De grote voedingsquiz • 3 rondes • elke ronde 1 winnaar • nieuwe ronde, nieuwe kansen
De grote voedingsquiz
De grote voedingsquiz
• finale: de 3 winnaars tegen elkaar
RONDE 0 Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013.
= antwoord is goed
RONDE 0
RONDE 0
Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013.
Vraag 2 De eerstvolgende Koningsdag is 27 april 2014.
1
RONDE 0 Vraag 2 De eerstvolgende Koningsdag is 27 april 2014.
RONDE 1
Koningsdag is op 27 april, maar in is 2014 dat een zondag. Daarom in 2014 op zaterdag 26 april.
RONDE 1
RONDE 1
VRAAG 1 Een Low Calorie Diet (LCD) = 1.000 kcal per dag.
Vraag 1 Een Low Calorie Diet (LCD) = 1.000 kcal per dag.
• = 50% van reguliere behoefte • alleen onder intensieve medische en voedingsbegeleiding • VLCD’s (Very Low Calorie Diets) 500 kcal per dag.
Bron: NDF Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en 2 in het kort
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 2 Van 5 km hardlopen val je meer af dan van 5 km wandelen.
Vraag 2 Van 5 km hardlopen val je meer af dan van 5 km wandelen.
• het kost evenveel energie om je lichaam over 5 km te verplaatsen • duurt langer als je wandelt • hardlopen beter voor conditie
2
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 3 Hoe donkerder het brood hoe gezonder.
Vraag 3 Hoe donkerder het brood hoe gezonder.
• kleur brood zegt niets over voedingswaarde • let op VOLKOREN (100% volkorenmeel) • bruinbrood/tarwebrood combinatie van wit- en volkorenbrood • meergranen?? soms 100% bloem, soms 100% volkorenmeel
Bron: Voedingscentrum.nl
Alle vrouwen van 50 jaar en ouder hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig.
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 4 Vitamine D deficiëntie verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2.
Vraag 4 Vitamine D deficiëntie verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2.
Bron: NDF Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en 2 in het kort
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 5 Alle vrouwen ≥ 50 jaar hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig.
Vraag 5 Alle vrouwen ≥ 50 jaar hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig.
Bron: Voedingscentrum.nl
3
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 6 Per dag hebben we niet meer dan 9 gram zout nodig.
Vraag 6 Per dag hebben we niet meer dan 9 gram zout nodig.
• we eten gemiddeld 9 gram zout • we hebben niet meer dan 6 gram nodig
Bron: brochure ‘Eten met minder zout’ van het Voedingscentrum.
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 7 1 gram natrium is 5 gram zout.
Vraag 7 1 gram natrium is 5 gram zout.
• 1 gram natrium is 2,5 gram zout • op etiket vaak natrium in plaats van zout
Bron: brochure ‘Eten met minder zout’ van het Voedingscentrum.
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 8 Zoute drop verhoogt de bloeddruk 1,2 x zo sterk als zoete drop.
Vraag 8 Zoute drop verhoogt de bloeddruk 1,2 x zo sterk als zoete drop.
• zoute EN zoete drop 0,01 gram natrium = 0,025 gram zout per dropje
(bron: Eettabel,
Voedingscentrum)
• niet zout, maar glycyrrhizine (zoethoutwortel) is boosdoener • ingrediëntenlijst: zoethout, zoethoutwortel, zoethoutwortelextract, blokdrop, lakritz of liquorice. Bron: voedingscentrum.nl
4
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 9 We hebben elke dag 20 gram vezels nodig.
Vraag 9 We hebben elke dag 20 gram vezels nodig.
• 30-40 gram vezels per dag • 1 snee volkoren brood 2,3 gram vezel • VEEL volkoren producten, groente en fruit Bron: brochure ‘Vezels zijn goed voor je’ van het Voedingscentrum met daarin ook de vezeltabel (vezels per portie).
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 10 Een saucijzenbroodje bevat ± 400 kcal.
Vraag 10 Een saucijzenbroodje bevat ± 400 kcal.
• 275 kcal (bron: Eettabel) • 58 minuten wandelen • 40 minuten fietsen • 23 minuten hardlopen of zwemmen Bron: caloriewegwijzer.nl van de Nederlandse Hartstichting
RONDE 1
RONDE 1
Vraag 11 Elke dag 100 kcal meer dan je nodig hebt = 2 kg zwaarder in 1 jaar.
Vraag 11 Elke dag 100 kcal meer dan je nodig hebt = 2 kg zwaarder in 1 jaar.
• 5 kg! • 100 kcal = − 1 glas frisdrank (met suiker) − 1 handje chocolade pinda’s − ½ croissant/koffiebroodje/kokoskoek Bron: Eettabel van het Voedingscentrum
5
RONDE 1
RONDE 1
Knock-out vraag
Knock-out vraag
Hoe laat is de zon vandaag opgekomen? Noteer exacte tijd: uur en minuten.
Hoe laat is de zon vandaag opgekomen? Noteer exacte tijd: uur en minuten. 08:01
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 1 Vrouw 100 kg (BMI 33), gestoorde glucoseregulatie streefgewicht = 75 kg (BMI 25)
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 1 Vrouw 100 kg (BMI 33), gestoorde glucoseregulatie streefgewicht = 75 kg (BMI 25)
Vraag 2 De buikomvang geeft meer informatie dan de BMI.
• streef bij hoog risico op diabetes type 2 − gewichtsverlies van 5-15% (85-95 kg) − gewichtsbehoud lange termijn (>1 jaar) − leren gezond voedingspatroon door daartoe opgeleide professionals. Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
6
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 2 De buikomvang geeft meer informatie dan de BMI.
Vraag 3 Advies bij overgewicht: •minimaal 1 uur matige inspanning op •minimaal 5 dagen van de week
• voorspelt cardiovasculair risicoprofiel beter dan BMI • goede indicatie abdominaal en totaal lichaamsvet • gezond: mannen is ≤ 102 cm; vrouwen ≤ 88 cm
(WHO 2000)
Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 3 Advies bij overgewicht: •minimaal 1 uur matige inspanning op •minimaal 5 dagen van de week
Vraag 4 Iemand die zwaarder is heeft dagelijks meer energie (kcal) nodig om op gewicht te blijven.
• elke dag
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 4 Iemand die zwaarder is heeft dagelijks meer energie (kcal) nodig om op gewicht te blijven.
Vraag 5 Gefilterde koffie is beter dan gekookte ongefilterde koffie.
• groter lichaam = meer energie • na afvallen minder energie nodig • meer bewegen ter compensatie?
7
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 5 Gefilterde koffie is beter dan gekookte ongefilterde koffie.
Vraag 6 Laag koolhydraat, hoog eiwit dieet = • halvering van koolhydraten • 50% meer eiwitten
• Cafestol in koffie verhoogt LDL beperkt • Cafestol blijft achter in filter
Bron:Voedingscentrum.nl
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 6
Vraag 7
Laag koolhydraat, hoog eiwit dieet = • halvering van koolhydraten • 50% meer eiwitten
Multivitamine supplement nodig bij voeding ≤ 1500 kcal per dag.
• minder koolhydraten • absolute hoeveelheid eiwitten gelijk • hoeveelheid kcalorieen daalt • relatief hoog in eiwitten Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 7
Vraag 8 Gebruik zo weinig mogelijk zoetstoffen.
Multivitamine supplement nodig bij voeding ≤1500 kcal per dag.
• ≤1300 kcal per dag
Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
8
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 8 Gebruik zo weinig mogelijk zoetstoffen.
Vraag 9 Vervang verzadigde vetten door (meervoudig) onverzadigde vetten.
• intensieve zoetstoffen geen energie • energiebeperkt dieet • voor volwassenen met DM veilig te gebruiken • tabel in richtlijn met aanvaardbare dagelijkse inname • veiligheid zoetstoffen nauwkeurig gevolgd • 2012 rapport aspartaam EFSA (European Food Safety Authority)
• zo min mogelijk verzadigde en transvetten • vervangen van verzadigde vetten en transvetten door onverzadigde vetten is gunstiger voor totaal/HDL dan vervangen door koolhydraten
Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2; www.zoetstoffen.nl; www.efsa.europa.eu Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 10 Bij DM en hypercholesterolemie kunnen plantensterolen/-stanolen LDL met 10-15% verlagen
Vraag 10 Bij DM en hypercholesterolemie kunnen plantensterolen/-stanolen LDL met 10-15% verlagen
• bij DM 1 en 2 en hypercholesterolemie leidt inname van 2-3 gram plantensterolen/-stanolen per dag tot verlaging van 10-15% van LDL- en totaal cholesterol • hogere inname heeft geen additioneel effect Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 11
Vraag 11
Mensen die geen vis lusten/eten doen er goed aan een suppletie van 1 g visvetzuren per dag te gebruiken.
Mensen die geen vis lusten/eten doen er goed aan een suppletie van 1 g visvetzuren per dag te gebruiken.
• Suppletie van visvetzuren boven de aanbevolen hoeveelheid van 450 mg per dag, dient plaats te vinden in overleg met de behandelend arts.
Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
9
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 12 Om af te vallen is minder eten effectiever dan meer bewegen.
Vraag 12 Om af te vallen is minder eten effectiever dan meer bewegen.
• (matig) intensieve fysieke training na 12 maanden minder gewichtsverlies dan dieet • minder eten en meer bewegen effectiever • training + dieet 1,1 kg meer gewichtsverlies dan dieet na follow-up 3-12 maanden Bron: Richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen
RONDE 2
RONDE 2
Vraag 13 Advies: max 10 energie% verzadigd vet = max 40 gram verzadigd vet per dag bij 2.000 kcal
Vraag 13 Advies: max 10 energie% verzadigd vet (vv) = max 40 gram vv per dag bij 2.000 kcal • max 22 gram vv − 10 energie% is 10% van 2.000 kcal = 200 kcal − 1 gram vet = 9 kcal − 200 kcal = 200/9 = 22 gram
• 1 schouderkarbonade (zonder jus) • 1 beker volle melk • 4 boterhammen met roomboter
= 5 g vv = 5,2 g vv = 13,6 g vv
RONDE 2
RONDE 2
Knock-out vraag
Knock-out vraag
Hoe lang is het Amsterdam-Rijnkanaal? Noteer het antwoord.
Hoe lang is het Amsterdam-Rijnkanaal? Noteer het antwoord. 72 km
10
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 1 Peulvruchten verlagen bij DM het HbA1c.
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 1 Peulvruchten verlagen bij DM het HbA1c.
Vraag 2
• peulvruchten bij DM 1 en 2 − verbetering nuchtere bloedglucosewaarden − vermindering van het HbA1c • veel vezels in peulvruchten − 1 opscheplepel gekookte witte bonen − 1 opscheplepel gekookte aardappelen
In 1 glas alcoholhoudende drank (bier, wijn of sterk) zit 5 gram pure alcohol.
=6,8 gram vezel =1,1 gram vezel
Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2; Eettabel van het Voedingscentrum
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 2
Vraag 3 Mensen die langdurig metformine gebruiken moeten vitamine B12 suppletie gebruiken.
In 1 glas alcoholhoudende drank (bier, wijn of sterk) zit 5 gram pure alcohol.
• 10 gram • 1 gram alcohol = 7 kcal • Let op: hoe groot is het glas? • wijnglas = 100 ml: 7 tot 8 glazen uit een fles Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
11
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 3 Mensen die langdurig metformine gebruiken moeten vitamine B12 suppletie gebruiken.
Vraag 4 Bij diarree is een lichtverteerbare voeding met bijvoorbeeld beschuit en rijst achterhaald.
• langdurig metformine verhoogt kans vitamine B12 deficiëntie • bij vermoeden deficiëntie vitamine B12 status controleren • preventief suppleren kan • suppletie altijd in overleg arts Bron: NDF Voedingsrichtlijn 2010 voor diabetes type 1 en 2
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 4 Bij diarree is een lichtverteerbare voeding met bijvoorbeeld beschuit en rijst achterhaald.
Vraag 5 Als je diabetes hebt kun je beter geen bananen, ananas en druiven eten.
• voorkomen dehydratie centraal • rijst en beschuit werken niet curatief • bevatten te weinig vezels om water te binden Bron: Voedingscentrum.nl
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 5 Als je diabetes hebt kun je beter geen bananen, ananas en/of druiven eten.
Vraag 6 Kaneel verlaagt de bloedglucosewaarden.
• aanpassingen in − medicatie of − hoeveelheid fruit per keer
12
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 6 Kaneel verlaagt de bloedglucosewaarde.
Vraag 7 Touwtje springen helpt osteoporose te voorkomen.
flut onderzoek
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 7 Touwtje springen helpt osteoporose te voorkomen.
Vraag 8 In de Eettabel van het Voedingscentrum staat samenstelling per 100 gram.
• beweging die skelet belast helpt osteoporose te voorkomen • niet zwemmen, wel wandelen • denk aan − calcium − vitamine D (suppletie)
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 8 In de Eettabel van het Voedingscentrum staat samenstelling per 100 gram.
Vraag 9 Eet zo min mogelijk na 20 uur ’s avonds, dat wordt ’s nachts als vet opgeslagen.
• per portie (heel handig) • portiegrootte
Bron: Eettabel van het Voedingscentrum
13
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 9 Eet zo min mogelijk na 20 uur ’s avonds, dat wordt ’s nachts als vet opgeslagen.
Vraag 10 Citroensap helpt bij het afvallen.
• totale hoeveelheid energie per dag • niet wanneer je het eet • na 20 uur wel vaak gesnakt • 60% van Nederlanders denkt dat je na 8 uur geen calorieën meer verbrandt. Bron: voedingscentrum.nl
RONDE 3
RONDE 3
Vraag 10 Citroensap helpt bij het afvallen.
Knock-out vraag Hoeveel treinstations zijn er in Nederland?
• geen enkel bewijs. Veel Nederlanders geloven dit echter: • 58 % Nederlanders gelooft dat citroensap en grapefruitsap vet afbreken.
Bron: Voedingscentrum.nl
RONDE 3 Knock-out vraag Hoeveel treinstations zijn er in Nederland?
FINALE
391
14
FINALE
FINALE
Met hoeveel % daalt het risico CHZ als je •5 energie% verzadigd vet vervangt door •zelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigd vet?
Met hoeveel % daalt het risico CHZ als je •5 energie% verzadigd vet vervangt door •zelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigd vet? 10%
Bron: presentatie Edith Feskens, 17 januari 2013
FINALE
FINALE
Met hoeveel % daalt de mortaliteit na •10% gewichtsverlies bij overgewicht?
Met hoeveel % daalt de mortaliteit na •10 % gewichtsverlies bij overgewicht? 20%
bron: presentatie Janneke Wittekoek,17 januari 2013
Bron: presentatie Janneke Wittekoek,17 januari 2013
FINALE
FINALE
Getal onder de 10
Getal onder de 10
2
Bron: Nellie van den Berge
15
