1
De Hormonale anticonceptiepil Hoe werkt de pil? De pil bevat de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Deze voorkomen op 3 manieren zwangerschap. Wanneer je stopt met de pil zorgen je eigen hormonen er weer voor dat er een eicel vrijkomt zodat je vanaf dan weer vruchtbaar bent. Wanneer je de pil correct inneemt (dus geen pillen vergeet) is de kans op zwangerschap 0,1% per jaar.
Hoe met de pil starten en de pil innemen?
Wanneer je start op de eerste dag van je menstruatie ben je vanaf dan tegen zwangerschap beschermd. Wanneer je start op een willekeurige dag van je cyclus, ben je niet direct beschermd, en moet je gedurende 7 dagen aanvullende bescherming gebruiken. (condoom) Neem na het starten gedurende 3 weken elke dag op ongeveer hetzelfde tijdstip één pil. Daarna neem je 7 dagen geen pil. In deze stopweek komt je menstruatie. Na de stopweek van 7 dagen begin je met je volgende strip, ook als je bloeding nog niet voorbij is. Wanneer je de pil juist inneemt ben je voortdurend beschermd tegen zwangerschap, ook in je stopweek en bij tussentijds bloedverlies.
Bijvoorbeeld: Is je startdag een maandag, dan neem je één van de tabletten waarbij “ma” gedrukt staat, je volgt de pijltjes en neemt 21 dagen lang iedere dag een tablet in totdat de strip leeg is. Na 7 dagen gestopt te zijn begin je op “maandag” aan je volgende strip.
2 Wat als je een pil vergeten bent? Als je een pil vergeten bent, neem die dan alsnog in. Doe je dit binnen 12 uur na je vaste tijdstip van slikken, dus minder dan 36 uur na je vorige pil, dan blijf je beschermd tegen zwangerschap. Neem je volgende pil weer op het normale tijdstip en maak de strip af. Neem je de vergeten pil later in, dus meer dan 12 uur na uw vaste tijdstip van slikken, dan is de werking niet meer betrouwbaar. Neem de vergeten pil alsnog in en neem contact op met je huisarts. Verdere maatregelen hangen af van de week waarin je de pil vergeten hebt: Ben je je pil vergeten in de 1e week van de pilstrip gebruik dan gedurende 7 dagen extra bescherming (condoom). Heb je echter in de periode van 48 uur voor tot 48 uur na het moment waarop je de pil had moeten nemen, geslachtsgemeenschap gehad neem dan ook zo snel mogelijk (binnen 72 uur) de morning-after pil in. Ben je een pil vergeten in de 2e week van de pilstrip, maak dan de strip af. Als je meer dan drie pillen bent vergeten contacteer dan je huisarts. Ben je je pil vergeten in de 3e week van de pilstrip, maak de strip af, sla de stopweek over en ga direct door met de nieuwe strip. Een andere mogelijkheid is een vervroegde stopweek in te lassen. De dag waarop je de pil vergeten bent telt dan als eerste dag van de stopweek.
Wat bij overgeven of diarree? De werkzame stoffen in de pil komen via maag en darmen in het bloed. Als je binnen vier uur na het innemen van de pil moet overgeven of diarree krijgt, kan het zijn dat je niet voldoende beschermd bent tegen zwangerschap. Neem dan zo snel mogelijk een andere pil in lukt dat niet, neem dan dezelfde maatregeken als bij een vergeten pil.
Wat als je nog andere medicatie moet innemen? Sommige medicijnen kunnen de werkzaamheid van de pil verminderen. Wanneer een arts andere medicijnen wil voorschrijven, vertel dan dat je de pil gebruikt. Vooral medicijnen voor epilepsie, fenobarbital en rifampicine zorgen voor een verminderde werkzaamheid van je pil, maar ook antibiotica en metronidazole (een middel voor vaginale infecties) zouden de werking van je pil kunnen verminderen. Als je Antibiotica moet nemen, gebruik je best tijdens je antibioticakuur en 7 dagen daarna aanvullende bescherming bij sexueel contact (vb een condoom), of als je in de laatste week van je pilstrip bent, ga je direct door met je volgende pilstrip en sla je je stopweek over.
Wanneer mag je de pil niet nemen? Als je tromboses hebt gehad in de aders/slagaders, als je zwanger bent of pas bevallen, als je migraine hebt met aura of uitval of migraine boven de 35 jaar, als je borst- of baarmoederhalskanker hebt gehad, als je een ernstige leverstoornis hebt (gehad), als je meer dan 2 cardiovasculaire risicofactoren hebt (roken, hoge bloeddruk, hoge cholesterol, suikerziekte, overgewicht, hart- en vaatziekten in de familie). Als je een zware operatie moet ondergaan of langdurig moet platliggen. Als je bepaalde medicatie gebruikt of chronische ziekten hebt. Raadpleeg bij twijfel je huisarts.
3 Welke nevenwerkingen en risico’s heeft de pil? De eerste maanden kan je last hebben van hoofdpijn, gespannen borsten, tussentijds bloedverlies (frequenter bij rooksters) , humeurschommelingen en/of een veranderd libido. Ook je maandstonden worden vaak minder hevig en minder pijnlijk. Vaak verminderen of verdwijnen deze nevenwerkingen als je de pil langer gaat gebruiken. Wanneer de nevenwerkingen blijven of je er teveel hinder van hebt, meldt dit dan aan je huisarts. Pilgebruik (zeker in combinatie met roken) geeft een licht verhoogde kans op hart- en vaatziekten, ook geeft pilgebruik je 3x meer risico (15 per 100.000) op trombose (stolsels in de bloedvaten). Het risico op trombose is zelfs 5x hoger (25 per 100.000) bij pillen van de derde generatie, maar het risico op trombose bij pilgebruik blijft kleiner als bij zwangerschap (60 per 100.000). Met de pil heb je meer risico op baarmoederhalskanker. (2x meer kans na 10 jaar). Ook zou de pil het risico op (goedaardige) levertumoren en mogelijks ook borstkanker verhogen. De pil vermindert wel je risico op eierstok- en endometriumkanker.
Welke onderzoeken horen bij de pil. In principe zal je huisarts bij het starten met de pil je bloeddruk controleren omdat je bij een verhoogde bloeddruk best geen pil neemt. Soms controleert hij ook je gewicht. Een uitstrijkje of een urinecontrole hoeft bij het starten van de pil niet te gebeuren. Wanneer je seksuele betrekkingen hebt is het echter verstandig om tussen de 20 en 25 jaar een eerste uitstrijkje van de baarmoederhals te laten nemen om (de voorstadia van) baarmoederhalskanker vroegtijdig te ontdekken. Deze vroege stadia geven meestal nog geen klachten, maar wanneer zo’n afwijking in een vroeg stadium wordt ontdekt kan je vroegtijdig (vaak weinig ingrijpend) worden behandeld, waardoor de kans op genezing heel groot is.
Wat als je je menstruatie wil uitstellen? Met een monofasische pil (alle pillen hebben dezelfde kleur) is dit heel eenvoudig. Nadat je de laatste pil uit de strip hebt ingenomen, ga je zonder pauze door met de volgende strip, je doet dit zoveel dagen als nodig is. Houd er rekening mee dat de kans op tussentijds bloedverlies toeneemt met de duur van uitstellen. Als je stopt komt de menstruatie na twee tot drie dagen. Na de stopweek (maximaal 7 dagen) begin je met de volgende strip en neem je de pil weer 21 dagen zoals normaal. Bevat je strip pillen in verschillende kleuren (beige, geel, bruin, wit) neem dan contact op met je huisarts wanneer je je menstruatie wilt uitstellen.
Wat als je wilt stoppen en zwanger worden? Van zodra je gestopt bent met de pil kan je zwanger worden. Wanneer er kinderwens is zou je 4 weken voor de bevruchting moeten starten met de inname van Foliumzuur voor een goede ontwikkeling van het zenuwstelsel van jullie kindje. Praat erover met je huisarts.
4 Bescherming tegen Sexueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA’s) Seksueel overdraagbare aandoeningen (chlamydia, gonorroe, herpes (koortsblaasjes), HIV (aids), hepatitis B, genitale wratten, schaamluis, syfilis of trichomonas) zijn infecties die je kan oplopen via seksueel contact (oraal, genitaal of anaal) Sommige SOA’s hebben geen zichtbare symptomen, toch kunnen ze schade toebrengen aan je voortplantingssysteem zodat je mogelijks onvruchtbaar wordt. De pil beschermt je voor 99,9% tegen zwangerschap, maar de pil beschermt je niet tegen SOA’s. Het condoom is, als het correct gebruikt wordt, een goed middel om SOA’s en hun soms erge gevolgen op lange termijn te vermijden. Ook het beperken van het aantal verschillende partners waarmee je een seksuele relatie hebt, vermindert het risico op SOA’s. Het volstaat niet dat je vriend denkt dat zijn vorige vriendin ‘veilig’ was. Zij was het misschien wel, maar jouw vriend kent het seksueel verleden niet van de andere mensen met wie zijn ex-vriendin seks gehad heeft. Blijf dus altijd voorzichtig! Als je risico hebt gelopen en je zorgen maakt dat je een SOA hebt opgelopen, is het heel belangrijk dat je dit laat onderzoeken door je huisarts. Uitgezonderd aids en herpes, kunnen SOA’s volledig worden genezen als je op de juiste wijze wordt behandeld.
De eerste keer. Vaak hangt starten met de pil samen met je eerste verdere seksuele stappen. Neem deze stappen heel bewust. Het is niet omdat je de pil neemt dat je nu zowieso moet gaan vrijen. Soms voelen jongens zich sneller klaar als meisjes. Schaam je niet om extra tijd te nemen om erover na te denken. De eerste keer vrijen kan een speciaal ogenblik in je leven zijn, maar het is vaak niet perfect. Je bent zenuwachtig of alles verloopt nogal onhandig. Neem er je tijd voor en praat met elkaar. Jij moet weten waar hij van houdt en omgekeerd. Vrijen is iets wat je leert en wat steeds beter gaat. Praat erover met vriendinnen of mensen die je vertrouwt. .
Wanneer je nog vragen hebt, na het lezen van deze folder, mag je ze ons altijd stellen.
Dr Peter en Dr Hanneke Jaspers
5
Wat weet je over de pil. Waar of niet waar?
Van (de hormonen in) de pil word ik dik... Niet waar. Veel meisjes beginnen met de pil op het moment dat hun lichaam in volle verandering is, hierdoor denken ze dat de pil voor die veranderingen verantwoordelijk is. Wel kan het soms zijn dat je lichaam bij het starten (!) met de pil iets meer vocht vasthoudt, zodat het lijkt of je verdikt bent, dit verlies je vanzelf binnen 3 maanden. Als ik de pil neem, worden mijn borsten dik(ker)... Dit hangt af van vrouw tot vrouw. Wanneer je start met de pil kunnen je borstklieren door de hormonen iets gestimuleerd worden zodat je borsten iets groter kunnen worden, dit gaat meestal binnen 3 maanden vanzelf weg. Roken en de pil kan geen kwaad... Niet waar! Wanneer je de pil gebruikt heb je een (licht) verhoogd risico op hart- en vaatziekten (vb. een hartinfarct) en op tromboses (bloedklonters). Roken en een toenemende leeftijd doen dit risico enkel toenemen. Wanneer ik de pil gebruik hoeft mijn vriend geen condoom meer te gebruiken... Niet waar. Omdat je alleen met de pil niet beschermd bent tegen SOA’s, is het gebruik van een condoom bij elk (oraal, vaginaal of anaal) sexueel contact, steeds aan te raden. Ook beschermt de pil niet 100% tegen zwangerschap. Er bestaat een kans van 0.1% per jaar dat je bij correct gebruik van de pil toch zwanger wordt. Wanneer een penis te groot of te klein is voor een condoom, hoeven condooms niet... Condooms bestaan in verschillende maten en modellen. Voor elke grootte bestaat er een geschikt condoom. Wel moet je weten dat elk soort olie latexcondooms kan beschadigen. Let daarom op met het gebruik van massageolie, vaseline, huidcreme, zelfs boter. Bij de apotheek kan je steeds glijmiddel op waterbasis verkrijgen. Als ik de pil neem krijg ik meer of minder zin in seks... Soms waar. Sommige meisjes kunnen van sommige pillen, meer of minder zin hebben om te vrijen. Wanneer je dit vervelend vindt kan verandering van pil helpen. De pil zal geen invloed hebben op het plezier. Juist het tegengestelde is waar: je kan volledig rustig en zonder zorgen aan je seksleven beginnen. In mijn pilvrije week ben ik niet beschermd tegen zwangerschap... Niet waar. Wanneer je de pil correct hebt ingenomen (geen pillen bent vergeten) ben je steeds beschermd tegen zwangerschap, ook in de pilvrije week. Let wel op, om veilig te zijn moet je minstens 7 opeenvolgende dagen je pil genomen hebben en mag je nooit langer als 7 dagen wachten vooraleer opnieuw met je pil te starten.
