W E R K D O C U M E N T
DE INVESTERINGEN GEDAAN DOOR STUWENDE BEDRIJVEN I N LELYSTAD EN ALMERE
door H..van d e r Haven s t a g i a i r bij de a f d e l i n g
.
.
o n d e r z o e k van de S.E.B.A.
juni
VOORWOORD H e t t h a n s v o o r U l i g g e n d e werkdocument i s h e t r e s u l t a a t v a n d e s t a g e v a n de h e e r H.van d e r Haven. Van 9 a p r i l t o t 29 j u n i 1979 h e e f t d e z e s t a g i a i r z i c h , b i n n e n h e t k a d e r van de HEAO o p l e i d i n g i n Z w o l l e , b e z i g gehouden met i n v e s t e r i n g e n d o o r p r i v a t e , s t u wende ondernemingen i n L e l y s t a d e n Almere. Aan d e omvang van h e t werkdocument i s n i e t t e z i e n d a t a l l e e n d o o r h a r d e n n a u w k e u r i g werken e e n behoorlijk r e s u l t a a t b e h a a l d kon worden. De l e z e r z a l z i c h bij h e t doornemen van d e t e k s t en t a b e l l e n well i c ' h t a f v r a g e n of h e t r e s u l t a a t v a n d e z e "desk r e s e a r c h " ook i n k w a l i t a t i e v e z i n v o l d o e n d e i s . Binnen d e s t a g e - o p d r a c h t i s d a t z e e r z e k e r h e t g e v a l . I n d r i e maanden k a n men i m n e r s n i e t s a n d e r s doen d a n e e n v o o r g e b a k k e n o p d r a c h t u i t v o e r e n m.b.v. r e e d s aanwez i g m a t e r i a a l . H e t i s de k w a l i t e i t van d i t aanwezige m a t e r i a a l d i e de g o e d e l e i e r d w i n g t t o t h e t maken v a n k a n t t e k e n i n g e n . H i e r bij moet d i e l e z e r d a n we1 k6n d i n g goed b e s e f f e n : h e t o n d e r z o e k v a n Van d e r ' H a v e n , i s h e t e e r s t e o p d i t g e b i e d i n F l e v o l a n d . And e r s gezegd: waar de R i j k s d i e n s t v o o r de I J s s e l m e e r p o l d e r s t o t o p de c e n t n a u w k e u r i g o p de h o o g t e i s van d e i n v e s t e r i n g e n i n i n f r a s t r u c t u u r , s o c i a l e woningbouw, r e c r e a t i e v o o r z i e n i n g e n enz., d a a r o n t b r a k t o t h e t v e r s c h i j n e n van d i t werkdocument vrijwel i e d e r i n z i c h t i n de i n v e s t e r i n g e n d i e stuwende bedrijven bij hun v e s t i g i n g i n L e l y s t a d e n Almere doen. W i l men de zwakke p u n t e n i n h e t b a s i s m a t e r i a a l v e r b e t e r e n d a n z a l e r g e e n q u & t e e r d moeten worden bij de r e e d s b e s t a a n d e bedrijven e n z a l h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r van z i c h v e s t i g e n d e bedrijven v e e l nauwk e u r i g e r moeten worden i n g e v u l d v.w.b. d e i n v e s t e r i n g e n e n . d e f i n a n c i e r i n g d a a r v a n . Tijdens h e t o v e r l e g t u s ~ e nde o v e r h e i d e n bedrijf o v e r d e v e r s t r e k t e g e g t v e n s i s h e t m . i . de t a a k van d e z e o v e r h e i d h e t bedrijf t e wijzen op 0.a.: de v a a k h o g e r e bouwkosten 0.a. t . g . v . de e x t r a e i s e n v a n h e t bedrijf z e l f , h e t h e i e n enz; h e t f e i t d a t at v e r p l a a t s e n v a n e e n bedrijf n a t u u r l i j k e e n g o e d e b e s l i s s i n g i s maar d a t men de v e r h u i s k o s t e n ( p r o d u c t i e v e r l i e s , a a n l o o p k o s t e n , e x t r a r e i s k o s t e n p e r s o n e e l e.d.) n i e t moet onderschatten. Dan p a s i s , ook wat d i t b e t r e f t , k o s t e n b e w a k i n g mogelijk.
-
U i t h e t v o o r a f g a a n d e b l i j k t d a t h e t werkdocument van Van d e r Haven n a a s t e e n e e r s t e i n z i c h t i n de i n v e s t e r i n g e n van i n d u s t r i s l e e n g r o o t h a n d e l s bedrijven ook s u g g e s t i e s v o o r de b e d r i j f s b e g e l e i d i n g h e e f t o p g e l e v e r d . Een b r u i k b a a r s t u k werk dus!
N.F. Abcouwer, A f d e l i n g Economisch e n S o c i o g r a f i s c h Onderzoek.
INHOUD 400FDSTUK 1 1.1. 1.2. 1.3.1. 1.3.2. 1.4. HOOFDSTUK 2 2.1.1. 2.1.2. 2.2.1. 2.2.2.
HOOFDSTUK 3 3.1.1. 3.1.2. 3.2.1. 3.2.2. HOOFDSTUK 4 HOOFDSTUK
5
.
2.
8
9
UITKOMSTEN ALMERE Investeringen per bedrufsklasse. Investeringen per arbeidsplaats per jaar. Financizring van de investeringen. Oordeel over de wijze van financizring.
21 21 23
VERGELIJKING LELYSTAD EN ALMEHE.
28
.
AANBEVELINGEN EN CONCLUSIES.
-1. -2.
7 7 7
UITKOMSTEN LELYSTAD Investeringen per bedrijfsklasse. Investeringen per arbeidsplaats per jaar. Financigring van de investeringen. De beoordeling van de gezondheid van financizring van de investeringen. 2.2.2.1. Volgens de SOL-norm 2.2.2.2. Volgens de solvabiliteitsnorm van Slot 2.2.2.3. De normen die de banken aanleggen.
SAMENVATTING
HOOFDSTUK 6 BIJLAGEN
INLEIDING: Doe1 van het onderzoek. Opzet van het onderzoek. Het basismateriaal. Beschikbare gegevens en de kwaliteit ervan Correcties en gebruikte indexen.
25 25
29
31
Lijst van per bedrijf verzamelde informatie. 33 De bedragen genoemd in de bouwvergunning 35 t.0.v. de bedragen OF net aanvraagiormulier. L$st v a n tabellen en grafieke~. 37
HOOFDSTUK 1 INLEIDING. 1;l. Doe1 van h e t o n d e r z o e k . H e t ' d o e l v a n h e t o n d e r z o e k was om l e e m t e s i n h e t i n z i c h t i n d e i n v e s t e r i n g e n i n de w e r k g e l e g e n h e i d o p t e v u l l e n . E r was i n L e l y s t a d en Almere.immers nog n i e t e e r d e r e e n o n d e r z o e k n a a r d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s e n n a a r de g e z o n d h e i d v a n de f i n a n c i 8 r i n g - v a n d i e i n v e s t e r i n g e n gedaan. Door d i t o n d e r z o e k n a a r d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s e n n a a r de g e z o n d h e i d van de f i n a n c i s r i n g v a n d i e v e s t i g i n g e n , i n d e z e b e i d e p l a a t s e n t e doen, i s g e p r o b e e r d de l e e m t e s o p t e v u l l e n .
1.2. Opzet v a n h e t o n d e r z o e k . Voor b e i d e o n d e r z o e k e n ( i n v e s t e r i n n- e n p e r a r b e i d s a l a a t s e n d e f i , n a n c i g r i n g v a n d i e i n v e s t e r i n g e n ) werden d e b e n o d i g d e g e g e v e n s ' v o o r h e t g r o o t s t e d e e l u i t de a a n v r a a g f o r m u l i e r e n v o o r v e s t i g i n g v a n e e n bedrijf i n L e l y s t a d c.q. Almere g e h a a l d . Waren d e z e gegevens n i e t t e v i n d e n , d a n waren m e e s t a l e l d e r s i n h e t d o s s i e r v a n h e t b e t r e f f e n d e bedrijf d e benodigde g e g e v e n s t e v i n d e n . Deze doss i e r s w a s r i n a l l e s t u k k e n o v e r g r o n d u i t g i f t e , bouwplannen e n h i n d e r w e t v e r g u n n i n g e n z i t t e n , b e r u s t e n bij d e R.1J.P.. Om h e t o n d e r zoek n i e t t e omvangrijk t e maken, werden a l l e e n de g e g e v e n s v a n stuwende bedrijven v e r z a m e l d . Deze stuwende bedrijven zijn e r g b e l a n rijk vooi-.de o n t w i k k e l i n g van L e l y s t a d e n Almere, d a a r z e v e e l a r b e i d s p l a a t s e n o p l e v e r e n . Stuwend x i 1 z e g g e n d a t 60% o f meer v a n de p r ~ d u c t e no f d i e n s t e n wordt a f g e z e t b u i t e n L e 1 y s t a d c . q . Almer e . De b e d r i j f s t a k landbouw e n v i s s e r i j werd b u i t e n h e t o n d e r z o e k . & g e l a t e n , omdat e r i n L e l y s t a d meer dan 200 bedrijven van zijn e n bovendienomdat deze vestigingen b u i t e n h e t stadsgebied Lelystad l i g g e n e n van w e i n i g b e l a n g zijn v o o r de werkgelegenheidsontwikkel i n g i n d i e p l a a t s . Over d e i n v e s t e r i n g e n i n a g r a r i s c h e bedrijven i s t r o u w e n s b$ d e R.1J.P. e r g v e e l bekend. Om d e r e s u l t a t e n v a n h e t o n d e r z o e k b m i k b a a r d e r t e maken is' e r e e n a p a r t e i n d e l i n g p e r b e d r i j f s k l a s s e gemaakt. D i t i s gedaan wann e e r e r t e n m i n s t e v i e r v e s t i g i n g e n w a r e n , omdat i n h e t g e v a l v a n m i n d e r v e s t i g i n g e n de i n v l o e d van 66n v e s t i g i n g ' m e t s t e r k afwijkende i n v e s t e r i n g e n en/of f i n a n c i g r i n g t e g r o o t zou worden. Bovendien zouden i n d i v i d u e l e b e d r i j v e n ' " a f l e e s b a a r n worden, wat i n s t r i j d zou t o t geheimhouding v a n i n d i v i d u e zijn met de p l i c h t v a n de R.1J.P. l e bedrijfsgegevens. .
,
'
1.3.1.
Het b a s i s m a t e r i a a l . W e l k
b a s i s m a t e r i a 2 1 was c o d i g ?
I n bijlage 1 i s h e t f o r m u l i e r t e z i e n , d a t g e b r u i k t i s v o o r h e t v a s t l e g g e n v a n de benodigde gegevens u i t de d o s s i e r s . Bovenaan d i t f o r m u l i e r zijn e e r s t e n i g e algemene g e g e v e n s , z o a l s naam e n a a r d v a n h e t bedrijf opgenomen. De g e g e v e n s o v e r de l o c a t i e e n d e t e r r e i n o p p e r v l a k t e zijn n o d i g om e v e n t u e e l de g r o n d k o s t e n t e c o r r i g e r e n . Het a a n t a l d i r e c t e a r b e i d s p l a a t s e n , d a t w i l z e g g e n h e t a a n t a l werknemers d a t h e t bedrijf i n d i e n s t d e n k t t e hebben d i r e c t n a v e s t i g i n g , i s n o d i g om de g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s u i t t e r e k e n e n . Zonder e n q u e t e bij de i n h e t o n d e r z o e k opgenomen bedrijven i s h e t n i e t mogelijk t e b e p a l e n of de i n v e s t e r i n g e n d i e h e t bedruf h e e f t opgegeven a l l e e n zijn gedaan v o o r de d i -
r e c t g e s c h a p e n a r b e i d s p l a a t s e n . Die e n q u & t e i s n i e t gehouden. Daarom i s n e t mogelijk d a t van de bedrijven d i e g r o n d "op de g r o e i " kocht e n , e n e e n e r g r u i m bedrijfspand l i e t e n n e e r z e t t e n e n z . , i n f e i t e e e n t e hoge i n v e s t e r i n g v o o r h e t d i r e c t e a a n t a l a r b e i d s p l a i l t s e n a e den. H i e r d o o r worden n a t u u r l i j k ook d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s t e hoog. De j u r i d i s c h e vorm v a n h e t bedrijf werd t o e g e v o e g d a a h h e t f o r m u l i e r , omdat d i t gegeven m i s s c h i e n van b e l i n g kon zijn bij de f i n a n c i e r i n g v a n de i n v e s t e r i n g e n . Onder o v e r i g e v a s t e a c t i v a v a l l e n a l l e v a s t e a c t i v a b e h a l v e de g r o n d e n d e s t i c h t i n g s k o s t e n v a n gebouwen, met name dus de machines e n i n r i c h t i n g s k o s t e n ge. . bouwen. Onder w e r k k a p i t a a l v a l l e n de v o o r r a d e n , d e d e b i t e u r e n e n d e l i q u i d e m i d d e l ~ nd i e e e n bedrijf n o d i g h e e f t . .. Onder l e n i n g e n o p l a n g e termijn v a l l e n l e n i n g e n met e e n l o o p t u d l a n g e r d a n 1 j a a r . Onder l e n i n g e n o p k o r t e termijn zun l e n i n g e n k o r t e r d a n 1 j a a r opgenomen, de v o o r n a a m s t e c a t e g o r i e d i e h i e r o n d e r v a l t i s h e t l e v e r a n c i e r s k r e d i e t . A l s a l l e gegevens van h e t f o r m u l i e r i n g e v u l d zijn, k a n worden begonnen met d e c o r r e c t i e s ( g i e par.l.4.), waarna de i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s b e r e k e n d kunnen worden d o o r d e i n v e s t e r i n g e n t e d e l e n d o o r h e t a a n t a l d i r e ~ t b arbeidsplaatsen.(d.w.z.het a a n t a l a r b e i d s p l a a t s e n bij h e t o p e r a t i o I, n e e 1 worden v a n h e t bedrijf) 1.3.2.
Welke Regevens waren b e s c h i k b a a r e n w a t was de k w a l i t e i t hiervan?
Over h e t algemeen genomen waren de benodigde gegevens we1 t e krijgen. I n d e g e v a l l e n w a a r i n d i t n i e t z o was, o n t b r a k e n ' m e e s t a l 'de g e g e v e n s o v e r de benodigde i n v e s t e r i n g e n . , V o o r a l bij de o u d e r e bedrijven o n t b r a k e n d e z e gegevens n o g a l e e n s , omdat d a a r nog !:let de oude a a n v r a a g f o r m u l i e r e n werd g e w e r k t . De k w a l i t e i t v a n d e KeRed v e n s l i e t n o g a l e e n s wa3 t e wensen o v e r , m e t name wat b e t r e f t Almere. I n de l o o p van h e t o n d e r z o e k b l e e k namelijk d a t h e bouwkosten d i e op, h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r vermeld s t o n d e n n o g a l e ? n s v e r s c h i l d e n met de b e d r a g e n d i e i n de bouwvergunningen van h e t O.L. Z.1J.P. ., s t o n d e n . I n L e l y s t a d b l e e k bU e e n s t e e k p r o e f , d a t i n 36% v a n de g e v a l l e n de bouwvergunning e e n l a g e r b e d r a g aangaf. d a n h e t b e d r a g o p h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r . I n 3296 v a n d e g e v a l l e n g a f de bouwverg u n n i n g eeti h o g e r b e d r a g aan. De v e r s c h i l l e n l i e p e n g e l u k k i g n i e t v e r u i t e e n , h o o g u i t 10 t o t 15%. Bij Almere l a g d i t . a n d e r s . I n 88% v a n d e g e v a l l e n waren de b e d r a g e n d i e i n d e bouwvergunning genoemd werden h o g e r dan de b e d r a g e n o p de a s n v r a a g f o r m u l i e r e n . 1 n . b i j l a g e 3 i s t e z i e n hoe de afwijkingen i n L e l y s t a d e n Almere waren. Bij Almer e l i e , p e n d e v e r s c h i l l e n s t e r k u i t e e n , v a n 1 0 t o t 15% t o t i n sommige g e v a l l e n 2 t o t 3 maal z o v e e l . D i t h a d , met name i n d e s t e r k afwijkende g e v a l l e n , g r o t e i n v l o e d o p de h o o g t e van de i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s . Van L e l y s t a d i s d i e i n v l o e d moeilijk t e bep a l e n , omdat e e n g e d e e l t e h o g e r en e e n g e d e e l t e l a g e r u i t v a l t . Bij Almere l i g t d i t v o o r a l bij de v e e l h o g e r e g e v a l l e n h e e i a n d e r s , d a a r z u l l e n d e i n v e s t e r i n g e n p e r werknemer h o g e r u i t v s l l e n , met name omdat de bouwkosten vazk h e t g r o o t s t e d e e l v a n d e i n v e s t e r i n g e n u i t m a k e n . Bovendien zijn z e l f s de b e d r a g e n d i e i n de bouiver-, g u n n i n g genoemd worden v e e l a l a a n d e l a g e k a n t e n moet v o l g e n s Bouw-en W o n i n g t o e z i c h t v a n h e t Z.1J.P. nog e e n s + 15% bij ,de b e d r a g e n o p g e t e l d worden. Over de o o r z a k e n van de u i t e i n d e l i j k v e e l hog e r e bouwkosten v a l t h e t v o l n e n d e t e zeggen. Het v e r s c h i l t u s s e n d e bouwkosten v o l g e n s h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r van de R.1J.P. e n de k a n g e d e e l t e l u k v e r k l a a r d worden bouwvergunning v a n h e t Z.1J.P.
,
.
u i t h e t t i j d s v e r s c h i l ( b o u w k o s t e n i n f l a t i e ) . Veel belangrijker i s e c h t e r d a t de b e d r i j f s l e i d i n g tijdens h e t doen van de a a n v r a n g nog maar nauwelijks weet wat "bouwen"kost. De kubieke-meter-prijs v o o r bedrijfsgebouwen v a r i e e r t s t e r k ( v a n f l o o , = t o t f 4 0 0 , ~ ) . P a s wann e e r de a r c h i t e c t e e n d e f i n i t i e f o n t w e r p h e e f t g t e m a a k t , o n t s t a a t . e e n r e d e l i j k i n z i c h t i n d e k o s t e n . De k o s t e n van h e t h e i e n worden b.v. v a a k o n d e r s c h a t . Dat ook de bouwvergunning vaak e e n l a g e r b e d r a g a a n g e e f t dan de f e i t e l i j k e k o s t e n b e d r a g e n , k a n e n i g e o o r z a k e n h e b ben. Dikwijls v r a a g t e e n bedrijf tijdens d e afbouw om e x t r a v o o r z i e n i n g e n en worden op v e r z o e k nog wijzigingen a a n g e b r a c h t . Sommige bedrijven doen o p z e t t e l i j k e e n t e l a g e opgave, omdat de l e g i s d i e bij h e t v e r l e n e n v a n e e n bouwver.pnning b e t a a l d moeten worden g e e n v a s t b e d r a g zijn, maar e e n p r o m i l l a g e van de bouwsom. Het p r o m i l l a g e l o o p t van 7,25 bij bouwkosten v a n m i n d e r dan f 50.000,= t e r u g t o t 4 , 0 0 bij bouwkosten van meer dan f 500.000,=.Het g r o t e v e r s c h i l t u s s e n d e afwijkingen i n L e l y s t a d e n d i e i n Almere b l i j f t e c h t e r vooralsnog onverklaarbaar. Een a n d e r p u n t wat ook e e n g r o t e i n v l o e d had op de h o o g t e v a n de i n v c s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s , was h e t a 1 o f n i e t opgeven of e r ook g e i n v e s t e e r d werd i n w e r k k a p i t a a l . Blj de v e s t i g i n g e n i n L e l g s t a d werd i n e e n g r o o t a a n t a l g e v a l l e n we1 aangegeven h o e v e e l men i n w e r k k a p i t a a l i n v e s t e e r d e . Bij d e v e s t i g i n g e n i n Almere werd d i t i n vrijwel g e e n e n k e l g e v a l opgegeven. Z e l f s bij de bedrijven d i e t o c h z e k e r w e r k k a p i t a a l g e b r u i k e n , z o a l s g r o o t h a n d e l s , werd n i e t a a n g e g e v e n o f men i n w e r k k a p i t a a l i n v e s t e e r d e o f n i e t . H i s r d o o r i s h e t g e m i d d e l d e v a n Almere, e v e n a l s d o o r de h o g e r e bouwkosten, noga1 l a n g u i t g e v a l l e n . H e t o p g r o t e s c h a a l n i e t aangegeven h o e v e e l i n w e r k k a p i t a a l g e i n v e s t e e r d z a l worden, i s m i s s c h i e n i n d e hand g e w e r k t , d o o r d a t op h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r v o o r b e d r i j f s v e s t i g i n g n i e t a p a r t v e r m e l d s t o n d o f h e t bedrijf i n w e r k k a p i t a a l i n v e s t e e r t . Omdat h e t w e r k k a p i t a a l n i e t a p a r t genoemd werd i n h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r , z u l l e n v e e l bedrljven we1 g e d a c h t hebben d a t d i t n i e t n o d i g was. Bij buna a l l e bedrijven, v o s r a l bij B.V.'s i s h e t z o , d a t z e a l l e e n maar l a t e n z i e n wat g e v r a a g d wordt e n b e s l i s t n i e t meer.
1.4.
C o r r e c t i e s e n ~ e b r u i k t ei n d e x e n .
De b e d r a g e n d i e u i t h e t d o s s i e r g e h a a l d werden moesten e e r s t nog n a a r e e n gemeenschappelijke datum g e r e k e n d worden. Voor de c o r r e c t i e s van d e b e n o d i g d e i n v e s t e r i n g e n zijn d r i e i n d e x e n g e b r u i k t . Oorspronkelijk was h e t de b e d o e l i n g om kkn i n d e x t e g e b r u i k e n , maar d i t b l e e k t e g r o f t e werken. Daarom werden v o o r gebouwen, o v e r i g e v a s t e a c t i v a en werkkapitaal afzonderlGke indexen g e b r u i k t . A l s i n dex v o o r gebouwen werden de g l o b a l e i n d e x c i j f e r s bouwkosten genomen. Voor w e r k k a p i t a a l werden de p r i j s i n d e x c i j f e r s van de gezinsconsumpt i e genomen a l s c o r r e c t i e . Voor o v e r i g e v a s t e a c t i v a werd d e i n d e x van i n v e s t e r i n g s g o e d e r e n genomen. Voor de g r o n d k o s t e n werden g e e n p r i j s i n d e x c i j f e r s g e b n l i k t , maar werd g e c o r r i g e e r d d o o r de t e r r e i n - . o p p e r v l a k t e t e v e r m e n i e v u l d i g e n met de grondprijs d i e i n 1978 v o o r e e n b e p a a l d b e d r u v e n t e r r e i n g o l d . A l l e nominale b e d r a g e n van de benodigde i n v e s t e r i n g e n werden a l d u s n a a r k g n datum, namelijk 51' december 1978, t e r u g g e b r a c h t . A l l e g e b r u i k t e i n d e x c i j f e r s werden u i t h e t S t a t i s t i s c h Zakboek 1 9 7 8 e n v o o r g a a n d e j a r e n g e h a a l d . Voor de v e r s c h i l l e n d e o n d e r d e l e n van de f i n a n c i g r i n g v a n de i n v e s t e r i n gen zijn geen i n d e x c i j f e r s g e b r u i k t . Van de a f z o n d e r l i j k e f i n a n c i s r i n g s vormen werd b e r e k e n d welk p e r c e n t a g e zij u i t m a a k t r n van de t o t a l e investeringen.
TABEL 1.
DE GEMIDDELDE IXVESTERINGEB PER ARBEIDSPLAATS 1N LELYSTAD NAAR BEDRYFSKLASSEN. a a n t ~ l aantal hoogste invest. laagste invest. gem.invest. per a.p. per 2 . p . vest. a.p. ;er a.p.
metaalproducten industrie grafische industrie houtverwerken-en meubelindustrie overige industrie totaal industrie bouwbedruven bouwinstallatie totaal bouwnijverheid grooth.in hout, vlakglas.en bouwmater.etc grooth.in tjzer, metaalwaren en verf overige groo thandels totaal groo thandels transport, opslag en comnunicatie 2-xkelijke dienstverlening overige dienstverlening totaal
702
1850
f 558.000,=
f
6.000,=
f 92.000,=
HOOFDSTUK 2 2.1.1.
UITKOMSTEN LELYSTAD
De i n v e s t e r i n ~ e np e r b e d r i j f s k l a s s e .
I n t a b e l 1 i s t e z i e n hoe hoog de i n v e s t e r i n g e n p e r b e d r i j f s k l a s s e waren ' i n L e l y s t a d . I n d e b e d r i j f s t a k i n d u s t r i e l i g t h e t g e m i d d e l d e op f 80.000,=, wat 13% o n d e r h e t t o t a a l gemiddelde i s . De k r a f i s c h e i n d u s t r i e h e e f t h e t h o o g s t e gemiddelde v a n de i n d u s t r i e . De o o r z a a k van & i t hoge gemiddelde i s , d a t i n d e g r a f i s c h e i n d u s t r i e meer geb r u i k g e m a ~ k tw o r d t van machines. I n d e houtverwerkende- e n meubeli n d u s t r i e en bij d e . m e , t a a l p r o d u k t e n i n d u s t r i e wordt r e l a t i e f meer arb e i d g e b r u i k t , waardoor h e t gemiddelde bij d e z e i n d u s t r i e s n v e r l lag e r l i g t dan bij d e g r a f i s c h e i n d u s t r i e . Dat h e t gemiddelde bij sommige i n d u s t r i e z n a a n d e l a g e k a n t i s , w i l n a t u u r l i j k nog n i e t zeggen d a t d i t o n r u s t b a r e n d zou zijn. De b e d r i j f s k l a s s e n d i e met r e l a t i e f v e e l a r b e i d werken kunnen h i e r d o o r e e n n a d e e l h e b b e n t e n opz i c h t e van b e d r i j f s k l i s s e n d i e met minder a r b e i d werken, omdat t e genwoordig de l o n e n e n s o c i a l e l a s t e n a a n d e hoge k a n t zijn. D a t e r met v e e l a r b e i d g e w e r k t wordt, waardoor de i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s l a a g zijn, w i l nog n i e t zeggen d a t e e n b e p a a l d e b e d r i j f s k l a s s e i n e e n s l e c h t e s i t u a t i e v e r k e e r t . Om d i t i r kunnen zeggen moet ook gekeken worden n a a r de algemene s i t u a t i e w a a r i n z o t n bed r i j f s k l a s s e v e r k e e r t . I s deze s i t u a t i e e v e n e e n s n i e t r o o s k l e u r i g , door bijvoorbeeld a f ~ e t ~ r o b l e m e nv,e r l i e z e n , o v e r p r o d u c t i e e . d . , d a n p a s zou gezegd kunnen worden d a t e e n b e d r i j f s k l a s s e e r s l e c h t v o o r staat. I n d e bouwnijverheid aijn d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s h e t 1 a a g s t . D i t komt d o o r d a t i n d e bouw van v e e l a r b e i d g e b r u i k gemaakt wordt.Bij de g r o o t h a n d e l s l i g g e n de i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s bijna twee k e e r zo hoog a l s h e t algemeen gemiddelde. A l l e e n bij d e g r o o t h a n d e l s , i n ijzer, rnetaalwaren e n v e r f i s h e t gemiddelde a a n d e l a g e k a n t , omdat minder werd g e y n v e s t e e r d en van meer a r b e i d geb r u i k geiiaakt werd. D a t h e t gemihdelde bij de rneeste g r o o t h a n d e l s zo hoog i s , komt a o o r d a t g r o o t h a n d e l s v r i j v e e l moeten i n v e s t e r e n i n w e r k k a p i t a a l , met name i n v o o r r a d e n , maar ook i n d e b i t e u r e n en l i q u i d e middelen. Bij de a n d e r e b e d r i j f s t a k k e n h o e f t j u i s t r e l a t i e f e r g w e i n i g i n w e r k k a p i t a a l g e r n v e s t e e r d t e worden. Van a e o v e r i g e e n oveb e d r i j f s t a k k e n , t r a n s p o r t , o p s l a g en communicatie,zakelijke r i g e d i e n s t v e r l e n i n g v a l t w e i n i g op t e merken, omdat h i e r v a n maar w e i n i g v e s t i g i n g e n o n d e r z o c h t zijn. Ondcr de b e d r i j f s t a k o v e r i g e d i e n s t v e r l e n i n g v i e l e n z e l f s maar twee v e s t i g i n g e n . Ook v e r s c h i l l e n de g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i n d e z e b e d r i j f s t a k k e n n i e t e r g v e e l van h e t t o t a a l g e m i d d e l d e van L e l y s t a d .
-
2.1.2.
De i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s p e r , j a m .
I n t a b e l 2 i s t e z i e n hoe de gemiddelde i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t ' s p e r j a a ' r i n L e l y s t a d warun. I n h e t h i s t o g r a m ( g r a f i e k ) zijn : de gemiddelde i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s p e r j a a r i n L e l y s t a d nog e e n k e e r weergegeven. Het gemiddelde l i g t o p f 9 2 . 0 0 0 , ~ . Wat v o o r a l i n h c t h i s t o g r a m o p v a l t i s , d a t 1971 2 0 hoog u i t g e v a l l e n i s , d i t komt omdat t o e n e e n v e s t i g i n g kwam met ken gemiddelde i n v e s t e , r i n g p e r a r b e i d s p l a a t s d i e boven h e t m i l j o e n l a g . A l s d e z e v e s t i g i n g b u i t e n d e ~ b e r e k e n i n gwordt g e l a t e n , d a n d a a l t h e t j a a r g e m i d d e l d e van f 3 0 6 . 0 0 0 , ~ n a a r f 9 8 . 0 0 0 , = . Een a n d e r j a a r wat e r s t e r k ' u i t s p r i n g t i s 1975 met e e n g e m i d d e l d e van s l e c h t s f 28.000,=. D i t komt omdat 5 v a n de 6 bedrijven d i e t o e n eEn a a n v r a a g v o o r b e d r i j f s v e s t i g i n g d e d e n , t o t de bouwnijverheid behoorden, d e . b e d r i j f s t a k met h e t l a a g s t e g e m i d d e l d e van a l l e b e d r i j f s t a k k e n . Bekijken we h e t gem i d d e l d e o v e r de l a a t s t e vijf jaar, d a n v a l t o p d a t van 1974 t o t 1978 h e t ja;i.rgemiddelde z i o h o n d e r h e t algemeen gemiddelde beweegt. ' M i s s c h i e n i s h i e r a l s o o r z a a k de algemene economische t e r u e s l a g a l s g e v o l g van d e o l i e c r i s i s v o o r a a n t e wijzen. Er zijn ook a n d e r e ' oorzaken.mogelijk. , De b e r e k e n i n g v a n d e gemiddelde i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s ' w a s n i e t v o o r a l l e bedrijven mogelijk. D i t kwarn d o o r d a t bij z e s v e s t i g i n g e n , hoofdzakelijk b e d r i j f s h a l l e n voor verhuur, h e t a a n t a l d i , r e c t e a r b e i d s p l a a t s e n v a n de ( t o e k o m s t i g e ) h u u r d e r s onbekend was. Bij vijf bedrijven kon d i t n i e t , d o o r d a t zii i n h u u r h a l l e n z a t e n , d.w.2. n i e t a l l e noodzakelijke,investeringen d o o r h e t bedrijf z e l f waren gedaan. I n d e o v e r i g e g e v a l l e n was v o o r a l b e t o n t b r e k e n van v o l doende g e g e v e n s e r de o o r z a a k van d a t de gemiddelde i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s n i e t b e r e k e n d konden worden. I n d e meeste g e v a l l e n waar de g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s n i e t b e r e kend konden worden, werd we1 aangegeven hoe de i n v e s t e r i n g e n g e f i n a n c i e r d zouden worden. 2.2.1.
,
F i n a n c i e r i n g v a n de i n v e s t e r i n g e n .
A l v o r e n s o v e r g e g a a n w o r d t o p de b e o o r d e l i n g van de g e z o n d h e i d v a n d e f i n a n c i e r i n g v a n de i n v e s t e r i n g e n a a n de hand v a n de v e r s c h i l l e n d e normen, e e r s t e n k e l e algemene opmerkingen o v e r a e g e z q n d h e i d van e e n bedrijf o f b e d r \ j f s k l a s s e . Ten e e r s t e moet a l l e s wat h i e r n a wordt gezegd o v e r d e g e z o n d h e i d van d e f i n a n c i e r i n g van de i n v e s t e r i n g e n g e z i e n worden a l s EEn b e p a a l d a s p e c t van d i e bedrijven. De f i n a n c i e r i n g van de i n v e s t e r i n g e n i s e c h t e r een belangrijk o n d e r d e e l van h e t t o t a l e b e d r i j f s g e b e u r e n . Om e e n goed g e f u n d e e r d o o r d e e l t e geven o v e r d e g e z o n d h e i d van de stuwende bedrijven i n L e l y s t a d e n Almere moet ook n a a r . a l l e a n d e r e z a k e n d i e v a n i n v l o e d zijn o p d e g e z o n a h e i d v a n d e bedrijven gekeken worden. Z e e r b e l a n g r i j k v o o r e e n b e p a a l d bedrijf of e e n b e p a a l d e b e d r i j f s t a k i s o n d e r a n d e r e d e w i n s t g e v e n d h e i d , de l i q u i d i t e i t , de omzet, h e t management e n de c o n j u n c t u r e l e s i t u a t i e . Bij de b e o o r d e l i n g van d e g ~ z o n d h e i dvan de f i n a n c i e r i n g v a n d e i n v e s t e r i n g e n komen bovengenoemde z a k e n n i e t a a n de o r d e , maar daarom zijn z e we1 z e e r belangrijk v o o r d e b e o o r d e l i n g v a n de g e h e l e s i t u a t i e w a a r i n e e n bedrijf o f b e d r i j f s t a k v e r k e e r t . I n h e t h i e r n a v o l g e n d e h o o f d s t u k z a l g e p r o b e e r d worden om e e n o o r d e e l t e g e v e n , a a n de hand v a n v e r s c h i l l e n d e normeo, o v e r de f i n n a n c i e l e g e z o n d h e i d van d e i n v e s t e r i n g e n van a l l e o n d e r z o c h t e v e s t i g i n g e n , i n L e l y s t a d e n Almere, i n h e t algemeen e n i n h e t bijzon-
Bedrijfsklasse
aanta; eigen vreemd a a n d e e l v. vest. k a p i t a a l k a p i t a a l vormen i n gefin. i n 96 in % hypotheek door moedermij.
vreemde vermogensvreemd k a p i t a a l i n % b a n k k r e - vr.verm. vr.verm. diet op l a n g e op k o r t e termijn termijn
metaalproducten i n d u s t r i e grafische industrie houtverwerkende en meubelindustrie overige industri'e
-
totaal industrie bouwbedrijven bouwinstallatie t o t a a l bouwnijverheid
5
56
44
65
18
15
2
g r o o t h . i n h o u t , v l a k g l a s , s a n i t a i r e n bouwmat. g r o o t h . i n ijzer,metaalwaren en v e r f overige groothandels
-
1
33
67
65
22 43
3
35
64 57
16
-
14
72
-
28
10
10
t o t a a l groothandels
4
34
66
63
22
7
8
zakelijke d i e n s t v e r l e n i n g
2
47
53
59
17
20
4
overige riienstverlening
-
38
62.
32
68
-
-
11
38
62
55
25
14
6
totaal
64
-
d e r v a n a l l e a f z o n d e r l i j k e b e d r i j f s k l a s s e n . Ook i n d i t g e v a l b e t r e f t h e t u i t s l u i t e n d stuwende bedrijven. 2.2.2.
2.2.2.1.
De b e o o r d e l i n g v a n d e g e z o n d h e i d van d e f i n a n c i e r i n u v a n de investeringen.
-------------------
Volgens d e SOL-norm.
A l s we d e b e o o r d e l i n g doen aan d e hand van d e S.O.L. norm, namelijk minimaal 40% v a n de i n v e s t e r i n g e n moet g e f i n a n c i e e r d wprdtn met e i gen vermogen, d a n b l i j k t h e t v o l g e n d e u i t de t a b e l 3: 1 . De g r a f i s c h e i n d u s t r i e e n de g r o o t h a n d e l v o l d o e n v o l s t r e k t n i e t a a n d e z e norm. 2. De m e t a a l p r o d u c t e n i n d u s t r i e e n de o v e r i g e d i e n s t v e r l e n i n g v o l d o e n n e t n i e t a a n d e z e norm. 3. De o v e r i g e c a t e g o r i e s n , met name de bouwnijverheid v o l d o e n we1 a a n de S.0.L.-norm. 4. H e t t o t a a l g e m i d d e l d e v a n L e l y s t a d v a n 58% e i g e n k a p i t a a l l i g t n e t i e t s o n d e r d e z e norm. A l s we t a b e l 4 b e k i j l ~ e nwaar e e n o n d e r v e r d e l i n g i s gemaakt v a n de p e r c e n t a g e s e i g e n k a p i t a a l p e r b e d r i j f s t a k dan v a l t h t t v o l g e n d e o p a l s we de g e z o n d h e i d v a n de f i n a n c i e r i n g v a n de bedrijven b e o o r d e l e n aan de hand van de S.3.L.-norm: 1. Maar l i e f s t 53 bedrijven v o l d o e n n i e t a a n de S.0.L.-norm. 2 . V o o r a l i n de b e d r i j f s t a k k e n i n d u s t r i e e n g r o o t h a n d e l v o l d o e n v e e l bedrijven n i e t aan d e z e norm. V e r d e r v a l t u i t de t a b e l j t e z i e n d a t : 1. E r z e e r v e e l van h y p o t h e e k en b a n k k r e d i e t g e b r u i k gemaakt w o r d t . 2. V o s r a l van vreemd k a p i t a a l op k o r t e termijn w o r d t e r g w e i n i g geb r u i k gemaakt. 3 . H e t a a n t a l b e d r i j v e n d a t d o o r de moedermaatschappij g e f i n a n c i e r d wordt e n waar dus e i g e n l i j k n i e t s o v e r d e f i n a n c i e r i n g v a l t t e zeggen b e d r a a g t 1 1 .
-
2.2.2.2.
......................................
Volgens de s o l v a b i l i t e i t s n o r m v a n s l o t .
S l o t e n Vecht geven i n hun boek " z i c h t o p c i j f e r s " a l s norm v o o r d e s o l v a b i l i t e i t ( = v e r h o u d i n g t u s s e n e i g e n e n vreemd vermogen) d a t e r e v e n v e e l e i g e n - a l s vreemd k a p i t a a l i n e e n onderneming a a n w e z i g zou moeten zijn. Deze algemene norm van 5076 e i g e n k a p i t a a l g e l d t n i e t v o o r a l l e b e d r i j f s k l a s s e n . De bedrijven d i e n o g a l c o n j u c t u u r g e v o e l i g zijn, moeten v o l ~ e n s ' S l o t e e n h o g r r p e r c e n t a g e e i g e n k a p i t a a l h e b b e n . Evenzo kunnen g r o t e bedrijven d i e s f e r k g r o e i e n e n gemakkelijk v e r mogen a a n kunnen t r e k k e n , e u n l a g e r p e r c e n t a g e e i g e n vermogen hebb e n z o n d e r d a t d i t bezwaar o p l e v e r t . We1 g e e f t S l o t a a n d a t d e norm met b e t r e k k i n g t o t h e t p e r c e n t a g e e i g e n k a p i t a a l nog s t e e d s d a l e n du l i g t e n op d i t m o m e n t we1 o n d e r de 50% k a n l i g g e n . Een b e o o r d e l i n g v a n ' d e bedrijven i n L e l y s t a d a a n d e hand van de t a b e l l e n 3 e n 4 v o l g e n s de norm van S l o t g e e f t h e t v o l g e n d e t c z i e n : 1 . I n h e t algkmeen v o l d o e t h e t p e r c e n t a g e e i g e n k a p i t a a l waarmee g e f i n a n c i e r d werd l a n g n i e t a a n d e z e norm. 2. A l l e e n d e b e d r i j f s t a k bouwnijverheid v o l d o e t aan d e z e norm. 3 . 69 bedrijven v o l d o e n n i e t . a a n d e z e norm, waarvan 24 bij de i n d u s t r i e e n 21 bij de g r r o t h a n d e l . 4. S l e c h t s 27 bedrijven, waarvan h e t d e r d e d e e l t o t d e bouwnijverh e i d b e h o o r t , v o l d o e n a a n d e z e norm. 5 . V o o r a l de m e t a a l p r o d u c t e n i n d u s t r i e , e e n c u n j u n c t u u r g e v o e l i g e b e d r i j f s t a k , v o i d o e t n i e t a a n d e z e norm. 2.2.2.j:
....................................
De c r i t e r i a d i e de banken a a n l e g g e n .
U i t de a a n v r a a g f o r m u l i e r e n d i e de bedrijven b i j e e n v e r z o e k t o t g r o n d u i t g i f t e moeten i n v u l l e n , b l i j k t welke banken t o t welke b e d r a g e n l e n i n g e n v e r s t r e k k e n . 0 o k wordt d o o r de H.1J.P. bjj banken ( e n l e v e r a n c i e r s ) g e i n f o r m e e r d n a a r d e k r e d i e t w a a r d i g h e i d van a s p i r a n t v e s t i g e r s : D i e zijn trouwens van d e z e g a n g van z a k e n 01, d e h o o g t e . De banken d i e h e t m e e s t genoemd worden zijn de Amro bank en d e N.M.B.. B e i d e banken zijn mei 1979 benaderd.om t e h o r e n .welke normen Z G bij de k r e d i e t v e r l e n i n g a a n l e g g e n . Hoewel men a l l e b e r e i d h e i d t o o n d e om' de R.1,J.P. o v e r de c r i t e r i a t e i n f o r m e r e n , w i l d e men d i t m o n d e l i n g do'en e n we1 o n d e r de voorwaarde d a t de g e s p r e k k e n a l s v e r t r o u w e l i j k zouden worden . b e s c h o u v d . Op 15 a u g u s t u s . 1 7 7 9 i s e r e e n g e s p r e k g e w e e s t met d h r . A.Kok v a n d e N.M.B. e'n op 22 a u g u s t u s 1979 ken met 0.a. d e h e r e n S t a f h o r s t e n Braamburg. I n b e i d e g e v a l l e n t r a d d r s . N.F. Abcouwer v a n de R.1J.P. op a l s g e s p r e k s p a r t n e r , B e i d e g e s p r e k k e n v e r l i e p e n l a n g s d e z e r f d e lijnen z o d a t d o o r h e b w e g : l a t e n van z e e r s p e c i f i e k e p u n t e n de b e l a n g r i j k s t e u i t k o m s t e n van d e g e s p r e k k e n kunnen worden w e e r g e g e v e n . z o n d e r de g e v r a a g d e v e r t r o u welijkheid geweld a a n t e doen. Om t e b e g i n n e n i s h e t zo d a t etrn v e r h u i z e n d bedrijf ' i n - d e b e g i n p e r i o d e ' v a a k v o o r z ' n bankzaken h e t b a n k k a n t o o r i n z ' n v o r i g e v e s t i g i n g s p l a a t s b l i j f t g e b r u i k e n . Het bedrijf w i l d e b e s t a a n d e r e l a t i e s i n ' d e z e d r u k k e e n ongewone p e r i o d e handhaven. Wanneer e e n bedrijf l a n g e r e tijd op de nieuwe l o c a t i e f u n c t i o n e e r t dan s t a p t men v a a k o v e r n a a r e e n f i l i a a l van de bank i n L e l y s t a d c.q. Almere. De bankf i l i a l e n i n d e z e p l a a t s e n zijn d u s n i e t a l t i j d b e t r o k k s n bij d e f i n a n c i e r i n g v a n de e e r s t e i n v e s t e r i n g e n . Een v o l g e n d e b e p e r k i n g wordt gevormd d o o r d e h i s r a r c h i s c h e s t r u e -
t u u r van h e t bankwezen. Sommige mensen s p r e k e n i n d i t v e r b a n d we1 van "ambtelijke" banken. Het i s namelijk zo d a t e e n b a n k f i l i a a l a f hankelijk v a n zijn omvang c.q. s t a t u s g e r e c h t i g d i s t o t h e t nemen van b e s l u i t e n t o t *en' b e p a a l d e l i m i e t ' . G a a t e e n k r e d i e t a a n v r a g e r ,, d a a r o v e r h e e n dan b e s l i s t h e t h o o f d k a n t o o r o f bij sommige banken v i a h e t r e g i o - k a n t o o r h e t h o o f d k a n t o o r . Deze b e s l i s s i n g & a t weer v i a h e t f i l i a a l n a n r de c l i e n t z o d a t men o p h e t f i l i a a l v a n de c r i t e r i a en de m o t i e v e n o p de h o o g t e i s . O p z e t t e l i j k w o r d e n . h i e r c r i t e r i a en m o t i e v e n genoemd omdat d e c r i t e r i a d i e dadelijk b e h a n d e l d z u l l e n worden n i e t a l t i j d e v e n s t e r k g e h a n t e e r d worden. P r o b e e r t e e n bank namelijk i n den b r a n c h e w a a r i n men w e i n i g k l a n t e n h e e f t , 'zijn m a r k t a a n d e e l t e v e r g r o t e n d a n v e r s o e p e l d men d e c r i t e r i a en/of d e voorwaarden w a a r o n d e r h e t k r e d i e t wordt v e r l e e n d . U i t g a n g s p u n t bij de k r e d i e t v e r l e n i n g d o o r d,e banken i s n i e t i n d e e e r s t e p l a a t s de v e r h o u d i n g t u s s e n e i g e n e n vreemd vermogen. De banken g a a n v o o r a l a f o p de e r v a r i n g d i e zij met e e n bedrijf hebben. DaarbU g a a t h e t om de k w a l i t e i t van h e t management i n algemene z i n en h e t f i n a n c i g l e management. Wat d i t l a a t s t e b e t r e f t b l i j k t d a t barlken n i e t a l l e e n v i a b r o c h u r e s de ( v o o r a l k l e i ' n e r e ) o n d e r n e m e r s b e d r i j f s e c o n o m i s c h e k e n n i s t r a c h t e n bij t e b r e n g e n maar ook account a n t s d i e n s t e n v e r l e n e n o f h e t g e b r u i k van d i e d i e n s t e n s t e r k s t i m u l e r e n . I s men'zodoende goed op d e h o o g t e van h e t f i n a n c i e e l - e c o nomisch r e i l e n e n z e i l e n van eel1 b e d r i j f , d a n kan'men e e n k r e d i e t a a n v r a g e makkelijk p l a a t s e n e n b e o o r d e l e n . H e t i s d u i d e l i j k d a t bij de algemene b e o o r d e l i n g van h e t bedrijf n i e t a l l e e n ' g e t a l s n o r m e n g e l d e n . Vandaar de term c r i t e r i a . N a a s t de algemene b e o o r d e l i n g bekijken de banken ~7ok o f d e d e k k i n g v a n h e t k r e d i e t of de mate van w a a r s c h u n l i j k h e i d d a t de r e n t e en a f l o s s i n g e n i n 3 10'jaar zullen kunnen worden opgebr:?.cht. De dekkingsnorm i s trouwerls n i e t makkelijk aan t e l e g g e n . Bij o n v r i j w i l l i g e v e r k o p i n g e n brengen bedrijfspand e n e n machines immers n i e t z e l d e n v e e l minder o p d a n wat v e r w a c h t had rnogeh worden. Problemen k l e v e n c r ook a a n de r e n t e - e n - a f l o s s i n g s n o r m omdat d i e i n f e i t e g e k o p p e l d i s a a n a f z e t v e r w a c h t i n g e n .
-
,
.
' V o l g e n s h e t C.B.S. - z i e S t a t i s t i s c h B u l l e t i n no. 101-' v a l t u i t d e j a a r r e k e n i n g e n van ondernemingen 0.a. h e t v o l g e n d e a f t e l e z e n . I n 1978 s t e e g h e t t o t a l e vermogen v a n 148 bedrijven waarvan d e aand e l e n op de Amsterdamse e f f e c t e n b e u r s worden g e n o t e e r d met 4%. H e t e i g e n vermogen nam a f van 3 3 n a a r 32% en b l e e f a b s o l u u t g e z i e n nag e n o e g gelijk. Xet vreemd vermogen o p l a n g e termijn s t e e g met 4yi e n d a t o p k o r t e termijn 8%. De Slot-norm e n i n mindere mate d e S.0.L.norm zijn g e z i e n b o v e n s t a a n d e v e r h o u d i n g e n ( t e ) s t r e n g e normen.
,
U i t d e g e s p r e k k e n b l e e k d a t de banken h e t a e n l e g g e n van e e n norm m.b.t. de g e z o n d h e i d van de i n v e s t e r i n g e n v a n u i t de o p t i e k v a n d e R.1J.P. o e e r b o d i g vonden. Het i n z i c h t d a t men n i e t a l l e e n i n h e t i n d i v i d u e l e bedrijf maar ook i n de b e d r i j f s t a k zou moeten hebben, v r a a g t z c e r v e e l mankracht. De methode v a n de R.1J.P. om l e v e r a n c i e r s en banken n a a r d e hand e l e n wandel v a n e e n v e s t i g i n g s k a n d i d a a t t e v r a g e n i s , v o l g e n s de banken, e e n goede w a a r b o r g w a a r v o o r men nauwelijks e n i g e m o e i t e h o e f t t e doen. Dat b e s t a a n d e ondernemingen i n L e l y s t a d wat minder s n e l i n p e r s o n e e 1 g r o e i e n , v e r b a a s t h e t l o c a l e bankwezen n i e t . V e e l bedrijven i n v e s t e r e n i n a r b e i d s b e s p a r e n d e machines en methoden. I n z ' n a l gemeenheid l i j k t h e t l o c a l e b e d r i j f s l e v e n f i n a n c i e e l - e c o n o m i s c h ge-
zond t e zijn. D a t i s o v e r i g e n s wat d e ( k l e i n e r e ) bedrijven b e t r e f t , volgens een a a n t a l accountants, n i e t altijd h e t geval.
TABEL 5 .
DE GEPTIDDELDE IhVESTEHINGEN PER P.RBEIDSPLAATS I X ALNERE idBPR BEDRIJFSKLASSEN
Bedrijfsklasse
aant. aant. vest. a.p.
metaalproducten industrie grafische industrie overige industrie totaal industrie
5 6
hoogste invest. per arb.plaats
laagste invest. per arb.plaats
f
63.000,73.000,= 45.500,=
f 66.000,= f 7?.000,= f 50.70C,=
f 21.000,=
f
57.000,=
f 61.400,=
f lj0.000,=
f
f
27.000,=
f Z~.OOO,=
f 150.000,= f 122.00~,= f 71.000,= f 201.000,=
f 27.000,s f 15.000,= f 56.000,-
f f f f
58.000,= 32.000,= 39.000,= 59.000,=
f 58.000,-
,
f 44.000,=
p3
f 201.OGO,=
f 12.000,s
f 53.000,=
f 58.200,=
-
-
f f
12
14.1 237 392
91.000,= 79.000,= f 119.000,=
f f f
23
773
f II~.COO,=
totaal bouwnijverheid
9
229
grooth.in byouteriEn,souveniers,speelg.e tc. grooth.in machines en mzchinngereedschap grooth.in farmsceutische prod.,toiietart .etc. overige groothandels
6
119 116
4 37
150 658
totaal groothandels
52
1043
1
8
zakelijke dienstverlening incl.verhuurbedr.
11
317
to taal
96
2370
transport
i .
5
gemid.invest. gecor.gem. per arb.plaats per a.p.
. f
40.000,= 47.000,21.000,=
13.000,~
12.000,=
f f
f
52.000,~
f 40.000,= o f 65.000,= I
f 52.000,-
f 125.000,=
f
2O.OCO=
f 47.OCO,=
f 58.000,=
f 2Gi.Oo~,=
f
12.000,=
f
f 56.400,=
-
51.200,=
In deze kolom zijn de gemiddelde investeringen weergegeven nadat de op het aanvraagformulier vermeide bouwkosten zgn gecorrigeerd m.b.v. de gegevens van het O.L. Z.1J.P..
HOOFDSTUK 3.1.1.
3
UITKOMSTEN ALMERE.
De i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s p e r b e d r i j f s k l a s s e
Hoe hoog de gemiddelde i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i n Almere l i g g e n i s t e z i e n i n t a b e l 5. I n de i n d u s t r i e l i g t h e t g e m i d d e l d e o p f 57.000,=, wat ruim boven h e t algemeen g e m i d d e l d e van f 5 1 . 2 0 0 , ~ l i g t . C o r r i g e e r t men d e opgegeven bouwkosten m.b.v. de o p g a v e s van de bouwvergunningen d a n worden d e g e t a l l e n f 61.400,= v o o r de i n d u s t r i e en 7 56.400,= v o o r h e t algemeen gemiddelde. De g r a f i s c h e i n d u s t r i e h e e f t h e t h o o g s t e g e m i d d e l d e ondanks h e t g r o t e a a n t a l a r b e i d s p l a a t s e n . H i e r u i t k a n a f g e l e i d worden d a t g r a f i s c h e i n d u s t r i e v e e l meer i n machines en andere v a s t e a c t i v a i n v e s t e e r t dan de o v e r i g e i n d u s t r i e 5 n . Bij de b e d r i j f s t a k bouwnijverheid v a r i g r e n de i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s s t e r k e r a l s bij d e i n d u s t r i e , maar l i g t h e t g e m i d d e l d e v e e l h o g e r , namelijk s l e c h t s op f 27.,000,i. C e c o , r r i g e e r d v o l g e n s d e bouwvergu'unningen f 29.000,=. Z e e r l a a g zijn d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s bij de g r o o t h a n d e l s . V o o r a l bij de g r o o t h a n d e l s i n f a r m a c e u t i s c h e p r o d u c t e n , t o i l e t a r t i k e l e n e t c . en bij de g r o o t h a n d e l s i n machines e n machineger e e d s c h a p p e n zijn de i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s e r g l a a g u i t g e v a l l e n . M i s s c h i e n d a t h e t o n t b r e k e n v a n w e r k k a p i t a a l op h e t a a n v r a a g f o r m u l i e r b$ d e z e b e d r i j f s k l a s s e n h e t s t e r k s t h e e f t d o o r g e w e r k t ( z i e 1.3.2.). Van t r a n s p o r t , o p s l a g e n cornmunicatie i s s l e c h t e ken bedrijf o n d e r z o c h t , z o d a t d e z e b e d r i j f s t a k v e r d e r b u i t e n beschouwing wordt g e l a t e n . Van de b e d r i j f s t a k z a k e l i j k e d i e n s t v e r l e n i n g i n c l u s i e f v e r h u u r bedrijven v a l t n i e t s o p v a l l e n d s op t e merken. Van v i e r bedrijven kon h e t gemiddelde. n i e t berekend worden, d o o r d a t z e b e d r i j f s h a l l e n v o o r d e v e r h u u r bouwden ( 2 bedrijven), o f i n e e n h u u r h a l z a t e n ( 1 b e d r i j f ) of d o o r d a t n i e t a l l e g e g e v e n s gevonden konden worden ( 1 b e d r i j f ) .
TABEL 6.
DE BZRMENING VA!J
B)
A
Jaar
DE GEMIDDELDE IN'JESTERIKGEN
C)
aantal vest.
investeringen
n1
E1
aantal
gemid. invest. per a.p.= kolom C kolom D . ..
a.p.
1975
4
f
2.941 .OOG,=
48
1976
15
f
18.952.000,=
1977
48
f
1978
3'
f
totaal
96
f 1 2 1 .29!.000,=
PER ARBEIDSPLAATS I I J kLiERT PER JAAR
gesorrigeerde invest. per arbeidsplaats.
f Ol.jOO,=
f 61 .jog,=
3 5.6
f 53.200,r.
f 59.500,=
65.431.000,=
:304
f 50.200,=
33.967.000,=
662 2370
.~
f 58.'200,,=
f 51.6001=
f 5:.300,=
.
.
f 51.200,=
,
;
f 56.400,-
.
.
'
3.1.2.
Investeringen per a r b e i d s p l a a t s p e r jaar.
Van de g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s p e r j a a r , t e z i e n i n t a b e l 5 v a l t n i e t v e o l o p t e merken. Omdat Almere e r g k o r t bes t a a t zijn a l l e e n de j a r e n 1975 t o t en m e t 1978 v e r t e g e n w o o r d i g d . We1 is t e z i e n , d a t e T a 1 e e n g r o o t a a n t a l a a , n v r a a g f o r m u l i e r e n ingezdnden zijn, namelijk 100. Ook v a n h e t h i s t o g r a m ( g r a f i e k 2 ) i s w e i n i g o p t e merken, omdat h e t j a a r g e m i d d e l d e s l e c h t s w e i n i g s c h m melde. Voor de o o r z a k e n v a n d e l a g e j a a r g e m i d d e l d e zij verwezen n a a r p a r a g r a a f 1.j.2..
GHAFTEK 2 .
DE GErtTDDELDI.; INVESTERINGEN PER kRREII)SPLAP.?S
PE3 j A A R I N ASMERE.
-
-
700 40
........... = ~ e c o r r i g e e r dt ~ t a ; i l
r(
C
a
QJ
.$:
2 c
4
t o t a a l g e z i d i e l d e Almere
80 70 60 50 40 30 20 10
gsr,idde:<e Almere r r e c t i e %.g.v. honogene f e i t e l i j k e bouwkosten 56.400 tu t .gemi,d. il.mrre g e c o r .
\\
51.200 t o t . g e m i d .
1 375
1976'
:477
.
iF78
Almere
TkBEL 7.
FINANCIERING VAN D E INVESTERINGEN PER BEDRIJFSKLASSE IN P.LMERE. . eigen vreemd aandeel v.vreernde vermogensvormen aant. vest. kapitaal kapitaal in vreemd kavitaal in % gef in. in % in hypotheek bankkre- vr.verm. vr.verm. door diet op lange op korte rnoedermij.. termijn termijn
Bedrijfsklasse
'
metaalproducten industrie grafische industrie overige industrie totaal industrie n3
totaal bouwnijverheid
1
54
46
'35
8
5
2
P
2
-
43 26
--
2
97 68 37 59
3
32 31
57 74 68 69
-8
I
grooth-in byouteriGn,souveniess,speelg.etc. grooth.in machines en machinegereedschappen grooth.in farmaceutische prod.en toiletart.etc. overige graothandels totaal groo thandels
4
31
69
totaal zakelijke diens tverlening
2
68
,
totaal
.
32
..
24
36
16 17
11
22
61
22
14
3
57
26
17
-
2
3.2.1.
F i n a n c i e r i n g van d e i n v e s t e r i n g e n .
Voor h e t algemene g e d e e l t e b e t r e f f e n d e d e f i n a n c i e r i n g v a n d e i n v e s t e r i n g e n zU verwezen n a a r p a r a g r a a f 2.2.1. We1 moet worden opg e m e r k t d a t bij h e t bekijken v a n d e wijze van de f i n a n c i e r i n g e n d e b e o o r d e l i n g v a n de g e z o n d h e i d d a a r v a n i s u i t g e g a a n van de bouwkost e n v o l g e n s de a::nvra:lgformulieren. De g e c o r r i g e e r d e bouwkosten, d u s de bouwkosten v o l g e n s de bouwvergonningen van h e t O.L. Z.IJ.P.,. konden n i e t g e b r u i k t worden omdat h e t n i e t bekend was op welke wijz e de e x t r a k a p i t a a l b e h o e f t e d i e u i t d e z e h o g e r e i n v e s t e r i n g e n v o o r t v l o e i d e werd g e d e k t . Men mag v e r o n d e r s t e l l e n d a t v e e l bedrijv e n d i e e x t r a i n v e s t e r i n g e n hebben g e f i n a n c i e e r d m.b.v. l a n g l o p e n d e l e n i ' n g e n . D i t zou b e t e k e n e n d a t de v e r h o u d i n g e i g e n vermogen vreemd vermogen d a n nog o n g u n s t i g e r i s geworden dan d i e vaak a1
-
was. 3.2.2.1.
......................
Volgens de S.0.L.-norm.
A l s we de b e o o r d e l i n g van de g e z o n d h e i d van de f i n a n c i e r i n g v a n de i n v e s t e r i n g e n doen a a n de hand van de S.0.L.-norm dan blijkt h e t v o l g e n d e u i t de t a b e l 7: 1. De z a k e l i i k e d i e n s t v e r l e n i n g e n h e t o v e r g r o t e d e e l van d e g r o o t h a n d e l s v o l d o e n n i e t a a n d e S.0.L.-norm. 2. De m e t a a l p r o d u c t e n i n d u s t r i e , d e o v e r i g e i n d u s t r i e e n d e bouwn i j v e r h e i d v o l d o e n i n ruime mate a a n de S.0.L.-norm. j. H e t t o t a a l g e m i d d e l d e van Almere v o l d o e t n e t n i e t a a n d e z e norm. V e r d e r v a l t f e z i e n i n t a b e l 7: 1 . E r wordt z e e r v e e l van h y p o t h e e k e n b a n k k r e d i e t g e b r u i k gemaakt. 2. Van vreemd vermogen o p k o r t e termijn wordt s l e c h t s i n e n k e l e bed r i j f s t a k k e n e n dan nog o p z e e r k l e i n e s c h a a l , g e b r u i k gemaakt. dan b l i j k t d a t : B e o o r d e l e n we t a b e l 8 v o l g e n s de S.0.L.-norm, 1. Maar l i e f s t 53 v o l d o e n n i e t o f maar n e t a a n d e S.0.L.-norm. 2. Van d i e 55 zijn e r 32 g r o o t h a n d e l . 3 . De i n d u s t r i e e n de bouwnijverheid h e b b e n e e n v r i j g r o o t a a n t a l bedrijven d a t a?n de S.0.L.-norm voldoet.
PERCENTAGES E I G E N KAFITAAL I N DE VERSCHILLENDE BEDRIJFSTAKKEN I N ALMERE.
TABEL 8.
Eigen k a p i t a a l
t o t a a l aant. ves t i g i n g e n
in %
~
-
-
0 1 -10 11 20 21 39
~
-
-
%
43
- 46. - % 31 - 40 P< 41 - 50 % 51 - 60 % 61 - 7 0 % 71 - 80 % 81 - 90 % 91 - 99 O/o g e h e e l met eigen kapitaal door moederbedr. n i e t s v . t e zeggen (door o n v o l d . g e g e v . )
industrib
bouwnuv.
grooth.
transport
zakelijke dienstverl.
3.2.2.2.
......................................
Volgens de s o l v a b i l i t e i t s n o r m v a n S l o t .
Voor d e b e h a n d e l i n g v a n d e z e norm zij v e r w e z e n n a a r h e t g e d e e l t e van L e l y s t a d (par.2.2.2.). A l s we d e z e norm v o o r Almere h a n t e r e n b l i j k t u i t de t a b e l 8 :, 1. A l l e e n de i n d u s t r i e e n d e bouwnijverheid v o l d o e n a a n d e z e norm* 2. H e t t o t a ? l p e r c e n t a g e e i g e n k a p i t a a l l i g t ruim o n d e r d e z e norm. j. V o o r a l de b e d r i j f s t a k g r o o t h a n d e l l i g t v e r o n d e r d e z e norm.
U i t de t a b e l
8 v a l t a f t e l r z e n dat: 1. H e t g r o o t s t e g e d e e l t e van de bedrijven o n d e r de norm v a l t ( 6 6 bedr.)... 2. G r o o t h a n d e l e n zakelijke d i e n s t v e r l e n i n g hebben h e t g r o o t s t e a a n t a l bedrijven d a t n i e t aan de 'norm v o l d o e t . 3 . Van de b e d r i j f s t a k i n d u s t r i e v o l d o e n vrij v e e l bedrijven a a n d e norm, vijf bedrijven f i n a n c i e r e n z e l f s v o l l e d i g met e i g e n k a p i taal. ..
HOOFDSTUK 4
VERCELIJKING LELYSTAD EN ALMEHE.
Bij e e n v e r g e l i j k i n g van de gemiddelde i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i n L e l y s t a d en Almere e n van de f i n a n c i e r i n g van d i e i n v e s t e r i n g e n v a l l e n de v o l g e n d e d i n g e n op: 1. Het t o t a a l g e m i d d e l d e v a n L e l y s t a d l i g t v e e l h o g e r d a n d a t v a n Almere 2. Dat de a a n v r a a g f o r r n u l i e r e n v a n Le1ysta.d n a u w k e u r i g e r i n g e v u l d zijn dan d i e van Almere. j. Dat i n Alrnere bijna e v e n v e e l bedrijven o n d e r z o c h t zijn a l s i n L e lystad. 4. Het b e e l d v a n Almere werd v e r t e k e n d d o o r de afwijkende bouwk o s t e r , op d e bouwvergunning e n d o o r h e t o n t b r e k e n van werkkapitaal. 5. B'ij b e i d e p l a a t s e n h e e f t de g r a f i e k i n d u s t r i e h e t h o o g s t e gem i d d e l d e v a n de i n d u s t r i e . 6. De g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i s bij b e i d e p l a a t s e n h e t l a a g s t i n d e b e d r i j f s t a k bouwnijverheid. 7. L e l y s t a d h e e f t meer bouwnijverheid, maar m i n d e r g r o o t h a n d e l e dan Almere. 8. Het g e m i d d e l d e van de g r o o t h a n d e l s l i g t i n L e l y s t a d o p e e n hoger niveau. 9. De b e d r i j f s t a k k e n t r a n s p o r t , o p s l a g e n communicatie e n o v e r i g e d i e n s t v e r l e n i n g waren v o o r a l i n Almere s l e c h t vertegenwoordigd. 10. H e t jaargemidclelde van L e l y s t a d schominelt meer a l s d a t v a n Almere 1 1 . H e t p e r c e n t a g e e i g e n k a p i t a a l d a t v o o r de f i n a n c i e r i n g i s geb r u i k t v e r s c h i l t nauwelijks., 12. I n Almere i s nog meer van h y p o t h e e k g e b r u i k gemaakt.
.
.
HOOFDSTUK
5
SAMEISVATTING
1 . De t o t a l e i n v e s t e r i n g e n .
,
De t o t a l e i n v e s t e r i n g e n v a n vrijwel a l l e stuwende, n i e t - a g r a . r i s c h e , p r i v a t e bedrijven i n L e l y s t a d b e l o p e n p e r 1-7-1979 f 170.808.000,=. Bij d e z e 102 bedrijven waren o p h e t o p e r a t i o n e e l worden van de i n d i v i d u e l e bedrijven t 0 , t a a l 1850 a r b e i d s p l a a t s e n . I n Almere b e d r a g e n de i n v e s t e r i n g e n v a n , d e , z e l f d e c a t e g o r i e e n bedrijven p e r 1-1-1979 g e c o r r i g e e r d f l j j . 7 0 0 . 0 0 0 , = . Bij d e z e 96 bedrijven waren bij d e s t a r t v a n d e bedrijven 2370 a r b e i d s plaatsen.
2. De g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i n L e l y s t a d . E r g hoog l i g g e n d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i n d e g r a f i s c h e i n d u s t r i e e n bij de g r o o t h a n d e l . E r g l a ~ gl i g t h e t gem i d d e l d e bij de bouwnijverheid, s p e c i a a l de bouwbedrijven. H e t g e m i d d e l d e v a n a l l e stuwende n i e t - a g r a r i s c h e bedrijven i n Lel y s t a d l i g t op f 9Z.OOO,=. H e t j a a r g e m i d d e l d e van de g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s scholnmelt e r g s t e r k . D i t j a a r g e m i d d e l d e kan e r g s t e r k b e i n v l o e d worden d o o r de komst v a n QQn b e p a e l d b e d r i j f , d a t s t e r k afwijkt v a n a n d e r e bedrijven.
.
De g e z o n d h e i d van de f i n a n c i e r i n g van de i n v e s t e r i n g e n i n Lelystad. B e o o r d e l e n we de g e z o n d h e i d van d e f i n a n c i e r i n g van de i n v e s t e r i n g e n v o l g e n s de S.0.L.-normen, dan b l i j k t d a t d e bouwnijv e r h e i d e r g v e e l van e i g e n k a p i t a a l g e b r u i k maekt e n d a a r d o o r r u i m a a n de S.0.L.-norm v o l d o e t . De g r o o t h a n d e l s v o l d o e n bij l a n g e n a n i e t a a n de S.0.L.-norm. Volgens de norm v a n S l o t (50% e i g e n vermogen) v o l d o e t a l l ' e e n de b e d r i j f s t a k bouwnijverh e i d aan d e norm.
:
4.a.
De g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s i n Almere.
Het ~ e m i d r i e l d ev a n Almere l i g t l a a g , namelijk o p f 51.000,=. De f e i t e l i j k e i n v e s t e r i n g e n zijn h o g e r : de bouwkosten v a n v e e l b e drijven zijn t e l a a g opgegeven e n bijna g e e n 6kn bedrijf h e e f t opg e g e v e n h o e v e e l i n w e r k k a p i t a a l g e y n v e s t e e r d werd. D a a r d o o r : i s v o o r a l h e t gemiddelde van de g r o o t h a n d e l s e r g l a a g geworden. 4.b.
De g e z o n d h e i d van de i n v e s t e r i n g e n i n Almere.
Aan de S.0.L.-norm v o l d o e n a l l e e n de bouwnijverheid e n de i n d u s t r i e . De m e t a a l p r o d u c t e n i n d u s t r i e e n d e bouwnijverheid v o l d o e n a l l e e n a a n de norm van S l o t .
5.
Het a a n l e g g e n van e e n norm om de wijze van de f i n a n c i e r i n g v a n de i n v e s t e r i n g e n t e b e o o r d e l e n b l i j k t geen ee,nvoudige z a a k t e zijn. N a t i o n a a l - e c o n o m i s c h g e z i e n l o p e n de w i n s t e n a 1 j a r e n t e r u g z o d a t onvoldoende e i g e n k a p i t a a l d o o r de ondernemingen
: . ,
k a n warden g e a c c u m u l e e r d . De k a p i t a a 1 , b e h o e f t e s t i j g t e c h t e r voort'durend 0.a. d o o r de noodzaak v a n a r b e i d s b e s p a r e n d e i n v e s t e r i n g e n . G e v o l g i s e e n toenemend b e r o e p o p vreemd vermogen. Vandaar d a t d e S.0.L.-norm (40% e i g e n vermogen) e n z e k e r d e Slot-norm (5% e i g e n vermogen) o v e r b l i j f s e l e n zijn v a n e e n voorbij tijdperk. De banken l e g g e n d a n ook a n d e r e c r i t e r i a aan: management, f i n a n c i e e l - e c o n o m i s c h i n z i c h t bij b e d r i j f , d e k k i n g , l e n i n g e n . De R.1J.P. moet v o l g e n s d'e banken bij de b e o o r d e l i n g van i n v e s t e r i n g s p l a n n e n van z i c h v 6 s t i g e n d e bedrijven geen bed r i j f s e c o n o m i s c h e a n a l y s e w i l l e n p l e g e n ( k o s t t e v e e l mankracht en i s l a s t i g ) maar f i n a n c i g l e r e f e r e n t i e s blijven v r a g e n . Deze' makkelijke, i n d i r e c t e m a n i e r i s v e e l b e t e r .
'
Ii9OFDSTUK 6
AANBEVELINGEN EN CONCLUSIES
Doordat v e e l bedrijven, met name i n Almere, n i e t de r e g l e i n v e s t e r i n g e n i n bouwkosten e n w e r k k a p i t a a l opgeven, i s h e t a a n t e bevel e n om op de a a n v r a a g f o r m u l i e r e n e e n a p a r t e r e g e l v o o r w e r k k a p i t a a l o p t e nemen. H i e r d o o r k a n e e n b e t e r i n z i c h t g e k r e g e n worden i n de h o o g t e van de i n v e s t e r i n g e n , t e r w i j l t e v e n s de g e z o n d h e i d v a n de f i n a n c b e r i n g van de i n v e s t e r i n g e n b e t e r b e o o r d e e l d k a n worden. Ook i s h e t a a n t e b e v e l e n om b e t e r t e l e t t e n op de i n v e s t e r i n g e n d i e i n s t i c h t i n g s k o s t e n gebouwen gedaan worden e n de bedrijven d a a r op t e a t t e n d e r e n . De h o o g t e v a n de g e m i d d e l d e i n v e s t e r i n g e n p e r a r b e i d s p l a a t s l i g t i n L e l y s t a d op e e n r e d e l i j k n i v e a u , A l m e r e l i g t o p e e n l a g e r n i v e a u , maar k a n d o o r v e r s c h i l l e n d e o o r z a k e n nu n i e t goed b e o o r d e e l d worden. De g e z o n d h e i d van de f i n a n c i e r i n g van d e i n v e s t e r i n g e n i s v o c r v e e l bedrijven i n L e l y s t a d e n Almere, a l s u i t s l u i t e n d wordt g e k e k e n n a a r h e t p e r c e n t a g e e i g e n k a p i t a a l , n i e t e r g goed t e noemen. D i t i s o v e r i g e n s e e n c o n s t a t e r i n g d i e v o o r z e e r v e e l bedriiven i n N e d e r l a n d z a l gelden.
bijlage 1. Naam bedrijf....... ----------Aard bedrijf.....
-----------
................... ....................
-------------------
Plaats van herkomst................. Nieuwe locatie...................... --------------
................ m2 Arbeidsplaatsen: .... --------------- direct in de toekomst .... Geraamde investeringskosten f ......... ........................... Terreinoppervlakte.. ------------------
----------
~ehiddelde:
-
investeringskosten
f
........
directe arbeidsplaatsen
Juridische vorm............... --------------Gecorrigeerd gemiddelde inv. : . . . . . . . . . . . . . . . . . x . . . . . . = ...........................
-------------- / / I 9 Benodigde investeringpn: ....................... Datum aanvraag
grondkosten gebouwen overige vaste activz werkkapitaal totaal
..........................
Financiering investeringen eigen kapitaal hypotheken bankkrediet leningen op lange termun leningen op korte termijn totaal
f
.........
Index ----nominaal
gecorrigeerd
f' f f f
f f
f
f
nominaal
gecorrigeerd
f f f f f
f f f f f
f
f H.van der Haven april 1979
Bijlage 2.
7.-
Ln
CU
CV
I
I
-
N
.-
1
d
r-m
Ld Ld
r-r-
4J
-
r
m m 7
-
M I
0
m
1
1
m
N
I
0 T-
rl
Ld
C-co r- PC
Ld +
-
E3
m m r
0
bijlage 3 . Lijst van tabellen en grafieken tabel 1.
: De gemiddelde investeringen in Lelystad per
tabel 2.
: De gemiddelde investeringen per arbeidsplaats
pag.
arbeidsplaats naar bedrijfsklasse. per jaar in Lelystad. graf ieic 1. : Histogram van gemiddelde investeringen per arbeidsplaats in Lelystad vanaf 1 9 6 6 , t o t 1979. : De financiering van de investeringen per betabel 3 . drijfsklasse in Lelystad. : Percentages eigen kapitaal in de verschillende tabel 4. bedrufstakken in Lelystad. : De gemid3elde investerlngen per arbeidsplaats tabel 5. in Almere onderverdeeld naar bedrijfsklassen. : De berekening van de gemiddelde investering tabel 6. per arbeidsplaats per jaer in Almere. grafiek 2. : Bistogram van de gemiddelde investeringen per arbeidsplaats in Almere. tabel 7. : Financiering van de investeringen per bedrijfsklasse Ln Alinere. : Percentages cigen kapitaal per bedrijfsklasse tabel e . in Almere. : De bedragen genoemd in de bouwvergunning t.0.v tabel 9. de bedragen op het aanvraagformulier.
