"De kracht van debriefing” Het belang van goede opvang na een agressie-‐incident
Geert Taghon 2015
De kracht van debriefing is • • • • •
Opvang na schokkende gebeurtenis Binnen vertrouwelijke-‐steunende omgeving Kanaliseren opgehoopte spanning EmoDoneel stoom af blazen Bevorderen van cogniDeve controle => In groep en/of als individu
Berust hoofdzakelijk op
• VenDlaDe
• Normalisering van de reacDes • Psycho-‐educaDe
Onderzoek
(Bromet & Havenaar, 2002)
• PrevenDef karakter • Bieden luisterend oor of prakDsche of emoDonele ondersteuning • Met mogelijke langetermijn effecten • Vergroten zelfredzaamheid slachtoffer
Opvangprocedure Incident
Incidentenverslag
Eerste opvang door collega’s
Diensthoofd,directie
OPVANGGESPREKKEN
Overnemen van taken
Bespreking met patiënt
DefiniDe schokkende gebeurtenis • Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed veroorzaakt bij vrijwel iedereen M.a.w. • Het is een gebeurtenis die zo verschrikkelijk en zo anders is dat de persoon deze emo8oneel nauwelijks aankan.
Gebeurtenissen die schokkende gevolgen kunnen veroorzaken • Lichamelijke agressie • (bijna-)geweldsincidenten • Onterechte beschuldiging van ongewenst of crimineel gedrag (bijv. ongewenste intimiteiten of diefstal) • Automutilatie • Onverwacht overlijden van ‘gezonde’ cliënt • Zelfdoding of poging daartoe • …..
PTSS? • Een schokkende gebeurtenis komt ook in een vredige omgeving voor • Is acute reacDe op een ingrijpende gebeurtenis • Dit is dus geen PTSS. • SchaYng 7 à 8 procent => PTTS
Feit
Black Box
Verwerking
• Feitè CriDcal incident + Context – Soort agressie – InformaDe die je hebt – Persoonlijkheid – Vroegere traumaDsche ervaringen – Professioneel milieu (alg. werksfeer -‐ stress) – Psycho-‐sociale integraDe
Feit
Black Box
• Black Box: – Het ‘veborgene’ – De ‘blinde vlek’
Verwerking
Feit
Black Box
Verwerking
• Verwerking: – Men wordt een ‘ander’ mens – Mogelijke gevolgen: AffecDef Psycho-‐sociaal Professioneel Psycho-‐seksueel PsychosomaDsch
• EmoDonele verwonding = • Iedereen mogelijk • Beroep => bepalende factor • Verwerking bij de meeste mensen op eigen kracht of met hulp omgeving • Kennis van psychotrauma = hulp bieden
StressreacDes • Reden: illusie van de onkwetsbaarheid • Stress = normale reacDe op abnormale gebeurtenis => is dus geen PTSS
• Verschillende stressreacDes kunnen in mindere of meerdere mate voorkomen • Drie groepen symtomen: – Veelvuldige herbeleving – VermijdingsreacDes – Verhoogde waakzaamheid en prikkelbaarheid
• Niemand heee last van alle stressreacDes
Hoe verwerk je een psychotrauma? • Negeren van de gebeurtenis en erbij horende reacDes helpen niet • Door praten, schrijven, denken, … verliest het gebeurde zijn alarmerende karakter
• Schenk er aandacht aan, laat de bijhorende gevoelens toe. De herhaalde confrontaDe met de pijnlijke gevoelens is helend • Ongewone => Krijgt plekje in je bestaan • Evenwicht tussen confrontaDe en afleiding • Herstel = als men bijbehorende gevoelens kan toelaten
Eerste stappen psychische EHBO
• Er zijn (veiligheid herstellen) • Helpen (prakDsch/emoDoneel) • Beschikbaar zijn • Op tempo van slachtoffer => regel opvang binnen 48 tot 72 uur
WAAROM opvang? 1. Heen & weer slingerende krachten
2. Persoon voelt dat organisaDe, team achter hem staat, wil helpen
3. Via reconstrueren, weer grip krijgen op zijn bestaan 4.
Mobiliseren van het thuisfront
5.
Bijsturen van negaDeve reacDes uit de omgeving
Opvanggesprekken 1. Kan individueel of in groep 2. Er zijn verschillende methodes om dit structureel te organiseren (draaiboek) 3. Zorg voor mensen die know-‐how beziken voor debriefing 4. Eigen mensen krijgen steeds voorkeur (ondezoek) 5. Zorg voor melding en registraDe 6. Start met een korte check van het team 7. Zorg voor evaluaDe in je draaiboek
Voorbeeld van opvanggesprekken • Geen therapie, wel gestructureerde opvang • Aantal, frequenDe en duur hangt af van: -‐ aard van de gebeurtenis -‐ wens van de persoon • Driegesprekkenmodel
Eerste gesprek • • • • • • •
Idealiter op dezelfde dag van de gebeurtenis Verhaal laten vertellen (reconstrueer) Nadruk op rust en structuur Geen verdieping van ervaringen, emoDes Begrip en empathie Regelen van prakDsche zaken Welke steun is er in de omgeving?
Tweede gesprek • 3 à 10 dagen na het eerste gesprek • Vraag naar verloop van de afgelopen dagen en de bijbehorende ervaringen en belevingen • Dieper ingaan op momenten die veel indruk hebben nagelaten (schokkende details) • Uiten van waardering voor adequaat handelen • Normale karakter van stressreacDes duiden • ReacDes omgeving (privé en werk) bespreken
Derde gesprek • 14 dagen tot 6 weken na de gebeurtenis • Verdieping belangrijke momenten Djdens en na de schokkende gebeurtenis (feiten, gedachten, vragen, lichamelijke sensaDes, gevoelens)
• • • • •
Verloop van verwerkingsproces Aandacht voor eventueel vermijdingsgedrag Normaliseren stressreacDes Ingaan op reacDes uit omgeving Beoordeel of nazorg kan afgesloten worden of niet, problemen verwerking of niet
To do • • • • • • • •
Voer het gesprek op rusDge en veilige plek PrakDsche steun bieden Vraag of hij wil vertellen, ‘neen’ is ok Gebruik open vragen Vat geregeld samen Laat sDltes toe Leef mee en ‘er gewoon zijn’ Verwarde gevoelens mogen er zijn, erkenning
• Normaliseer en geef info • Kom later af en toe terug op de feiten • Kaartje, mailtje, sms,… kan deugd doen
Don’t • • • • • • • •
Te veel zelf praten Adviezen ‘als ik jou was…’ Oordeel vellen Aanmoedigen tot herstel ‘ slaap eens goed’ Grapjes ‘part of the job’ Gevoelens van andere afzwakken Te oplossingsgericht praten
• • • •
Vergelijken met eigen verhaal Naar gevoelens wroeten (therapeut spelen) Té reageren Bang zijn verkeerde dingen te zeggen
Rol leidinggevende bij debriefing (Mariet Ghaye en R. Daneels, 2012) • Goede eerste reacDe = must • LG is vertegenwoordiger werkgever • Bewust zijn van subjecDeve impact • Agressie = ‘NOT a part of the job’ • Let op van stereoDepe beelden (‘zelf uitgelokt’) • Gevaar ‘secundaire vicDmisaDe’
• Zorg dragen voor ‘zorgcultuur’ (bereikbaarheid) • Onvoorwaardelijke steun voor slachtoffer • Neem incident serieus • Normaliseer gevoelens van angst, boosheid, verdriet • Normale reacDes op abnormale situaDe • Laat eigen oordeel los en ga in op de impact van het incident
Wie dient men op te vangen? • De hulpverlener die betrokken was • De paDënt die betrokken (eventueel veroorzaker) was • Getuigen (onderhoudspersoneel,…) • Familieleden en collega’s kunnen ook soms hulp gebruiken (bv. info)
Enkele ondersteunende gedachten
• Het slachtoffer is niet schuldig. Hij heee op dat moment alles gedaan wat in die situaDe in zijn mogelijkheden lag om incident af te wenden en tot goed einde te brengen. • De reacDe van het slachtoffer is een normale reac8e op een abnormale gebeurtenis. • Nazorg aanbieden is een plicht van de organisa8e. Er wel of niet op ingaan is het recht van het slachtoffer.
Herinnering = ONVEE-‐model
Principes effecDeve opvang (Erik De Soir, 2006)
• Onmiddellijkheid – Snelheid van opvang (72u) = snellere verwerking
• Nabijheid – Door natuurlijk netwerk, eigen afdeling, thuisfront
• Verwach9ng – Geef begrip en erkenning, voorkom nesteling
• Eenvoud – Er zijn, inspelen, luisteren, efficiënte hulp
• Eenheid of eenduidigheid – Structurele nazorg, vaste personen, vaste procedure
Als slot….
Debriefing is een must herstel is een kunst!
Uitdaging • Kunnen we agressie oversDjgen? • Kunnen we agressie als team blijven dragen? • Zoeken mogelijkheden relaDe te herstellen na conflicten • PaDënten helpen houding aan te nemen en tool geven • Intensiteit impact conflict erkennen en energiebron zoeken
Interne Herstel Bemiddeling (IHB) • Manier om afstand ontstaan ten gevolge van agressie-‐incident, opnieuw te overbruggen • Via herstelbeweging terug tot samenwerken komen • IHB als hevoom om reflecDef vermogen te vergroten en gedragsverandering sDmuleren • IHB als hevoom in het creëren van veilig en leevaar groepsklimaat
• Methodiek die richt op herstel dat volgt op conflicten • Conflicten zowel tss paDënten onderling als paDënt vs hulpverlener • Via IHB willen we (HV) de dialoog herstellen • Nadruk op herstellen van immateriële schade, nl. de relaDe • Kan parallel lopen aan sancDe die de paDënt kreeg
Hoe ? • Rekening houden met mogelijkheden en beperkingen doelgroep • Gesprek is ulDem middel = er toe komen • Awankelijk van ‘conflict’, keuze ‘doen’ of ‘spreken’ • Klemtoon op doen en pas later op spreken • Interesses paDënten = hevoom • Inspraak paDënt = hevoom
Enkele bedenkingen • Herstel lukt niet alDjd, soms funcDonele gedachte sterk aanwezig • Benefits van herstel = we merken posiDeve invloed ervan op relaDe met medewerkers en hoe dit rust brengt in het leexlimaat • Herstel geslaagd als beide parDjen opnieuw met elkaar op construcDeve wijze communiceren en men het gevoel heee de opdracht/gesprek als ‘schadeherstellend’ te ervaren.
• Herstel zorgt ervoor dat er na conflicten een beweging wordt gesteld die opnieuw zuurstof geee aan de relaDes. • Zorgt voor dat agressie beter kan 'gedragen' worden door het team • Door herstel te installeren en de paDënt steeds boodschap te geven dat we blijven geloven in hem en willen werken met hem, creëren we een opDmaal en therapeuDsch klimaat. • Hoewel IHB een grote draagkracht vraagt van het team, is het posiDeve resultaat hoopgevend.
Doel: Debriefing als cultuur!
Elk element is van belang voor een cultuur van debriefing ! Ik als HV Team Doelgroep Organisatie
Actief dynamisch gebeuren, we beïnvloeden elkaar, DUS afstemming is nodig!
Bedankt voor jullie aandacht!
Geert Taghon www.geerttaghon.be
