Opzegging van kredietovereenkomsten na
ING/De Keizer
Michiel Peeters en Robin Thevissen
Juridische kwalificatie • Zakelijke kredietovereenkomst is een onbenoemde duurovereenkomst (let op! consumentenkredietovereenkomsten: 7:65 lid 2 BW)
• Geen wettelijke opzegbevoegdheid (BW) • Duurovereenkomst voor onbepaalde tijd in beginsel opzegbaar “in beginsel”, want redelijkheid en billijkheid kunnen meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is indien een voldoende zwaarwegende grond voor opzegging bestaat (HR Gemeente De Ronde Venen/Stedin)”
• Duurovereenkomst voor bepaalde tijd in beginsel niet opzegbaar, tenzij dat volgt uit wet of overeenkomst 2
Veelal contractuele opzeggingsbevoegdheid Art. 27 ABV: onmiddellijke opeisbaarheid indien de cliënt 'in verzuim' is. Deze 'opzegging' geschiedt onder vermelding van de reden.
Art. 39 sub b van de Algemene voorwaarden bedrijfsfinancieringen van Rabobank 2010
3
Art. 35 ABV: 'opzeggen' van de 'relatie', 'afwikkelen' 'zo spoedig mogelijk' 'met inachtneming van de daarvoor geldende termijnen. 'Desgevraagd' mededeling van de reden.
Art. 12 Algemene voorwaarden rekening-courant Rabobank 2015 “de bank kan zonder opzeggingstermijn opzeggen”
Spoorboekje Rabobank/Aarding Duur, omvang, complexiteit
Termijn andere financiering
Zorgvuldigheid besluitvorming bank & overleg vooraf
Aanmerkelijke afname kredietwaardigheid
Mogelijkheden reorganisatie of doorstart
Opgewekte verwachtingen (door bank)
Gedrag & betrouwbaarheid
Mate tekortschieten
Maatschappelijke belangen
Proportionaliteit & subsidiariteit
Financieringspraktijk behoefte aan richtinggevende uitspraak Hoge Raad Duurovereenkomsten leerstuk & jurisprudentie
Rabobank/Aarding
6:248 BW? proportionaliteit? Subsidiariteit?
ING/de Keizer 5
Maatstaf ING/de Keizer: Beperkende werking redelijkheid en billijkheid
• Contractsvrijheid - contract staat voorop;
• Onaanvaardbaarheid - alleen als toepassing van contractueel beding onaanvaardbaar is, kunnen de redelijkheid en billijkheid leiden tot niettoepasselijkheid van dat beding;
• Terughoudende toetsing
6
• alle omstandigheden van het geval in aanmerking nemen • Belangenafweging • Zorgplicht (artikel 2 ABV)
Rechtspraak na ING/de Keizer Strengere toetsing door de rechter? Geen toepassing maatstaf ING/de Keizer
Juiste toepassing maatstaf ING/de Keizer
Hof Den Haag 9 december 2014
• • •
Voorzieningenrechter 16 juli 2015 Hof Den Bosch 26 februari 2015 Hof Den Bosch 18 augustus 2015
Dubbele maatstaf: •
7
Rechtbank Den Haag 14 oktober 2015
Hof Den Bosch 18 augustus 2015
Rechtsoverweging 3.7.5 “Anders dan [appellant] stelt, dient gelet op de maatstaf van artikel 6:248 lid 2 BW, de rechtsgeldigheid van de opzegging niet te worden getoetst aan de negen factoren die het hof Arnhem in voormeld arrest van 18 februari 2003 heeft opgesomd. Deze factoren kunnen wel een zekere richting geven bij de beantwoording van de vraag of de opzegging in de gegeven omstandigheden van het geval naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is maar zij vormen geen verplicht toetsingskader. De vraag of de opzegging naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, komt naar het oordeel van het hof met name tot uitdrukking bij het vereiste van een gegronde reden voor de opzegging van de relatie, of de reden van opzegging desgevraagd is medegedeeld en de gehanteerde opzegtermijn. Daarnaast kunnen zich andere bijzondere omstandigheden voordoen die tot het oordeel kunnen leiden dat de opzegging naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet rechtsgeldig is. Gelet op het vorenstaande faalt grief 1 dat de rechtbank een te beperkte en onjuiste maatstaf gehanteerd.”
8
Lessen voor de praktijk Lagere rechtspraak ná ING/De Keizer
Eisen R&B met name tot uitdrukking in:
Zorg voor: 9
• Verschil in praktische uitwerking van maatstaven gering • Factoren Rabobank/Aarding kunnen een rol spelen bij invulling van de toetsingsmaatstaf uit ING/ de Keizer (6:248 lid 2 BW)
• Gegronde reden beëindiging kredietrelatie • Gevolgen van kredietopzegging • Termijn opzegging
• Goede documentatie • Waarschuw kredietnemer tijdig voor mogelijke kredietopzegging
www.boelszanders.nl
10
