De Inloper Maandblad van Inloophuis Emmen
Juni 2014
Dit is een uitgave van: Het Inloophuis de Emmerdennen, Boslaan 135, 7822 EP Emmen. Tel.: 088-8789628 Internetplekje : www.inloophuisemmen.nl Redactie: Paul v.d. Sluis, Frieda Reiche, Michel Goudriaan en Achiena Hoving Eindredactie: Henk Staats. Stukjes voor de Inloper graag sturen naar
[email protected] Hallo Inlopers, Zelf ben ik nu echt gestopt met de centrale cliënten raad van Promens Care en dat lucht op en geeft dus meer lucht. Het kost hier te veel ruimte om de redenen om te stoppen neer te zetten maar ik ben altijd bereid mijn stoppen mondeling toe te lichten. 5 mei vierden we de bevrijding en soms denk ik dat we nog steeds niet bevrijd zijn. Vrij zijn als iemand met een beperking in een land als Nederland heeft zijn beperkingen. Rijk zul je bijvoorbeeld met een levenslange uitkering nooit worden en ook wordt je door je beperking gedwongen je dromen aan te passen. Toch zijn er nog steeds plekje op aarde waar je het met een beperking nog slechter hebt dan in ons land. En je kunt dan je eisen en dromen altijd nog aanpassen.. Dit is alweer het 6de nummer van de Inloper in 2014 en het is volgens mij wel weer gelukt om er een afwisselend en leuk nummer van te maken. Met dit keer weer de gebruikelijke bijdragen van Paul v.d. S en Frieda en natuurlijk mijn eigen stukjes. De menulijst en het menu van de maand ontbreken ook dit keer niet. Ook Peter en Harm hebben weer leuke stukjes geschreven. Nieuw deze keer is de bijdrage van Milan. Milan bedankt en hopelijk volgen er meer. Ook de verschillende competities lopen ten einde en heb blijft spannend In de maanden juli en augustus komt er geen Inloper uit. We gebruiken de maanden juni en juli om de batterij weer op te laden zodat we weer met veel nieuwe energie in augustus weer kunnen beginnen met de Inloper voor september. Stukjes voor het september nummer graag inleveren voor 8 augustus. Rest me nog een ieder weer veel leesplezier toe te wensen en tot de volgende keer !!! Henk S
2
Inhoudsopgave Pagina Voorwoord
2
Inhoudsopgave
3
Inloper van de maand
4
Zomer
5
Moet of moed
6
Uitstapje
7
Gelukstips
8
De manege en ik
9
Frieda’s beslommeringen
10
Verjaardagen
11
Uitslagen klaverjassen en sjoelen
11
Breingeindag
12
Rondkomen met je geld
14
Moppentrommel
15
Wisten jullie dat..
16
Barbecue
19
De roerige sixties deel 2
20
Temperaturen
21
Agenda
22
Menu van de maand
23
Menulijst
24
3
Inloper van de maand juni : Harm door Michel
Waar ben je geboren? Wanneer? Gieterveen, een dorpje bij Gieten 17 oktober in 1946 Welke school heb je gedaan? Lagere school. Daarna de ULO en avondopleiding handelsschool middenstandsdiploma Wat is jouw woonsituatie? Sinds 1988 alleen in een 1gezinswoning in Angelslo. Ik woon als sinds 1971 in Emmen Hoe ziet jouw weekindeling er uit? Ik ben hier twee dagen in de week en thuis ben ik met muziek bezig en wandelen doe ik ook nog wel eens Hoe gaat het met je? Het gaat nu weer heel goed. Wat betekent het Inloophuis voor jou? Ik mag hier graag zijn. Gezelligheid en er even uit zijn. Ik kom hier nu al meer dan 10 jaar Wat wil je dat de mensen van het Inloophuis van jou weten? Ik ben wel rustig. Verder wil ik eventueel aan wie dat wil gitaarles geven Heb je ook hobby's? Mijn grootste liefde is muziek maken. Ik heb sinds 1964 in verschillende bandjes gespeeld. Verder hou ik van wandelen en lezen. Wat zijn de opvallende zaken in je leven tot nu toe ? In 1988 ben ik helaas gescheiden. IK heb een goede band met mijn 3 zoons en ik heb 6 kleinkinderen Wat zijn jouw toekomstplannen? Ik hoop dat het inloophuis blijft bestaan en dat ik hier nog jaren kan blijven komen en dat ik muziek mag blijven maken. Hoe zou jij je karakter omschrijven? Ik kom misschien niet rustig over maar ik ben wel rustig van aard en ik sta altijd klaar voor iedereen. Wil je nog iets kwijt ? Je moet respect voor elkaar hebben en ieder mens is uniek en je moet iedereen in zijn/haar waarde laten. Het Inloophuis mag niet verloren gaan. 4
Zomer. Het is eigenlijk niet bekend waar de naam vandaan komt. Wel dat de naam is afgeleid van het Middelnederlands somer , dit Middelnederlands is de voorloper van de moderne Nederlandse taal. Zomer, iedereen heeft er een gedachte bij. Zon, strand, heerlijk op een terrasje zitten, prachtige natuur, lange avonden, vakantie maar ook files om bij het strand te komen, lange wachtrijen bij de pretparken, zomerse regenbuien die eindeloos duren. Kortom een typisch Nederlandse zomer. De zomer begint op 21 juni of wel de langste dag (Het is de langste dag van het jaar op het Noordelijk halfrond. 21 juni is niet noodzakelijkerwijs ook de dag met de vroegste zonsopgang of laatste zonsondergang, maar het verschil tussen beide momenten is het grootst). De dagen worden na 21 juni langzaamaan weer korter.
Wist je dat de zomer in Nederland over het algemeen wisselvallig en onvoorspelbaar zijn? We kennen allemaal de zeer grillig verlopen zomers. Prachtig, mooi weer gevolgd door regen en wind. Het gevoel van een totaal verregende zomer, tegenover bloedhete zomers. Ons Nederlandse klimaat maakt dit wisselende beeld. Door de ligging aan zee, het ontbreken van bergen en het liggen op de scheidslijn van warm en kouder weer, ontstaat dit klimaat. Wist je dat we het woord hittegolf in de zomer vaak zonder reden gebruiken? Er is namelijk een officiële definitie van een hittegolf. Deze luidt:Ten minste vijf dagen achtereen waarop de maximumtemperatuur 25,0 ºC of meer bedraagt (zomerse dagen); waarbij ten minste op drie dagen de maximumtemperatuur 30,0 ºC of meer bedraagt (tropische dagen). Wist je dat de zomer van 1947 de zomer was met de hoogste gemiddelde temperatuur? De temperatuur die zomer was 18.7 graden. Er werden 839.8 zonne-uren geteld. De zomer met de laagste gemiddelde temperatuur was die van 1907. De gemiddelde temperatuur was toen 14.3 graden. In de zomer van 1907 werden 377.7 zonne-uren geteld. Bron: Extremen KNMI-station De Bilt vanaf 1901.
Wat elke zomer is gebleken, is dat het warm was - met de winter vergeleken. Zo heet het is in juni, zo koud het is in december. Is de zomeravond mistig, dan is het weer met gaven kwistig. Is in juli de morgen rood, 's avonds verkeert het weer in nood. Is de eerste week in augustus heet, zorg voor goed warm winterkleed.
5
Moet of moed moet en moed. Maar 1 letter verschil en het kan heel veel zeggen. Wat is dan moeten en wat is dan moedig of is moeten moedig. Het is vandaag 4 mei en dodenherdenking. Ik heb in mijn jeugd wel wat boeken gelezen over de tweede wereldoorlog en mijn ouders hebben deze oorlog bewust meegemaakt. Een zwager van mijn vader zat in het verzet en is gesneuveld. Mijn vader moest van de bezetter meehelpen bij het graven van kanalen. Ik denk wel eens aan moet en moed en het verschil. Waarom kies je voor niets doen en wanneer koos je voor verzet tegen toendertijd de bezetter. Ik denk ook wel eens aan de sporen die je nu nog terugvindt van die oorlog. Bijvoorbeeld de verschillende monumenten en de verschillende boeken. Als ik denk aan moed is dat dan een keuze en als je niet kiest voor moed is dat dan ook een keuze en hoe vaak moet je kiezen voor moed. Een oom van mij moest in die oorlog aardappelen poten en hij pootte ze zo diep dat ze niet bovenkwamen. Is dit dan een teken van moed of was dat gewoon een kwajongensstreek. De meeste mensen kozen toen voor lijdzaam ondergaan en wachtten toen rustig af wat ging komen en uiteindelijk werd ons land bevrijdt en verloor Hitler de oorlog en kon er begonnen worden met wederopbouw. Kun je nu zeggen dat de meeste mensen die alles lijdzaam ondergingen niet moedig waren of was dat ook geen keuze en iets wat gewoon niet anders kon. Als ik denk aan die ene letter. De t of de d dan kan dat een wereld van verschil zijn. Vecht je in een oorlog omdat het moet of is dat dan moed en als je bang bent en van te voren al weet dat het slecht met je zal aflopen dan is niet moeten van jezelf al moedig. Vrijheid en moeten. We zijn in ons land vrij als het om sommige dingen gaat. Ik denk dan aan vrijheid van meningsuiting. In heel veel opzichten moeten we wel veel in ons vrije land. Alles wordt bepaald door regels en nog eens regels en iemand die een beetje creatief is kan dan nog net tussen die regels door laveren en zich dan vrij voelen. Moeten en moedig kunnen ook logisch zijn. Je bent moedig omdat het moet en de tijd en het land dat op dat moment van je vraagt. En als je dan niet moedig bent is dat dan slecht of is het ook gewoon moeten. Dat vraag ik me dan wel eens af. Soms is in mijn ogen moeten en moed geen keuze en ben je niet vrij om te kiezen en maakt het leven die keuze voor je. Ik denk ook wel eens dat het gewoon in je genen zit en ook de sfeer waarin je leeft en de mensen om je heen hebben dan invloed op moeten en moed. Het blijft ook wel een lastig onderwerp. Henk s 6
7
Geluktips Besef dat geluk niet voortkomt uit succes. Mensen passen zich aan aan veranderingen, zelf aan rijkdom of een handicap. Rijkdom is als gezondheid: wie het niet bezit voelt zich ellendig, maar wie het heeft is niet noodzakelijk gelukkig. Gedraag je gelukkig. Soms kunnen we door ons gedrag in een betere bui geraken. Zelfs door een geforceerde lach voelen mensen zich beter. Trek dus een blij gezicht. Beweeg! Ontelbare onderzoeken tonen aan dat aerobics een milde depressie en angst de wereld kan uithelpen, omdat het de gezondheid bevordert en energie schenkt. Een gezonde geest in een gezond lichaam. Kies bewust voor een positieve levenshouding. 95% van ons gedrag is onbewust en bestaat uit gewoontes. Door bewustwording kun je een behoorlijk stuk veranderen. Geniet! Ook lijkt het soms onmogelijk, maar maak er tijd voor leuke dingen (quality time). Maak er een ritueel van, dat wil zeggen, zet tijdstip regelmatig vast in je agenda en bepaal van tevoren wat je wilt doen. Doe een goede daad. Kies 1 dag in de week uit om bewust een goede daad of meerdere te verrichten (iets anders dan je standaard goede daden, die je sowieso al doet). Breng hier variatie in en laat het vooral geen routine worden. Leer te genieten van de gewone dingen des levens, zoals de zonsondergang of een lekker kopje koffie. Plan regelmatig een verwen-dag (om de paar maanden) met een vriend/vriendin of met je partner. Spreek samen af wat jullie per uur willen doen zodat jullie het allebei naar je zin hebben. Wees vriendelijk. Vriendelijkheid is een positieve emotie en mensen reageren dan ook vriendelijk op jou. De positieve emotie komt dus weer naar jou terug! In een vriendelijke omgeving vol hartelijkheid voel je je beter. Geniet van je fouten en van de imperfectie van de wereld. Zonder fouten was er helemaal niets, geen leren, geen uitvindingen, geen vooruitgang. Het leven is niet perfect. Geef vaker complimentjes. Als je complimentjes geeft, geef die dan bij voorkeur op karaktereigenschappen en niet op uiterlijkheden, dat heeft een groter effect.
8
De manege en ik Sinds ongeveer een jaar werk ik een dagdeel bij de manege “De Oude Meerdijk”. Het is vaak zwaar werk maar daar tegenover staat een rustgevende omgeving. Soms ben ik zo moe dat ik geen boe of ba meer kan zeggen. Als dat het geval is ga ik naar een paard toe ,streel en praat wat tegen hem of haar. Normaal zou ik die dag moe en in mezelf gekeerd doorbrengen maar dankzij de lieve paarden en hun onverklaarbare rustgevende gave kan ik moe maar voldaan naar huis zonder zorgen. Het mooiste van het werken bij de manege is dat je onder het werken door je even een paard kan aaien en knuffelen. En heb je dat gedaan voel je je ineens vitaler en kun je weer verder zonder te veel te denken. Dit werkt natuurlijk niet bij iedereen maar voor mij is het een soort paarden therapie. In de winter werk je veel binnen waardoor je meer met de paarden in contact komt. Voorjaar, zomer en ná jaar ben je meer buiten waardoor je minder contact met de paarden hebt. Zelfs dan heb ik het naar mijn zin !!! Je ziet de Ganzen die er altijd zijn, de natuur die elke dag veranderd en natuurlijk de eerste Zwaluw. Ja o.k. het maakt nog geen zomer maar het geeft mij wel het gevoel dat het niet lang meer kan duren. Ik ben blij dat ik er mag werken en mag ervaren wat dieren, natuur en positieve mensen mij willen en kunnen geven. Er zijn ook minder leuke dagen. Meestal heeft dat te maken met te veel dingen die ik in die week heb gedaan waardoor ik al moe begin met werken en op dat moment kan zelf een paard mij ook niet meer redden. Het mooie er van is wel dat ik door de ervaring van de rustgevende paarden er achter ben gekomen hoe het bij mij werkt. Ik heb nog niet alles van de paarden geleerd ( jammer genoeg). Maar ik weet zeker samen met de paarden en positieve mensen kom ik er wel.
Peter
9
Frieda's beslommeringen Na de zomerstop zal ik eindelijk eens iets vertellen over mijn functie bij Radio Emmen. Ik ben daar namelijk al vele jaren radiopresentator van het religieuze programma voor kinderen: 'Jij hoort er ook bij', elke zondag van 12 voor 12 (natuurlijk in de ochtend), soms live, soms opgenomen. Daarover meer na de stop dus. Maar als een soort inleiding hierop en een bruggetje er naar toe iets over Radio Emmen en dan vooral de geschiedenis. Nu is het RTV Emmen, Radio Televisie Emmen, maar het begon als Radio Emmen. De jubileumweek van 25 jaar Radio Emmen is net een aantal weken geleden gehouden. Radio Emmen begint in oktober 1988 met de eerste uitzending, als de lokale omroep van de gemeente Emmen en omstreken. De beoogde eerste presentatoren gaan op presentatietraining bij de landelijke NCRV. 13:00 uur op een zaterdag volgt de eerste uitzending met de opening door de toenmalige burgemeester Hans Ouwerkerk. De eerste studio was in het Noordelijk Perscentrum achter Hotel Ten Cate. Na een jaar wordt er verhuisd naar een voormalig onderhoudsgebouw van Ericsson aan de Nautiliusstraat op het industrieterrein Bargermeer. Er zijn vanuit de studio diverse programma's zoals één over country-muziek (Double W), verzoekplatenprogramma (Plaat Graag), een kinderprogramma volledig door en voor kinderen gemaakt (Hoeperdepoep). Deze laatste wordt later eind jaren negentig Kids Radio, die diverse nationale omroepprijzen wint en zelfs op tv Villa Achterwerk van de VPRO haalt. Verder waren er programma's die ook nu nog worden uitgezonden: Kerk Lokaal, de Thuisbingo, Radio Emmen Sport, het Drentstalige Baanderproat, Tussenstation (middagmagazine) en Politiek Café. De gemeenteraadsvergaderingen worden ook al sinds het begin elke maand live uitgezonden op de (meestal) donderdagavonden. Door onder andere de gesubsidieerde Melkertbanen, door het Rijk, kan Radio Emmen professioneler te werk gaan. Hieronder een automatisering, waardoor muziek kan worden uitgezonden als er geen personeel aanwezig is in de studio. De subsidiebanen zorgen ervoor dat het station betaalde krachten kan aannemen, vooral voor het productiewerk voor de dagprogrammering. Daardoor zijn er ook actuele live programmeringen overdag te volgen. Het nieuwsprogramma Nieuwseditie wint in 1995 zelfs een RTV Award, daarna krijgt het een andere naam Totaal Lokaal. In 1999 verwacht één van de olifanten in het Noorder Dierenpark in Emmen een jong en Radio Emmen krijgt op de kabel een televisiekanaal toegewezen om live beelden uit te zenden van het hele proces. Het dierenpark had in de stal namelijk een webcam opgehangen voor internetvolgers en Radio Emmen ziet kans zo een televisiekanaal te bemachtigen om die beelden, en het radiosignaal op de tv, uit te zenden. Dat is een groot succes. Daardoor ontstaat de kabelkrant, waardoor de naam wordt veranderd in RTV Emmen in 2009. Doordat o.a. de Melkertbanen verdwijnen sneuvelt voorlopig dan de inmiddels 24-uursprogrammering. Ze vallen terug op vooral vrijwilligers. Wordt vervolgd in het volgende nummer van de Inloper. Frieda 10
Van harte gefeliciteerd !!! Verjaardagen juni: 1 juni: 7 juni: 9 juni: 19 juni:
Tinus Jan L Özkan A Jan H
Verjaardagen juli: 5 juli: 8 juli: 8 juli: 10 juli: 22 juli: 23 juli: 24 juli: 27 juli: 28 juli: 28 juli:
Bjorn Frieda Yvonne Johan v. R. Wietse Paul v/d S Cora Luc Benny Joop
Verjaardagen augustus: 6 augustus: 6 augustus: 7 augustus: 21 augustus: 24 augustus : 30 augustus: 31 augustus:
Gert Jan Fred Albert Grietje Frits Lukas Marjan S
Uitslag Klaverjassen 1 mei 2013 1. Achiena 2451 punten, 2. Tinus 2221 punten, 3 Henk S 2156 punten, 4. Derk 1971 punten, 5. Jacob 1926 punten, 6. Jan P. 1921 punten 12 juni is de volgende keer en dan tevens prijsuitreiking !!
Uitslag sjoelen 7 mei 2014 1. Henk S 483 punten, 2. Paul F 482 punten, 3 Cisca en Paul v.d. S 420 punten, 5 Michel 408 punten en 6. Carolien 386 punten
11
Breingeindag 2014 Eigen regie en baas in eigen leven In maart vond de 40ste week van de psychiatrie plaats en traditiegetrouw wordt de week geopend met de landelijke breingeindag. Deze dag wordt dit jaar gehouden in het stadhuis van Almere. Tegen een uur of 10 kom ik aan in het stadhuis. Het is even zoeken en dan vind ik de locatie. Het is in de burgerzaal en de ontvangst is met een kopje koffie en een plakje cake. Ik zoek een plekje in de zaal en er staat iemand op het podium die met samenzang de stemming er in brengt. De dag wordt geopend door Eleonoor Willemsen. Ze is tevens dagvoorzitter en Annemarie Jorritsma, de burgemeester van Almere en tevens gastvrouw. Tijdens het openingswoord aandacht voor de enquête opgezet door het landelijk platform ggz. Maar liefst meer dan 440 keer ingevuld en 80 procent van de antwoorden zijn afkomstig van cliënten en ex cliënten. Maar liefst 70% van de geënquêteerden gaf aan dat ‘eigen inzet en eigen initiatief, kracht, doorzettingsvermogen’ hen het meeste houvast geeft. Andere veelgenoemde antwoorden waren ‘medicijnen’ (34%), ‘hulp/ ondersteuning van mijn familie’ (29%) en ‘sociale contacten’ (34%). Op de vraag ‘Wat mis je op dit moment het meest? Wat heb je nodig om meer van het leven te maken?’ werd ‘voldoende geld’ het vaakst aangekruist (30%), gevolgd door ‘sociale contacten’ (24%) en ‘mijn eigen inzet en doorzettingsvermogen’ (19%) Tja zonder voldoende inkomen kun je niet spreken van eigen regie en eigen inzet. Ook als het gaat om zelfregie speelt een gebrek aan geld een rol. Als het gaat om sociale contacten kunnen gespecialiseerde dagbesteding en in de toekomst misschien goed opgezette buurtcentra een rol spelen. Bij het laatste kan stigma weer een negatieve rol spelen. Hierna opent Annemarie Jorritsma de dag door eerst iets over Almere te vertellen. De stad bestaat inmiddels nog maar 30 jaar en dat is jong. De gemiddelde stad bestaat 300 jaar en als het om inwoners gaat staat de stad op de 7de of 8ste plaats. Stuivertje wisselen met de stad Groningen. 30 procent van de inwoners is jonger dan 30 jaar en maar 9 procent ouder dan 65 jaar en 18 procent van de inwoners is geboren in Almere. Verder zijn er meer dan 134 nationaliteiten in de stad. Tot slot noemt ze de grote veranderingen die plaats gaan vinden in het sociale domein en noemt ze de zorgtaken die naar de gemeente zullen gaan. In Almere zien ze dit als een groot samenhangend geheel en zal het gaan op het zelfoplossend vermogen en de samenredzaamheid van de mensen. Ze heeft wel zorgen over de bezuinigingen en aan de andere kant ziet ze wel kansen. Het blijft voor de gemeentes een uitdaging. Hierna zijn er een aantal flitspresentaties met als thema eigen regie en eigen kracht. Ik zal er een paar uitlichten.In de eerste gaat het over de invloeden die effect hebben op het goed of slecht gaan van je eigen leven. Je bent niet alleen je diagnose of ziekte en je moet het veel breder zien.
12
Je kunt bijvoorbeeld ook veel verdriet hebben over wat je is overkomen en verder zijn er nog veel meer prikkels die je moet verwerken. In rijbanen zonder blokkades kan een file ontstaan. Je kunt je gaan richten op de file maar eigenlijk moet je je gaan richten op de blokkade. Herstel is je niet alleen richten op 1 gebied maar je gaan richten op de verschillende gebieden en je dan vooral richten op de dingen die je wel kunt beïnvloeden. Baas in eigen leven zijn is soms onmogelijk maar je kunt wel invloed hebben op je eigen leven. Ook vindt iemand dat er wel wat moet veranderen in de zorg. Je ziet vaak en steeds weer hetzelfde gedrag. Een herstelvisie van de verschillende zorgaanbieders is dan weer belangrijk. Laat mij herstellen en laat me het zelf doen moet het thema worden. Hoe breken er meer bloemetjes door het asfalt. Wel vindt de spreker dat er meer naar de cliënten moet worden geluisterd en ook de inzet van de moderne techniek kan hierbij een rol spelen. Denk daarbij aan een app op de smartphone en gebruik van internet. Ook hij ziet herstel veel breder dan je diagnose of bijvoorbeeld je bloedwaarden. Er is meer nodig voor positieve gezondheid. Pijlers hierbij zijn oa.: Lichaamsfunctie, dagelijks functioneren, mentaal functioneren, kwaliteit van leven en je moet blijven kijken naar het totale beeld. Je bent meer dan je diagnose. Als laatste komt er een wethouder aan het woord. Het valt haar op dat ze vaak worden gezien als vijand. Dat vindt ze jammer want de bedoelingen zijn goed. De regie moet weer bij de cliënt komen te liggen en hij/zij moet weer baas worden in eigen leven. Overzicht is hierin belangrijk dus 1 gezin 1 regisseur en 1 behandelplan. En ook uitgaan van burgerkracht en niet alleen kijken vanuit de beperking maar ook kijken naar het algehele plaatje. Samenredzaamheid is ook belangrijk. Samen zijn we burgers van dezelfde gemeente. Ook ervaringsdeskundigheid vindt zij belangrijk en zij vindt dat dit binnen de ggz meer moet worden ingezet. Het algemene beeld is verandering en kansen en ook al wordt er straks bezuinigd op bijvoorbeeld de directe zorg. Het kan kansen bieden. Wel is de tendens dat er nog veel moet gebeuren bij de overgang van de zorg van de awbz naar de wmo. Ook zorginstellingen moeten hierbij anders gaan werken en de eigen regie van de cliënt voorop gaan stellen en ook meer gebruik gaan maken van de ervaringsdeskundigheid van de cliënt. Heel vaak wordt de behandeling nog bepaalt door de zorggever en ook hier mag wel eens een keertje een omslag in worden gemaakt. In de pauze is het tijd voor een broodje en het bezoeken van de informatiemarkt. Leuke standjes en veel info over van alles en nog wat. Ook is er gezorgd voor live muziek. Na de pauze bestaat er de mogelijkheid tot het deelnemen aan een workshop. Ik heb zelf gekozen voor ‘De Client als burger” en hier is natuurlijk veel over te zeggen. Ik ben wel moe door al die info die ik deze dag al heb gehoord en ben wel blij dat de dag om 15.30 uur is afgelopen. Hierna tijd voor een borrel en live muziek en dan weer op Drenthe aan. Ik heb veel leuke en inspirerende dingen gehoord vandaag en ik zie zelf de toekomst wat minder somber in dan voor deze dag. Nieuwe wegen geven ook nieuwe kansen. Henk s
13
Rondkomen met je geld. Rondkomen met je geld is af en toe best moeilijk, soms kan het uit even naar de snackbar te gaan, zoals ik ook deed. Even een ijsje hier en een dubbele burger daar vult al aardig goed. Dan nog even rondhangen bij een parkje of bij het kerkhof zitten kan soms ook rustgevend werken. Daarna moet je wel zuinig aan doen wil je avonds daarna niet je geld uitgeven. Toch wel leuk als je een plekje hebt om naar toe binnen te lopen voor een kopje koffie bijvoorbeeld. Maar dan blijf je toch gretig om iets meer te drinken of weer op pad te gaan ergens toevallig een ijsje te halen. Soms maak je je nog ongerust als je in een snackbar komt en de baas spreekt je aan om even hoogte te houden hoe het er in de zaak aan toegaat. Het roken is ook zo ontzettend duur, maar als je wat overhoudt ga je niet het continu aan een biertje uitgeven, want dat werkt na 10 jaar ook verslavend en kom je goed in de moeilijkheden. Het hoeft ook niet zo te zijn dat je iedere keer als je ergens bent je iets moet besteden in de zaak, hoewel het wel lijkt dat dat van je verwacht wordt en meestal geeft je lichaam daar wel aan toe. Ik ging weg bij de snackbar en had even het gevoel dat ze de zaak afgesloten hadden vanwege dat er problemen waren. Toch moet het uit kunnen om als dagbesteding toch even eruit te zijn om iets te gaan drinken of een goedkoop hapje te eten. Boodschappen doen maakt het ook lastig vanwege het hoge bedrag dat je nodig hebt om aan de maaltijdschijf te voldoen. Binnen heb je vaak het gevoel er toch even uit te willen gaan. Sommige vinden het aangenaam om als het regent in bed te liggen. Wat maakt je leven nou zo lastig? Is nou dat je financieel gewoon niet rondkomt of is het dat je teveel geld wilt besteden en dat je je daaraan toch moet aanpassen. Denk toch dat in mijn geval het laastste dit het geval is. Waar solliciteer je dan en waar zoek je iets om een beetje inkomsten binnen te krijgen? Je moet ergens binnenrollen en geschikt zijn om de taken te kunnend doen die van je verwacht worden. Beetje stimulans vinden en gemotiveerd raken om toch je levensinvulling te kunnen vergewilligen. Dat wat je graag wil en doet toch kunnen doen en als dat niet kan naar alternatieven zoeken. MIlan
14
Moppentrommel Klinkt er op de autoradio plotseling een bericht: "Extra verkeersinformatie! Op de A7 tussen Heerenveen en Drachten is ter hoogte van Beetsterzwaag een spookrijder gesignaleerd. Blijft u rechts rijden en probeer de spookrijder met lichtsignalen te waarschuwen. Herhaling.........." Rijdt er een boertje in een oud Dafje op de A7 kribbig mompelend: "E?n spookrijder??? Tientallen spookrijders zul je bedoelen!" Op een familiefeestje gaat een van de gasten achter de piano zitten en begint te spelen. Na een half uur onderbreekt hij zijn spel en zegt tegen de gastheer: "Ik hoorde, dat u van goede muziek houdt." "Jawel", zegt de gastheer, "maar dat hindert niets hoor. Speelt u maar gerust verder." Een man nodigt zijn vriend uit voor zijn verjaardag. "Ik woon vijf hoog," zegt hij. "Als je komt, moet je met je elleboog de bel indrukken en met je knie de deur open duwen." Zijn vriend verbaast: "Waarom moet dat allemaal doen?" De man antwoordt: "Je wilt me toch niet vertellen dat je met lege handen komt?" Een man belt via de autotelefoon een garage en zegt: "Mijn auto -hik- wil niet meer starten -hik-, want er heb allemaal water in de carter -hik-." Garage :"Wij komen wel even kijken. Waar staat u?" Man :"In -hik- het Amsterdam-Rijn-kanaal." ( Een hopeloze man zet een advertentie in de krant: "HELP IK ZOEK EEN VROUW" Twee dagen later krijgt hij een postzak vol met brieven waarin staat : "JE KRIJGT DE MIJNE!" (joke Wordt er om drie uur vannacht bij ons aangebeld. Mijn vrouw doet open, staat er een hijger op de stoep. "Wat mot dat?" vraagt mijn vrouw. Zegt die vent: "Ja sorry, m'n telefoon is kapot." Hans is een enorme bluffer en Jan is dat zat, Hij zegt tegen Hans jij bent toch altijd zo vlot? Ik zet hier drie tenten voor je klaar, de ene met tien flessen whisky, de tweede met tien orang-oetangs en de derde met tien lekkere wijven. Nou het is erg simpel, het zit zo, die whisky drink je op, die apen moet je de tanden uit de muil slaan, en die wijven moet je een beurt geven. Hans zegt daar draai ik mijn hand niet voor om, en loopt de eerste tent binnen, en je hoort het hoor klokklokklok(enz.) Hij komt totaal ladderzat, nog net lopend de tent uit en gaat de tweede tent binnen, en een teringherrie niet normaal meer, hij komt een uur of twee later die tent uit, en zegt: - Zo nu nog ff die tien wijven de tanden uit de bek slaan en dan ben ik klaar. 15
Wisten jullie dat … ? Dit is al weer de laatste Inloper, dus ook deze column, voor de zomerstop. Vandaar dat ik wat leuke misvattingen wil rechtzetten. Het merendeel komt uit een leerzaam, maar vooral leuk boek van Hans van Maanen: Kleine encyclopedie van misvattingen. Echt een aanrader voor een lange winternacht of lekker op een bankje in de zomerzon, want hier is slechts ruimte voor een kleine greep uit het boek. Over lemmingen bestaat het verhaal dat zij eens in de zoveel tijd zich massaal van een klif in het water storten. Vandaar ook het spreekwoord zich als lemmingen in zee storten of de uitspraak dat iemand een lemming is, iets onbezonnen doen resp. dat is iemand die zonder nadenken met een groep mee loopt. De verhalen willen dan doen geloven dat het een massale (zelfopofferende) zelfmoord is van de lemmingen. Dit vanwege overbevolking en voedseltekort, om zo plaats te maken voor de nieuwe lichting. Die volksverhalen waren ontstaan in Scandinavië waar, door inderdaad, grote overbevolking, een grote trek kan ontstaan van lemmingen. Zij trekken dan eigenlijk verder om ergens heen te gaan waar genoeg voedsel is. Zij komen dan door de gesteldheid van het terrein en de massa van de groep in het water, soms door te springen. Lemmingen kunnen echter goed zwemmen en kan zelfs bij kalm water honderden meters zwemmen. Bij stormachtig water wordt het dan een probleem en verdrinken er vele lemmingen en spoelen dan aan de stranden/kustlijn aan. Echter het verhaal wordt nog erger. De Disney-organisatie (van Walt Disney, Mickey Mouse, Donald Duck, de teken- en familiefilms en de themaparken) heeft in de film White Wilderness uit 1958 de mythe een handje willen helpen. In deze natuurfilm wilde Walt Disney deze legende gebruiken. Die film is echter allerminst in Noorwegen opgenomen, maar in de Canadese provincie Alberta. Een gebied zonder lemmingen, maar werknemers van Disney kochten lemmingen in een andere provincie Manitoba op en brachten ze daarnaartoe. De lemmingen werden op een grote draaischijf vol met sneeuw gezet. Met een nauwkeurige regie lijkt het alsof de diertjes een lange en barre tocht ondergingen. Vervolgens namen zij de lemmingen mee naar een overhangende rots boven een rivier, voor een goede camerapositie. Toen de lemmingen het vertikten om in het water te springen, hielp de filmploeg een handje door ze buiten beeld over de rots te duwen. Jullie zijn allemaal wel bekend met een ander dier de kangoeroe. Dat is een buideldier die van nature in Australië te vinden is. De Britse ontdekkingsreiziger James Cook was in zijn eerste reizen er op uit om het bestaan van het mythische Zuidelijke continent Terra Australis te vinden. Daarbij kwam hij ook in 1770 in wat nu bekend staat als Australië (niet te verwarren met het net genoemde mythische continent) en concludeerde dat deze landmassa geen deel uit maakte van Terra Australis.
16
Het verhaal gaat dat hij tegen een inheemse man (een aboriginal) naar een kangoeroe wees en vroeg hoe het dier werd genoemd. Die zou dan zogenaamd Kagoroo hebben gezegd. Dat zou zogenaamd in die taal “Ik weet het niet, of ik versta je niet”, hebben betekend. Vandaar dan de verbasterde naam kangaroo in het Engels. Het zou wel leuk zijn geweest. Echter een antropoloog (studie naar mensen), Haviland, heeft in de jaren zeventig van de 20e eeuw dit ontkracht. In de inheemse taal komt dat woord met die betekenis niet voor. Velen zijn ongetwijfeld bekend met het zinnetje “Meneer Van Dalen wacht op antwoord” (MVDWOP. Dit rekenkundig ezelsbruggetje is al te vinden in een leerboek uit 1838. Het is ook vaak als leerhulp gebruikt voor talloze schoolleerlingen. De volgorde van rekenkundige bewerkingen zou zijn: machtsverheffen (bijvoorbeeld 4 kwadraat = 16, 4x4, 42), vermenigvuldigen, delen, worteltrekken (omgekeerde van machtsverheffen), optellen en aftrekken. Er komen nog steeds jaarlijks vragen van zowel leraren als ouders binnen of deze methode juist is. Officieel is die regel niet geldig, in het boek van van Maanen, noemt hij het een typisch Nederlands, en zeer gammel ezelsbruggetje. Nu wordt die regel niet meer in schoolboeken genoemd. Vermenigvuldigen en delen gaan voor optellen en aftrekken, maar elk op zich in de volgorde zoals zij staan. Bij ingewikkelde vergelijkingen moeten gewoon haakjes worden gebruikt om het in goede banen te leiden en de voorrang te bepalen. Heden ten dage wordt de internationale regel gebruikt, ook onder invloed van programmeertalen voor de computer, zoals Pascal en C. Op Facebook was in 2011 een rekensom populair: 6/2(1+2)=? De populairste antwoorden waren 1 en 9 en het eerste antwoord volgens de foute ezelsbrug en het tweede volgens de internationale regel. Eerst dat wat tussen haakjes staat optellen =3, dan vermenigvuldigen met wat voor de haakjes staat, is 3x2=6. Daarna delen volgens MVDWOA, is 6/6=1. Hanteer je niet die methode, wordt het 6/2=3 en dat vermenigvuldigd met wat tussen haakjes staat = 3x3=9. Een wijd verbreid misverstand betreft roulette spelen in bijvoorbeeld het casino. Je kunt naast onder andere op een getal zetten, ook wedden of het balletje terecht komt op de kleur zwart of rood of geen kleur is 0. In het geval dat zwart 8 keer achtereen gevallen is, dan bestaat bij velen de neiging om de kans dat het balletje op rood valt groter moet zijn. Dit terwijl de kans dat rood valt net zo groot is bij alle pogingen. Net zo min dat een dobbelsteen weet hoe vaak deze op een bepaald getal is gekomen, geldt dit ook voor rood of zwart bij roulette. De dobbelsteen en het balletje hebben geen geheugen, met andere woorden het toeval heeft geen geheugen. Dat laat zich ook zien aan een hoofdprijs uit de loterij die meerdere keren in korte tijd door dezelfde persoon zijn gewonnen. Dat is onlangs in Amerika herhaaldelijk gebeurd. Het is wat anders dat statistisch gezien de kans groter wordt dat iets gebeurt, maar voor elke afzonderlijke gebeurtenis is de kans even groot dat er een uitkomst is.
17
Een andere misvatting is dat de rivier de Rijn bij Lobith Nederland binnen komt. Bij het bestuderen van de kaarten blijkt dat het plaatsje Spijk er aan ligt, niet Lobith, ook al is dat wel groter. Sterker nog Lobith ligt niet eens meer aan de (oude) Rijn. Vroeger lag deze wel daaraan, maar er is een doorsteek gemaakt. Vaak wordt bij het horen van (figuurlijk dan) de Big Ben in Londen gedacht aan de toren dan wel het uurwerk. Niets van dat is waar, alleen de grote klok die het uur slaat, heet zo. Deze weegt ruim 13.000 kilogram en de klepel alleen al ruim 200. Over de lange muur in China wordt wel gezegd dat het het enige menselijke bouwwerk wat te zien is vanaf de maan. Dat klopt niet, die schaal is daarvoor te klein. De muur is wel duizenden kilometers lang, maar is minder dan 10 meter breed en dat is veel te smal voor het beweerde. Het was ook niet zozeer de bedoeling om mensen te weren, maar vooral paarden (met ruiters). Om weer eens op dieren terug te grijpen: piranha's. Velen denken dat deze knagende visjes levensgevaarlijk zijn, waarbij vaak een filmpje wordt aangehaald waarin een koe binnen no time tot op het bot kaal wordt gegeten. Echter veehouders in Zuid-Amerika leiden hun kuddes van het ene naar het andere gebied en soms moeten rivieren met piranha's worden overgestoken. Dan wordt een al ziek rund opgeofferd en stroomafwaarts in de rivier gegooid. De visjes storten zich daar dan massaal op, waardoor de kudde hogerop rustig kan oversteken. Anders zouden de koeien door de verstoorde visjes in de poten gebeten worden en in de tropen genezen wonden moeilijk, wat tot meer verlies zou kunnen leiden. Overigens de helft van de ongeveer 50 soorten zijn vleeseters, de andere eten noten en zaden. De rode piranha is wel een gevaarlijke roofvis, maar vooral voor andere vissen. In grote scholen en hongerig kunnen zij niet ongevaarlijk zijn, dat wel. Een ander dier: de stier, zou razend worden van rood. Een stier is echter bijna kleurenblind en de kleur ergert de stier niet, maar het gewapper van het doek. Zie ook de situatie dat de stier bij een stierengevecht bij een stilgehouden doek van de vechter, vaak als pose en om applaus te krijgen, vaak niet reageert en afwachtend is. Een struisvogel steekt hun kop in de zand? Ten eerste zou een dier dat zo naïef is dat die denkt dat hij onzichtbaar is als hij de vijand niet meer ziet, evolutionair zo in het nadeel, dat die al lang wel was uitgestorven. Of zou die dan toch onzichtbaar worden? Of denken dat die er dan als een struik uit ziet. Daarbij wordt in dat verhaal nooit aangehaald hoe de struisvogel niet door verstikking in het zand om het leven komt. Dan heb je nog de misvatting dat in het judo de zwarte band het hoogste is, je hebt daarvoor nog de leerling graden witte, gele, oranje enz. Daarna komen 5 meestergraden, allemaal de zwarte band. Daarboven zijn nog 5 meestergraden met kleurcombinaties, dat zijn de hoogste dus, met rood-wit en de hoogste 2 met rood. Daar boven is nog een 11e en een 12e graad, de 11e is ook rood en de andere is een dubbel zo brede witte band. Dus eigenlijk is de zwarte band de laagste, en dus niet de beste, van de meestergraden. Paul v.d. S
18
Meer info in het inloophuis
19
De roerige sixties deel 2 Op een mooie zonnige dag eind april ben ik weer aan het schrijven over het vervolg van de jaren zestig. De muziek in die tijd en de periode in mijn leven die ik nooit weg zal en kan geven. Naast de Beat-muziek was het ook de tijd van verandering in kleding en haardacht. De vetkuiven maakten plaats voor beatlehaar. Haar voorover en over de oren gekamd. Lang haar werd de mode. Veel ouders hadden er nogal moeite mee dat hun zoon er zó bijliep ! Maar ja wat doe je eraan. Je deed er ook aan mee. De rock'n roll muziek maakte -even- plaats voor de Beatmuziek maar de oude rock and roll muziek zal altijd blijven bestaan. De tijd van de koffiebars en wat daarmee te maken had hoorde ook bij de sixties. Ik heb veel in die periode gespeeld in verschillende koffiebars. Er heerste een gezellig sfeertjes wat mij wel aansprak. Ook de jaren zeventig waren vruchtbare jaren. Mooie muziek werd er gemaakt. De koffiebar “The House” in Gieten ging ik vaak naar toe in de weekenden wanneer ik zelf niet hoefde te spelen met de band “The Shapes”. In 1971 we waren inmiddels getrouwd en woonden in Emmen ontdekte ik al gauw de bekende koffiebar “Tin Pan Alley” waar heel vaak muziekbandjes optraden. Ook waren er music-sessions waar ik vaak aan mee deed. We hadden 1 zoon, Jacko die inmiddels 1 jaar oud was. Het was een mooie tijd. In de jaren zeventig kregen we nog twee kinderen Andy en Pascal. Ik werkte toen bij de Nira wat later Ericsson werd. Daar heb ik 28 jaar gewerkt tot 1999. Toen stopte Ericsson met de productie. Mijn zoon Jacko werkte ook bij Ericsson en kreeg ook ontslag in 1999. Hij werkt nu al 14 jaar bij Iams in Coevorden. Ook Andy en Pascal hebben goede banen zo ook werken de drie vrouwen van mijn zoons. De Sixties-rivival was inmiddels voorbij, die hadden hun hoogtepunt bereikt alhoewel.... Die periode van muziek zal altijd blijven bestaan. Het is.......... vechten tegen de bierkaai zoeken naar een speld in de hooiberg water naar de zee dragen dweilen met de kraan open water bij de wijn doen een dubbeltje op zijn kant de andere kant van de medaille meten met twee maten een druppel op de gloeiende plaat spijkers op laag water zoeken spijkers met koppen slaan dertien in een dozijn Harm
20
Temperaturen Bij temperaturen denk je aan koorts en dat je met een koortsthermometer de temperatuur van je lichaam moet meten en dan koortswerende middelen tot je nemen om de lichaamstemperatuur weer te laten zakken. Het doet me ook denken aan een lezing die ik ooit heb bijgewoond en daar had men het over een temperatuursverhoging in een gedeelte van je hersenen die dan stemmen zouden veroorzaken. Een mogelijke oorzaak van schizofrenie. Zo zijn er meer oorzaken te noemen van schizofrenie. Het meeste doet het woord temperaturen me denken aan een opname in een algemeen psychiatrisch ziekenhuis. Toen heette het nog ‘Licht en Kracht’. Iedere ochtend moest je er temperaturen. Niet met een thermometer maar gewoon even vertellen hoe je had geslapen en hoe je tegen de dag aankeek. Een leuke manier om even stil te staan bij je gevoel en even je lichaam en geest voelen. De theorie erachter was dat je in crisissituaties met van alles bezig bent maar niet met je lichaam en niet met je gevoel. Ook was het een afdeling die alcohol gerelateerd was en bij alcohol denk ik dan aan het wegdrinken van je ellende en geen oog hebben voor je gevoel. Of is het je gevoel en je ellende die je doet besluiten om te drinken. Eigenlijk temperatuur ik nog iedere dag. Even stilstaan bij mijn gevoel en even stilstaan bij de dag die gaat komen. Elke dag vraag ik mijn lief hoe ze heeft geslapen en of ze er zin in heeft. Het is een leuke gewoonte geworden en een leuke manier om de dag te beginnen. Als ik dan zoiets als facebook denk is dat voor mij ook delen. Van mijn gevoel en/of van mijn stemming en van leuke plaatjes met spreuken of artikelen die je aanspreken. Ook twitter ik op die manier. Zelf vind ik dat we soms alleen maar bezig zijn met haasten en soms alleen maar bezig zijn met wat er in de grote buitenwereld gebeurt en te weinig stilstaan bij ons gevoel bij dit alles. Heb je goed geslapen en heb je zin in een nieuwe dag of overheersen de problemen en kom je niet aan dit soort vragen toe. Temperaturen is een leuke manier om af en toe even stil te staan bij jezelf en bij je gevoel en ik kan het iedereen aanbevelen. En het is ook leuk om af e toe bij een ander dan even de temperatuur op te nemen. Henk s
21
Maandmenu Benodigdheden voor een hartige taart met witlof en ham
1 pak Koopmans Hartige taart Naturel 50 g boter 0,5 dl (50 ml) water 1,5 dl (150 ml) melk 3 eieren 300 g witlof 150 g ham, in smalle reepjes gesneden 200 g geraspte kaas
Keukengerei Springvorm 24 cm of een quicheschaal Deegroller Bereidingstijd Baktijd: ca. 45 minuten Oventemperatuur Elektrische oven: 200°C Heteluchtoven: 180 °C Gasoven: stand 4-5
Algemene bereidingswijze van hartige taart 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Plaats een rooster onder in de oven en verwarm de oven voor. Bereid de bodem volgens de aanwijzingen op de verpakking. Kook de witlof 5 à 7 minuten in kokend water. Afgieten en goed laten uitlekken en afkoelen. Halveer de witlofstruikjes in de lengte en leg ze op de bodem van de quiche. Verdeel de ham over de witlof en bestrooi met 150 g van de kaas. Bereid de saus volgens de aanwijzingen op de verpakking. Giet de saus over de vulling en strooi de rest van de kaas erover. 8. Bak de hartige taart in ongeveer 35 minuten goudbruin en gaar.
22
Agenda voor de maand juni 2014 Woensdag 11 juni uitstapje Ikea Donderdag 12 juni Zingevingsfetival Donderdag 12 juni: klaverjas avond Aanvang: 19.30 uur. Meedoen kost 1 euro Tevens prijsuitreiking 2013/2014 Kijk voor bovenstaande en andere activiteiten op het prikbord in het inloophuis Op zondag 1 juni, zondag 15 juni en zondag 29 juni zijn we geopend van 13.30 tot 16.30 uur Zingen: Elke donderdagmiddag wordt er weer gezongen van 14.00 tot 15.30 uur. Natuurlijk onder leiding van Harm. Volleybal: Iedere dinsdag is er volleybal van 18.00-19.00 uur in de sportzaal van het GGZ. Lunchcafé: Iedere werkdag is er van 11.00 tot 13.00 uur lunchcafé. Met elke dag; soep van de dag en op maandag en dinsdag als specialiteit een broodje gezond en woensdag en donderdag een broodje kroket of een broodje Frikandel en op vrijdag en broodje haring. Verder natuurlijk een kleine kaart. Eetcafé: Het eetcafé is dagelijks van maandag t/m vrijdag om 17.00 uur. Kosten eetcafé € 2,50. Opgeven voor het eetcafé moet voor 13.00 uur van de dag dat je wilt mee-eten. Attentie: Op dinsdag is het eetcafé om 16.30 uur.!!!!! ( dit i.v.m. volleybal). Internetcafé Sinds kort staan er vier computers in de computerhoek. Met alle vier kun je op internet. Internetten is gratis. Ook voor bijvoorbeeld tekstverwerking kun je hier terecht. Inloop Maandag tot en met vrijdagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur. Donderdag van 19.00 tot 22.00 uur en zondag om de veertien dagen van 13.30 tot 16.30 uur. Tijd voor een praatje en een kop koffie. Ook worden er regelmatig tijdens deze uren activiteiten georganiseerd.
23
Menulijst juni 2014 Maandag 2 juni
Aardappelen, bloemkool met een gehaktbal
Dinsdag 3 juni
Spitskoolovenschotel met kerriesaus en gehakt
Woensdag 4 juni
Coucous met kip
Donderdag 5 juni
Nasi goreng
Vrijdag 6 juni
Kapsalon a la Özkan
Maandag 9 juni
Gesloten
Dinsdag 10 juni
Aardappel, wortelen en vis
Woensdag 11 juni
Broccoli ovenschotel
Donderdag 12 juni
Aardappelen, rodekool en vlees
Vrijdag 13 juni
Penne carbonarra met roerbakgroenten
Maandag 16 juni
Menu v.d. maand; Vivian. Hartige taart
Dinsdag 17 juni
Rijst met kip en zoetzure saus
Woensdag 18 juni
Krieltjes, witlofsalade en vlees
Donderdag 19 juni
Hongaarse goulash van Jan F
Vrijdag 20 juni
Zuurkool ovenschotel met ananas en gehakt
Maandag 23 juni
Boerenomelet van Peter
Dinsdag 24 juni
Roti met kip
Woensdag 25 juni
Tortilla’s met salade
Donderdag 26 juni
Aardappelen, sperziebonen en een speklap
Vrijdag 27 juni
Aardappelen, rode bieten salade en vlees
Maandag 30 juni
Boerenschnitzel
24
