studenten.’ Specifiek vraagstuk Het GSSC richt zich met name op organisaties die met een specifiek duurzaamheidsvraagstuk worstelen. Studenten en de faculteit van ASU kunnen zich op zo’n vraagstuk focussen en een bijdrage leveren aan het vinden van oplossingen. Op het GSSC zullen van tijd tot tijd ook workshops of andere educatieve evenementen op het gebied van duurzaamheid voor verschillende belanghebbenden worden georganiseerd. Friedman: ‘Ons doel is om onze studenten en de faculteit de gelegenheid te

geven hun kennis en vaardigheden op het gebied van duurzaamheid wereldwijd in de praktijk toe te passen. Daarbij weten wij dat veel organisaties geïnteresseerd zijn om gebruik te maken van dergelijke kennis. Wat is er mooier dan deze twee aspecten samen te brengen en in teams te werken aan een duurzamere toekomst? Wij zijn ervan overtuigd dat onze studenten veel kunnen leren van Nederlandse en andere Europese initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Zij doen ervaring op en groeien in hun persoonlijke ontwikkeling.’ Platform Het GSSC in Hoofddorp is de fysieke locatie voor Europa. Het legt zich toe op projecten die voor organisaties in


onderneem duurzaam! de regio en voor Nederland interessant zijn. ‘Daarnaast zullen ook andere locaties in Europa bediend worden’, vertelt Friedman. ‘Het centrum in Hoofddorp vormt een platform voor duurzaamheidsvraagstukken en –oplossingen in heel Europa.’ Op termijn worden nog twee centra geopend: één in Azië en één in Latijns Amerika. De drie centra worden


aangestuurd door het hoofdkantoor van de Walton Initiatives in Tempe, Arizona. Gedrevenheid Dat de Global Institute of Sustainability koos voor Hoofddorp als vestigingsplaats in Europa, komt door de gedrevenheid van John Nederstigt, wethouder van de Haarlemmermeer. ‘Hij nam contact met ASU op met de vraag of we op het gebied van duurzaamheid konden samenwerken. In de maanden die volgden ontwikkelde het contact zich zodanig dat we het

eerste GSSC in de gemeente Haarlemmermeer wilden vestigen. We zijn erg onder de indruk van de toewijding die de gemeente laat zien op het gebied van duurzaamheid, en van de diverse initiatieven en plannen die er op dit vlak zijn. De gemeente is een ideale partner voor ons om samen dit initiatief te lanceren. De centrale ligging, dichtbij luchthaven Schiphol, is een pluspunt, want dit vereenvoudigt het reizen van en naar Arizona.’ Oplossingsgericht Het GSSC ziet zichzelf als onderneming, dat universitaire kennis in de praktijk brengt en oplossingsgericht werk doet met organisaties uit elke branche. Het centrum in Hoofddorp is het eerste in zijn soort. De ervaringen die het Global Institute of Sustainability hier opdoet in de samenwerking met bedrijven en andere organisaties, kunnen later op de andere locaties worden toegepast. Friedman: ‘Als alle drie de locaties in bedrijf zijn, denken we dat er synergie ontstaat in onderwerpen, vraagstukken en oplossingen die we uitwisselen, waardoor we sneller toewerken naar een duurzamere wereld.’

Meer weten over GSSC? Geïnteresseerd in de activiteiten van GSSC in Hoofddorp? Check www.sustainabilitysolutions.asu. edu/programs/globalcenters voor het laatste nieuws. Als je via e-mail op de hoogte wilt worden gehouden, kun je jezelf aanmelden bij [email protected]. Hij is de Nederlandse vertegenwoordiger van het GSSC in Hoofddorp. Samenwerken met GSSC? Ondernemers, medewerkers van bedrijven of andere organisaties, met specifieke uitdagingen ten opzichte van duurzaamheid, die dit aan het GSSC willen voorleggen, kunnen contact opnemen met Fonz Dekkers, [email protected]. De constructie De School of Sustainability van de Arizona State University biedt een breed onderwijsprogramma met een transdisciplinaire focus op duurzaamheid aan. Dit is de eerste universitaire faculteit met een dergelijk integraal programma. De Global Insitute of Sustainability (GIOS) is aan deze faculteit gekoppeld. Dankzij de Walton Family Foundation kan het GIOS onder andere de Global Sustainability Solutions Centers (GSSC) ontwikkelen.

89


onderneem duurzaam! Installatiebedrijf Ranzijn Alkmaar:

Energie besparen Pieter Jan is niet alleen tijdens zijn werk maar ook privé gepassioneerd bezig met het verzinnen van duurzame, energiebesparende oplossingen. Zijn karakteristieke woning in het buitengebied van Breezand is er een goed voor-

beeld van. Het woonhuis is opgebouwd uit drie delen; twee arbeiderswoningen die gebouwd zijn rond 1910 en een aangebouwde woonkeuken daterend uit 1996. De muren zijn voorzien van een coating, waardoor isolatie niet mogelijk is. En geen isolatie betekent hoge energielasten. Pieter Jan loste dit op door zoveel mogelijk zelf energie op te wekken. Dankzij een houtkachel met cvaansluiting in de keuken, plaatsing van tachtig vacuümbuizen op het dak (deze geven meer warmte in koude

‘Gewoon doen!’ Dat is het motto van Ranzijn Installatie uit Alkmaar. Het bedrijf zette opmerkelijke staaltjes van energiebesparende oplossingen neer. En gebruikt technieken waar anderen momenteel alleen nog maar over denken. Door ruimten te verwarmen met de warmte die mensen afgeven, bijvoorbeeld. Een interview met technisch/commercieel medewerker Pieter Jan Duinveld.


door menselijke warmte

te benutten

periodes dan zonnepanelen) en een buffervat met een inhoud van achthonderd liter bespaart hij zestig procent op zijn energie. ‘De cv werkt als volgt’, legt hij uit. ‘Het water in het buffervat wordt als de zon schijnt op temperatuur gehouden door de vacuümbuizen die het water opwarmen. Als de zon niet schijnt, zetten we de houtkachel aan en wordt het water in het vat daardoor verwarmd. In het buffervat is een extra spiraal aangebracht, waardoor het te gebruiken water om bijvoorbeeld te douchen of je handen te wassen al is opgewarmd. Dus ook voor het opwarmen van sanitairwater wordt, als het vat warm is, geen gas gebruikt door de installatie. We winnen ook warmte terug uit het douchewater. Simpelweg door

het afvalwater en schone water in een buis langs elkaar heen te laten lopen. Dat is bijna voldoende om het koude water op te warmen. We draaien vanaf half november met de complete installatie en hebben inmiddels al 32.000 liter warm water gemaakt.’ Energieneutraal Even verderop staat een door Pieter Jan gebouwd vakantiehuis dat honderd procent energieneutraal is. Ook hier zijn de laatste snufjes op het gebied van energiebesparing en -opwekking in de woning ver-


onderneem duurzaam! werkt, zoals PV-panelen, warmtepompen, vacuümbuizen, zonneverlichting, een warmteterugwinninginstallatie en een buffervat met zeshonderd liter door de zon opgewarmd water. Je kunt in het vakantiehuis heerlijk op vakantie. ‘Het is een prima plek voor mensen die willen ervaren wat

W ‘We benutten de warmte die de filmkijkers afgeven in de bioscoopzaal’

er allemaal mogelijk is op het gebied van duurzame energie’, legt Pieter Jan uit. ‘Iedereen die belangstelling heeft kan het huren.’ Terugverdienen Het kiezen voor de juiste manier om energie te besparen is geen simpele klus, aldus Pieter Jan. ‘Mensen denken bij energiebesparing en duurzaam energie opwekken meestal als eer-


ste aan zonnepanelen. Maar soms kun je de duizenden euro’s die je in zonnepanelen steekt veel sneller terugverdienen met verbeterde isolatie, ventilatie en vervanging van apparatuur. Als je eenmaal panelen op je dak hebt liggen ga je daaronder niet meer isoleren, terwijl dat mogelijk meer CO2 kan besparen dan die panelen. En eigenlijk zou je eerst moeten beginnen met het plaatsen van een zonneboiler die warm water produceert. De productie van warm water is namelijk een van de grootste energieslurpers.’ Installatiebedrijf Ranzijn informeert klanten altijd over de meest zinvolle maatregelen waarbij zoveel mogelijk energie wordt bespaard. ‘Dat kan omdat we alle disciplines van elektra, koeltechniek, verwarming, loodgieterswerkzaamheden tot zwembadtechniek en in huis hebben. Dat laatste is echt een niche, waar alle disciplines bij elkaar komen. Momenteel wer-

ken we aan een interessant project waarbij een door de zon opgewarmd zwembad onder de grond wordt gerealiseerd.‘ Bijzonder Afgelopen jaar was Ranzijn Installatie verantwoordelijk voor een aantal bijzondere projecten in Noord-Holland. Pieter Jan: ‘We bedachten oplossingen voor horecabedrijf Mojo’s in Alkmaar, schoenenwinkel Hoogenbosch in Den Helder en bioscoop Cinemeerse in Hoofddorp.’ In alle gevallen maakte Ranzijn gebruik van warmte die we normaal gesproken niet benutten. Zoals de warmte die vrijkomt in keukens in de de horeca. Pieter Jan: ‘Bij Mojo’s hebben we warmteterugwinning gerealiseerd uit de keuken. We verwarmen er de buitenlucht mee en brengen het naar binnen. Simpel en doeltreffend. Bij Hoogenbosch in Den Helder benutten we warmte uit de winkel zelf, bijvoorbeeld uit de spots.’ Paradepaardje Een paradepaardje van Ranzijn Installatie is de bioscoop in Hoofddorp. ‘We benutten de warmte die

filmkijkers afgeven in de bioscoopzaal. Eerder hebben we dat ook gedaan voor de bioscoop in Schagen. Inmiddels is de techniek verder ontwikkeld en konden we hiermee aan de slag in Hoofddorp. We pakken de warmte die mensen afgeven op via de lucht. De verse en afgewerkte lucht laat je langs elkaar heen gaan. Dan wordt tachtig procent teruggehaald en kun je de ene ruimte koelen en de andere verwarmen. Het levert een energiebesparing van maar liefst zestig procent op.’ www.ranzijn.nu


onderneem duurzaam! Sfeermakers!

Een bijzondere MVO-onderneming in onze provincie. Dat is Sfeermakers evenementen in Diemen, een initiatief van Martin Vos. Vanuit de gedachte dat bijzondere momenten ook door mensen met nauwelijks financiële armslag moeten kunnen worden gevierd, zoekt hij creatief naar oplossingen om dat met beperkte middelen te realiseren. ‘Voor mij is maatschappelijk betrokken zijn ondernemen voor mensen die het minder hebben. Voor hen moet het leven af en toe ook een feestje zijn. En dat kan heel voordelig door materialen her te gebruiken. Feestjes geven mensen positieve energie om in het dagelijks leven zaken op te pakken.’ Zijn leeftijd belemmert hem niet om ongekend enthousiast met Sfeermakers aan de weg te timmeren. Vos, in onafscheidelijk colbert met krantenknipselprint en keurige hoed, vertelt vol vuur over zijn passie: minder bedeelden feestelijke momenten laten beleven. Of dat nu kinderen, volwassenen, ouderen of mindervaliden zijn. Hij is er al de kippen bij als winkeliers overtollig etalagemateriaal


wegdoen en creëert net zo gemakkelijk een bos bloemen van krantensnippers als dat hij Kerstboomverkopers pal voor de feestdagen voor een zeer zacht prijsje losmaakt van hun handel. Wanneer hij het plan heeft opgevat om een sporthal om te bouwen tot kerk, benadert hij stoffenleveranciers om hen te vragen overtollige banen te doneren. ‘Voordelig en duurzaam, anders wordt het toch maar weggegooid’, glimlacht hij. ‘Nu kan ik er iemand blij mee maken.’

hergebruikte materialen Opnieuw Vos, van origine drukwerkcoördinator ( ‘Daar komt mijn creativiteit vandaan’), raakte in 2004 door verplaatsing van werk naar Polen zijn baan kwijt. ‘Het was al de derde keer dat ik door reorganisatie of faillissement werkloos raakte. Op mijn leeftijd was het toen al niet gemak-

kelijk een nieuwe baan te vinden. Ook privé ging het niet goed. Ik zag het leven helemaal niet meer zitten. Ik was zelfs zo wanhopig dat ik dacht: ik ben het zat. Maar boven op het dak van Nemo kreeg ik een ingeving: ik begin mijn leven Foto: Piet Hermans

Feestjes met


onderneem duurzaam!

K

gewoon opnieuw! Ik ga mijn leven mooier maken. Bijlmer Een dramatisch voornemen werd een positief besluit. Dat werd helemaal bestendigd toen hij op een evene-

‘Kranten gaan niet bij het oud papier. Ik maak er kleding van’ ment van zijn tafeltennisvereniging een lotgenoot trof, inmiddels soulmate en bijna echtgenote. Zij herkende het verhaal van Martin alsof het haar eigen leven betrof. Samen begonnen ze een nieuw bestaan. Dat werd Sfeermakers.

Martin: ‘We woonden toen nog in de Bijlmer. Uit contact met buurtgenoten bleek dat de mensen nauwelijks rond konden komen en al helemaal geen geld hadden voor feestjes. Dan gaan wij een feestje voor ze organiseren, dachten we. We wilden mensen met een uitkering of een lage bestedingsmogelijkheid eens op andere gedachten brengen. Van een feestje word je vrolijk. Je gaat anders in het leven staan. Dat was de start van Sfeermakers evenementen en meteen van de Sfeermakers stichting, dat gratis voor mensen feestjes organiseert. Ik vraag aan mijn opdrachtgevers tien procent meer te betalen voor hun evenement en dat bedrag te schenken naar de Sfeermakers stichting. We hebben met beperkte middelen alle aankleding zelf bedacht en gemaakt. Het was een groot succes. Zo heb ik al een aantal feesten georganiseerd.’ Gratis Kranten gaan bij Martin Vos niet bij het oud papier, maar worden ingezet om kleding van te maken en zelfs om met kinderen en hun ouders objecten van te maken. Vos gaat bij de plaatselijke winkels langs om kleine prijsjes voor de winnaars


los te peuteren. De gratis gekregen grote Euro Disneypoort uit een supermarkt heeft Martin Vos ingezet bij Sinterklaas- en Kerstfeesten, door deze met gratis verkregen materiaal in stijl aan te kleden. Acteurs zijn duur om in te huren, dus hijst de sfeermaker zich zelf in kledij om de feestelijkheden op te luisteren. ‘Ik ben 58 maar niet te beroerd om in een Paashaaspak te stappen.’ Met kinderen maakte hij voor Moederdag in een winkelcentrum het grootste boeket van Diemen. Dat werd aan alle moeders in een bejaardentehuis aangeboden. Scholieren Martin Vos is met zijn Sfeermakers evenementen in te huren om een feestje met eenvoudige, doch creatieve ingrediënten op te sieren. Verder besteedt hij veel tijd aan zijn stichting. ‘Het meest zinvolle aan Sfeermakers is dat het mensen blij maakt. Daar word ik zelf ook weer blij van. Ik neem ze zorgen uit handen, regel de zaken rond een feestje voor ze. Vanuit Sfeermakers ben ik ook bezig scholieren ervan bewust te maken dat ze een bijdrage aan de maatschappij moeten leveren. Op het tuincomplex waar wij een huisje

hebben, wonen veel ouderen die hun partner kwijt zijn en nauwelijks meer hun tuin kunnen onderhouden. Dat doet hen niet alleen zeer, maar kost ze ook nog een boete. Terwijl ze zo genieten van hun tuinhuisje. Ik heb scholen aangeschreven in de hoop zo kinderen te vinden die onder mijn leiding af en toe klusjes op de tuinen zouden kunnen doen.

V

‘Van een feestje word je vrolijk. Je gaat anders in het leven staan’ Dat is gelukt en we kregen afgelopen jaar zelfs financiële steun van de gemeente. Het gaf alle betrokkenen heel veel positieve energie. Nu de subsidie is gestopt, probeer ik dit met bedrijven op te pakken.’

www.sfeermakers.eu www.sfeermakersstichting.nl


onderneem duurzaam! Rebecca maakt vegetarische schapenvachten

’Elke vacht is uniek en verrast me weer’

Een loper van Drents heideschaap, een deken van de Blauwe Texelaar, of gewoon een lekkere warme schapenvacht met mooie, stoere lokken. Rebecca Geskus maakt ze. Op een duurzame, dieren milieuvriendelijke manier. De vacht komt niet van een gedood dier en ondergaat geen proces van looien waarbij schadelijke chemische stoffen worden gebruikt. ‘Het geeft een heel ander gevoel als je kunt werken met materiaal van iets dat nog leeft.’

J

Het atelier van Rebecca is gevestigd in een schitterende grote schuur op het eiland Texel. Het ruikt er, hoe kan het ook anders, naar schapenvacht. Er ligt een

‘Je moet niet vies zijn van onge wassen schaap’ grote hoeveelheid vachten – opgerold in lakens - te wachten om te worden verwerkt in één van haar creaties en er is voldoende ruimte om er met groepen aan het werk te

98


gaan. Er zijn allerlei voorbeelden van haar werk te zien, waaronder mooie, warme dekens, kleden, kussens, een schitterende hangmat, waarin zowel schapenwol als oude visnetten zijn verwerkt en een stoel. Rebecca werkt met ongewassen, ruwe schapenwol. Ze laat zien hoe een vegetarische schapenvacht eruit ziet. Zo op het eerste gezicht oogt de bovenkant als een gelooide vacht. De onderkant is echter geen schapenhuid, maar een vilten laag. ‘Met zeep en water vilt ik een wollen laag op de afgeschoren vacht waardoor er een soort huid ontstaat’, legt ze uit. ‘Het resultaat: een dieren milieuvriendelijk duurzaam product dat mooi en lekker warm is en honderd procent wol!

In een workshop van een dag kunnen mensen het ook zelf komen doen. Daarnaast geef ik workshops in het vilten van dekens.’ Ter illustratie laat ze een aantal prachtige exemplaren zien in verschillende kleuren en met verschillende motieven, van driehoekjes tot hazen. ‘De workshops zijn bedoeld voor echte doorzetters’, vervolgt Rebecca. ‘Je moet niet vies zijn van ongewassen schaap’, lacht ze. Amsterdam Voordat Rebecca naar Texel verhuisde, woonde ze in Amsterdam. ‘Ik schilderde en werkte als art director voor film en televisie’, vertelt ze. ‘Met dat laatste ben ik gestopt omdat ik moeder werd en het werk daar niet mee

te combineren viel. In 2009 heb ik samen met een vriendin elders in Nederland een cursus dekenvilten gedaan. Ik werd hier zo enthousiast van dat ik ben gaan experimenteren met Texelse wol. De wol van Texelse schapen bleek niet goed te vervilten, dus ben ik op het eiland op zoek naar andere rassen gegaan. Staatsbosbeheer laat Drentse heideschapen in de duinen lopen voor begrazing. Ik heb de wol van die schapen met de wol van Texelse schapen gecombineerd. Zo ben ik uiteindelijk terecht gekomen op het


onderneem duurzaam! vachtvilten. De Texelse wol blijft pluizig maar kan zich wel hechten aan andere wol, zoals merinowol. Ik gebruik het als een soort hechtmiddel.’ Back to basic Rebecca koopt inmiddels haar wol bij verschillende schapenboeren, maar ook bij hobbyboeren op het eiland. ‘Elke vacht is uniek en iedere keer als ik een laken met vacht uitpak verrast het me weer’, glimlacht ze. ‘Ik vind het leuk dat ik zelf het materiaal dat ik gebruik op kan ha-

len bij de boeren in de omgeving. Het is back to basic. Witte schapenwol is erg geliefd bij de wolfabriek en duurder dan bruine wol. Dus koop ik vooral bruin. Ik zie het als een uitdaging om van iets dat minder geliefd is iets moois te maken. De wol van de Blauwe Texelaar bleek bijzonder mooi en decoratief te zijn, met prachtige kleurnuances van donkerbruin naar lichtgrijs. Dat bruine wol goedkoper is, maakt het ook interessanter. Als je grondstof niet te duur is, kun je er lekker mee experimenteren. Ik vind het mooi om er interieurproducten van te maken. Ik houd ervan om dingen uit te zoeken en te ontwikkelen.’ Stoere uitstraling Rebecca maakt zowel producten in opdracht als vrij werk. Van Dijk en Ko in Amsterdam verkoopt haar spullen met succes. Ook liggen er items van haar bij verschillende Texelse win-


kels. ‘Mensen vinden mijn spullen aantrekkelijk omdat het handwerk is en een stoere uitstraling heeft. Je kunt de kleden, dekens en kussenhoezen trouwens gewoon wassen, want het is puur wol.’ Over het antwoord op de vraag wat haar leukste opdracht was, hoeft ze niet lang na te denken. ‘Onlangs heb ik, samen met Zachtaardig, een viltbedrijfje in Amsterdam, voor een villa in Hilversum een loper van dertig meter gemaakt van Drents heideschaap. Dat was een leuke opdracht.’ Ploeteren De workshops die Rebecca geeft zijn een groot succes. ‘Deelnemers gaan altijd blij naar huis’, vertelt ze. ‘En meestal komen ze terug om nog een schapenvacht of deken te maken. Het is hard werken, ploeteren eigenlijk. Het is ook vuil werk, maar tevens rustgevend en bevredigend. En je krijgt er dankzij de lanoline heel zachte handen van.’ Rebecca heeft veel plannen voor de toekomst. ‘Ik wil naast de vegetarische vachten en Texelse OERkussentjes, stoffen gaan maken van schapenwol waar je ook kleding van kunt maken. En samen met een coupeuse kledingstukken bedenken. Je

kunt met stof van schapenwol heel veel doen. Het is heel prettig materiaal om mee te werken. Je kunt er teksten en figuren in maken, maar ook op borduren.’ Een van haar komende projecten is het maken van sjabrakken voor onder paardenzadels. ‘Behalve dat het er mooi uitziet, is wol ook goed om de druk van het zadel op de paardenrug te verminderen; twee vliegen in één klap dus. Het wordt een exclusief product. En ik wil er ook workshops in gaan geven, zodat mensen zelf een sjabrak voor hun paard kunnen maken.’ Voor meer info: www.texelsvilt.nl


onderneem duurzaam!

N M U L O C

k j i w s l E l e c r a M

Vergroenen van en mét ICT

‘

Marcel Elswijk is directeur van EnergyGO, een jonge en ambitieuze in Alkmaar gevestigde onderneming die innovatieve producten en diensten ontwikkelt voor de verduurzaming van onze maatschappij.

Slimme elektriciteitsnetwerken, intelligente regelsystemen en energiemanagementsystemen zijn voorbeelden hoe Informatie- en Commu nicatie Techniek, kortweg ICT, kan worden ingezet om energiebesparing en energie-efficiëntie te realiseren.


Duwtje in de rug EnergyGO maakt gebruik van en ontwikkelt deze slimme energiemanagementtools. Hierbij ligt de focus niet alleen op het meten, maar juist op de realtime vertaling van de meet-

gegevens naar de prestatie van een gebied, gebouw en/ of installatie. Op deze wijze zijn afwijkingen en het effect van energiebesparende maatregelen direct zichtbaar. Het is dan mogelijk deze effecten te koppelen aan processturing en bijvoorbeeld de inkoop van energie. In ge-

val dat energiegebruik en eventuele energieproductie tot op detail bekend is, is vraag- en aanbodafstemming ook real-time mogelijk. Betrouwbaarheid Het leveren van een kwalitatief product en/ of dienst is een onderdeel van de klanttevredenheid en daarmee een gezond bedrijfsresultaat. Betrouwbaarheid en continuïteit in de bedrijfsvoering van gebouwen, processen en installaties zijn daarbij essentieel en soms zelfs heilig. Het zegt echter niets over de prestatie of efficiëntie waarmee de gewenste betrouwbaarheid en continuïteit worden bereikt. Door gebruik te maken van energiemanagementtools kan dit wel en daarmee valt er nog veel laag hangend fruit te plukken. Een mooi voorbeeld zijn de mogelijkheden in bestaande computer-

M

ruimten en datacenters. Deze bestaande datacenters zijn begin deze eeuw gebouwd. In die tijd was het voor de ICT-bedrijven

Met energie managementtools valt veel laaghangend fruit te plukken

vooral van belang om hun nieuwe datacenter snel operationeel te hebben om de concurrentie voor te blijven. Energie speelde een ondergeschikte rol. De ontwikkelingen in ICT-sector gaan snel. ICT-apparatuur is veel compacter geworden.


onderneem duurzaam!

D

‘Door compactere ICT-apparatuur lopen datacenters tegen een probleem aan’ het einde van hun levensduur naderen, zoals koeling en noodstroomvoorziening. Om de betrouwbaarheid van diensten te behouden, de concurrentiepositie te verbeteren en in te kunnen spelen op de steeds groeiende markt van ICT-diensten, gaan veel bestaande datacenters energie-effi-


ciënt herinrichten. Zij voeren deze herinrichtingsprojecten door met behoud van de continuïteit van hun cloud-diensten. Deze mogen tijdens het herinrichten niet uitvallen en ontevreden klanten opleveren. Daarvoor maken zij onder andere gebruik van ICT-gebaseerde energiemanagementtools. Vergroenen ván ICT mét ICT! Niet blind staren Energie-efficiënt herinrichten betekent vaak een lagere energierekening. Toch kan men zich niet blind staren op de energienota omdat het energiegebruik is gekoppeld aan de bedrijfsprestatie (key performance indicators). Als een bedrijf meer verkoopt, stijgt de productie en de daarbij variabele kosten zoals de energierekening. Een gezonde relatie. En die is nog gezonder als deze relaties inzichtelijk zijn gemaakt met energiemanagementtools. Dan kunnen beslissingen rondom energiebesparing en energie-efficiëntie onderbouwd worden genomen. Vergroenen mét ICT! Marcel Elswijk www.energygo.nl

Bloemen en planten van

duurzaam gecertificeerde bloemist nu ook

duurzaam bezorgd!

Florapro®, met vestigingen in Alkmaar en Oosthuizen, voldoet sinds mei 2009 als eerste Nederlandse bloemist aan de criteria voor de Barometer Duurzame Bloemist en werkt sindsdien aan het steeds verder verduurzamen van het bedrijf. Met de ingebruikname van twee volledig elektrische bezorgauto’s steekt het bedrijf van Ruud Steur en Jan-Pieter Hartog opnieuw zijn duurzame nek uit.

‘

Daardoor is het mogelijk om veel meer diensten per vierkante meter vloeroppervlak datacenter aan te bieden. Door deze toename lopen (oudere) datacenters tegen een probleem aan: er kan niet voldoende elektriciteit en/ of benodigde koeling worden geleverd. Daarnaast worden veel van deze datacenters geconfronteerd met installaties die


onderneem duurzaam! ‘Het verduurzamen van je bedrijf gaat niet alleen over verantwoord produceren. Werkelijk elke stap die als ondernemer zet kan duurzaam’, aldus Ruud Steur. ‘Denk bijvoorbeeld aan het beleid als het gaat om bloemen en planten; zowel het groen in en om het bedrijf als de bloemen voor perso-

W ‘Werkelijk elke stap die als ondernemer zet kan duurzaam’

neel en relaties. Daar komen wij om de hoek kijken.’

Totaalproduct Florapro® is gespecialiseerd Zakelijk Bloemist en levert al ruim 12 jaar een totaalproduct aan bloemen en planten aan met name bedrijven en instellingen. De levering van bloemen, bijvoorbeeld via bloemenabonnementen, interieurbeplanting inclusief onderhoud, kerstaankleding


en relatiegeschenken, zijn de belangrijkste producten voor de zakelijke markt. Daarnaast levert Florapro® ook aan particulieren al het mogelijke bloemwerk, hydrocultuurplanten en kerstarrangementen. Uiteraard kan iedereen ook voor een kleurrijk professioneel advies bij Florapro® terecht. Eerste duurzame bloemist Florapro® vindt duurzaamheid belangrijk. ‘Er is maar één aarde en daar moeten we zuinig op zijn’, aldus Ruud Steur. ‘Daarom kijken we als Florapro® altijd naar de toekomst en nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Sinds 2009 mogen we ons de eerste duurzame gecertificeerde bloemist van Nederland noemen en behaalden de status Brons. Daar zijn we natuurlijk heel erg trots op. Sindsdien werken we er hard aan om nog verder te verduurzamen. In 2012 klommen we op tot status Zilver. Om de status te mogen dragen is een minimum percentage van dertig procent duurzame inkoop van bloemen en planten vereist. Wij voldoen daar met een percentage van 34,9 procent ruim aan. Natuurlijk zouden we graag 100 procent willen halen. Dat is echter niet mogelijk van-

wege het te geringe aanbod. Naast het zoveel mogelijk inkopen van bloemen en planten die voldoen aan de eisen van MPS-A of EKO, gebruiken we duurzame verpakkingen, scheiden we ons afval, laten we gevaarlijk afval gescheiden afvoeren/inleveren, gebruiken we groene stroom en energiezuinige lampen, registreren we ons energieverbruik ten behoeve van bewustwording, gebruiken we duurzame schoonmaakmiddelen, houden we een klachtenregistratie bij en maken we geen gebruik van verse, geverfde bloemen.’ Inzet voor maatschappij ‘Duurzaam gecertificeerd betekent ook dat je als bedrijf bezig bent met MVO en goede arbeidsomstandigheden voor het personeel’, vervolgt Ruud Steur. ‘Denk daarbij aan betaling volgens CAO, voldoende werkoverleg, functioneringsgesprekken en je inzetten voor maatschappelijke organisaties. Zo zijn we lid van MVO Nederland en Stichting de Waaier. Afgelopen jaar stelden we ruim 100 plantenbakken ter beschikking aan maatschappelijke organisaties en voor dit jaar staat er een workshop bloemschikken van het hele team bij een verzorgingshuis op het program-

ma. Ook schenken we wekelijks bloemen, bijvoorbeeld aan het Hospice in Alkmaar.’ Als volgende stap in verduurzaming zijn er nu de elektrische bezorgauto’s bijgekomen. ‘Hiermee maken we niet alleen onszelf zichtbaar als maatschappelijk betrokken, maar ook onze afnemers’, legt Ruud Steur uit. ‘Als wij onze producten met elektrische auto’s bezorgen, ziet iedereen dat er duurzaam wordt ingekocht en verkocht. MVO en duurzaamheid moet je als bedrijf transparant maken en ook uitstralen. Om te laten zien wie je bent en om anderen te inspireren om hetzelfde te gaan doen. Als bedrijf kun je dat al eenvoudig laten zien door je bloemen door Florapro® te laten bezorgen!’ www.florapro.nl


onderneem duurzaam!

Nieuw: duurzaam ondernemersplein op Ondernemers-2-daagse Alkmaar, Let’s-DO-Award

Duurzaam netwerk Nog geen jaar na de introductie, in mei 2012, heeft het regionale netwerk Duurzaam Ondernemen in Noordwest Holland (DOinNWH), zich prima op de kaart gezet. Met maandelijkse Borrels & Pitches, het evenement Het Powerhouse op de Dag van de Duurzaamheid, twee duurzame bijlagen in het Noord hollands Dagblad en vooral de ambitie om in 2013 het accent te leggen op uitdagen, wederkerigheid en co-creatie, is DOinNWH een bruisende promotor van duurzaamheid binnen het MKB!

vindt

vaste voet

in Noordwest-Holland ‘Dit jaar voeren we net zoals in het geslaagde vorige jaar het basisprogramma met Borrels & Pitches, Het Powerhouse en ontvangen onze leden en geïnteresseerden onze nieuwsbrieven’, aldus Joost Baltus, samen met Martha Klein en Pepik Henneman oprichter van het succesvolle netwerk. ‘Op 19 en 20 maart nemen we deel aan de Ondernemers-2-daagse in Alkmaar, waar een duurzaam ondernemersplein wordt ingericht.’ Een concreet plan uit de talloze ideeën die het team van DOinNWH heeft, is de invoering van de Let’s-DOAward; een prijs voor de ondernemer die de meest succesvolle duurzame implementatie in zijn of haar bedrijf heeft gerealiseerd. Die kan betrekking hebben op processen, personeel of producten. Baltus: ‘Doel van


het invoeren van de award is andere ondernemers te inspireren en succesvolle duurzame innovaties boven tafel te krijgen. Uit de implementatie kunnen weer nieuwe ideeën ontstaan. Vooralsnog kunnen ondernemers uit de HAL-regio aan de competitie meedoen. In dit gebied hebben we diverse belanghebbende partijen die het initiatief willen ondersteunen.’ DOinNWH werkt aan uitbreiding van de competitie in het hele gebied Noordwest-Holland. Meer info hierover: Ans Ursem: 06 25 45 66 42. www.doinnwh.nl


onderneem duurzaam!

Colofon Uitgever Uitgeverij Onderneem Duurzaam! Tuingracht 14 1483 AP De Rijp (0299) 67 32 49 Redactie Tekstbureau C&M Media Corrie Wiersma: 06-42024322 Marie-Christine Koestal: 06-22182307 [email protected] Ontwerp & vormgeving Jo Studio Jolanda Zijp 06-46034193 [email protected] Pr & Communicatie ARD Tekst en Communicatie Annerieke Dekker 06-18495147 [email protected] Webmaster Alex de Vulder 06-20882846 [email protected] Advertentie plaatsen? [email protected] 0299-673249


De Krat. Duurzaam eten aan huis gebracht pag. 58. duurzaam

Recommend Documents