De keuze van Termont. Een kritische kijk op de Gentse stadsbegroting Maandag bespreekt de Gentse gemeenteraad de nieuwe begroting. Gent heeft de centen geteld, en maakt keuzes voor de toekomst. Maar wat blijft er over van de sociaalecologische modelstad uit het bestuursakkoord? Tom De Meester licht de Gentse meerjarenplanning kritisch door. Tom De Meester Toen begin november op een strak geregisseerde persconferentie in het statige stadhuis van Gent de nieuwe meerjarenbegroting werd voorgesteld ging er een zucht van opluchting door het publiek. Oef! Gent wordt Antwerpen niet, waar de N-VA van Bart De Wever het mes zet in zeeklassen, wijkloketten en het maatschappelijke middenveld. Gent wordt Sint-Niklaas niet, waar de coalitie kiest voor de privatisering van de huisvuilophaling. Gent wordt ook Aalst niet, waar het stadsbestuur de sociale afbraak organiseert. Maar Gent wordt al evenmin de 'stad van de toekomst' die het bestuursakkoord beloofde. Daarvoor is de kloof tussen droom en daad te groot. Gent moest de komende jaren een sociaal-ecologische modelstad worden, maar nu de centen geteld zijn, worden vele ambities noodgedwongen opgeborgen. Net als andere centrumsteden in Vlaanderen kiest de stad van de toekomst voor de recepten uit het verleden: aan de onroerende voorheffing, de personenbelasting en de grote bedrijfsbelastingen wordt niet geraakt, en er wordt ook investeringsruimte vrijgehouden, maar het personeel betaalt de rekening, en lokale belastingen en retributies gaan omhoog. Nochtans staat Gent voor grote uitdagingen: werkloosheid en armoede nemen toe, het woonprobleem is huizenhoog, en de omslag naar een duurzame, ecologische samenleving valt niet vanzelf uit de lucht. Ook al zwaait het Gentse schepencollege niet met de hakbijl in het rond, zoals in Antwerpen, toch roept de Gentse meerjarenbegroting van SP.a, Open VLD en Groen veel vragen op. De burger krijgt de rekening Het bestuursakkoord belooft om “het budgettaire evenwicht, bij ongewijzigde omstandigheden, te bewaren zonder belastingverhoging.” Maar de inkt van het bestuursakkoord was nauwelijks droog, of het stadsbestuur maakt in de meerjarenbegroting een pak retributies en taksen duurder. Dat zijn natuurlijk óók belastingen. Kleintjes, weliswaar. Maar vele kleintjes maken ook een groot. De belastingsverhoging zou in 2019 in totaal 3,5 miljoen euro bedragen, zo staat in de perstekst die begin november werd verspreid. Maar vorige week bleek dat het totaalbedrag in 2019 niet 3,5 miljoen euro bedraagt, maar oploopt tot 6,4 miljoen euro. Dat is bijna het dubbele. Groen mag dan spreken over “logische indexeringen van retributies” waarbij “de laagste inkomens ontzien worden”, wie de lijst van belastingsverhogingen overloopt kan niet anders dan de wenkbrauwen fronsen. Het leven in Gent wordt vanaf 1 januari een stuk duurder. Het bestuursakkoord belooft dat “sport, cultuur en vrije tijdsbesteding voor iedereen toegankelijk en betaalbaar moeten zij”, maar maakt een museumbezoek wel duurder. En ook sporten in de Blaarmeersen en een zwembeurt kost voortaan meer, behalve voor kinderen onder de zes jaar. Bij de opening van zwembad Rozebroeken zei
schepen Christophe Peters nog dat een zwembeurt in het nieuwe sportcomplex niet méér maar “even weinig zou kosten” als in andere Gentse zwembaden. Nu blijkt dat zwemmen in álle zwembaden duurder wordt. Dat jaagt niet alleen de Gentse gezinnen op kosten, het werpt ook extra financiële drempels op voor Gentenaars die het financieel moeilijk hebben. Trouwen wordt 20 procent duurder, net als een grafconcessie en de hulp van de brandweer. Een wespennest weghalen is nu gratis, maar kost binnenkort 30 euro. Een voorlopig rijbewijs afhalen kost nu 9 euro, maar binnenkort 25 euro. Auto weggetakeld: plus 20 procent. Ook een identiteitskaart, een aanmaning van de bibliotheek en de buitenschoolse opvang van de Stad Gent worden duurder. Ook parkeren in Gent wordt fors duurder. Vanaf januari kost een uur parkeren in het centrum 2,26 euro per uur in plaats van 2 euro nu. Een uur parkeren in de parkeergarages die de Stad uitbaat in het centrum (Sint-Michielsparking, Zuid, Reep, Vrijdagmarkt) gaat van 1,50 euro per uur naar 1,70 euro per uur. Een tariefverhoging van 13 procent. Maar “dit is eigenlijk de indexaanpassing”, laat mobiliteitsschepen Filip Watteeuw weten. In maart komt er een nieuw parkeersbeleidsplan met “nieuwe parkeertarieven” en “een uitbreiding van het betalend parkeren”. Studenten worden niet langer vrijgesteld van de belasting op tweede verblijven, waardoor studenten die samen een huis huren voortaan een belasting van 1.000 euro op zich af zien komen. Dat is onrechtvaardig. Pak de huisjesmelkers aan, niet de studenten. De prijs van een huisvuilzak stijgt met 15 procent in één klap. Wie sorteert wordt daar niet voor beloond: de blauwe PMD-zak wordt 100 procent duurder. Is het zo dat het stadsbestuur het probleem van het sluikstorten wil aanpakken? Sluikstorten geen klein probleem. In een bevraging van de PVDA bij meer dan 1.000 Gentenaars kwam sluikstorten als belangrijkste leefbaarheidsprobleem uit de bus. Het aantal meldingen van sluikstorten steeg vorig jaar explosief, van 11.200 naar 15.077. Dat probleem pak je niet aan door het gebruik van de officiële afvalzakken financieel te ontmoedigen, terwijl alle studies uitwijzen dat het sluikstortprobleem zich concentreert in de armste buurten van Gent. Bovendien laat het stadsbestuur het achterste van haar tong niet zijn. Zo is het totaal onduidelijk wat er gebeurt met de riooltaks, de gemeentelijke heffing op het afvalwater die verrekend wordt op de waterfactuur. Zal ook het Gentse stadsbestuur die heffing verhogen, net als in Antwerpen? De vraag is nog maar of al die talloze retributieverhogingen de zogenaamde armoedetoets doorstaan. “Bij het nemen van belangrijke beleidsbeslissingen gaan we telkens na welke impact deze zullen hebben op het terugdringen van de armoede”, garandeert het bestuursakkoord. Bovendien belooft het schepencollege om “de stedelijke fiscaliteit door te lichten” en “waar mogelijk te moduleren in functie van sociale doelstellingen”. Het omgekeerde is waar, zo blijkt. Retributies zijn de minst sociaal rechtvaardige belastingen die er zijn, omdat je er de lagere inkomens het hardst mee treft. In tegenstelling tot de personenbelasting, die progressieve tarieven hanteert (hoe meer je verdient, hoe hoger het belastingstarief), zijn retributies vlaktaksen die iedereen, van werkloze tot CEO, hetzelfde tarief aanrekenen. De kleine inkomens moeten dus in verhouding een grotere inspanning doen dan de hogere inkomens. Hoe progressief is dat?
Gemiste kans voor rechtvaardige fiscaliteit Terwijl de modale Strop tegen een reeks retributieverhogingen aankijkt, worden de multinationals ontzien. De grote bedrijfsbelastingen worden “louter geïndexeerd”, sust het stadsbestuur in de officiële persverklaring. Maar met hoeveel procent? Daarover blijft een dichte mist hangen. Enkele kleinere, lokale bedrijfsbelastingen op onder andere leegstand, terrassen en banken worden met ongeveer 20 procent opgetrokken, maar aan die verhoging lijken de grote bedrijfsbelastingen alvast te ontsnappen. “Er is geen sprake van een verhoging van de bedrijfsbelastingen”, stelt Open VLD haar achterban gerust. Terwijl de kleine man meer belastingen moet betalen, blijven de grote havenbedrijven buiten schot, terwijl we – omgekeerd! - precies aan de sterkste schouders een grotere inspanning zouden moeten vragen. Bovendien wordt de belasting op onbebouwde industriegronden... afgeschaft. Tot grote vreugde van VOKA overigens, die zich daar in een persbericht bijzonder blij over maakte. Nochtans was de belasting op onbebouwde industriegronden een rechtvaardige belastingsmaatregel die alleen projectontwikkelaars en grondspeculanten treft en de Stad jaarlijks 400.000 euro opbracht. Geld dat het Gentse stadsbestuur blijkbaar niet meer nodig heeft. Ook de in het bestuursakkoord beloofde heffing op bedrijven die warmte lozen komt er niet. De 'stad van de toekomst' heeft een kans gemist om te bouwen aan meer fiscale rechtvaardigheid. De Gentse lokale belastingen op bedrijven, leegstand, speculatie, industriële milieuvervuiling en banken zijn vandaag slechts goed voor 10 procent van alle belastingsinkomsten. Dat is bijzonder weinig. In Zwijndrecht, een andere industriële havengemeente, betalen de bedrijven bijna 40 procent aan lokale bedrijfsbelastingen. De banken, die nochtans één van de grote verantwoordelijken zijn voor de financiële crisis die de steden en gemeentes vandaag met oplopende tekorten opzadelt, dragen in Gent maar voor 0,2 procent bij aan de stadskas. Idem met de leegstand, die maar 0,2 procent van de financiële inkomsten oplevert. Dat blijft trouwens ook in de toekomst zo. De lokale leegstandsbelasting wordt weliswaar flink opgetrokken, maar tegelijk worden vanaf 2013 de opcentiemen op de Vlaamse leegstandsheffing afgeschaft, waardoor de Stad Gent 874.000 euro inkomsten misloopt. De 'forse verhoging' van de leegstandstaks draait dus in werkelijkheid uit op een nuloperatie. In de huidige meerjarenbegroting blijven de achterpoortjes voor multinationals bestaan. Omdat de grote bedrijfsbelastingen – de oppervlaktebelasting en de belasting op motoren - geplafonneerd zijn, ontsnappen de grootste bedrijven, zoals het winstgevende Arcelor Mittal dat in België 0,73 procent vennootschapsbelasting betaalt, voor een groot stuk aan die belasting. Wij willen dat iedereen, ook de grootste bedrijven, de belasting betaalt die ze moeten betalen. De PVDA pleit voor een 'sterke schouderstaks' waarbij de sterkste schouders ook de zwaarste lasten dragen. dat is een kwestie van elementaire rechtvaardigheid. Om het gewicht een stuk van schouder te verleggen willen wij 9 gemeentelijke bedrijfstaksen fors verhogen, om de belastingsdruk op die manier eerlijker te verdelen.
In het voorstel van de PVDA verhoogt de bijdragen van bedrijven en banken van 10 procent tot 19 procent. Dat is een fair aandeel. De sterke schouders-taks die wij voorstellen is zeer doelgericht: vooral maatschappelijk onrechtvaardige of milieuvervuilende activiteiten worden zwaarder belast. De PVDA wil, gezien de hoge woningnood in Gent, de belasting op leegstand en onbebouwde woonkavels verdubbelen, maar verhoogt ook de opcentiemen op de Vlaamse milieubelasting (storten en verbranden van afval) en reclameborden. Dat de sterkste schouders zwaardere lasten moeten dragen is een kwestie van gezond verstand. Gent heeft op dat vlak een achterstand in te halen. Vorig jaar nog zette werkgeversorganisatie VOKA de stad Gent in de bloemetjes als “bedrijfsvriendelijke” stad. Werkgevers zijn opgetogen over het gunstige fiscaal klimaat, dat 20 procent beter scoort dan elders in Vlaanderen. Ook nu weer reageert VOKA opgelucht op de stadsbegroting. Aan de gunstmaatregelen en subsidiestroom voor grote bedrijven wordt niet geraakt en de bedrijfsbelastingen worden niet fors verhoogd, maar louter geïndexeerd. Door de sterkste schouders ook zwaardere lasten te laten dragen en grondspeculanten, banken en vervuilers in de buidel te doen tasten, en niet de gewone gezinnen doen we niet anders dan het bestuursakkoord toepassen. Daarin staat in punt 19.35: “De stedelijke fiscaliteit wordt doorgelicht en aangepast in functie van sociale en ecologische duurzaamheid.” Jobverlies ondermijnt dienstverlening We moeten “investeren in kwaliteitsvolle jobs voor elke Gentenaar”, belooft het bestuursakkoord. Het stadsbestuur geeft alvast het slechte voorbeeld door zelf 435 voltijdse jobs weg te snoeien bij de stadsdiensten. Burgemeester Termont mag dan wel beweren dat de dienstverlening voor de burger niet in het gedrang komt, door 10 procent van het personeelsbestand bij de Stad weg te snoeien snijden we wel degelijk fors in eigen vlees. Die 435 mensen zaten de voorbije jaren toch niet van 's morgens vroeg tot 's avonds laat koffie te drinken in de refter? De ACOD, de socialistische vakbond, noemde het afslankingsplan “een schande”. De vakbonden vrezen dat de dienstverlening aan de bevolking in het gedrang komt en bij het personeel leeft de vrees dat vooral de nu al overbelaste administratieve diensten en de lager geschoolde personeelsleden van de niveau's D en E (werklieden, schoonmaakpersoneel etc) de rekening zullen betalen. Bovendien, door jobs te schrappen wordt het moeilijker om de pensioenen later te betalen. De gepensioneerde stadsambtenaren worden betaald met bijdragen op de wedden van de ambtenaren die vandaag aan de slag zijn. Volgens een Bijzondere
Commissie die in 2007 de pensioenkosten van de lokale besturen doorlichtte, bedragen die bijdragen bijna 100 procent. Voor elke 100 euro loon, moet er bijna 100 euro pensioenbijdragen bovenop gelegd worden. Dat wordt stilaan onbetaalbaar. Niet omdat er ambtenaren te veel zijn, maar paradoxaal genoeg omdat er te weinig zijn. Er worden altijd meer ambtenaren weggesnoeid of vervangen door contractuelen en externe consultants. Zo ondermijnen we zélf de stedelijke pensioenkassen. Van een sociaal bloedbad is geen sprake, zegt het stadsbestuur, want naakte ontslagen worden vermeden. Dat klopt. Omdat het ook zonder kon. Er gaan de komende jaren zoveel personeelsleden op pensioen dat het simpelweg niet-vervangen van stadspersoneel volstaat om de werkgelegenheid met 10 procent in te krimpen. Pijnlijk voor een bestuur dat in haar beleidsverklaring prat gaat op de sociale doelstelling “werk voor elke Gentenaar”. Dat de Stad Gent niet investeert in extra jobs is bovendien niet bepaald een meesterzet in een stad waar de jeugdwerkloosheid hoge toppen scheert. Op dit moment zijn 3.443 Gentse jongeren onder de 25 jaar op zoek naar werk, het hoogste aantal in zeven jaar tijd. Het cijfer van 435 geschrapte jobs klopt ook niet, beweert het stadsbestuur. Netto zouden er 'slechts' 105 jobs verdwijnen. De cijfers zijn nochtans wat ze zijn. De Stad Gent vermindert haar personeelsbestand tegen 2019 van 4.434 voltijdse equivalenten naar 3.999. Dat is min 435. Dat er in het stedelijk onderwijs 81 jobs bijkomen, en dat bij de politie en het OCMW respectievelijk 29 en 221 mensen aangeworven worden is goed nieuws, maar verandert natuurlijk niets aan de besparingsoperatie bij het stadspersoneel. Het zijn niet de extra agenten die de sluikstorten in de Brugse Poort zullen opruimen, en het de leraars van de stedelijke Freinetscholen zullen het overbelaste migratieloket niet openhouden. Er is op voorhand geen enkel overleg geweest over de drastische personeelsbesparingen en dat zit de vakbonden terecht zeer hoog. Hoe kun je nu tien procent van het personeel schrappen zonder daarbij de mening van het personeel te willen horen? Pas een uurtje voor de persconferentie kregen de vakbondsverantwoordelijken de harde cijfers van de bevoegde schepenen te horen. Toen was de meerjarenplanning al lang in kannen en kruiken en tot in de kleinste details goedgekeurd door de partijbesturen van Open VLD, SP.a en Groen. Dat heet: buitenspel staan. En dat was niet wat het stadsbestuur beloofde in het bestuursakkoord. In punt 19.24 wordt het overleg met de vakbonden, als “partner bij het uitstippelen van het personeelsbeleid”, “uitermate belangrijk” genoemd. En verder: “de stad van de toekomst kiest voor echte participatie en basisdemocratie.” Niet dus. Dat het college ongemakkelijk heen en weer schuift op de schepenstoel van zodra de personeelsbesparingen ter sprake komen is begrijpelijk. Was het niet burgemeester Termont zélf die vlak vóór de verkiezingen beloofde om niet één job weg te saneren? Integendeel, er komt méér personeel, garandeerde Daniël Termont op 15 september aan de krant De Standaard: “We hebben net meer mensen nodig.” In een interview voor het vakbondsweekblad Tribune zei Daniël Termont: “Ik ga niet akkoord met stellingen als zou Gent te veel besteden aan haar personeel (...) Als de Gentenaar tevreden is van zijn stad, is dat volgens mij ook omdat we goed stadspersoneel hebben. En die zijn stuk voor stuk nodig. Minder personeel betekent immers ook meer werkdruk en minder motivatie en dus een slechtere dienstverlening aan de burger. Dat wil ik alvast niet toestaan!” Door 435 jobs uit te doven en gepensioneerde stadsambtenaren nog maar in 1 op 4
gevallen te vervangen maakt Groen zonder verpinken een bocht van 180 graden. De voorbije jaren heeft Groen die stille saneringen – ook vroeger al werd slechts steeds resoluut verworpen als “sluipende besparingen”. Toen de Stad Gent in 2009 besliste om slechts 3 op 4 gepensioneerden te vervangen, onder het motto “slank, maar slagvaardig”, sprak Groen vanuit de oppositie over “een blinde afvloeiing die geen rekening houdt met de noden van de stad”. Vandaag noemt Groen de vervanging van nog maar 1 op 4 gepensioneerde personeelsleden “een verstandige besparing”. Terwijl burgemeester Daniël Termont voor de verkiezingen nog uitlegde dat “minder personeel een slechtere dienstverlening voor de burger betekent”, zegt Groen vandaag dat “de dienstverlening op peil blijft, en waar nodig versterkt wordt.” Hoe je met 10 procent minder stadsambtenaren de dienstverlening niet alleen op peil houdt, maar nog versterkt “waar nodig”, dat is een volslagen raadsel. Volgens het stadsbestuur komt de dienstverlening niet in het gedrang omdat we – met de woorden van Open VLD - “met minder ambtenaren efficiënter gaan werken”. Maar achter die liberale efficiëntie-retoriek schuilt een harde besparingslogica die de dienstverlening dreigt te ondermijnen. Twee voorbeelden uit de praktijk. Eerste voorbeeld: de uitleendienst van de stedelijke jeugddienst. Erkende jeugdverenigingen kunnen bij de jeugddienst geluids- en lichtmateriaal huren. Het materiaal is top, de werking lean-and-mean, en de medewerkers flexibel en dodelijk efficiënt. In het kader van de besparingen moet de uitleendienst verplicht fusioneren met het dépot van de dienst feestelijkheden aan de Wiedauwkaai. Efficiënt? Van de twee uitleenmedewerkers bij de jeugddienst verdwijnt er één, de procedure wordt omslachtiger en het materiaal zal voortaan met honderden andere organisaties gedeeld moeten worden en dus veel minder beschikbaar zijn. Tweede voorbeeld: de brandweerkazerne van Post Noord, één van de vier zogenaamde “voorposten” van de Gentse brandweer, vlakbij Volvo Cars, sluit op 1 januari 2014. Door de sluiting verdwijnen de volgende twee jaar in het brandweerkorps, door natuurlijke afvloeiingen, 37 jobs. Maar de brandweer zal ook minder snel ter plaatse zijn bij brand in Oostakker en andere kanaaldorpen. Nochtans deden de brandweerlui van Post Noord dit jaar al meer dan 600 interventies. De vooruitgeschoven voorposten van de brandweer zijn niet voor niets gebouwd. In 20 procent van de gevallen zal de Gentse brandweer zelfs niet binnen de zogenaamde zorgnorm van 12 minuten ter plaatse zijn, maar twee minuten later. Vandaag kan de brandweer binnen twee minuten in Oostakker zijn. Dat wordt in de toekomst wel even anders. Voortaan moet de brandweer van Melle, Wondelgem of Lochristi komen. En dat kan cruciale, levensreddende minuten kosten. Hoe wil Gent de nieuwe uitdagingen waar onze stad in de komende jaren voor staat aanpakken met minder personeel? Hoe wil het stadsbestuur méér investeren in jeugd, milieu, klimaat en sociaal beleid met minder ambtenaren? In de meerjarenbegroting worden vele nieuwe uitdagingen opgelijst, maar met welk personeel gaat de stad dat waarmaken? Veel stadsdiensten zitten nu al op hun tandvlees. Er is niet minder personeel nodig, maar juist meer! De PVDA heeft in haar stadsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 gepleit voor bijkomende, zinvolle tewerkstelling bij de stad Gent, om een aantal maatschappelijke kerntaken te kunnen realiseren. In plaats van een overheid die zich steeds verder terugtrekt en steeds meer overlaat aan de private sector moet de stad
opnieuw terrein veroveren en meer greep krijgen op de samenleving. Als we dan toch een kerntakendebat moeten voeren: zijn integratie, betaalbaar wonen en de jeugdwerkloosheid geen maatschappelijke kerntaken van een stedelijke overheid? En hoe pak je die nieuwe uitdagingen aan zonder nieuw personeel? Hoe maak je de belofte waar om in te zetten op de integratie van de vele nieuwkomers in onze stad, hoe bouw je de stedelijke samenleving op van onderuit, hoe bevorder je het samenleven van de bonte bevolkingsmix in Gent als je niet resoluut inzet op méér buurtwerkers, méér schoolopbouwwerkers en méér leraars Nederlands-vooranderstaligen? Zelfs het loket migratie op het Zuid is vandaag overbelast. Hoe pak je de wooncrisis aan als de Stadsdiensten vandaag nog niet het personeel hebben om de leegstand ernstig in kaart te brengen? In mei 2012 brachten actievoerders van het buurtcomité de Precaire Puzzel in de Brugse Poort 176 leegstaande panden in kaart, dubbel zoveel als het aantal leegstaande woningen in het officiële register van de Stad. De meerjarenplanning belooft een promotiecampagne voor het 'meldpunt leegstand' dat sinds maart 2012 bestaat, maar dat volstaat niet. Er moeten méér ambtenaren de straat op, om de leegstand kordaat aan te pakken. En dat begint bij een volwaardige leegstandstelling. Hoe pak je de jeugdwerkloosheid in Gent aan zonder intensieve begeleiding en opleiding van duizenden jongeren door gemotiveerd en geschoold personeel? In Gent is 28 procent van de jongeren onder de 25 werkzoekend. De jeugdwerkloosheid steeg op één jaar met 12,2 procent. Moeten wij als Stad niet onze verantwoordelijkheid opnemen om jongeren zonder perspectief opnieuw de kans te bieden om deel uit te maken van onze samenleving? Het is bijzonder schrijnend dat een waardevol project als JobKot, een intiatief van de vzw Jong in de volkswijken gericht op werkloze jongeren, vandaag in het gedrang komt omdat de subsidiëring door de VDAB verdwijnt en ook de Stad Gent het project niet verder wil ondersteunen. De werksituatie van maatschappelijk kwetsbare jongeren ondersteunen, zou dat geen kerntaak moeten zijn van een stedelijke overheid? Er is werk genoeg! Het zijn de jobs die ontbreken. De PVDA heeft in haar stadsprogramma bij de gemeenteraadsverkiezingen gepleit voor bijkomende federale middelen om te investeren in jobs. Het voorstel van de PVDA voor een miljonairstaks brengt 8 miljard euro op waarvan de helft besteed wordt aan jobcreatie. Daarvan zou minstens 400 miljoen euro besteed kunnen worden aan openbare tewerkstelling. Voor Gent komt dat neer op 200 bijkomende jobs. Wie de ambitie heeft om de maatschappelijke uitdagingen daadkrachtig aan te pakken, moet ook de maatschappelijke rijkdom willen herverdelen. Een beleid op maat van de uitdagingen? Natuurlijk, er wordt ook geïnvesteerd in Gent. In totaal wordt er de komende legislatuur op zes jaar tijd 465 miljoen euro uitgetrokken voor nieuwe scholen, fietspaden en sociale en ecologische klemtonen. Het meerjarenplan voorziet bijvoorbeeld in 88 miljoen euro investeringen in bestaande schoolgebouwen en in 1700 bijkomende plaatsen. Het stadsbestuur zorgt ook voor 220 bijkomende plaatsen in de kinderopvang. Er wordt ook 4 miljoen euro voorzien voor het onderhoud van wegen en voetpaden, en investeringen in verkeersveiligheid. Voor fietspaden en fietsinfrastructuur wordt 15 miljoen euro uitgetrokken, al volstaat dat allerminst om de mobiliteitsknoop in Gent te ontwarren. Daarvoor moet ook en vooral geïnvesteerd worden in meer en beter openbaar vervoer, maar van die ambities blijft in de meerjarenbegroting geen woord overeind. Gent is nog
lang niet het nieuwe Kopenhagen. Zolang we er niet in slagen om het autoverkeer in en naar de binnenstad te vervangen door kwalitatief openbaar vervoer zal Gent in de spits één groot verkeersinfarct blijven. Het is verder vooral opvallend hoe weinig middelen er in de stadsbegroting voorzien zijn voor wonen. “We maken van Gent een thuis waar alle Gentenaars een betaalbare en kwalitatieve woning vinden” belooft het bestuursakkoord nochtans. Na de dure energieprijzen kwam de dure woonkost als tweede topprioriteit uit de bus bij een PVDAenquete bij 1052 Gentenaars. Op 10 jaar tijd zijn de huurprijzen in Gent verdubbeld en één gezin op vijf heeft het bijzonder moeilijk om de maandelijkse huur op te hoesten. Tijdens de verkiezingscampagne beloofde het kartel sp.a-groen om het geweer van schouder te veranderen. Er was nu wel genoeg geld uitgegeven aan grootschalige stadsvernieuwingsprojecten waar citymarking, hoogbouw en projectontwikkelaars de sleutelwoorden waren. De Stad investeerde de voorbije jaren meer dan 520 miljoen euro in Gent, maar vooral in bedrijventerreinen en prestigeprojecten als Flanders Expo, de Korenmarkt en de Stadshal. Betaalbaar wonen stond véél te laag in het prioriteitenlijstje. Tijd dus om het investeringsbudget nu in de 19e eeuwse gordelwijken in te zetten, voor betaalbaar wonen en lokale, duurzame stadsontwikkeling op mensenmaat. Maar daar is in de meerjarenbegroting maar weinig van te merken. Het stadsbestuur trekt 34 miljoen euro uit om de lopende stadvernieuwingsprojecten verder af te werken (o.a. Oude Dokken, Tondelier, Ledeberg Leeft, De Krook, Fabiolalaan, Ottenstadion) en voorzien slechts 8,4 miljoen euro voor de nieuwe stadsvernieuwingsprojecten in de gordelwijken Dampoort-Sint-Amandsberg, Muide-Meulestede en Nieuw Gent. Dat is ontstellend weinig. 8,4 miljoen euro op de hele legislatuur, dat is nauwelijks 1,4 miljoen euro per jaar. Een druppel op een hete plaat. Ter vergelijking: zelfs tijdens de voorbije legislatuur, waar de nadruk op grootschalige prestigeprojecten, trok de Stad desondanks nog 52 miljoen euro uit voor de kleinschalige stadsvernieuwingsprojecten in Ledeberg, het Rabot en de Brugse Poort. Dat is zes keer meer dan de kruimels die nu van de onderhandelingstafel vallen. Ook naar de investeringen in betaalbare woningen is het met een vergrootglas zoeken in de meerjarenplanning. “We maken 1,5 miljoen euro vrij om krotten aan te kopen of te onteigenen en na sloop nieuwe woningen te bouwen”, lezen we. Vergelijk dat met de kostprijs van de nieuwe Stadshal op het Braunplein, die in totaal 11 miljoen euro heeft gekost. Voor sociaal wonen is er nog minder geld. “Boven de Vlaamse middelen voorzien we 500.000 euro voor het stimuleren van kleinschalige projecten in de sociale huisvesting.” Vijfhonderd duizend euro, dat is wel héél kleinschalig. Hoeveel sociale woningen zijn dat? Drie? Vier? Terwijl er in Gent 7.000 sociale woningen nodig zijn. Vergelijk die 500.000 euro eens met de kostprijs van het lichtfestival, dat deze legislatuur twee keer georganiseerd wordt. Kostprijs: 600.000 euro per editie. Gent, transitiestad? Waar blijft het stadsbedrijf voor groene energie? “We grijpen alle mogelijkheden aan om onze bijdrage te leveren aan de strijd tegen de klimaatopwarming”, schrijft het schepencollege in het bestuursakkoord. Maar dat valt tegen. Het schepencollege “voorziet 17 miljoen euro om Gentenaars en Gentse bedrijven te begeleiden in de transitie naar klimaatneutraliteit”.
Dat is bijzonder weinig. Nochtans ondertekenden alle partijen (ook Open VLD, Groen en SP.a) vóór de verkiezingen het Klimaatpact, op initiatief van het Gents Milieufront. Daarin beloofden de partijen ondermeer om na de verkiezingen “een grootscheeps renovatieprogramma op te zetten voor het verouderde woningbestand in Gent, met een focus op moeilijke doelgroepen zoals senioren, kotbazen, verhuurders en allochtonen.” Aan de “ambitieuze klimaatdoelstellingen” moesten bovendien “bijhorende budgetten” gekoppeld worden. Maar de inspanningen blijven mager. Er wordt jaarlijks nauwelijks 800.000 euro uitgetrokken voor de aanpak van energie-armoede, en er wordt jaarlijks 1 tot 2,5 miljoen uitgetrokken voor energiebesparing en isolatie. Maar die premies en subsidies vloeien niet alleen naar de gezinnen, maar ook naar een honderdtal bedrijven. Een merkwaardige keuze. De bedrijven worden al ontzien in de begroting, omdat de bedrijfsbelastingen louter geïndexeerd worden, niet verhoogd. Nu krijgen de bedrijven ook nog groene subsidies van de stad? Tegelijk worden er van de 15.000 sociale woningen in Gent op 6 jaar tijd maar 1.500 grondig geïsoleerd. Bijzonder weinig. Daarnaast wil de Stad jaarlijks ook nog een 1000-tal 'stadsbrede energiepremies' uitbetalen aan eigenaars die hun huis isoleren. Maar voor grootschalige wijkrenovatieprogramma's of derdebetalersystemen om ook de minst kapitaalkrachtige eigenaars en huurders recht te geven op een energiezuinige woning is geen geld voorzien. Ook over de oprichting van een stadsbedrijf voor groene energie, één van de meest opvallende punten uit het Gentse bestuursakkoord, wordt in de meerjarenplanning gezwegen. Er werd nochtans een haalbaarheidsstudie belooft en het schepencollege smeerde de ambities breed uit in de kranten: “Nieuw stadsbestuur wil eigen energiebedrijf oprichten. We gaan zelf voor Gentse stroom zorgen”. Opmerkelijk, schreef de Gentenaar: “Het moet een primeur zijn: het Gentse energiebedrijf was een strijdpunt van de kleine partij PVDA, maar heeft toch zijn weg gevonden naar het bestuursakkoord.” Helaas lijkt ook die ambitie opgeborgen. In haar meerjarenbegroting trekt de Stad Gent veel geld uit voor studies. Zo wordt er 415.000 euro uitgetrokken (“erelonen” inbegrepen) voor een studie naar een 'hellende tuin' bij het station Gent-Sint-Pieters. Maar voor een haalbaarheidsstudie naar de haalbaarheid van een eigen stedelijk energiebedrijf, zoals nochtans beloofd in het bestuursakkoord, is in de meerjarenbegroting geen eurocent voorzien. Wat blijft er over van het idee om als stedelijke overheid te participeren in de productie van groene energie en zelf een stedelijk energiebedrijf op te richten? In het 'strategisch en financieel overzichtsrapport', 497 pagina's lang, is er geen letter over terug te vinden. Of toch, op p. 49: “mee investeren in twee windmolens”. Twee! Van een eigen stadsbedrijf voor duurzame energie, zoals steeds meer vooruitstrevende steden in Duitsland oprichten, is geen sprake meer. Blijkbaar heeft Open VLD, die zich altijd tegen het voorstel van een openbaar energiebedrijf heeft verzet (“onzinnig!”, “onbetaalbaar!”) bij de begrotingsonderhandelingen dan toch nog haar slag thuisgehaald. Nochtans blijven alle argumenten voor de oprichting van een eigen stedelijk energiebedrijf valabel. 78% van de Gentenaar ligt wakker van de dure energiefactuur, bleek uit een grootschalige bevraging van de PVDA. De PVDA pleit voor een Gents energiebedrijf in publieke handen dat zelf groene energie produceert, en die stroom goedkoop levert aan de bevolking. Coöperatieves als EcoPower of EnerGent doen dat vandaag al op kleine schaal. Wij willen dat de Stad Gent hetzelfde
op grote schaal doet, voor alle inwoners. Zo krijgen Gentenaars - en stadsdiensten goedkope energie en blijven we onafhankelijk van Electrabel en co. Een energiebedrijf oprichten kost geld, maar anderzijds levert het ook inkomsten op uit de verkoop van stroom aan de bevolking. Bovendien bespaart de Stad op haar energieuitgaven. Nu is de Stad Gent voor haar elektriciteit nog altijd klant bij... Electrabel. De energiekosten van de Stad Gent zijn op 11 jaar tijd verdubbeld van 6,4 naar 12,8 miljoen euro/jaar. Door zelf energie te produceren, hoeft de stad geen energie meer te kopen bij grote multinationals. Dat spaart flink wat geld uit. Bovendien kan een openbaar energiebedrijf ook investeren in isolatie en energiebesparing. Een openbaar stadsbedrijf voor energie is dus goed voor de mensen, goed voor het milieu, goed voor de stadskas, en goed voor de tewerkstelling. Wij investeren via het Stadsbedrijf zelf in duurzame, groene energieproductie. We hangen dus niet langer af van de goodwill van grote energieleveranciers. Door zelf groene energie te produceren neem je de hefbomen in handen om van Gent een klimaatneutrale stad te maken. Een rebels voorstel, maar het kan. Gent hád vroeger een eigen energieproductiebedrijf, 'EGW'. Dat stadsbedrijf werd in de jaren 80 verkocht aan Ebes (het latere Electrabel) en SPE. Met de heroprichting van EGW knopen we dus aan bij een traditie. Met een overheidsbedrijf hou je energie in eigen handen. We blijven onafhankelijk van de grote energie-multinationals. Bij een Gents energiebedrijf betaalt u een pak minder én ondersteunt u de lokale, onafhankelijke productie van groene stroom. Dat we groene energie in eigen handen nemen is eigenlijk niet meer dan logisch. Wind en zon zijn van iedereen. Het is logisch dat wij allemaal daar ook de vruchten van kunnen plukken. Zorgen voor duurzame energieproductie is “geen kerntaak van de stad”, klinkt het vandaag op de schepenkabinetten van Gent. Een merkwaardige koerswijziging. Vooral omdat investeren in de Ghelamco Arena van de gelijknamige internationale vastgoedgigant en projectontwikkelaar blijkbaar wél een kerntaak van de stad is. De Stad Gent pompte maar liefst 20,5 miljoen euro in de voetbaltempel, waarvan slechts 12 miljoen in het voetbalgedeelte. Ook het intergemeentelijke waterbedrijf TMVW, onder voorzitterschap van de Gentse schepen Martine De Regge, pompte 18,5 miljoen in de Arena, waarvan 12 miljoen in het commerciële gedeelte. Is dat een prioriteit? “Als wij dat niet hadden gedaan, dan had projectontwikkelaar Ghelamco andere investeerders moeten zoeken en zou de opening een jaar vertraagd zijn”, zegt schepen van financiën Christophe Peeters. En dan? Heeft de stad haar prioriteiten wel nog op een rij? Dat de stad investeert in het voetbalgedeelte is niet meer dan logisch, maar moeten wij als stad-in-financiële-crisis een private projectontwikkelaar die vorig jaar 23 miljoen euro nettowinst boekte persé verwennen met een investering van 20 miljoen euro in de hypercommerciële randactiviteiten van de voetbaltempel (kantoren, business lounges, een supermarkt en een luxerestaurant met Michelinster)? De 20 miljoen euro die Stad en TMVW pompten in het niet-voetbalgedeelte van de Ghelamco Arena waren beter duurzaam geïnvesteerd in een eigen energiebedrijf, om Gentenaars toegang te geven tot betaalbare, groene stroom.
