De houding van Nederlandse boeren t.o.v. nieuwe agroforestry systemen
Problemen in de Nederlandse landbouw • • • • • •
Overproductie Grondwater vervuiling Eutrofiering van open water Lage biodiversiteit Afnemende inkomsten Dagelijks stoppen Toenemende reguleringen gem. 8 boeren
De maatschappij vraagt van de landbouw meer dan alleen productie • Bescherming van het milieu • Bevorderen van natuur – biodiversiteit • Behoud van culturele/landschappelijke waarden • Recreatie
We moeten zoeken naar nieuwe en duurzamere landgebruiks systemen, die meerdere producten en/of diensten kunnen bieden (multifunctioneel landgebruik) Agroforestry, de productie van bomen en gewassen en/of vee op hetzelfde perceel zou een antwoord kunnen zijn: • Erg efficient in het gebruik van resources • Milieu/natuur-vriendelijk • Economisch aantrekkelijk
Maar wat is de kennis, mening en interesse van boeren t.o.v. agroforestry? Als onderdeel van het Silvoarable Agroforestry For Europe (SAFE) project, werd een survey gehouden om: – De houding van Nederlandse boeren t.o.v. agroforestry te onderzoeken – Te bepalen aan welke voorwaarden nieuwe agroforestry systemen moeten voldoen om ze acceptabel te maken voor Nederelandse boeren
Steekproef locaties • Achterhoek – Zandige bodems – Veel houtige beplantingen en bos – Kleine percelen
• Noord-Friesland – Zeeklei – Open landschap – Grotere, meer gespecialiseerde bedrijven
Samenstelling van de steekproef • Achterhoek – 2 landgoed eigenaren – 12 boeren
– 15 boeren
14
14 Nr of farmers
• N-Friesland
16 12 10
8
8 6 4 2 0
4
3 0 <30
30<39
40<49
Age class • Totaal 29 respondenten • Slechts 24 % is zeker van een opvolger
50<59
>60
Het interview: 3 stappen • Respondenten werd gevraagd of zij van agroforestry gehoord hadden en of zij wisten wat het was – Slide show
• Technische vragen over ontwerp en uitvoering van een virtueel agroforestry project • Evaluatie van agroforestry; – Welke zaken zullen de toepassing van agroforestry belemmeren – Hoe kunnen deze belemmeringen worden opgelost
Geteelde gewassen Cultivated crops in the Achterhoek (t=14)
• Meest geteeld – – – – – –
Gras Granen Mais (Achterhoek) Aardappel Biet Vollegronds-groente (Friesland)
3%
6%
19%
grass
13%
grain maize 16%
19%
potato beets vegetables other
24%
Cultivated crops in N-Friesland (t=15)
10%
21%
grass grain
23%
maize potato 19% 23%
4%
beets vegetables
Kennis/toepassing agroforestry • Agroforestry is onbekend • Alle boeren in de Achterhoek hebben lijnvormige beplantingen • 2 Friese boeren hebben lijnvormige beplantingen • “Bomen zijn mooi, zolang ze niet op het land staan”
Reasons for maintaining tree lines around plots (t=16) 6%
25%
landscape value rules
31%
landscape and rules other 38%
Veronderstelde positieve aspecten Waarde voor landschap en natuur!! • Verder: – Wind-bescherming – Verminderen ziekten en plagen – Efficientie mineralen gebruik Optie voor: – Stoppende/oude boeren – Extensieve systemen – Nieuw te ontwikkelen gebieden – Toekomst van de landbouw?
Perceived positive aspects of AF in the Achterhoek (t=14) Farmer image Subsidy Diversification Possibility of pasture Secondary Timber productivity Project feasability General Environment Other Landscape
7% 7% 7% 7% 7% 7% 14% 21% 36% 43% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
% of farmers
Perceived positive aspects of AF in N-Friesland (t=15)
Biodiversity
7%
Diversification
7%
Timber productivity
7% 13%
Landscape
40%
Other 0%
10%
20%
30%
% of farm ers
40%
50%
Veronderstelde negatieve aspecten Perceived negative aspects of AF in the Achterhoek (t=14)
• • • •
Mechanizatie Tussengewas (schaduw) Arbeid Subsidies
Plot status Timber quality Market risk Intercrop quality Other Labour Intercrop productivity Project feasability Mechanisation 0%
7% 7%
10%
14%
21%
20%
30%
36% 36%
43% 43%
40%
50%
50%
60%
% of farmers
• Verder: – – – – – –
Lange termijn Grondprijs Oppervlak percelen Wettelijke status Drainage Verzuring
Perceived negative aspects of AF in N-Friesland (t=15)
General Environment Plot status Market risk Project feasability Landscape Climate Subsidy Labour Intercrop quality Intercrop productivity Other Mechanisation 0%
7% 7% 7% 7% 27% 27% 33% 33% 33% 40% 53% 73% 10%
20%
30%
40% % of farmers
50%
60%
70%
80%
Keuze boomsoort Tree-choice (t=10) 8%
23%
Poplar
• Boeren vinden het moeilijk geschikte boomsoorten te kiezen
Walnut
31%
Fruit 38%
Robinia
• Walnoot/fruit: – Noten/vruchten op korte termijn
• Populier – Korte termijn – Hoge productie
Plant afstanden • Tussen de boomrijen – Gemiddeld 20-25 m – Machines/schaduw
• Binnen de boomrij – 5 tot 10 m – Boom production
Between tree lines (t=24)
10%
5%
Between trees on the line (t=17)
Machinary 36%
Priority crop
14%
Machinary and priority crop 71%
Optimalisation of the combination
Priority tree Priority crop
50%
Optimalisation of the combination 14%
Beste tussengewas • Gras • Granen
• Makkelijk met machines • Schaduw-tolerantie N-Friesland
The Achterhoek 43% 29% 21% 14% 7% 0% Grass Grain Don't Maize Potato Other know
% of farm ers
% of farm ers
80%
20% 7%
7%
13% 0%
Grass Grain Don't Maize Potato Other know
Slechtste tussengewas • Aardappel • Biet • Mais (Achterhoek)
• Schaduw intolerantie • Inefficient met machines • Hoge omzet=hoog verlies
The Achterhoek 36%
% of farmers
70%
36%
35%
60%
29%
30% 25%
21%
20% 15% 7%
10%
% of farmers
40%
N-Friesland
50% 40%
0%
0% Maize
Other
Don't know
20%
20% 10%
Beets
33%
30%
5% Potato
60%
20%
0% Potato
Beets
Maize
Other
Don't know
Winter/zomer gewas • Winter gewas: – Minder schaduw in de winter – Minder problemen met wortelbeschadiging – Arbeids flexibiliteit – Hogere winst – Problematisch op natte klei in N-Friesland
Would you choose a winter or a spring crop (t=24)
25%
29%
Winter Spring Don't know
8% 38%
Both
Overig bodem gebruik • In de boomrij – Gras/kruiden – Maaien ter onderhoud
• Na het laatste eenjarige tussengewas: – Gras What to do with the intercrop after the last annual crop (t=27)
Soil maintenance under the tree line (t=27) 11% 11%
Grass
4% Natural
7%
Seed Bare soil
11% 48%
Seed or bare soil Other
19%
Seed 26%
48%
Bare ground Don't know
4%
Keep on intercropping
11%
Don't know
– Potplanten, winterpeen, boerenkool – Iets voor de natuur – Innovatief: braam/framboos
Samenwerking opzet agroforestry • Partner: – Andere boer – Organisatie met kennis op dit gebied (Staatsbosbeheer, LTO)
• Men is bereid kosten voor machines en arbeid te delen
Do you envisage a collective project? (t=24)
13% Yes
25%
No
62%
Don't know
Acceptatie van een tussengewas • Friese boeren zijn minder positief
• Als de pacht aangepast wordt • Compensatie verliezen • Als MINAS geldt voor de boomrijen Accepting an intercropping area from the landlord
70%
60%
60%
50%
50% 40%
N-Friesland (t=15)
30%
Achterhoek (t=12)
20% 10% 0%
% of farmers (t=24)
% of farmers (t=27)
Accepting an intercropping area from a neighbour
40% N-Friesland (t=14)
30%
Achterhoek (t=10)
20% 10% 0%
Yes
No
Don't know
Yes
No
• Optie: met Staatsbosbeheer/Natuur organisaties
Don't know
Subsidies • Genoeg voor een modaal inkomen • Lange termijn!!! • Duidelijke en permanente subsidies en regels
Verwachtte problemen en oplossingen • Financiele aspecten/inkomsten (omzet verliezen, arbeid, etc) – Subsidies – Onderzoeks resultaten rentabiliteit agroforestry – AF voor hobby boeren die niet langer financieel afhankelijk zijn van de opbrengst – Doe het in andere regio’s, zoals Drenthe/Groningen, waar de bodems armer en de percelen groter zijn – Doe het in goedkopere landen, waar de omstandigheden beter zijn
• Onzekerheid (kennis, markt, risico, lange termijn) – Van tevoren afgesproken, gegarandeerde prijzen – Overheid regelt de verkoop – Een partner die het boom management doet, inclusief risico’s en winst (bijv. een natuur organisatie) – Samenwerking boeren/organisaties – Opzetten van experimentele velden/boerderijen (voorbeelden)
• Friesland: ecologie/klimaat/publieke opinie – Doe het in gebieden/landen, waar de omstandigheden beter zijn
• Percelen te klein, prijs en druk op grond te hoog – Overeenkomsten en samenwerking tussen boeren om grotere agroforestry percelen te vormen – Houdt AF in de hobbysfeer of toepassing in overhoeken van de percelen – Doe het in andere regio’s, zoals Drenthe/Groningen, waar de bodems armer en de percelen groter zijn
Interesse om met een agroforestry project te starten • Boeren in de Achterhoek zijn meer geinteresseerd • Leeftijd speelt geen beslissende rol, eerder winstgevendheid, subsidies en de (aanwezigheid van een) opvolger N-Friesland (t=15)
The Achterhoek (t=13)
23%
27%
Yes
Yes
No 15%
62%
No
Don't know 73%
Conclusies • Boeren zijn geinteresseerd, maar sceptisch: – – – – –
Omzetverliezen (schaduw) Machines (efficientie) Arbeid Lange termijn Perceels grootte
• Positief: landschaps/natuurwaarden
• Voor geld is alles mogelijk: – Lange termijn subsidies – Efficiente systemen (machines, arbeid) – Schaduw tolerante gewassen
• Boeren zijn bereid tot – Samenwerking en delen – Het accepteren van een tussengewas van een boer/verpachter/natuur organisatie
• Beste gewassen: gras, granen, (mais) • Grote afstanden: 20/25 * 5/10
• Achterhoek staat meer open voor agroforestry dan N-Friesland – Bomen zijn meer een deel van het landschap en de cultuur – Men is gewend om te gaan met bomen – Afnemende inkomsten in marginale gebieden dwingt boeren open te staan voor diversificatie
• Marginale regio’s, waar de percelen groter zijn (bijv. Drenthe) bieden wellicht nog meer draagvlak voor agroforestry
