De grote voedingsquiz

De grote voedingsquiz

De grote voedingsquiz • 3 rondes • elke ronde 1 winnaar

• nieuwe ronde, nieuwe kansen • finale: de 3 winnaars tegen elkaar

De grote voedingsquiz

= antwoord is goed

RONDE 0 Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013.

RONDE 0 Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013.

RONDE 0 Vraag 2 De eerstvolgende Koningsdag is 27 april 2014.

RONDE 0 Vraag 2 De eerstvolgende Koningsdag is 27 april 2014.

Koningsdag is op 27 april, maar in is 2014 dat een zondag. Daarom in 2014 op zaterdag 26 april.

RONDE 1

RONDE 1 VRAAG 1 Een Low Calorie Diet (LCD) = 1.000 kcal per dag.

RONDE 1 Vraag 1 Een Low Calorie Diet (LCD) = 1.000 kcal per dag.

• = 50% van reguliere behoefte • alleen onder intensieve medische en voedingsbegeleiding • VLCD’s (Very Low Calorie Diets) 500 kcal per dag.

Bron: NDF Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en 2 in het kort

RONDE 1 Vraag 2 Van 5 km hardlopen val je meer af dan van 5 km wandelen.

RONDE 1 Vraag 2 Van 5 km hardlopen val je meer af dan van 5 km wandelen.

• het kost evenveel energie om je lichaam over 5 km te verplaatsen • duurt langer als je wandelt • hardlopen beter voor conditie

RONDE 1 Vraag 3 Hoe donkerder het brood hoe gezonder.

RONDE 1 Vraag 3 Hoe donkerder het brood hoe gezonder.

• kleur brood zegt niets over voedingswaarde • let op VOLKOREN (100% volkorenmeel) • bruinbrood/tarwebrood combinatie van wit- en volkorenbrood • meergranen?? soms 100% bloem, soms 100% volkorenmeel

Bron: Voedingscentrum.nl

RONDE 1 Vraag 4 Vitamine D deficiëntie verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2.

Alle vrouwen van 50 jaar en ouder hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig.

RONDE 1 Vraag 4 Vitamine D deficiëntie verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2.

Bron: NDF Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en 2 in het kort

RONDE 1 Vraag 5 Alle vrouwen ≥ 50 jaar hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig.

RONDE 1 Vraag 5 Alle vrouwen ≥ 50 jaar hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig.

Bron: Voedingscentrum.nl

RONDE 1 Vraag 6 Per dag hebben we niet meer dan 9 gram zout nodig.

RONDE 1 Vraag 6 Per dag hebben we niet meer dan 9 gram zout nodig.

• we eten gemiddeld 9 gram zout • we hebben niet meer dan 6 gram nodig

Bron: brochure ‘Eten met minder zout’ van het Voedingscentrum.

RONDE 1 Vraag 7 1 gram natrium is 5 gram zout.

RONDE 1 Vraag 7 1 gram natrium is 5 gram zout.

• 1 gram natrium is 2,5 gram zout • op etiket vaak natrium in plaats van zout

Bron: brochure ‘Eten met minder zout’ van het Voedingscentrum.

RONDE 1 Vraag 8 Zoute drop verhoogt de bloeddruk 1,2 x zo sterk als zoete drop.

RONDE 1 Vraag 8 Zoute drop verhoogt de bloeddruk 1,2 x zo sterk als zoete drop.

• zoute EN zoete drop 0,01 gram natrium = 0,025 gram zout per dropje

(bron: Eettabel,

Voedingscentrum)

• niet zout, maar glycyrrhizine (zoethoutwortel) is boosdoener • ingrediëntenlijst: zoethout, zoethoutwortel, zoethoutwortelextract, blokdrop, lakritz of liquorice. Bron: voedingscentrum.nl

RONDE 1 Vraag 9 We hebben elke dag 20 gram vezels nodig.

RONDE 1 Vraag 9 We hebben elke dag 20 gram vezels nodig.

• 30-40 gram vezels per dag • 1 snee volkoren brood 2,3 gram vezel • VEEL volkoren producten, groente en fruit Bron: brochure ‘Vezels zijn goed voor je’ van het Voedingscentrum met daarin ook de vezeltabel (vezels per portie).

RONDE 1 Vraag 10 Een saucijzenbroodje bevat ± 400 kcal.

RONDE 1 Vraag 10 Een saucijzenbroodje bevat ± 400 kcal.

• 275 kcal (bron: Eettabel) • 58 minuten wandelen • 40 minuten fietsen • 23 minuten hardlopen of zwemmen Bron: caloriewegwijzer.nl van de Nederlandse Hartstichting

RONDE 1 Vraag 11 Elke dag 100 kcal meer dan je nodig hebt = 2 kg zwaarder in 1 jaar.

RONDE 1 Vraag 11 Elke dag 100 kcal meer dan je nodig hebt = 2 kg zwaarder in 1 jaar.

• 5 kg! • 100 kcal = − 1 glas frisdrank (met suiker) − 1 handje chocolade pinda’s − ½ croissant/koffiebroodje/kokoskoek Bron: Eettabel van het Voedingscentrum

RONDE 1 Knock-out vraag Hoe laat is de zon vandaag opgekomen? Noteer exacte tijd: uur en minuten.

RONDE 1 Knock-out vraag Hoe laat is de zon vandaag opgekomen? Noteer exacte tijd: uur en minuten.

08:01

RONDE 2

RONDE 2 Vraag 1 Vrouw 100 kg (BMI 33), gestoorde glucoseregulatie streefgewicht = 75 kg (BMI 25)

RONDE 2 Vraag 1 Vrouw 100 kg (BMI 33), gestoorde glucoseregulatie streefgewicht = 75 kg (BMI 25)

• streef bij hoog risico op diabetes type 2 − gewichtsverlies van 5-15% (85-95 kg) − gewichtsbehoud lange termijn (>1 jaar) − leren gezond voedingspatroon door daartoe opgeleide professionals. Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 2 Vraag 2 De buikomvang geeft meer informatie dan de BMI.

RONDE 2 Vraag 2 De buikomvang geeft meer informatie dan de BMI.

• voorspelt cardiovasculair risicoprofiel beter dan BMI • goede indicatie abdominaal en totaal lichaamsvet • gezond: mannen is ≤ 102 cm; vrouwen ≤ 88 cm

Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

(WHO 2000)

RONDE 2 Vraag 3 Advies bij overgewicht: •minimaal 1 uur matige inspanning op •minimaal 5 dagen van de week

RONDE 2 Vraag 3 Advies bij overgewicht: •minimaal 1 uur matige inspanning op •minimaal 5 dagen van de week

• elke dag

RONDE 2 Vraag 4 Iemand die zwaarder is heeft dagelijks meer energie (kcal) nodig om op gewicht te blijven.

RONDE 2 Vraag 4 Iemand die zwaarder is heeft dagelijks meer energie (kcal) nodig om op gewicht te blijven.

• groter lichaam = meer energie • na afvallen minder energie nodig • meer bewegen ter compensatie?

RONDE 2 Vraag 5 Gefilterde koffie is beter dan gekookte ongefilterde koffie.

RONDE 2 Vraag 5 Gefilterde koffie is beter dan gekookte ongefilterde koffie.

• Cafestol in koffie verhoogt LDL beperkt • Cafestol blijft achter in filter

Bron:Voedingscentrum.nl

RONDE 2 Vraag 6 Laag koolhydraat, hoog eiwit dieet = • halvering van koolhydraten • 50% meer eiwitten

RONDE 2 Vraag 6 Laag koolhydraat, hoog eiwit dieet = • halvering van koolhydraten • 50% meer eiwitten

• minder koolhydraten • absolute hoeveelheid eiwitten gelijk • hoeveelheid kcalorieen daalt • relatief hoog in eiwitten Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 2 Vraag 7 Multivitamine supplement nodig bij voeding ≤ 1500 kcal per dag.

RONDE 2 Vraag 7 Multivitamine supplement nodig bij voeding ≤1500 kcal per dag.

• ≤1300 kcal per dag

Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 2 Vraag 8 Gebruik zo weinig mogelijk zoetstoffen.

RONDE 2 Vraag 8 Gebruik zo weinig mogelijk zoetstoffen. • intensieve zoetstoffen geen energie • energiebeperkt dieet • voor volwassenen met DM veilig te gebruiken • tabel in richtlijn met aanvaardbare dagelijkse inname • veiligheid zoetstoffen nauwkeurig gevolgd • 2012 rapport aspartaam EFSA (European Food Safety Authority) Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2; www.zoetstoffen.nl; www.efsa.europa.eu

RONDE 2 Vraag 9 Vervang verzadigde vetten door (meervoudig) onverzadigde vetten.

• zo min mogelijk verzadigde en transvetten • vervangen van verzadigde vetten en transvetten door onverzadigde vetten is gunstiger voor totaal/HDL dan vervangen door koolhydraten

Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 2 Vraag 10 Bij DM en hypercholesterolemie kunnen plantensterolen/-stanolen LDL met 10-15% verlagen

RONDE 2 Vraag 10 Bij DM en hypercholesterolemie kunnen plantensterolen/-stanolen LDL met 10-15% verlagen

• bij DM 1 en 2 en hypercholesterolemie leidt inname van 2-3 gram plantensterolen/-stanolen per dag tot verlaging van 10-15% van LDL- en totaal cholesterol • hogere inname heeft geen additioneel effect Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 2 Vraag 11 Mensen die geen vis lusten/eten doen er goed aan een suppletie van 1 g visvetzuren per dag te gebruiken.

RONDE 2 Vraag 11 Mensen die geen vis lusten/eten doen er goed aan een suppletie van 1 g visvetzuren per dag te gebruiken.

• Suppletie van visvetzuren boven de aanbevolen hoeveelheid van 450 mg per dag, dient plaats te vinden in overleg met de behandelend arts.

Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 2 Vraag 12 Om af te vallen is minder eten effectiever dan meer bewegen.

RONDE 2 Vraag 12 Om af te vallen is minder eten effectiever dan meer bewegen.

• (matig) intensieve fysieke training na 12 maanden minder gewichtsverlies dan dieet • minder eten en meer bewegen effectiever • training + dieet 1,1 kg meer gewichtsverlies dan dieet na follow-up 3-12 maanden Bron: Richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen

RONDE 2 Vraag 13 Advies: max 10 energie% verzadigd vet = max 40 gram verzadigd vet per dag bij 2.000 kcal

RONDE 2 Vraag 13 Advies: max 10 energie% verzadigd vet (vv) = max 40 gram vv per dag bij 2.000 kcal • max 22 gram vv − 10 energie% is 10% van 2.000 kcal = 200 kcal − 1 gram vet = 9 kcal − 200 kcal = 200/9 = 22 gram

• 1 schouderkarbonade (zonder jus) • 1 beker volle melk • 4 boterhammen met roomboter

= 5 g vv = 5,2 g vv = 13,6 g vv

RONDE 2 Knock-out vraag Hoe lang is het Amsterdam-Rijnkanaal? Noteer het antwoord.

RONDE 2 Knock-out vraag Hoe lang is het Amsterdam-Rijnkanaal? Noteer het antwoord. 72 km

RONDE 3

RONDE 3 Vraag 1 Peulvruchten verlagen bij DM het HbA1c.

RONDE 3 Vraag 1 Peulvruchten verlagen bij DM het HbA1c.

• peulvruchten bij DM 1 en 2 − verbetering nuchtere bloedglucosewaarden − vermindering van het HbA1c • veel vezels in peulvruchten − 1 opscheplepel gekookte witte bonen − 1 opscheplepel gekookte aardappelen

=6,8 gram vezel =1,1 gram vezel

Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2; Eettabel van het Voedingscentrum

RONDE 3 Vraag 2 In 1 glas alcoholhoudende drank (bier, wijn of sterk) zit 5 gram pure alcohol.

RONDE 3 Vraag 2 In 1 glas alcoholhoudende drank (bier, wijn of sterk) zit 5 gram pure alcohol.

• 10 gram • 1 gram alcohol = 7 kcal • Let op: hoe groot is het glas? • wijnglas = 100 ml: 7 tot 8 glazen uit een fles Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 3 Vraag 3 Mensen die langdurig metformine gebruiken moeten vitamine B12 suppletie gebruiken.

RONDE 3 Vraag 3 Mensen die langdurig metformine gebruiken moeten vitamine B12 suppletie gebruiken.

• langdurig metformine verhoogt kans vitamine B12 deficiëntie • bij vermoeden deficiëntie vitamine B12 status controleren • preventief suppleren kan • suppletie altijd in overleg arts Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2

RONDE 3 Vraag 4 Bij diarree is een lichtverteerbare voeding met bijvoorbeeld beschuit en rijst achterhaald.

RONDE 3 Vraag 4 Bij diarree is een lichtverteerbare voeding met bijvoorbeeld beschuit en rijst achterhaald.

• voorkomen dehydratie centraal • rijst en beschuit werken niet curatief • bevatten te weinig vezels om water te binden Bron: Voedingscentrum.nl

RONDE 3 Vraag 5 Als je diabetes hebt kun je beter geen bananen, ananas en druiven eten.

RONDE 3 Vraag 5 Als je diabetes hebt kun je beter geen bananen, ananas en/of druiven eten.

• aanpassingen in − medicatie of − hoeveelheid fruit per keer

RONDE 3 Vraag 6 Kaneel verlaagt de bloedglucosewaarden.

RONDE 3 Vraag 6 Kaneel verlaagt de bloedglucosewaarde.

flut onderzoek

RONDE 3 Vraag 7 Touwtje springen helpt osteoporose te voorkomen.

RONDE 3 Vraag 7 Touwtje springen helpt osteoporose te voorkomen.

• beweging die skelet belast helpt osteoporose te voorkomen • niet zwemmen, wel wandelen • denk aan − calcium − vitamine D (suppletie)

RONDE 3 Vraag 8 In de Eettabel van het Voedingscentrum staat samenstelling per 100 gram.

RONDE 3 Vraag 8 In de Eettabel van het Voedingscentrum staat samenstelling per 100 gram.

• per portie (heel handig) • portiegrootte

Bron: Eettabel van het Voedingscentrum

RONDE 3 Vraag 9 Eet zo min mogelijk na 20 uur ’s avonds, dat wordt ’s nachts als vet opgeslagen.

RONDE 3 Vraag 9 Eet zo min mogelijk na 20 uur ’s avonds, dat wordt ’s nachts als vet opgeslagen.

• totale hoeveelheid energie per dag • niet wanneer je het eet • na 20 uur wel vaak gesnakt • 60% van Nederlanders denkt dat je na 8 uur geen calorieën meer verbrandt. Bron: voedingscentrum.nl

RONDE 3 Vraag 10 Citroensap helpt bij het afvallen.

RONDE 3 Vraag 10 Citroensap helpt bij het afvallen.

• geen enkel bewijs. Veel Nederlanders geloven dit echter: • 58 % Nederlanders gelooft dat citroensap en grapefruitsap vet afbreken.

Bron: Voedingscentrum.nl

RONDE 3 Knock-out vraag Hoeveel treinstations zijn er in Nederland?

RONDE 3 Knock-out vraag Hoeveel treinstations zijn er in Nederland?

391

FINALE

FINALE Met hoeveel % daalt het risico CHZ als je •5 energie% verzadigd vet vervangt door •zelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigd vet?

FINALE Met hoeveel % daalt het risico CHZ als je •5 energie% verzadigd vet vervangt door •zelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigd vet? 10%

Bron: presentatie Edith Feskens, 17 januari 2013

FINALE Met hoeveel % daalt de mortaliteit na •10% gewichtsverlies bij overgewicht?

bron: presentatie Janneke Wittekoek,17 januari 2013

FINALE Met hoeveel % daalt de mortaliteit na •10 % gewichtsverlies bij overgewicht? 20%

Bron: presentatie Janneke Wittekoek,17 januari 2013

FINALE Getal onder de 10

FINALE Getal onder de 10

2

Bron: Nellie van den Berge