DE HERBERG. in de. Protestantse Gemeente Utrecht 23ste jaargang. Los nummer DECEMBER

kerst stad in de

Protestantse Gemeente Utrecht www.pgu.nu 23ste jaargang DECEMBER 2015

Los nummer  2.50

DE HERBERG

De Utrechtse ‘herberg’ voor de vele mensen die oorlogsgebieden zijn ontvlucht, is de voormalige Vredeskerk in de kleurrijke stadswijk Lombok. Dit ontmoetingscentrum van de protestantse diaconie, De Wijkplaats, staat wekelijks enkele uren open voor de ‘vreemdelingen’ voor wie in hun eigen landen geen plaats meer is... Wijkpredikant Pim Brouwer van Utrecht-West maakte er enkele opnamen.

2

kerst

DECEMBER 2015

Niet in de herberg Harry Pals Kerst – feest van vertrouwen gevierd in vertrouwde kring, feest van gezelligheid en huiselijkheid. Voor mij is die kant van het Kerstfeest steeds belangrijker geworden: even rust, even thuiskomen, de goedheid van het leven vieren, in de lichtkring van God die bij ons wil komen. En toch zit er een venijnig haakje aan… Is Jezus wel aanwezig op ons warme Kerstfeest? Wat betekent het dat hij juist niet in de herberg geboren is? De evangelist Lucas laat in zijn kerstverhaal een tegenstelling zien tussen kribbe en herberg. Hij vertelt: Maria legde het kind

in een kribbe, want er was geen plaats voor hen in de herberg. Uitleggers als Rochus Zuurmond en Huub Oosterhuis spitsen dat laatste zo toe: hun plaats was niet in de herberg – ja, zo kun je het ook vertalen. Wat voor de meesten van ons vanzelfsprekend is als we elders verblijven: dat we een hotelkamer boeken, was dat voor Jozef en Maria niet. Daar hoorden ze niet, ze hoorden in de buurt van de voerbak, daar waar het vee ’s nachts staat als het slecht weer is, waar dan ook ruig volk als de herders verblijft. Daar wordt Jezus geboren, sterker: daar moet hij geboren worden. Dus - tegen onze beeldvorming in -: Jozef en Maria hebben vast niet geprobeerd een plaats in de herberg te vinden, ze wilden daar helemaal niet zijn! En misschien is het ook wel heel nuchter zo: daar hadden

ze ook het geld niet voor! Ze hoorden bij het gewone volk, dat zich geen hotel kon veroorloven. Onze beeldvorming van een kerk als een herberg hapert. Moeten we de kribbe wel in een herberg plaatsen? Tegelijk is het ook waar dat we Jozef en Maria niet hoeven te imiteren en alle herbergen mijden. Maar de ongemakkelijke vraag blijft: voelt Jezus zich dan wel bij ons thuis? Vluchtelingen Soms worden we als kerk zomaar de straten en pleinen opgedreven. Dat maakten we in de Janskerk mee, toen op 11 oktober pal voor onze deuren de Internationale Socialisten gingen demonstreren tegen de haat van de Pegida-beweging (die op dezelfde dag haar geluid tegen vluchtelingen liet horen). Wij wilden daar ook iets te-

De herberg van Brueghel

MEDITATIEF MOMENT gen doen, we wilden binnen in de kerk een ander geluid laten horen: tegen haat, maar vooral ook vóór een warm welkom aan vluchtelingen. Natuurlijk waren de kerkdeuren de hele middag open. En zo ontstond er een wisselwerking tussen binnen en buiten. Vluchtelingen en radicale wereldverbeteraars kwamen binnen, en kerkmensen stonden opeens te luisteren naar stevige toespraken. En ik mocht op een zeepkist op het plein vertellen van Gods gastvrijheid voor alle mensen, dat dat genade is. Soms kan het zomaar gebeuren, dat je als kerk terecht komt tussen mensen die je nog niet kende, waar je misschien wel huiverig voor bent: linkse radicalen, vluchtelingen, milieu-activisten, moslims. Zouden dat Jezus’ soortgenoten kunnen zijn? Zou Jezus daar tussen kunnen staan? Comfortzone Kerstfeest is het feest van inclusieve gezelligheid, van een hartelijkheid die zich uitstrekt tot buiten onze comfortzone, die ons op ongemakkelijke wegen brengt. Want de God van de bijbel is zelf ongebaande wegen gegaan en blijft die gaan. Met zijn eerste volk Israël: naar hen afdalend in de krochten van Egypte, om hen omhoog te brengen naar het land van belofte. Met zijn liefste kind Jezus: in hem afdalend tussen de allergewoonste mensen, om hen te verheffen tot geliefde mensen. Met ons christenen (d.w.z. ‘Kerstmensen’!) : met ons mee afdalend in lijden en nood, om een nieuwe samenleving vol vrede en recht voor te doen.

​* Pieter Brueghel wist als zestiende-eeuwse schilder​het begrip ‘herberg’ prachtig in beeld te brengen.

De os en de ezel Zij horen bij elkaar bijna spreekwoordelijk Zij doken op in oude verre verhalen en zijn gebleven de eeuwen door Trouw staan zij op wacht daar in die stal bij Jozef, Maria en het Kind Zij hebben zo hun vaste plaats hun eigen plek waar zij trots op zijn – want ziende weten zij: dit Kind zo weerloos en zo klein draagt in zich Gods geheimenis Zijn grote plan van verlossing en bevrijding een nieuwe hemel en een nieuwe aarde de herschepping van al het geschapene en zij weten in alle eenvoud de os en de ezel: zij horen ook daarbij! Oeke Kruythof

Kerstmis Vluchten is van alle tijden Zo ook Jozef  en Maria, zij hoogzwanger vluchten lang geleden om in vrijheid te kunnen leven. Zij zochten een slaapplaats. maar vonden deuren gesloten. Moesten overnachten in een stal tussen de dieren. Hun Zoon werd geboren Z,n wieg was een kribbe gevuld met stro. Sralend licht boven Bethlehem wees hen de weg om het wonder te aanschouwen hun giften te brengen. Z’n naam was Jezus Zoon van God de Vader die Geloof, Hoop en Liefde zou brengen in ons hart tot op de dag van vandaag.

Ik hoop dat ons de onbekommerdheid en onbevangenheid geschonken wordt om zo van harte Kerst te vieren!

Fredy Schild

De herberg

DE KERK ALS HERBERG: MAALTIJD IN DE ORANJEKAPEL

Op slippers met lijn 3 mee... Marloes Dankers Op woensdagavond 4 november waren circa 35 – voornamelijk – Syrische mannen te gast in de Oranjekapel voor een gezamenlijke maaltijd met mensen uit Oranjekapel, Bethelkerk, Opstandingskerk en iedereen die verder maar wilde aansluiten. Diverse gemeenteleden hadden een uitgebreide maaltijd bereid en klaargezet, terwijl anderen de groep mannen gingen ophalen uit de Jaarbeurs. Lopend over de Amsterdamsestraatweg ontstonden zomaar bijzondere gesprekken in gebrekkig Engels met af en toe een woordje Nederlands. “We are on the ‘stoep’ right now, isn’t it?” “Fiets!” “Lan-taarn-paal? That’s a really difficult one…” Verbazing ook over de kerstlampjes aan de lantaarnpalen op de Amsterdamsestraatweg; “it’s al-

most two months before Christmas, isn’t it??”

feur van buslijn 3 die een gratis lift weggaf aan de mannen op slippers, de Syrische tolk en de enthousiaste Syrische afwasploeg! En hoewel deze mannen Utrecht verlaten, omdat de Jaarbeurs als tijdelijke opvang gesloten wordt, gaan we zeker op zoek naar een passend vervolg voor deze mooie avond.

Eenmaal aangekomen bij de Oranjekapel stonden lange tafels met veel eten klaar. Het was maar goed dat er zoveel mensen iets gekookt hadden, want er blijkt heel wat eten nodig te zijn om 35 mannen na een stevige wandeling te voeden! Na afloop van de maaltijd was er een korte viering onder leiding van ds Gertine Blom in de kerkzaal. Christenen, moslims, geen van beide en alles daartussenin zaten naast elkaar in de kerkzaal, zongen Engelse liederen, luisterden naar prachtige taaloverstijgende muziek van Karel en Janneke en luisterden naar een Bijbeltekst en gebeden, ter plekke vertolkt in het Arabisch door één van de gasten.

* De maaltijd in de ‘herberg’ Oranjekapel (foto Marloes Dankers).

Afwasploeg Wat een ontspannen samenzijn en wat een indrukwekkende verhalen! Samen gegeten, gezongen en gebeden. Dank aan iedereen

die heeft meegekookt voor de heerlijke bring-and-share maaltijd! Ook dank aan degene die spontaan twee Arabischtalige Bijbels te leen aanbood, de chauf-

Eén van de gesprekken met een jonge moslim op weg naar de Oranjekapel wil ik u niet onthouden (stelt u zich er een donkere Amsterdamsestraatweg in de spits en gebrekkig Engels bij voor). Hij: Is het echt zo dat er zo weinig mensen geloven in Nederland? Ik: Ja dat klopt, veel mensen hier geloven niet in een God. Hij: Ik snap dat niet. Ik bedoel, als je naar dit alles kijkt, dan moet er toch een God zijn die dit alles gemaakt heeft? Kijk nu naar een menselijk hart, of een arm, of…. Er is toch geen mens die zoiets kan maken?

Laten wij een herberg bouwen voor ontheemden op de vlucht huizen in puin, dorpen verlaten oorlog en angst alom zij zijn op weg gegaan aarzelen, waar naar toe en blijven alsmaar lopen – een weg terug is er niet Laten wij een herberg bouwen voor vervolgden op de vlucht kerken verwoest, priesters gevangen oorlog en angst alom zij zijn op weg gegaan struikelen, vatten moed en blijven alsmaar hopen – een weg terug is er niet Laten wij een herberg bouwen en in gedachten teruggaan naar die tijd toen onze God geen plaats vond in de herberg maar terechtkwam in een kale stal Laten wij een herberg bouwen opdat in ontheemden en vervolgden ook onze God een welkom heeft – Oeke Kruythof

in de stad Vespers in Zuidoost Op zondag 29 november is er een vesper bij het begin van Advent in de Marcuskerk. De voorganger is ds Harry Zeldenrust en medewerking wordt verleend door de Marcuscantorij onder leiding van Karel Demoet. Het thema van de vesper is: ‘Gods Zoon wordt mens’. In het psalmengebed wordt psalm 89a gezongen. De lezing is Filippenzen 2: 1-11. Tijdens de vesper klinkt onder andere het Magnificat uit The Short Service van Thomas Tallis (1505-1585). De vesper begint om 17.00 uur. Op zondag 6 december is er om 17.00 uur in de Nicolaïkerk een vesper. Ds Kees Bouman is de voorganger, Berry van Berkum de organist en de Vespercantorij staat onder leiding van Ko Zwanenburg. De Vespercantorij zingt Psalm 63. Verder klinken het Magnificat en het Canticum ‘Meine Seele erhebt den Herren’ van Melchior Franck (15791639). Franck was een Duitse componist van de late Renaissance en de vroege Barok. Hij was een bijzonder vruchtbare componist van protestantse kerkmuziek, in het bijzonder motetten. Hij introduceerde de stilistische nieuwigheden van de Venetiaanse School benoorden de Alpen naar Duitsland. De lezing tijdens de vesper is Filippenzen 3: 1-11, alles voor Christus. Zondag 20 december, vierde Advent, is er een vesper in de Marcuskerk. De voorganger is ds Hans Koops en Karel Demoet bespeelt de vleugel. Het thema van de vesper is: Gericht op de toekomst. In het psalmengebed wordt psalm 149 gezongen en gelezen. De lezing is Filippenzen 3: 12-21. Tijdens de vesper klinkt onder meer Praeludium en Fuga in a, uit Das wohltemperierte Klavier van J.S. Bach (1685-1750).

Concerten in de Domkerk Op zaterdag 28 november zingt het Koor van de Domcantorij onder leiding van Remco de Graas motetten voor de adventstijd. Thema van dit concert in de reeks Zaterdagmiddagmuziek in de Domkerk luidt: Singbewegung. De motetten zijn gecomponeerd door Ernst Pepping (1901-1981), Hugo Distler (1908-1942), Heinz Werner Zimmerman (geboren 1930) en Willem Mudde (1909-1984). Het concert op zaterdag 5 december heet: ‘Nederlandse Orgelmuziek’ en wordt verzorgd door Domorganist Jan Hage. Een week later, op 12 december, is het thema van het concert op zaterdagmidag in de Domkerk opnieuw: Singbewegung. Uit de ‘Geistliche Chormusik’ van Heinrich Schütz (1585-1672) en Hugo Distler (1908-1942) zingt het Solistenensemble Cantores Martini onder leiding van Remco de Graas motetten voor de adventstijd. Op zaterdag 19 december is wederom het thema: Singbewegung. Die middag klinkt Die Weihnachtsgeschichte van de componist Ernst Pepping, uit te voeren door koor en solisten van de Domcantorij. Op tweede kerstdag, 26 december, is er in de Domkerk een familieconcert rondom een kerstverhaal dat wordt verteld door Rom Molemaker. De vertellingen worden afgewisseld met orgelspel door Jan Hage.

DECEMBER 2015

3

DE TOEVLUCHT – DE HERBERG – DANKBARE PLEK VOOR VLUCHTELINGEN

Het ontmoeten van de A/ander Ageeth Weelink

Auteur is coördinator van Toevlucht.

De kracht zit in de vrijwillige opzet van het werk, waardoor de vrijwilligers de gasten kunnen ontmoeten.

De Herberg, een mooie titel voor een blad in de dagen rond Kerst. De Herberg, was ook de eerste naam die we hadden bedacht voor de opvang voor ongedocumenteerden in Utrecht, wat nu De Toevlucht heet.

Dan is het niet meer de stroom aan vluchtelingen, maar de ene man die vertelt hoe hij zijn familie achterliet, hoe de reis was op de boot, en hoe hij al weken heen en weer verplaatst wordt door Nederland. Of het is de ene man die vraagt om gebed omdat zijn broer de dag ervoor om is gekomen in Syrië in de oorlog.

De Toevlucht is een opvang voor ongedocumenteerde mannen in Utrecht die geen plek hadden om te verblijven in onze stad. Het verband met de Herberg was vanuit bijbels perspectief daarom snel gelegd. Toch werd het ‘de Toevlucht’. In deze naam vonden we als snel een link met een aantal psalmen, onder andere psalm 91 2 Ik zeg tot de Here: Mijn toevlucht en mijn vesting, mijn God, op wie ik vertrouw. 3 Want Hij is het, die u redt van de strik des vogelvangers, van de verderfelijke pest. 4 Met zijn vlerken beschermt Hij u, en onder zijn vleugelen vindt gij een toevlucht; zijn trouw is schild en pantser. 11 want Hij zal aangaande u zijn engelen gebieden, dat zij u behoeden op al uw wegen; 12 op de handen zullen zij u dragen, opdat gij uw voet niet aan een steen stoot. Het lijkt soms een enorm contrast het leven van de mensen die op de vlucht zijn, maar een Toevlucht bij God is een veilige plek. Vanuit de kerken We zijn deze opvang gestart vanuit de kerken, uit protest, inmiddels is er steun van de burgerlijke gemeente en werken we nauw samen met het Leger des Heils. De opvang bestaat door de inzet van heel veel vrijwilligers. We bieden als Toevlucht opvang aan ongedocumenteerde mannen in Utrecht. Sinds ons bestaan, vanaf december 2013 hebben we aan ruim 150 mannen onderdak geboden. Voor velen is Toevlucht een tijdelijke plek geweest, al zijn er ook mannen die de hele periode al bij ons verblijven. Villa Vrede, een dagopvang voor ongedocumenteerden wordt ook gesteund vanuit de kerken. Veel gasten die bij Toevlucht slapen zijn overdag bij Villa Vrede. De kracht zit in de vrijwillige opzet van het werk, waardoor de vrijwilligers de gasten kunnen ontmoeten. Ik voel het als een zegen om deze opvang de Toevlucht te mogen coördineren. De komst van nieuwe vluchtelingen Met de komst van de nieuwe vluchtelingen hebben we als kerken nagedacht hoe we hun verblijf kunnen ondersteunen. Ruim twee maanden zijn 500 mannen opgevangen in de Jaarbeurs.

* Ontmoetingen en gesprekken met vluchtelingen in De Wijkplaats (foto’s Pim Brouwer). Met veel verschillende organisaties is in samenwerking met de gemeente een activiteitenaanbod georganiseerd om het verblijf te ondersteunen. De vluchtelingen hebben meer dan eens hun grote dank daarvoor uitgesproken. Via bestaande structuren zoals de stedelijke raad van kerken (USRK) en het Diaconaal Platform Utrecht, wordt door ondersteuning van het Leger des Heils de inzet van de kerken gecoördineerd. We hebben heel diverse activiteiten georganiseerd, zoals diverse sportactiviteiten, een inloop voor twee dagdelen per week, er zijn door diverse kerken maaltijden aangeboden, er zijn wandelingen georganiseerd, en taallessen aangeboden. Hiermee creeerden we ontspanning bij de vluchtelingen, maar ook gaf dit aanbod aan vrijwillige activiteiten de ruimte om de ander te ontmoeten. De vluchteling, met zijn verhaal!

mannen bij een kop koffie, het samen lachen bij het spelen van een spel, enthousiasme bij het voetballen, gezelligheid en ontspanning tijdens een maaltijd. De vluchtelingen, worden zo personen of de ene persoon die je hebt ontmoet. Het ontmoeten van de a/ Ander Ik hoop dat in wat we samen organiseren vooral dat de ontmoeting met de ander er kan zijn en ik geloof en zie dat dat een verschil maakt ook in het beeld wat er bestaat over de vluchtelingen. Dan zijn het niet meer de ongedocumenteerden die uitgeprocedeerd zijn, maar is het die ene man, die niet terug kan naar zijn land van herkomst, al zou hij het graag willen omdat zijn land van herkomst hem niet toelaat. Of die ene man die geen verblijf kreeg omdat zijn asielaanvraag te laat is ingediend.

In deze verhalen komt de ontmoeting met de ander naar voren. Dit is wat het werk van Toevlucht bijzonder maakt met de inzet van de vrijwilligers en dat is ook wat het ondersteunen van de nieuwe vluchtelingen bijzonder maakt. In het ontmoeten van de ander zit iets bijzonders. Het is de bijbel die zegt over gastvrijheid; zonder het te weten hebben ze engelen gehuisvest. Engelen die zoals psalm 91 zegt je op handen dragen en engelen die zongen in de kerstnacht, stille nacht Heilige nacht. Het ontmoeten van de ander, wordt het ontmoeten van de Ander. Met Kerst gedenken we de geboorte van Jezus. Het was Jezus die mens werd. Jezus werd als God mens om ons als mensen te ontmoeten. Zonder het te weten ontmoeten we de Ander.

Tijd om stil te staan en vervolg De eerste groep van nieuwe vluchtelingen die werd opgevangen in de Jaarbeurs is weer verder getrokken naar een andere plek in Nederland. Binnenkort komt er een nieuwe groep. Dit geeft de ruimte om even stil te staan bij wat is gedaan en om vooruit te kijken. We willen graag met en via genoemde organisaties de inzet van de kerken blijven ondersteunen. De plannen voor weer een mooi aanbod aan activiteiten staan in de steigers. Tegelijk geeft dit moment, tussen de eerste opvang en de opvang straks, tijd om terug te kijken en dingen te evalueren. Het geeft ook de ruimte om na te denken waarom we dit werk doen. In de vele verhalen die we terug horen staat het ontmoeten van de ander centraal. Het horen van het verhaal van een van de

Dan zijn het niet meer de ongedocumenteerden die uitgeprocedeerd zijn, maar is het die ene man, die niet terug kan naar zijn land van herkomst, al zou hij het graag willen.

4

kerst

DECEMBER 2015

“Ik denk wel eens dat God ons misschien hierheen stuurt om jullie te helpen, om de kerk te helpen.” Arnold van Heusden De plaats van handeling is Arnhem, om precies te zijn: mijn Skoda Fabia die zich met een slakkengang door een kleine file van vrachtwagens wringt. Doel: geld uit de muur halen voor Ahmed, een Koerdische Arnhemmer die naast me zit en me de weg wijst. Ahmed heeft me zojuist via Marktplaats de oven uit de keuken van zijn vriendin verkocht. Maar nu moet er eerst betaald worden. We zijn op weg naar een bank.

De ‘profiteurs’ die ik ontmoette, zijn Eritrese christenen die lachend door de kerk dansen, omdat ze veilig zijn. denken dat mensen die dezelfde ellende hebben meegemaakt voorop lopen in empathie en bereidheid om te helpen. Maar dat is kennelijk niet automatisch het geval. Het verlangen om de pijn van het verleden te vergeten, of de verwrongen meerderwaardigheidsgevoelens die ook aan de zelfkant van het leven kunnen opspelen (“Natuurlijk moesten jullie mij helpen, maar ik ben niet zo maar iemand”), zijn niet zomaar weg.

Kruidvat, AH en Action hebben allemaal dit moment gekozen om hun grootste opleggers te sturen. “Het is hier veel te vol” merk ik op. “Ja”, beaamt mijn buurman gretig “Overal vol, overal mensen, veel te veel mensen.Veel te veel vluchtelingen.” Ik vraag hem om dat even voor me te herhalen, met mijn aandacht op het vrachtverkeer heb ik hem misschien niet goed gehoord. Ik word op mijn wenken bediend. Ahmed is twintig jaar geleden uit Koerdistan gekomen. Toen was er gelukkig nog ruimte in dit land, maar nu wordt het veel te vol. Of niet soms. En als je profiteurs binnenlaat is er geen einde aan de ellende die je kunt verwachten. Zelf werkt hij nu niet, nee. Een jaar geleden heeft hij bij het tillen van iets zwaars zijn rug beschadigd. Altijd pijn. De artsen, de specialist, de fysiotherapeut – ze kunnen het niet vinden; en de pijn blijft.

* Gezellige en indrukwekkende momenten tijdens ontmoeting met migranten (foto’s Arnold van Heusden).

Profiteurs Ik vertel hem over de profiteurs die ik de afgelopen maanden ontmoet heb: Eritrese christenen die lachend door de kerk dansen, omdat ze veilig zijn. Ze hebben nog geen flat, geen blonde vrien-

din met een Siemens-keuken. Een rugzak met kleren en wat krijgertjes tegen de eerste kou van het vroege najaar. Nu vertelt Ahmed me dat hij ook in Koerdistan nog een huis heeft. Ik vraag of het er momenteel rus-

tig is. Ja, het huis staat in het Irakese deel van zijn land. Hij wil er best gaan wonen. Alle voorzieningen zijn er gratis, je betaalt geen belastingen, het is een heerlijk land. Ik luister geboeid. Terug bij zijn flat, neemt hij me mee naar de berging – de auto kan ik gelukkig pal voor de achterdeur parkeren. Ik denk aan zijn zere rug, maar wil het gevaarte niet in mijn eentje tillen en zo mijn eigen rug beschadigen. Hij rommelt een tijdje tot

de oven vrij staat. Bijna voor ik hem te hulp kan schieten, wil hij hem al zelf naar mijn auto dragen. Ballingen Ik ken uit de oude boeken van Israël een curieuze waarschuwing: juist mensen die zelf als balling, vluchteling en displaced people hebben gezworven worden ernstig gewaarschuwd om vluchtelingen goed te behandelen. Zoek het maar op in Deuteronomium 10. Je zou kunnen

Drie dagen later breng ik een Eritrese en een Armeense lifter thuis. Christenen met wie ik samen heb gegeten. De Armeen zit naast me. We hebben het over geloven, over de kerk. Over dingen die in Nederland nieuw zijn voor hem. “Ik denk wel eens dat God ons misschien hierheen stuurt om jullie te helpen, om de kerk te helpen”, zegt hij zachtjes. “Vind je dat een goede gedachte?” Vanavond ga ik naar een ontmoeting van migrantenkerken (ze noemen zichzelf tegenwoordig liever Internationale Kerken zullen wij dat ook doen?) Samen met de wat meer gevestigde Nederlandse kerken en het gemeentebestuur van hun stad gaan ze aan de slag met de maatschappelijke agenda van de stad. Sommigen hebben zelf nog heel veel hulp nodig. Maar anderen zijn er klaar voor om hun eigen ervaring in te zetten om de stroom van nieuwkomers te helpen. De auteur werkt met Connecting Churches aan de contacten tussen Internationale Kerken en de gevestigde Nederlandse kerken en is lid van de werkgroep migrantenkerken van de classes Utrecht en Zeist.

Emaus Overvecht samen met Villa Vrede op de bres voor vluchtelingen De kringloopwinkel van Emmaus Overvecht werkt samen met Villa Vrede aan de opvang van vluchtelingen in de stad. Het doel van dit project is mensen zonder verblijfsstatus een plek te bieden voor ontmoeting en zelfontplooiing. Emmaus Overvecht is gevestigd aan de Gloriantdreef 403, de ingang is aan de Seinedreef tegenover de benzinepomp. Emmaus Overvecht is open van 13.00 tot 17.00 uur. Een aantal dagen per week is deze huiskamer van Villa Vrede open. De huiskamer biedt een kook-, was-en ontspanningsruimte. Er zijn gastheren en -vrouwen die iedere bezoeker ontvangen. Het is een ontmoetingsplek waar mensen andere mensen kunnen leren kennen. Mensen

kunnen er ook internetten, heel belangrijk voor contact met achtergeblevenen in het land van herkomst. Ook worden er dagprogramma’s aangeboden. Villa Vrede is niet gesubsidieerd. Het meeste werk wordt gedaan door vrijwilligers, voor inkomsten is men afhankelijk van giften. Emmaus Overvecht is onderdeel van de internationale Emmaus-beweging. Deze beweging heeft zorgt voor ongedocumenteerde vluchtelingen als een van haar speerpunten. Steun wordt op verschillende manieren en verschillende plekken verleend. Dat kan zijn het uitdelen van kleding, dekens en tenten in de vluchtelingenkampen rondom Calais, maar het kan ook in de vorm van steun aan een project als Villa Vrede.

in de stad

DECEMBER 2015

5

Waardig welkom van de kerken Peter van der Ros “Als kerken dragen we ons steentje bij om onze nieuwe stadgenoten een waardig welkom te geven.” Dit zei PGUkerkenraadsvoorzitter René van Bemmel in zijn toespraak tijdens de demonstratie ‘Utrecht bekent kleur’ op zaterdag 7 november. “Ook de Protestantse Gemeente Utrecht bekent kleur door haar zorgen uit te spreken over het negatieve klimaat rond vluchtelingen”, zo begon Van Bemmel zijn toespraak. “Wij willen duidelijk maken dat vluchtelingen hier

welkom zijn. Ons Bijbels gefundeerd standpunt is dat wij een menswaardige behandeling voor elke vluchteling, die aan onze deur en grens klopt, voorstaan. En dat we hem of haar zonder aanziens des persoons bed, bad en brood bieden.” De kerkenraadsvoorzitter verwees naar de beelden van de grote groepen vluchtelingen uit Syrië, Afghanistan, NoordIrak en Eritrea. “De meesten vluchten uit gebieden waar militaire interventies plaatsvinden. Dat geeft te denken over onze rol en medeverantwoordelijkheid.  Waar we vechten tegen onze eigen wapens, mede omdat aan wapenhandel

nog veel verdiend wordt, ook door ons land.”  “Bevindt de echte crisis zich niet onder veel van onze bestuurders”, zei Van Bemmel, “bestuurders die dovemansoren hadden en hebben en die nu ook niet zoeken naar oplossingen voor mensen, maar kijken hoe ze het probleem kwijtraken. Het probleem is voor hen de aantallen vluchtelingen. In de Bijbel staat: “Ik was vreemdeling en gij hebt mij gehuisvest.” Maar in Europa heet het op veel plaatsen: “U bent vreemdeling en wij willen u niet.” Kerken hebben de taak om steeds weer de overheid een spiegel voor te houden.” “De Protestantse Diaconie heeft

Spelen, lachen en huilen met Syrische vluchtelingen Jade Haakman-Vening Als dichtstbijzijnde kerk bij de Jaarbeurs organiseerde de protestantse wijkgemeente UtrechtWest de afgelopen weken inloopmiddagen en -avonden voor de vluchtelingen in de Jaarbeurs. Tientallen vrijwilligers - vanuit de eigen gemeente maar ook uit de rest van Utrecht - zetten zich in voor de inloop op woensdagochtend of vrijdagavond in de Wijkplaats. 

Aanvankelijk werd gedacht per keer zo’n dertig man te kunnen ontvangen. Maar de ruim zeventig man die zich vervolgens hadden aangemeld, kon natuurlijk geen nee verkocht worden. Uiteindelijk kwamen er die eerste avond ruim honderd mannen: moslims en christenen, veelal uit Syrië, een enkeling uit Eritrea. Er werd geen programma opgelegd. Er moest ruimte zijn voor ontmoeting, spelletjes spelen, lachen of juist huilen met elkaar. Juist door de afwezigheid van programma zijn er mooie dingen ontstaan: een professionele zanger die de microfoon grijpt

en de zaal aan het dansen krijgt, een mime-optreden, een herdenkings-/rouwmoment rond de Paaskaars na bericht van overlijden, informele basic-taallessen. Er werden stencils met ons alfabet uitgedeeld.   In een klein ingericht kapelletje stond een brandende kaars, een gebedenboek en wat Arabische religieuze lectuur. Nu de ‘Jaarbeursmannen’ naar een ander deel van Utrecht zijn verhuisd, is het de hoop van de gemeente dat ook daar weer nieuwe inloopmomenten georganiseerd worden.

Geen plaats in de herberg Gerrit Keunen De recente terreur in Parijs heeft weer aangetoond dat niet iedere mens een plaats in de herberg wordt gegund. Dat speelde tweeduizend jaar geleden ook al in Bethlehem en herhaalde zich op ongekende schaal in de jaren 1940-1945, met de moord op zes miljoen Joden en vele anderen. Eeuwen van antisemitisme, niet alleen in Europa, hebben tot op de dag van vandaag de boodschap afgegeven dat er voor de Joden, de kinderen Israëls, Gods volk, geen plaats is in de herberg. Die boodschap wordt ten aanzien van de Joden en hun thuisland Israël weer elke dag luider.

Bethlehem Hebben wij het wel gehoord? De kinderen van Bethlehem zijn vermoord. Vergeving van zonden werd toen al duur betaald. De jongetjes daar hebben het tweede jaar niet gehaald. Rachels wenen werd in Rama gehoord. Haar kinderen zijn door Herodes vermoord. Zij weigert zich te laten troosten, omdat zij niet meer zijn. (1) Het Kerstkind, onze Heer en Heiland, in drie talen boven het kruis: de Koning der Joden, heeft ons het zegenen van zijn volk geboden. Hoor echter Rachel in onze dagen, naar de zes miljoen vermoorden vragen. Rachels wenen is nu 100.000 keer zo groot. De komst van Christus werd de dood van de Jood. Hebben wij het nu nog niet gehoord? Troost, troost Mijn volk, zo luidt Gods woord (2) Want de kinderen van Bethlehem, de Joden, worden nog steeds vermoord. (1) Jeremia 31: 15 (2) Jesaja 40: 1

samen met wijkgemeente West gebouw De Wijkplaats in Lombok opengesteld voor vluchtelingen, die daar enkele dagen per week terecht kunnen voor advies, ontmoeting en afleiding. Ook andere wijkgemeenten nemen initiatieven om te helpen.” Van Bemmel beklemtoonde dat de kerken zich sterk moeten blijven maken voor alle mensen die zich al geruime tijd ophouden in onze stad en die ongedocumenteerd zijn. Hij zei blij te zijn over het feit dat een brede coalitie van kerkelijke en vrijwilligers van andere levensovertuigingen samen onderdak verlenen aan de nieuwkomers in de stad, door Toevlucht

MARIA De engel Gabriel, door God gezonden kwam bij Maria aan en onomwonden vertelde hij de blijde mare’ dat zij de zoon van God zou baren. ‘Weest niet bevreesd’, zo liet hij horen want u heeft Hij uitverkoren Door Zijn eeuwig welbehagen gij ’t Kind in uwen schoot mag dragen. Blijmoedig boog zij toen haar hoofd geloofde wat haar werd beloofd ‘Zie hier Uw dienstmaagd o mijn Heer’ En dankbaar keerde ze toen weer Gesterkt hierdoor aanvaardde zij met Jozef samen - allebei De moeilijkheid de weg te gaan naar Nazareth – Davids geslacht waar de Messias werd verwacht In tederheid legde ze hem neer Maria, de moeder van de Heer Maar met die blijdschap, ook zorg en verdriet, welke moeder kent dit niet Zij had de engel goed verstaan dat er een zwaard door haar ziel zou gaan De kleine Jezus groeid’ op in wijsheid en in kracht heeft in de tempel de leraren verwondering gebracht Zijn ouders zochten hem met smart en pijn doch Jezus zei:‘Wist ge dan niet, dat Ik in de dingen van mijn Vader moet zijn’ Zij verstonden zijn woorden niet daar ze vermoeid waren van verdriet Doch Maria, hoe groot ook was haar smart bewaarde al deze woorden in haar hart, het gaf haar Troost, bij ’t zwaard dat door haar ziele ging toen Jezus aan het kruishout hing Haar moeder-zijn, van wieg tot graf van deze Zoon die ’t leven gaf Voor heel het menszijn hier op aarde was voor haar van grote waarde. En d’ eerbied die ze daarvoor had bezong ze in haar Magnificat Maria’s stem, tot lof van Hem Die troont in ’t nieuw Jeruzalem. Magda van Wijk

6

kerst

DECEMBER 2015

Het Knooppunt: herberg voor de buurt Arjen de Groot

* Op 18 december organiseert Het Knooppunt weer een gezellige Kerstlunch voor buurtbewoners (bezoekers zijn om privacy-redenen onherkenbaar gemaakt).

Auteur is diaconaal werker van de PGU en coördinator van Het Knooppunt

Het streven om als kerk herberg te zijn voor de bewoners van de stad krijgt onder andere vorm in de kerkelijke inloopcentra in de stad. Zoals de Roobolkapel, de Wijkplaats, het Stiltecentrum en Het Knooppunt. Een korte impressie van dit laatste project; een gezellige huiskamer in een Utrechtse ‘slaapwijk’. Als ’s morgens vroeg de karavaan van bewoners die aan het werk gaan, is vertrokken, blijven toch heel wat mensen achter in Lunetten. In de wijk wonen bijvoorbeeld relatief veel mensen met een psychiatrische achtergrond of mensen die hier vanuit een maatschappelijk opvangproject zijn komen wonen. Bijna dagelijks kunnen zij terecht in de inloop van Het Knooppunt, een kerkelijk project dat al 24 jaar de deuren geopend houdt voor buurtbewo-

Lunettens inwoners. De vrijwilligers zijn er met hart voor de mensen. Heel blij dat het bestaat.” En: “Te gekke bezoekers. Ik mis ze als ik zelf een keer niet kan.”

ners. Onder het genot van een kopje koffie worden aan de gezellige stamtafel de laatste nieuwtjes uitgewisseld maar ook lief en leed gedeeld.Voor sommigen betekent de eenvoudige inloopformule heel veel, zo valt te lezen in het gastenboek:

“Ik zie de bezoekers en vrijwilligers als familie. Ik heb zelf geen contact met mijn eigen familie.” “Zonder Het Knooppunt zou ik de deur niet uitkomen. Te gek initiatief. Onmisbaar voor wat sociaal contact.” “Een gezellige huiskamer voor

Toekomstbeeld van de kerk? Een kleinschalig huiskamerproject, dat een eigen identiteit heeft en tegelijk gewaardeerd wordt in de wijk – is dit een toekomstbeeld van de kerk? De coördinator van de vrijdagavondinloop – een enthousiaste jonge man met een evangelische achtergrond – herkent de vroegste gemeente uit Handelingen in zijn inloopactiviteit; de manier waarop de mensen er met elkaar omgaan, lief en leed delend, elkaar helpend… Maar er is een verschil. Omdat het inloophuis onderdak heeft gevonden in een groter buurtcentrum, kan het zelf geen vieringen houden of bijbelgespreksgroepen organiseren. Gelukkig zijn de protes-

Arjen de Groot In de afgelopen jaren heb ik als ouderenwerker veel huisbezoeken mogen afleggen bij ouderen, vooral in Overvecht. Ik heb dat met plezier gedaan. In de gesprekken kwam veel lief en leed voorbij. En sommige ouderen tobben behoorlijk met gezondheid en verlieservaringen. Maar toch brachten veel gesprekken mijzelf ook iets, vooral de diepgaande gesprekken over het leven van mijn gesprekspartner, over de hoogte- en dieptepunten, de vreugdes en het verdriet. Je bent dan te gast in het leven van de ander, en dat beschouw ik als een voorrecht. Wat meer is, en dat wordt in onze dynamische samenleving die lijdt aan een excessieve vernieuwingsdrang makkelijk vergeten: er valt zoveel te leren van de mensen die ons zijn voorgegaan. Ook en vooral in gelovig opzicht. Geloven is voor een groot deel levenskunst, niet een technisch foefje of alleen een lijst vol weetjes dat je al op school kunt leren. Gaande het leven ontwikkelt het zich (of verflauwt het juist). Leren van levenskunst Het is niet zo dat mijn gesprekspartners archetypische wijze

tantse en katholieke wijkkerken zeer betrokken bij het inloophuis. Zij bieden plekken om te vieren en - een goede ontwikkeling - ontwikkelen zich meer en meer zelf tot herbergen voor de buurt! Behalve de wijkkerken (Marcuskerk en Martinusparochie) bieden ook de stedelijke diaconale organen van de protestantse en katholieke kerk ondersteuning. Zij zien de waarde in van kerkelijke presentie via inloopcentra. Zonder hun hulp zouden dit soort projecten niet kunnen bestaan, nu wijkkerken helaas vaak zelf moeten worstelen om het hoofd boven water te houden. Meer informatie: www.lunetten.nl/knooppunt

Een herberg vol levenservaring

* ...Op onze trektocht naar de toekomst lopen wij in het spoor van de mensen die ons zijn voorgegaan... Inzet: In onze samenleving wordt jeugdige kracht verafgood (foto’s Peter van der Ros). ouderen waren – zoals de oude, wijze bebaarde man die in allerlei films opduikt. Zij hebben ook geen antwoord op alle levensvragen. Maar veel van de gelovige ouderen die ik sprak vertelden dat zij het zonder God, zonder geloof, niet

gered zouden hebben in een moeilijke periode van het leven. Hun geloof sleepte hen erdoor. Dat is geen kunstje dat je uit een boek haalt. De omstandigheden dwingen je simpelweg te geloven tegen de klippen op. Je wordt uitgedaagd om

Waardering De trouwe presentie van kerk en vrijwilligers via dit project wordt in de wijk gewaardeerd. Buurtbewoners en hulpverleners erkennen de waarde ervan. Soms begeleiden hulpverleners geïsoleerde buurtbewoners bijvoorbeeld naar de stamtafel, waar zij zich aan de gezelligheid kunnen optrekken. Dankzij die erkenning mag het project ook al 10 jaar lang een ruimte gebruiken in buurtcentrum de Musketon. Hulp Als kerkelijke herberg wil het project ook heel concreet hulp bieden, waar dit nodig is. Zo zijn in de afgelopen jaren een Voedselbank en Ruilwinkel gestart onder de vleugels van het inloophuis en worden op dit moment vrijwilligers getraind om straks als Schuldhulpmaatje aan het werk te kunnen gaan. Ten slotte wil Het Knooppunt waar nodig op geestelijk vlak een bijdrage leveren aan de buurt. Zo organiseert het culturele activiteiten als een leeskring of gespreksgroepen voor bijvoorbeeld ouderen. En levert het een bijdrage aan het bijeen brengen van het bonte gezelschap van medechristenen in de wijk. te durven blijven hopen en vertrouwen, ook al zie je geen hand voor ogen. De speeltijd is voorbij, het komt er op aan, het is erop of eronder. Je beseft ineens waar het echt om gaat (of beseft dat later als je op die periode terugblikt). En dat kan je ook sterker maken. Beeldvorming omdraaien Natuurlijk gelooft ieder op eigen wijze, maar veel ouderen die ik sprak hebben dit zo ervaren. Ik heb daarvan geleerd. En denk dat het goed is voor alle gelovigen om van zulke ervaringen te willen leren, als zij willen groeien in hun geloof, willen weten waar het echt op aankomt. Wat geloven betreft, zouden we er ook goed aan doen het heersende beeld van de ouderdom om te draaien. Zwart-wit gesteld: in onze samenleving wordt jeugdige kracht verafgood en wie oud is, heeft afgedaan, is alleen nog een kostenpost, een blok aan het been op onze eeuwige trektocht naar de toekomst of is op een zijspoor beland. Draai het om, wil ik voorstellen: op onze trektocht naar de toekomst lopen wij in het spoor van de mensen die ons zijn voorgegaan. Zij kunnen ons de weg wijzen. Alleen al door te vertellen hoe zij in moeilijke omstandigheden overeind zijn gebleven. Wie daar niet van wil leren vanuit de illusie dat er een snelweg naar de hemel bestaat, zou zelf wel eens op een zijspoor beland kunnen zijn.

Lichtjestocht in Lunetten Op vrijdag 11 december wordt in de wijk Lunetten een lichtjestocht gehouden. Met een spoor van lichtjes worden de wandelaars langs een aantal scènes van het kerstverhaal geleid. Deze tocht wordt georganiseerd door basisscholen in Lunetten en de kerken in Lunetten/Hoograven: dat zijn de Evangelische Kerk Utrecht, de Johannes Bernarduskerk en de Marcuskerken. Vorig jaar werd de eerste poging ondernomen voor de lichtjestocht, maar die ging op het laatste moment niet door vanwege het tekort aan vrijwilligers. Een aantal mensen heeft zich toen bij Léon de Wit en ds Hans Koops als vrijwilliger aangemeld. De organistoren van de Lichtjestocht hopen dat deze mensen zich opnieuw voor het tot stand komen dit mooie project willen inzetten. De tocht zelf vindt plaats van 19.00 tot 21.00 uur. Startpunt is het kunstwerk de Berg, tegenover de Hoogvliet. Er staan daar ‘Romeinen’ en bij de Romeinen kun je je inschrijven… net zoals Jozef en Maria dat moesten doen…

Er is een lijst van taken die voorziet in onderverdeling van weinig tijdsbesteding (één tot twee uren) op de dag zelf, oplopend tot bijvoorbeeld meehelpen gedurende een groter aantal uren, in het opbouwteam (zeven uren) basisteam (vijf uren in de avond), het opruimteam (vanaf 21.00 uur). Maar ook voor de voorbereiding zoeken we enthousiaste en creatieve mensen. Wil je je opgeven of meer informatie? Neem dan contact op met Jeroen ’t Hart, bij voorkeur via email jeroenthart@ hotmail.com of telefonisch 280 1417.

Eetcafé in de Marcuskerk Donderdag 3 december is er weer eetcafé in de Marcuskerk. Vanaf januari is deze activiteit op elke derde donderdag van de maand. Veel mensen eten nu alleen en dat wordt vaak als ongezellig ervaren. Ook is het wel eens fijn als je niet zelf hoeft te koken, maar er voor jou gekookt wordt. Kortom, een mooie gelegenheid om in gezellige sfeer samen met anderen te eten. De prijs hoeft hopelijk geen belemmering te zijn: voor vijf euro ontvangen de dinergasten een heerlijk driegangenmenu. Er wordt gewerkt met een wachtlijst in geval het aantal aanmeldingen de 25 overschrijdt. Voor aanmelding kunt u (voorlopig) terecht op mailadres: [email protected], of telefoonnummer 274 5036.

in de stad Volgen, wie durft? avond over heiligen Op dinsdag 8 december houdt ds Hans Uytenboogaardt een lezing in het kader van het jaarthema ‘Volgen, wie durft?’ van de wijkgemeente Nicolaïkerk. Een avond over ‘heiligen’: hun betekenis voor de geloofsbeleving van mensen nu. De start van de avond is om 20.00 uur met eerst bezoek aan de Gedachteniskapel van de Domkerk, waar de namen worden herdacht van mensen die in hun leven de weg van de navolging van Christus wilden gaan en wier verhalen ons nog altijd inspireren. Daarna gaan we naar de Nicolaïkerk, waar ds Hans Uytenbogaardt ons verder inleidt en een gesprek zal plaatsvinden. Meer informatie over het jaarthema staat op de website en in de kerk ligt het programmaboekje van de beraadsgroep Vorming en Toerusting.

Lichtjestocht in wijk Oost Op vrijdag 18 december wordt opnieuw een lichtjestocht georganiseerd in Utrecht-Oost. Tussen 18.00 en 20.00 uur start elke twintig minuten een nieuwe groep wandelaars voor een tocht langs scènes uit het kerstverhaal. De start is in de Holy Trinity Anglican Church aan het Van Limburg Stirumplein. De tocht eindigt in de Aloysiuskerk aan de A. van Ostadelaan, waar een levende kerststal staat. De gehele route is sfeervol verlicht met kaarsjes. Onderweg worden scènes gespeeld uit het kerstverhaal, is er muziek en zijn er warme drankjes verkrijgbaar. Iedereen, jong en oud, is welkom! Meer informatie via [email protected] of telefoon 06-18419992.

Kerstviering met ouderen Jacobikerk De jaarlijkse kerstviering met ouderen wordt gehouden op dinsdag 22 december in de gemeentezaal van de Jacobikerk. De middag begint om 14.00 uur en duurt tot ongeveer 16.00 uur. Alle ouderen, in de ruimste zin van het woord, zijn van harte uitgenodigd. Behalve veel zingen en een meditatie door ds Zoutendijk vertelt mevrouw Van Maanen een kerstverhaal. De organisatoren hopen op een flinke opkomst. Ook wie nog nooit is geweest, is van harte welkom. De voorbereidingscommissie wil graag weten hoeveel mensen er komen, en vraagt daarom om aanmelding vooraf bij mevrouw Kroneman, telefoon 231 6197 of per e-masil: hkroneman@ casema.nl. Wie problemen heeft met vervoer op 22 december, kan ook contact opnemen met mevrouw Kroneman.

DECEMBER 2015

Jaap Boeschoten Al bijna honderd jaar oud is de traditie van Lessons and Carols. Begonnen in 1918 in Cambridge heeft de dienst met afwisselend adventsof kerstliederen en lezingen mensen getrokken naar de kerken en kathedralen over de hele wereld. Mensen staan er uren voor in de rij (reserveren is niet mogelijk) en velen genieten van de prachtige of soms mierzoete melodieën. Meezingen kan natuurlijk ook, maar het is toch vooral luisteren: naar de teksten, naar de koorzang die je meeneemt en raakt tot in het diepst van je ziel. Alle belangrijke twintigste-eeuwse componisten schreven carols, soms nieuwe, maar ook vaak – heel Engels – bewerkingen waarmee van oude melodieën en teksten.. De Schola Davidica Utrecht zingt al vanaf haar oprichting in 1983 jaarlijks een Festival of Lessons and Carols, gezongen op Eerste Kerstdag om 15.30 uur in de Janskerk. Het is altijd een van de drukst bezochte diensten, want deze bijeenkomsten worden nooit tot concert, ook al valt er veel moois te beluisteren.

7

Lessons & Carols op Eerste Kerstdag in de Janskerk * Sir David Willcocks.

Het Festival begint met de muzikale uitroep ‘Hodie Christus natus est!’ Een oude tekst die vroeger op Gregoriaanse wijze werd gezongen, later in bewerkingen van Byrd, Gabrieli en Sweelinck, maar nu in de versie die Gert Oost speciaal voor de Schola Davidica schreef. Natuurlijk worden oude bekende carols als ‘Silent night’ en ‘While shepherds watched their

flocks by night’, ‘Shepherds in the fields abiding’ en ‘O come all ye faithful’ gezongen in vertrouwde zettingen van de onlangs overleden David Willcocks en dan kan de gemeente meezingen. Maar ook zingt de Schola beroemde koorwerken als ‘O nata lux’ van Thomas Tallis en ‘L’adieu des bergers’ van Hector Berlioz. Omdat dit jaar de herders het centrale thema vormen, kan ook

‘Shepherds Pipe Carol’ van John Rutter niet ontbreken, een vrolijk dansant werk dat bijna als filmmuziek klinkt. Een bijzonder koorstuk is ‘Old Christmas returned’ van Jaakko Mantyjarvi dat met zijn bourdonstijl heel middeleeuws aandoet, maar pas kortgeleden is geschreven, evenals de bewerking van het bekende ‘Joy to the world’ van G.F. Handel door Mack Wilberg. Kom ook en onderga de bijzondere warme kerstsfeer van dit Festival of Lessons & Carols op Eerste Kerstdag 25 december om 15.30 uur in de Janskerk, want “...dan begint Kerst pas echt!”, zoals een bezoeker vorig jaar na afloop zei. Het koor staat onder leiding van koorlid Douwe Elderhuis, het orgel wordt bespeeld door Jan Hage. De deur is open op 15.00 uur. Toegang is gratis, er is een collecte bij de uitgang. Kom op tijd, want het wordt heel druk.

Adventsmarkt en -luiding in de Pandhof Hilda Compagner Op 28 november is tussen 16.00 en 17.30 uur in de binnenstad de adventsluiding van de Domklokken te horen. Het kerkelijk jaar begint een maand eerder dan het jaar van onze jaartelling, op de eerste zondag van Advent, met vier weken die als voorbereidingstijd voor Kerst gelden. Op zaterdag 28 november zullen de Utrechtse kerken de Advent feestelijk inluiden met een sfeervolle Adventsmarkt in de gangen van de Pandhof, ingang via het Domplein. Voorafgaand om 15.30 uur kunnen liefhebbers naar het vrij toegankelijke Zaterdagmiddag-

concert in de Domkerk (zie elders in dit blad). Van 16.00 tot 17.30 uur bent u welkom op de adventsmarkt in de Pandhof. Daar wordt om 16.40 uur met een moment van aandacht de kerstboom aangelicht door Henk Korff, voorzitter van de Utrechtse Raad van Kerken. Daarna is de feestelijke luiding van de klokken van de Domtoren. Op de markt zijn diverse kerst- en adventsartikelen te koop. Voor de inwendige mens zijn er zoete en hartige hapjes, chocomel en glühwein, vele kerstcadeautjes met inhoud, adventskransen, kaarsen en daarbij is er volop informatie over de kerstactiviteiten in de Utrechtse kerken. Iedereen is welkom bij de sfeervolle adventsmarkt.

* Adventsmarkt vorig jaar, een sfeervol gebeuren.

Vrede voor dit huis ds Catrien van Opstal ‘Herberg’ is het thema van dit kerstnummer van Kerk in de Stad. Ik dacht meteen aan een lied uit het jongste Liedboek. Nee, geen kerstlied. Maar een lied in de rubriek ‘Levensreis’. Lied 819 gaat over ‘dít huis’ als een rustplaats langs de wegen. Een herberg? Het is een idylle, deze rustplaats. Vrede voor dit huis, met licht doorschenen muren, beschutting voor de wingerd, de zwaluw bouwt haar nest. Ik zie een Engelse cottage voor me, begroeid met klimop en een wilde bloementuin ervoor, of een Zuidfrans huis met een druif langs de buitenmuur gebonden. Wie heeft zo’n huis in Nederland, behalve de elite? Toch is dit lied bedoeld om vrede voor ónze huizen af te bidden. Het gaat om dít huis, ons eigen huis. Kan het een lied zijn voor wie woont in een flat, in een buurt vol zwerfafval, voor wie een huis op het noor-

den heeft, voor wie uitkijkt op rijen auto’s voor de deuren en nacht en dag het lawaai hoort van al het leven dat wij maken in en om de stad? Of verder van huis: kan dit een lied zijn voor wie woont in een ‘nest’ bij Calais, of in een krottenwijk met huizen van bij elkaar geraapte materialen, of in een vluchtelingenkamp of een asielzoekerscentrum? In het geboorteverhaal van Jezus kon een stal de ‘rustplaats langs de wegen’ zijn. Zo kan dan iéder huis, hoe groot of klein, hoe tijdelijk of permanent, hoe bouwvallig of stevig, een huis van vrede worden. De dichter van dit lied - en wie het lied in de mond neemt -, smeekt vrede af, want de vrede voor dit huis is geen vanzelfsprekendheid. Het lied is een zegenwens, een zegenbede. Dichter Andries Govaart schildert een idylle. Ja. En ook nee. Hij schetst de ware aard van een huis. Vrede voor dit huis, gegrond op goed vertrouwen, de poort omrankt met wijsheid, die in de morgen geurt.

Vrede voor dit huis, een rustplaats langs de wegen, voor wie met open handen om onderkomen vraagt. Vrede voor dit huis, voor wie er wonen liefde, dat zij de zegen proeven van vruchten, brood en wijn. Vrede voor dit huis, wanneer de nacht zal komen dat wij de warmte delen en God het licht behoedt. Goed vertrouwen, wijsheid, open handen, onderkomen, liefde, maaltijd, warmte en licht. Dat dat de ingrediënten zijn waarmee ook onze huizen gevuld/vervuld mogen zijn. Huizen met een groot, warm hart. Kan dat? Eigenlijk hoor ik in het lied het hart kloppen van hen die er in wonen. In onze zondagse diensten in de kerk aan de Hamburgerstraat hebben wij dit lied al een paar keer als beginlied gezongen. Dan wordt ‘dit huis’ deze kerk, waarvoor wij bidden dat er liefde zal wonen en warmte er gedeeld wordt. De meanderende,

LUTHERS GELUID

iets melancholische melodie maakt harten zacht en brengt de vrede waarover wij zingen te binnen. Vrede voor uw huis en uw kerk in deze donkere tijd.

8

kerst

DECEMBER 2015

Inkijkje in het kerstoratorium De Verhalen Anneke de Klerk Vraaggesprek tussen Toos Wolters en de componisten van De Verhalen (kerstoratorium), dat tijdens de kerstvieringen zal klinken. Liedschrijver is Michael Steehouder en medecomponist is Peter Rippen. Toos: Vorig jaar ontdekte ik De Verhalen, die in Groningen het eerst zijn uitgevoerd tijdens de kersttijd. De tekst en de muziek voelen zo dichtbij, hoe is dat gegaan? Michael: “We wilden dat het kerstverhaal herkend werd als ieders eigen verhaal. Bijvoorbeeld: In Bethlehem wordt Het Kind geboren - Het Kind wordt in mij geboren - Ik zelf word geboren.

* Van links naar rechts:Toos Wolters, Peter Rippen en Michael Steehouder (foto Anneke de Klerk).

Toos: Hoe was jullie werkwijze, jullie schreven met zijn drieën, dat lijkt me best ingewikkeld. Peter: “Michael is tien jaar de trekker geweest, de werkwijze is hetzelfde gebleven, elk van ons drieën schrijft op een eigen manier. Hoe ontstaat een lied, soms heel snel, soms wilde ik bij een mooie tekst heel goede muziek, dan duurde het langer met uitproberen, deleten en opnieuw beginnen.”

Huisorgeltje Michael: “Als de tekst er was, ging ik achter mijn huisorgeltje zitten en vroeg de tekst om een bepaalde melodie! Soms moesten we de tekst veranderen om de muziek beter te laten klinken, soms juist andersom: de muziek net even anders maken waardoor de tekst beter uitkwam. Op deze manier keken we naar elkaars tekst en muziek.” Toos: Op de één of andere manier

springt er iets in me op en voel ik een ondertoon van licht, hoe werkt dat? Peter: “Ons algemeen principe is dat de muziek goed zingbaar moet zijn voor een doorsnee gemeente, wat niet betekent dat de muziek altijd makkelijk is.” Toos: Als dominee ben ik van het Woord en ben gezegend met een cantor zoals Wick Gispen. Daarbij valt me steeds weer op, dat het

samenspel tussen muziek en tekst beiden zo versterkt en optilt. Met deze informatie van achter de schermen kunnen we in de Johannescentrumgemeente weer met andere ogen en oren De Verhalen meezingen en beluisteren tijdens de kerstvieringen. We hopen dat dat eeuwenoude Verhaal ook ons verhaal mag worden.

Een andere weg – verhalen van toen, verhalen van nu Mensen gaan op verschillende manieren om met wat er in hun leven gebeurt. Waar de een bij de pakken gaat neerzitten, ziet de ander nog perspectief en blijft hopen op een nieuwe toekomst. Zo is dat bij ons in onze tijd en zo is dat voor de hoofdpersonen uit de verhalen van Advent en Kerst. We volgen in de Johannescentrumgemeente in deze periode Zacharias en Elisabeth, de ouders van Johannes de Doper, Maria, de moeder van Jezus, de herders in

het veld en de wijzen uit het oosten op hun weg. Deze laatsten kozen er voor, toen ze hoorden van de boze plannen van koning Herodes, om ‘langs een andere weg’ terug naar hun land te gaan. ‘een weg die licht en donker is, die onvoorspelbaar wonder is, een weg die altijd anders is’. Tijdens deze advents- en kerstvieringen zullen we zingen uit het oratorium De Verhalen van Michael Steehouder op muziek van Chris van Bruggen, Anneke van der Heide en Peter Rippen. Verhalen van toen die we dichtbij onze eigen verhalen laten komen (zie het interview elders op deze pagina).

* Een engel waarschuwt de wijzen om een andere weg te kiezen – Autun St. Lazare twaalfde eeuw.

Het schema voor de vieringen in de Johanneskerk ziet er voor de komende periode als volgt uit. 29 november 1e advent 6 december 2e advent

13 december 3e advent

20 december 4e advent

24 december Kerstnacht (22.00 uur)

Lucas 1: 5-25 Lucas 1: 26-38

Lucas 1: 39-56

Lucas 1: 57-80 Lucas 2: 1-14

25 december Kerstmorgen

Lucas 2: 15-20

27 december

Lucas 2: 22-40

3 januari

Op zondag 6 december wordt in de Geertekerk om 19.30 uur de cantate ‘Unser Mund sei voll Lachens’ (BWV 110) uitgevoerd. De solisten zijn: Esther Burgstra (sopraan), Ellen van Beek (alt), Erik Janse (tenor), Coert van den Berg (bas). Koor en orkest staan onder leiding van Gerrit Maas. De inleiding wordt verzorgd door Govert Jan Bach. De toegang is gratis, na afloop is er een collecte. Meer informatie over meedoen aan of bijwonen van de maandelijkse uitvoering van een Bach-cantate staat op de website www.bachcantatesutrecht.nl. 

‘Kleine viering’ in Josephkerk

ADVENT EN KERST IN JOHANNESCENTRUMGEMEENTE

Anneke de Klerk

Bachcantate in Geertekerk

Matteus 2: 1-12

Aankondiging van de geboorte van van Johannes

ds Toos Wolters

Maria en Elisabeth

ds Erna Treurniet

Gabriël en Maria

ds Toos Wolters

De geboorte van Johannes

Verhaal halen viering

De geboorte van Jezus

ds Toos Wolters

De herders Kerstspel van de kinderen

ds Toos Wolters

De wijzen

ds Toos Wolters

De toewijding in de tempel

pastor Paulus van Mansfeld

Op vrijdag 18 december is er in de Josephkerk aan de Draaiweg om 16.00 uur een eenvoudige viering van bezinning, gebed en stilte met medewerking van de gregoriaanse vrouwenschola. Vanaf november zal er een tekst uit de encycliek ‘Laudato si’ van Paus Franciscus gelezen worden over de zorg voor het gemeenschappelijk huis. Hierin nodigt de paus uit om vanuit christelijk perspectief na te denken over onze zorg en verantwoordelijkheid voor het milieu, wat voor hem onlosmakelijk verbonden is met onze zorg voor de armen. Iedereen is welkom in deze viering. Vanaf januari zijn de’ kleine vieringen’ in de Josephkerk elke tweede vrijdag van de maand.

Vesper-Info in Domcafé Voor niet iedereen zijn de vespers in de Domkerk op woensdagavond en zondagavond om 19.00 uur goed toegankelijk. Dat heeft onder andere te maken met de bijzondere orde van dienst, de wijze van zingen en de monastieke sfeer. Teneinde de toegankelijkheid tot de vespers in de Domkerk te vergroten, organiseert de werkgroep Getijden enkele malen per seizoen een middag waarin wij ons verdiepen in het hoe en waarom van de elementen van vesper. Op 15 juni dit jaar was de eerste verdiepingsmiddag. Voor deze middag was beperkte publiciteit, maar is door de toen aanwezigen beleefd als zinvol en inspirerend. De werkgroep besloot dit initiatief een vervolg te geven. Zo zijn er dit seizoen drie vesper -Info’s in de Domkerk. De eerste daarvan is op 2 december. Op die middag, te beginnen om 16.45 uur, gaat het over verdieping in de cantica (liederen uit de bijbel) met in het bijzonder aandacht voor het Magnificat (lofzang van Maria). Zuster Mirjam Hoogenbosch van Priorij Emmaüs te Maarssen gaat hierover vertellen, mede vanuit haar eigen praktijk.Vanzelfsprekend is er ook een gedeelte praktijk waarin de aanwezigen onder leiding van Domcantor Remco de Graas kunnen zingen. Het programma voor de Vesper-Info ziet er als volgt uit: 16.45 uur ontvangst, 17.00 tot 18.15 uur inleiding van zuster Mirjam, afgewisseld met zang; 18.15 tot 18.45 uur: gezamenlijke maaltijd (met een potje om te doneren); 19.00 uur: deelname aan de vesper. Wie interesse heeft, kan een e-mail sturen naar: [email protected] en krijgt dan namens de werkgroep Getijden antwoord van Piet van Helden.

in de stad Kerstfeest met ouderen Marcus Het ouderenkerstfeest in de Marcuskerk is op 17 december. Behalve de ‘eigen’ senioren zijn ook degenen die uit andere wijken als sooslid bij de Marcuskerk betrokken van harte welkom bij deze viering. De bijeenkomst vindt plaats in de Marcuskerk die open is vanaf 10.00 uur. Voorafgaand aan de kerkdienst die om 11.00 uur begint, is er koffie of thee van 10.30 tot 11.00 uur in de grote Marcuszaal. Ds Hans Koops is voorganger in deze kerstviering en het zingen wordt begeleid door Hennie Herber op het orgel en Laurens van Egmond met de trompet. Na de viering is er van 12.30 tot 13.30 uur een broodmaaltijd, weer in de grote Marcuszaal. Dan vertelt Geertje van Rijswijk een kerstverhaal en wordt het geheel afgesloten met een koffie- en theeronde. Alle 70-plussers ontvangen een uitnodiging. Is dat onverhoopt niet het geval, dan kunt u zich telefonisch melden bij Cor en Geertje van Rijswijk (2888 597) of bij Dina Bouman (8795 340).

Receptie kerkelijk nieuwjaar bij zusters Augustinessen De Utrechtse Stedelijke Raad van Kerken (USRK) nodigt alle kerkelijk meelevende Utrechters van harte uit om op de eerste maandag van Advent, 30 november, samen de start van het nieuwe kerkelijk jaar te vieren. Dit jaar gebeurt dat bij de zusters Augustinessen van St. Monica in hun klooster aan de Waterstraat. Het begint om 19.00 uur met het beluisteren van de vespers in de kapel van het klooster, zoals die dagelijks bij de zusters worden gevierd. De ingang van de kapel ligt aan de Oudegracht, hoek Waterstraat. Na de vespers is er koffie of thee, terwijl de zusters vertellen over het werk dat zij in Utrecht doen. De voorzitter van de USRK, Henk Korff, zal een korte vooruitblik geven op het nieuwe kerkelijk jaar. Daarna is er een informele ontmoeting onder genot van een glaasje fris. Om 21.00 uur sluit deze ontmoeting.

Utrecht Lezing niet in december De eerstvolgende Utrecht Lezing, waarvan er dit seizoen al drie hebben plaatsgehad, is op 27 januari. In de maand december is er derhalve geen lezing in Parc Transwijk. Kort overzicht van de Utrecht Lezingen tot nu toe: 23 september Ruud Bartlema over Marc Chagall, 28 oktober Irene Zwiep over Jodendom en 25 november Steven Chamuleau over stamceltherapie. Drs. Desirée Krikhaar vertelt op 27 januari over de ‘Moeder Gods en wonderdoende iconen’. Ook deze Utrecht Lezing is weer in Parc Transwijk en begint om 14.00 uur. Meer daarover is het volgende nummer van Kerk in de Stad, dat op 29 december verschijnt.

DECEMBER 2015

9

Kerst in de Klaas: ‘Verlangen naar het licht’ Steven Slappendel Op 13 december is in de Nicolaïkerk ‘Kerst in de Klaas’, een opmaat voor de Kerst in aansluiting op de kerstmarkt in de Twijnstraat. Het thema is ‘Verlangen naar het licht‘, een thema dat ook aan de orde is in het nummer van Klaas, de glossy van de Klaaskerk, die deze maand verschijnt. Met deze kerstactiviteit voor en van gemeenteleden en de vele bezoekers vanuit de Twijnstraat (vorig jaar liepen ongeveer 1.600 mensen de kerk in) klinkt vanuit alle hoeken van de kerk zang en muziek. Het programma begint om 12.30 uur. Zo ongeveer ieder half uur is er koormuziek en samenzang van en met Utrechtse (kinder) koren. De zang- en muziekschool ‘Muziek Voor Ieder Kind’ treedt op met een grote groep van zo’n vijftig leerlingen op het kinderpodium. Er is een verkooptafel van ZWO met kerstkaarten en -cadeaus en u kunt de nieuwe Klaas verkrijgen. Voor de kinderen is er om 15.15 uur een kerstverhaal en we zingen daarna samen kinderkerstliederen. In de knutselhoek in het zuidertransept maken kinderen hun eigen kerstversiering en in het noordertransept van de kerk is

* Sing-in bij Kerst in de Klaas (foto Janny Houweling). een tentoonstelling met kerstengelen. Om 17.00 uur wordt het programma afgesloten met een Sing-in van favoriete kerstliederen. Ds Dirk Neven leest het kerstevangelie. Dick van Dijk is organist en medewerking wordt verleend door koperblazers van de Torenpleinkerk in Vleuten.

Gods Herberg Ik droomde een wereld als een herberg van vrede en geluk. Werd wakker, zag beelden van mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. Kinderen, soms baby,s nog knuffels in de armpjes geklemd.

Geef hen een herberg, open de deuren zodat zij kunnen rusten, leven en misschien weer gelukkig zijn. Help hen, help ons, ik bid u lieve God. Fredy Schild

Opnieuw een Klaas – een mooi magazine van de Nicolaïkerk Steven Slappendel Eind november, eerste Advent verschijnt het vierde nummer van Klaas, het magazine van de Nicolaïkerk. Het thema van dit nummer met veel lijnen naar Kerst is Goed en Kwaad. Het wordt uitgewerkt in een interview met René Kil, diaken van de Nicolaïkerk, en Jannes Herman Mostert, antropoloog en momenteel werkzaam als werkbegeleider bij het Leger des Heils, over de toekomst van de diaconie, over de diaken 2.0. De symbolen van Goed en Kwaad, de engel en de duivel en heksen, komen o.a. aan de orde in een artikel naar aanleiding van de tentoonstelling De heksen van Bruegel in Museum Catharijne Convent. De afgebeelde engeltjes zijn ook te zien bij de kleine tentoonstelling tijdens Kerst in de Klaas op 13 december. In dit vierde nummer komt een aantal rubrieken terug. Kerkmuziek komt aan de orde in een artikel van Dick van Dijk over de verschillende wijze waarop Kerstmuziek van Bach wordt uitgevoerd in de Klaaskerk. Het essay is van Rijk Schipper, voorganger in de vespers, en vier kinderen uit de Nicolaïkerk geven hun mening over dit lastige thema. De

agenda is in dit vierde nummer een mooie combinatie geworden van ‘Muziek in de Klaas’ zowel in de kerkdiensten, vespers als concerten, en van ‘Leren in de Klaas’, de activiteiten vanuit Vorming en Toerusting. Deze Klaas is gemaakt door een redactie vanuit de Nicolaïkerk o.l.v. Marieke van Willigen. De creatieve en frisse vormgeving is opnieuw verzorgd door Inge Beekmans. In het blad zit een kortingsbon voor een bezoek aan de tentoonstelling in het Catharijne Convent. Klaas is in ruime mate beschikbaar: het ligt in de kerk, maar u kunt er ook gemeenteleden van de Klaaskerk naar vragen. Verkooppunten zijn de Read Shop (Oudegracht 427) en boekhandel Sjofar (Hoog Catharijne). Een vrijwillige bijdrage van € 2,50 per tijdschrift zal het mogelijk maken door te gaan en in het komende voorjaar een vijfde nummer te maken. Met dit magazine willen we als gemeenteleden van de Nicolaïkerk bijdragen aan het feest van de geboorte van Jezus, een feest van het Licht, het Goede dat in de wereld is gekomen en dat we willen vieren met anderen. We willen met hen het goede nieuws delen, ook in gesprekken ‘onder de Kerstboom’.

10

kerst

DECEMBER 2015

Na de winter komt de lente: Carols in de Tuin op kerstavond Na de winter komt de lente Wordt de grijze lucht weer blauw maar al ben je uit de oorlog Komt de oorlog ooit uit jou? Deze regels zingt Marco Borsato en daarmee treft hij de kern van wat mensen bezig houdt die met vluchtelingen te maken hebben: zal die oorlog uit al die vluchtelingen wegraken? Vluchtelingen, kinderen, vrouwen, mannen, dagelijks wordt er over hen gesproken in het nieuws. Maar wat houdt hen eigenlijk bezig? Hoe overleven zij in een wildvreemde omgeving, en aan wie kunnen ze hun verhalen kwijt? Op weg naar Advent en Kerst, trekken de beelden van kinderen en volwassenen op de vlucht met ons mee. Op kerstavond wordt al jaren lang een viering georganiseerd van jongeren en voor jongeren onder de naam Carols

in de Tuin. De viering is voor jong en oud, voor iedereen die samen wil vieren. We zingen samen klassieke Engels carols en moderne ballads, we vertellen verhalen aan elkaar, ontsteken licht voor mensen die we kennen en we verwarmen elkaar met liefde, hoop en glühwein.

derdak. Pas als koning Herodes gestorven is, krijgt Jozef in een droom te horen dat de kust veilig is en dat hij kan terugkeren. Na de winter komt de lente. Dat is gemakkelijker gezongen dan dat het waar is. Maar het wordt waar als we onze kwetsbare levens bij elkaar brengen en samen bidden om de geestkracht en nabijheid van God. Als we elkaar het verhaal vertellen van dit vluchtelin-

genkind samen met verhalen van kinderen op de vlucht nu, kunnen we moed vatten. Welkom om op kerstavond 24 december in de Tuindorpkerk om op verhaal te komen. Bas van den Berg voorganger Viering in de Tuindorpkerk, professor Suringarlaan 1 Aanvang 21.00 uur.

In januari (op de 11de) en in maart (14de) zijn er weer leerhuisavonden van de werkgroep Kerk en Israël in Utrecht. De locatie is evenals met de start van het seizoen in september het geval was, de Majellakerk aan de Thomas à Kempisweg 3. Er is gratis parkeren bij de kerk, die bovendien met tal van buslijnen bereikbaar is. Korte terugblik op de reeds georganiseerde activiteiten van de werkgroep Kerk en Israël: introductieavond op 14 september, herdenking in de lutherse kerk op 8 november en medio november was er een leerhuisavond over Feesten in huis en sjoel. Ook was de onthulling op 29 oktober van het Joodse monument met de namen van alle in de oorlog weggevoerde Joden een belangrijk moment voor de werkgroep Kerk en Israël in de stad. Op 11 januari en 14 maart zijn dus de volgende leerhuisavonden en op 8 mei is de Avondwake waarin de Shoah zal worden herdacht.

Händels Messiah instuderen ...en uitvoeren in één dag terende arrangementen gemaakt voor allerlei toetsinstrumenten, ondersteund door een contrabas en viool. Het geld dat we uitsparen voor het orkest besteden we aan de professionals die de zangers in het publiekskoor steunen. Ook zorgen we voor schitterende solisten zoals countertenor Niec van der Meulen en de sopranen Ingrid Nugteren en Anouk van Laake.

Op zaterdag 12 december wordt in de Pieterskerk door vijftig amateurzangers en negen professionele zangers het eerste deel van Händel’s Messiah ingestudeerd en ‘s avonds uitgevoerd. Initiatiefnemer Theo van Willigenburg, voorzitter van Città della Musica Utrecht (muziek in de Utrechtse binnenstadskerken), legt uit wat er gaat gebeuren en hoe je mee kunt doen.

“De Messiah is het meest bekende oratorium van Georg Friedrich Händel. In de tijd voor de Kerst wordt het eerste deel honderden keren uitgevoerd. Voor veel mensen is het méér dan een concert, het is een belevenis. Toch is het zo dat als je niet alleen luistert, maar ook zelf meezingt je de muziek vele malen intenser beleeft. De meeste liefhebbers hebben echter niet de gelegenheid een jaar te repeteren of zelfs maar drie zaterdagen vrij te maken, zoals bij veel meezing-concerten. Daarom hebben we een formule bedacht waardoor vijftig zangers de gelegenheid krijgen om de

bekendste koralen uit het oratorium mee te zingen zoals het beroemde O thou that tellest good tidings to Zion, And the Glory of the Lord en For unto us a child is born. En bij het beroemde Hallelujakoor wordt ook het publiek ingeschakeld! De vijftig deelnemende zangers worden ondersteund door jonge zangstudenten en professionele zangers, die ook de aria’s voor hun rekening nemen. Het geheel wordt gecoacht door de dirigenten Daniël Rouwkema, Hanna Rijken en Jurriaan Grootes. Begeleiding Heel bijzonder is de begeleiding. De orkestpartijen zijn bewerkt voor twee concertharmoniums, kistorgel, kabinetorgel en grootorgel door het bekende organistenduo Euwe en Sybolt de Jong.

“Daar hoorden zij engelen zingen!”. Zo luidt het thema van de volkskerstzang in Overvecht, op zaterdagmiddag 19 december om 16.00 uur. De volkskerstzang, zoals elk jaar georganiseerd door de Vrije Evangelische Gemeente, is in de Jeruëlkapel aan de Ivoordreef. Jong en oud zijn welkom op de zangbijeenkomst, waaraan het Christelijk Regionaal Mannenkoor Deo Datus zijn medewerking verleent. Het programma bestaat uit samenzang van traditionele kerstliederen en een optreden van het koor. Verbindende teksten zorgen voor een echt kerstgevoel. De toegang is gratis en iedereen is van harte welkom op dit zanguur in de wijk Overvecht.

Joods leerhuis in januari en maart

Het geboorteverhaal uit het evangelie van Matteüs vertelt over de geboorte van een bijzonder kind, Jezus. Dit kind brengt licht in de wereld. Dit kind maakt het mogelijk dat er echt een lente komt na de winter. Jezus zelf is een kind op de vlucht, samen met zijn vader Jozef en zijn moeder Maria moeten ze uitwijken naar Egypte vluchten omdat Jezus wordt gezocht door koning Herodes. In Egypte worden ze opgevangen en vinden ze on-

* Organistenduo Euwe en Sybolt de Jong.

Theo van Willigenburg

Volkskerstzang in de Jeruëlkapel

* Anouk van Laake is een van de vocalisten bij de uitvoering van de Messiah in de Pieterskerk. Zij ontvingen veel lof voor hun cd-serie ‘Bach-vierhandig’, waarbij ze cantates hebben bewerkt voor orgel. Nu hebben ze schit-

Aanmelden voor het publiekskoor kan nog bij de Stichting Citta della Musica: stuur een mail naar cittadellamusicautrecht@ gmail.com of bel met 06-3 91 2948 (Theo van Willigenburg). De kosten voor de hele dag (inclusief concert) bedragen 35 euro, (U-pas 20 euro, tot 18 jaar gratis). Deelnemers ontvangen nadere informatie, een speciaal samengestelde partituur en twee vrijkaarten voor het concert. Het concert op 12 december om 20.00 uur is voor jongeren tot 18 jaar gratis, anderen betalen vijftien euro (65+ en U-pas een tientje).

Tegoedbon tientje voor allerarmsten Emmaus Domstad heeft aan de deelnemers van de voedselbanken in Overvecht, Lombok en Parkwijk tegoedbonnen gegeven. Deze bonnen met een tegoed van tien euro per gezinslid worden verstrekt in het kader van de nationale armoedeweek en de manifestatie ‘rijk door delen’. Emmaus Domstad is lid van de Armoede alliantie in Utrecht en van daaruit betrokken op de bestrijding van armoede in de stad Utrecht. De stichting heeft vestigingen in Parkwijk, Overvecht en Lombok. Zij maakt deel uit van de internationale Emmaus beweging. Deze beweging die nu bijna zestig jaar in Nederland actief is, is gericht op het bestrijden van armoede en de oorzaken daarvan. Dat doet zij deels door het bieden van onderdak en werk aan daklozen in een woonwerkgemeenschap in Parkwijk. Twee werkprojecten, kringloopwinkels, in Overvecht en Lombok bieden werkervaring en een zinvolle dagbesteding aan mensen die ver van de arbeidsmarkt verwijderd staan. Emmaus Domstad heeft het nauwe contacten met verschillende hulporganisaties in Utrecht. In samenwerking met deze organisaties wordt hulp en steun verleend aan mensen die het hoofd niet of nauwelijks meer boven water kunnen houden.

in de stad Weihnachts­oratorium in Wilhelminakerk

DECEMBER 2015

Advent- en kerstcantates in de Nicolaïkerk Steven Slappendel

* Dirigent Gilles Michels. Op zondag 20 december zal er een heel bijzondere dienst zijn in de Wilhelminakerk: een projectkoor en orkest Collegium Musicum Traiectum (allemaal jonge musici) voeren tijdens de dienst de eerste cantate uit het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach uit (‘Jauchtzet, frohlocket’). Later die dag zullen zij het gehele oratorium uitvoeren in de Nicolaïkerk, waar de muziek wordt ingebed in een (korte) dienst van de vierde adventszondag.

* Solist Michiel Meijer. Het Collegium Musicum Traiectum wordt begeleid door professionele musici. Gilles Michels zal het uiteindelijke concert dirigeren, Michiel Meijer begeleidt het koor en de solisten en zal zelf ook als solist optreden tijdens het concert. Paulien Kostense begeleidt het orkest en zal tevens een deel van het concert dirigeren.

De opmaat voor de Adventstijd in de Nicolaïkerk is op zaterdag 28 november, 20.15 uur, met een NicolaiConcert uitgevoerd door het Kamerkoor en orkest Ars Musica onder leiding van Patrick van der Linden, Berry van Berkum en Ko Zwanenburg, orgel. Onder de titel ‘Bach voor en Bach na’ maken we op de oudejaarsdag van het kerkelijke jaar de stap naar Advent en Kerst met orgelwerken, cantates en motetten van de familie Bach. Het gaat van ‘Wachet auf, ruft uns die Stimme’ naar ‘Nun komm der Heiden Heiland’ (BWV 61, 62 en 659). Meer informatie en bestellen van kaarten via www.nicolaiconcerten.nl. Op zondag 29 november, eerste Advent, klinkt in de morgendienst om 10.00 uur de cantate ‘Schwingt freudig euch empor’ (BWV 36) van Johann Sebastian Bach (1685-1750). Bach schreef deze cantate voor de eerste zondag van de Advent, 2 december 1731. De adventsperiode werd in die tijd in Leipzig gezien als een tijd van boete en inkeer. Dit hield in dat er op de Adventszondagen geen grootse concertante kerkmuziek ten gehore werd gebracht. De eerste adventszondag vormde hierop echter een uitzondering. Bach schreef in totaal drie cantates voor deze zondag. Opvallend is hoe Bach in cantate 36 het bekende Adventslied ‘Nun komm der Heiden Heiland’ in verschillende delen heeft opgenomen. Aan het eind van het eerste deel van de cantate klinkt

* Kerstnachtdienst met de Cappella di San Nicolaï in 2014 (foto Steven Slappendel). deel van de eerste cantate van het Weihnachtoratorium BWV 248 uit 1734: ‘Jauchzet frohlocket, auf preiset die Tage’. Kerstmorgen vrijdag 25 december, 10.00 uur, is er een feestelijke dienst met een Kerstspel door de kinderen van de kindernevendienst, de organisten Berry van Berkum en Ko Zwanenburg en met medewerking van Carl Daleboudt, trompet, en Susanna Edixhoven, fluit.

ook nog een couplet van het bekende koraal ‘Wie schön leuchtet der Morgenstern’. Cantate 36 sluit net als de andere adventscantates aan bij het evangelie van deze zondag: Mattheüs 21: 1-9, het verhaal van Jezus’ intocht in Jeruzalem. Het thema van de cantate is het blij uitzien naar de komst van Christus in ons leven. De tekstdichter, waarschijnlijk Christian Friederich Heinrici, alias Picander, gebruikt daarvoor het beeld van de Bruid (de gemeente) die verlangend uitziet naar de komst van de Bruidegom (Christus). Dit was voor Bach een reden om de muziek te laten swingen. Zondag 20 december, 15.00 uur, worden de eerste drie cantates van het Weihnachtsoratorium van Bach uitgevoerd door het Collegium Musicum onder leiding van Gilles Michels. Collegium Musicum is één van de grootste en oudste studenten koor- en or-

kestverenigingen van Nederland (info: www.collegiummusicum.nl). Kerstnachtdienst In de Kerstnachtdienst op donderdag 24 december, 22.00 uur, klinkt de Weihnachtscantate ‘Unser Mund sei voll Lachens’ (BWV 110) van Bach. Deze cantate geschreven voor de Eerste Kerstdag van 1725 werd uitgevoerd tijdens de Kerstochtenddienst in de Nicolaïkirche en tijdens de Vesper in de Thomaskirche in Leipzig. Het was voor Bach het derde jaar dat hij als cantor daar werkzaam was. Deze feestelijke cantate heeft een grote bezetting. Bach grijpt in het openingskoor van de cantate terug op de Ouverture uit zijn Vierde Orkestsuite. ‘Unser Mund sei voll Lachens’ is een grote lofzang op de daden van God en natuurlijk vooral een lofzang op zijn menswording in de persoon van Jezus. Aan het einde van de dienst klinkt het eerste

Concert Op tweede Kerstdag, 26 december, 12.00 uur is er een kerstconcert in de Nicolaïkerk met het Borodin Oktet, Copper & Zink - Historisch Brass Ensemble en Klaas-Jan de Groot, orgel. Tijdens dit kerstconcert wordt verteld over de vele Cantiones Natalitiae (geboorteliederen) die in de Gouden Eeuw in Zuid-Nederland zijn gecomponeerd en die de basis vormen voor de rijke schat aan Nederlandse kerstliedjes. De belangrijkste composities worden op authentieke wijze uitgevoerd (inclusief de komische mini-toneelstukjes) en in tekst en beeld wordt geïntroduceerd het publiek in de tijd en omgeving waarin ze ontstonden: de Nederlandse Gouden Eeuw. Er is gelegenheid om de bekendste liederen zelf ook mee te zingen. Toegang tien euro, kinderen jonger dan 16 jaar gratis. De cantates in de kerkdiensten worden uitgevoerd door Cappella di San Nicolaï, vocale solisten en de Nicolaïcantorij onder leiding van Ko Zwanenburg en Berry van Berkum, orgel. Meer informatie over de kerkdiensten staat bij het wijkbericht en op de site www.nicolaikerk.nl.

Wondere wereld

* Orkestlid Paulien Kostense. Iedereen is welkom bij deze feestelijke adventsviering om 10 uur in de Wilhelminakerk, Hobbemastraat 35 (hoek Paulus Potterstraat).

Het plein is gevuld met ouders en kinderen. Een jongetje doet verwoede pogingen om op een éénwieler te fietsen, kinderen lopen rond met enorme ballonnen, en overal ontwaar ik miniklaasjes en pietjes.

Adventsconcert Byzantijns koor Het Utrechts Byzantijns Koor geeft zondag 29 november een concert in de St. Martinuskerk te Doorn met als thema: de Advent. Zowel liturgische als profane gezangen worden ten gehore gebracht. Het concert begint om 15.00 uur, de zaal gaat een uur tevoren open. Reserveren van toegangskaarten kan telefonisch: 0343412148 ter attentie van Ans Damen of via e-mail: Ans@ Martinus-Doorn-Langbroek. nl. Meer informatie staat op: www.parochie-sintmaarten. nl/martinusconcerten. Informatie over het Utrechts Byzantijns Koor staat op: www. utrechtsbyzantijnskoor.nl. Het is niet mogelijk om via het Utrechts Byzantijns koor  te reserveren, alleen via voornoemd secretariaat. Kaarten zijn tevens verkrijgbaar bij de ingang van de kerk vanaf 14.00 uur.

11

Wieke de Wolff, straatpastor Op weg naar de maandelijkse viering met onze vrienden van de straat in de Domkerk stuit ik op een menigte. Waarom zijn al die mensen op de been? Dan zie ik boven de menigte uit Pieten in bakkerskleding lachen en zwaaien. Pieten op stelten – natuurlijk, Sinterklaas is in aantocht! Met enige moeite omzeil ik de massa, om via een kruip-doorsluip-door-route het Domplein te bereiken..

De Domkerk blijkt een oase van rust. Vaag klinkt wat muziek van het Pietenorkest door, in het schemerdonker zie ik de rode mantel van een klein klaasje dat op de schouders van zijn vader zit. Mijn collega, één van onze vrienden en ik zetten samen in het Noordertransept de spullen voor de viering klaar: een viertafel met kaarsjes, een opengeslagen bijbel, een kom water. De koffie wordt gebracht en onze vrienden druppelen binnen. Ik ga op weg naar het Catharijnehuis om te kijken of er nog mensen mee willen vieren. Andermaal worstel ik me door de massa op het plein, langs de beveiliging. De muziek klinkt luider, Sinterklaas is er bijna. In het Catharijnehuis tref ik een alleenstaande moeder die graag mee komt vieren. Haar dochtertje is vandaag jarig – ze wil naar naar de kerk om voor haar te bidden. Er is nog iemand die komen zal – hij

gaat op eigen gelegenheid. Een oudere vrouw komt mogelijk ook. Met moeder ga ik terug. Sinter­klaas is gearriveerd, hij vertelt net dat hij vannacht in het Academiegebouw zal slapen. Moeder en ik slalommen tussen de mensen door en bereiken de Domkerk net op tijd. Het wordt een goede viering – we bidden voor de slachtoffers van de aanslagen in Parijs. We horen over de weduwe die al wat ze had aan God gaf (twee koperen muntjes). Op de begroting stelt het niets voor – toch heeft zij meer gegeven dan de rijken die grote sommen geld schonken, zegt Jezus. We branden kaarsen, wensen elkaar vrede toe, vragen zingend of God met een licht voor ons uit wil gaan. De oudere vrouw zie ik niet. Maandagochtend in de Jacobikerk. Bij het ochtendgebed voorafgaand aan de inloop ontsteken we kaarsjes aan de ‘huispaaskaars’ voor de slachtoffers en zingen we samen: Dans nos obscurités, allume le feu qui ne s’éteint jamais... (wanneer het duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft). De aanslagen houden de gemoederen flink bezig. “Ik wilde naar de kerk gaan, maar ik durfde

VAN DE STRAAT niet”, vertelt de oudere vrouw. “Al die mensen op het Domplein, een perfecte gelegenheid voor…” We beamen het. Voor iemand die veel slachtoffers zou willen maken was het inderdaad een perfecte gelegenheid geweest. Toch was het er gemoedelijk en gezellig. De Pieten hadden vrolijke muziek gemaakt, Sinterklaas had iedereen op keuvelende toon toegesproken, kleurige ballonnen hadden door de lucht gedeind. Vlak voor twaalven horen we de klokken luiden. Om 12.00 uur zijn we een minuut stil. Met gemengde gevoelens fiets ik naar huis. Hoe dicht liggen ze bij elkaar: gezelligheid en angst, vrede en terreur. De beelden van vrolijke ballonnen, spelende kinderen, mensen die elkaar de vredegroet brengen en brandende kaarsjes winnen het van schietende en schreeuwende mensen. Ze vormen een lichtend vuur dat nooit meer dooft. Jamais.

12

kerst

DECEMBER 2015

Advent en Kerst in de Marcuskerk

Anne-Marie Rutgers ‘De Herberg’ is het thema van dit kerstnummer van Kerk in de Stad. Dat sluit heel mooi aan bij het maandthema in de Marcuskerk ’het opnemen van vreemdelingen’ (één van de zeven werken van barmhartigheid). En bij het thema van het adventsproject ‘Hoe laat is het?’. Mooie thema’s voor de decembermaand, maar met de stromen vluchtelingen in Europa, in Nederland en hier in Utrecht is het geen verhaal meer, maar de werkelijkheid van vandaag. Hoe kijken wij aan tegen en gaan wij om met de vreemdeling in onze poorten? In de verhalen die we deze weken lezen is het ‘de tijd van koning Herodes’ en ‘de tijd van keizer Augustus’. Maar is het wel echt ‘hun’ tijd? En is het wel de tijd van de machthebbers van vandaag, die mensen uit hun huis

verjagen op weg naar een onzekere toekomst? Of is het tijd voor iets anders? Mogen we, samen met de vluchtelingen, uitkijken naar en werken aan een andere wereld? Zondag 29 november, eerste Advent, begint het nieuwe kerkelijk jaar. De eerste kaars wordt aangestoken als teken dat we op weg zijn naar het Kerstfeest. We beginnen met het adventsproject: ‘Hoe laat is het?’ ’s Middags is er een vesper bij het begin van Advent in de Marcuskerk. De voorganger is ds Harry Zeldenrust en medewerking wordt verleend door de Marcuscantorij onder leiding van Karel Demoet. Het thema van de vesper is: Gods Zoon wordt mens. In het psalmengebed wordt psalm 89a gezongen De lezing is Filippenzen 2: 1-11. Tijdens de vesper klinkt onder andere het Magnificat uit The Short Service van Thomas Tallis (1505-1585). De vesper begint om 17.00 uur.

Kinderen De kerstvieringen beginnen op Kerstavond, 24 december, met het kinderkerstfeest. Komen we er vanavond achter wiens tijd het nu eigenlijk is? Met medewerking van kinderen uit Marcus- en Nicolaiwijk, Bram van Oort, orgel en Karel Demoet, vleugel. Voorganger is Marieke Sillevis Smitt. De viering begint om 19.00 uur. Tijdens dit kinderkerstfeest start de sponsoractie: ‘Nacht zonder dak’, ten behoeve van projecten voor straatkinderen in India, Bolivia en Kenia (Stichting Tear) De kerstnachtdienst begint om 22.00 uur. Voorganger is ds Hans Koops, organist is Bram van Oort en medewerking wordt verleend door de Marcuscantorij en een instrumentaal ensemble onder leiding van Karel Demoet. Tijdens de dienst klinken, naast bekende kerstliederen, delen uit de ‘Messe de Minuit’ (Middernachtsmis) van Marc Antoine Charpentier (16341727). Van de elf vocale missen

die Marc Antoine Charpentier heeft geschreven, is dit de meest populaire maar ook de minst begrepen mis. Charpentier gebruikte kerst-volksliedjes, die zelfs teruggaan tot in de middeleeuwen. De kerstochtendviering is op 25 december om 10.00 uur in de Marcuskerk. Voorganger is ds Hans Koops, het orgel wordt bespeeld door Bob van der Linde en medewerking wordt verleend door de Marcuscantorij onder leiding van Karel Demoet. Vandaag wordt het project ‘Hoe laat is het?’ afgesloten. De psalm van de kerstochtend is psalm 98, en voorafgaand aan Kerstliederen mag het Gloria weer klinken. Het maandthema wordt afgesloten met een tentoonstelling van Kerststallen ‘Geen plaats in de Herberg?’ (Marcuskerk 1-6 januari 2016). Dat wij als wijk, als stad en als land een open en gastvrije herberg mogen zijn.

* Kinderkerstfeest in de Marcuskerk vorig jaar (foto’s Jolanda van den Hoven).

Festival of Lessons and Carols in de Jacobikerk Joost van Beek Op vrijdag 18 december voert kamerkoor Cantiago in de Jacobikerk het jaarlijkse ‘Festival of Lessons and Carols’ uit. Wat in 2011 begon als een eenmalig evenement, bleek zodanig aan te slaan dat het Festival dit jaar zijn eerste lustrum beleeft. Tijdens het Festival wordt volgens Engelse traditie het verhaal van de val van de mensheid, de belofte van de Messias en de geboorte van Jezus verteld via negen korte Bijbellezingen uit Genesis, de Profeten en de Evangeliën. De lezingen worden afgewisseld met sfeervolle koormuziek. Als rode draad fungeren dit jaar de Quatre motets pour le temps de Noël van Francis Poulenc. Deze vier juweeltjes ontstonden in 1951-1952 en vertellen globaal het kerstverhaal. O magnum mysterium bezingt het grote mysterie * Cantiago.

van de menswording van Christus. In Quem vidistis pastores komen de herders in beeld; Videntes stellam gaat over de drie wijzen die, geleid door de ster van Betlehem, het goddelijk kind hun geschenken aanbieden. Hodie Christus natus est sluit de cyclus feestelijk af. Verder klinkt muziek van onder meer Herbert Howells en Philip Stopford. Naast koormuziek staat uiteraard ook weer samenzang van bekende kerstliederen op het programma. Organist Rienk Bakker begeleidt de koor- en samenzang en speelt tevens enkele solostukken. De muzikale leiding is in handen van dirigent Herman Mussche. De avond begint om 20.00 uur, de deuren van de kerk gaan om 19.30 uur open. De toegang is gratis, wel wordt van de bezoekers een vrije gift gevraagd ter dekking van de gemaakte kosten. Na het concert is er gelegenheid om elkaar onder het genot van een drankje te ontmoeten. Cantiago verwelkomt u graag op 18 december in de Jacobikerk!

in de stad

Wil Arts Van 29 november tot 7 januari is in de Domkerk de expositie ‘De vluchtelingen’ van kunstenares Aafke Steenhuis te zien.

DECEMBER 2015

13

Expositie in de Domkerk: De Vluchtelingen Vleerkast’ gemaakt. Dat is een kast met achtergebleven coconnetjes, lege hulzen. Met dat idee ging ik verder aan de slag.”

Het publiek dat de Zomer Expo in het Haagse Gemeente­ museum bezocht, was het bij grote meerderheid eens over de toekenning van de publieksprijs aan Aafke Steenhuis. Ook leden van de tentoonstellingscommissie van de Dom vertelden getroffen te zijn door het werk. Dat leidde tot de uitnodiging aan Aafke Steenhuis haar werk De Vluchtelingen te exposeren in de Domkerk, vanaf de eerste zondag van Advent (29 november) tot Driekoningen. De tentoonstelling wordt geopend op zondag 29 november om 12.45 uur.

IJzerdraad “Ik maakte figuren van ijzerdraad in verschillende houdingen, bedekt met klei voor het volume. Ik haalde de mens eruit, de buitenkant bleef achter. Vijf, tien, twintig - tot een groep van veertig. Een eindeloze groep figuren die je niet in één oogopslag kunt vatten. Het oogt als een rij waar de mens zelf uitgehaald is. De emotie bleef. Het afgelopen jaar is het vluchtelingenprobleem steeds groter geworden. Vergaten we hierbij niet de mens?’ Een interview met Aafke Steenhuis staat op de website bkkc.nl, contact met Aafke kan via het mailadres [email protected], wat tevens verwijst naar haar website.

In een interview met het Brabants Kenniscentrum voor Kunst en Cultuur zegt Aafke Steenhuis: “Op een moment kwam alles samen. Ik las het boek van Tommy Wieringa: ‘Dit zijn de namen’. Ik zag een foto in de krant van bootvluchtelingen en ik las een zinnetje: ‘Vreemdelingen op zoek naar asiel hebben meestal niets anders bij zich dan hun verhaal’. Eerder had ik al ‘De

Auteur is lid van de tentoonstellingscommissie Domkerk. * Werk van Aafke Steenhuis.

EXPOSITIE HARBERT BOOIJ IN DE TUINDORPKERK

Alle leven heeft verbeelding nodig drukwekkend symbool voor de schoonheid van het vergankelijke. Zou het leven mooi zijn als we altijd jong bleven?” Hij heeft zich het afgelopen jaar intensief bezig gehouden met de verbeelding van Hooglied. Door het zoeken naar beelden bij dat lied en bij dat thema werd hij op tal van onverwachte momenten geconfronteerd met de gedachte: Dat is eigenlijk ook een vorm van liefdesverlangen; ook een variant op Hooglied.

Sjouke Sytema Van 29 november tot 2 februari 2016 hangt er werk van Harbert Booij (1952) in de Tuindorpkerk. Harbert Booij is theoloog, kunstenaar en docent. De schilderijen zijn verbeeldingen van bijbelse verhalen en thema’s. Volgens de kunstenaar zijn kunst en religie partners van elkaar wanneer ze streven naar en geloven in een andere werkelijkheid, een verdieping van de werkelijkheid, als ze met creativiteit werken aan vernieuwing van het bestaan, aan vernieuwing van individu en samenleving en als zij de fantasie en het geloof in de toekomst overeind houden. Booij: “Het probleem is tegenwoordig dat de kunstenaars door de kerk niet meer of veel te karig betrokken worden bij het verbeelden van de kerkelijke boodschap. De kerkelijke boodschap is ook nogal keurig geworden, burgerlijk. Keuriger dan de profeten en vermoedelijk ook Jezus waren.” Volgens Booij willen veel kunstenaars het keurige op de proef stellen. Hij betreurt het dat de kerk soms zo negatief was over kunstenaars die nog bereid waren zich in te zetten voor kerkelijke kunst. Toch ziet hij ook wel goede initiatieven van kerken, ook in Nederland. Duitsland Booij: “In Duitsland zie ik echter wel meer inzet en sterker werk. De kunstenaars overleggen daar ook intensief met de kerkelijke opdrachtgever. Daar worden de belangrijkste kunstenaars uitgenodigd om werk voor de kerk te maken.” Hij refereert onder andere aan de oude Keulse kerken die geactualiseerd zijn door moderne kunst. Volgens hem blijft in Nederland de aandacht voor kunst meestal beperkt tot korte tentoonstellingen. Er wordt niet echt in geïnvesteerd. Booij is van mening dat kerken de beste musici, de beste dichters en de beste kunstenaars nodig hebben. Hij betreurt het dat men er maar weinig geld voor overheeft. “Zo verliest de kerk haar karakter van zinnebeeldig vertolken van de bijbelse boodschap.

Hoe moeten we in de kerk naar kunst kijken? De kunstenaar is vooral erg benieuwd naar de manier waarop ze door kerkleden geïnterpreteerd wordt en in het bijzonder hoe ze ingebed wordt in de context van het geloof en van de kerkelijke gemeenschap. Hij probeert iets uit de Bijbelse traditie te versterken en te verbijzonderen, zodat het weer als iets nieuws wordt gezien. Als hijzelf naar kunst van anderen kijkt, zijn belangrijke vragen voor hem dikwijls: komt hier iets op scherp te staan? Is dit meer dan het gewone? Laat de kunstenaar voldoende aan mijn fantasie over en prikkelt zij/hij mijn verbeelding? Er ontstaat iets unieks als hij met zijn vragen eigenlijk niet meer uit de voeten kan en er dan iets gebeurt dat verder gaat dan zijn bevraging. Dan ontstaat er het stil-worden, de verwondering, de ‘verslagenheid’ in de zin van je zelfverzekerde stuk kwijtraken. Volgens de kunstenaar maakt verbeelding de mens bewuster van zijn werkelijkheid. Verbeelding is de kern van leven, niet alleen van mensen die dat als kunstenaar doen. Harbert Booij: “Alle leven heeft verbeelding nodig. Laten we die dan overeind houden waar het maar kan!” * Harbert Booij, Gebed van Sadrach, Mesach en Abednego, een schilderij van Hasrbert Booij. Religie en kunst lijken op elkaar als het gaat om de worsteling met de zingeving: Echte kunst is een voortdurende strijd, allereerst en vooral met jezelf. Mooie dingen maken is niet zo moeilijk, maar betekenisvolle werken maken dat is elke keer weer een enorme opgave. Echte godsdienstigheid is op een soortgelijke manier een strijd”

Existentieel In zijn kunst is Booij bezig met existentiële thema’s, onderwerpen die de basis van het leven aanroeren. Volgens hem hoeft dat helemaal niet in hoogdravende onderwerpen uitgebeeld te worden. Een stilleven kan ook enorme eenzaamheid of verstilling of juist feestelijkheid oproepen. Booij: “Mijn achtertuin is momenteel in de herfsttinten een in-

Opening De expositie wordt geopend op zondag 29 november in een dienst, geleid door Ineke van Keulen. Een half uur voorafgaand, van 09.30 tot 10.00 uur, is er gelegenheid het werk te bekijken. Na de dienst om ongeveer 11.15 uur kan men de kunstenaar ontmoeten en hem vragen stellen. Zowel voor als na de dienst is er koffie/thee in de kerk. Donderdag 28 januari houdt de kunstenaar een lezing in Huis in de Wijk, van 20.00 tot 22.00 uur. Het thema zal zijn: De weg van waarnemen naar betekenis.

14

kerst

DECEMBER 2015

JOODS MONUMENT IN UTRECHT STAAT NA 70 JAAR

‘Gedenken is de ademhaling van de ziel’ Sietske Gerritsen “Gedenken is de ademhaling van de ziel.” Dit zei Wim Rietkerk, voorzitter van de Stichting Joods Monument Utrecht bij de onthulling op 29 oktober van het Joodse monument bij het Spoorwegmuseum aan de Johan van Oldenbarneveltstraat. Jarenlang heeft de stichting ervoor geijverd, dat zeventig jaar na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog dit monument er zou komen op de plek, vanwaar 1.239 Utrechtse Joden met de trein de dood ingevoerd werden. Het monument van de kunstenaar Amiran Djanashvili bestaat uit een zeven meter lange muur van Jeruzalemsteen, waarin hun * Onthulling van het monument, waar Utrecht zeven decennia op moest wachten... (foto’s John Haakmat).

1.239 namen gebeiteld zijn, en een sjofar. De onthulling werd gedaan door burgemeester Jan van Zanen. In het weekeinde na de onthulling legden veel mensen steentjes en bloemen bij het monument. Tegelijkertijd met het monument werd ook de website www.joodsmonumentutrecht. nl gelanceerd met informatie, achtergronden en foto’s van de slachtoffers.

schrift. Onlangs besteedde dagblad AD/UN twee keer ruim aandacht aan de voorbereidingen door enkele uitgebreide interviews met eerst Rudi Querido van de Joodse gemeenschap en later met Amiran Danashvili, de beeldhouwer en ontwerper van het monument.

Media over onthulling Joods monument Diverse media hebben veel aandacht aan de onthulling besteed, zoals Nieuwsuur op de dag van de plechtigheid, in de tv-uitzending van 22.00 uur, RTV Utrecht in de tv-uitzending van 23.00 uur en GrootNieuwsRadio in de radio-uitzending van de volgende ochtend vanaf 8.15 uur. Dagblad Trouw heeft er een hele pagina aan gewijd. Het Nederlands Dagblad bracht op pagina twee een mooie foto met uitgebreid bij-

MOSLIMS, MAAR OOK JODEN UIT SPANJE VERDREVEN

De niet vergeten ramp van 1492 steun die hij van Joden gekregen had, ondanks zijn eigen Joodse overgrootmoeder, ze moesten weg, vond Ferdinand.

Wybrand Ganzevoort Het is een belangrijk jaar voor Spanje. Niet eens omdat Columbus naar Amerika vaart, veeleer omdat Granada valt en daarmee de Reconquista, de herovering van Spanje door de christenen, voltooid is. En de Joden worden verdreven.

* Kopie van het Alhambra, oftewel het Verdrijvingsedict waarmee een einde kwam aan de aanwezigheid van Joden (en moslims) in Spanje.

Zeven eeuwen lang hadden de Moren – moslims uit Marokko – de macht gehad in Spanje, maar langzamerhand was die macht afgebrokkeld. In de vijftiende eeuw was alleen het emiraat van Granada er nog van over, en in januari 1492 viel dat ook. Een belangrijke overwinning voor Ferdinand en Isabella, vorsten met een duidelijk doel: de eenheid van Spanje. Daarbij hoorde ook de religieuze eenheid: voor Joden en moslims was er geen plaats meer. Ondanks de belangrijke

‘Bekeerd’ De stemming tegen de Joden was al een hele tijd grimmig, veel Joden waren al onder dwang ‘bekeerd’ en de Inquisitie was in 1478 opgericht om hen te controleren. Daarmee werd ook de schatkist geholpen: als conversos, ‘nieuwe christenen’, veroordeeld werden omdat ze aan Joodse gebruiken vasthielden, dan werden hun goederen verbeurd verklaard. Het einde kwam in juli 1492: alle Joden moesten zich bekeren of verdwijnen. Geld en goederen mochten ze niet meenemen. Wie kon, vluchtte. Velen gingen naar Portugal of Marokko, naar een van de Italiaanse steden, of naar het Ottomaanse rijk: naar de Dalmatische kust of naar Griekenland (Thessaloniki). In 1497 moesten de Joden in Portugal ook

kiezen: zich bekeren of verdwijnen. Een deel van deze Joden kwam in Antwerpen en later in Amsterdam terecht.Voor de Moren in Spanje viel het doek tien jaar na de uitdrijving van de Joden. Heiligverklaring Tegenwoordig heeft men in Spanje en Portugal oog voor de Joodse bijdrage in de geschiedenis en voor deze zwarte bladzijde. Een recente wet maakt het afstammelingen van toen gevluchte Joden mogelijk het Spaanse burgerrecht te verkrijgen, zoals dat eerder al in Portugal mogelijk gemaakt is. Maar de zaak raakt ook aan actuele politieke spanningen: er is al vele jaren een beweging gaande om Ferdinand en Isabella heilig te verklaren vanwege hun verdienste voor de RoomsKatholieke kerk. Het is duidelijk dat de Joodse gemeenschap in Spanje daar niet enthousiast over is. Ze zijn de ramp van 1492 nog niet vergeten.

Stad ontwikkelt visie voor behoud religieus erfgoed In het decembernummer van 2014 publiceerde Kerk in de Stad het artikel ‘CDA luidt de noodklok’ van gemeenteraadslid Bert-Jan Brussaard. Naar aanleiding van dreigende sluiting van Utrechtse kerkgebouwen diende het CDA-Utrecht een motie in voor het opstellen van een kerkenvisie in de stad. Deze motie is nu met brede steun aangenomen door de Utrechtse raad. In de Utrechtse gemeenteraad is een motie van het CDA aangenomen, die het stadsbestuur opdraagt een Utrechtse visie voor religieus erfgoed te maken. Een plan voor het behoud van religieus erfgoed in de stad. Omdat kerkgebouwen steeds minder bezoekers trekken, kampen de gebouwen met exploitatieproblemen en leegstand.

Het CDA vindt het van groot belang dat het religieus erfgoed niet teloorgaat.    Utrecht is, door haar omvangrijk religieus erfgoed, tweede monumentenstad van Nederland. Of zij dit blijft, is onzeker omdat vele kerkgebouwen hun oorspronkelijke functie dreigen te verliezen.Volgens experts dreigt dat verlies voor zeventig procent van het religieus erfgoed. De kerkgebouwen krijgen minder bezoekers en hebben hoge onderhoudskosten. Veel kerkgebouwen kampen met exploitatieproblemen. Diverse experts waarschuwen voor leegstand en verval van de gebouwen in de toekomst, met sloop als gevolg.   Imagoschade Bert-Jan Brussaard (CDA): “Utrecht

is kerkenstad! Als we het verval van Utrechtse kerkgebouwen toelaten, leidt de stad imagoschade. Het is een groot verlies voor toekomstige generaties: verdwenen erfgoed komt nooit meer terug. Een eenduidige visie is daarom noodzakelijk.”   De nu toegezegde visie religieus erfgoed moet bijdragen aan een brede samenwerking tussen eigenaren, experts en vrijwillige betrokkenen. Brussaard: “De gemeente kan het religieus erfgoed van de stad beschermen en er promotie voor maken. Het is van belang dat de waarde van het religieus erfgoed en hoe de stad die behoudt, worden vastgelegd. Niet alleen gebouwen zelf, ook de inventaris als beeldhouwwerk en schilderkunst behoren tot het religieus erfgoed. “

* Bert-Jan Brussaard. Het CDA sluit niet uit dat sommige kerkgebouwen in de toekomst in de huidige functie niet kunnen blijven bestaan. Een nieuwe kerkgemeenschap kan het gebouw gaan gebruiken, maar de kerk kan evengoed een cultureel centrum of appartementencomplex worden. De Utrechtse Sint-Martinuskerk en de Metaal Kathedraal zijn daarvan mooie voorbeelden.

in de stad Marriage Course in de Jacobikerk De Jacobikerk organiseert regelmatig de Marriage Course, een programma van zeven avonden voor stellen die (langer of korter) getrouwd zijn. Nieuw dit jaar is dat je niet de hele cursus hoeft te volgen maar ook jullie favoriete thema kunt selecteren en een avond deelneemt. Op 17 december is het thema: Conflicten oplossen en op 21 januari ‘De kracht van vergeving’. Geïnteresseerd? Kijk op www.jacobikerk.nl.

DECEMBER 2015

15

Vijftig jaar Triumfatorkerk

Bidden met de Benen ‘Uitzicht, vergezicht en verwondering’. Dit is het thema van de spirituele wandeling Bidden met de Benen op zondag 13 december. De wandeling begint om 10.00 uur aan de Marco Pololaan. In het park Transwijk is tien jaar geleden een kunstwerk geplaatst dat het resultaat was van een project met een basisschool. Op de heuvel in het park maakte de kunstenaar Anook Visser vier met tegels beklede banken. Op de verticale delen zijn wolken te zien – de horizontale delen staan vol met kindertekeningen. Het thema voor het samenwerken met de kinderen was ‘Uitzicht, vergezicht en verwondering’. Dit thema leent zich heel goed voor een advents-oefening. Het wijst verschillende aspecten aan die bij ‘verwachting’ horen – en dat is de kern van de voorbereidingstijd op Kerstmis. Kom mee wandelen – Bij het kunstwerk staan we stil bij ‘de komst van onze Heer’ in onze wereld, in ons leven, steeds opnieuw... In het moment van verdiepen onderzoeken we het uitzicht en vergezicht dat het je geeft... Wie weet beleef je verwondering. Bidden met de benen op zondag start op 13 december vanuit Isola Rosa, Marco Pololaan 115-117 op Kanaleneiland. Verzamelen en aanvang om 10.00 uur. We beginnen met een kort bezinningsmoment. Daarna wandelen we ongeveer vijf kwartier, waarvan de eerste twintig minuten in stilte. Bij terugkeer is er koffie of thee. Besluit 12.00 uur.  Wees welkom! Meer informatie staat op facebook of op de website van de Wilhelminakerk(/nl). Mailen kan ook, naar: [email protected].

Anneke Fleurke Op 22 juli 1957 na besprekingen met de Hervormde Gemeente te Utrecht en de kerkenraad van de Gereformeerde kerk Utrecht-West werd besloten dat beide kerkgemeenschappen één kerk zouden bouwen in de wijk Kanaleneiland. Dit initiatief zouden we achteraf bezien een vroege voorloper van het Samenop-Weg proces van bijna vier decennia later mogen noemen.

Klokkentoren Op 6 juli 1965 werd de vlag op het hoogste punt van de klokkentoren gehesen. De klok in de Triumfatorkerk – met een gewicht van 340 kilo – draagt het opschrift: ‘Triumfatorkerk 1965’. Op 15 december 1965 vond de overdracht en ingebruikneming van de Triumfatorkerk plaats

in een feestelijke dienst waarin onder andere de plaatsing van de bijbel plaatsvond, aanvaarding van het doopvont en de toebereiding van de avondmaalstafel. Een moment van gedenken en bezinning. Vaak hoor ik wel eens: “Ach, het is maar een gebouw”. Maar het religieuze aspect van kerkgebouwen mag mijn inziens

niet verloren gaan. Momenten van rouw en trouw vreugde en verdriet. Van herinneringen en pijn. Het verleden en het heden maken deel uit van ons ‘zijn’. Vandaar een moment om stil te staan bij vijftig jaar Triumfatorkerk.

In december 1962 werd aan architect Leo de Jonge te Rotterdam opdracht gegeven voor het tweede complex, het eerste gebouw in dit project was de toenmalige Lucaskerk. Op 3 augustus 1964 werd de eerste paal geslagen en op 12 december van dat zelfde jaar werd de eerste steen gelegd en een herdenkingssteen onthuld. “Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde” (Matteüs 28: 18) zo luidt de tekst op de herdenkingssteen van de Triumfatorkerk, aangebracht aan de gevel rechts van de hoofdingang.

Ik ben ook maar een mens

Januarinummer verschijnt op 29 december Het januarinummer van Kerk in de Stad verschijnt op de valreep van dit kalenderjaar, op 29 december. Bij wijze van uitzondering wordt uw kerkblad dan op een dinsdag bezorgd, tegenover normaliter op vrijdag. Dat zou anders vanwege Nieuwjaarsdag pas op 8 januari zijn, vandaar dat is besloten tot een vroegere verspreiding. Kopij voor deze eerste editie van 2016 dient al op maandag 14 december binnen te zijn. Ook dit is vroeger dan ‘normaal’, wat heeft te maken met de drukgang die vanzelfsprekend niet op kerstavond kan plaatsvinden.

* Archieffoto’s van de ingebruikneming van de Triumfatorkerk, deze maand precies een halve eeuw geleden. De ‘kanselfoto’ is van de overdrachtsdienst op 15 december 1965.

Arnold Rietveld Volgens de Dikke van Dale is ‘een herberg een plaats waar reizigers, vreemdelingen tijdelijk onderdak en voedsel kunnen vinden’. Het werkwoord herbergen betekent weer ‘huisvesting of slaapgelegenheid’ bezorgen. Het is natuurlijk een heel actueel thema in het nieuws van vandaag. Maar in hoeverre heeft de gemiddelde koorzanger in Utrecht hiermee te maken? Iets wat dit een

klein beetje benadert heb ik zelf recent meegemaakt. Zo dacht ik jaren geleden dat ik eerst tot mijn pensioen moest wachten, voordat ik aan de maandagochtend repetities kon deelnemen van een koor in Utrecht. De kansen om er ooit bij te zingen schatte ik dus laag in. Ik ben wel eens gevraagd door iemand of ik ook bij dit koor zong. Ik maakte de flauwe grap dat ik een ‘nachtclubzanger’ was met een soort verongelijktheid: “Snap je niet dat ik met een fulltime baan geen tijd heb om overdag bij een koor te repeteren?” Veranderingen in mijn werksituatie bepaalden dat ik na jaren ineens wel beschikbaar was voor die repetities. Dat maakt een mens wel wat nederig. Na drie repetities bijgewoond te hebben, reageerden koorleden als vaste gasten in een herberg die na drie overnachtingen zich afvroegen of ik wel langer wilde blijven. Andere koorleden benaderden mij met de nieuwsgierigheid van vaste gasten in een herberg die wilden weten wat voor gast ik was. “Zo, u hebt wel het postuur van een bas”, merkte een koorlid bij kennismaking op. Ik antwoordde dat ik een tenor was. Het koorlid merkte

op dat hij geen tenoren kende met mijn postuur, behalve een beroemde Italiaanse tenor. Gelukkig kreeg ik ook andere reacties. Terwijl ik een partituur overhandigde aan mijn vriendin, merkte een koorlid op: “Is hij ook te huur?” Ik reageerde geamuseerd op deze opmerkingen, want als deze mensen niks gezegd zouden hebben dan zou de gelijkenis met een warme herberg zich niet aan mij opgedrongen hebben. Soms moet ik denken aan de Romeinse centurion Cornelius die in opdracht van een engel op zoek gaat naar de apostel Petrus. Als Cornelius kennismaakt met Petrus, knielt hij voor hem, maar Petrus zegt daarop: “Sta op! Ik ben ook maar een mens.” Petrus is door visioenen en Cornelius overtuigd geraakt dat zowel Joden als nietJoden door de heilige Geest geraakt kunnen worden. De heilige Geest manifesteert zich immers ook in Cornelius. Bij de werkgroep van het migrantenkerken koorfestival voegde zich onlangs een talentvolle jonge dame, die een hartstochtelijk betoog hield om nog meer mensen van diverse nationaliteiten en culturen te laten in-

ASJEMENOU spireren door de Heilige Geest. Haar betoog om meer samen te doen dan optredens van de afzonderlijke kerken vond ik vrij verfrissend. Ik vond het ook vrij verfrissend om een stukje mee te mogen werken aan een adventsdienst in de Triumfatorkerk voor de vluchtelingen op 15 december aanstaande: met gebeden in en gezangen in verschillende talen, waaronder Farsi. Eind november zullen vijfhonderd vluchtelingen in een voormalig school­­ gebouw te Kanaleneiland gehuisvest worden. Een goede herberg huisvest alle gasten. Er is plek voor de stamgast maar ook voor de vreemdeling. Misschien zijn wij zoals Petrus aanvankelijk geneigd om te denken vanuit onze eigen traditie en opvattingen en soms hebben wij een Cornelius nodig die ons laat zien dat wij dezelfde God aanbidden met de vanzelfsprekendheid als waarmee ieder mens lucht inademt.

16

kerst

DECEMBER 2015

AGENDA vrijdag 18 december 16.00 uur Josephkerk (Draaiweg 44), kleine viering met vrouwenschola 18.00 uur Holy Trinity Church, start lichtjestocht door Utrecht-Oost 20.00 uur Jacobikerk, Festival of Lessons and Carols door Cantiago

dagelijks (behalve zondag) 12.30 uur Domkerk, middaggebed elke maandag 7.00 uur Domkerk, ochtendgebed elke woensdag 17.30 Johannescentrum, Hanna’s herberg elke donderdag 8.30 Johannescentrum, ochtendgebed --zaterdag 28 november 15.30 uur Domkerk, Zaterdagmiddagmuziek met motetten voor de adventstijd 16.00 uur Pandhof Domkerk, adventsmarkt met luiding Domklokken 20.15 uur Nicolaïkerk, ‘Bach voor en Bach na’ door kamerkoor en orkest Ars Musica

* Utrecht viert Chanoeka, om 19.30 uur in de Geertekerk, op 6 december. zondag 6 december 11.00 uur Marcuskerk, Fairtrade verkoop na de dienst 17.00 uur Nicolaïkerk, vesper 17.00 uur Stadhuis (Korte Minrebroederstraat), Chanoeka-viering met onder anderen opperrabbijn Jacobs 19.30 uur Geertekerk, Bach cantate dinsdag 8 december 15.00 uur Pieter Breughelstraat 18, lezing over ‘Beeldbellen in de zorg’ door Thijs van Houwelingen 20.00 uur Domkerk (kapel), daarna Nicolaïkerk, lezing Hans Uytenbogaardt ‘Heiligen van/ voor nu’

* Anouk van Laake is een van de vocalisten bij de uitvoering van de Messiah in de Pieterskerk op 12 december. zondag 29 november 10.00 uur Nicolaïkerk, cantatedienst met Cappella di San Nicolaï en Nicolaïcantorij 11.30 uur Marcuskerk, start repetitie kinderkerstfeest 12.45 uur opening tentoonstelling De Vluchteling van Aafke Steenhuis 15.00 uur St. Martinuskerk Doorn, concert Utrechts Byzantijns koor 17.00 uur Marcuskerk, vesper maandag 30 november 19.00 uur klooster zusters Augustinessen van St. Monica (Waterstraat), receptie start kerkelijk jaar met USRK dinsdag 1 december 10.00 uur Johannescentrum, seniorenviering woensdag 2 december 20.15 uur Johannescentrum, vijfde leerhuisavond donderdag 3 december 14.30 uur Marcuskerk, Ouderensoos Sinterklaasviering 14.30 uur Huiskamer (Hobbemastraat 41), inloop 17.30 uur Marcuskerk, Eetcafé - opgave via sameneten@ marcuscentrum.nl 20.00 uur Jacobikerk, leesavond zaterdag 5 december 15.30 uur Domkerk, Zaterdagmiddagmuziek met Nederlandse Orgelmuziek’ door Domorganist Jan Hage

woensdag 9 december 18.00 uur Oranjekapel, adventsmaaltijd ‘Alle tijd!’ donderdag 10 december 14.00 uur kerkje Blauwkapel, presentie boek J.H. Gunning Verzameld Werk deel III 14.30 uur Huiskamer (Hobbemastraat 4), inloop 19.00 uur Jacobikerk, openkring 20.00 uur Jacobikerk, leeravond vrijdag 11 december 19.00 uur kunstwerk tegenover de Hoogvliet, start lichtjestocht Lunetten zaterdag 12 december 15.30 uur Domkerk, Zaterdagmiddagmuziek thema Singbewegung: ‘Geistliche Chormusik’ van Heinrich Schütz 20.00 uur Pieterskerk, uitvoering Messiah door gelegenheidskoor met professionele begeleiding en dito solisten

zaterdag 19 december 15.30 uur Domkerk, Zaterdagmiddagmuziek met thema Singbewegung door koor en solisten van de Domcantorij 16.00 uur Jeruëlkapel (Ivoordreef) volkskerstzang zondag 20 december 10.00 uur Wilhelminakerk, adventsviering met openingskoraal uit Weihnachtsoratorium door Collegium Musicum Traiectum 10.30 uur Johannescentrum, Verhaal halen 17.00 uur Marcuskerk, vesper 15.00 uur Jacobikerk, Volkskerstzang 15.00 uur Nicolaïkerk, delen uit Weihnachtsoratorium door Collegium Musicum dinsdag 22 december 14.00 uur Jacobikerk, kerstviering met ouderen donderdag 24 december 22.00 uur Johannescentrum, kerstnachtviering 22.00 uur Nicolaïkerk, kerstcantatedienst met Cappella di San Nicolaï

UITNODIGING VOOR DE

NIEUWJAARSRECEPTIE 2016 Alle medewerkers, gemeenteleden en relaties van de Protestantse Gemeente Utrecht zijn van harte welkom op de Nieuwjaarsreceptie die op donderdag 7 januari 2016 van 19.00 – 21.00 uur in de Domkerk wordt gehouden. Tijdens een hapje en drankje is er gelegenheid elkaar te ontmoeten. Wij hopen u op 7 januari te ontmoeten! Met vriendelijke groeten,

René van Bemmel Voorzitter Algemene Kerkenraad

De Protestantse Gemeente Utrecht (PGU) bestaat uit de wijkgemeenten: Cityastoraat Domkerk, EUG Oekumenische Studentengemeente (Janskerk), Jacobikerk, Marcus-Wilhelmina, Nicolaïkerk, Nieuwe Kerk, Tuindorpkerk, Johannescentrumgemeente, Utrecht-West, Zuilen (Bethelkerk en Oranjekapel, De Haven (pioniersplek).

Margaretha van Parmadreef 14, 3561 SR Utrecht T 030 2737 540 E [email protected] I www.pgu.nu

vrijdag 25 december, eerste kerstdag 10.30 uur Johannescentrum, kinderkerstspel tijdens de kerstviering 10.00 uur Nicolaïkerk, kerstmorgendienst met Carl Daleboudt op trompet en Sussanna Edixhoven op fluit zaterdag 26 december, tweede kerstdag 15.30 uur Domkerk, Zaterdagmiddagmuziek familieconcert met kerstverhalen door verteller Rom Molemaker en organist Jan Hage 12.00 uur Nicolaïkerk, kerstconcert Cantiones Natalitiae speelt ‘de Gouden eeuw als bron van Nederlandse kerstliedjes’

zondag 13 december 10.00 uur Isola Rosa (Marco Pololaan 115), Bidden met de Benen 12.00 uur Bethelkerk, brunchdienst 12.30 uur Nicolaïkerk, Kerst in de Klaas doorlopend programma met kinderactiviteiten en Sing-in om 17.00 uur donderdag 17 december 10.00 uur Marcuskerk, kerstfeest ouderen 14.30 uur Huiskamer (Hobbemastraat 41), inloop 18.45 uur Jacobikerk, Marriage course

Protestantse Gemeente Utrecht Algemene Kerkenraad

(advertentie)

Ad Voogt fonds in uw testament? Ook u kunt bijdragen aan de toekomst van de PGU door het Ad Voogt fonds op te nemen in uw testament. Uit dit fonds financieren we projecten die de wijkgemeenten ondersteunen en vitaler maken. Bijvoorbeeld door een missionair predikant te beroepen, of een jeugdwerker in te zetten.Vaak kunnen zulke krachten niet bekostigd worden uit de reguliere inkomsten. Uw geld wordt zo goed besteed voor de toekomst van uw kerk! * Kamerkoor en orkest Ars Musica treedt op in de Nicolaïkerk op zaterdag 28 november.

Vragen? [email protected] of bel 030 2737 540.

in de stad Basiscatechisatie voor groep 7 en 8 Nu het jaar ten einde loopt is het de tijd om je op te geven voor de basiscatechisatie. In januari start de Tuindorpkerk weer met de catechisatie voor groep 7 en 8. Op een doordeweekse dag wordt er ‘s avonds tussen half zeven en half acht onder het genot van een kop thee en speculaas ingegaan op verschillende vragen. Zoals: wat betekenen de symbolen en gebruiken in de kerk en in de bijbel en wat hebben ze voor nut. Wat draagt het geloof bij aan je leven, niet vanuit de dogmatiek van de kerk, maar in de praktijk van alle dag. Wat heb je er aan? Wat is de Bijbel voor boek? Wat geloof je zelf en waarom geloof je? Dit zijn de vragen waarmee de catechisanten uit groep 7 aan de slag gaan. Er wordt uitleg gegeven over het christendom, Jodendom en ook iets over de islam. Met groep 8 worden enkele Bijbelverhalen gelezen en wordt uitleg gegeven over onder meer het Onze Vader en de Tien geboden. Buiten de basiskennis over het christendom zal er altijd ruimte zijn om vragen te stellen over allerlei geloofszaken. De cursus wordt afgesloten met een spannende film, die op dezelfde manier is gemaakt als een profetie en met dezelfde inhoud. Mocht dit je aanspreken, meld je dan aan bij: Jan Wilten, Adelaarstraat 30, 3514 CE Utrecht, telefoon 2717 352 of per e-mail: jan. [email protected]. Vermeld je naam, adres leeftijd en telefoonnummer en de dagen waarop je niet kunt. Iedereen die zich opgegeven heeft ontvangt hier persoonlijk bericht over.

Lezing over ‘Beeldbellen in de zorg’ Op dinsdag 8 december houdt Thijs van Houwelingen, onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht, een lezing met als onderwerp: Beeldbellen met zorgverleners en familie: ver weg voelt toch dichtbij! De lezing op 8 december heeft plaats op het adres Pieter Breughelstraat 18 en begint om 15.00 uur. In Nederland zijn er steeds meer ouderen die ‘zorg op afstand’ ontvangen. Dit betekent dat zij met hun tablet, computer of laptop via een beeldverbinding communiceren met hun zorgverlener. Hoe werkt dit precies en welk nut heeft het? Ouderen gebruiken hun tablet en computer ook om contact te onderhouden met familie en naasten. Het is een laagdrempelige manier om contact te hebben met mensen die wat verder weg wonen, of niet zo mobiel zijn. In deze lezing wordt uiteengezet welke mogelijkheden er zijn, en wat het een oudere kan opleveren. Heeft u zelf een laptop of tablet? Neem deze dan mee, dan kunnen we bespreken wat er met uw apparaat mogelijk is op het gebied van communicatie! Iedereen van harte welkom! Graag aanmelden via marianvangiezen@online. nl of 06-18419992.

DECEMBER 2015

17

DRIE GOEDBEZOCHTE THEMA-AVONDEN ‘LEVENSEINDE’

Een andere taal als beschutting * Pastor Jos Hettinga (foto Robert Quast).

Ineke van Keulen Opnieuw was er een grote opkomst bij de derde avond over ‘Vragen rond de laatste Levensfase’, georganiseerd door de pastores van de Paulusparochie en de Tuindorpkerk. Zo’n 45 mensen luisterden naar het boeiende verhaal van voormalig verpleeghuispastor Jos Hettinga. Hij vertelde over de werking en het gebruik van rituelen en liet zien dat we in die laatste fase van een mensenleven, wanneer de communicatie stokt, toch niet met lege handen hoeven staan. Want rituelen kunnen helpen om ruimte te geven aan het verdriet, het moeten loslaten van leven. En het is mogelijk om ons daarin te ‘oefenen’, ‘oefenen in eindigheid’. “Als er (bijna) geen woorden meer zijn”, vertelde Jos, “als we geconfronteerd worden met de kwetsbaarheid van het leven, dan hebben we een andere taal nodig dan onze gewone, rationele taal. Bijvoorbeeld de taal van het present-zijn, gewoon maar aanwezig zijn, maar ook de taal van rituelen, aanraking, klank en verbeelding”. Knuffel Met tal van voorbeelden werd ons geschetst hoe belangrijk rituelen zijn in ieders leven. Niet alleen religieuze rituelen, maar ook rituelen in het leven van alledag. Denk aan een kind dat niet kan inslapen als niet die speciale knuffel bij hem ligt. Die knuffel geeft hem een gevoel van veiligheid, verbindt hem met de bescherming van moeder of vader, ook al is deze afwezig. Of rituelen op scharnierpunten in ons leven, bijvoorbeeld bij de verhuizing van een oudere naar een verpleeghuis of het uitvliegen van een kind uit het ouderlijk huis. Misschien bestaan daar geen vaste, beproefde rituelen voor, maar kun je nieuwe vormen bedenken. Want stilstaan bij die overgang kan rust bieden en ruimte. Je kunt samen afscheid nemen van het verleden en opening bieden naar een toekomst, een zegen

zeggen over het nieuwe verblijf, dat speciale schilderij weer ophangen dat al je hele leven met je meeging of de sleutel van het ouderlijk huis opnieuw plechtig overhandigen als teken dat je altijd welkom blijft. Zalving Ook rond het levenseinde kennen we rituelen, oude rituelen zoals ziekenzalving en ziekenzegen in de katholieke traditie, het psalmen zingen en bijbel-lezen in de protestantse sfeer. Soms zijn die rituelen verstard, maar we ontdekken ook dat ze weer nieuw leven wordt ingeblazen, omdat ze in de kern zoveel waardevols te bieden hebben. Ook ontstaan nieuwe vormen en rituelen wanneer woorden tekort schieten.

En wat kan het heilzaam zijn om in die laatste fase een afronding te maken van ons leven door het verhaal van je leven op te schrijven, een levensboek te maken. Ook voor familie en naasten kan zoiets onverwachte openingen bieden tot communicatie en begrip. In vier werkgroepen werd verdieping geboden op bovengenoemde aspecten. Gesprek De serie avonden werd gestart vanuit de gedachte dat ook in onze geloofsgemeenschappen mensen vragen en zorgen hebben over die laatste fase en dat het zinvol is om die met elkaar te delen. We kozen ervoor het gesprek met elkaar aan te gaan en niet

het debat. We wilden een ruimte scheppen waarin mensen zich vrij konden voelen en hun schroom om zaken te berde te brengen konden laten varen. Waar in het publieke debat, in media en op tv de keuze voor euthanasie steeds meer geaccepteerd lijkt te worden, onthielden wij ons op onze avonden van een oordeel daarover. Soms sta je immers met de rug tegen de muur en dan is dit de enige uitweg. Maar we gingen ook in op de vele mogelijkheden van palliatieve zorg, vormen die bij het grote publiek – en ook binnen onze gemeenschappen –minder bekend zijn. Leden van de parochie en de gemeente die beroepsmatig veel te maken hebben met mensen in hun laatste levensfase, nodigden we uit om te vertellen over hun dilemma’s en keuzes. Dat maakte diepe indruk op de deelnemers. Wat een soms doorwaakte nachten, wat een zorgvuldige afweging en goede voorbereiding, wat een bijzondere contacten hadden deze ziekenhuispastor, deze huisarts, deze oncologisch verpleegkundige! Juist de zeer persoonlijke verhalen zorgden voor een sfeer van openheid. Mensen voelden zich gehoord en vonden voor even beschutting en onderdak in vragen rond leven en dood. De laatste avond zongen we ter afsluiting samen een lied ‘ter beschutting’: Laten we gaan. Geloof in de zegen die onze God steeds toegezegd heeft, in niemandsland soms worst’lend verkregen maar die ons hoop, moed en waakzaamheid geeft… Neem bij het gaan de mantel van vrede die we behoedzaam om mogen slaan, waarin de Naam vol kleur is geweven vage beschutting in mensenbestaan… Gonny Luijpers-de Man In de vorm van een bidprentje kregen de mensen een aantal teksten en beelden ter overweging mee, onder andere het prachtige beeld van Hendrik Werkman – De weg terug (hiernaast afgebeeld) en een bijzondere tekst van Carlo Leget, theoloog en specialist in palliatieve zorg: Eigenlijk weten we weinig over de dood. En zo mogelijk nog minder over de verrijzenis. Maar misschien is dat niet zo erg. In de joodse en christelijke traditie geldt wel vaker: waar geen enkel aanknopingspunt is, daar gebeurt het. Verslaglegging mede namens de pastores Jos Hettinga, Gérard Martens en Piet Jan Rebel. * ‘Rituelen’, schilderij van Hans Werkman.

18

kerst

DECEMBER 2015

Exodus

Arie Moolenaar Het boek Exodus is in ons hart gegrift. Als kind zijn ons de verhalen verteld. De Israëlieten wonen in Egypte en worden als slaven behandeld, maar het volk wordt bevrijd en er vindt een uittocht plaats. Het paasfeest is

geboren en nu op weg naar het beloofde land. Het is dan ook bijzonder dat er een dagboek is verschenen. Gedurende elf weken wordt er uit het boek gelezen en wordt er een toelichting bij de Bijbelgedeelten gegeven.

Joodse traditie gekeken, want de zaterdag is weggevallen. Deze krijgt de naam van sabbat. Ook wordt het Joodse leesrooster gevolgd. Boeiend is dat de schrijver vaak verwijst naar de Joodse commentaren, maar er worden ook regelmatig verbanden gelegd met het Nieuwe Testament.

De schrijver geeft aan hoe het boek Exodus is opgebouwd: “van de slavernij in Egypte, de tien plagen en de uittocht naar de berg Sinaï, waar de wetgeving plaats heeft.” Vervolgens komt de bouw van de tabernakel gedetailleerd aan bod. Ondanks het dieptepunt rond het gouden kalf besluit het boek met Gods intrek in het heiligdom”.

Zoektocht en uitleg Het dagboek is een boeiende zoektocht geworden naar de verbanden, de betekenis van toen en voor nu. De veertig hoofdstukken worden zorgvuldig gelezen en besproken. Om zelf een goede indruk te krijgen heb ik de sabbatten gelezen. Zo ben ik in elf stappen door het boek kunnen gaan. Op de eerste sabbat ontmoeten Mozes en Aäron de farao. Prachtig wordt uitgelegd hoe er in het Hebreeuws sprake is van een woordspel. De naam farao wordt in verband gebracht met het woord ‘losbandig en leeg zijn’. Op de tweede sabbat breekt de storm los en vernielt de hagel de oogst die op het veld staat. Het is de plaag die hoopt schept voor het volk, want voor het eerst erkent de farao dat God in zijn recht staat. “De aarde is van de HERE”, mede een verwijzing naar Psalm 24. Op de volgende sabbat gaat het om de wet op de eerstgeborene. Dit geldt voor de mensen, maar ook voor

Namen Het Bijbelboek draagt eigenlijk een heel bijzondere naam: Exodus. Dat is een Grieks woord voor uittocht. In de Joodse traditie krijgt een Bijbelboek vaak de naam van het eerst woord. Voor dit boek: Namen. “Dit zijn de namen van de zonen van Israël”. Aardig is dat deze traditie door de schrijver van ons dagboek gevolgd wordt als hij de elf weken aangeeft. De titel verwijst dan naar het beginwoord van het betreffende Bijbelgedeelte. Maar ook in de dagen van de week wordt met een knipoog naar de

de dieren. De betekenis hiervan kunnen we mede terug vinden in het zondvloed verhaal. Zo wordt er steeds verwezen naar Bijbelse verbanden. De verhalen staan niet los van elkaar, maar beïnvloeden elkaar en zorgen er voor dat de betekenis duidelijk wordt. Dagboek Het is een prachtig dagboek geworden. Iedere dag een moment van stilte en bezinning in acht nemen. Eerst het Bijbelverhaal zelf lezen en dan de toelichting en uitleg. Het houdt je dicht bij het hart van de God van Israël, die een God is die bevrijdt. Dat keert terug in de tien woorden. Het Jodendom heeft daarom een andere nummering dan wij gewend zijn: “De aanhef, waarin God zich voorstelt als de Bevrijder van Israël uit Egypte, geldt als eerste woord” (46). “Ik ben JHWH, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij heeft bevrijd.” Zo wil dit Bijbelboek dan ook gelezen zijn, als een boek van Bevrijding uit de slavernij en van een God die zich verbindt met Zijn volk, zodat het Hem in vrijheid kan dienen en liefhebben. Door Jezus Christus mag dit ook voor ons gelden. Ds Trouwborst neemt ons mee op zijn schitterende zoektocht door dit boek van de Namen. Van harte aanbevolen. Ds G.A. Trouwborst, Exodus, een bijbels dagboek, Sifron, 2015, 102 pagina’s, ISBN 978-90820847-7-6-4. Prijs € 12,50 . Ook bestellen via: www.sifron.nl.

De stem van Ari van Buuren Pieter Oussoren Er zijn in Nederland buiten onze steden gebieden waar we allemaal wel eens komen of waarvan we op z’n minst een beetje een beeld hebben. We hebben Friesland en de Friezen. We hebben de Zeeuwse Wateren en de Zeeuwse Eilanden. We hebben Drenthe en weten van ‘drenthenieren’. En we hebben de Randstad, als kleinere of grotere ovaal. Je kunt immers zelfs Tilburg en Eindhoven erbij rekenen. Maar er is ook een Nederlands gebied dat maar weinigen kennen, waar nauwelijks toerisme

bestaat, waarover zelden geschreven wordt, waar ook maar weinig schrijvers en dichters geboren worden, en dat toch duizenden vierkante kilometers beslaat en waar -schat ik- zo’n één-/ tweehonderdduizend mensen wonen. Dat is: het Groene Hart van Holland, het Utrechtse Veenweidegebied daarbij inbegrepen.

gemeente Ruwiel, in de buurt van Wilnis,Techop, Kamerik en Kanis. Ari is opgegroeid in Polsbroek, - niet ver van Benschop waar zijn vader geboren is. Ik ben een beetje jaloers: zijn jeugd ligt in het hart van Herman de Manland, het groene gebied tussen IJsselstein en Gouda waar alle romans van Herman de Man spelen, - De Man is een van de weinige schrijvers die het Groene Hart heeft voortgebracht. Ik koester zijn werk, al heel lang.

Ari van Buuren is er geboren, in Streefkerk (…), tegenover Lekkerkerk (…) en Bergstoep, naast Brandwijk, Gijbeland en Nieuw Lekkerland. Ik ben – op enige afstand – een landgenoot van hem, geboren in Portengen,

Wij van het Groene Hart zijn als kinderen zo blij als iemand Het Hart en ons beschrijft! Af en toe daagt in de boeken van Herman de Man aan een verre noordelijke horizon voorbij Woerden geboortegrond op: Teckop, Por-

J.H. Gunning jr heruitgegeven Blauwkapel was de eerste gemeente van de bekende ethische theoloog is J.H. Gunning jr (1829-1905). In december wordt in het kerkje van Blauwkapel het derde en laatste deel van zijn Verzameld Werk gepresenteerd. Daarmee is het werk van de stichting die zijn werk en dat van zijn leermeester en vriend D. Chantepie de la Saussaye heruitgegeven heeft, tot een afronding gekomen. Het lezen, het opnieuw lezen in Gunning kan nu ook met zijn essays en boeken over filosofie en cultuur beginnen. Deze zijn verzameld in het derde deel, met onder meer zijn inlevende en kritische besprekingen van het evangelie en de literatuur, Goethe, Schiller, Spinoza, Schopenhauer en niet te vergeten Van Calvijn tot Rousseau. Belangstellenden zijn welkom op de presentatie op 10 december, van 14.00 tot 16.30 uur in het kerkje van Blauwkapel (bij Utrecht-Overvecht). Voor meer informatie, zie http:/www.pthu.nl/ actueel/agenda/Gunning/ prof ds Nico den Bok (secr. Stichting Heruitgave Oudere Ethische Theologie).

BOEKEN

tengen! Hoe is het mogelijk: we staan in een verhaal, in een drama, dus we bestaan! ‘Zwaar’ De kerken zijn er zwaar; bij voorkeur in het zwart gekleed hoort men er van leven en licht, en zingt men de lof van de Schepper die zoveel groen gras en blauwe lucht geschapen heeft. Ari en ik zijn in zulke kerken groot geworden, ook dat hebben we gemeen, en het moet ons gestempeld hebben. Misschien verklaart onze gemeenschappelijke komaf waarom Ari’s bespiegelingen/ meditaties/ stemoefeningen mij ráken. Ik begrijp dat namelijk niet helemaal. Ik begrijp niet alles van Ari, – zoals hij en ik als zevenjarigen in onze kerken ook niets begrepen, – toch alles opzogen, indronken wat de al dan niet gestudeerde predikers over de schare uitgoten. Ik begrijp niet alles wat Ari schrijft, maar hij neemt me wel mee. Alles wat hij met zijn pen, zijn stem, aanraakt – gaat glanzen, wordt mooier. Maar we hebben dan ook hetzelfde (een Ari-woord) geboortemilieu, - reeds in de moederschoot hoorden we dezelfde taal, - volgens de wetenschap een licht Brabants dialect. In de grote stad Utrecht mag Ari als kind schuilen bij Tante Hannie en Ome Ari. Een vertroostend milieu, maar ‘hun woordenschat is taalarmer’ schrijft Ari. Eindelijk heb ik het, - het verschil tussen het Groene Hart en de land-verslindende stad Utrecht. Duits Net als ik heeft Ari als student bij vrienden in de DDR de Duitse taal ontdekt als een huis waarin óók te wonen is. Heeft het Groene Hart ons rijp gemaakt voor het Oost-Duitse land?, en voor

zoveel wereldstreken en geloofsgebieden? Ari reist en reikt verder dan ik. Een niet onvermaard uitgever heeft ‘Stemspiegelingen’ niet willen uitbrengen. Het zou te persoonlijk zijn, niet geschikt voor lezers in het algemeen. Ik ben juist zo blij dat dominee Ari niet in het algemeen schrijft, maar vanuit zijn eigen rijke bewogen en verrijkte leven. Bij zijn bijzondere, particuliere ervaringen en indrukken wil ik wel vertoeven! Mooiste zin (na: “Yvonne leerde mij de kwaliteit van de schaduw”):“Eeuwigheid is geen kwantiteit, maar een kwaliteit in leven en sterven.” Geprezen zij de uitgever – Valkhof Pers uit Nijmegen – die aan het Groene Hart één van zijn schaarse schrijvers en dichters in een mooi en verzorgd boekje gedrukt aanbiedt. Moge overig Nederland er wél bij varen! Naar aanleiding van: Ari van Buuren, Stemsleutels. Bespiegelingen over woord, stem en taal. Nijmegen 2015, 100 pagina’s, prijs vijftien euro. ISBN 9789056254520.

in de stad

DECEMBER 2015

Pionieren Arie Moolenaar De term zal u bekend voorkomen: pionieren. Dat doe je toch in de polder? We zijn dit dus al eeuwen gewend. Het gaat nu niet over de polder, maar over de kerk. Je start een pioniersplek als kerk om te vernieuwen, om aan te sluiten bij de cultuur die verandert. Je richt je daarbij op mensen die niet vertrouwd zijn met het verhaal over Jezus en zijn gemeenschap, maar ook op mensen die zich niet meer betrokken voelen bij de kerk. Dat is van vroeger, de vorm spreekt me niet meer aan. De kranten berichten het, dat ook de Protestantse Kerk naar nieuwe wegen zoekt. Moeten we de volkskerkgedachte niet loslaten? Of toch juist vasthouden en het oude kerkgebouw weer

de oude bestemming geven van gemeenschapshuis voor de stad of het dorp, zoals het in vroeger eeuwen was? Graag maken we u attent op twee uitgaven die u op weg kunnen helpen bij de discussie, bij het zoeken naar nieuwe wegen. Allereerst de brochure die de PKN heeft uitgegeven; Pionieren vanuit de Protestantse Kerk. Het is prachtig uitgegeven met mooie foto’s en kernachtige teksten. De kleine

hoofdstukjes wijzen u de weg. Wat is een pioniersplek? Waarom zouden we pionieren? Wat zijn de eerste stappen? Hoe bouw ik een goed team? Wie is geschikt als pionier? Wat gaan we praktisch doen? Welke ondersteuning is er? Wat is de rol van de kerkenraad? Dan volgen er zeven bijlagen die u verder helpen. Bijzonder is ook, dat er een dvd is bijgevoegd met filmpjes. Mensen vertellen vanuit de praktijk hoe ze het hebben aangepakt in hun situatie. Dat laatste is heel boeiend, want geen gemeente is gelijk. Er worden vanuit een café contacten gelegd, of via een wandellabyrint, gesprekken met mensen uit andere culturen worden opgepakt, jongeren ontmoeten elkaar in een kelder. En zo worden nog meer vormen beschreven.

Per missie Het tweede boekje dat we onder uw aandacht willen brengen heeft als titel: Per missie en als ondertitel: Pionieren rond de kerk. Dit boekje is ook bedoeld om in de eigen gemeente of kerk de discussie op te pakken. De ramen en deuren van de kerk gaan immers open. Nieuwe vormen worden gezocht. “Honderd bloemen bloeien. Sommige verdorren weer, andere blijken levenskrachtig”. Door de terugloop van het aan-

19

Komedie in vier bedrijven Karin Oostenbruggen Ergens diep verborgen in de bladzijden van het Oude of Eerste Testament van de Bijbel ligt een pareltje van vier hoofdstukken: het boek Jona. Wie kent het verhaal niet? Jona die drie dagen en drie nachten in de buik van een walvis zat. De Heer roept Jona voor de eerste keer en hij denkt alleen maar aan: wegwezen! Hij neemt een schip naar Tarsis en denkt dat hij zo ver weg van God kan raken, maar God is overal, ook op de zee.

tal leden is het belangrijk dat men gaat pionieren, maar het is ook een roeping van de kerk.“De kerk is er immers niet voor zichzelf, de kerk is er voor de wereld”. Het boekje bevat zeven hoofdstukjes. Pionieren; Van buiten naar binnen kijken; Gastvrijheid, mag het wat kosten?; Aan het werk met een missionair traject; Smoel geven aan de kerk; Stadse fratsen? Missionair in een dorp? Ontmoeting met moslims; een oefening in missionair gemeente-zijn. Ieder hoofdstukje is door een ander geschreven vanuit de eigen praktijk. Er zijn immers diverse pioniersplekken opgezet. Dat maakt ook dit boekje boeiend en de moeite waard. Ieder hoofdstukje wordt afgesloten met gespreksvragen. Zo luidt een vraag: “Op www.straatbijbel.nl vindt u Psalm 23 in straattaal. Luister met elkaar naar de psalm. Bespreek met elkaar: hoe vind ik dit zelf?” “Als het gaat over geloof en kerk, waar bent u dan zo enthousiast over, dat u anderen er graag over wilt vertellen?” Of: “Is uw kerkelijke gemeente actief op Facebook of andere sociale media?.” U begrijpt dat de beide uitgaven u kunnen helpen bij het zoeken van nieuwe wegen om gemeente van Jezus Christus te zijn in onze snel veranderende samenleving. Ook de kerken in Utrecht worden hiertoe uitgedaagd.

Jona besluit te gaan bidden en God spuwt hem op het land. Een nieuwe tweede start voor Jona, God geeft iedereen altijd een nieuwe start. Jona gaat waar God hem dan heen zendt, maar hij stribbelt nog wel tegen. Hij is volgzamer, maar wel op zijn eigen wijze. Het is een spannend verhaal dat eindigt bij een wonderboom. Het boek ’Komedie in vier bedrijven’ van Stefan Paas en Gert-Jan Roest is een combinatie van idealisme en hoop, van toewijding en vrolijkheid en van onrecht en genade. Net als andere verhalen in de Bijbel eindigt het boek Jona met een open einde. Wat nu?, denk je als lezer. God wil een ontmoeting met Jona, met ons als mensen. Hij vraagt ons met Hem op weg te gaan, in goede en in slechte tijden. Het boek van Paas en Roest eindigt met de scherpzinnige zin dat de rechtvaardigheid van God het meest pijnlijke, mooiste en meest bevrijdende en hoopvolle is dat ons kan overkomen. Ga je mee op reis met God? Ik wel! Jij ook? Naar aanleiding van: ‘Komedie in vier bedrijven: Bijbelstudies over Jona’. Auteurs: Stefan Paas en Gert-Jan Roest, uitgever: Boekencentrum ISBN 978 90 239 7040 8 prijs: € 8.90.

Pionieren vanuit de Protestantse Kerk. Aan te vragen via ww.pkn.nl/missionair. Annelies Bouwman en René van der Rijst, Per Missie, Pionieren rond de kerk, Boekencentrum, Zoetermeer, 2015. ISBN 978 90 239 70491, 79 pagina’s, prijs € 8,90.

Volg de sterren Arie Moolenaar “Geheime opdragt: volg de sterren”. Het staat met krijt op de straat geschreven. Wat doe je dan? Je kunt het niet laten en volgt de sterren die om de tien meter op straat staan getekend. En je komt dan uit bij Gabriël. Welke Gabriël? zult u zich afvragen. Dat kunt u lezen in een alleraardigst kerstboekje dat verschenen is bij de Protestantse Kerk in Nederland. Het is een boekje vol nieuwe verhalen, gedichten en gebeden rond Kerst. Het is bedoeld om te

BOEKEN

gebruiken bij een buurtmaaltijd, een ouderenviering, een bijeenkomst met kinderen of gewoon bij u thuis. Het is eenvoudig van opzet: verhalen voor volwassenen, voor kinderen, gedichten en gebeden. De titels die aan de verhalen gegeven zijn nodigen uit tot lezen: Moeders kerstdiner, Bangeschijtert, Koning IK krijgt onverwacht bezoek, Jezus mijn broertje, De rode mountainbike. Ze zijn verrassend om te lezen, voor te dragen, of om stil te overdenken. De verhaaltjes duren twee tot vijf minuten. Kort genoeg om je niet te vervelen, verrassend genoeg om met plezier aan te horen. Zo begint een gebed met: “Heer Jezus, U bent geboren in een stal. Het was koud, zonder ver-

warming. Het was donker, zonder licht en uitzicht. In het stro, tussen vuil en de koeienpoep, warm gehouden door ouderliefde, stralend en zuiver door God de Vader.” Het verhaaltje eindigt met: “Lieve Jezus, Here God, dank U dat ik uw verhaal ken, voel en mag vieren. Help mij uw liefde, licht, hoop en schoonheid te delen met de mensen om mij heen.” Dan is Kerst waardevol: nu, later, hier en overal. Naar aanleiding van: ‘Volg de sterren: boek met korte verhalen’. Te bestellen als hardcoveruitgave via www. protestantsekerk.nl/webwinkel of telefonisch: 030- 880 1337; tachtig pagina’s, prijs € 8,95.

20

kerst

DECEMBER 2015

Citypastoraat Domkerk

DOMKERK UTRECHT

zondagen na Kerst gaan we in op de verhalen rond de geboorte en kinderjaren van Jezus waarin de tempel een centrale plaats inneemt. Jezus staat met beide benen in de Joodse traditie.

WIJKNIEUWS Marcus-Wilhelminakerk

Eglise Wallonne (Pieterskerk)

C I T Y PA S T O R A AT

www.domkerk.nl Met het Sint Nicolaas- en kerstfeest voor de deur attenderen we u graag op de DomShop. Hier kunt u terecht voor goede boeken, mooi iconen en allerlei andere artikelen op het gebied van geloof, kerk en (stads)cultuur. Heel bijzonder is de collectie kaarten die te koop zijn. Het grote aanbod van Chagall springt er uit, maar ook mooie kerst- en andere religieuze kaarten zijn verkrijgbaar. Nieuw in de DomShop is het net verschenen boek ‘De bouwsculpturen van de Utrechtse Dom’. Dit boek analyseert de Domkerk en haar bijgebouwen uit de periode 1253 tot 1517, toen de Dom min of meer werd voltooid, aan de hand van de middeleeuwse bouwsculptuur. Dit heeft geresulteerd in een, wat betreft het koor, andere bouwvolgorde dan tot nu toe steeds is gedacht. Daarbij wordt de sculptuur in een stilistische context geplaatst. Schrijfster Elizabeth den Hartog verzorgde er een boeiende inleiding over op de Domkerklezing op 13 november.

EUG Oekumenische Studentengemeente (Janskerk)

www.eug-janskerk.nl Vanaf 8 november gaat het op de zeven zondagen over de zogenaamde O-antifonen. In deze antifonen wordt Maria’s Zoon toegezongen met titels uit de profetische boeken van de bijbel. Zondag 29 november (Advent I),  O Clavis David... (sleutel van David). In deze mens heeft de kerk trekken gezien van Christus. Zondag 6 december (Advent II). O Oriens… (opgaande zon) De profeet Maleachi ziet de grote afrekening voor zichzelf en zijn volk. Zondag 13 december (Advent III): O Rex Gentium… (koning der volken). De Eeuwige is van een geheel andere orde dan de goden die maaksel van mensenhanden zijn. Zondag 20 december (Advent IV): O Emmanuel… (God-met-ons). Koning Achaz durft niet te vertrouwen op de Eeuwige en de weg van het verbond met deze God te gaan. De profeet Je­saja geeft een teken: er komt een koningskind dat met heel zijn bestaan zal belichamen dat Godmet-ons is, ‘Imanu-El’. Na alle namen voor de Messias die we in de O-antifonen hoorden, heeft Jesaja er nog een paar: wonderbaarlijke raadsman, goddelijke held, vredesvorst. De Messias zal bevrijding brengen voor het volk dat in duisternis ronddoolt. De vredesvorst begint zijn leven in een stal. Op kerstavond en kerstochtend zoeken we naar de betekenis van een wereld van tegenstellingen… Op de eerste

www.marcus-wilhelminakerk.nl www.eglisewallonneutrecht.nl Op zondag 13 december vindt ons jaarlijkse adventsfeest plaats met muziek en spel en na afloop eten, waarvoor men zich moet aanmelden ([email protected]).

Jacobikerk

www.jacobikerk.nl Tijdens de leesavonden in de Jacobikerk worden pittige teksten gelezen uit de kerkgeschiedenis of de hedendaagse theologie. Zij zijn bedoeld voor gemeenteleden die hierin geïnteresseerd zijn, jong en oud. De leesavonden zijn bijzonder boeiende avonden. Je leert altijd iets, je ziet meer verbanden en leert ook gemeenteleden kennen. De leesavonden staan onder leiding van ds Andries Zoutendijk. De leesavond van 3 december is de derde rond het boek van Thomas Halík: Geduld met God. Centraal staat de figuur van Zacheüs, maar dan voordat Jezus hem naar beneden roept. De seculiere samenleving is vol van Zacheüssen, achter de bladeren verstopt met hun zoeken en twijfelen. Ze zijn niet gelovig en ook niet vijandig, ze bewaren afstand en houden graag het overzicht. Het lijkt erop dat de kerk vandaag niet in staat is deze Zacheüssen aan te spreken. De schrijver, een Tsjechische RK priester, stelt dat we in deze tijd het beste Christus’ nabijheid kunnen aanbieden door zelf zoekend met de zoekenden te worden. Hij vertelt van een vereerde katholieke heilige met diepe Godservaringen die op haar sterfbed alles ‘kwijtraakte’. Kunnen wij van dit ‘kwijtraken’ iets leren voor ons geloof en voor het getuigen in ons dagelijkse leven? Donderdagavond 3 december, Jacobikerk, 20.00 uur.

Johannescentrumgemeente

Johannescentrumgemeente voor zoekers en zieners

www.johannescentrum.nl In de advent-en kersttijd volgen we de verhalen uit Lucas 1 en 2, met als thema: Een andere weg. Nadere informatie vindt u elders in dit blad.

Zaterdagavond 28 november is er om 18.30u een oecumenische adventsvesper in de Johannes/ Bernarduskerk. Samen met onze rooms-katholieke geloofsgenoten luiden we zo de periode van Advent in.Van harte uitgenodigd. In den beginne was het woord, op aarde is zijn stem gehoord die spreken wil tot elk geslacht, Hij werd geboren in de nacht Zondag 29 november, eerste Advent, begint het nieuwe kerkelijk jaar. De eerste kaars wordt aangestoken als teken dat we op weg zijn naar het Kerstfeest. We beginnen met het adventsproject: ‘Hoe laat is het?’ In de verhalen die we deze weken lezen is het ‘de tijd van koning Herodes’ en ‘de tijd van keizer Augustus’. Maar is het wel echt ‘hun’ tijd? Of is het tijd voor iets anders? De voorganger is ds Hans Koops. Om 17.00 uur is er een vesper in de Marcuskerk. Zie voor meer informatie onder ‘Vespers in Zuidoost’. Zondag 6 december, tweede Advent, is de voorganger in de Marcuskerk ds Harry Zeldenrust, een vertrouwd gezicht. Er is deze zondag tienerdienst en Fairtrade verkoop. In de Wilhelminakerk gaat ds Marian van Giezen voor. Om 17.00 uur is er een vesper in de Nicolaïkerk. Zie verder onder ‘Vespers in Zuidoost’. Zondag ‘Gaudete’ (Verblijdt U), 13 december gaat ds Hans Koops voor in een dienst van Schrift en Tafel. Het is ook de start van het maandthema: ‘het opnemen van vreemdelingen.’ De vierde Adventszondag, 20 december, gaat ds Hans Koops voor in de Marcuskerk en ds Marian van Giezen in de Wilhelminakerk in een dienst van schrift en tafel Om 17.00 uur is er een vesper in de Marcuskerk. De kerstvieringen beginnen op Kerstavond, 24 december, met het kinderkerstfeest. Komen we er vanavond achter wiens tijd het nu eigenlijk is? Met medewerking van kinderen uit Marcus- en Nicolaiwijk, Bram van Oort, orgel en Karel Demoet, vleugel. Voorganger is Marieke Sillevis Smitt. Om 22.00 uur is de kerstavondviering in de Wilhelminakerk. Het wordt een feestelijke viering voor jong en oud met veel muziek! Voorganger is ds Marian van Giezen en het orgel wordt bespeeld door Wilfred Folmer. In de Marcuskerk is de kerstnachtdienst ook om 22.00 uur. Voorganger is ds Hans Koops, organist is Bram van Oort en medewerking wordt verleend door de Marcuscantorij en een instrumenteel ensemble onder leiding van Karel Demoet. De kerstochtendviering is op 25 december om 10.00 uur in de Marcuskerk. Voorganger is ds Hans Koops, het orgel wordt bespeeld door Bob van der Linde

en medewerking wordt verleend door de Marcuscantorij onder leiding van Karel Demoet. De psalm van de kerstochtend is psalm 98. Op zondag 27 december, is de voorganger ds Hans Koops en Bram van Oort is de organist. Het kalenderjaar sluiten we af op 31 december met een avondgebed in de Marcuskerk om 19.30 uur. Ook dan is ds Hans Koops de voorganger. Zondag 3 januari gaat ds Hans Koops voor in de Marcuskerk. Om 17.00 uur is er een orgelvesper in de Nicolaikerk. Zie verder onder ‘Vespers in Zuidoost’.

Marcuswijk

Zondag 29 november beginnen we om 11.30 uur met de repetities voor het kinderkerstfeest. Alle kinderen hebben, als het goed is, een uitnodiging gehad. Heb je geen uitnodiging gehad en wil je toch meedoen? Meld je dan bij Annelies of Jenny of kom op 29 november gewoon naar de repetitie. Je bent van harte welkom. Donderdag 3 december is er weer eetcafé; zie verder het bericht daarvan elders in dit nummer. Deze maand is het jaarthema: ‘het opnemen van vreemdelingen’ en staan de volgende activiteiten op de kalender: zondag 13 december (HA): viering (lezingen: Genesis 19: 1–29 en Lucas 10: 25–37), donderdag 24 december (kinderkerstfeest): start sponsoring `Nacht zonder Dak` (Tear) http://www.nachtzonderdak.nl/, 6 januari: `Geen plaats in de herberg` (tentoonstelling van kerststallen). Op vrijdag 11 december wordt in de wijk Lunetten een lichtjestocht gehouden. Zie het bericht elders in dit nummer. Ouderensoos is het weer op 3 december. De goedheiligman viert bijna zijn verjaardag! Welke verrassingen staan ons te wachten? Hebben we wat lekkers verdiend? Zou Geertje weer een verhaal hebben? We beginnen om half drie in de grote Marcuszaal en we gaan door tot half vijf. De zaal gaat om 14.00 uur open. Ook als u nog geen lid bent, bent u van harte welkom. U hoeft niet gelijk lid te worden maar kunt eerst ‘op proef’ komen kijken of de soos wat voor u is! Bijdrage in de kosten: € 1,50. Wie behoefte heeft aan vervoer kan contact opnemen met Cor van Rijswijk, telefoon 2888 597. Het ouderenkerstfeest is op 17 december; zie elders in dit nummer.

www.nicolaikerk.nl Zondag 29 november is eerste zondag van de adventstijd. Ds Johan Plante uit Maarn is voorganger en verder werken mee de Nicolaïcantorij en de Cappella di San Nicolaï onder leiding van Ko Zwanenburg en Berry van Berkum, orgel. Uitgevoerd wordt de cantate ‘Schwingt freudig euch empor‘ (BWV 36) van J.S. Bach. De lezingen zijn uit Jesaja 40: 1-11, Romeinen 13: 11-14 en Matteüs 21: 1-9. Ter overweging de volgende gedachten van Willem Barnard: Advent is beeld van het komende Rijk van God. Advent staat in het grote

teken van de komst (adventus) van Hem, die Gods Vrederijk zal stichten. Pasen (het grote keerpunt ten goede) is ook het kloppend hart van de adventsperiode. We kunnen achter Pasen niet terug. Met het Kerstfeest vieren we de komst van de Paasmessias! Het is daarom een oude en zeer zinvolle traditie om op de zondag van de Eerste Advent de geschiedenis van de intocht van de Heer in Jeruzalem te lezen en te overdenken. Een intocht aan de vooravond van zijn lijden en sterven, en dus ook aan de vooravond van Pasen. Om 17.00 uur is er een vesper in de Marcuskerk. Meer informatie staat elders in dit nummer. Op zondag 6 december, de naamdag van de heilige Nicolaas naar wie onze kerk is genoemd, gaat ds Dirk Neven voor. De lezingen zijn Maleachi 3 1-4 en Lucas 1: 26-38. “De jonge vrouw zal zwanger worden”, roept de profeet Jesaja (7: 14). Volgens de traditie voorspelt Jesaja hier de komst van Jezus, en is Maria die jonge vrouw. Maar profeten waren geen waarzeggers. Zij spreken wel een ‘waar’ woord, meestal gekoppeld aan een oproep tot inkeer in een bepaalde situatie. Situaties herhalen zich, zij het in steeds wisselende omstandigheden. Om 17.00 uur is er een vesper. Meer informatie staat elders in dit nummer. Op zondag 13 december is ds Dirk Neven de voorganger en Ko Zwanenburg de organist. De instrumentalisten van de tienerdienst werken ook mee. De lezingen zijn: Sefanja 3: 14-20 en Lucas 1: 39-56. Maria maakt zich op, zo horen wij. Een geladen woord: ‘zich opmaken om te’ (Lukas 1 : 39) signaleert iets nieuws. Niet pas met de geboorte van de kinderen of hun openbare optreden, maar hier, met deze heel jonge, en deze heel oude vrouw, begint iets nieuws. Vanaf 12.30 uur is er Kerst in de Klaas, een doorlopend programma in aansluiting op de Kerstmarkt in de Twijnstraat afgesloten met een Sing-in om 17.00 uur. Meer informatie elders in dit nummer. Zondag 20 december gaat ds Jos de Heer uit Ouderkerk aan de Amstel voor. De hoofdlezing is Lukas 1 : 57-80, het geboorteverhaal van Johannes de Doper en het Benedictus. Kern ervan is dat hierin Gods macht bezongen wordt. Dat is natuurlijk heel spannend, als de Schepper van hemel en aarde, de Almachtige en Eeuwige God dat doet! Hoe anders is deze God: als deze zijn macht laat zien, is het de Barmhartige die spreekt over barmhartigheid! Ko Zwanenburg is de organist. Om 17.00 uur is er een vesper in de Marcuskerk. Meer informatie staat elders in dit nummer. Donderdag 24 december is om 22.00 uur de Kerstnachtdienst. Voorganger is ds Dirk Neven en verder wordt aan deze dienst medewerking verleend door de Nicolaïcantorij en de Cappella di San Nicolaï onder leiding van Ko Zwanenburg. Berry van Berkum bespeelt het orgel. Uitgevoerd wordt de cantate ‘Unser Mund sei voll Lachens’ (BWV 110) van J.S. Bach. De lezingen zijn uit Psalm 2, over het woelen van de volkeren die zich opstellen tegen de Eeuwige en zijn Gezalfde en we horen het bekende heilsbericht aan de herders in Lucas 2. Vrijdag 25 december, Kerst­ morgen, vieren we het Kerst­

in de stad

DECEMBER 2015

feest verder met de kinderen. Ds Dirk Neven gaat voor, Berry van Berkum bespeelt het orgel en Ko Zwanenburg is de cantororganist. Verder werken mee Carl Daleboudt, trompet en Sussanna Edixhoven, fluit. Er is een Kerstspel door de kinderen van de kindernevendienst. De lezingen de zijn bekende lezingen voor Kerstmorgen. In Jesaja 52: 7-10 gaat het over de lieflijke gang van de bode die vrede aankondigt, met de mededeling dat (voortaan) God koning is over Israël. Voorwaar een profetie die niets aan actualiteit heeft ingeboet. De Evangelie-lezing is uit Johannes 1: 1-14 waarin de blijde boodschap van Kerst wordt omschreven als ‘het woord dat vlees geworden is’. Zondag 27 december, zondag na Kerst, gaat ds Dirk Neven voor en organist is Ko Zwanenburg. De Nieuwtestamentische lezing is Handelingen 6 : 1 - 8 : 2 met de toespraak van Stefanus, die de christelijke geschiedenis zou ingaan als de eerste martelaar. Stefanus legt getuigenis af van zijn geloof, maar voor het joodse establishment spreekt hij lastertaal.

www.tuindorpkerk.nl Zoals de oplettende bezoeker van de Tuindorpkerk al heeft gezien, is er hard gewerkt aan de voorkant en de zijkant van Nieuwe TuindorpKerk de kerk.| De buitenentree is geUtrecht heel opnieuw bestraat en er zijn bloembakken aangelegd. Bij de zijkant is de begroeiing weggehaald en wordt de muur gerestaureerd. Het ziet er al met al mooi en fris uit. Nu maar wachten tot in de lente de bloembakken ook weer mooi in bloei staan. Vanaf zondag 29 november gaan we weer repeteren voor het kerstkinderkoor. De repetities

WIJKNIEUWS zijn op de vier zondagen van de Advent na de dienst in de Blauwe Zaal. Deze keer hebben Tanja van Dijk en Willeke Smits samen de leiding. Uw zoon of dochter is natuurlijk weer van de partij! In de opmaat naar Kerst willen we in de Tuindorpkerk het begin van de adventsperiode extra markeren met een vesper. In deze vesper op zondagmiddag 29 november zal de cantate ‘Nichts soll uns scheiden von der Liebe Gottes’ van Dietrich Buxtehude klinken. De cantorij wordt hierbij begeleid door barokstrijkers, die samen met ons fraaie Ruprecht-orgel voor de begeleiding zorgen. Mezzosopraan Maria den Hertog neemt de solopartij voor haar rekening. De vesper begint om 17.00 uur. U bent van harte welkom. Op woensdag 9 december is er een kerstworkshop in Huis in de Wijk. In deze kerstworkshop maakt u onder leiding van Gea Koniczek op basis van dennenappels op een bol van oase sec. Hierin plaatst u een kerstster en decoreert het geheel in kerstsfeer. Uw huiskamer is dan direct in kerstsfeer. De workshop begint om 20.00 uur, kosten tien euro. In januari gaat de basiscatechisatie van de Tuindorpkerk weer van start voor kinderen van groep 7 en 8. Aan de kinderen van groep 7 worden de samen stelling en indeling van Bijbel, de christelijke kalender en de gebruiken en symbolen van de kerk uitgelegd. Met de kinderen van groep 8 worden de Bijbelverhalen gelezen en uitgelegd om te laten zien dat het niet gaat om geschiedenisverhalen van toen, maar hoe God omgaat met het leven van nu.

De basiscatechisatie wordt op een doordeweekse dag gehouden van 18.30 uur tot 19.30 uur. Zie ook het bericht elders in dit kerstnummer. Van 29 november tot 2 februari hangt er werk van Harbert Booij (1952) in de Tuindorpkerk. Zie het artikel hierover elders in dit nummer.

Tot ziens in de Tuindorpkerk of op de site;Tuindorpkerk.nl Zuilen (Bethelkerk en Oranjekapel)

www.protestantszuilen.nl

Oranjekapel Hoe laat is het? In de verhalen van Advent ontdekken we dat het tijd is voor licht, tijd voor een nieuw begin. Op de eerste twee zondagen van Advent staan we daarbij stil met onze wijkpredikant ds Mendie Hofma. De eerste adventszondag is ook Jan Koning aanwezig, om samen met de cantorij te zingen. Tijd - ALLE TIJD - is ook het thema van de adventsmusical die de kinderen laten zien en horen tijdens de adventsmaaltijd op woensdag 9 december; we beginnen om 18.00 uur - wees welkom! De derde adventszondag vieren we een dienst van Schrift en Tafel, met als voorganger ds Hans Kronenburg; dr Maarten Wisse gaat voor op zondag 20 december, de vierde Advent. Kerstavond vieren we samen

21

met de rooms-katholieke broeders en zusters van de Nicolaas Monicaparochie, in hun kerk. Voorgangers zijn pastor Peter van Kessel en pater Theo Beusink; we beginnen om 20.00 uur. Mooi om samen te vieren en te zingen: Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft, vuur dat nooit meer dooft. Als alles duister is ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft…. Van Kerstmorgen maken we een feest, met cantorij, met kinderen, met ds Mendie Hofma. En dan is het zondag 27 december, derde kerstdag… ook dan bent u welkom in de kapel, voor een morgengebed met ds Gerard van ’t Spijker.

De maand november stond in het teken van waardevolle maaltijden met elkaar. Op 4 november vond een maaltijd plaats met Syrische vluchtelingen als gast in de Oranjekapel (zie elders in dit blad), gevolgd door een gedeelde, gezamenlijke lunch na de kerkdienst van 15 november. Delen deden we ook voor de actie schoenendoos, er is weer een mooi aantal dozen gevuld door gemeenteleden! Op tweede adventszondag, 6 december delen we brood en wijn in de avondmaalsdienst en de week daarna, zondag 13 december vindt de derde brunchdienst in de serie van vier plaats. Die zondag denken we met elkaar verder na over de betekenis van het verhaal van Jona voor ons mensen in het hier en nu. Uiteraard zijn er ook rond Kerst weer diverse mooie diensten in de Bethelkerk. Meer informatie daarover vindt u op de website van de Bethelkerk. www.bethelkerkutrecht.nl.

* ‘Alle Tijd!’ is het thema van de adventsmusical die de kinderen van de Oranjekapel laten zien en horen tijdens de adventsmaaltijd op woensdag 9 december.

ke rkd i e n s t e n Alle kerkgebouwen zijn toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Kerkgebouwen aangegeven met *zijn voorzien van een aangepast toilet. 29-11: 1e Advent, 6-12: 2e Advent, 1312, 3e Advent, 20-12 4e Advent, 24-12 Kerstavond 25-12: 1e Kerstdag, 2612: 2e Kerstdag

protestantse kerken binnen de PGU Bethelkerk *, De M. Keizerlaan Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds C. Hoogendoorn 06-12 10:00 Ds T. Zijlstra; viering Heilig Avondmaal 13-12 10:00 Ds P.M.W. van der Schans 20-12 10:00 Ds G. Blom 24-12 21:00 Dhr.A. Stolk; Kerstnachtdienst mmv Sparks of Joy 25-12 10:00 Ds T. Zijlstra; koor SingNow zingt 27-12 10:00 Dhr. G.Wolfert Blossom, Grave van Solmsstraat 4 Diensten: 11:00 uur 06-12 11:00 Eten en Vieren 20-12 11:00 Eten en Vieren

Domkerk *, Domplein Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Ds N.J. de JongDorland, 1e Advent, dienst van Schrift en Tafel m.m.v. de Domcantorij 29-11 19:00 Predikant onbekend, vesper 06-12 10:30 Ds N.J. de JongDorland, 2e Advent, dienst van Schrift en Tafel m.m.v. de Domcantorij 06-12 19:00 predikant onbekend, vesper 13-12 10:30 Ds N.J. de JongDorland, 3e Advent, dienst van Schrift en Tafel m.m.v. de Domcantorij 13-12 19:00 Predikant onbekend, vesper 20-12 10:30 Ds J. van der Werf, 4e Advent, dienst van Schrift en Tafel m.m.v. de Domcantorij 20-12 15:30 Predikant onbekend, dienst van het Straatpastoraat 20-12 19:00 Predikant onbekend, vesper 24-12 17:00 Ds N.J. de JongDorland, Kerstvesper 24-12 19:00 Ds N.J. de Jong-Dorland, Kinderkerstnachtdienst 24-12 22:30 Ds N.J. de JongDorland, Kerstnachtdienst m.m.v. de Domcantorij 25-12 10:30 Ds N.J. de JongDorland, Hoogfeest van Kerst, dienst van Schrift en Tafel

m.m.v. de Domcantorij 27-12 10:30 Ds J.Compagner, dienst van Schrift en Tafel m.m.v. de Domcantorij 27-12 19:00 Predikant onbekend, vesper 31-12 19:00 Ds N.J. de JongDorland, Oudejaarsvesper 01-01 10:30 Ds N.J. de Jong-Dorland, Nieuwjaar, ochtendgebed Evang.-Lutherse kerk, Hamburgerstraat Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Ds Chr. Karrer (Heilig Avondmaal), 1e Advent 06-12 10:30 Ds C. van Opstal 12-12 19:00 Ds Chr. Karrer (Duits taligedienst) 13-12 10:30 Ds Chr. Karrer 20-12 10:30 Ds C. van Opstal 24-12 22:00 Ds Chr. Karrer 25-12 10:30 Ds C. van Opstal (Heilig Avondmaal) 27-12 10:30 Ds C.P. Bouman Evang.-Lutherse kerk De Wartburg Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Mw. S. Bos 06-12 10:00 Ds K. Storch (Heilig Avondmaal) 13-12 10:00 Mw.A. van der Schrier 20-12 10:00 Drs. E.E.AarsenSchiering 25-12 10:00 Ds K. Storch (Heilig Avondmaal)

Jacobikerk *, St. Jacobsstraat Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds A.J. Zoutendijk 29-11 17:00 Ds H. Mosterd 06-12 10:00 Ds W.P. Vermeulen, Heilig Avondmaal 06-12 17:00 Ds W.P. Vermeulen 13-12 10:00 Dr. H. de Leede 13-12 17:00 Prof. H. van de Belt 13-12 19:30 Ds G. Blom 20-12 10:00 Prof. Dr. G.C. den Hertog 20-12 17:00 DsW.P. Vermeulen,Volkskerstzang, Cantiago 25-12 10:00 Ds A.J. Zoutendijk, 1e Kerstdag 27-12 10:00 Ds W.P. Vermeulen 27-12 17:00 Ds A.D.L. Terlouw 27-12 19:30 Ds W.P. Vermeulen,Avonddienst 29-12 19:30 Ds W.P. Vermeulen,Avonddienst 31-12 19:00 Ds A.J. Zoutendijk, Oudjaarsdag Janskerk EUG Oek. Studentengemeente *, Janskerkhof Diensten: 11:00 uur 29-11 11:00 Ds J. Nottelman m.m.v. koor 06-12 11:00 Ds H. Pals 13-12 11:00 Dhr. J. Smit,OSA 20-12 11:00 Ds J. Nottelman

24-12 23:00 Ds H. Pals m.m.v. koor 25-12 11:00 Past. M. Milder m.m.v. koor 27-12 11:00 Ds A.M. KobesGerritsen Johannescentrum *, Moezeldreef Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Ds T.Wolters 01-12 10:00 Predikant onbekend. Seniorenviering 06-12 10:30 DsT.Wolters 13-12 10:30 Ds E.Treurniet, Schrift en Tafelviering 20-12 10:30 Verhaal Halen 24-12 22:00 Ds T.Wolters, Schrift en Tafelviering 25-12 10:30 Ds T.Wolters, Schrift en Tafelviering 27-12 10:30 Past. P. van Mansfeld Marcuskerk *, Wijnesteinlaan Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds J.S. Koops, 1e zondag van Advent 06-12 10:00 Ds H. Zeldenrust, 2e zondag van Advent 13-12 10:00 Ds J.S. Koops, 3e zondag van Advent 20-12 10:00 Ds J.S. Koops, 4e zondag van Advent 24-12 22:00 Ds J.S. Koops, Kerstnachtdienst, Cantorij 25-12 10:00 Ds J.S. Koops, Hoogfeest van Kerst, Cantorij 27-12 10:00 Ds J.S. Koops

31-12 10:00 Ds J.S. Koops, Oudjaarsdag Nicolaikerk *, Nicolaaskerkhof Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds J. Plante, Cantatedienst, 1e Advent 06-12 10:00 Ds D. Neven, 2e Advent 06-12 17:00 Ds K. Bouman, vesper 13-12 10:00 Ds D. Neven, 3e Advent 20-12 10:00 Ds J. de Heer, 4e Advent 24-12 22:00 Ds D. Neven, Kerstnachtdienst, Cantorij 25-12 10:00 Ds D. Neven, Eerste Kerstdag 27-12 10:00 Ds D. Neven 31-12 19:30 Ds D. Neven, Oudejaarsavondvesper Nieuwe Kerk, Bollenhofsestraat Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds D. Meijvogel, 1e Advent 06-12 10:00 Ds R. van der Spoel, 2e Advent 13-12 10:00 Ds C. van Wieren, 3e Advent, Heilig Avondmaal 20-12 10:00 Ds L. Kansen, 4e Advent 24-12 19:00 Predikant onbekend, Kinderkerstfeest 24-12 22:00 Predikant onbekend, Kerstnachtdienst

kerst

DECEMBER 2015

22

‘KidSjes’

WOONRUIMTE GEZOCHT

HULPVERLENING Wilt u uw verhaal kwijt? Iets bespreken? Persoonlijk contact? Wij hebben altijd tijd voor een gesprek of chat: • Vertrouwelijk • Anoniem • 24 uur per dag 030 - 294 33 44

www.telefonischehulpdienstutrecht.nl

Lezer, maar geen abonnee? Met deze bon verzekert u zich elke twee weken van actueel Utrechts kerknieuws. Oecumenisch van geest, inspirerende verhalen van stadgenoten en volop aandacht voor de rijke christelijke cultuur van onze stad!

J

a, noteer mij voor € 30 per jaar – tot wederopzegging als abonnee van Kerk in de Stad.

Dhr/mevr/fam. voorletter(s): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . straat en huisnummer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . postcode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoonnummer (i.v.m. controle) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stuur de bon in een gefrankeerde envelop naar

Beste gemeente, Wij zijn Marc (23) en Lisanne (20), een jong stel die volgend jaar september in het huwelijk hopen te treden. Wij zijn op zoek naar een huurhuisje/bakkershuisje wat voor ons betaalbaar is in omgeving Utrecht(wij stellen geen hoge eisen) vanaf ong. 1 juli 2016. Contactgegevens: [email protected] Of na 18.00 uur: 06-11663358

HUISHOUDELIJKE HULP Nederlandse gehuwde huisvrouw kan nog op verschillende dagen huishoudelijke hulp aanbieden tegen redelijke uurprijs. Energiek, opgewekt van aard en absoluut betrouwbaar. Bel mw. Wouda, tel. 2871298. www.kinderdienst.nl

Kerk in de Stad, Margaretha van Parmadreef 14, 3561 SR Utrecht

of stuur een e-mail naar [email protected] U ontvangt Kerk in de Stad per post elke maand thuis.

dé website voor leiding van kinder­nevendienst en kinderwoorddienst

INTERGLOBE Reisgidsen

PARTY & EVENEMENTENVERZORGING SINDS 1938

Landkaarten (overzichtskaarten en deelkaarten van - bijna - alle landen ter wereld

BRUISENDE BEDRIJFSEVENEMENTEN ROMANTISCHE HUWELIJKSFEESTEN VERRASSEND ENTERTAINMENT STIJLVOLLE BUFFETTEN EN DINERS

REPARATIE Klokkenatelier Jan Haasnoot Voor al uw klokken en barometers (reparatie en verkoop) Vleutenseweg 320, Utrecht. Tel: 030-6034247 www.klokken-barometers.nl

Gansstraat 128-130 te Utrecht Telefoon: 030 – 2516955

Het overlijden van een dierbare is een ingrijpende gebeurtenis. Gevoelens van verdriet, woede, pijn en gemis strijden om voorrang. In de periode vlak na het overlijden is het soms moeilijk om de gedachten goed op een rij te krijgen. Dan is het goed als er iemand is die u zaken uit handen kan nemen, zonder de regie over te nemen. Voortgekomen uit de Protestantse Kerken in Utrecht zijn de waarden van de kerk nog steeds actueel voor onze dienstverlening. Wij zijn een kleinschalige organisatie, waarin een persoonlijke benadering

centraal staat. Voor directe hulp na overlijden zijn wij persoonlijk dag en nacht telefonisch bereikbaar. PCB Uitvaartzorg heeft ook een InformatieCentrum in Nieuwegein-Zuid aan de Dorpsstraat 6. U kunt zich hier vrijblijvend laten informeren over uitvaartverzorging, nazorg en gedachtenisvormen. Het InformatieCentrum is dinsdag, donderdag en vrijdag geopend van 10.00 tot 16.30 uur. Een afspraak maken op andere dagen of bij u thuis is ook mogelijk. PCB Uitvaartzorg organiseert regelmatig lezingen en exposities. Meer informatie vindt u op: www.pcb-uitvaart.nl.

PCB

UITVAARTZORG David van de Waal · Tineke Ouwerkerk · Liesbeth Kramer · Peter van Bennekom Donaudreef 25 3561 EL Utrecht Dorpsstraat 6 3433 CH Nieuwegein

Telefoon [030] 262 22 44 dag en nacht Telefoon [030] 605 16 30 dag en nacht

Boerderij Mereveld ademt de sfeer van het landelijk leven van rond het jaar 1900 en ligt toch op slechts enkele minuten van Utrecht-centrum. Zoekt u naar een sfeervolle locatie waar vakmanschap en creativiteit het succes van uw bedrijfsfeest, bruiloft of diner garanderen? Wij heten u van harte welkom! Capaciteit 25-500 personen, parkeren geen probleem, makkelijk te bereiken

*** Vinkenburgstraat 7 3512 AA Utrecht telefoon 030-2340401 www.interglobetravel.nl

AL UW WENSEN IN DEZEN KUNNEN VERWEZENLIJKT WORDEN.

Afscheid. Een mensenleven waardig.

Boerderij Mereveld

Reisboekhandel

www.narratio.nl Het adres voor inspirerende uitgaven, projecten en tijdschriften.



Inlichtingen of documentatie? Belt u ons:

Tel. 030 - 251 47 80

Fax 030 - 254 34 23

Mereveldseweg 9 3584 LH Utrecht www.boerderijmereveld.nl

in de stad 25-12 10:00 Ds C. van Wieren, 1e Kerstdag 27-12 10:00 Ds A. Haasnoot 31-12 10:00 Ds C. van Wieren, Oudjaarsdag

DECEMBER 2015

ke rkd i e n s t e n

Oranjekapel *,

20-12 10:00 Ds A. Barnhoorn, muziek: H. van IJcken 25-12 10:00 Ds F. Kruijne en Past.W. Oldenhof,Woord- en Tafelviering, muz.: Chantdante 27-12 10:00 Ds W. Dijkstra, dhr. J. Erné, muz.: dhr. J. Erné

Amsterdamsestraatweg

Diensten: 10:00 uur 06-12 10:00 Ds M. Hofma 13-12 10:00 Ds J. Kronenburg 20-12 10:00 Dr. M.Wisse 25-12 10:00 Ds M. Hofma (Kerst) 27-12 10:00 Ds A. van ‘t Spijker-Niemi en Ds G. van ‘t Spijker. 29-12 10:00 Ds M. Hofma (1st Advent) Pieterskerk, Pieterskerkhof Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Ds M. Badry 06-12 10:30 Ds K. Blei 13-12 16:00 Adventsfeest 20-12 10:30 Ds M. Badry 25-12 10:30 Ds R. Muller, kerstdienst met avondmaal Roobolkapel, Cornelis Roobolstraat 86 Diensten: 10:00 uur 13-12 10:00 Mw. J. de Klerk 27-12 10:00 Oec. Roobolviering Tuindorpkerk *, Van Riellaan/Suringarlaan 1 Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Drs. I. van Keulen, begin advent 06-12 10:00 Ds P. J. Rebel 13-12 10:00 Ds J. Spoor, dienst van Schrift en Tafel 20-12 10:00 Ds O.Wisse 24-12 22:00 Dr. B. van den Berg, Carols in de Tuin, nachtdienst 25-12 10:00 Ds P.J. Rebel, Kerst 27-12 10:00 Ds P.J. Rebel 31-12 19:00 Ds P.J. Rebel Wijkplaats, de, Johan Camphuijsstraat 101 Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds J. Slob 06-12 10:00 Ds B.Wallet 13-12 10:00 Ds D.W. Brouwer, Schrift & Tafel 20-12 10:00 Ds J. Slob 24-12 22:00 Ds D.W. Brouwer 25-12 10:00 Ds D.W. Brouwer 27-12 10:00 Ds M. Snaterse 10-01 10:00 Ds D.W. Brouwer Wilhelminakerk *, Hobbemastraat Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Dienst in de Marcuskerk 06-12 10:00 Ds M. van Giezen 13-12 10:00 Ds M. van Giezen 20-12 10:00 Ds M. van Giezen 25-12 10:00 Ds M. van Giezen, 1e Kerstdag 27-12 10:00 Dienst in de Marcuskerk

andere kerken Baptisten Gemeente Utrecht ‘Silo’, Herenstraat 34-26 Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Drs. P. Brongers 06-12 10:00 Drs. K.Timmers, Avondmaal 13-12 10:00 Dhr. H. Baas 20-12 10:00 Ds T. de Graaf met Silo Cantorij, Themazondag 25-12 10:00 Ds R. Smit met Silo Cantorij, Kerst 27-12 10:00 Ds W. Bakkes Doopsgezinde Gemeente *, Oudegracht 270 Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds J.F. Klijnsma (dienst samen met de Remonstrantse gemeente) 06-12 10:00 Ds I. Hasselbach (2e advent) 09-12 20:00 Taizé aan de Gracht

St. Antonius Ziekenhuis, Soestwetering 1 Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds J.J.Tersmette 06-12 10:00 Mw. C.J. KoekStraus 13-12 10:00 Ds J.J.Tersmette 20-12 10:00 Ds N.T. Overvliet-van der Veen met koor Gideon 25-12 10:00 Ds J.J.Tersmette en Ds N.T Overvliet- van der Veen met Zanggroep

* Kinderkerstfeest in de Domkerk. 13-12 10:00 Ds C. Cornelissen (3e advent) 20-12 10:00 Zr. J. Hoekveld (4e advent) 24-12 18:00 Kinderkerstmusical “Op zoek naar de schat” 25-12 10:00 Ds A. v.d. Zijpp en ds C. Cornelissen 27-12 10:00 Dienst o.l.v. de kerkenraad Geertekerk *, Geertekerkhof Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 RE gast in DO; DOREdienst in DO 06-12 10:30 Ds C. v. Egmond 13-12 10:30 Ds A.L.Wieringa 20-12 10:30 Ds F. Kruyne 27-12 10:30 Ds C.M. Geels Gemeenschap Wladimirskaja Sint Antoniuskerk, Kanaalstraat 200 Diensten: 20-12 10:30 Vader P. Brenninkmeijer, De Goddelijke Liturgie 26-12 10:30 Vader P. Brenninkmeijer, De Goddelijke Liturgie, 2e Kerstdag (Synaxis van de Moeder Gods) Holy Trinity Church, Van Limburg Stirumplein Diensten: 29-11 09:00 Revd. D. Phillips, English service - Advent 1 29-11 11:00 Revd. D. Phillips, English service - Advent 1 30-11 20:00 Revd. D. Phillips, Holy Communion service 13-12 09:00 Revd. D. Phillips, Dutch Communion Service Advent 3 13-12 11:00 Revd. G. Crowe, English service - Advent 3 13-12 14:30 Revd. G. Crowe, Choral Evensong 16-12 20:00 Revd. D. Phillips, Holy Communion service 20-12 09:00 Revd. D. Phillips, Dutch Communion Service Advent 4 20-12 11:00 Revd. D. Phillips, English Choral HC - Advent 4 20-12 20:00 Revd. D. Phillips, HTC Nine Lessons and Carols 21-12 10:00 Revd. D. Phillips, Holy Communion service 23-12 19:00 Revd. D. Phillips, Holy Communion service 24-12 16:00 Revd. D. Phillips, Crib service (family service) Christmas Eve 24-12 23:00 Revd. D. Phillips, Midnight Choral Communion - Christmas eve 25-12 09:00 Revd. D. Phillips, Sung HC Dutch/English service - Christmas Day 25-12 11:00 Revd. D. Phillips, Festal Choral Communion English - Christmas Day 26-12 10:00 Revd. D. Phillips. Sung HC Dutch/English

27-12 09:00 Revd. D. Phillips. Sung Holy Communion Dutch/English 27-12 11:00 Revd. D. Phillips, Choral Holy Communion Service, English 28-12 10:00 Revd. D. Phillips, Said Holy Communion Service 30-12 20:00 Revd. D. Phillips, Said Holy Communion Service 01-01 10:00 Revd. D. Phillips, Sung Communion Service Dutch/English ICF Utrecht Matthéüskerk, Hendrika van Tussenbroeklaan 1a Diensten: 14:00 uur 29-11 14:00 Evang. J. Bonhof 03-12 14:00 Evang. J. Bonhof 06-12 14:00 Evang. J. Bonhof 13-12 14:00 Evang. J. Bonhof 20-12 14:00 Evang. J. Bonhof 24-12 20:30 Evang. J. Bonhof, Kerstavonddienst 27-12 14:00 Evang. J. Bonhof Jeruelkapel, Vrije Evangelische *, Ivoordreef Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Ds E. Spee, 1e Advent 06-12 10:00 Drs. J. v.d. Kamp, 2e Advent 13-12 10:00 Ds E. Spee, 3e Advent 20-12 10:00 Ds M. Nijkamp, 4e Advent 25-12 10:00 Ds E. Spee, Kerstfeest 27-12 10:00 Ds N. Meijnen 31-12 10:00 EBGU, Middagdienst Nederlands Gereformeerde Kerk, Troosterlaan 65 Diensten: 09:30 uur 29-11 09:30 Ds W. van der Veer, 1e Advent 29-11 17:00 Ds P. Busstra, 1e Advent 06-12 09:30 Ds K. Muller, 2e Advent 06-12 17:00 Zr. H. Röhm, 2e Advent 13-12 09:30 Ds W. J. van de Linde, 3e Advent, Heilig Avondmaal 13-12 17:00 Ds P. Dekker, 3e Advent 20-12 09:30 Zr.A. Beuving, 4e Advent 20-12 17:00 Ds K.T. de Jonge, 4e Advent 24-12 21:30 Dienst i.s.m. Kerstcommissie, Kerstavond 25-12 10:30 Ds M. Janssens, Kerstfeest 27-12 09:30 Ds W.H. Louwerse 31-12 19:30 Ds H. de Jong, Oudejaarsavond

Oecumenische onderwegkerk Blauwkapel, Kapeldwarsweg Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Lector Ds C. ‘t Lam;Vocaal Ensemble Chouette, 1e Advent 06-12 10:30 Lector Past.A. van Dam, Fluitkwartet, 2e Advent 13-12 10:30 Lector Past. A. van Dam, mw. I.Wage: zang; mw. F.Abbingh: orgel/ accordeon, 3e Advent 20-12 10:30 Lector Prof. Dr. M. Brinkman;Vocaal Ensemble 8 Zonder, 4e Advent 24-12 22:00 Ds N. Meynen; Kerstnachtdienst; Samenzang vanaf 21:40 uur, na deze dienst is er een winterstop tot Paaszondag 2016 Oud-Katholieke Parochie Utrecht Ste. Gertrudis, Willemsplantsoen 2 Diensten: 10:00 uur 01-01 10:30 Past. P. Brommet, Nieuwjaarsdag. Naamgeving van de Heer. 06-12 10:00 Past. B.Wallet, tweede zondag van de Advent 13-12 10:00 Past. P. Brommet, derde zondag van de Advent 20-12 10:00 Past. B.Wallet, vierde zondag van de Advent 24-12 18:00 Predikant onbekend. Dienst rond de Kribbe voor jong en oud. 24-12 21:30 Zingen van Kerstliederen. 22: 00 uur Mgr. J.Vercammen, Kerstnachtmis 25-12 10:00 Mgr. J. Vercammen. Kerstochtend. Ponticale Hoogmis 26-12 10:00 Past. B.Wallet, Tweede Kerstdag. St. Stefanus, martelaar 27-12 10:00 Past. B.Wallet. H. Johannes, de apostel 31-12 19:00 Past. B.Wallet, Oudjaar. Lof van Oudjaar.

ziekenhuizen

Willem Arntsz Huis, Lange Nieuwstraat Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Ds R. Vredenbregt 06-12 10:30 Pastor K. van Roermund 13-12 10:30 Dhr. B. van Empel 20-12 10:30 Pastor H. Leijendekkers 25-12 10:30 Pastor K. van Roermund 27-12 10:30 Ds L. Meiling 03-01 10:30 Past. K. van Roermund

zorgcentra Bijnkershoek, Van Bijnkershoeklaan Diensten: 15:00 uur 12-12 15:00 Ds H.J. Zeldenrust Huis aan de Vecht, ‘t, Costa Ricadreef Diensten: 19:30 uur 04-12 19:30 Ds Storch 22-12 14:30 Predikant onbekend, Kerstmiddag Rosendael, Indusdreef 5 Diensten: 10:45 uur 29-11 10:45 Past. J. Hettinga, woord en communie eerste advent 06-12 10:45 Past.Th Moorman, Eucharistieviering tweede advent 20-12 10:45 Mw.A. BoxmanVis, oecumenische viering 24-12 19:00 Pastores van Rosendael, kerstnachtviering met eucharistie 25-12 10:45 Geestelijk verzorger van Rosendael, kerstmorgenviering Swellengrebel, Burg. F.Andreaelaan Diensten: 10:15 uur 25-12 10:15 Mw.Th. Peereboom, 1e Kerstdag, Oec. dienst

AZU Stiltecentrum, Heidelberglaan Diensten: 10:00 uur 13-12 10:00 Ds M. van Steenbeek 25-12 10:00 Past. M.Wisse, Kerst 27-12 10:00 Ds M. van Steenbeek

Tamarinde, Neckardreef Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Mw Dubois 06-12 10:30 Mw Dubois 13-12 10:30 Mw.Weima 20-12 10:30 Mw Lam 25-12 10:30 Ds Meynen 29-12 10:30 Mw Dubois; Oudejaarsviering

Diakonessenhuis, Bosboomstraat Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Past. L. Moll, muz. dhr. H. van IJcken 06-12 10:00 Ds F. Kruijne, muz.: dhr. F. Sellies 13-12 10:00 Ds I. Haijtink, muz.: Cantorij 3bergen 17-12 20:00 Ds F. Kruijne, Utr. Stud. Cantorij, Kerstconcert

Tolsteeg, Saffierlaan Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Dhr. G. Krul, Dienst van Schrift en Tafel, 1e Advent 13-12 10:30 Dhr. R. Kil 25-12 10:30 Dhr. G. Krul 27-12 10:30 Mw.A. van der Schrier

23

Transwijk, Hof van Transwijk Diensten: 10:30 uur 29-11 10:30 Ds Van de Wal 06-12 10:30 Dhr. G. Krul 13-12 10:30 Ds N. den Bok 20-12 10:30 Ds H. Zeldenrust 25-12 10:30 Mw.A. DuboisVan Hoorn 27-12 10:30 Dr. J. van Amersfoort 31-12 10:30 Ds J.E. Riemens Tuindorp Oost, Winklerlaan Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Viering 20-12 10:00 Dhr. P.Warners 25-12 10:00 Mw.W. van der Vlist 27-12 10:00 Viering Zuylenstede, Perudreef 8 Diensten: 10:00 uur 29-11 10:00 Dr. J. van Amersfoort 06-12 10:00 Dhr.A. Hubers 13-12 10:00 Drs. J. Bouma 20-12 10:00 Dhr.A.Vaartjes 25-12 10:00 Ds J.E. Riemens, Kerstmis m.m.v. mw. J. Loen Ras dwarsfluit 27-12 10:00 Dhr.A. Hubers 31-12 10:00 Ds N. Meynen

door-de-week Getijdegebeden in de Domkerk Maandag 7.00 uur Ochtendgebed Maandag t/m zaterdag 12.30 uur Middaggebed Zondag en woensdag 19.00 uur Avondgebed N.B.Vrijdag 01-01-2016 – Nieuwjaarsdag – Geen middaggebed Kapel Hoog Catharijne Godebaldkwartier Diensten ma. t/m vr.: 12.45– 13.00 u Zaterdag Axion locatie Dr. J.N. Voorhoeve Van Heuven Goedhartln 3 Diensten: 10.30 u

LEESROOSTER De komende weken vermeldt het leesrooster van het Nederlands Bij­bel­genootschap de volgende bijbelgedeelten: zo 29 nov Lucas 1:1-25 ma 30 nov Lucas 1:26-38 di 1 dec Psalm 50:1-15 wo 2 dec Psalm 50:16-23 do 3 dec Numeri 6:1-12 vr 4 dec Numeri 6:13-21 za 5 dec Psalm 119:169-176 zo 6 dec ma 7 dec di 8 dec wo 9 dec do 10 dec vr 1 dec za 12 dec

Lucas 1:39-56 Lucas 1:57-66 Lucas 1:67-80 Psalm 28 1 Tess. 1:1-10 1 Tess. 2:1-12 1 Tess. 2:13-20

zo 13 dec 1 Tess. 3:1-13 ma 14 dec Psalm 42 di 15 dec 1 Tess. 4:1-12 wo 16 dec 1 Tess. 4:13-18 do 17 dec 1 Tess. 5:1-11 vr 18 dec 1 Tess. 5:12-28 za 19 dec Psalm 145 zo 20 dec Micha 5:1-5 ma 21 dec Micha 5:6-14 di 22 dec Micha 6:1-8 wo 23 dec Micha 6:9-16 do 24 dec Lucas 2:1-14 vr 25 dec Lucas 2:15-21 za 26 dec Lucas 2:22-35 zo 27 dec Lucas 2:36-40 ma 28 dec Lucas 2:41-52 di 29 dec Micha 7:1-7 wo 30 dec Micha 7:8-13 do 31 dec Micha 7:14-20 vr 1 jan Numeri 6:22-27 za 2 jan Psalm 84

24

kerst

DECEMBER 2015

kerk stad in de

DECEMBER 2015

Sint Maarten Parade met recordaantal deelnemers

 

kerk in de stad IS EEN UITGAVE VAN DE PROTES­TANTSE GEMEENTE UTRECHT EN VERSCHIJNT MAANDELIJKS

Moniek Janssen REDACTIE Elly Bakker, Sietske Gerritsen, Arie Moolenaar, Frans Rozemond (DMO) en Agnes Stekelenburg

Ondanks regen en wind namen op zaterdagavond 7 november ongeveer vijfduizend Utrechters deel aan de Sint Maarten Parade door het historische stadscentrum van Utrecht. Deze jaarlijkse processie van licht en muziek heeft zich in vijf jaar tijd in snel tempo ontwikkeld tot een grensverleggend feest voor en door de hele stad. In de vijfde aflevering droeg een deelnemersstroom met een veelheid aan nationaliteiten, een record aantal nieuw gemaakte fantasierijke lichtsculpturen mee. De overal aanwezige lopende, staande en in sloepen varende muziek van onder meer Remork & Karkaba uit Brussel, ZfunC uit Zuilen, de Band zonder Verblijfsvergunning, Fanfare van het Vuur, Villa Vrede, Performance Groep , Originale, het wereldkoor Bianca C, het  ‘schuiftrompet-jeugdor-

HOOFDREDACTEUR Peter van der Ros REDACTIEADRES Margaretha van Parmadreef 14

* Sint Maarten Parade 2015 in de binnenstad (foto Sanne Sprenger). kest’ van de Domstad, de stadsbeiaardier en de klokkenluiders van Utrecht (vanuit drie kerken) voorzag de optocht van een sfeervolle onderstroom van geluid. Langs de rand van het Zocherplantsoen waren de droevige Sint Maartenclowns als verbeelding van de bedelaar uit de legen-

de opnieuw de lievelingen van het langs trekkende publiek. Voor het eerst was het Museum Catharijneconvent de centrale locatie van vertrek en aankomst.   De Sint Maartensmarkt op zondagmiddag trok naar schatting zevenduizend bezoekers. Op

de drie locaties, Ganzenmarkt, Stadhuisbrug en Vismarkt genoten velen in de najaarszon van muzikale acts en ander vermaak. Ondanks de aangekondigde demonstraties werd de goede sfeer geen enkel moment verstoord.   Op 11 november is Sint Maarten in vrijwel alle wijken van Utrecht gevierd. Daarnaast waren er nog diverse activiteiten, waaronder het hijsen van de stadsvlag met zingende schoolkinderen in het bijzijn van burgemeester Jan van Zanen. 

Antwerpse schilderkunst in Museum Catharijneconvent

3561 SR Utrecht telefoon 2737 540 e-mail: [email protected] Kopij kerkdiensten mailen naar: [email protected] WIJKCORRESPONDENTEN Citypastoraat Domkerk: Bram Schriever Eglise Wallonne (Pieterskerk): Grietje Hofman EUG Oekumenische Studentengemeente (Janskerk): Rik Boonstra De Haven: Wilma Wolswinkel Jacobikerk: Hester van de Kaa Marcus-Wilhelminawijk: Anne-Marie Rutgers Nicolaïkerk: Steven Slappendel Nieuwe Kerk: Harmen van Doorn Johannescentrumgemeente: Anneke de Klerk Utrecht West:

In Museum Catharijne­ convent is Antwerpse schilderkunst van begin zestiende eeuw te zien: Deze kleine expositie is gemaakt naar aanleiding van de publicatie van dr. Micha Leeflang, over de kunstenaar Joos van Cleve en zijn werkplaats. Haar boek ‘Joos van Cleve. A Sixteenth-Century Antwerp Artist and His Workshop’ is het achtste deel van de prestigieuze reeks Me fecit, onder redactie van dr. Maryan W. Ainsworth, conservator van The Metropolitan Museum of Art in New York. Het boek van Micha Leeflang bevat verhalen over de

wijze waarop Joos van Cleve en zijn medewerkers hun schilderijen vervaardigden en hoe hun werk uitblonk in ambachtelijke perfectie. Joos van Cleve (1480-1540) behoort tot de grote meesters van de Lage Landen en wordt in één adem genoemd met kunstenaars als Jan van Eyck, Jan Bruegel, Jan Gossaert en Joachim Patinir. Toch is er maar weinig werk van deze schilder in Nederland aanwezig. Zijn schilderijen zijn wel goed vertegenwoordigd in de grote Europese en Amerikaanse collecties, zoals de koninklijke collectie in Londen, het Louvre (Parijs), Kunsthistorisches Museum (Wenen) en The Metropolitan Museum of Art

(New York). De schilderijen van Joos van Cleve waren zowel in zijn tijd als vandaag de dag wereldwijd verspreid. Dankzij zijn handelsinstinct en leidinggevende capaciteiten floreert de werkplaats van Joos van Cleve en wordt hij bekend in binnen- en buitenland. Zo laten keizer Maximiliaan I van Oostenrijk en de Franse koning Frans I zich door hem portretteren en wordt zijn werk gekocht door vermogende buitenlandse verzamelaars. Van Cleve en zijn ateliermedewerkers produceerden portretten, devotiepanelen en altaarstukken. Deze schilderijen vormen een inspiratiebron voor andere kunstenaars, die proberen een graantje mee te pik-

ken van zijn succes. De presentatie in Museum Catharijneconvent brengt dit prachtig in beeld. Dr. Micha Leeflang is conservator Middeleeuwen in Museum Catharijneconvent en expert op het gebied van technisch onderzoek naar kunstwerken. Leeflang promoveerde in 2007 aan de Rijksuniversiteit Groningen op de kunstenaar Joos van Cleve en is trots dat haar onderzoek nu wordt gepubliceerd: “Na vijftien jaar onderzoek naar Joos van Cleve en zijn atelierpraktijken maakt deze zestiende-eeuwse kunstenaar deel uit van mijn leven. Het is een kroon op mijn werk dat in het museum nu enkele van zijn stukken te zien zijn.”

Jade Haakman-Vening Tuindorpkerk: Jan Verkerk Zuilen: Marloes Dankers (Bethelkerk) en Annemieke Schuur (Oranjekapel). SLUITINGSTIJD Tien dagen voor verschijning, berichten negen dagen voor verschijning 10.00 uur. ADMINISTRATIE Margaretha van Parmadreef 14 3561 SR Utrecht telefoon 2737 540 [email protected]. Voor een abonnement op Kerk in de Stad vragen wij per adres een bijdrage van 30 euro per jaar in de productie- en verzendkosten. Elk jaar ontvangt u in september een acceptgiro om de betaling te voldoen. ADVERTENTIES Margaretha van Parmadreef 14 3561 SR Utrecht telefoon 2737 540 Tarief op aanvraag, sluitingstijd tien dagen voor verschijning. Aanleveren van advertenties: [email protected]. BANKRELATIE Kerk in de Stad te Utrecht NL37INGB0000766042

* Domkerk lichtgang Pandhof.

GRAFISCHE VERZORGING theologische uitgeverij Narratio®, Gorinchem www.narratio.nl