De herkomst van onze groenten. Een samenvatting Welaan dan : hier de resultaten. De gegevens die volgen, zijn gebaseerd op vele bronnen en het resultaat van nota's die in zijn totaliteit bijna 500 pagina's omvatten. De samenvatting ervan telt ook nog bijna 150 pagina's, inbegrepen een aantal detailstudies over verschillende groenten. Toch kan het zijn dat nog verbeteringen dienen aangebracht. Groente
Wetenschappelijke Plantenfamilie naam
Aardbei
Fragaria ananassa
Aardappel
Solanum tuberosum
Aardpeer Andijvie
Helianthus tuberosus Cichorium endivia
Artisjok
Cynara scolymus
Asperge
Asperagus officinalis
Aubergine (of eierplant)
Solanum menongena
Augurk
Cucumis sativus
Herkomst
De bosaardbei ( Fragaria vesca) en de grote aardbei ( Fragaria moschata ) zijn Europees. De huidige aardbeien werden gekweekt Rozenfamilie door kruising met deze en verschillende soorten uit Amerika ( Fragaria chiloensis, Fragaria virginiana,... ) Zuid-Amerika, vooral Peru Nachtschadige en Chili Samengesteldbloemige Noord-Amerika en Canada Schermbloemachtige Middenlands - Zeegebied Oostelijk MiddellandseZeegebied. Oude Grieken en Romeinen importeerden Schermbloemachtige de plant uit Noord-Afrika. De benaming artisjok stamt uit het Arabisch De plant is in het wild verspreid over geheel Europa, Noordwest-Afrika Lookachtige en verder oostwaarts via Klein-Azië tot Iran. Het oorspronkelijke areaal is onbekend Wilde soort : de originele plant komt voor op droge Nachtschadige heuvels in India. Nauw verwante soorten in Zuidoost-Azië Werd uit de komkommer Komkommerachtige geteeld. La Quintinye
Bataat
Ipomoea batatas
Windefamilie
(Boon)- Sojaboon
Glycine max (Glycine hispida)
Vlinderbloemachtige
(Boon)- Tuinboon Vicia faba (zie ook verder)
Vlinderbloemachtige
Courgette
Curcubita pepo
Komkommerachtige
Erwt, groene erwten, doperwten, Pisum sativum peulen
Vlinderbloemachtige
(1624-1688) teelde ook komkommers, "zowel groene als witte, zowel de goedgevormde als die welke dat niet zijn, en die augurken genoemd werden" (vert.) Zuid-Amerika. Door de Spanjaarden verspreid in de 16de eeuw. Mogelijk was de plant eerder al in China en Polinesiê Oost-Azië De wilde voorouder van deze enige Europese boon is niet bekend. Deze boon is nauw verwant met deze die nu nog in het wild in het zuiden en oosten van Europa, zelfs in NoordAfrika en het zuidwesten van Azië, terug te vinden zijn Oorspronkelijk uit MiddenAmerika. Ook en vooral Peru wordt vermeld West-Azië of gematigd Europa. Zeker in 1551 maakt men reeds onderscheid tussen doperwten en sluimerwten. Kapucijnererwt wordt als een afzonderlijke soort beschouwd
Cichorium intybus Schermbloemachtige Zie witloof var foliosum Tragopogon Haverwortel Samengesteldbloemige Zuid-en Midden-Europa porriflius Mesembryanthemum Zuid-West Afrika en de IJskruid IJskruidachtige cyrtallicum Kaapregio ? Oorsponkelijk : centraal- en Japanse aardappel Stachys sieboldii Lipbloemachtige Noord-China. Veel (crosnes) gekweekt in Japan Afrika, reeds in Egypte in Kalabas Lagenaria siceraria Komkommerachtige 4000-3000 v. Chr. Cichorium intybus Gekweekte voorvorm van Kapucijnerbaard Samengesteldbloemige var. foliosum het huidig witlo(o)f. Zie Groenlof
Kardoen
Cynara cardunculus
Schermbloemige
Kervel
Anthriscus cerefolium
Schermbloemige
Knoflook
Allium sativum
Lookachtige
Knolvenkel
Foeniculum vulgare Schermbloemige var azoricum
Komkommer
Cucumis sativus
Brassica oleracea (Kool), bloemkool var.botrytis subvar. cauliflora
Komkommerachtige
Kruisbloemige
Brassica oleracea (Kool), boerenkool var. acephala subvar. Kruisbloemige lacinata
(Kool), broccoli (Kool), Chinese kool (Kool), rode kool
Brassica oleraceae convar. oleracea var. Kruisbloemige italica Brassica campestris Kruisbloemige var. chinensis Brassica oleracea Kruisbloemige convar. capitata var.
witlo(o)f De wilde kardoen komt voor in Zuid-Europa (van Kreta en Sicilië tot Spanje en Portugal) en in NoordAfrika, waar hij in rotsachtige gebieden en op droge grazige plaatsen op klei groeit Zuidoost-Europa ( vandaar ook soms de naam ‘ Macedonisch kruid ‘) en West-Azië Afganistan, Egypte, Midden-Azië Middenlandszeegebied, wellicht ook Azië Azië. Volgens anderen Oost- of Noord- India De allereerste vermelding van in cultuur gebrachte koolsoorten zou dateren van 600 voor Chr. (Griekse literatuur). Het woord dat daar gebruikt werd geeft aan dat de stengels werden gegeten, dus was de plant misschien een primitieve bloemkool of broccoli. Wellicht komt de bloemkool vanuit uit Klein¬Azië of Cyprus tot ons via Italië Is de vroegste cultuurvorm van een gecultiveerde Brassica (koolsoorten). Hij lijkt sterk op wilde vormen en komt vandaag in het wild voor langheen de kustlijn van West-Europese landen Italië. Zie ook kool, bloemkool China Moderne cultuurvormen van sluitkolen komen
rubra
Brassica oleracea (Kool), savooikool convar. capitata var. Kruisbloemige sabauda
(Kool), spitskool
Brassica oleracea convar. capitata var. Kruisbloemige alba subvar.conica
(Kool), spruitkool
Brassica oleracea var. gemmifera
Kruisbloemige
Brassica oleracea (Kool), witte kool convar. capitata var. Kruisbloemige alba
Koolraap
Brassica napus var. napobrassica
Koolrabi
Brassica oleracea convar. acephala var. Kruisbloemige gongylodes
Lavas
Levisticum officinale Scherbloemige
Linze
Lens esculenta (Lens Vlinderbloemige culinaris)
Maïs
Zea mays ssp. mays
Grasachtige
Meloen
Cucumis melo
Komkommerachtige
Kruisbloemige
waarschijnlijk uit Duitsland waar al in 1150 zowel rode als witte kool werd geteeld Wellicht voor het eerst geteeld in Frans - Zwitsers Savoie. Wordt daarom wellicht ook ' choux de Milan ' genoemd Behoort tot de vroegste koolsoorten en kwam (wellicht) al voor in de Keltische taal Ontstaan uit de savooikool. Komt in het Brabantse (B) met zekerheid voor vanaf ca. 1700 Zie (kool), rode kool De eerste koolrapen vinden we in Europeese tuinen van de Middeleeuwen, waar ze samen met bladkolen werden gekweekt Heeft zijn oorsprong in de 15de eeuw (wellicht vroeger ) in noordelijk Europa en / of de Duitstalige landen. Plinius beschreef rond 70 n. Chr. een gelijkaardige plant maar de overeenkomst met de koolrabi is eerder twijfelachtig West-Azië Behoort tot de oudste voedingsgewassen. Sommige soorten zijn inheems in Turkije, andere eerder in het Nabije oosten Komt oorspronkelijk (vooral) uit Mexico, van de vroege beschavingen van de Maya’s, Asteken en Inka’s Azië. De Egyptenaren pasten de plant al medicinaal toe en wordt in
Nieuwzeelandse spinazie
Tetragonia expansa
IJskruidachtige
Paksoi
Brassica campestris var. chinensis
Kruisbloemige
Paprika
Capsicum annuum
Nachtschadige
Pastinaak
Pastinaca sativa
Schermbloemige
Pattison
Curcubita pepo
Komkommerachtige
Peen, wortelen
Daucus carota
Schermbloemige
Pepers
Capsicum annuum
Nachtschadige
Peterselie
Petroselinum crispum
Schermbloemige
Pompoen
Curcubita maxima
Komkommerachtige
West-Europa vermeld rond 800 n.Chr. Nieuwe-Zeeland en Australie China Tropische en subtropische gebieden van Amerika Afkomstig uit Midden en Zuid-Europa. Er bestaat in de literatuur heel wat verwarring tussen pastinaak en peen, waarbij de pastinaak soms als wilde vorm van peen wordt aanzien Mexico Wellicht inheems. De plant was ook bij de Arabieren bekend, die het (wellicht) uit Pakistan in de 10de eeuw meebrachten Zowel de scherpe pepers als de zachtersmakende paprika's zijn afgeleid van de Capsicum annuum, inheems in Mexico en Midden-Amerika Er zijn drie soorten peterselie waarvan er twee in het wild niet meer bekend zijn. Men vermoedt dat de plant origineel uit Zuid - Oost Europa komt. Er is één soort wilde peterselie ( Petroselinum segetum) die inheems is in West-Europa, MiddenItalië. Er bestaat ook verwilderde peterselie Deze plant groeide van oorsprong in NoordAmerika en vooral noordelijk van MexicoCity, maar men kent de wilde vorm echter niet, ofschoon er in Mexico en Guatemala verwante
soorten bestaan met harde, afschuwelijk bittere vruchten. In de 16e eeuw, toen ze voor het eerst naar Europa werden meegebracht, bestonden de meeste gangbare vormen reeds. De reuzenpompoen komt uit Zuid-Amerika Raap
Brassica rapa var. rapifera
Kruisbloemige
Raapkool
Brassica rapa
Kruisbloemige
Raapstelen
Brassica – diverse soorten
Kruisbloemige
Rabarber
Rheum rhabarbarum Veelknopige
Raphanus sativus var. sativus Raphanus sativus Rammenas var. niger Beta vulgaris var rubra (of Beta Rode biet vulgaris var. vulgaris?) Slangkomkommer Cucumis flexuosus Snijbiet Beta vulgaris Radijs
Spinazie
Roodloof
Schorseneer
(Selder), bleekselder
Kruisbloemige Kruisbloemige
Europa en West-Azië Europa. Behoord tot de oudste voeding van het werelddeel Komt uit selectie van de raap China, groeide in het wild nabij de rivier de Rha (Volga, in het Russisch), een bepaalde soort voor de bladstelen gekwekt: ook in Siberië. (Zie later de studie over rabarber die volgt) De wilde soort komt wellicht van Klein-Azië Afganistan of Midden-Azië
Europa. Groeit in het wild van de oevers van de Ganzevoetachtige Atlantische Oceaan en van de Middellandse Zee Komkomerachtige Indië ? Ganzevoetachtige Verwant met de bietwortel Noord-Afrika. De Spinacia oleracea Ganzevoetfamilie plantbenaming komt uit het Arabisch Roodloof is een kruising Cichorium intybus Schermbloemige tussen Radicchio en var foliosum klassiek (wit) witloof Schorseneer is inheems vanaf Portugal via ZuidScorzonera hispanica Samengesteldbloemige Europa tot Zuid-Rusland en Siberië Zie groene selder. Apium graveolens Bleekselder werd wellicht Schermbloemige var dulce voor het eerst toegepast in het Italië van de 16de eeuw
(Selder), Groene selder
Apium graveolens var secalinum ?
(Selder), knolselder (Selder), Snijselder
Schermbloemige
Inheems in Europa en Azië
Apium graveolens var rapaceum
Schermbloemige
Zie groene selder. Knolselder zou bij ons vanaf ca. 1700 als teelt bekend zijn
Apium graveolens var secalinum ?
Schermbloemige
Zie groene selder
Sjalot
Allium ascolonicum Lookachtige
(Sla), kropsla
Lactuca sativa var capitata
Schermbloemige
-
-
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Staakbonen
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Pronkbonen Staakbonen snijboon Staakbonen spekboon Stengelui of grove bieslook Struikbonen Droge boon Struikbonen prinses, slaboon Struikbonen snijboon Sojaboon
Phaseolus coccineus Vlinderbloemige
Sla, alternatieve slasoorten (Staakbonen), prinsesseboon
Suikermaïs
Wordt sinds de Oudheid geteeld in Azië. Zeer gewaardeerd door Perzen, Egyptenaren en Israëlieten. In Europa vermoedelijk gekweekt sinds de 13de eeuw Alle slasoorten zijn ontstaan uit de kompassla ( Lactuca serriola ). Deze komt voor van Azië en Noord-Afrika tot in NoordEuropa. De oorsprong zou in Egypte liggen ( Zie een later overzicht van de slasoorten ) ( Zie een later overzicht van de slasoorten ) Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico Zuid-Amerika Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Allium fistulosum
Lookachtige
Midden Europa
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Amerika
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Amerika
Phaseolus vulgaris ? Vlinderbloemige
Amerika
Glycine hispida
Vlinderboemige
Zea mays convar. saccharata
Grasachtige
Oost-Azië Midden - Amerika en aangrenzende gebieden van Noord- en Zuid - Amerika
Tuinboon. Hiertoe behoren ook de paardenboon, Vicia faba duivenboon, labboon en molboon
Vlinderbloemige
Zie : (Boon), Tuinboon
Tuinkers
Lepidium sativum
Kruisbloemachtige
Afrika. Is in elk geval ook een verwilderde plant in onze contrijen
Tomaat
Solanum lycopersicum
Nachtschadige
Zuid-Amerika
Ui, ajuin
Allium cepa
Lookachtige
Afganistan en / of MiddenAzië
Lookachtige
Egypte
Ui, Egyptische ui Veldsla
Allium cepa var. viviparium Valerinella locusta
Valerinaanachtige
Inheems Zuid-Europa. Komt ook Venkel Foeniculum vulgare Schermbloemige elders in verwilderde vorm voor Beta vulgaris var. Inheems in Europa. Stamt Warmoes - snijbiet Ganzevoetachtige cicla ? af van de biet ?? Groeit bij ons in zuivere Waterkers Roripa (versch.) Kruisbloemige beken, o.a. in het Pajottenland Mogelijk Egypte. Minstens Watermeloen Citrillus vulgaris Komkommerachtige zuiden van Europa Winterpostelein Claytonia perfoliata Posteleinfamilie Noord-Amerika Wilde cichorei: Van oorsprong uit Klein-Azie en Witloof Chicorium intybus Samengesteldbloemige Noord-Afrika. Witloof werd in België in Brussel in 19de eeuw geteeld Petroselinum Wortelpeterselie crispum var Schermbloemige Zuid-Europa tuberosum Werd bij ons voor het eerst ingevoerd in de 16de, 17de Yam Dioscorea batatas Spekwortelfamilie eeuw vanuit het eiland SintThomas (Maagdeneilanden, thans U.S.A.) Inheemse plant. Komt voor aan de kusten de Noordzee, Zeekool Crambe maritima Kruisbloemige Oostzee en Atlantische oceaan van ZuidScandinavië tot Portugal
