Mei 2007
Dit is een uitgave van het Ministerie van Justitie
De Handhavingskrant In deze krant:
Sterke rol gemeenten Eén van de aantrekkelijke kanten van mijn ministerschap is dat ik nu op een heel ander niveau te maken krijg met ‘bekende’
OM-afdoening
onderwerpen. Dat wil zeggen: onderwerpen die
Vanaf het laatste kwartaal van 2007 wordt
ik al eerder tegenkwam als wethouder of als
de OM-afdoening gefaseerd ingevoerd.
burgemeester. Veiligheid is zo’n onderwerp. De
Vanaf najaar 2008 komt daar de bestuur-
winst is dat ik kan profiteren van eerdere
lijke strafbeschikking bij. Deze nieuwe
ervaringen.
instrumenten moeten de strafrechtsketen
Wat ik bijvoorbeeld heb mee genomen naar
efficiënter én slagvaardiger maken.
Den Haag is mijn ervaring dat je als lokaal bestuurder de rijksoverheid lang niet altijd als aanvullend ziet maar eerder als lastig. Lastig vanwege de regeldruk of vanwege het gevoel dat je niet wordt gehoord of begrepen als lokaal bestuurder. Vanuit mijn positie als minister van BZK wil ik
4
me inzetten om dat te veranderen. Vooral omdat het op het gebied van veiligheid ook het meest effectief is. Het regeerakkoord is duidelijk: 25 procent minder criminaliteit in 2008-2010 ten opzichte van 2003. Willen we dit
Hokjesdenken
bereiken, dan moeten we ervoor zorgen dat de
Plattelandsjongeren veroorzaken overlast
gemeenten een stevige rol krijgen, zowel in
De nieuwe regering voert de komende jaren een beleid gebaseerd op zes pijlers. Er is een ambitieuze investeringsagenda voor de komende kabinetsperiode die vraagt om een concrete uitwerking.
repressief als preventief opzicht. Veiligheid is immers geen abstract begrip, maar doorgaans een concreet lokaal probleem. Tijdens ieder wijk- of werkbezoek wordt dit bevestigd: mensen maken zich het meest druk om overlast in hun directe omgeving. Denk aan overlast door rondhangende jongeren, drugsverslaafden,
met hun ‘indrinkfeesten’ in keten, hokken en oude caravans. Hoe gaan de lokale handhavers hiermee om? De Stichting
Nieuwe aanpak na coalitieakkoord
Alcohol Preventie (STAP) organiseerde een bijeenkomst om meningen en ervaringen te delen.
wildplassers. De gemeenten hebben daar het beste zicht op. Handhaven gebeurt lokaal. We moeten de rol van de gemeenten versterken. Niet lastig zijn maar aanvullend. Guusje ter Horst Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
f fe c t e n e v a h d Ha n
e aan We r k m e f fe c t en met E H a n d h av
met
ave et Hand h S co re n m
De nieuwe regering streeft een samenleving na waarin de ‘overheid duidelijke grenzen stelt aan wat wel en wat niet kan, waarin vooral de eigen kracht van de samenleving wordt benut en waarin creativiteit en eigen initiatief worden ondersteund.’ Aldus het coalitieakkoord, gebaseerd op zes pijlers. Een korte analyse van het coalitieakkoord.
n
Programmatisch Handhaven bij LNV De aanpak van Programmatisch Hand-
n
es n h et su cc d ra g e n a a W il t u b ij ave n m et Effe ct? h van Hand e n vo o r n d e rwe rp H e eft u o a ly se? n e e n T11 a n een edoen aa W il t u m e d e rzo e k n a a r d e ? on b e h o efte e st rafb e sc h ik k in g k ij rl u u b e st
ede m o g e li jk h e n an d e re O ve r d e ze . 3 in a e r o p p ag le e st u m e
7
‘Samen werken, samen leven’ is het motto van de nieuwe regering. Achter die vier woorden
haven vindt steeds meer navolging.
gaat een wens schuil van een samenleving die wordt gekenmerkt door respect, solidariteit
Bijvoorbeeld bij het ministerie van LNV.
en duurzaamheid. Om dat te realiseren wil de regering in de komende vier jaren een beleid
Daar werken nu onder andere de twee
voeren gebaseerd op zes pijlers. Er is een ambitieuze investeringsagenda voor de komende
juristen Donner en Holthuis aan de
kabinetsperiode die vraagt om een concrete uitwerking.
totstandkoming van verschillende
Tien projecten hebben de coalitiepartners al direct benoemd. Een voorbeeld is het project
handhavingplannen.
‘Aanval op de schooluitval’. De huidige schooluitval moet in 2012 zijn gehalveerd. Een nauwe samenwerking tussen overheid, ouders, scholen, bedrijfsleven, maatschappij, jeugdzorg, gemeenten en politie moet de naleving en handhaving van de leerplicht bevorderen. Uit onderzoek naar de uitvoering van de leerplicht blijkt immers dat de handhaving niet in alle gemeenten op voldoende niveau is. Probleemwijken Schooluitval is ook vaak te zien in de probleemwijken, waar zich een opeenstapeling voordoet van sociale, fysieke en economische problemen. Vervolg op pagina 2 >>
8 1
Mei 2007
<< Vervolg van pagina 1
dering’, al gestart in de vorige regerings-
meer combinaties van straffen en maatregelen
Handhaven met Effect en het Servicecentrum
Minister Vogelaar van Wonen, Wijken en
periode. In het voor de zomer op te leveren
mogelijk maken.
Handhaving, die hun oorsprong vinden in het
Integratie (WWI) heeft al een lijst met veertig
actieplan komt te staan wat de rijksoverheid
In de afgelopen jaren zijn al successen ge-
concept programmatisch handhaven.
wijken in achttien steden gepresenteerd,
kan doen om gemeenten en wijkbewoners te
boekt met programma’s als ‘Jeugd Terecht’
In het kader van VbbV komt de regering met
waarin gedurende de huidige kabinetsperiode
helpen om de problemen met hangjongeren te
en ‘Operatie Jong’. Het nieuwe kabinet gaat
voorstellen die erop gericht zijn overlast
extra investeringen worden gedaan. Over acht
verminderen of op te lossen. De aanpak van de
hierop door. Rond de zomer komt de uitwer-
te voorkomen en lokale partners hierbij te
tot tien jaar moeten dit weer ‘prachtwijken’
hinderlijke en overlastgevende jeugdgroepen
king van het project ´Kansen voor kinderen´, in
ondersteunen. Wijkinitiatieven ter bestrijding
zijn, waar mensen prettig en veilig wonen,
vraagt om maatwerk dat aansluit bij de lokale
samenhang met het programma van minister
van onveiligheid en vermindering van overlast
werken en leren.
problematiek. De regie van de aanpak ligt bij
Rouvoet op het terrein van jeugd en gezin.
krijgen ondersteuning en ook op scholen
Onder het motto ‘Samen buurten, samen bin-
de gemeente; de rijksoverheid moet hierin
den’ bezoekt Vogelaar tot eind juni die veertig
lokale partners en burgers ondersteunen.
Veiligheidsprogramma
Tevens noemt de regering de preventie en
aandachtswijken. Met de wijkentoer wil zij
Daarbij is een goede combinatie van preven-
Het nieuwe kabinet kent geen specifieke minis-
het voorkomen van witwassen van ‘criminele
kennis opdoen over de problemen in de wijken
tieve en repressieve maatregelen noodzakelijk.
ter voor Veiligheid. Wel komt er een tweede
middelen’ (wet BIBOB), een onderdeel van het
en inspiratie krijgen voor een creatieve aanpak
Een aantal handhavinginstrumenten is er al
veiligheidsprogramma, getiteld ´Veiligheid
integraal veiligheidsbeleid van gemeenten.
en originele oplossingen. En vooral met veel
of komt snel beschikbaar. Het conceptwets-
begint bij voorkomen´ (VbbV). Het voorkomen
Recidive moet worden teruggedrongen door
mensen in gesprek raken over onderwerpen
voorstel ‘Aanwijzingen ernstige overlast’
van (jeugd)criminaliteit, recidive, radicali-
de voorwaardelijke invrijheidstelling, verster-
als wonen, werken, leren, integreren en veilig-
bijvoorbeeld noemt de extra mogelijkheden
sering, asociaal gedrag en fraudebestrijding
king van het reclasseringstoezicht en nazorg
heid. De informatie die deze wijkbezoeken
die de burgemeester en de Officier van Justitie
wordt geïntensiveerd. Waar grenzen worden
door gemeenten en particuliere organisaties.
opleveren, gebruikt de minister voor haar
krijgen om op te treden tegen overlastgevers,
overschreden, volgt een stevige aanpak. De
actieplan, dat voor de zomer verschijnt.
waaronder hangjongeren. Met deze nieuwe
overheid gaat burgers, scholen, bedrijven,
Honderd dagen
moet meer een klimaat van veiligheid komen.
bevoegdheden kan de burgemeester een
publieke instellingen en diensten daarbij meer
Het nieuwe kabinet zit nog in haar eerste hon-
Overlast en verloedering
gebiedsontzegging – eventueel in combi-
aanspreken. De verschillende initiatieven van
derd dagen. In die periode neemt het de tijd
Het wijkenplan van Vogelaar staat niet op
natie met een meldingsplicht – opleggen aan
de overheid op dit terrein, waaronder het Doe
om zich in te werken en zijn nieuwe ideeën
zichzelf. Zo is er samenhang met de andere
personen die herhaaldelijk de openbare orde
Normaal-project, worden gebundeld.
uit te werken. Van een echte uitwerking van
kabinetsprojecten ‘Veiligheid begint bij Voor-
verstoren. De Officier van Justitie kan een
Het kabinet noemt de handhaving van de
plannen is nú dus nog weinig te zien. Naar
komen’, ‘Kansen voor kinderen’ en ‘Aanval op
verdachte een gedragsaanwijzing opleggen,
rechtsorde en van gestelde regels een eerste
verwachting zal voor de zomer – als de hon-
de schooluitval’. Ook de aanpak van Vogelaar
in de vorm van een gebiedsontzegging, een
voorwaarde voor maatschappelijke integratie
derd dagen voorbij zijn – concreter zichtbaar
om vanuit het veld zelf te werken aan oplos-
meldingsplicht, een contactverbod of een
en ontwikkeling. Het wenst integraal gemeen-
zijn hoe de nieuwe regering haar ambities uit
singen, met een rijksoverheid die faciliteert, is
begeleidingsverplichting. Aansluitend wil
telijk veiligheidsbeleid en systematische
het coalitieakkoord invulling gaat geven.
te zien bij andere projecten. Op vergelijkbare
de regering met het wetsvoorstel ‘Gedrags-
handhaving door het bestuur te bevorderen.
wijze werken de ministeries van Justitie en
beïnvloeding jeugdigen’ het jeugdsanctiepalet
Het ministerie van Justitie geeft hieraan ge-
Meer informatie
van BZK aan een actieplan ‘overlast en verloe-
verder uitbreiden met de gedragsmaatregel én
stalte met het professionaliseringsprogramma
www.kabinetsformatie20062007.nl
Verplicht in 2008
Boa’s beter herkenbaar met landelijk insigne De buitengewoon opsporingsambtenaar (boa) heeft al sinds 1994 een belangrijke rol bij het handhaven van de openbare veiligheid. Nederland telt circa 25.000 gediplomeerde boa’s met opsporingsbevoegdheden. Ze oefenen vooral toezicht uit, in de stad, op het spoor of op het platteland. Parkeercontroleurs en treinconducteurs hebben een boa-status, net als jachtopzieners, boswachters, sociaal rechercheurs en milieuambtenaren. Ondanks de aanwezigheid in het openbare domein herkent de gemiddelde Nederlander de boa niet als zodanig. Daarom heeft het Ministerie van Justitie een insigne ontwikkeld.
In de huidige praktijk komt het regelmatig voor
uitvoerig overleg tussen het Ministerie van
insigne naar voren. Niet alleen om duidelijk aan
mert. Een boa kan in een opsporingsonderzoek
dat een boa tekst en uitleg moet geven over de
Justitie en het boa-platform. In dit platform zijn
te geven dat een BOA opsporingsbevoegd-
immers om begrijpelijke redenen incognito
eigen positie en bevoegdheden. Zeker de boa’s
boa-werkgevers vertegenwoordigd, zoals
heden heeft, maar ook om deze groep beter
willen blijven. De verwachting is dat uiteinde-
in het openbaar vervoer worden veelal gezien
politie, openbaar vervoer, gemeenten en fl ora-
(zichtbaar) te positioneren in de wereld van
lijk circa 15.000 boa’s het insigne op het
als particulier beveiligers, zonder enige echte
en faunabeheerders.
handhaving.
uniform bevestigd krijgen. Het boa-insigne
bevoegdheden. Bij het grote publiek is niet of
staat ook op de legitimatie.
nauwelijks bekend dat een boa iemand naar
Herkenbaar
Het gekozen insigne voldoet het meest aan
zijn identiteit kan vragen, proces-verbaal mag
De deelnemers aan het platform hebben vooraf
deze voorwaarden, zo bleek ook uit een
Het Ministerie van Justitie en de boa-werkge-
opmaken en zelfs de bevoegdheid heeft tot
een aantal eisen geformuleerd voor het
publiekstest van de Rijksvoorlichtingsdienst.
vers gaan de nodige publiciteit geven aan de
aanhouden.
ontwerp. Het insigne dient voldoende onder-
invoering van het boa-insigne. In de eerste
scheidend en herkenbaar te zijn, maar moet zo
Verplicht
plaats om bekendheid te geven aan het
Het insigne, licht zilverkleurig, toont een hand
min mogelijk ruimte geven aan ongewenste
De eerste insignes worden naar verwachting in
insigne, maar ook om de boa met zijn bevoegd-
die een scepter vasthoudt. Daarachter is een
interpretaties en associaties. Tevens moet het
het derde kwartaal van 2007 geproduceerd. De
heden duidelijk op de handhavingskaart te
schild zichtbaar. Het schild staat voor autoriteit
insigne kracht en gezag uitstralen zonder de
werkgevers kunnen ze vanaf dat moment
krijgen.
en bescherming, de hand voor leiden (aanwij-
associaties vriendelijkheid en behulpzaamheid
aanschaffen. Met ingang van 1 januari 2008 is
zen) en de scepter voor kracht en wijsheid. De
geweld aan te doen. Vanuit het boa-platform
het voor boa’s verplicht om het insigne te
Meer informatie
vormgeving van het insigne kwam tot stand na
kwam duidelijk de wens voor een krachtig
dragen, tenzij dit de werkzaamheden belem-
[email protected]
2
Dit is een uitgave van het Ministerie van Justitie
Maak jezelf ConsuWijzer!
De Consumentenautoriteit profileert zich
Marije Hulshof, directeur Consumentenautoriteit
Nederland kent véél regelgeving ter bescherming van de consument. Geschillencommissies functioneren via goed werkende infrastructuren. De Consumentenbond en televisieprogramma’s als Kassa en Radar komen luidkeels op voor de gedupeerde consument. Belangrijke sectoren als telecom, energie en financiële dienstverlening hebben zelfs eigen toezichthouders die de consumentenregels handhaven. Maar een toezichthouder op algemeen consumentenrecht had Nederland niet. Tot voor kort, want sinds 1 januari 2007 is er de Consumentenautoriteit.
Het is niet toevallig dat de Consumentenautoriteit
Gedragsverandering
“Enerzijds zijn we toezichthouder. Zo profileren
Agenda 2007:
juist nu het licht ziet. Omdat inbreuken op het
De mogelijkheden voor de Consumentenautori-
we onszelf. We zoeken de publiciteit en
vier aandachtsgebieden
consumentenrecht steeds vaker grensoverschrij-
teit om overtreders aan te pakken, variëren van
communiceren wie we zijn, wat we doen en
dend bleken, stelde de Europese Unie een
het geven van ruchtbaarheid aan de branche –
wat we van wie verwachten. Anderzijds willen
verordening op die bepaalt dat nationale toezicht-
“Weet dat wij hierop gaan handhaven!” – tot het
we de consument mondiger maken. Daarom is
houders in de verschillende lidstaten elkaar
zelf opleggen van boetes, of het doen stoppen
ConsuWijzer opgericht, een informatieloket
Directeur Marije Hulshof wil de activiteiten
bijstaan in het tegengaan van grensoverschrij-
van de inbreuk via een civielrechtelijk verzoek-
bestaande uit een website en een telefoon-
van de Consumentenautoriteit zo transpa-
dende inbreuken. Doel was daarmee een sluitend
schriftprocedure. “Het is niet ons doel om als
nummer, waar consumenten welkom zijn met
rant en open mogelijk houden, slagvaardig
Europees netwerk van toezichthouders op te
een politieagent achter iedere inbreuk aan te
al hun individuele vragen over het recht van de
en onderbouwd optreden én zichtbaar
richten. In Nederland ontbrak echter een publieke
rennen”, nuanceert Marije Hulshof, voorheen
consument. ConsuWijzer verwijst soms door, of
resultaat behalen. Om niet door de waan
toezichthouder. De Consumentenautoriteit, een
managementconsultant bij Berenschot. “De
geeft praktische tips over de materie. Achter
van de dag te worden geregeerd, en om
dienst van het Ministerie van Economische Zaken,
missie van de Consumentenautoriteit is het
ConsuWijzer zitten drie toezichthouders: de
haar capaciteit en middelen gestructureerd
is dit jaar opgericht om die rol te vervullen.
toezien op en bevorderen van eerlijke handel
Consumentenautoriteit, NMa en OPTA.”
en doelgericht in te zetten, kiest de
tussen bedrijven en consumenten. Daarbij gaat
“Het interessante aan deze tweedeling is dat ze
Consumentenautoriteit voor een program-
Eerste succes
het om collectieve inbreuken die groepen
elkaar versterken. Wij krijgen via ConsuWijzer
matisch handhavingsbeleid.
“Op de dag van de lancering werd ons bestaan
consumenten duperen. Dat impliceert een
vroegtijdig signalen door die wellicht vragen
eigenlijk al gerechtvaardigd”, vertelt Marije
gedragsverandering. En gedragsveranderingen
om (extra) toezicht.”
Hulshof, nieuwbakken directeur van de
gebeuren niet ineens. Soms geven we eerst een
Consumentenautoriteit. “We kregen een klacht
waarschuwing, soms communiceren we heel
De campagne ConsuWijzer was in maart en
gebieden: prijzenfestivals, internethandel,
over een Duits bedrijf dat via het internet op
duidelijk dat sprake is van een overtreding en
april regelmatig op radio en televisie te horen
reisbranche, garantie en conformiteit.
misleidende wijze reizen aanbood. Wie
grijpen we meteen in. Dit hangt af van de ernst
en te zien.
Deze aandachtsgebieden zijn vastgesteld na
informatie zocht, bleek ongemerkt een reis te
van de zaak. Ons optreden is erop gericht dat
hebben geboekt. Zoiets valt onder de Europese
het bedrijf zijn foutieve gedraging beëindigt.”
verordening, waardoor wij onze Duitse De kracht van de Consumentenautoriteit is dat
en deze kon ingrijpen.”
zij bestaat uit twee ‘entiteiten’. Marije Hulshof:
Handhaven effect
counterpartner op de zaak konden attenderen
met
‘Ik wil iets laten zien’
De agenda van de autoriteit voor 2007 is opgesteld rond vier heldere aandachts-
consultatie van belangrijke partijen uit het Meer informatie
veld: consumenten- en ondernemersorgani-
www.consumentenautoriteit.nl of
saties, wetenschap, bestaande toezicht-
www.consuwijzer.nl
houders en zelfreguleringsinstanties.
Werk mee aan Handhaven met Effect Het programmabureau Handhaven met Effect heeft een aantal activiteiten op de planning staan, waarvoor uw medewerking en/of belangstelling wordt gevraagd: 1. Een inventarisatie naar bestaande samenwerkingsverbanden in de handhaving, inclusief de succes- en faalfactoren. Het doel is een beeld te krijgen van domeinen die zich ‘lenen’ voor samen werking en om te bepalen hoe die samenwerking het meest kansrijk is. Participeert u in een samenwerkingsverband en wilt u uw positieve en/of negatieve ervaringen met ons delen? 2. Standaard T11 analyses. De Tafel van Elf is een gewild instrument, maar in de praktijk ontbreekt het vaak aan voldoende tijd, voldoende achtergrondinformatie of blijkt het instrument te abstract of academisch te zijn. Dat is jammer, want met de informatie uit de T11-analyse is te bepalen welke interventies nodig zijn om een nietnalevingprobleem aan te pakken. Daarom wil Handhaven met Effect concrete T11-standaardanalyses uitvoeren op een aantal gemeentelijke beleidsthema’s en deze analyses beschikbaar stellen aan gemeenten. Heeft u onderwerpen waarvoor u graag een T11 analyse wilt laten uitvoeren? Wilt u zelf meewerken aan een analyse?
3. Behoefteonderzoek (quick scan) naar de bestuurlijke strafbeschikking. De bestuurlijke strafbeschikking (BSB) komt naar verwachting per 1 oktober 2008 beschikbaar voor een aantal decentrale handhavers. Om een soort marktonderzoek te doen naar de bereidheid om dit instrument in te zetten, zoeken we hoofden Handhaving die willen meewerken aan een telefonisch vraaggesprek. 4. In het verlengde van deze quick scan organiseert het programma Handhaven met Effect samen met het Servicecentrum Handhaving op 28 juni 2007 een congres over de bestuurlijke strafbeschikking voor decentrale overheden. Dit congres vormt de aftrap voor het implementatietraject van de BSB. U kunt zich aanmelden via www.servicecentrumhandhaving.nl. 5. Bijeenkomst Handhaving en Gedrag. Het onderzoek van Joop van der Pligt naar straffen, belonen en andere beïnvloedingsmechanismen heeft tijdens de startconferenties van Handhaven met Effect volop in de belangstelling gestaan. Inmiddels zijn verschillende onderzoeken uitgebracht in het kader van het project ‘Handhaving en Gedrag’ (zie ook de publicaties) en is er het voornemen om bij voldoende belangstelling een bijeenkomst te organiseren waarin de inzichten uit deze onderzoeken worden gepresenteerd. Bent u geïnte resseerd in zo’n bijeenkomst, meld u dan alvast aan voor de mailinglist zodat u op de hoogte blijft.
Heeft u belangstelling voor een of meer van deze activiteiten?
Stuur dan een e-mail naar
[email protected] onder vermelding van de activiteit/het onderzoek en wat eventueel uw bijdrage daaraan kan zijn!
3
Mei 2007
Invoering OM-afdoening vermindert werklast in de strafrechtsketen Vanaf het laatste kwartaal van 2007 wordt de OM-afdoening gefaseerd ingevoerd. Dan kan het Openbaar Ministerie overtredingen en misdrijven zélf bestraffen door het uitvaardigen van een strafbeschikking. Het Openbaar Ministerie kan onder andere geldboetes opleggen, een taakstraf van maximaal 180 uur, een ontzegging van de rijbevoegdheid voor ten hoogste zes maanden, een gedragsaanwijzing of een schadevergoedingsmaatregel voor het slachtoffer. Dit nieuwe instrument moet de strafrechtsketen efficiënter én slagvaardiger maken. Voor de invoering van de Wet OM-afdoening is
aanmerking, en daarnaast de fiscale en de
vanuit het Ministerie van Justitie een project-
bestuurlijke strafbeschikking.”
groep opgericht. In de projectgroep werken het ministerie en de zes ketenpartners nauw samen:
Veranderingen
het Openbaar Ministerie (OM), de Politie, de
Wat is er eigenlijk anders aan een OM-
Zittende Magistratuur (ZM), het Centraal Justitieel
afdoening? Een automobilist die onder invloed
Incasso Bureau (CJIB), de Rijksdienst voor het
wordt aangehouden, kan te maken krijgen met
uitvaardigen van de strafbeschikking twee
“Op deze manier krijgt de rechter minder zaken
Wegverkeer (RDW) en de Justitiële Informatie-
de OM-afdoening. De politiefunctionaris die het
keuzes: betalen of verzet instellen. Gaat hij in
te verwerken”, zegt Mook. In het simulatiemo-
dienst (JustID).
strafbare feit constateert, stuurt de bon meteen
verzet bij het OM, dan komt de zaak ‘gewoon’
del van de strafrechtsketen (SMS) is berekend
Wie zijn boete niet betaalt, kan met de OM-afdoening zijn rijbewijs kwijtraken of - in het uiterste geval - zelfs worden gegijzeld.
naar het CJIB waarna de betrokken automobilist
voor de rechter, net als nu. Tekent de over-
dat het OM dertig procent minder feitgecodeer-
“Na een uitgebreide voorbereiding zijn we nu
een acceptgiro ontvangt. Als er sprake is van
treder geen verzet aan, maar hij betaalt niet,
de overtredingen van het CJIB zal krijgen.“ Voor
zo’n twee jaar bezig met de implementatie”,
recidive wordt de zaak overgedragen aan het
dán verandert er wel wat. Net als nu bij de Wet
de burger verandert er wel het een en ander.
aldus projectleider Jan Pieter Mook. “De
Openbaar Ministerie. Het OM heeft dan
Mulder (Wet administratiefrechtelijke hand-
Betaalt hij keurig zijn boete, dan verandert er
invoering is een forse klus, want de ketenpart-
afhankelijk van de zwaarte van de zaak de
having verkeersvoorschriften) krijg je na de
niets. Reageert hij echter niet binnen de
ners moeten hun werkprocessen en automati-
keuze om een strafbeschikking uit te vaardigen
eerste aanschrijving twee maal een acceptgiro
wettelijk gestelde termijn en betaalt hij niet,
seringssystemen aanpassen en mensen
met als straf een geldboete of een ontzegging
maar telkens mét een verhoging. Vervolgens
dan volgt onmiddellijk actie.”
opleiden in de nieuwe werkwijze. Om ook met
van de rijbevoegdheid samen met een
komt de deurwaarder langs en ten slotte kan
elkaar geautomatiseerd gegevens te kunnen
geldboete of verdachte te dagvaarden voor de
loonbeslag of in het uiterste geval zelfs een
Meer informatie
uitwisselen, moet je alles tot in detail regelen.
politierechter. De overtreder heeft bij het
gijzeling volgen.
www.servicecentrumhandhaving.nl
Justitie is al jaren bezig om de informatisering te stroomlijnen. De infrastructuur en de standaarden zijn er nu, maar wij zijn het eerste grote ketenproject dat daarmee en op zo’n schaal gaat werken. Tegelijkertijd vernieuwen bijna alle ketenpartners hun systemen. Dat
Bestuurlijke strafbeschikking is efficiënt instrument voor bestraffing overlast
maakt het leuk, maar ook lastig. Alle keten-
Tijdens de behandeling van de Wet OM-afdoening nam de Tweede Kamer
een strafrechtelijke maatregel, maar met een sterke inbreng van het
partners moeten nauw samenwerken op alle
een amendement aan om ook bestuursorganen (o.a. gemeenten,
bestuur. In de wet is dan ook een financiële vergoeding voorzien voor
niveaus; van de hoogste bazen tot de opera-
provincies en waterschappen) de mogelijkheid te bieden om strafbeschik-
bestuursorganen die met de bestuurlijke strafbeschikking handhaven.”
tionele mensen. En die betrokkenheid is er.”
kingen op te leggen: de bestuurlijke strafbeschikking (BSB). Aanvullend op de inzet van de politie kunnen bijvoorbeeld buitengewoon opsporings-
Congres Bestuurlijke strafbeschikking
Gefaseerde invoering
ambtenaren (BOA’s) van gemeenten per algemene maatregel van bestuur
Met de bestuurlijke strafbeschikking krijgen decentrale overheden een
Volgens de projectleider is de OM-afdoening
de bevoegdheid krijgen een strafbeschikking uit te vaardigen voor overlast
aantrekkelijk handhavinginstrument in handen. Van der Doelen: “De
voor veel zaken geschikt. “In totaal maar liefst
in de publieke ruimte. Het bestuursorgaan of de individuele buitengewoon
bestuurlijke strafbeschikking biedt uitgelezen kansen voor het bestuur en
zo’n 700.000 zaken per jaar, waarvan rond de
opsporingsambtenaar is degene die de strafbeschikking uitvaardigt. Het
het Openbaar Ministerie om verkokering en versnippering in de hand-
520.000 van de politie en 180.000 van het
verzet tegen deze strafbeschikkingen wordt ingesteld bij het Openbaar
having tegen te gaan. In de komende maanden zullen we onder andere
Openbaar Ministerie.” Hiervoor wordt vanaf het
Ministerie.
met gemeenten en waterschappen gaan praten over hoe de bestuurlijke strafbeschikking precies vorm zal gaan krijgen. Op korte termijn inventari-
laatste kwartaal van dit jaar de OM-afdoening gefaseerd ingevoerd. Mook “We beginnen in
Sinds maart 2007 leidt Frans van der Doelen van het Ministerie van Justitie
seren we wat de wensen zijn van de gemeentelijke handhavers. Op 28 juni
een deel van het land, met twee zaakstromen:
het deelproject dat de implementatie van de bestuurlijke strafbeschikking
a.s. organiseren we een landelijk congres (zie pagina 3, red.) om de
het misdrijf rijden onder invloed en de
voorbereidt. “De bestuurlijke strafbeschikking maakt het mogelijk dat ook
verdere uitwerking te bespreken.”
overtreding onverzekerde motorvoertuigen. In
buitengewone opsporingsambtenaren bekeuringen kunnen uitschrijven en
fase 2 nemen we alle bulkmatig, met behulp
naar het CJIB sturen, net zoals de politie nu doet”, zegt Van der Doelen.
De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking geschiedt in fasen. Het is
van ICT te verwerken overtredingen, die
“Gaat de betrokken burger in verzet tegen de strafbeschikking, dan moet
de bedoeling dat vanaf oktober 2008 bestuursorganen relatief eenvou-
daartoe van een codering zijn voorzien, mee en
dit altijd bij het OM. Als de burger het niet eens is met de straf, volgt een
dige, feitgecodeerde zaken rechtstreeks en digitaal bij het CJIB kunnen
in fase 3 komen de overige misdrijven en
gang naar de strafrechter. Al met al is de bestuurlijke strafbeschikking dus
aanleveren.
overtredingen voor de Wet OM-afdoening in
4
Dit is een uitgave van het Ministerie van Justitie
Programma Eenduidig Toezicht
Minder, beter, duidelijker
Johan de Leeuw, inspecteur-generaal van de Inspectie Verkeer en Waterstaat en voorzitter van de Inspectieraad.
De rijksinspecties staan de komende jaren voor een grote gezamenlijke uitdaging: het verminderen van de toezichtlast met 25 procent, terwijl tegelijk de effectiviteit en de kwaliteit van toezicht moeten worden verbeterd. Het programma Eenduidig Toezicht (ET) beschrijft hoe dit moet. Door verplichte afstemming tussen zogenoemde ‘domeinen’, samenwerking met andere (lokale) betrokken toezichthouders én prioriteitstelling: toezicht waar nodig. “Al voordat het programma ET in september
van drie verschillende landelijke inspecteurs.
hebben dat eenduidig toezicht mogelijk is. Elk
gedrag, hoe waardevol zijn advies en is er
2006 startte, was het toezicht aan het
Verlies van tijd en geld, voor alle partijen.”
domein krijgt één frontoffice ofwel inspectie-
ruimte voor nazorg? We streven naar hoge
loket, zichtbaar via één website en één
kwaliteit. Dat vraagt om een cultuurslag binnen
veranderen”, schetst Johan de Leeuw, inspecteur-generaal van de Inspectie Verkeer en
Ingrijpende maatregel
telefoonnummer. Voor elk domein gaat één
inspectieland. En dáárbij is dan weer die
Waterstaat en voorzitter van de Inspectieraad
Er liep dus al een aantal samenwerkingsprojec-
geïntegreerd inspectieprogramma gelden.
toenadering tot andere (lokale) toezichthouders
(voorheen IG-beraad). “Als IG’s merkten wij dat
ten. Ook werkten de rijksinspecties zelf aan
Gebaseerd op gegevens die via de frontoffice
nodig. Gemeenten bijvoorbeeld, zorgen in
de druk van overheids- en lokale inspecties bij
modernisering van het toezicht. Maar alles nog
binnenkomen. Al die gegevens worden
diverse sectoren voor de meeste toezichtlast.
bedrijven en instellingen onprettig toenam.
op een vrijblijvend niveau. Totdat de Tweede
geharmoniseerd tot een eenduidige informatie-
Ook op lokaal niveau moet dus gezocht worden
Bedrijven die bijvoorbeeld werken met
Kamer met de motie-Aptroot duidelijk maakte
stroom op basis waarvan risicoanalyses zijn te
naar afstemming en samenwerking. Niet met
nucleaire apparatuur kregen jaarlijks bezoek
dat de ontwikkelingen haar veel te langzaam
maken. Welke onderneming loopt hoeveel
alle 450 gemeenten tegelijk, maar met de
gingen. De Kamer pleitte voor het samen-
risico op het overschrijden van wettelijke
meest betrokken. Sommige gemeenten zijn zelf
voegen van alle rijksinspecties tot één inspectie-
normen en regels en welk bedrijf loopt minder
al heel ver als het gaat om eenduidig toezicht.
en controledienst. Het kabinet antwoordde met
risico? De Leeuw: “In de praktijk zal het
De gemeente Eindhoven bijvoorbeeld heeft alle
het programma Eenduidig Toezicht. Niet één
voorkomen dat sommige bedrijven misschien
regelgeving en normstelling omtrent toezicht,
inspectiedienst, maar wél zoveel samenhang,
helemaal niet meer geïnspecteerd worden. Als
handhaving en vergunningverlening gestroom-
structuur en prioriteitstelling dat de toezichts-
ondernemers hun zaakjes pico bello op orde
lijnd en samengebracht in één onderdeel. Dat
druk voor ondernemingen en organisaties de
hebben en daarover verantwoording afl eggen,
maakt Eindhoven tot een betere gesprekspart-
komende jaren met een kwart afneemt.
ontbreekt elke noodzaak tot extra toezicht.”
ner voor het Rijk. Dáár moeten we naartoe!”
Domein met frontoffice
Lokale toezichthouders
In die richting is in de 24-uursconferentie van
“Het kabinet heeft haar programma Eenduidig
Om te meten of de voorgestelde vermindering
de Inspectieraad op 28 en 29 maart jl. verder
Toezicht grotendeels gebaseerd op het
van toezichtlast ook wordt gehaald, hanteert
gesproken met betrokken partijen. De raad
werkplan 2006-2007 van de Inspectieraad”,
Eenduidig Toezicht een methode die het
presenteert haar nieuwe werkplan 2007-2008
stelt Johan de Leeuw. “Daarin gaf het toen-
Ministerie van Financiën gebruikt voor het
in mei aan de minister van BZK.
malige IG-beraad al aan hoe beter kon worden
meten van de administratieve lastendruk.
Deze domeinen werken al met één frontoffice Per 1 januari 2007 zijn drie domeinen met één frontoffice operationeel: •
horeca
•
land- en tuinbouw
•
ziekenhuizen
Per 1 januari 2008 kennen ook deze domeinen één frontoffice: •
afval
•
chemie
•
integraal toezicht jeugd (ITJ)
•
kinderopvang
•
metaal
•
recreatie
samengewerkt.” Het plan benoemt allereerst
“We meten zowel kwantitatief als kwalitatief”,
Meer informatie
•
Schiphol
domeinen. Ondernemingen worden ingedeeld
weet Johan de Leeuw. “We kijken dus of en
Programmadirectie Eenduidig Toezicht,
•
vleesketen
naar kennisgebieden (horeca, wegvervoer),
hoezeer de toezichtsdruk afneemt, maar meten
Sjoeke van Gestel
wegvervoer
vakterreinen (ziekenhuizen) of locaties
ook hoe het toezicht wordt ervaren. Hoe
T (070) 426 21 92,
(Schiphol) die zoveel kenmerken gemeen
deskundig is de inspecteur? Hoe correct is zijn
E
[email protected]
•
5
Mei 2007
Handreiking Handhaving
Wabo dit najaar gereed De Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) schetst de kaders van de nieuwe omgevingsvergunning die in 2008 in werking moet treden. Met de Wabo maken de bouwvergunning, de milieuvergunning en diverse vergunningen op basis van gemeentelijke verordeningen plaats voor één integrale omgevingsvergunning. Hierop bereiden momenteel alle betrokken overheden, zowel het rijk als gemeenten, provincies en waterschappen, zich voor. De Wabo leidt tot ingrijpende veranderingen bij de vergunningverlening. Met de nieuwe wet kan een burger of bedrijf voor alle activiteiten in één keer een vergunning aanvragen bij één loket. De gemeente vormt in principe het ene loket waar de omgevingsvergunning wordt aangevraagd, maar ze is niet in alle gevallen het bevoegd gezag. De bevoegdheid tot het verstrekken van een omgevingsvergunning voor de zogenaamde provinciale inrichtingen ligt bij de provincie. Ook het Rijk is in een beperkt aantal gevallen bevoegd gezag, zoals voor defensie-inrichtingen en inrichtingen die vallen onder de Mijnbouwwet. De provincie en waterschappen hebben adviesrecht. Verder heeft de gemeente ook adviesrecht als de provincie bevoegd gezag is. Knelpunten In de aanloop naar de invoering van de omgevingsvergunning ervaren gemeenten vooral knelpunten met de organisatiestructuur,
Professioneel handhaven
ofwel de Big Eight. De uitgave verschijnt naar
van handhaving, mogelijke uitwerkingen
de ‘interne cultuur’ en ICT. Dat laatste is een
De VROM-Inspectie heeft besloten om een
verwachting komend najaar. De handreiking
(toezichtsprotocol) en gemeenteonderzoeken.”
belangrijk punt, omdat de Wabo gemeenten
Handreiking Handhaving Wabo op te stellen
bundelt reeds beschikbare informatie, wijst op
Hij voegt hieraan toe dat er recent nóg twee
en provincies verplicht om aanvragen digitaal
voor de betrokken overheden. De handreiking
verbanden en gaat in op de gecoördineerde
handreikingen gereed zijn gekomen. “De
te kunnen ontvangen.
richt zich op beleidsmakers en projectleiders
handhaving zoals de Wabo die vereist.”
Handreiking ICT is op 2 april uitgekomen. De
Behalve voor de vergunningverlening heeft de
die bij de gemeenten, provincies en water-
Wabo verstrekkende implicaties voor het
schappen verantwoordelijk zijn voor de
Praktijkvoorbeelden
In deze handreikingen krijgen projectleiders
toezicht en de handhaving. Gemeenten,
invoering van de geïntegreerde handhaving.
De Handreiking Handhaving bevat verder
tips en informatie over het inrichten van de
provincies en waterschappen moeten straks
Op het moment werkt VROM-Inspectie hard
algemene informatie over de eisen die de
eigen organisatie en het aansluiten op de
intensief samenwerken om een goed toezicht
aan het opstellen van de Handreiking
Wabo stelt aan de handhaving. De lezer zal
landelijke ICT-voorziening.”
te kunnen uitoefenen. Zo gaan de strikte
Handhaving. Arjen Schultinga, projectleider
bovendien een overzicht aantreffen van en
kwaliteitseisen voor de milieuhandhaving in
voor de handreiking bij de VROM-inspectie:
verwijzingen naar bestaande hulpmiddelen op
Meer informatie
grote lijnen ook gelden voor alle andere
“De handreiking staat in het kader van
het terrein van de handhaving. Arjen: “In de
Arjen Schultinga, VROM-Inspectie Noord
terreinen die de omgevingsvergunning
‘professioneel handhaven’, zoals weergegeven
handreiking nemen we ook praktijkvoorbeel-
T (050) 5992731
bestrijkt.
in het concept van de dubbele regelkring
den op die zijn gebaseerd op pilots op het vlak
handreiking Organisatie verschijnt eind april.
Reserveer in uw agenda!
Conferentie Gezamenlijke Aanpak Discriminatie op 7 juni Het Ministerie van Justitie en het Ministerie
Dit gebeurt op twee manieren:
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrela-
1. In een aantal workshops komen good practices
ties organiseren in samenwerking met de
aan bod, zoals de aanpak van horecadiscrimina-
politie en het Openbaar Ministerie op 7 juni
tie in Utrecht, de problematiek rond extreem-
de conferentie Gezamenlijk Aanpak Discrimi-
rechtse jongeren en de gezamenlijke aanpak
natie. Locatie is het Museum voor Communi-
van gemeente, ADB, politie en het Openbaar
catie in Den Haag.
Ministerie in Amsterdam. 2. Een discussie over (inter)nationale ontwikkelin-
De conferentie is bestemd voor vertegenwoordi-
gen en afspraken.
gers van politie, het OM, gemeenten en NGO’s die
6
actief zijn op het gebied van gelijke behandeling
Het precieze programma wordt nog ingevuld. In
Meer informatie:
en discriminatiebestrijding.
elk geval zullen aanwezig zijn: procureur-generaal
Ministerie van BZK,
Het doel van de dag is het belang te onderstrepen
H. Moraal, hoofdcommissaris van politie
Yvonne Jansen, T (070) 426 70 40
van een gezamenlijke aanpak van discriminatie
M. Berndsen en H. Meijer, voorzitter van de
Ministerie van Justitie,
en het aanreiken van handvatten en tips hiervoor.
Vereniging Tegen Discriminatie.
Astrid Mattijssen, T (070) 370 90 12
Dit is een uitgave van het Ministerie van Justitie
Werkconferentie over gemeentelijk keetbeleid
‘Het hokjesdenken voorbij’ Zelden bleek een titel zo goed gekozen als die van de werkconferentie over gemeentelijk keetbeleid. Een conferentie over hokken en keten op het platteland, met de bijkomende problematiek van ongecontroleerd alcoholgebruik door jongeren, overlast en onveilige constructies van de hangplekken. Wat doe je als gemeente of VWA? Handhaven of gedogen? Het kwam allemaal ter sprake tijdens de drukbezochte bijeenkomst op 23 maart in Amersfoort, georganiseerd door de Stichting Alcoholpreventie (STAP). Daar bleek dat toehoorders én sprekers het hokjesdenken al lang voorbij zijn… Ruim honderd gasten meldden zich, waarmee de
Absolute noodzaak
legaal te realiseren. Blijft over handhaven,
grens. Ook aan jongeren van 12 jaar wordt
langgerekte zaal in het Golden Tulip Berghotel in
Vrijwel unaniem werd vastgesteld dat hokken
maar we kunnen onze ogen niet sluiten voor de
alcohol geschonken. VWS pleit dan ook voor
Amersfoort bomvol zat. Veel lokale en regionale
en keten een sociale functie vervullen.
sociale aspecten. Ook een huiskamerkeet is
handhaven. Gedogen geeft een verkeerd
politici, wethouders, ambtenaren en handhavers
Jongeren komen er ongedwongen samen.
strijdig met de VROM-regelgeving, maar voor
signaal af aan direct betrokkenen als ouders,
uit gemeenten in heel Nederland hadden gehoor
“Keten bestaan al heel lang als fenomeen op
structurele handhaving is, zeker in zo’n geval,
keetbezoekers en keeteigenaren. Daarnaast is
gegeven aan de oproep van STAP om met elkaar
het platteland”, schetste Wim van Dalen,
geen draagvlak.”
er voor hokken en keten een goed alternatief:
te discussiëren over de stand van zaken rond het
directeur van STAP. “Pas de laatste vijf jaar zien
VROM zoekt dus nog naar een werkbare
het legale café!”
ontwikkelen van effectief en kwalitatief
we een ontwikkeling met schadelijke effecten.
oplossing, al zijn enkele punten wel duidelijk.
keetbeleid. Aanleiding was de presentatie van de
Het aantal hokken en keten is enorm gestegen.
Joop Blenkers: “Voor commerciële keten geldt:
VWA: handhavingsmethode
‘Visienota Keetbeleid’ van STAP, vooral ontstaan
Alcohol is er veel te makkelijk én veel te
handhaven. Verder zullen wij goed luisteren
De behoefte aan handhaving bestaat, maar
uit de zorg rond het ongecontroleerde drankge-
goedkoop én in een onveilige omgeving
naar burgers en gemeenten. Wij pleiten voor
hoe? De Voedsel en Warenautoriteit (VWA)
bruik van jongeren in keten en hokken. Maar het
verkrijgbaar voor jongeren onder de 16 jaar. Er
een integrale aanpak, met het sociale aspect
ontwikkelt momenteel een handhavingsme-
werd geen monoloog van de organisator, sterker
is een absolute noodzaak tot het formuleren
én brand- en bouwveiligheid als uitgangspun-
thode. “VWA houdt toezicht op de uitvoering
nog, er was volop gelegenheid tot kennisdeling
van goed keetbeleid. STAP pleit daarbij voor
ten. Kleinschalige bouw, bijvoorbeeld een
van de Drank- en Horecawet in gemeenten,”
en interactie tussen de aanwezigen onderling.
een integrale aanpak. Het aanpakken van
brandveilige keet voor een vriendenclub (< 25
stelde Marian Gacsbaranyi-Smink, projectleider
alléén de keet, alléén de jongeren of alléén de
m2) moet kunnen. Brandveiligheid is voor
Alcohol en Tabak, in haar presentatie. “In dat
ouders is niet effectief.”
VROM echter een keihard punt, daarop doen we
kader vormen hokken en keten een speciaal
geen concessies.”
project. Commerciële keten zijn voor ons
Genuanceerde visies Soms ging het er hard aan toe. Waar de ene gemeente de jeugd aanmoedigt naar een hok of
Huiskamerkeet
keet te gaan (“Zo weten we waar de jongeren
Spreker Joop Blenkers, inspecteur van de VROM-
Legaal café
te vinden hoe we de rest moeten invullen,
zich bevinden”), was een andere gemeente
inspectie Oost, deelde de zorg van STAP over
Spreker Kaj Hollemans van VWS deed nog
starten wij nog dit jaar het project ‘Hokken en
‘zijn’ hokken en keten liever kwijt dan rijk (“Ze
het overmatig drankgebruik, maar was mild in
minder concessies. “Buurtketen én commerciële
keten: van beleid tot uitvoering’. VWA gaat
creëren een vals gevoel van veiligheid”). Kort
zijn oordeel als het ging om brand- en
keten vallen onder de reikwijdte van de
daarin bij gemeenten concrete handhavingser-
gezegd varieert de huidige aanpak van
bouwveiligheid. “In 2005 oordeelde het
Drank- en Horecawet. Artikelen in deze wet
varingen verzamelen en hoopt te komen tot
gemeenten nog altijd van gedogen tot strikt
Ministerie van BZK dat ‘elke jongerenkeet moet
bepalen dat het strafbaar is om alcohol te
enkele best practice-cases op basis waarvan
handhaven. Structureel eenduidig beleid is in de
voldoen aan de geldende bouwregelgeving,
verstrekken aan kinderen onder de 16 jaar. Als
beleid kan worden geformuleerd. “Wij pleiten
maak en in de aanloop daar naartoe overheer-
inclusief waarborg voor de brandveiligheid.
toezichthouder moet VWA constateren dat keten
in elk geval voor integrale handhaving, met de
sen vooral genuanceerde visies en flexibele
Daarbij vormen handhaving en toezicht op
niet de juiste papieren bezitten om alcohol te
gemeente als toezichthouder en regisseur en
stellingnames. Wat de keetproblematiek
brandveiligheid een doorlopend punt van
mogen schenken in een commerciële setting.
VWA als ondersteunende dienst”, besloot
overigens niet minder complex maakt.
aandacht’. In de praktijk blijken keten niet
Daarbij let men in keten niet op enige leeftijds-
Marian Gacsbaranyi.
illegale kroegen, handhaven dus! Maar om uit
Enkele conclusies Tot een slotconclusie over gemeentelijk keetbeleid kwam het niet, maar dat was ook niet het doel van de conferentie. Organisator STAP heeft de problematiek in elk geval weer hoog op de agenda’s gezet én kon enkele richtinggevende stappen noteren. De aanwezige partijen waren het immers op bepaalde punten unaniem eens: het keetgebeuren is niet meer weg te denken uit de maatschappij, gemeenten moeten hoognodig duidelijk keetbeleid gaan formuleren, integrale handhaving heeft de prioriteit én de focus moet liggen op actief gemeentelijk jeugdbeleid, zoals ook de ‘Visienota Keetbeleid’ van STAP beschrijft. Meer informatie: De ‘Visienota Keetbeleid’ en een verslag van de werkconferentie ‘Het hokjesdenken voorbij’ zijn te lezen op de website van de STAP, www.alcoholbeleid.nl.
7
Mei 2007
De aanpak van Programmatisch Handhaven vindt steeds meer navolging. Bijvoorbeeld bij het ministerie van LNV. Daar werken nu onder andere de twee juristen Donner en Holthuis parallel aan elkaar aan de totstandkoming van verschillende handhavingstrategieën. Een interview. Jacco Holthuis (l) en Roelof-Jan Donner gebruiken bij LNV het beleidsconcept van Programmatisch Handhaven.
LNV zet Programmatisch Handhaven breed in Roelof-Jan Donner en Jacco Holthuis zijn twee
Programmatisch Handhaven meer een
resultaten van de huidige analyse wijken niet
Praktisch instrument
collega’s van de Directie Juridische Zaken van
evaluatie-instrument of het huidige hand-
veel af van die uit 2003 en 2004.”
Wat is Donner en Holthuis het meest opgeval-
het ministerie van LNV. Donner zit in een traject
havingsbeleid verder moet worden aan-
Holthuis kan geen vergelijking maken met een
len tot nu toe van het Programmatisch
dat moet leiden tot een handhavingsprogram-
gescherpt. “We gebruiken het als een soort
eerdere analyse. “Wel heb ik leuke discussies
Handhaven? Donner: “Je leert anders nadenken
ma diervoeders. “Het gaat om alles wat oraal
zelfevaluatie. Tevens grijpen we deze kans aan
gehad met handhavers uit het veld over het
over regelgeving. De Tafel van Elf is bijvoor-
gevoederd kan worden met het oog op de dage-
vanwege de introductie van nieuwe Europese
afwegen van prioriteiten. Dat is de kracht ook
beeld een praktisch instrument dat je inzicht
lijkse voeding van dieren”, licht hij toe. Holthuis
wetgeving. Eind 2005 zijn de Europese
van dit traject.” Donner: “Je krijgt meer inzicht
geeft waarom men wel of niet regels naleeft.
op zijn beurt werkt aan een handhavingspro-
richtlijnen voor dierengeneesmiddelen
in de werking van bepaalde handhavings-
Het leert je door te denken en door te vragen.”
gramma diergeneesmiddelen. “Daarbij nemen
ingrijpend gewijzigd. Kent de sector ze, zijn de
middelen of normen. Dáárover discussiëren is
Holthuis: “Ik heb pas een jaar dit dossier onder
we ook de groeibevorderaars mee”, zegt hij.
normen bekend, worden ze gehanteerd?”
zeer nuttig. Je ziet in de risicoanalyse de
mijn hoede. Voor mij was het een prima
Bij LNV is er al ervaring met Programmatisch
Naast de gemedicineerde voeders (diervoeders
verschillen per doelgroep. Veehouders hebben
instrument om het dossier en het veld te leren
Handhaven, in trajecten rond mestwetgeving
waarin diergeneesmiddelen vermengd zitten),
andere belangen dan de industrie, en dus moet
kennen. Wie zijn er betrokken? Waar zit het
en de fl ora- en faunawet. De twee juristen
kennen de twee dossiers niet veel overlap.
je vanuit de handhaving elke partij anders
beleid, waar de uitvoering? Waar zitten de
benaderen.”
risico’s en de uitdagingen? Op die manier kruip
vertellen dat die ervaring gebruikt kon worden voor hun eigen projecten. De methode wordt
Masterclass
breed geïntroduceerd binnen het departement,
In september 2006 hebben beide juristen de
Samenwerken
vertelt Donner. “Vooral door de Unit Handha-
masterclass Programmatisch Handhaven van
Hebben Donner en Holthuis iets aan elkaars
Ondersteuning vanuit Justitie
ving bij Directie Juridische Zaken, die Program-
het Expertisecentrum Rechtspleging en
trajecten? Wisselen ze bij de koffieautomaat
Donner en Holthuis zijn ook erg te spreken over
matisch Handhaven stimuleert en trajecten
Rechtshandhaving gevolgd. “Dat kwam op een
tips uit? Werken ze veel samen? “Inhoudelijk
de ondersteuning van het Expertisecentrum
coördineert en begeleidt. “Zij hebben bijvoor-
goed moment”, zegt Donner. “We kregen een
niet vaak. Onze dossiers zijn te verschillend,
Rechtspleging en Rechtshandhaving, verzorgd
beeld een handboek met de Kwaliteitsstappen
introductie op alle beschikbare instrumenten.
met elk hun eigen dynamiek”, zegt Holthuis.
door Wilma Speller en Patricia Palmen. “Ze heb-
Programmatisch Handhaven gemaakt.”
Daar heb ik veel aan gehad bijvoorbeeld
Organisatorisch is er wel aansluiting te vinden,
ben veel ervaring en nemen hun visie van
tijdens een instrumentendag met alle
zegt Donner. “We hebben dezelfde opdracht-
buiten het dossier mee. Als je een hele dag
Andere benadering
betrokken organisaties.” Holthuis valt hem bij.
gever, dezelfde stuurgroep. Verder overleggen
vergadert, kan het inhoudelijk nog wel eens
De reden om Programmatisch Handhaven toe
“Voor veel mensen, ook binnen LNV, is
we wel eens hoe je sturing kunt geven aan het
doordraven. Wilma en Patricia weten je dan
te passen op de twee terreinen, verschilt
Programmatisch Handhaven geen dagelijkse
enthousiasme en de betrokkenheid van de
heel goed gefocust te houden op je doel. Juist
tussen de twee juristen. Donner: “Diervoeders
kost. De masterclass heeft mij goed geholpen
leden in de projectgroep.”
omdat ze geen kennis van het dossier hebben.”
is sinds de invoering van de kaderwet
bij een aantal van de zeven stappen uit het
Holthuis: “Misschien dat we straks bij het
diervoeders in 2004 een relatief nieuw
programma. Risicoanalyse, doelgroepanalyse,
daadwerkelijk schrijven van het handhavings-
Hun twee handhavingprogramma’s verwachten
handhavingterrein. De bedrijven in de sector
etc. Telkens kan ik teruggrijpen naar het
plan, elkaar meer opzoeken. Zodat we dezelfde
Donner en Holthuis in de zomer van 2007 af te
zijn gericht op de bestendiging van hun
startplaatje.”
opbouw kiezen of dat we de overlappingen
ronden. “De echte uitdaging komt dan nog”,
kwaliteit. De handhaving richt zich vooral op
je heel bewust in de huid van de doelgroepen.”
samen doornemen.” “Zo zullen we best wel
zegt Donner. “Dan volgt namelijk de implemen-
bepaalde risico’s die je wilt voorkomen. Het
Kracht
contact hebben”, sluit Donner aan. “Ik heb op
tatie. Wat zullen de effecten zijn?”
veld is te breed voor toezicht over de hele linie.
Van de zeven stappen van het traject zitten
dezelfde manier ook contact met het project
Programmatisch Handhaven helpt om keuzes
Holthuis en Donner nog in de afronding van de
Handhaving Gewasbescherming, omdat delen
Meer informatie
helderder te maken waar je in de handhaving
doelgroepanalyse. “Ik zie veel gelijkenis met de
van gewassen in diervoeders terechtkomen. Zo
Voor meer informatie over het werken met
de capaciteit op inzet.”
Tafel van Elf-sessies die bij de voorbereiding
heb je toch contact tussen de verschillende
Programmatisch Handhaven bij het Rijk kijk op:
Voor het werkterrein van Holthuis is het
van de Kaderwet al eens zijn gehouden. De
programma’s.”
www.rijkaanhandhaving.nl
8
Dit is een uitgave van het Ministerie van Justitie
biedt veel extra informatie Het Servicecentrum Handhaving is op 7 november 2006 officieel van start gegaan. Tijdens de regionale bijeenkomsten van Handhaven met Effect is aan de deelnemers gevraagd waar hun informatiebehoefte ligt. Met die input is het Servicecentrum aan de slag gegaan. Nu heeft het centrum veel informatie te bieden, maar ook andere zaken. is te vinden. In de komende periode ontwik-
•
trum is de website www.servicecentrumhandha-
kelt het Servicecentrum nieuwe dossiers
Het Servicecentrum biedt met een RSS-feed de
Wie vragen over handhaving heeft, kan terecht
ving.nl. Deze is gevuld met heel veel informatie,
over de bestuurlijke strafbeschikking en
mogelijkheid om eenvoudig op de hoogte te
bij het Servicecentrum. Maar het centrum is
leerplicht.
blijven van relevante ontwikkelingen. Ook staan er
meer dan alleen een vraagbaak. Het is ook
Best practices Handhaven op Niveau
regelmatig actuele nieuwsberichten op de website.
de plek waar iedereen signalen kan afgeven
met dank aan mensen uit de handhavingspraktijk. Specifiek is gewerkt aan een aantal prioritei-
•
Nieuws
Vragen en signalen uit de praktijk
Een belangrijk instrument van het Servicecen-
ten: het basispakket handhaving, de themados-
Tijdens het programma Handhaven op Niveau
siers en de best practises.
zijn veel ‘best practises’ verzameld. Informa-
Netwerk handhavingsregisseurs
behoefte aan informatie of instrumenten kan
•
Basispakket
tie over zwerfafval, graffiti en brandveiligheid
Het Servicecentrum ondersteunt het gemeen-
melden. Deze signalen worden besproken met
Het basispakket handhaving is bedoeld om
is in de vorm van factsheets terug te vinden
telijk netwerk van handhavingsregisseurs. Deze
het programmabureau Handhaven met Effect en
geïnteresseerden snel te voorzien van handige
op de website van het Servicecentrum in de
groep van ongeveer veertig gemeenten komt
gekeken wordt of en hoe aan de vraag tegemoet
informatie die zij in de praktijk nodig kunnen
themadossiers.
zo’n vijf keer per jaar bijeen in Utrecht met als
is te komen. Neem dus gerust contact op met het
hebben. Afhankelijk van de actualiteit worden •
•
over knelpunten in de praktijk of waar men de
Portaal handhaving
doel kennisuitwisseling en -verbreding. Elke
Servicecentrum en maak uw wensen of vragen
er documenten toegevoegd of verwijderd.
Het is soms lastig om de weg te vinden in het
bijeenkomst kent naast een algemeen deel een
kenbaar.
Themadossiers
woud van relevante informatie. Daarom is er
themadeel. Zo is de afgelopen keer de bestuur-
Thema’s zoals wonen, programmatisch
een ‘handhavingsportaal’ ingericht, met links
lijke strafbeschikking besproken. Voor meer
Meer informatie:
handhaven en de leefomgeving zijn enkele
naar voor de handhaver relevante websites.
informatie kunt u per e-mail contact opnemen
[email protected]
thema’s waarover op de website informatie
Aanvullingen zijn uiteraard welkom.
met het Servicecentrum.
www.servicecentrumhandhaving.nl.
Nieuwe publicaties Gids Programmatisch Handhaven voor decentrale overheden. Deze gids biedt ondersteuning bij het opstellen van een handhavingsprogramma en is bestemd voor de handhavingsregisseurs. Het materiaal bestaat uit een stappenplan programmatisch handhaven, een inventarisatiemodel handhavingstaken, een risicoanalysemodel en een aantal standaarden voor methoden van aanpak. De gids is als pdf-bestand te downloaden op www.servicecentrumhandhaving.nl.
Bestraffen, belonen en beïnvloeden, een
allerlei wettelijke regels verbonden. Bedrijven
Deze studie werkt het begrip handhavingscom-
gedragswetenschappelijk perspectief op hand-
vormen daarmee de belangrijkste categorie cor-
municatie nader uit, inventariseert en beschrijft
having.
poratieve normadressanten. De centrale vraag in
bestaande wetenschappelijke kennis over
Dit reeds veelbesproken rapport bundelt de in-
dit onderzoek is welke wetenschappelijke kennis
handhavingscommunicatie, en presenteert een
zichten uit de gedragswetenschappen die een rol
er is over de achtergronden van het regelnale-
ordeningskader om een betere afweging te ma-
kunnen spelen bij de vormgeving van het hand-
vende gedrag van bedrijven.
ken bij de inzet van handhavingscommunicatie.
havingsbeleid. Het belicht enkele determinanten
Auteurs: Wim Huisman (VU Amsterdam) en An-
Auteur: Judith van Erp (Erasmus Universiteit).
van menselijk gedrag en mogelijke mechanis-
nemieke Beukelman (Universiteit Leiden).
men om dat gedrag te beïnvloeden. Auteurs:
Bovenstaande rapporten zijn tot stand geko-
Joop van der Pligt, Wim Koomen en Frenk van
Informatie en communicatie in het handha-
men in het kader van het project Handhaving
Harreveld (Universiteit van Amsterdam).
vingsbeleid, inzichten uit wetenschappelijk
en gedrag. De samenvatting is te downloaden
onderzoek.
op www.justitie.nl/rechtshandhaving of als
Invloeden op regelnaleving door bedrijven,
Informatie en communicatie kunnen een ade-
boekje verkrijgbaar bij het ERR via err@minjus.
inzichten uit wetenschappelijk onderzoek.
quate naleving van regelgeving bevorderen. Over
nl. De rapporten zelf kunt u bestellen bij Boom
Van alle organisatievormen nemen bedrijven een
de aard van handhavingscommunicatie, de wijze
Juridische Uitgeverij, www.boomuitgevers-
belangrijke plaats in. Bedrijven produceren goe-
waarop het wordt ingezet en de effectiviteit,
denhaag.nl, publicatiereeks ‘Handhaving en
deren of diensten. Juist dit productieaspect is aan
bestaat nog weinig samenhangende kennis.
gedrag’ (catalogus/criminologie).
9
Mei 2007
M. gaat lokaal Overlast door jongeren, vernielingen, brandstichtingen, graffiti, illegale vreemdelingenhuisvesting, uitgaansgeweld, drugshandel… Soms worden wijken getergd door dit soort problemen, maar kunnen de handhavers er geen grip op krijgen omdat ze niet de juiste informatie hebben. Informatie, die buurtbewoners vaak wel bezitten maar liever niet willen prijsgeven. Zíj weten dat hun buurman in drugs handelt, of dat iemand grof geld verdient aan de huisvesting van groepen vreemdelingen. Voor dit soort situaties kan M. ook lokaal
Meld Misdaad Anoniem (kortweg M.) is bekend van de grote landelijke campagnes (agressie tegen hulpdiensten, gedwongen prostitutie). Binnenkort is M. ook in lokale acties in te zetten, om de bestuurlijke handhaving te ondersteunen bij de aanpak van problemen in wijken en buurten. Het gaat om een op maat gesneden communicatiestrategie, met daarbij de mogelijkheid speciale op de lokale problematiek toegesneden posters, flyers en ander voorlichtingsmateriaal te laten vervaardigen.
worden ingezet. “Er zijn wel enkele randvoorwaarden”, zegt Bert de Leeuw, accountmanager bij de Stichting Meld Misdaad Anoniem.
organiseren. “Als mensen in de wijk eindelijk
lage kosten te laten maken. De Leeuw refereert
“Zo moet er in de wijk een duidelijk criminali-
een anonieme melding durven te doen,
aan een praktijkvoorbeeld op Schiphol, waar
teitsprobleem zijn en moeten de handhavers
verwachten zij ook opvolging. Anders ben je
bij de bagageafhandeling sprake was van veel
een tekort aan informatie hebben die wel in
snel je krediet kwijt als handhaver”, waar-
diefstal. “Iedereen wist wie het deed, behalve
de wijk aanwezig is. De buurt moet ook bereid
schuwt De Leeuw. Hij adviseert ook om zeer
de Marechaussee. We hebben toen posters
zijn om die informatie te gaan verstrekken. Je
gericht te werk te gaan. “Wil je een specifieke
gemaakt met de tekst ‘Heb je ook collega’s die
moet bij de wijkbewoners kunnen appelleren
groep jongeren bereiken? Hang dan posters op
hun werk mee naar huis nemen?’ en M. inge-
aan het probleem.”
in de toiletten van de discotheek, of werk
zet. Uiteindelijk kon de Marechaussee via een
samen met de snackbar waar ze altijd komen.” Op lokaal niveau kan M. worden ingezet in een
aantal tips enkele mensen aanhouden. Ook ging er duidelijk een preventieve werking van
geïntegreerde aanpak, waarbij via lokaal
De Stichting Meld Misdaad Anoniem kan
uit. Je kon nu immers door een collega worden
verspreide communicatiemiddelen en via
politiekorpsen en decentrale overheden
aangegeven, zonder dat je wist door wie.”
lokale media het probleem duidelijk wordt
adviseren over de communicatieaanpak van
gemaakt, het probleem in korte tijd wordt
een lokaal probleem. Naast het advies op
������������ ������������ �������������� ����������
���� �������� �������
������ ������ �����������
Meer informatie
aangepakt en de handhavers ook duidelijk
maat, is er de mogelijkheid om diverse
Stichting Meld Misdaad Anoniem
zichtbaar de opvolging van M.-meldingen
voorlichtingsmaterialen op maat, snel en tegen
T (033) 253 68 33 - www.meldmisdaad.nl
M. is een succes. In 2006 kwamen er ruim 67.000 meldingen binnen via 0800-7000. Hiervan
������������ ����������������� �������������� �����������
bare meldingen is 73 procent bruikbaar. In 2006 leidde 1 op de 10 meldingen tot een
valt driekwart af, omdat de kwaliteit van de informatie onvoldoende is, of omdat de anonimi-
aanhouding.
teit van de tipgever onvoldoende is te waarborgen. Uiteindelijk zijn circa 14.000 behandel-
De meldingen bij M kunnen echt anoniem worden gedaan: er is geen nummerherkenning, er wordt niets opgenomen. Na een gedegen uitvraagprocedure wordt de doorgespeelde en geanonimiseerde informatie ook niet meer opgeslagen.
Inschrijfkaart
✁
bare meldingen doorgegeven aan de diverse partners, zoals politiekorpsen, de Koninklijke Marechaussee, recherche-eenheden, NMA of het Verbond van Verzekeraars. Van de behandel-
10
Ja, ik wil graag de volgende uitgave van De Handhavingskrant ontvangen: Organisatie:
Naam:
de heer
mevrouw
Titel:
Organisatie:
Rijk
provincie
gemeente
waterschap
politie
Openbaar Ministerie
leidinggevend
medewerker
Overig, nl.
Functieniveau:
bestuurlijk
Colofon De Handhavingskrant is een gratis uitgave van het Ministerie van Justitie. Deze krant wordt verspreid onder circa 60.000 bestuurders, ambtenaren en organisaties die professioneel actief zijn op het domein van de handhaving, met als doel om deze professionals te informeren over recente ontwikkelingen in de handhaving. Realisatie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving (DIRR en DRC). In het bijzonder het project Rijk aan Handhaving en het programma Handhaven met Effect.
Postadres:
Tekst en vormgeving Chapeau Communicatie, Rijswijk
[email protected] BV, Rijswijk
Postcode:
Fotografie ANP, Rijswijk Fleur Kooiman, Rotterdam
Plaats:
Deze strook uitknippen en verzenden naar: Ministerie van Justitie, Programmabureau Handhaven met Effect. Kamer L.615, antwoordnummer 10504, 2501 WB Den Haag. De Handhavingskrant is een gratis uitgave.
Druk Broese & Peereboom, Breda Deze en vorige edities van de Handhavingskrant zijn te downloaden op: www.servicecentrumhandhaving.nl.
