Adolescentie: De Grote Verandering, De Grote Uitdaging

Adolescentie: De Grote Verandering, De Grote Uitdaging ER DAT IK ME IET JAMAICA SCENT, IS LE O D EVON, 16, A DERS ER N U LS O VIND A LS MIJN IG A T T IS E DT U R PR H O T “WAT IK ASSEN W EN KRIJG ELIJKHED AT IK VOLW D D R L O E O O W V T T IK VERAN ORGEN”. JN OMDA UIS KAN Z IND HET FI GSTEN TH N O J E ZIJN. IK V D R N VOO MEZELF E EN VOOR NIET LEUK BAGO IDAD & TO IJN DIE IK Z IN R T T N , CE EN IK 17 S , LAURA ID HAD TO AN ADOLE DINGEN V ER VRIJHE E L E M E V IK N T ”. A N ND “ER ZIJ CHRIFTE ERINNERE EN VOORS KAN ME H EL REGELS E V O VINDT. IK Z R E N AS. NU ZIJ JONGER W

Veel mensen over de gehele wereld omschrijven de term ‘adolescentie’ als de periode in het leven tussen 10 en 19 jaar. Als je tussen 10 en 19 jaar oud bent, ben je een adolescent. Gefeliciteerd! Je bent een bijzonder persoon! Tijdens de adolescentieperiode zul je een heleboel veranderingen meemaken en nieuwe dingen proberen – van een nieuw uiterlijk en nieuwe ideeën tot nieuwe ervaringen zoals uitgaan met vrienden, elkaars hand vasthouden, zoenen, naar feestjes gaan, autorijden en misschien zelfs een baan hebben. Dit is een hele belangrijke fase in je leven en het gaat gepaard met het maken van belangrijke keuze, keuze die de rest van je leven zullen bepalen. Je zult beginnen om voor jezelf te kiezen en sommige van deze keuze kunnen onverwachte gevolgen hebben. Het is een fase van leren, ervaring opdoen en de wereld buiten je eigen familie ontdekken. Het meeste wat je zult leren zul je ervaren door te proberen en door fouten te maken en je zult veel kansen krijgen om van deze fouten te leren. Je nieuwe uiterlijk, je nieuwe ervaringen en je nieuwe identiteit zullen je ouders, tantes en ooms misschien bezorgd maken omdat zij niet willen dat iets je overkomt of dat je fouten maakt. Ze zullen misschien een beetje nerveus zijn omdat zij weten dat deze jaren een grote invloed zullen hebben op de persoon die je zult worden en op het leven dat je zult leiden. 1

Je gedrag kan je ouders behoorlijk op hun zenuwen werken.

JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN

WAT IS ADOLESCENTIE? Adolescentie is de periode waarin je groei en je ontwikkeling plotseling een enorme sprint nemen. Je lichaam zal in korte tijd een heleboel veranderingen ondergaan en ook je manier van denken, je dromen en je relaties met anderen zullen veranderen. Het is een tijd van verwarrende gevoelens en veranderende stemmingen – het ene moment lach je misschien uitbundig en het volgende moment ben je juist heel verdrietig zonder dat er daarvoor een speciale reden is. Je zult het fijn vinden om samen met vrienden te zijn en je zult je meer bewust zijn van zowel je eigen rechten als die van anderen. Adolescentie is een periode waarin we ons lichamelijk en geestelijk ontwikkelen tot volwassenen. Tijdens de adolescentie gebeurt er een heleboel: • Ons lichaam begint te veranderen – op manieren die we soms leuk vinden en soms niet. • We krijgen seksuele gevoelens en weten niet altijd hoe we ermee moeten omgaan. • We denken zelfstandiger en willen onze eigen beslissingen nemen. • Onze gevoelens over onze familie en de relatie met onze ouders kunnen ook veranderen. Onze ouders zullen ons misschien meer verantwoordelijkheden geven wat betekent dat ze ons vertrouwen en op ons rekenen. Maar ze worden misschien ook strenger door ons van onze vrienden af te houden en te proberen beslissingen voor ons te nemen over onze studie of toekomst. • Onze vrienden – en wat zij denken – zullen misschien meer voor ons betekenen dan voorheen. • Onze emoties zullen misschien ingewikkelder lijken dan ze vroeger leken. We krijgen misschien te maken met plotselinge veranderingen in onze stemmingen en we begrijpen soms niet precies wat we voelen en waarom. • We willen soms iemand naast ons hebben en ons geliefd voelen. • We krijgen te maken met moeilijke beslissingen en weten niet altijd naar wie we kunnen gaan voor advies en begeleiding. Al met al is de adolescentie een heerlijke tijd die je nooit zult vergeten. Het is een bijzondere periode voor iedereen, overal. Maar het is vooral een heel uitdagende periode! Het is een tijd van grote veranderingen – lichamelijk, emotioneel en sociaal – en grote veranderingen hebben tijd nodig. Er is veel dat we zelf kunnen doen om ervoor te zorgen dat we een gelukkige en gezonde adolescentie meemaken. We leren in deze periode veel over ons eigen lichaam en hoe het zal veranderen en zich zal ontwikkelen. We kunnen proberen om onszelf te begrijpen en wat we in ons leven willen en van de mensen om ons heen en we kunnen nadenken over onze plannen voor de toekomst. Plannen maken voor onze toekomst is belangrijk want we willen niet dat bepaalde dingen ons wel of niet overkomen zonder dat wij er zelf wat aan kunnen doen. Aangezien we tijdens de adolescentie zullen beginnen om keuzes te maken is het belangrijk dat we ons vermogen om zelfstandig en verantwoordelijk te denken ontwikkelen en ook meer aandacht besteden aan de behoeften van anderen. Adolescentie kan ingewikkeld zijn vooral wanneer we te maken krijgen met: • De druk van anderen om seks te hebben. • Drugs en alcohol in scholen en de gemeenschap. • Seksueel overdraagbare infecties (SOIs), waaronder HIV

2

Adolescentie: De Grote Verandering, De Grote Uitdaging

• Wees worden (bijvoorbeeld als gevolg van AIDS of een ongeluk). • Ouders die het te druk hebben of zich schamen om met ons te praten over de veranderingen die we meemaken. • Ouders die overdreven streng en soms zelfs gewelddadig zijn. Onthoud dat je niet alleen voor deze uitdagingen hoeft te staan. Er zullen een heleboel mensen zijn om je heen die je hulp kunnen geven wanneer je verward of verdrietig bent en die je kunnen helpen om de vele vragen die je hebt te beantwoorden. Deze mensen kunnen je vrienden, je partner, ouders of andere familieleden, leraren of andere volwassenen zijn die je vertrouwt. Om met al deze problemen om te kunnen gaan en een goede adolescentie te ervaren moet je sterk, creatief, vindingrijk en hoopvol zijn. Probeer de uitdagingen die voor je liggen tegemoet te treden met een positieve instelling. Je kunt ook veel leren van de mensen om je heen die sterk zijn en kalm blijven wanneer zij door moeilijke tijden gaan. ADOLESCENTIE IS EEN PERIODE VAN ONTDEKKEN EN LEREN Tijdens de adolescentie worden we ons meer bewust van onszelf als persoon en worden we zelfstandiger. Ook wordt onze eigen persoonlijkheid gevormd. Tijdens de adolescentieperiode ervaren en experimenteren we met nieuwe gevoelens zoals aantrekkingskracht en schaamte. Het is een tijd voor dromen hebben en hoop, van plannen maken voor onze toekomst en verliefd worden. We beginnen onze eigen manier van waarneming van de realiteit te ontwikkelen gebaseerd op onze ervaringen, interesses, meningen en waarden. Er zijn veel factoren die invloed hebben op hoe we de realiteit zien, inclusief sociale normen en verwachtingen. Maar elk van ons zal onze eigen waarden en onze eigen manier van leven ontwikkelen. ADOLESCENTIE IS EEN PERIODE WAARIN JONGE MENSEN RISICO’S NEMEN Alles wat we leren heeft te maken met proberen en fouten maken. Bij het proberen van bepaalde dingen zullen we soms echter risico’s nemen die we niet aankunnen. Dit kan zijn omdat we ons nog niet helemaal bewust zijn van onze sterke kanten en beperkingen of van de uitdagingen die nieuwe moeilijke situaties met zich meebrengen. Het kan ook zijn dat we geen inschatting kunnen maken van de problemen en ons niet van te voren kunnen voorbereiden op deze uitdagingen. Het nemen van risico’s is niet altijd slecht maar het is belangrijk dat we verantwoorde risico’s nemen. Risico’s die we aankunnen. Om in staat te zijn dit te doen moeten we genoeg informatie hebben om deze risico’s te kunnen evalueren en moeten we proberen in te schatten wat de gevolgen kunnen zijn van onze beslissingen en vertrouwen op ons eigen vermogen om daarbij verantwoordelijk te handelen. Jonge mensen vertonen om vele redenen risicogedrag. Ze voelen misschien dat niets slecht hen ooit zal overkomen. Ze zijn soms op zoek naar de bewondering of goedkeuring van hun leeftijdgenoten. Of ze voelen een druk op zich van anderen om hen heen om zich op een bepaalde manier te gedragen. Aan jongens wordt vaak verteld dat mannen geen angst mogen voelen, waardoor ze zich gedwongen voelen om risico’s te nemen die zij liever niet zouden willen nemen. Dit kan ernstige gevolgen hebben. Een belangrijk kenmerk van volwassenheid is je bewust zijn van je eigen bekwaamheden en beperkingen en verantwoordelijke risico’s nemen. Sommige adolescenten worden bijvoorbeeld onder druk gezet om lid te worden van een bepaalde ‘gang’ of groep of om mee te doen aan een criminele activiteit zoals het verkopen van drugs. Sommige jonge mensen rijden soms met een hoge snelheid of onder invloed van alcohol waardoor zij hun eigen leven en dat van anderen in gevaar brengen. Ze gedragen zich vaak zo vanwege de druk van leeftijdgenoten of om goedkeuring te krijgen van anderen. Of misschien weet een jong stel wel wat voorbehoedsmiddelen zijn maar denken ze dat zo lang ze niet te vaak seks hebben, ze een ongewenste zwangerschap kunnen voorkomen, zelfs als ze geen voorbehoedsmiddelen gebruiken. Of misschien geloven ze dat ze een heleboel weten over HIV, het virus dat AIDS veroorzaakt. Ze weten

3

1


MAAK JE GEEN ZORGEN. ZOLANG WE HET NIET TE VAAK DOEN

BEN JE VEILIG. JE ZULT NIET ZWANGER WORDEN!

ZES MAANDEN LATER.......

Maar je kan zwanger worden, ook als je maar één keer seks hebt gehad.

Veel adolescenten nemen risico’s omdat ze denken dat hun niets gaat overkomen.

bijvoorbeeld dat het kan worden overgebracht door onveilige seks maar ze geloven niet dat zij of hun partner besmet kunnen raken. Ze houden er geen rekening mee, dat zij of mensen die zij kennen besmet kunnen raken met HIV. Hier zijn enkele dingen die je in gedachten moet houden: • Een zwangerschap kan ontstaan zelfs na de eerste keer dat je onbeschermde seks hebt. In feite is de kans op een zwangerschap 1 op 12 zodra twee personen onbeschermde seks hebben. • HIV infectie komt ook voor onder adolescenten. De trend in de afgelopen jaren geeft aan dat adolescenten en jonge volwassenen in of buiten school, de grootste risicogroep zijn, waarbij meisjes in de leeftijd van 15 tot 19 jaar een zeer groot risico lopen om besmet te raken met HIV. Als je dit boek zorgvuldig leest, zul je ontdekken hoe je sommige van deze risico’s kunt vermijden, goede beslissingen kunt nemen en een gezonde en volwaardige adolescentie kunt meemaken. Het is ook nuttig om de inhoud van dit boek te delen met je vrienden zodat ook zij kunnen leren om wijze en gezonde keuzen te maken. Als je over dit boek ook praat met je ouders of andere volwassenen om je heen zullen zij beter in staat zijn om je te begrijpen en met je over dingen te praten die belangrijk voor je zijn. De feiten van het leven, waarden en levensvaardigheden zijn nuttige tools voor je door je adolescentieperiode heen. DE FEITEN Feiten zijn belangrijke stukken informatie – dingen die je moet weten om met het dagelijks leven om te kunnen gaan en goede beslissingen te nemen. Informatie is pas nuttig als het duidelijk en accuraat is en op het juiste moment wordt gegeven. De ‘facts of life’ (feiten van het leven) kennen betekent dat je weet hoe lichamelijk en emotioneel goed voor jezelf te zorgen. Dit kan je doen door goed te eten en goed voor je lichaam en ook je gevoelens te zorgen. De levensfeiten kennen betekent ook dat je weet hoe zwangerschap ontstaat, hoe HIV en AIDS en andere SOI’s verspreid worden en hoe je ze het best kunt voorkomen. Het betekent dat je je bewust bent van wat drugs en alcohol kunnen doen met je lichaam en je hersenen en weet hoe je het best om moet gaan met moeilijke situaties en problemen zodat je in staat bent je dromen te verwezenlijken. Maar het belangrijkste van de ‘facts of life’ is dat je het verschil kent tussen de realiteit en mythes of ‘verhalen van horen zeggen’. Het is heel belangrijk om de juiste feiten te kennen wanneer je je eigen mogelijkheden bekijkt 4

1


en belangrijke beslissingen neemt. De facts of life kennen zal je ook helpen om andere jongeren tot steun te zijn en hen te respecteren. Dit boek zal je feiten verschaffen over: • • • • • • • •

De veranderingen die in je lichaam plaatsvinden (Hoofdstukken 2, 3 en 4). Een goede verzorging van je lichamelijke en emotionele gezondheid (Hoofdstukken 5 en 6). Je relaties met anderen – je ouders, vrienden, vriendinnen, verkering (Hoofdstukken 7 en 8). Seksualiteit, seks en zorgen voor je seksuele gezondheid (Hoofdstukken 9 en 10). Zwangerschap en voorbehoedsmiddelen (Hoofdstuk 11). Gedwongen en ongewenste seks (Hoofdstuk 12). Drugs en alcohol (Hoofdstuk 13). Je toekomst plannen en het verwezenlijken van je dromen (Hoofdstuk 14).

WAARDEN Het woord “waarde” heeft verschillende betekenissen. Eén daarvan heeft te maken met wat de waarde van iets is – wat het kost uitgedrukt in geld om dat bepaald ding te kopen. Maar het woord “waarde” kan ook verwijzen naar dingen waar we in geloven en dingen die we belangrijk vinden in het leven. We krijgen onze waarden van onze familie, cultuur en omgeving en we nemen nieuwe waarden over naarmate we opgroeien en volwassen worden.

JE WEET DAT IK GEEN CONDOOMS GEBRUIK

MAAR IK HOU VAN JE

IK HEB GEEN SEKS ZONDER CONDOOMS !

IK HOU OOK VAN JE MAAR WE MOETEN TOCH EEN CONDOOM GEBRUIKEN

Enkele voorbeelden van universele waarden zijn: • Eerlijkheid en solidariteit • Vriendelijkheid en sympathie • Samenwerking en doorzettingsvermogen IK DENK DAT JE ME NIET VERTROUWT

• Vergeving en respect

IS DAT WAT JE DENKT ?

• Acceptatie van verschillen • Rechtvaardigheid en gelijkheid • Vrijheid en respect voor elkaars rechten Dit zijn slechts enkele waarden maar het kan zijn dat je er nog veel meer hebt, zoals goed je best doen op school, je ouders thuis helpen, loyaal zijn aan je vrienden en actief zijn in je buurt, kerk, moskee of tempel. Waarden vormen je beslissingen en bepalen je handelingen. Bijvoorbeeld, iemand die waarde hecht aan vriendelijkheid en acceptatie van verschillen zal opkomen voor een klasgenoot met een beperking of een buurjongen of buurmeisje die door anderen onvriendelijk wordt behandeld. Iemand die waarde hecht aan eerlijkheid zal ervoor kiezen om geld terug te geven wanneer een winkelier hem of haar te veel wisselgeld teruggeeft. 5

WAAROM MOETEN WE CONDOOMS GEBRUIKEN?

HET IS BELANGRIJK VOOR MIJ DAT WE BEIDEN BESCHERMD ZIJN.

Opkomen voor jezelf is een levensvaardigheid.


Wat zijn jouw waarden? Wat is belangrijk voor jou? Waar geloof jij in? Terwijl je dit boek leest, denk dan aan jouw eigen waarden. Weten wat je eigen waarden zijn zal je helpen de juiste keuzen te maken. Zelfs als je druk ondervindt van anderen zul je in staat zijn beslissingen te nemen die goed voelen en waar je je comfortabel bij voelt. LEVENSVAARDIGHEDEN Levensvaardigheden zijn bekwaamheden die ons helpen onze waarden en principes na te leven. We hebben levensvaardigheden nodig om gelukkig en gezond te blijven tijdens onze adolescentie om: • Over onze gevoelens te praten. Onze gevoelens zijn belangrijk maar anderen begrijpen misschien niet hoe we ons voelen als we hen dat niet vertellen. Leer hoe je anderen moet laten weten wat je denkt en wilt door rechtuit te spreken en door woorden te gebruiken zoals “Ik”: “Ik wil”, “Ik zou graag”, “Ik heb het nodig”, “Ik hou niet van…”. Oefen met het zeggen van “Ik” uitspraken totdat je geen moeite meer hebt om ze uit te spreken. • Te vertellen wat we voelen. We hebben doorgaans goede redenen om ons te voelen zoals we dat doen en het is belangrijk om deze redenen ook aan anderen te vertellen zonder iemand in een kwaad daglicht te zetten of hem of haar zich slecht te laten voelen door onvriendelijk, agressief of te kritisch te zijn. • Te weten wat we over iets denken en daaraan vasthouden, ongeacht wat anderen zeggen. Iedereen heeft ideeën over wat goed en slecht is. Deze geloofsovertuigingen worden principes genoemd. Soms weten we misschien precies wat onze principes zijn terwijl op andere momenten de dingen niet zo duidelijk zijn en we goed moeten nadenken over wat het beste is voor ons en waarom. Het is niet erg om je onzeker te voelen en als we dat doen kunnen we met iemand die we vertrouwen spreken. Wanneer we duidelijk zijn over wat we denken dat goed is en waarom, zullen we in staat zijn op te komen voor datgene waar we in geloven. • Leren om goede beslissingen te nemen wanneer we onder druk staan. Goede beslissingen nemen betekent zorgvuldig al onze keuzes bekijken en over hun gevolgen nadenken. Het kan moeilijk zijn om dit te doen als iemand achter ons aanzit of druk op ons uitoefent om snel een besluit te nemen. Een belangrijk onderdeel van goede beslissingen maken is duidelijk zijn over onze principes en onze algemene doelen in het leven. Een ander belangrijk onderdeel van beslissingen nemen is onszelf de tijd gunnen die we nodig hebben. Denk eraan dat we een ander altijd kunnen zeggen: “Ik heb tijd nodig om hierover na te denken. Laat me hierover bij je terugkomen”. Zelfverzekerdheid, creatief denken, problemen oplossen, beslissingen nemen, omgaan met zaken en zelfbewustzijn zijn, zijn voorbeelden van levensvaardigheden. Levensvaardigheden zijn even belangrijk als weten wat de ‘facts of life’ zijn. Bijvoorbeeld, je weet misschien dat onbeschermde seks kan leiden tot zwangerschap en SOI’s waaronder HIV en AIDS. Met dit in gedachten besluit je misschien voorlopig geen seks te hebben en kan je zelfverzekerd je beslissing aan je vriend of vriendin vertellen. JE WILT TOCH NIET JE HELE LEVEN EEN KIND BLIJVEN?

JE ZOU ECHT SEKS MOETEN HEBBEN MET PAUL.

6

JE ZULT PAUL ZEKER VERLIEZEN ALS JE GEEN SEKS MET HEM HEBT.


Als adolescenten hebben we recht op ontspanning en informatie, op een respectvolle baan en een leven zonder geweld. Onze wetten beschermen jonge mensen tegen discriminatie gebaseerd op leeftijd, geslacht, sociaaleconomische status, ras of etnische afkomst, religie of geloofsovertuiging. Alle adolescenten zouden in staat moeten zijn om besluiten te nemen over seksualiteit en zonder druk te beslissen of zij wel of niet seksueel actief willen zijn en wanneer en of zij kinderen willen hebben. Om dit te kunnen doen hebben jongeren toegang nodig tot informatie, begeleiding en gezondheidsdiensten. We hebben levensvaardigheden nodig om op te kunnen komen voor onze rechten en overtuigingen vooral wanneer mensen om wie we geven en van wie we respect willen ontvangen, anders denken. Hoe staat het met jouw levensvaardigheden? Kun je opkomen voor waar je in gelooft dat goed is als je vrienden anders denken? Kun je opkomen voor de rechten van anderen om je heen? Ben je sterk genoeg om op te komen voor je gezondheid of zelfs voor je eigen leven? Begin met oefenen terwijl je dit boek leest! Hoewel adolescentie misschien gezien wordt als een ingewikkelde fase van het leven hoeft het geen periode te zijn van problemen. Al deze nieuwe mogelijkheden en experimenten kunnen uitdagend zijn maar als we de levensfeiten kennen en onze waarden en levensvaardigheden versterken, kan de adolescentie een zeer creatieve en waardevolle periode in ons leven zijn. Door deze handleiding te lezen zul je geholpen worden om goede beslissingen te nemen en jezelf veilig en gezond te houden. Als je deze informatie deelt met vrienden of zelfs met je leraren, je ouders of andere volwassenen, draag je bij aan een open gesprek en debat over deze en andere persoonlijke onderwerpen die zo belangrijk zijn voor jou.

HET IS OKAY VOOR HEN ALS ZIJ HET DOEN MAAR IK WIL DAT NU NIET.. IK VOEL ME NIET READY OM SEKS TE HEBBEN EN IK WEET DAT PAUL DAT ZAL RESPECTEREN!

Goede beslissingen nemen als je onder druk bent en opkomen voor waar je in gelooft zijn levensvaardigheden.

7

1

Veranderende lichamen en emoties Ons lichaam begint te veranderen vanaf het moment dat we geboren worden en blijft tijdens ons hele leven veranderen. Gedurende de adolescentie worden de lichamelijke veranderingen sneller en duidelijker zichtbaar. Puberteit is de eerste fase van adolescentie wanneer deze grote veranderingen in je lichaam – maar ook in je geest, emoties en je relaties met anderen – plaats vinden. De meeste jongens en meisjes komen in de puberteitsfase van hun leven tussen de leeftijd van 10 en 16 jaar. We hebben allemaal een biologische klok die bepaalt wanneer deze fase begint. Het verschilt van persoon tot persoon en ook tussen jongens en meisjes. Meisjes beginnen ongeveer twee jaar eerder dan jongens met hun puberteit. Je moet je geen zorgen maken als je puberteit is vertraagd of als het op een jongere leeftijd begint. EEN SPRINT IN DE GROEI: HET BEGIN VAN PUBERTEIT Tot hun 5e of 10e jaar hebben jongens en meisjes verschillende geslachtsorganen maar ze hebben beiden een platte borst en spieren die even groot zijn. De lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes beginnen duidelijker te worden tijdens de puberteit. Het eerste teken van puberteit bij de meisjes is dat ze borsten krijgen. Bij jongens begint puberteit met een plotselinge groei van de testikels of zaadballen (meer dan 3 mm). Gemiddeld beginnen meisjes lichamelijk te veranderen wanneer ze ongeveer 10 of 11 jaar oud zijn en wanneer hun groei plotseling wordt versneld. Deze periode van snelle groei wordt de groeispurt genoemd. Bij meisjes duurt de groeispurt gewoonlijk ongeveer drie jaar. Gedurende deze jaren zijn de meisjes vaak langer en groter dan jongens van dezelfde leeftijd. Jongens beginnen iets later met hun groeispurt (tot twee jaren later) dan meisjes – gemiddeld wanneer ze ongeveer 12 of 13 jaar oud zijn. Bij de jongens duurt de groeispurt meestal langer dan bij de meisjes. In feite blijven sommige jongens groeien totdat ze de leeftijd van 19 of 20 jaar hebben bereikt. Denk eraan dat dit slechts gemiddelde leeftijden zijn. Sommige adolescenten beginnen hun groeispurt eerder en sommigen later. Eerder of later heeft niet veel invloed op hoe lang je zult zijn of hoe snel je zult groeien. Gedurende hun groeispurt voelen jongens en meisjes zich vaak ongemakkelijk en onhandig omdat verschillende delen van het lichaam op verschillende tijden en met verschillende snelheden beginnen te groeien. Het eerste deel van het lichaam dat meestal begint te groeien zijn de handen en voeten gevolgd door de armen, benen, heupen en de borst. Jongeren die heel snel groeien merken vaak dat ze plotseling steeds struikelen of vallen. Het kan inderdaad vreemd aanvoelen om plotseling een aantal centimeters langer te zijn! Bij sommige jongens en meisjes gaat hun groei tijdens de puberteit zo snel dat hun huid de groei niet kan bijhouden waardoor ze “stretch marks” krijgen. Stretch marks zijn lichte of donkere strepen op de huid die kunnen vervagen of minder zichtbaar worden naarmate iemand ouder wordt maar vaak verdwijnen ze niet helemaal. 9

WAT IS ER GEBEURD ? DEZE BROEK PASTE ME GISTEREN NOG GOED !

2


Puberteit is eigenlijk een langzaam proces hoewel het lijkt alsof je heel snel aan het groeien bent. Het zal enige tijd duren voordat je zowel lichamelijk zowel geestelijk helemaal volgroeid bent. In de tussentijd zijn hier een paar dingen die je kunt onthouden: IEDEREEN IS ANDERS, IEDEREEN IS BIJZONDER Bij iedereen begint de puberteit op een ander tijdstip en verloopt met een andere snelheid. Als je een meisje bent zullen je borsten misschien minder snel groeien dan die van je vriendin maar misschien zul jij eerder beginnen te menstrueren. Of je maakt alles misschien veel later mee. Als je een jongen bent zul je misschien een vriend hebben wiens stem al zwaar begon te worden toen hij 13 jaar was. Hij heeft misschien al schaamhaar en spieren terwijl jij nog met je groeispurt moet beginnen.

Al deze meisjes zijn 13 jaar oud maar ze groeien in verschillend tempo.

Deze jongens zijn ook 13 jaar oud en ook zij groeien in verschillend tempo.

Denk eraan dat iedereen verschillend is en wanneer deze veranderingen met je gebeuren is het voor jou de juiste tijd omdat dit genetisch wordt bepaald. In termen van gezondheid maakt het niet veel uit of je ontwikkeling sneller of langzamer is dan die van je leeftijdgenoten. Je lichaam zal veranderen wanneer het daarvoor gereed is en je kunt er niks aan doen om dit sneller of langzamer te laten gebeuren. Wees dus geduldig. Als je je echter zorgen maakt over de snelheid van je groei kun je dit met een arts of gezondheidswerker bespreken. In elk geval, of je je nu wel of geen zorgen maakt, het kan nuttig zijn om een afspraak te maken met een arts of gezondheidswerker om je groei en ontwikkeling te bespreken – dit is misschien meteen een goede gelegenheid om vragen te stellen over je lichaam en gevoelens waar de meeste jongeren mee zitten. Soms kan het moeilijk zijn om anders te zijn bijvoorbeeld als je het eerste meisje bent in de klas of in je groep dat borsten begint te krijgen of de laatste jongen in je klas of groep waarvan de stem begint te veranderen. Anders zijn kan je zelfvertrouwen beïnvloeden en je kunt je zelf afzijdig houden van je vrienden. Als je een jongen bent is misschien waar je je het meest zorgen over maakt, dat de ontwikkeling van je lichaam niet snel gaat. Als je een meisje bent, maak je je misschien juist zorgen over een te snelle groei. 10

Veranderende lichamen en emoties

VRIENDEN OF MIJN AMAICA J T , IE 15 N , T CY E R E LU S. IK W EIDE, MAA DE 6E KLA ELLER GRO N S IK T A “IK WAS IN EGON EN OF D ORSTEN B ER GROEID TOEN IK B LANGZAM IG K K E TE LU Z E G M ME NIET INGEN O LLERLEI D IK VOELDE A E T IK U R N. IK GEB TE KRIJGE N”.

VERBERGE

Probeer eraan te denken dat geen van deze dingen op de lange termijn belangrijk zullen zijn. Tegen de tijd dat je 20 jaar bent zul je het helemaal niet meer belangrijk vinden of je stem wel of niet begon te veranderen toen je 13 of 16 was. Het zal niet uitmaken of je menstruatie begon toen je 11 of 14 was. L N. ZELFS A , ST.LUCIA GANG GAA N IJ KAN Z N N A GRACE, 19 O EWO T JE ERA NATUUR G NIETS WA IS R E “LAAT DE , K U LE HET NIET JE BENT”. VINDT JE WOON WIE E G R E E PT E CC DOEN. A

Hoewel je de groei en ontwikkeling van je lichaam niet kunt veranderen zijn er toch dingen die je aan jezelf kunt doen: • Je kunt de beste persoon die je kunt zijn proberen te zijn – doe goed je best op school en met alles wat je wilt bereiken. Je kan proberen je persoonlijkheid, je gevoel voor humor en je karakter te verbeteren. Focus op wie je bent en wie je wilt zijn – niet waarop je lijkt. • Doe je best om pesterijen te negeren en laat de woorden van anderen je niet boos of kwaad maken. Na een poos zullen ze moe worden van de pesterijen. Denk er ook aan dat jij zelf anderen niet pest. • Laat leeftijdgenoten geen druk op je uitoefenen om hun goedkeuring te krijgen. Laat je behoefte om ‘erbij te horen’ er niet toe leiden dat mensen je dingen laten doen waarvan je weet dat ze niet goed voor je zijn– zoals alcohol of drugsmisbruik of risico’s nemen die jou of je toekomst kunnen schaden. • Ga op zoek naar informatie. Zorg dat je weet waar je de juiste informatie kunt krijgen en de antwoorden op de vragen tijdens de ontwikkeling van je adolescentie. We moeten niet vergeten dat mensen van onze leeftijd meestal meer mythes (valse informatie) kennen dan feiten – vooral wanneer het gaat om het uitleggen van puberteit en seks. Onze vrienden vertellen ons soms dingen die niet waar zijn en we moeten daarom weten waar we de juiste feiten en informatie kunnen vinden. Mythes kunnen gevaarlijk zijn omdat ze kunnen bijdragen aan onze bezorgdheden en verwarring. Soms kunnen mythes ons ertoe brengen om dingen te willen veranderen die buiten onze macht liggen (zoals onze huidskleur of de grootte van onze borsten of geslachtsdelen) of zelfs om dingen te doen die ons kunnen schaden. HORMONEN Wat zorgt voor de veranderingen in ons lichaam? Wat maakt dat we sneller of langzamer groeien? Het antwoord is hormonen. Dit zijn natuurlijke chemische stoffen in ons lichaam. Hormonen doen dienst als boodschappers die ons lichaam vertellen wanneer het moet groeien en ontwikkelen. Groeispurts worden veroorzaakt door een groeihormoon dat wordt vrijgemaakt in de hersenen gedurende de puberteit. 11

2


Naast het groeihormoon worden ook sekshormonen vrijgemaakt tijdens de puberteit. Vrouwelijke sekshormonen, genaamd oestrogeen en progesteron worden in de eierstokken aangemaakt. Bij jongens worden de sekshormonen testosteron genoemd en deze worden in de testikels aangemaakt. Deze sekshormonen zorgen voor het verschil tussen de vorm van het lichaam van mannen en vrouwen. Wanneer meisjes de puberteit ingaan, beginnen hun heupen te ontwikkelen, vaak genoeg sneller dan hun schouders. Hun heupen worden breder en ronder waardoor hun taille (middel) smaller en dunner lijkt. Hun borsten beginnen ook te groeien en te ontwikkelen.

HET LEVEN IS GEWELDIG!

WAT SCHEELT MIJ ? IK VOEL ME

...VIJF MINUTEN LATER ...

HET ENE MOMENT ZO GOED ENHET ANDERE MOMENT

VOEL IK ME ZO VRESELIJK!

Adolescentie kan een tijd zijn van heel heftige emoties.

Bij jongens zorgen de sekshormonen ervoor dat hun schouders breder worden en hun armen en benen dikker en gespierder. De borsten van jongens veranderen niet zo opvallend als bij de meisjes tijdens de puberteit maar ze veranderen wel. Sommige jongens voelen een zwelling van hun borsten tijdens hun puberteit maar dit gevoel verdwijnt na een tijdje. Hormonen beïnvloeden ook onze gevoelens. We voelen vaak hevige emoties: het ene moment voelen we ons gelukkig en opgewonden en het andere moment voelen we ons misschien alsof we willen huilen. Deze veranderingen in onze emoties worden ‘buien’ genoemd en de meeste jongeren ervaren deze buien van tijd tot tijd. De plotselinge toename van de productie van hormonen tijdens de puberteit zorgt ervoor dat jonge mensen veel hevige emoties in een korte tijd ervaren. Naarmate we ouder worden en de productie van hormonen lager wordt voelen we dat we meer controle krijgen over onze emoties. ONZE UITWENDIGE GESLACHTSORGANEN Naast lichaamsveranderingen bij zowel jongens als meisjes en verandering in hun gevoelens, zorgen hormonen ook voor de groei en ontwikkeling van onze geslachtsorganen. Geslachtsorganen of genitalia zijn de gezamelijke termen voor de reproductieve seksorganen van mannen en vrouwen. Bij jongens zijn dit de epididium, vas deferens, spermazakjes, prostaatklier, urinebuis, penis, scrotum of balzak en testikels of zaadballen (zie Hoofdstuk 3), bij meisjes zijn het de eierstokken, eileiders, baarmoeder, vagina, schaamspleet en de clitoris (zie Hoofdstuk 4). Vóór de adolescentieperiode waren onze geslachtsdelen slechts een plek waarmee we onze behoefte deden. Gedurende de adolescentie worden ze groter en gaan ze een rol spelen in ons seksuele en reproductieve leven. Bij meisjes wordt de huid en samenstelling van de schaamspleet zachter en dikker. Bij jongens begint de penis langer te worden en begint het sperma te produceren. Sperma zijn mannelijke reproductieve cellen. De reproductieve organen beginnen tijdens de puberteit nieuwe vloeistoffen te produceren. Meisjes en vrouwen beginnen eitjes (vrouwelijke reproductieve cellen) en menstruatiebloed en vaginale afscheidingen te produceren. De eerste menstruatie begint ongeveer twee jaar nadat de borsten beginnen te ontwikkelen. Jongens en mannen produceren sperma (zaad), een slijmachtige afscheiding waarin spermazaadjes zwemmen. Sperma komt uit de penis van de jongen wanneer hij een zaadlozing heeft (lees Hoofdstuk 3 en 4 voor meer over jongens en meisjes). 12

Veranderende lichamen en emoties

LICHAAMSHAAR EN LICHAMELIJKE VERANDERINGEN Onze huid en ons lichaamshaar veranderen ook tijdens de puberteit. De huid van vele adolescenten wordt vettiger. Dit kan leiden tot jeugdpuistjes (acné), een veel voorkomend beeld bij jongeren (lees Hoofdstuk 5 voor informatie over goede huidverzorging). Een ander kenmerk van de puberteit is de groei van lichaamshaar op nieuwe plaatsen. Zowel jongens als meisjes kunnen meer haargroei opmerken op de benen en armen. Hiernaast groeit er bij de jongens ook haar rondom de basis van hun penis, op hun gezicht, borst en onder hun oksels; meisjes krijgen nieuw lichaamshaar rond hun uitwendige geslachtsorgaan en onder de oksels. Lichaamshaar dat rond de geslachtsdelen groeit heet schaamhaar. Schaamhaar helpt om het gebied rondom de geslachtsdelen schoon te houden wat heel belangrijk is omdat de huid daar heel teer is en gemakkelijk geïrriteerd kan raken. Schaamhaar helpt ook om zweet en andere afscheidingen weg te houden van de gevoelige huid van de geslachtsdelen. Het is normaal voor jonge mensen om verschillende reacties te krijgen op de eerste tekenen van schaamhaar op hun lichaam. N KRIJGEN D HAAR KO N A A M AAN CI IE LU T , ST. EN VROEG T NIET DA HALEY, 16 ZIEK WAS D! IK WIS IK O O T D A D E T M K DACH L IS”. “IK SCHRO RGANEN. IK T NORMAA SLACHTSO DE DAT HE R E K E Z R BIJ DE GE E IJ V DER DIE M MIJN MOE JN, ET NIET FI VOND IK H N NA A IE Y E U O G R , G 12 , IN TE DOUGLAS HAAR BEG N SCHAAM AKTE”. A M K J “TOEN MIJ LI HET ME LE T A D D N IK VO

Onthoud dat schaamhaar een natuurlijk ding is en ook een nuttige functie heeft. Of je nu maar een beetje of juist heel veel schaamhaar hebt op je geslachtsdelen, probeer je niet te veel zorgen hierover te maken. We ervaren ook groei van lichaamshaar onder onze oksels tijdens de puberteit. Net als schaamhaar heeft haar onder de oksels ook een functie – het houdt namelijk zweet weg van ons lichaam. Gezichtshaar is gewoonlijk het laatste lichaamshaar dat zal verschijnen bij jongens en jonge mannen. Haar begint te groeien aan de hoeken van de bovenlip van jongens. Bakkebaardjes groeien meestal rond dezelfde tijd. Ten laatste verschijnt lichaamshaar op het bovenste gedeelte van de kin, net onder het midden van hun onderlip en uiteindelijk op de kin. Net zoals met andere kenmerken bepalen de genen die je erft wanneer je lichaamshaar zal beginnen te groeien en hoeveel je zult krijgen. ONZE GEEST (VERSTAND) Terwijl er vele duidelijke veranderingen zijn die plaatsvinden tijdens onze puberteit, verandert onze geest (verstand) eveneens in minder duidelijke manieren. Tijdens de adolescentie groeien onze mentale bekwaamheden enorm samen met ons vermogen tot kritisch en onafhankelijk denken. We beginnen onze eigen individuele identiteit te ontwikkelen als gevolg van deze veranderingen. We willen onafhankelijker denken en onze eigen beslissingen nemen. We voelen vaak dat we vraagtekens plaatsen bij de overtuigingen van onze ouders en de redenen waarom ze dingen doen en dit is heel erg gezond! We willen misschien nieuwe dingen voor onszelf uitproberen en, op gezette tijden, risico’s nemen. Al deze mentale veranderingen zijn spannend en belangrijke aanwijzingen dat we snel aan het groeien zijn en volwassen aan het worden zijn. Maar zelfs terwijl onze mentale bekwaamheden groter worden en we elke dag van nieuwe ervaringen leren is er toch nog een heleboel dat wij niet weten. In feite weet niemand alles en het is daarom belangrijk om te weten waar en naar wie je kunt gaan voor informatie of advies als je die nodig hebt. 13

2


Samenvatting van Hoofdstuk 2

Veranderende Lichamen en Geest De puberteit die meestal begint tussen de leeftijd van 10 en 16 jaar is het langzaam proces van overgang van kind naar volwassenheid. Elke persoon begint op een ander moment in zijn of haar leven te veranderen en sommige mensen ontwikkelen zich sneller of langzamer dan anderen. Iedereen is anders en er niets dat je kunt doen om het moment van deze veranderingen te bepalen. Wat moet je verwachten dat tijdens de puberteit zal gebeuren? • Een groeispurt: je handen, voeten, armen, benen, heupen en borst zullen groter worden. Je lichaam produceert hormonen, dit zijn natuurlijke chemische stoffen in je lichaam. Hormonen doen dienst als boodschappers en vertellen je lichaam hoe en wanneer het moet groeien en ontwikkelen. • Je externe en interne geslachtsdelen zullen zich ontwikkelen, volwassen worden en afscheidingen beginnen te produceren. • Als je een meisje bent zal je beginnen te menstrueren. • Je huid kan vettiger worden. • Je zult schaamhaar beginnen te krijgen en een beetje meer haar onder je oksels, op je benen en armen en als je een jongen bent, ook op je gezicht. • Je kunt een heleboel verschillende hevige emoties ervaren waaronder buien. • Je geest zal volwassen worden en je mentale bekwaamheden zullen groter worden. Ongeacht hoe snel of langzaam je verandert – of wanneer je begint te veranderen – probeer eraan te denken dat deze veranderingen helemaal normaal zijn. Je nieuwe lichaam leren kennen kan enige tijd nemen, probeer dus geduldig te zijn terwijl je gewend raakt aan je veranderende lichaam.

14

Jongens In Hoofdstuk 2 lees je over enkele van de veranderingen die jongens doormaken tijdens de puberteit. Dit hoofdstuk zal je meer informatie over deze veranderingen verschaffen. Hoewel deze informatie gaat over jongens is het ook belangrijk voor meisjes om te weten wat jongens meemaken tijdens de adolescentie. VORM EN GROOTTE VAN JE LICHAAM De meeste jongens beginnen met hun puberteit op de leeftijd van 11 of 12 jaar en maken hun groeispurt mee tussen de leeftijd van 13 en 16 jaar. Natuurlijk beginnen sommige jongens eerder en anderen later. Je lichaam zal veel langer en groter worden gedurende de groeispurt. Eén van de eerste delen van ons lichaam die beginnen te groeien zijn onze voeten. In feite groeien de botten in onze voeten vaak veel sneller dan de andere delen van ons lichaam waardoor onze voeten vaak hun volle lengte bereiken lang voordat de rest van ons lichaam dat doet. Als je jezelf plotseling onhandig voelt kan het zijn omdat je voeten veel groter zijn dan ze een korte tijd geleden waren. Wees geduldig, het kan een tijdje duren voor de rest van je lichaam ook meegroeit. Sommige botten in je lichaam zullen meer groeien dan anderen zodat de vorm van je lichaam anders wordt. Bijvoorbeeld, je schouders kunnen flink groeien terwijl je heupen slechts heel weinig groeien. Je heupen lijken misschien plotseling erg smal vergeleken met je brede schouders. Je benen en armen zullen waarschijnlijk meer groeien dan je ruggengraat zodat je benen lang zullen lijken vergeleken met je borst of de romp van je lichaam. Het resultaat is dat je vorm erg zal verschillen van dat van een kleine jongen. Je spieren worden ook groter vooral de spieren in je benen en armen en je zult sterker worden naarmate deze spieren zich ontwikkelen. Je borst wordt ook groter terwijl spieren en vet zich beginnen op te hopen. Veel jongens merken ook dat hun tepels en borst veranderen gedurende de puberteit. De tepels kunnen een beetje groter worden en de tepelhof (het gebied rondom de tepels) kan groter en donkerder van kleur worden. Sommige jongens voelen dat hun borst opzwelt en plotseling pijnlijk wordt. Het kan zijn dat ze een zwelling zien, waardoor ze zich zorgen maken dat ze borsten zullen krijgen net als meisjes. Maak je geen zorgen want dit is volkomen normaal. De zwelling en gevoeligheid worden veroorzaakt door de hormonen in je lichaam en zullen uiteindelijk verdwijnen als je lichaam eenmaal stopt met de productie van hormonen. Probeer geduldig te blijven terwijl je al deze normale veranderingen doormaakt. Het kan zijn dat je sneller of langzamer groeit dan je vrienden maar je lichaam zal zich zeker ontwikkelen tijdens de puberteit en adolescentie. Wanneer en hoeveel je zult groeien wordt grotendeels bepaald door de karakteristieken en kenmerken die je van je ouders erft. Zelfs als je laat begint te groeien kun je uiteindelijk toch langer worden dan vele jongens die eerder met de groeispurt begonnen. JE STEM Je stem zal een andere aanwijzing zijn dat je in de puberteit zit aangezien de veranderingen daarin meestal optreden enige tijd na de groeispurt. Jongens zullen merken dat hun stemmen zwaarder en dieper worden tijdens de puberteit. Dit wordt veroorzaakt door de effecten van een hormoon genaamd testosteron. Dit hormoon zorgt ervoor dat de stemdoos (larynx of strottenhoofd) groter wordt. Terwijl je stembanden dikker en langer worden, wordt je stem zwaarder en dieper. 15

3


AARDER T. LUCIA AS HET ZW ERIC, 15, S MERKTE W IK ST EN R T O A B W E TE IJN BRED M , “HET EERS M E T IK S EE OMDAT VAN MIJN WORDEN ELUKKIG M G R E S A AS”. RS. IK W LESCENT W SCHOUDE U EEN ADO N IK T A D WIST BAGO D AND TO TEM NET , TRINIDA IN MIJN S G IN R JUNIOR, 14 E D N A R E V GEN‛. RDE DE AD GEKRE “IK ERVAA DROOM‛ H E T T A ‘N EEN NADAT IK

Eén van de eerste tekenen dat je stem zal veranderen is meestal een plotseling gepiep of gekraak in je stem wanneer je praat. Het kan heel onverwachts gebeuren: je stem klinkt het ene moment heel normaal en het andere moment is het hoog en schril. Sommige jongens vinden het beschamend wanneer hun stem kraakt en anderen merken het haast niet op. Beiden manieren zijn normaal en zijn een teken van een gezonde ontwikkeling.

IK KEN HET ANTWOORD ; GEEF MIJ DE BEURT, ALSJEBLIEFT !

HET ANTWOORD IS.....

Veranderingen in de stem kunnen op vervelende momenten gebeuren.

JE GESLACHTSORGANEN De penis heeft een “lichaam” of schacht, dit is het langwerpig deel van de penis en een “kop” of eikel, dit is het uiteinde van de penis en het meest gevoelige en tere deel van de penis. De penis bestaat uit spieren die een smalle buis omringen, genaamd de urinebuis. Urine en sperma (zaad) passeren door de urinebuis (zie de illustratie “mannelijke reproductieve anatomie”). De kop van de penis varieert van man tot man en heeft geen verband met de grootte van het lichaam. Soms maken puberjongens (en zelfs volwassen mannen) zich zorgen over hun penis. Is het te klein of te groot? Waarom is het zo gebogen? Is er iets niet goed ermee? Hoewel de grootte van de penis soms in verband wordt gebracht met mannelijkheid of seksuele prestatie, is dit een mythe en dus niet waar. Seksuele prestatie en genot hangen niet af van de grootte van je penis. De grootte van de penis heeft feitelijk weinig effect op het genot dat je zult hebben tijdens seks. In feite wordt seksueel genot grotendeels bepaald door hoe je je voelt en de stemming waarin je verkeert. Het is de relatie die belangrijk is – en niet de grootte of vorm van de penis.

16

Jongens

Blaas Vas deferens Urinebuis Spermazakjes Penis

Prostaat Testikels

Scrotum

Mannelijke reproductieve anatomie (penis, blaas, vas deferens, prostaat, spermazakjes, urinebuis, testikels (zaadballen), scrotum (balzak).

Onder de penis hangt de scrotum of balzak. De scrotum is als een zak van huid waarin de testikels of zaadballen zitten waarin sperma wordt aangemaakt. De huid van de scrotum kan een beetje harig en vettig zijn en is vaak een verzamelplaats voor vuil. Als het niet regelmatig wordt gewassen kan het een onaangename geur krijgen. Tijdens de kindertijd ligt de scrotum of balzak hoog opgetrokken in het lichaam. Maar als we in onze puberteit komen begint het los naar beneden te hangen. Dit gebeurt omdat de testikels op een temperatuur gehouden moeten worden die lager is dan dat van ons lichaam zodat sperma kan worden geproduceerd. Wanneer we het koud hebben of angstig zijn of ons seksueel opgewonden voelen wordt de scrotum strakker en wordt het teruggetrokken in het lichaam.

WEET JE WAT BESNIJDENIS IS? De voorhuid bedekt de eikel van de penis en kan omlaag getrokken worden langs het lichaam van de penis. Besnijdenis is een procedure waarbij de huid rondom de eikel wordt weggesneden. Besnijdenis is een medische – en soms religieuze of culturele – ingreep die sommige jongens en mannen hebben ondergaan en anderen niet. Er is niks verkeerds met een besnijdenis en ook niet wanneer een jongen geen besnijdenis heeft. Heeft besnijdenis invloed op seksueel genot? Dit is een moeilijke vraag omdat elke persoon seks op zijn of haar manier ervaart. Wat wel zo is is dat zowel besneden als niet-besneden mannen van seks kunnen genieten en hun partners kunnen bevredigen. Hoewel besnijdenis een religieuze of culturele aangelegenheid kan zijn, wordt het in sommige gevallen ook om gezondheidsredenen gedaan – voornamelijk omdat besnijdenis het gemakkelijker maakt om de penis schoon te houden. Maar er zijn ook andere gezondheidsredenen voor een besnijdenis. Soms is de voorhuid van de penis te strak of te strak aan de eikel en kan het niet volledig tot de basis van de penis getrokken worden. Dit kan zwelling en pijn veroorzaken en vaak is besnijdenis dan een goede oplossing. Onderzoek heeft uitgewezen dat besnijdenis helpt als bescherming tegen HIV en AIDS omdat de voorhuid bijzonder gevoelig kan zijn voor een HIV infectie maar zelfs als je besneden bent loop je risico om HIV en SOA’s te krijgen en moet je altijd veilige seks hebben. Wat betekent dit allemaal voor jou? Als je niet besneden bent, moet je je dan liever laten besnijden omdat het gemakkelijker is om je penis schoon te houden? Het antwoord is Nee. Zorg gewoon voor een goede hygiëne en vergeet niet onder de voorhuid ook goed schoon te maken. Dat is alles wat je hoeft te doen. Echter, jongens en mannen die hun voorhuid niet terug kunnen trekken en pijn voelen wanneer zij een erectie hebben zouden een gesprek moeten hebben met een gezondheidswerker.

17

3


WEET JE dat er mythen zijn over de penis? Er bestaat een heleboel onjuiste informatie over de penis: 1. Als je de penis niet oefent door seks te hebben zal het niet meer werken en kleiner worden. Dit is niet waar! Seks is geen “oefening” voor de penis! Als je je volledig onthoudt van seks of wacht met het hebben van seks zal dit niet schadelijk zijn voor je penis. 2. Een penis wordt groter naarmate je meer seks hebt. Weer niet waar! De grootte van je penis wordt bepaald door de eigenschappen die je erft van je ouders en niet door wat jij ermee doet. 3. Een kleine penis kan een seksuele partner niet bevredigen. Niet waar! De grootte van de penis heeft weinig invloed op het genot bij het hebben van seks. 4. Jongens die te grote of te kleine penissen hebben kunnen geen condooms gebruiken. Niet waar! Condooms worden gemaakt om precies om de penis te passen en een ieder kan ze gebruiken. 5. Je moet seks hebben zodra je een erectie (stijve penis) hebt. Niet waar! Dit is helemaal onjuist. Erecties gebeuren vanzelf en het is niet nodig om seks te hebben wanneer je het hebt. Het kan zijn dat je een pijnlijke zwelling voelt in de zaadballen (ook bekend als “blauwe ballen”) maar dit zal niet ervoor zorgen dat je nooit meer een erectie hebt. 6. Jongens met grote duimen hebben grote penissen. Niet waar! Veel mensen zeggen soortgelijke dingen (of ze zeggen dit over jongens met grote neuzen, grote voeten, oren etc.) maar het is niet waar. Er bestaat geen verband tussen de grootte van de penis en een ander deel van het lichaam. Er is geen enkele manier om iets te weten over de grootte van de penis van een jongen door alleen maar naar hem te kijken. 7. Opgehoopte sperma zorgt voor rugpijn, gek worden, hoofdpijn, impotentie en jeugdpuistjes. Niet waar! Hoewel je testikels miljoenen zaadcellen produceren is het onmogelijk voor sperma om zich op te hopen en problemen te veroorzaken. Je zult geen problemen krijgen als je het uitstelt om een seksuele relatie te hebben. 8. Natte dromen zijn een teken dat je seks moet hebben. Niet waar! Een natte droom is alleen maar een manier waardoor je lichaam sperma en zaadcellen loslaat en is geen aanwijzing dat je seks moet hebben. Je lichaam kan zichzelf regelen zonder dat jij een enkel risico hoeft te nemen. GOEDE HYGIËNE Of iemand nu besneden is of niet, het is belangrijk om je penis elke dag te wassen en schoon te houden – net zoals we dat met elk ander deel van ons lichaam moeten doen. We moeten niet vergeten om de scrotum (balzak), het gebied tussen de scrotum en de dijen en billen ook te wassen.

Als je niet besneden bent, rol de voorhuid terug en was voorzichtig eronder.

18

Jongens

Als je niet besneden bent moet je de voorhuid terugrollen en je penis voorzichtig schoonmaken. Je zult misschien kleine bobbeltjes zien aan de basis van de eikel. Dit zijn kliertjes die een crèmeachtige stof produceren genaamd smegma, (ook wel “kaas” genoemd). Smegma zorgt ervoor dat de voorhuid soepel over de eikel glijdt. Als het smegma zich echter ophoopt onder de voorhuid kan het een onaangename geur geven of een infectie veroorzaken. Het is erg belangrijk om dit gedeelte van de penis onder de voorhuid altijd schoon te wassen. ERECTIES Normaal gesproken is de penis zacht en hangt het naar beneden. Maar tijdens een erectie stroomt meer bloed dan normaal in de penis en stroomt er minder bloed uit. Dit maakt dat de penis langer en harder wordt en voor het lichaam uitsteekt. Als je penis een erectie heeft zul je merken dat je niet gemakkelijk kunt urineren (plassen) omdat een spier de blaas afsluit. Je zult moeten wachten totdat de erectie minder wordt voordat je je blaas zult kunnen legen. Een erectie treedt op wanneer een penis wordt aangeraakt of wordt gestreeld, wanneer je opgewonden raakt door een seksuele gedachte of door het zien van iemand die je aantrekkelijk vindt. Erecties kunnen ook veroorzaakt worden door onrust of stress. Het is ook heel normaal voor jongens dat zij s’morgens opstaan met een erectie. Je penis zal waarschijnlijk ongeveer 5 tot 7 keer tijdens je slaap hard en dan weer zacht worden. Dit is volkomen normaal. VAAK. NA EBEUREN , 13, GUYA BAAR EN G S R NICHOLAS E E NDEN H O E B ZIJN ON EEL OPGEW JE SEKSU “ERECTIES T A EBEURT!” D G L N A O EN ZE A T OP SCHO E H R E E SOMS GEV N AN AAT HET W BENT. IK H

Erecties kunnen bij mannen van alle leeftijden voorkomen ook bij baby’s en oude mannen. Soms maken jongens zich zorgen dat ze te veel erecties hebben maar dit is een normaal en gezond onderdeel van opgroeien. Hoewel het beschamend kan zijn om een erectie te krijgen in de klas of in een publieke plaats, zul jij meestal de enige persoon zijn die het opmerkt. ORGASME Wanneer je de puberteit bereikt kan het zijn dat je een vreemde afscheiding uit je penis opmerkt – met een melkachtige kleur en het is plakkerig. Het is dik en niet waterig zoals je urine. Deze afscheiding komt uit de penis wanneer een man een zaadlozing heeft of “klaarkomt”. Een zaadlozing (orgasme) is het hoogtepunt van de seksuele opwinding maar hou in gedachten dat het niet nodig is dat je een orgasme hebt zodra je een erectie krijgt. De slijmachtige afscheiding uit de penis bij het klaarkomen bestaat uit twee stoffen. Ongeveer 10% van de afscheiding bestaat uit miljoenen zaadcellen (de mannelijke reproductieve cellen). Deze zaadcellen zijn zo klein dat je ze niet kunt zien zonder een microscoop. Als je ze wel zou kunnen zien zou je zien dat elke zaadcel een rond lichaam of kop heeft en een lange dunne staart. De andere 90% van de afscheiding bestaat uit een melkachtige vloeistof genaamd sperma of seminale afscheiding. Sperma zorgt ervoor dat de zaadcellen kunnen zwemmen, geeft ze voeding en houdt ze in leven.

Staart

Kop Een zaadcel

19

3


Zaadcellen worden geproduceerd in de testikels (zie tekening op pagina 17). Sperma – de witte, melkachtige afscheiding – wordt gemaakt in de spermazakjes, twee klieren die achter de urineblaas zitten. Wanneer een man klaarkomt mengen de zaadcellen zich met het sperma uit de spermazakjes en passeren ze door buisjes genaamd zaadleiders, naar de urinebuis en uit de opening van het einde van de penis. Het kan lijken alsof er echt heel veel van deze plakkerige afscheiding uit de penis komt tijdens een orgasme maar het is slechts een theelepel vol. Elke theelepel bevat ongeveer 500 miljoen spermacellen! Elk van deze spermacellen kan een zwangerschap veroorzaken. Als een jongen of man besmet is met HIV zal een theelepel sperma waarschijnlijk ook miljoenen van het virus dat AIDS veroorzaakt bevatten. Sommige mensen zijn bang dat een condoom niet in staat zal zijn om 500 miljoen spermacellen vast te houden. Maar deze spermacellen zijn heel erg klein en mits een condoom op de juiste manier wordt gebruikt zal het altijd in staat zijn om alle sperma vast te houden (zie Hoofdstuk 10 voor meer over condooms). Ook is het zo dat de spermacellen niet door de latex van het condoom heenkunnen en condooms worden ook heel zorgvuldig getest.

Vergrootglas

Lepel

Een kleine theelepel sperma bevat miljoenen zaadcellen en kan HIV bevatten als de jongen besmet is met HIV

Sommige jongens zijn bang dat de hoeveelheid sperma in hun lichaam minder wordt zodra ze klaarkomen (een orgasme hebben) en dat het sperma in hun lichaam op zal raken en zij niet genoeg sperma zullen hebben wanneer ze het nodig hebben. Dit kan nooit gebeuren omdat het mannelijk lichaam doorgaat met het aanmaken van sperma gedurende het hele leven van de man. Hou ook in gedachten dat er geen enkele manier is waarop teveel sperma en zaadcellen zich kunnen ophopen en een druk kunnen opbouwen in het lichaam omdat het lichaam haar eigen manieren heeft om een overschot aan sperma en zaadcellen los te laten. Eén van deze manieren is het hebben van ‘natte dromen’. NATTE DROMEN Jongens laten soms sperma los of ‘komen klaar’ terwijl zij slapen. Dit wordt een “natte droom” genoemd of een ‘nachtelijke afscheiding’. Het is de manier waarop het lichaam een overschot aan sperma afstoot en het is volkomen normaal. De eerste natte droom is vaak ook de eerste keer dat sperma uit het lichaam van de jongen komt. Jongens en jonge mannen zullen waarschijnlijk s’morgens wakker worden en een vochtige plek zien op hun bed of op hun kleren wanneer zij een natte droom hebben gehad. Natte dromen kunnen verwarrend of angstig zijn als je niet weet wat het is of als het je plotseling overkomt. Je denkt misschien dat je in bed hebt geplast of dat je ziek bent maar de afscheiding tijdens een orgasme is melkachtig wit en lijkt helemaal niet op bloed of urine. Natte dromen gebeuren altijd tijdens het slapen. Veel jongens die wakker worden en ontdekken dat ze een zaadlozing hebben gehad herinneren zich vaak dat ze aan het dromen waren over iets wat seksueel opwindend was maar ze kunnen ook een natte droom krijgen als ze geen seksuele of erotische droom hebben. 20

Jongens

WAT IS DIT

Natte dromen zijn niet iets om je over te schamen. Ze zijn de natuurlijke en normale manier waarop ons lichaam ruimte maakt voor nieuw sperma.

OP MIJN BED ?! HOE IS

HET OP MIJN

BEDDELAKEN GEKOMEN ?

Voor sommige jongens is krijgen van een natte droom een hele grote ervaring – iets waar ze zich gelukkig mee voelen. Andere jongens zijn er niet zo blij mee en ook dit is volkomen normaal.

De eerste natte droom .....

BAGO E IK D AND TO EEG VOELD , TRINIDA 14 , R DROOM KR IO E N T T AR JU A A N M . E T N E S GEWORD MIJN EER “TOEN IK SSEN WAS NAAR A IK LW U O O V Z L D KSUEE RTELD HA DAT IK SE AT HET ROVER VE IK WIST W T E NOOIT E A M D K N E N M A D IJ ALS Z D O G ER GAAN. EEN DOKT WAS”. TELDE KREEG VER BELIZE E E DROOM T T ADAM, 13, A N T E S T U STELD S MIJN EER IE ME GER D IK R E N O E R O B “T UDERE N MIJN O OEIEN”. IK HET AA HET OPGR IJ B T R O O H T E DAT H , GUYANA K”. WALGELIJ ROBERT, 13 E DROMEN T T A N D “IK VIN

Je hoeft je geen zorgen te maken over natte dromen omdat ze volkomen normaal zijn. Hoe meer informatie je hebt over je eigen lichaam, hoe meer je je op je gemak zult voelen met de veranderingen die je meemaakt. Ook zal goede informatie jongens helpen te begrijpen wat er precies met hen gebeurt terwijl ze zich tijdens de adolescentie ontwikkelen.

21

3



Jongens Een jongen kan verwachten dat veel veranderingen in zijn lichaam zullen plaatsvinden tijdens de puberteit. Deze veranderingen gebeuren langzaam en op verschillende leeftijden voor verschillende jongens. Hier zijn enkele veranderingen die je kunt verwachten: • Je lichaam zal sneller groeien, vooral de beenderen in onze schouders, armen, benen en voeten. • Je spieren zullen zich ook sneller ontwikkelen en sterker worden. • Je stem zal veranderen en zwaarder worden naarmate de stembanden dikker en langer worden. • Je penis zal groeien en de scrotum (balzak) zal naar beneden beginnen te hangen. • Je zult vaker een zaadlozing krijgen. • Je kunt natte dromen krijgen s’avonds (zaadlozing tijdens de slaap). Terwijl we deze veranderingen meemaken zijn er een paar dingen die we moeten onthouden: • Penissen komen voor in verschillende vormen en maten, en ze zijn allemaal normaal. • Er is niets mis met besneden zijn of niet besneden zijn. • We moeten onze penis elke dag wassen en schoonmaken door de voorhuid terug te rollen en eronder te wassen als we niet besneden zijn. • We hoeven geen seks te hebben zodra we een erectie hebben. • Natte dromen zijn heel normaal en niets om je bezorgd over te maken. Op welk tijdstip deze veranderingen ook gebeuren, het is de juiste tijd ervoor. We zijn allemaal uniek en volkomen normaal!

22

Meisjes Hoofdstuk 2 vertelde ons over de veranderingen die meisjes en jonge vrouwen meemaken tijdens de puberteit. Dit hoofdstuk geeft ons meer informatie hierover. Hoewel deze informatie over meisjes gaat is het ook belangrijk voor jongens om te weten wat meisjes meemaken gedurende de adolescentieperiode. VORM EN GROOTTE VAN JE LICHAAM De meeste meisjes beginnen sneller te groeien tegen de tijd dat ze 10 of 11 jaar oud zijn – maar er zijn ook meisjes die beginnen te groeien wanneer ze jonger of ouder zijn. Verschillende delen van ons lichaam groeien op verschillende snelheden. Onze voeten zijn vaak de eerste delen van ons lichaam die beginnen te groeien. We voelen soms zelfs dat onze voeten te groot zijn voor ons lichaam maar ons lichaam zal onze voeten heel snel bijhouden wat groei betreft. Andere beenderen zullen ook beginnen te groeien op hun eigen snelheid. Onze armen en benen kunnen sneller groeien terwijl onze ruggengraat langzamer groeit. Een andere verandering die we kunnen opmerken is dat onze heupen beginnen te ontwikkelen. De heupbeenderen worden groter naarmate zacht, vettig weefsel zich op onze heupen, dijen en billen begint op te hopen. Rond deze tijd beginnen de borsten zich te ontwikkelen en merken meisjes dat hun lichaam een vorm met rondingen begint te krijgen.

BAGO D AND TO N, , TRINIDA 18 , A TE GROEIE N N LI CATHA BEGONNE N N E E T E S T R E O H NB OMS WAS “TOEN MIJ Y. MAAR S A K O E M VOELDE IK JNLIJK.” BEETJE PI

JE BORSTEN De ontwikkeling van de borsten – wat doorgaans gebeurt wanneer een meisje tussen 9 en 11 jaar oud is – is het eerste teken van puberteit bij meisjes. Bij sommige meisjes beginnen de borsten zich te ontwikkelen wanneer ze 8 of 9 jaar oud zijn maar bij andere meisjes begint dit proces veel later. De ontwikkeling van de borsten wordt veroorzaakt door een hormoon genaamd oestrogeen die het weefsel van de borsten laat groeien. Er is een eindeloze variëteit van vormen en grootten van borsten en ze zijn allemaal uniek en normaal. De vorm en grootte van onze borsten worden bepaald door de eigenschappen die we van onze ouders meekrijgen en door de hoeveelheid vettig weefsel rondom de borsten. De tepels zullen waarschijnlijk groter worden en meer uitsteken dan voorheen en de huid rondom de tepels – de areola of tepelhof – wordt donkerder en groter. We kunnen soms ook kleine bobbeltjes zien in de areola wat volkomen normaal is. Deze bobbeltjes zijn kleine kliertjes die een stof produceren dat de tepel helpt beschermen wanneer een vrouw een baby heeft en borstvoeding geeft. Naarmate de tepels en de areola groter en donkerder worden, worden de borsten voller. Het kan zijn dat ze gevoelig en pijnlijk aanvoelen wanneer we ze tegen iets stoten of als iemand ze aanraakt. Dit is volkomen normaal en is geen reden voor alarm. Borsten zijn heel erg gevoelig vooral rondom de tepels. Wanneer ze door verschillende sensaties worden gestimuleerd zoals een aanraking of zelfs koud weer, kunnen tepels hard worden en naar voren uitsteken. 23

4


Bij sommige meisjes groeien de borsten langzaam terwijl dit bij anderen sneller gebeurt. Gemiddeld duurt het vier jaar voordat borsten volledig gegroeid zijn maar dit proces kan langzamer of sneller zijn afhankelijk van het meisje.

IK HAAT MIJN BORSTEN. ZE ZIJN TE GROOT. IK WENSTE DAT IK ZE KON VERKLEINEN !

JE ZOU BLIJ MOETEN ZIJN WANT DE MIJNE ZIJN TE KLEIN. IK WEET NIET WAT IK MOET DOEN !

NEE! JE MOET JE DAAR GEEN ZORGEN OVER MAKEN WANT ALLE BORSTEN ZIJN SPECIAAL, ONGEACHT HUN VORM OF GROOTTE !

Of je borsten nu groot of klein zijn, ze zijn de juiste afmeting voor jou.

AAR CIA ROEIEN, M , 15, ST. LU LAAT TE G S PA N DEBORAH IK E . N ON GROEIEN STEN BEG E SNEL ZE “MIJNBOR R IK N OVER HO E G BBEN MAA R E O H Z E E RSTEN T O IK MAAK M B M O G R T NIET E DEN”. VINDT HE OOT WOR IET TE GR N E Z T A D HOOP

Ook is het zo dat de borsten ongelijk groeien en de ene borst kan een beetje groter zijn dan de andere. In feite heeft niemand twee borsten die precies dezelfde vorm hebben maar meestal is dit verschil niet erg merkbaar. De vorm van de tepels verschilt ook. De tepels van sommige vrouwen is naar binnen gekeerd en in plaats van naar buiten uit te steken zijn ze ingedrukt in de areola.

24

Meisjes

Borsten hebben verschillende betekenissen in verschillende culturen. In sommige culturen is het hel normaal dat vrouwen zich met blote borsten in het openbaar vertonen. In weer andere culturen wordt dit gezien als heel schokkend en ongepast. Maar in alle gevallen is de ontwikkeling van de borsten doorgaans een belangrijke gebeurtenis in het leven van een meisje of jonge vrouw – het is een teken van volwassen worden.

IJD DERDE ALT , BELIZE IK BEWON . N E SANDIE, 13 T IK S . R N O E B EN HADD AN MIJN AL BORST “IK HOU V SSEN DIE U Z E ET ONDER R E H D E MIJN OU EN STOPT R E PI PA E ISSU VOUWDE T ”. K R U J N MIJ

Sommige meisjes schamen zich wanneer hun borsten beginnen te groeien wat ook normaal is. Ze schamen zich misschien omdat bij geen van hun vriendinnen de borsten zich beginnen te ontwikkelen. Hoewel sommige meisjes zich gelukkig voelen met de ontwikkeling van hun borsten en anderen zich in het begin juist ervoor schamen kunnen we allemaal leren om van onze lichamen te houden.

G IK IEN, DROE ST. LUCIA N TE GROE E N N JE. IK S O IRENE, 16, U G E Z NB N MIJN N BORSTE ES. DIE VA J IT U “TOEN MIJ R T E KK ERG STRA MEESTAL NKEN”. O PR E Z T WILDE ME

EEN G ALTIJD UYANA N IK DROE G E , K E 17 A , M LD E E LA G E O ANG OP MIJN IEN. IK V N TE GROE E ME NIET E AT Z N LD E L N O O O V G O E K “I EN ZE B NGDE SCH EATER TO EEN GEME P O IK T GROTE SW A OMD EN”. AKKELIJK DEN ZEGG ME ONGEM GENS ZOU N O J E D IST WAT EN NIET W

Het zou geweldig zijn als mensen anderen niet zouden pesten over hun borsten maar pesterijen komen nu eenmaal voor en het kan heel gemeen zijn. Probeer mensen die anderen pesten te negeren en concentreer je op wat je leuk vindt aan je eigen lichaam zonder te veel aandacht te besteden aan wat andere mensen misschien zeggen. Denk er ook aan dat je anderen zelf niet pest.

25

4


WEET JE dat er mythen bestaan over borsten? Mensen zeggen een heleboel over borsten wat niet waar is: 1. De meest sexy meisjes hebben puntige borsten. Dit is niet waar! Sexy zijn is een gevoel en verschillende mensen vinden verschillende dingen sexy. 2. Uien of sjalotjes wrijven op de tepels of insectenbeten maken dat borsten sneller groeien. Niet waar! Het zijn onze hormonen die de borsten laten ontwikkelen – niets anders zal hen sneller of langzamer laten groeien. 3. Meisjes met een donkere huid rond de tepels hebben al een keer seks gehad. Niet waar! Net als de kleur van je huid wordt de kleur van de ring rondom de tepels (de areola) bepaald door de genetische eigenschappen die je van je ouders erft. 4. Borsten worden groter wanneer meisjes jongens ze laten aanraken. Niet waar! De grootte van de borsten wordt genetisch (erfelijk) bepaald. Niets wat je doet zal ze groter of kleiner maken. 5. Meisjes met hangende borsten hebben al seks, een abortus of een baby gehad. Weer niet waar! Borsten gaan hangen vanwege zwaartekracht. Als je grotere borsten hebt zullen ze waarschijnlijk eerder hangen vanwege het gewicht. 6. Het dragen van een beha zorgt voor hangende borsten. Niet waar! Beha’s geven ondersteuning aan de borsten. Ze voorkomen dat de huid en het borstweefsel uitrekken en hun elasticiteit verliezen. 7. Meisjes met grote borsten zullen meer melk hebben voor hun baby’s. Niet waar! De productie van melk hangt niet af van de grootte van de borsten. Zelfs kleine borsten produceren genoeg melk om een baby te voeden. GOED VOOR JE BORSTEN ZORGEN Borsten zijn heel gevoelig en er zijn een paar dingen die je moet weten over hun verzorging. Je moet nooit lichaamshaar dat misschien rond de tepels groeit wegtrekken omdat dit een infectie kan veroorzaken. Het is normaal om wat lichaamshaar rond de tepels te hebben. Sommige meisjes en vrouwen krijgen soms een beetje afscheiding uit de tepels wat ook normaal is. Als het echter lijkt alsof er bloed in de afscheiding zit of deze bruinachtig van kleur is moet je een arts of gezondheidswerker bezoeken. Voor veel meisjes en vrouwen zijn de borsten erg gevoelig bij aanraking. Aanraking en strelen voelen heel erg aangenaam en kan seksueel opwindend zijn. Het is belangrijk dat je leert hoe en wanneer je genot moet hebben bij aanraking van je borsten. Aangezien dit onderdeel vormt van het seksuele voorspel en ook heel opwindend kan zijn voor je partner is het ook belangrijk dat je grenzen stelt en dit vooraf met elkaar bespreekt. Niemand mag je borsten aanraken zonder je goedkeuring. BEHA’S Een beha geeft ondersteuning zodat je borsten niet op en neer gaan wanneer je loopt, rent, danst of speelt. Er zijn verschillende soorten beha’s en het beste is om een beha te kopen die goed zit en goede ondersteuning geeft aan je borsten. Veel vrouwen bepalen de grootte van hun beha simpelweg door verschillende maten te passen om te zien welke het prettigst zit. Dit is een goede manier. Je kan ook je maat opnemen om te weten wat de juiste behamaat voor je is. Om je behamaat te nemen kun je een maatlint gebruiken en de omvang van je bovenlichaam, vlak onder je borsten, en de omvang rond het volste deel van je borsten meten. Als je deze twee maten kent kan het nuttig zijn wanneer je een beha gaat kopen. 26

Meisjes

JE EXTERNE GESLACHTSORGANEN De externe geslachtsorganen van een vrouw worden gezamenlijk de vulva genoemd. De vulva van de vrouw bestaat uit de schaamlippen, de clitoris en drie openingen in het genitale (geslachts-) gebied. Van voren naar achteren zijn dit de urinebuis, de vagina en de anus (zie de tekening van de vrouwelijke geslachtsdelen). De opening van de vagina is de grootste van de drie en vormt de verbinding met de binnenzijde van de interne reproductieve organen door middel van een korte buis, ongeveer 7 cm diep en 3 – 4 cm wijd, en bestaat uit zachte vellen huid die de vagina vormen.

4 clitoris (labia majora) buitenste lippen opening van de urinebuis (labia minora) binnenste lippen vaginale opening anus perineum De vrouwelijke geslachtsdelen {clitoris, labia majora (buitenste lippen), opening van de urinebuis, labia minora (binnenste lippen), vaginale opening, perineum, anus}

De vagina van een volwassen vrouw is erg sterk en erg elastisch en gespierd. Tijdens de geboorte van een kind wordt het vele malen uitgerekt zodat de baby uit het lichaam van de vrouw kan komen. Maar de vagina van een jong meisje is nog dun en kan niet veel uitrekken zodat het zal scheuren of barsten bij de geboorte van een kind (voor meer informatie zie Hoofdstuk 11). Dit zorgt voor ernstige problemen en is ook de reden waarom de geboorte van een kind gevaarlijk kan zijn voor meisjes. De wanden van de vagina beginnen tijdens puberteit een vloeistof of afscheiding te produceren. Deze afscheiding is dikker en plakkeriger dan speeksel en het dient om de vagina schoon te houden en een juiste omgeving te behouden waar goede bacteriën en schimmels kunnen groeien en infecties voorkomen kunnen worden. Het is normaal en gezond om meer vaginale afscheiding te hebben op bepaalde momenten van onze menstruatieyclus en wanneer we ons seksueel opgewonden voelen.

KEN JE de feiten over je vagina? Er bestaan ook veel mythen over de vagina. Hier zijn enkele: 1. De vagina is het vuilste deel van je lichaam. Niet waar! De mond is het vuilste deel van je lichaam. Vaginale afscheidingen en menstruatiebloed zijn in feite schoon maar zodra ze je lichaam verlaten kunnen bacteriën erin broeden en kan er een onaangename geur ontstaan. 2. De vagina is niet gesloten aan het eind. Het is gewoon een groot gat. Niet waar! De vagina wordt gesloten aan het eind door de baarmoederhals (cervix). Condooms of tampons zullen niet zoek kunnen raken in je lichaam. 3. Het is niet zedelijk om de vagina aan te raken. Niet waar! Je vagina is een deel van je lichaam en je bent vrij om het aan te raken of aan te laten raken. Zolang je je niet op je gemak voelt en je goedkeuring hebt gegeven mag niemand dan jijzelf je vagina aanraken. 4. De vagina is alleen bestemd als genot voor de man. Niet waar! De vagina is een deel van het lichaam van een vrouw en functioneert als een reproductief orgaan en als een bron van genot voor zowel de vrouw als haar partner. Maar het is van haar en van haar alleen! 27


De vagina is ook erg gevoelig voor aanraking en is het centrum van een orgasme voor vrouwen ongeacht hoe dit op gang wordt gebracht (zie Hoofdstuk 9). Het stimuleren van elk deel van het lichaam van een meisje of vrouw dat seksueel gevoelig is, kan een vaginale orgasme veroorzaken bij meisjes en vrouwen. De opening van de vagina is omringd en beschermd door de labia majora (buitenste lippen) en de labia minora (binnenste lippen) die bestaan uit vellen huid. Er zijn veel kleine kliertjes in de vaginale lippen en je kan daar zweten en er kan ook wat witte afscheiding zijn. De clitoris is het gedeelte waar de binnenste lippen (labia minora) samenkomen aan de voorzijde. De clitoris lijkt op een kleine verhoging van vlees. Het zit vol zenuwpunten waardoor het zeer gevoelig is voor aanraking. Wanneer het wordt gestimuleerd wordt het groter – net als bij de penis – en dit kan leiden tot veel genot en seksuele opwinding en eindigt soms in een orgasme. In feite is het stimuleren van de clitoris belangrijk voor sommige vrouwen om een orgasme te krijgen. Diep in je lichaam, aan het eind van de vagina, bevindt zich de cervix (baarmoederhals). De cervix sluit het einde van de vagina af met slechts een kleine opening die leidt naar de baarmoeder. De opening is heel erg klein en bedoeld om menstruatiebloed uit te laten vloeien en sperma naar binnen te laten zwemmen. Sommige mensen zijn bang dat tijdens seksuele omgang een condoom van de penis af kan glijden en naar omhoog kan gaan in de baarmoeder. Dit is onmogelijk omdat de opening van de baarmoederhals (cervix) alleen uitrekt tijdens de geboorte van een kind zodat de baby naar beneden kan komen vanuit de baarmoeder, in de vagina en uit het lichaam. Het oppervlak van de cervix is erg gevoelig, vooral bij jonge meisjes en jonge vrouwen. Het kan beschadigd raken of geïnfecteerd raken door bacteriën, schimmel en virussen die het lichaam kunnen binnengaan tijdens seks. Dit kan leiden tot baarmoederhalskanker. Meisjes die seks hebben wanneer ze erg jong zijn, meisjes of vrouwen die veel seksuele partners hebben of die HIV hebben, lopen een groter risico om baarmoederhalskanker te krijgen dan meisjes of vrouwen die dat niet doen en die geen HIV hebben. Je kan je baarmoederhals beschermen door seks uit te stellen en als je wel seksueel actief bent, door condooms te gebruiken en veiliger seks te hebben (zie Hoofdstuk 10 voor meer over seksuele gezondheid). GOEDE HYGIËNE De schaamspleet (vulva) en de anus moeten regelmatig gewassen en droog gehouden worden. Het is een goed idee om geen baddoeken te delen met vrienden en familieleden daar deze infecties van de ene naar de andere persoon kunnen overbrengen. Probeer schoon katoenen ondergoed te dragen. In heel erg warm weer moet je liever geen nylon ondergoed dragen daar deze vochtigheid en hitte vasthoudt waardoor bacteriën en schimmels kunnen groeien. Als je geen katoenen ondergoed kan vinden, draag dan ondergoed met een katoenen omlijning. Na het plassen of afgaan moet je jezelf afvegen van de voorzijde van je geslachtsdelen naar achteren, naar de anus. Let op dat je nooit van achteren naar voren veegt omdat je zo bacteriën van de anus in de vagina en urinebuis kan brengen. Dit kan een infectie veroorzaken. Je moet nooit binnen in de vagina wassen mits een arts je heeft opgedragen om dit te doen. Sommige meisjes en vrouwen proberen binnen in de vagina te wassen met zeep of in het gebied eromheen te bespuiten met deodorants of parfum. Geen van deze zaken is nodig en het kan zelfs schadelijk zijn omdat zeep, parfum en vaginale deodorants de normale vaginale afscheiding kunnen veranderen en de huid in de vagina kunnen irriteren. Sommige vrouwen stoppen kruiden, lapjes goed en andere voorwerpen in de vagina om het ‘schoon te maken’ of ‘strak te houden’. Dit is geen gezonde gewoonte omdat de huid in de vagina erg gevoelig is. Vreemde voorwerpen in de vagina stoppen kan kleine wondjes en zere plekken veroorzaken aan de wanden van de vagina die geïnfecteerd kunnen raken en het kan ook de kans op een HIV infectie vergroten. Je moet nooit welk voorwerp dan ook in je vagina stoppen behalve tampons en medicijnen die zijn voorgeschreven door een dokter. Als dit het geval is, volg dan de instructies zorgvuldig op. Voor meer informatie over tampons, zie paragraaf “Wat te Gebruiken” op pagina 35.

28

Meisjes

Het is nodig om aandacht te besteden aan je normale afscheiding en hoe het verandert gedurende je maandelijkse cyclus zodat je kunt herkennen wanneer er abnormale veranderingen zijn. Als je goed oplet zul je merken dat de afscheiding niet altijd hetzelfde is. Soms is het helder terwijl het op sommige tijden ene beetje witachtig is net als het wit gedeelte van een ei. Wanneer je ovulatie plaatsvindt kan het helder en slijmeriger zijn. De vaginale afscheiding bij vrouwen kan ook veranderen bij seksuele opwinding. Als de afscheiding dikker en meer wordt, van kleur verandert naar geel, groen of bruin of de schaamdelen laat jeuken is het mogelijk dat je een infectie hebt. Een sterk ruikende afscheiding en pijn of bloeding uit de vagina (wanneer je niet in je menstruatieperiode zit) kunnen ook tekenen zijn van een infectie. Je moet dan een arts bezoeken. Je zult niet met deze problemen te maken krijgen als je zorgt voor een goede hygiëne en condooms gebruikt wanneer je seks hebt. Als de vagina goed verzorgd wordt is het een perfect gebalanceerd, zelfregelend gebied. Alles wat je nodig hebt is ervoor te zorgen dat je het gebied rond de geslachtsdelen dagelijks wast met schoon water en zeep waarbij je de buitenste lippen uit elkaar houdt om afscheidingen weg te wassen die zich misschien hebben opgehoopt. eileider DE INTERNE GESLACHTSDELEN EN DE MENSTRUATIECYCLUS Ongeveer twee jaar na het begin van de puberteit, meestal tussen 10 en 16 jaar, beginnen veel meisjes te menstrueren (ook wel maandelijkse perioden genoemd). Menarche (de eerste menstruatie) is een teken dat er grote veranderingen plaats hebben gevonden in het lichaam van de jonge vrouw. Het betekent ook dat ze nu zwanger kan worden als ze onbeschermde seks heeft met een jongen of een man. Tijdens de puberteit zorgen hormonen dat de ovaria (eierstokken), twee eivormige organen, zich ontwikkelen en elke maand een eitje (of ovum) beginnen los te laten. De eitjes zijn zo klein dat ze alleen met een microscoop gezien kunnen worden. Elke vrouw wordt geboren met duizenden eitjes in haar eierstokken.

uterus (baarmoeder) eierstok

cervix (baarmoederhals) vagina

Voordat het eitje elke maand rijp wordt begint een zacht De vrouwelijke reproductieve organen (eileider, uterus (baarmoeder), eierstokken, cervix (baarmoederhals), vagina) weefsel in de baarmoeder te vormen. Dit is hoe de uterus (baarmoeder) zichzelf voorbereidt om een bevruchte eicel te ontvangen. Als er geen bevruchting heeft plaatsgehad zal het weefsel loslaten en door de cervix (baarmoederhals) passeren, uit de vagina. Dit wordt de menstruatie of menstruatieperiode genoemd. Omdat het weefsel gemaakt is van bloedvaatjes wordt het menstruatiebloed genoemd. Meisjes die met hun menstruatie beginnen hebben een maandelijkse cyclus. De eerste paar jaren is de menstruatiecyclus van de meeste meisjes erg onregelmatig en weten ze niet precies wanneer hun periode zal beginnen. Er schijnt geen vaste regelmaat te zijn en soms gaan er maanden voorbij voordat ze hun menstruatie weer krijgen. Dit is heel normaal en na enkele jaren zal de menstruatie regelmatiger worden. Sommige vrouwen hebben nooit een regelmatige cyclus en dit is ook heel normaal. Zelfs wanneer de menstruatiecyclus regelmatig is kan de duur van de cyclus bij verschillende vrouwen anders zijn. Voor sommigen is de cyclus zo kort als 21 dagen of zelfs korter. Voor anderen is het zo lang als 35 dagen. De gemiddelde cyclus is 28 dagen. Laten we de 28 dagen menstruatiecyclus van de gemiddelde vrouw nader bekijken: Op Dag 1 begint ze te bloeden. De volgende 3 tot 8 dagen zal haar lichaam het weefsel aan de binnenste wanden van de baarmoeder loslaten omdat de baarmoeder weet dat er geen zwangerschap zal optreden in die maand. De vrouw verliest ongeveer 60-70 ml bloed wat een kleine hoeveelheid is. Onmiddellijk daarna begint een ander eitje te rijpen. Dit gebeurt in één van de eierstokken van de vrouw en kort daarna zal de baarmoeder beginnen om ander weefsel te vormen. 29

4


Weefsel van de baarmoeder gereed om een eitje te ontvangen

Menstruatie: afscheiden van het baarmoederweefsel

Halverwege de cyclus – soms rond Dag 14 of twee weken nadat de bloeding is begonnen – wordt het rijpe eitje uit de eierstokken losgelaten en stroomt het door de eileiders op weg naar de baarmoeder. Het eitje blijft een paar dagen (2 tot 5) in de eileider en als het daar sperma tegenkomt, kan het bevrucht worden en kan de vrouw zwanger worden. Dit is de vruchtbare periode wanneer de kansen van de vrouw om zwanger te worden het grootst zijn (zie Hoofdstuk 11 voor meer over zwangerschap). Als het eitje niet is bevrucht gaat het in de baarmoeder en via de baarmoederhals en de vagina, uit het lichaam van de vrouw. Dit zal rond Dag 20 zijn. We merken niet wanneer het eitje ons lichaam verlaat. Ongeveer een week later,wanneer het lichaam zich realiseert dat er geen bevruchting heeft plaatsgevonden zal het baarmoederweefsel weer loslaten en als menstruatiebloeding uit het lichaam komen en zal de cyclus weer van voren af aan beginnen. Dit is hoe de menstruatiecyclus werkt. Veel vrouwen denken dat hun vruchtbare periode in het midden van hun cyclus is maar dit is alleen waar voor vrouwen met een regelmatige 28-daagse cyclus. Voor vrouwen met een kortere of langere cyclus zal de vruchtbare periode niet in het midden van hun cyclus zijn. Dit omdat de ovulatie (loslaten van het eitje) ongeveer 14 dagen voor de volgende menstruatiebloeding plaatsvindt. Dit betekent dat een vrouw die een 21-daagse cyclus heeft waarschijnlijk rond Dag 7 zal ovuleren terwijl een vrouw met een 35-daagse cyclus haar ovulatie waarschijnlijk rond Dag 21 zal hebben. Denk er ook aan dat de eicel een paar dagen nodig heeft om naar beneden bewegen in de eileider zodat de vruchtbare periode enkele dagen (4-5) duurt. De menstruatiecyclus is vooral onregelmatig tijdens de adolescentie en kan veroorzaakt worden door stress, verdriet, reizen en andere veranderingen in het leven van het meisje. Het is daarom moeilijk om te weten wanneer de vruchtbare periode precies is. Veel meisjes hebben een ongewenste zwangerschap omdat ze seks hadden op dagen waarvan zij dachten dat het hun “veilige dagen” waren – de dagen waarop zij denken dat de kans op een zwangerschap het kleinst is. Seks hebben op “veilige dagen” is voor niemand een effectieve manier om een ongewenste zwangerschap te voorkomen vooral niet voor adolescentmeisjes en jonge vrouwen. De menstruatiecyclus kan heel onregelmatig zijn gedurende de adolescentieperiode en zelfs als je perioden altijd regelmatig zijn kunnen ze plotseling onregelmatig worden. Ook is het zo dat als je seks hebt tijdens je vruchtbare periode je zwanger kunt worden zelfs voordat je menstruatie begint. Er zijn betere en effectievere manieren om ongewenste zwangerschappen te voorkomen zoals onthouding van seksuele gemeenschap en veilige seks hebben door condooms en voorbehoedsmiddelen te gebruiken. Je kunt meer informatie vinden over voorbehoedsmiddelen in Hoofdstukken 10 en 11. Het is ook belangrijk om eraan te denken dat er geen “veilige dagen” zijn tegen HIV en andere seksueel overdraagbare infecties. Je kan elke dag van de maand besmet raken en het is daarom belangrijk om latex condooms te gebruiken wanneer je een seksuele relatie hebt. Er zijn geen “veilige dagen” voor adolescenten

30

Meisjes

DE EERSTE MENSTRUATIE OF MENARCHE Het begin van de menstruatie kan een belangrijke gebeurtenis zijn in het leven van een meisje. Veel meisjes weten nog precies op welke dag dit gebeurde.

ICA . IK WERD , 13, JAMA JUNI WAS 10 P O T NATASHA E AT H N. IK GING NER MIJ D IJN KLERE M P O “IK HERIN D E BLO AAR. N IK ZAG LDE HET H WAKKER E EN VERTE R E D E E MIJ UIT O D G M LE N NAAR MIJ RBAND EN E V D N EN IK EEN A A EEN M KON VIND D N A B R E ZE GAF ME V ND ”. GEEN MAA EBRUIKEN DAT ALS IK OEK KON G D N E N E O AT SCHONE K

Menstruatie betekent dat je lichaam zich aan het ontwikkelen is en op een nieuwe manier gaat werken. Zodra je begint te menstrueren kan je zwanger worden als je seks hebt met een man. Menstruatie betekent echter niet dat je emotioneel en lichamelijk gereed bent om seksueel actief te zijn of een kind te baren. De vagina en pelvis (bekken) van jonge meisjes en vrouwen zijn nog heel klein tot ongeveer de leeftijd van 10 tot 20 jaar wanneer ze zich volledig ontwikkelen. Hoewel menstruatie een normaal en gezond onderdeel vormt van het leven van een vrouw, zijn sommige meisjes en jonge vrouwen erg geschokt en ongelukkig wanneer ze voor het eerst menstrueren – vaak omdat ze niet weten wat het is of omdat ze denken dat er iets mis is.

BAGO AD EN TO IK NIKS 17, TRINID , E OK OMDAT IN T CH S IS N E CHR E LS A UIT KWAM ME OEDER ME E MIJN M “HET OVER D G LE N E IST. TO ”. EROVER W GEBEUREN ET MOEST H M O WAAR BEUREN 19, BELIZE AN HET GE MERLENE, WAT ER A R E ERMEE OM V O IK R E E O K H NZE TIE OVER A M “IK WAS O R FO AT IK ME AD GEEN IN MAAKTE D TRUATIE WAS. IK H S N E M N AN. MIJ MOEST GA VOELDE”. IG ELLEND

Meisjes die weten wat ze van de menstruatie moeten verwachten vinden het vaak gemakkelijker om deze verandering te ondergaan en voelen zich beter in staat om ermee om te gaan.

US A UATIECYCL 13, GUYAN N MENSTR BEVERLY, IJ M N T E IJ M M OG NIET T ZAL IK “IK BEN N T GEBEUR N OM NNEER HE A W . AN HELPE N K E E N BEGON DAT ZE M O Z N E LL E ERT MOEDER V KOPEN”. RBAND TE E V D N A A M

31

4


Je zult weten dat je begint te menstrueren wanneer een beetje bloed uit je vagina komt en je ondergoed gevlekt raakt. Het bloed stroomt echter niet als water uit een kraan; het druppelt er eerder langzaam uit. Meestal heeft je ondergoed het meeste van het menstruatiebloed opgenomen tegen de tijd dat je een vreemd nat gevoel krijgt en zullen de rest van je kleren niet gevlekt zijn. Maar soms is er meer bloed of komt het er plotseling uit.

NOTEN N KLASGE , JAMAICA ET AL MIJ M S CATHY, 17 LA K T E E HET TOIL URDE IN D OM NAAR “HET GEBE JURK TOND OP S IK . AT MIJN N D E E E OM ME H ERDE IK M E RVARING. S E LI E A K E J R TOEN ‛N VRESELI O Z S TE GAAN. A E MAAR W T HIELPEN M AS. OH, HE RIENDEN V N GEVLEKT W IJ M . O EN”. MDE ME Z ISGEBLEV IK SCHAA WEEK THU LE E H IE IK BEN D

Als het gebeurt, probeer kalm te blijven. Het is niet jouw schuld – je wist niet dat het zou beginnen! Iedereen heeft wat tijd nodig voordat ze erachter komen hoe ze met hun menstruatieperiode om moeten gaan.

KEN JE de feiten over menstruatie? Hier zijn enkele algemene vragen en antwoorden over menstruatie: 1. Hoeveel bloed zal ik elke maand verliezen? Gedurende de hele menstruatieperiode verliest de gemiddelde vrouw slechts ongeveer 60-70 ml bloed. Als je 70 ml meet in een glas zul je zien dat het niet erg veel is! Echter is dit slechts een gemiddelde. Sommige vrouwen verliezen zelfs minder – slechts een paar eetlepels bloed per maand – terwijl dat bij anderen bijna een kopvol is. 2. Als ik het op een kalender bijhoud, kan ik weten wanneer mijn veilige dagen zijn waarop ik niet zwanger zal worden? Nee, dat kan niet. De “veilige dagen” methode is over het algemeen voor niemand effectief om zwangerschappen te voorkomen, vooral voor adolescenten. Dit omdat meisjes en jonge vrouwen onregelmatige perioden kunnen hebben zodat zij hun veilige dagen niet kunnen voorspellen. Hiernaast zijn er geen veilige dagen tegen een infectie van HIV en andere SOA’s. Je kunt op elke dag besmet raken met een SOA. ‘Veilige dagen’ is geen goede manier om jezelf te beschermen! 3. Kan ik twee keer in een maand menstrueren? Ja, kijk in de volgende paragraaf. Susan menstrueerde twee keer in April. 4. Kan ik seks hebben tijdens mijn menstruatie? Dit is geen goed idee, vooral als het onbeschermde seks is (seks zonder een condoom of ander barrière methode). Als je HIV hebt, zal dit ook voorkomen in je bloed zodat je partner gemakkelijk besmet kan raken. Maar je loopt zelf ook risico. Als je seksuele partner besmet is met HIV of een ander SOA kun je eerder besmet raken tijdens je menstruatieperiode dan tijdens elke andere periode in de maand. 5. Zorgt seks dat menstruatiekrampen minder worden? Nee, seksuele omgang zal er niet voor zorgen dat menstruatiekrampen minder worden. Het is slechts een mythe die door jonge mensen wordt rondverspreid.

32

Meisjes

EEN KALENDER BIJHOUDEN Het kan enige tijd duren voor veel meisjes voordat ze gewend raken aan hun menstruatie. Als je je ongelukkig of bezorgd voelt zijn je gevoelens volkomen normaal maar probeer eraan te denken dat menstruatie een teken is van lichamelijk volwassen worden en gezondheid. Je moet ook weten dat de meeste vrouwen stoppen met het krijgen van hun periode in hun late 40er of 50er jaren. Deze periode wordt de menopauze genoemd. Veel meisjes vinden het een hulp om elke maand bij te houden wanneer ze menstrueren. Dit helpt hen om enig idee te hebben van wanneer ze zullen menstrueren zodat ze zich erop kunnen voorbereiden zelfs wanneer hun perioden onregelmatig zijn. Je kunt een kleine kalender kopen en het markeren met een kruisje (X) op de dag dat je begon te bloeden. Door de dagen te tellen tussen de kruisjes zul je al gauw kunnen zien hoe lang en hoe regelmatig (of onregelmatig) je cyclus is.

4

Susan, 19 jaar, heeft een regelmatige 28 daagse cyclus. In april begon ze met haar bloeding op 1 april. Haar volgende periode begon dus op 29 april. In mei begon ze op 27 mei te menstrueren. In juni begon ze op 23 juni. In juli begon ze te menstrueren op 20 juli. In augustus begon ze op 16 augustus te bloeden.

Hou je perioden bij door een kalender te gebruiken

Heb je gemerkt dat haar periode elke maand op een andere dag begon ondanks dat ze een perfect regelmatige cyclus heeft? Vergeet niet, de kalendermethode is een goede manier om je te helpen je voor te bereiden op je perioden. Maar het is geen goede manier om te weten wanneer je “veilige” dagen zijn. Als je seksueel actief bent moet je veilige seks hebben om je te beschermen tegen zwangerschap en tegen SOI’s, waaronder HIV. (zie Hoofdstukken 10 en 11). ONGEMAK TIJDENS DE MENSTRUATIE Veel meisjes ervaren een zwelling en gevoeligheid in hun borsten net voor het begin van hun menstruatie of wanneer ze ovuleren (vrijkomen van een eitje). Dit geeft soms een ongemakkelijk gevoel maar is verder volkomen normaal. Het zere gevoel wordt veroorzaakt door hormonen die ervoor zorgen dat het borstweefsel meer vocht vasthoudt dan normaal. Het dragen van een goedzittende beha kan je helpen om je comfortabeler te voelen en het eten van minder zoutig voedsel zal de hoeveelheid vocht die je lichaam opslaat verminderen. Perioden kunnen iemands stemmingen ook veranderen. Sommige meisjes voelen zich huilerig of depressief vlak voor het begin van hun periode begint elke maand. Soms voelen meisjes zich slecht gehumeurd omdat hun borsten zeer aanvoelen en hun lichaam een beetje opgezwollen of opgeblazen aanvoelt. Deze humeurigheid wordt “gespannenheid voor de menstruatie” of “premenstruatie syndroom” genoemd en het is een vaak voorkomende conditie. Veel meisjes ervaren enige onderrug- of buikpijnen of krampen tijdens hun periode. Deze krampen ontstaan omdat de spieren van de baarmoeder zich samentrekken terwijl het weefsel van de baarmoeder loslaat. De krampen zijn normaal en zijn te verdragen. Als de pijn heel erg is kun je liever gaan liggen en je lichaam volkomen laten ontspannen door langzaam en diep in te ademen. Je kunt je buik en onderrug ook zachtjes masseren. Wat ook helpt is een heetwater kruik of zak op je buik en onderbuik leggen. Als dit allemaal niet helpt probeer een pijnstiller uit de winkel of apotheek. 33


TANTE, MIJN VRIENDIN ANGELA HEEFT VANDAAG HAAR PERIODE GEHAD EN HAAR UNIFORM GEVLEKT. ZE SCHAAMDE ZICH ZO ERG... IK WIL NOOIT MESNTRUEREN…

MAAK JE GEEN ZORGEN SANDIE! IK VOELDE HETZELFDE TOEN IK JOUW LEEFTIJD HAD MAAR IK RAAKTE ERAAN GEWEND. MENSTRUATIE IS NORMAAL. JE MOET JE GEWOON EROP VOORBEREIDEN.

Als je je erop voorbereid hoeft je periode geen groot ongemak te zijn

Lichaamsbeweging kan ook helpen hoewel dit niet het eerste is waaraan je zal denken. Je wil misschien liever even willen liggen maar een flinke wandeling maken of een eindje gaan rennen helpen sommige meisjes juist tegen menstruatiekrampen. Als je tampons gebruikt kan je zelfs gaan zwemmen. Je menstruatie hoeft je niet tegen te houden om dingen te doen die je leuk vindt! Menstruatiekrampen en pijnen komen gewoonlijk alleen voor tijdens de vroege adolescentie en zullen je niet zoveel meer hinderen naarmate je ouder wordt. Sommige artsen zullen anticonceptiepillen voorschrijven om hevige en pijnlijke perioden te verlichten. De pillen zorgen ervoor dat de menstruatieperiode regelmatiger wordt en vermindert de sterkte van de bloeding. Als je het nodig vindt om een arts te bezoeken om over je periode te praten vraag dan naar de mogelijkheid van anticonceptiepillen. Je kunt deze pillen innemen zelfs als je niet seksueel actief bent of bent geweest. De pillen bevatten erg lage doses van de hormonen die normaal voorkomen in je lichaam en ze zijn veilig voor adolescenten. Je moet geen voorbehoedsmiddelen innemen zonder eerst een arts te raadplegen. Als je geen pillen wilt innemen vraag dan aan de arts wat je nog meer kunt doen om het menstrueel ongemak te verlichten. Je hoeft niet te stoppen met je normale activiteiten vanwege een probleem dat gemakkelijk opgelost kan worden. Het is ook verstandig om een arts te bezoeken als je tussen je menstruatieperioden begint te bloeden of vlekken ziet op je ondergoed of als je periode langer duurt dan acht dagen. SEKS EN MENSTRUATIE Sommige mensen hebben seks tijdens hun menstruatie. Dit is volkomen acceptabel maar denk eraan dat de menstruatie geen zwangerschap of HIV of een SOI voorkomt. In feite vergroot het hebben van seks gedurende de menstruatie het risico om besmet te raken met SOI’s, waaronder ook HIV. Menstruatiebloed is een goede omgeving waarin bacteriën, schimmel en virussen heel snel kunnen groeien. Als een vrouw of meisje die menstrueert vaginale seks heeft met een man of een jongen die een SOA heeft, is het waarschijnlijker dat ze sneller besmet raakt tijdens de menstruatieperiode dan enige andere periode in de maand. Dit is omdat de opening van de cervix (baarmoederhals) wijder is dan normaal zodat het menstruatiebloed eruit kan stromen. De SOI kan omhoog gaan en in de baarmoeder en in de eileiders terechtkomen en een infectie veroorzaken in de vrouwelijke reproductieve organen wat kan leiden tot onvruchtbaarheid. Voor de jongen en de man is het hebben van seks met een meisje of vrouw die menstrueert even riskant. Als ze geïnfecteerd is met HIV, zal haar menstruatiebloed vol zitten met virussen. Daarom moet je, als je seksueel actief bent, nooit seks hebben – vooral gedurende de menstruatie – zonder een latex condoom.

34

Meisjes

GEMAK, GEZONDHEID EN HYGIENE Menstruatiebloed is schoon maar zodra het het lichaam verlaat groeien bacteriën en schimmels er heel snel in en een goede hygiëne is daarom heel belangrijk vooral tijdens de menstruatie. Als je menstrueert, was jezelf dan dagelijks tenminste één keer om schoon te blijven. Gebruik geen deodorants of parfum op je geslachtsdelen omdat deze irritatie kunnen veroorzaken. Hier zijn enkele tips om je menstruatieperioden gemakkelijker en comfortabeler te maken: • Wees voorbereid – hou het bij wanneer je perioden moeten beginnen zodat je niet verrast wordt. • Vermijdt het eten van te veel zout. Zout zorgt ervoor dat je lichaam extra vocht vasthoudt, vooral rond de tijd van je perioden. Dit kan bijdragen tot een gevoel van opgeblazenheid of zwelling van je onderbuik en benen, spanning en een depressief gevoel. • Drink voldoende water. • Eet voedsel dat rijk is in ijzer zoals vis, bonen, vlees en veel bladgroenten. Deze zullen je helpen om het verloren ijzer tijdens de menstruatie te vervangen. WAT TE GEBRUIKEN Vrouwen en meisjes hebben door alle tijden heen gemenstrueerd en ermee geleefd zelfs toen er geen sanitaire producten waren zoals je nu in winkels en drugstores kunt kopen. Zelfs als je daarom ervoor kiest om geen maandverband of tampons te kopen zal je in staat zijn om te kunnen omgaan met je periode. Eén van de goedkoopste dingen die je kunt gebruiken zijn schone doeken. Je kan ze in stukken knippen zodat ze in je ondergoed passen waarbij je verschillende lagen van de stukken doek op elkaar naait. Zorg ervoor dat de doeken altijd schoon zijn. Was ze goed met koud water en hang ze op een zonnige plek om te drogen. De zon is een hele goede desinfectant en doodt bacteriën. Toiletpapier is ook goedkoop. Je moet een lange, dikke laag toiletpapier maken maar toiletpapier is meestal ruw en het kan de huid irriteren. Maandverband is ook goed. Ze zijn ontworpen om precies tussen je lichaam en je ondergoed te passen. Ze hebben vaak lijntjes plakband zodat ze aan je ondergoed blijven vastzitten en je ondergoed zorgt ervoor dat het verband dicht bij de opening van je vagina blijft. Maandverband heeft een plastieken onderlaag die ervoor zorgt dat het menstruatiebloed niet doorlekt. Als je maandverband gebruikt moet je ze op de juiste manier wegdoen na gebruik. Spoel ze niet door het toilet daar ze de afvoer zullen verstoppen. Sommige vrouwen kiezen ervoor om tampons te gebruiken. Dit zijn smalle, harde, katoenen cilindertjes die in de vagina geduwd worden tijdens de menstruatie. Het katoen wordt zacht wanneer het al het bloed opneemt dat in de vagina komt uit de baarmoeder. Aan de tampon zit een korte katoenen koord dat uit de vagina hangt. Je trekt aan dit koordje om de tampon eruit te trekken. Een goed ding van tampons is dat je ze helemaal niet kan voelen maar ze worden niet altijd aanbevolen omdat de chloormiddelen die erin gebruikt worden om het katoen te bleken irritatie kunnen veroorzaken; het gebruik van tampons vereist ook extra zorg. Als je ervoor kiest om ze af en toe te gebruiken was dan altijd je handen voor en na het inbrengen van een tampon. Je moet de tampons ook regelmatig vervangen (elke drie uren) daar je anders een infectie kan krijgen als je de tampon lange tijd in de vagina laat. Vermijdt het gebruiken van tampons s’avonds omdat je langer dan drie uren slaapt. Wat je ook gebruikt, schone doeken, toiletpapier, maandverband of tampons, verwissel ze regelmatig om vlekken te voorkomen. Wanneer menstruatiebloed in contact komt met lucht groeien bacteriën snel en veroorzaken een onaangename geur. Als je ondergoed of kleren bevlekt raken met bloed, leg ze in koud water. Heet water zal zorgen dat het bloed intrekt en dat er een permanente vlek blijft. Je menstruatieperiode is een deel van jou. Als je je erop voorbereidt zal je merken dat het niet zo’n probleem is. Je kan actief zijn, alle dingen doen die je leuk vindt en toch plezier hebben tijdens je perioden – ze zouden niet in de weg mogen staan van je dagelijkse routine. 35

4



Meisjes Tijdens de puberteit kun je veel veranderingen verwachten die in je lichaam zullen plaatsvinden. Hier zijn enkele van de veranderingen die je kunt verwachten: • Je lichaam zal groeien, vooral de beenderen in je heupen, armen, benen en voeten. Tegen die tijd merken meisjes dat hun lichaam rondere vormen begint te krijgen. • Je borsten zullen zich ontwikkelen en je tepels zullen groter en misschien donkerder worden. • Je geslachtsdelen worden volwassen en de wand van je vagina zal een vloeistof of afscheiding beginnen te produceren. • Je eierstokken zullen elke maand een eitje produceren en je zult beginnen te menstrueren wanneer het binnenweefsel van de baarmoeder loslaat. De tijd wanneer deze veranderingen in je lichaam gebeuren, is de juiste tijd. Terwijl je deze veranderingen meemaakt moet je een aantal dingen in gedachte houden: • Er zijn verschillende vormen en grootten van borsten en allemaal zijn normaal. • Was en verschoon je externe geslachtsdelen elke dag. Probeer katoenen ondergoed te dragen. • Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je normale vaginale afscheidingen zodat je veranderingen kunt opmerken die een teken kunnen zijn van een vaginale infectie. • “Veilige dagen” zijn voor niemand een goede methode van anticonceptie, vooral niet voor adolescenten. Dit omdat de menstruatiecyclus van een adolescent meisje erg onregelmatig kan zijn. Er zijn geen “veilige dagen” tegen zwanger worden en er zijn nooit veilige dagen tegen HIV en andere SOA’s. • Hou je menstruatiecyclus bij en bereidt jezelf voor op je menstruatieperioden. • Hoewel krampen, zwelling en stemmingsveranderingen normaal zijn hoeft je menstruatiecyclus niet oncomfortabel te zijn. Lichaamsbeweging en weinig zout eten kunnen helpen om enkele van deze problemen te verminderen. Als je vreselijke pijnen hebt of hevig bloedt, moet je een arts bezoeken. • Een meisje kan zwanger worden zelfs voordat ze begint te menstrueren. • Tampons worden niet echt aanbevolen voor adolescenten. Als je ze gebruikt, verwissel ze elke drie uren.

36

Verzorging van je lichaam Dit hoofdstuk gaat over hoe je voor je algehele gezondheid moet zorgen. Weten hoe je gezond kunt blijven is erg belangrijk omdat veel gezondheidsproblemen voorkomen kunnen worden als je goed eet, beweegt, voor een goede hygiëne zorgt en je goed voelt over jezelf. Nu je geen kind meer bent is het je eigen verantwoordelijkheid om voor je lichaam te zorgen zodat je je zo goed mogelijk kunt voelen. Het is het enige lichaam dat je ooit zult hebben dus zorg er goed voor! JEZELF SCHOONHOUDEN EN GOED RUIKEN Iedereen wil er goed uitzien maar je aantrekkelijk voelen kan in het bijzonder belangrijk zijn tijdens de adolescentieperiode vanwege alle grote veranderingen die je ervaart. Niet alleen verandert de vorm van je lichaam tijdens de puberteit maar het begint ook nieuwe geuren en nieuwe afscheidingen te produceren. Je zult deze veranderingen zowel interessant als tegelijkertijd zorgwekkend vinden. Een goede hygiëne is een erg goede manier om je meer op je gemak te voelen met je veranderende lichaam.

A EN , ST. LUCI K JE KLER SANDRA, 13 EN STRIJ D E O G E D T D IJ E LT O A G E D “BAA ZIEN EN J ED UIT TE OM ER GO VOELEN”.

Een goede hygiëne is vooral belangrijk tijdens de adolescentie omdat je lichaam meer afscheidingen begint te produceren dan toen je een kind was en sommige kunnen onaangename geuren veroorzaken als je niet goed baadt. De voornaamste afscheiding die je waarschijnlijk zult opmerken is zweet. Zweet, dat voornamelijk uit water bestaat wordt geproduceerd door klieren in de huid. De zweetklieren worden veel actiever wanneer je de puberteit nadert waardoor veel adolescenten merken dat ze veel zweten. Ze merken ook dat hun zweet een andere geur en smaak krijgt dan het eenvoudige waterachtige zweet van een kind dat de hele dag in de zon heeft gerend. Je oksels hebben veel zweetklieren maar je hebt ook veel zweetklieren in je handen, voeten en zelfs je geslachtsorganen en je zweet ook meer op deze plekken. De geur van je zweet zal veranderen tijdens de puberteit maar deze veranderingen van lichaamsgeur zijn natuurlijk en gezond. Ze zijn een teken van volwassen worden. 37

Baadt tenminste één keer per dag om schoon en fris te blijven

5


Hoewel sommige mensen zich zorgen maken over de geur van hun zweet en vooral okselzweet, zijn regelmatig baden en schone kleren vaak genoeg om je fris en schoon te houden. Als je veel zweet en het je hindert kun je katoenen ondergoed en loszittende katoenen kleren dragen. Katoen absorbeert beter dan synthetische stoffen en het laat lucht door de kleding stromen wat helpt om je koeler te houden. Sommige mensen gebruiken deodorants (roll-ons, crème of spray) om okselgeur te voorkomen en jij kan dat natuurlijk ook. Net als zweet zijn andere lichaamsafscheidingen – menstruatiebloed, vaginale afscheiding, sperma en smegma – eigenlijk schoon. Maar als deze afscheidingen het lichaam eenmaal verlaten kunnen bacteriën en schimmels in ze groeien en slechte geuren of soms een infectie veroorzaken. Het is daarom belangrijk om het gebied van de geslachtsdelen dagelijks schoon te houden – rond de vagina en de penis. Jongens en jonge mannen die niet besneden zijn moeten de voorhuid naar achteren rollen en de smegma zachtjes wegwassen (zie Hoofdstuk 3). Meisjes moeten vooral de plekken tussen de buitenste en binnenste schaamlippen van de schaamspleet schoonwassen maar ze hoeven het binnenste van de vagina niet schoon te maken met zeep omdat de vagina zichzelf schoonhoudt en beschermt met haar eigen vaginale afscheiding. Een goede hygiëne is heel belangrijk tijdens de menstruatie (zie Hoofdstuk 4). Normale badzeep gebruiken om je geslachtsdelen te wassen is goed maar je moet het gebruiken van sterke antiseptische zepen of deodorants vermijden omdat ze irritatie kunnen veroorzaken. Hiernaast maken sterke zeepsoorten juist de goede bacteriën en schimmels dood die op plaatsen leven zoals in de vagina en die meehelpen om je tegen bepaalde infecties te beschermen. Na het wassen, droog jezelf altijd en draag schoon ondergoed. Als je een droge huid hebt zal het helpen om een beetje body lotion, vaseline, kokosolie of cacaoboter op je handen, armen en benen te smeren. Lotion aanbrengen op je lichaam helpt de vochtigheid van je huid te bewaren. Was je handen regelmatig om bacteriën weg te houden, vooral na gebruik van het toilet en voor het eten of bereiden van voedsel. Je nagels kort houden kan helpen om ze schoon te houden. VOOR JE TANDEN ZORGEN Je mond is een andere plaats waar bacteriën leven en het is daarom belangrijk bij een goede hygiëne om goed voor je tanden te zorgen. De bacteriën in je mond kunnen gaatjes veroorzaken in je tanden wat erg pijnlijk kan zijn. Rotte tanden kunnen ook infecties veroorzaken die anderen delen van het lichaam kunnen aantasten. Je tanden tenminste twee keer per dag poetsen – na maaltijden en voordat je gaat slapen – kan helpen bacteriën te doden die zich voeden aan voedseldelen in je mond en verrotting van de tanden en tandvleesinfecties veroorzaken. Je tanden schoonhouden kan ook helpen om ervoor te zorgen dat je adem fris ruikt. Je moet het oppervlak van elke tand schoonmaken, zowel voor als achter in je mond en tussen je tanden. Tandenborstels en tandpasta zijn het best maar als je geen tandpasta hebt werkt het spoelen en borstelen met schoon water ook goed. Je kan je tanden ook schoonmaken met een beetje zout en water wat tandvlees- en mondinfecties voorkomt. Het is belangrijk om geen tandenborstels te delen met anderen omdat dit ziekten kan verspreiden. Probeer ook het eten van veel zoet voedsel en softdrinks te vermijden. Behalve dat ze weinig voedingswaarde hebben veroorzaken ze ook verrotting van de tanden. PUISTJES (ACNE) Tijdens de puberteit worden de vetklieren in je huid actiever en beginnen ze een vettig oppervlak genaamd sebum (huidsmeer, huidtalg) te produceren. Deze vetklieren zijn verspreid over het hele lichaam. Ze komen vooral veel voor op je gezicht, nek, schouders, bovenborst en rug. Huidsmeer is een goede substantie omdat het helpt om je huid zacht, elastisch en jong te houden. Tijdens de adolescentie kunnen je vetklieren te veel huidsmeer produceren wat de poriën (kleine openingen) in je huid, kan laten verstoppen.. 38

Verzorging van je lichaam

Sommige tieners hebben een heleboel puistjes wat acne wordt genoemd. Sommige mensen hebben acne vanaf ze tieners zijn totdat ze volwassen zijn. De vettigheid van je huid en de hoeveelheid huidsmeer die je produceert tijdens de puberteit bepalen hoe gevoelig je bent voor puistjes. Het is normaal om puistjes te hebben. In feite hebben 8 van de 10 tieners ergens tijdens hun puberteit puistjes. Puistjes komen het meest voor tussen de leeftijd van 14 tot 17 jaar maar je kunt ook puistjes krijgen voor en na deze periode. IK HEB TE VEEL PUISTJES EN ZE MAKEN DAT IK ME ZO LELIJK VOEL ZODAT DAT IK ME ALTIJD SCHAAM.

ELENA ZIET ER ALTIJD ZO LEUK UITEN ZE HEEFT ZO’N MOOIE HUID. IK WENSTE DAT MIJN HUID ER NET ZO UITZAG ALS VAN HAAR.

5 Zelfs als je denkt dat je puistjes er erg slecht uitzien merken andere mensen ze waarschijnlijk niet eens op.

Stress kan een factor zijn om puistjes te krijgen. Veel tieners merken op dat ze veel puistjes krijgen vlak voor een belangrijke gebeurtenis waarover ze erg zenuwachtig of opgewonden zijn zoals slagen van school, een wedstrijd of examen. Sommige meisjes merken dat ze meer puistjes krijgen vlak voor hun menstruatieperiode. WAT KUN JE DOEN TEGEN PUISTJES Puistjes vormen een normaal onderdeel van adolescentie vooral als je leeft in een warm, stoffig of vochtig land. Je kunt badzeep en warm water gebruiken om de plekken waar je huid vettig is zoals je gezicht, nek, schouders, rug en bovenborst te wassen. Deze plekken tenminste een maal per dag wassen zal helpen om het vet van de oppervlakte van de huid te verwijderen en de poriën schoon en open te houden. Was je huid niet te vaak en gebruik niet te sterke zeep of wasmiddelen omdat deze je huid kunnen irriteren en de puistjes erger kunnen maken. Je moet er ook voor zorgen dat olie of vet dat je op je haar zet niet op je gezicht komt omdat dit de poriën van je huid ook kan blokkeren. Als laatst, wees voorzichtig met het gebruiken van bepaalde gezichtscrèmes en huidblekers. Zelfs al wordt er op de verpakking beloofd dat je huid er lichter en mooi uit zal zien maken sommige crèmes het alleen maar erger. Hiernaast bevatten veel huidblekers stoffen die erg ongezond zijn. Hoewel het soms verleidelijk kan zijn is het geen goed idee om puistjes uit te persen of aan ze te plukken. Als je dit wel doet kan het pus de infectie verder verspreiden naar andere poriën. Je kan er ook permanente littekens van overhouden. Puistjes vormen een normaal onderdeel van adolescentie. Een heleboel tieners voelen alsof ze de enige personen zijn met puistjes of acne maar dat is voornamelijk omdat ze niet merken dat hun leeftijdgenoten ze ook hebben. Je puistjes worden meer door jezelf opgemerkt dan door anderen. Je denkt misschien dat iedereen naar ze zit te staren en alleen je huid zien en jou niet. Maar mensen hebben vaak meerdere dingen om aan te denken en wat ze echt opmerken is wie je bent en niet hoe je huid eruit ziet. Je zult ze niet altijd hebben. Laat een paar puistjes niet je hele leven bepalen! 39


BODY PIERCING EN TATOEAGES Voordat je besluit om een tatoeage of body piercing te nemen moet je weten: • Onsteriel tatoeren of piercing apparaten en naalden kunnen ernstige infecties, hepatitis, tetanus en zelfs HIV verspreiden. • Het verwijderen van een tatoeage is erg duur. Tatoeages zijn moeilijk te verwijderen en in sommige gevallen veroorzaakt dit een permanente verkleuring van de huid. Denk goed na voordat je een tatoeage laat aanbrengen. Je kan het niet meer ongedaan maken als je het niet meer leuk vindt. • Sommige mensen zijn allergisch voor de kleurstof die wordt gebruikt voor een tatoeage. Hun lichaam zal de tatoeage af willen stoten. • Je kunt geen bloeddonor worden tot een jaar nadat een tatoeage, body piercing of permanente make-up is aangebracht. Als je toch besluit om het te doen zijn hier enkele tips: • Bezoek verschillende personen die tatoeages of piercings aanbrengen voordat je een besluit neemt. Kijk of hun werkruimte schoon is, of hun apparaten steriel zijn, of ze verpakte naalden gebruiken en gebruikte naalden en overgebleven inkt weggooien. • Gebruik geen piercingpistool daar het weefsel dat gepierced wordt beschadigd raakt en niet goed gesteriliseerd kan worden. • Gebruik voor een piercing sieraad niet-giftige materialen zoals operatief staal, 14k goud, niobium of titanium om infecties en allergische reacties te voorkomen en kies type sieraden die de zwelling toelaten die na de piercingprocedure optreedt. • Zowel tatoeages als piercings moeten lange tijd goed verzorgd worden. Zorgen voor een tatoeage is hetzelfde als zorgen voor een lichte brandwond. Volg de instructies van de persoon die de tatoeage aanbrengt goed op en wees alert voor allergische reacties. Als huidirritatie of een infectie optreedt zoek dan onmiddellijk medische hulp.

HAARVERZORGING We hebben overal op ons lichaam haar maar voornamelijk op ons hoofd, onder onze oksels en rond onze geslachtsdelen. Goed zorgen voor je haar is een ander onderdeel van goede hygiëne en goed voor je lichaam zorgen. Het haar op je hoofd is gemakkelijk te verzorgen vooral als je het kort houdt. Of je haar nu kort, natuurlijk, gevlochten of gepermanent is, je moet het wassen om het vrij te houden van stof en vuil. Probeer geen haarkammen of haarborstels te delen met anderen omdat ze luizen of ringworm (een schimmelinfectie) kunnen verspreiden. Als je toch een kam of borstel deelt, zorg ervoor dat je haar gezond is en was de kam of borstel goed met heet zeepwater voor en na gebruik. Sommige mensen hebben haarroos, wat optreedt wanneer je hoofdhuid erg droog is en schilfers geeft. Er zijn speciale medicinale shampoos die kunnen helpen tegen haarroos. Eenvoudig, regelmatig wassen is nodig om je lichaamshaar schoon te houden. In hoofdstuk 2 kon je lezen dat haar een goede dienst doet. Het houdt zweet en vuil weg van het lichaam. Echter kiezen sommige mensen ervoor om dit haar te verwijderen of te ‘snoeien’. Bijvoorbeeld, sommige mensen vinden dat de geslachtsdelen er beter uitzien zonder haar terwijl anderen denken dat het beter is om hun geslachtshaar te behouden voor een goede hygiëne. 40


Okselhaar kan verwijderd worden met speciale haarverwijderende crèmes of geschoren worden. Als je het wil scheren is de beste manier om dit te doen tijdens het baden door voldoende zeep of scheerschuim en een goede scheermes te gebruiken. Dit zal helpen om sneetjes en schaafwondjes te voorkomen. Vermijdt het gebruik van deodorants kort nadat je hebt geschoren of gebruik een deodorant zonder alcohol. Ook moet je geen scheermesjes delen met anderen of een roestig scheermesje gebruiken.

GO E AND TOBA AMHAAR T TRINIDAD N IK SCHA , O 18 G , E B N D O S E E A O D ME G LAS W IN DE 6E K MIJ DAT IK “TOEN IK VERTELDE R E D E O M ”. MIJN RUIKEN KRIJGEN. RS ZOU IK SEN ANDE S A W T S E MO IET A . HET IS N , ST. LUCI N OKSELS IJ M N”. R E LE SANDRA, 13 D A N H NO WEG TE AAR GEZIE T HOEVEN IE “IK HEB H N T E H US ZAL IK TE LANG D

Als je je schaamhaar zou willen verwijderen, gebruik dan altijd een schone schaar. Scheer of gebruik geen haarverwijderingscremes bij je schaamdelen. Deze crèmes zullen de gevoelige huid irriteren en pijn doen en scheren heeft ook risico’s. Als je je schaamhaar scheert kan je enkele kleine sneetjes veroorzaken op de huid. Als je seks hebt zijn deze sneetjes als kleine ‘open deurtjes’ voor HIV om te passeren wat gevaarlijk is. Ook is het zo dat als schaamhaar teruggroeit de haren zo scherp zijn dat zij een condoom kunnen doorboren. Ten derde kan het naakte gebied van je schaamdelen kleine infecties krijgen rond de haarzakjes of aan de basis waar het haar groeit. Het verwijderen van schaamhaar is veilig wanneer het zorgvuldig gedaan wordt. GOED ETEN Goede voeding is belangrijk voor een goede gezondheid. Voedingrijk en gebalanceerd voedsel eten is gedurende je hele leven belangrijk maar het is vooral belangrijk tijdens je kindertijd en adolescentie wanneer je lichaam erg snel groeit en zich ontwikkelt. Je lichaam heeft gezond voedsel nodig om te groeien en om je energie te geven om goed je best te doen op school, aan sport te doen en te werken. Soms eten jonge mensen geen voedzaam voedsel en vergeten ze om zich te houden aan regelmatige tijdstippen van een maaltijd. Ze slaan vaak maaltijden over en gebruiken snacks zoals chips, snoep, chocolade en softdrinks. Deze producten zijn niet erg voedzaam en je lichaam heeft veel meer dan dit nodig om gezond te blijven. Verschillende soorten voedsel doen verschillende diensten in je lichaam en je moet daarom maaltijden eten die elk van deze soorten voedsel bevatten. Kijk naar de tekening en beschrijving van de voedselgroepen en vergelijk het met je eetgewoonten. Hoe goed eet je normaal? Kan je je eetgewoontes verbeteren? •

Brood, granen, rijst en meelproducten. Deze voedselsoorten geven energie en bestaan uit voedsel zoals graanproducten (rijst, tarwemeel, deegwaren) en vezelrijke vruchten, aardvruchten en knolgewassen (groene bananen, rijpe bananen, zoete patat, aardappelen, cassave etc.). De beste bron voor energie zijn volkoren producten zoals havermout, volkorenbrood en zilvervlies rijst omdat het langer duurt voordat ze verteren en ze je dus meer energie geven gedurende een langere periode.

•

Groentengroep. Deze groep bestaat uit donkere bladgroenten en/of gele groentensoorten. Deze groenten (pompoen, wortelen, kool, boulange, spinazie, tajerblad, klaroen) zijn belangrijk omdat ze karoteen bevatten, een stof die door het lichaam wordt omgezet in vitamine A welke helpt om je zicht s’avonds te verbeteren. De donkere groene bladgroenten bevatten ook ijzer. IJzer is vooral belangrijk voor meisjes en vrouwen omdat ze meer ijzer nodig hebben tijdens de menstruatie of tijdens de zwangerschap. Maaltijden rijk aan groenten verminderen ook het risico op een hartaanval, hoge bloeddruk, problemen aan de organen en zorgen voor variatie in je voeding. 41

5


• Fruitgroep. De meeste vruchten (manja, guave, citrus, ananas, kersen, papaja, appels, zuurzak) zijn een rijke bron van vitamine C, vooral wanneer ze vers gegeten worden. Vitamine C helpt het lichaam ijzer uit ander voedsel te halen. Fruit helpt ook het risico op hartaanvallen en hoge bloeddruk verminderen. • Melk, yoghurt en kaas. Je hebt kalk, vitamine D en regelmatige beweging nodig om je beenderen te versterken. Zuivelproducten zoals melk, yoghurt en kaas zijn belangrijke bronnen van kalk. Aangezien deze zuivelproducten verzadigde vetten bevatten die niet gezond zijn voor je moet je zodra dit mogelijk is liever zuivelproducten met een laag of geen vetgehalte gebruiken. • Vlees, gevogelte, vis, bonen, eieren en noten. Deze zijn belangrijke bronnen van proteïne die de bouwstenen worden genoemd van het lichaam. Proteïne helpt je lichaam te groeien en zich goed te ontwikkelen vooral tijdens de adolescentie. Het helpt het lichaam ook zich te helen en te herstellen wanneer je gewond raakt. Probeer meer wit vlees (vis en gevogelte) te eten dat minder vet heeft en minder rood vlees dat rijk is aan slechte (verzadigde) vetten. Droge bonen zijn een uitstekende bron van vezels, vitaminen en mineralen, terwijl noten (amandelen, pinda’s etc.) gezonde vetten bevatten. • Vetten, olie en suikers. Vetten zijn ook een bron van energie. Sommige vetten zoals sojaolie, kokosolie, avocado, droge kokosnoot komen van planten en zijn een goede bron van onverzadigde vetten. Overige vetten zoals boter of ‘ghee’ die afkomstig zijn van dieren moeten vermeden worden. Omdat er veel energie zit in vet heeft je lichaam maar heel weinig ervan nodig. In feite kan te veel vet eten ervoor zorgen dat je op de lange duur gezondheidsproblemen krijgt. Een andere energiebron is suiker maar zoetigheden zijn slecht voor je tanden en kunnen leiden tot gewichtstoename, diabetes mellites (suikerziekte), hartziekte en andere ziekten. Vers fruit en suikerriet die natuurlijke zoetstoffen bevatten zijn betere snacks dan snoep en zoetigheden.

Bonen en noten

Rijst, graansoorten, meel en aardappelen Melk, eieren, vlees, vis en gevogelte

Fruitgroep Vetten, olie, suikers Groentengroep Voedzaam voedsel bestaat uit vele verschillende soorten producten, in verschillende hoeveelheden.

42


In het kort bestaat een goed gebalanceerde voeding uit: • • • • •

Veel fruit en groenten Veel graan en volkorenproducten Matige hoeveelheden voedsel afkomstig van dieren, bonen en noten Kleine hoeveelheden zuivelproducten Heel kleine hoeveelheden vetten, olie en suiker

In sommige gevallen en vanwege culturele en gedragsgewoonten zijn sommige meisjes en jongens erg bewust van hun gewicht. Hoewel dit bewustzijn tot enige mate goed is moet het nooit te extreem worden. Zorg ervoor dat je elke dag gebalanceerd voedsel eet. Wat je zeker nooit moet doen is een vreetpartij weer ‘goed te maken’ door jezelf te dwingen om over te geven (zie hieronder over boulimie (vraatzucht) en anorexia), laxeermiddelen te gebruiken of door niet meer te eten nadat je te veel gegeten hebt. Dit is niet goed voor je en kan leiden tot ernstige, lange termijn gezondheidsproblemen.

WEET JE wat anorexia en boulimie zijn? Anorexia en boulimie zijn eetstoornissen die zowel vrouwen als mannen kunnen hebben hoewel ze vaker voorkomen onder vrouwen. Het zijn emotionele en mentale condities waarin iemand persoon angstig is dat hij of zij dikker zal worden zodat die persoon weigert te eten hoewel hi/zij heel erg mager is. Mensen met anorexia en boulimie doen vaak ook aan veel lichaamsbeweging om af te vallen. Sommige mensen met boulimie zullen proberen zichzelf ziek te maken door te veel laxeermiddelen te gebruiken of door over te geven om voedsel uit hun lichaam te verwijderen. Mensen met anorexia en boulimie zijn bang om dik te worden en zien zichzelf vaak al te dik terwijl ze een normaal gewicht en vorm hebben. Hoewel anorexia en boulimie vaker voorkomen onder blanke mensen komen ze nu ook steeds vaker voor onder mensen van Afrikaanse afkomst in de Caraibische landen. Wat veroorzaakt anorexia? Anorexia is volgens velen een combinatie van biologische, sociale en psychologische factoren. Biologische oorzaken: Onderzoeken hebben uitgewezen dat hogere hoeveelheden serotine (een hersenstof) ervoor kunnen zorgen dat iemand zich sociaal terugtrekt en weigert te eten. De hogere hoeveelheden serotine kunnen echter veroorzaakt worden door anorexia in plaats van daar een oorzaak van te zijn. Personen met anorexia hebben vaak familieleden met een stoornis of aandoening. Sociale oorzaken: De culturele of sociale omgeving kan leiden tot of bijdragen aan de waarschijnlijkheid dat iemand anorexia zal hebben. In sommige culturen wordt dun zijn gezien als een belangrijke factor om aantrekkelijk te zijn, vooral onder vrouwen. Op die manier kan sociale druk een oorzaak zijn van anorexia. Psychologische en emotionele oorzaken: Grote gebeurtenissen in leven (overgang, emotionele opwinding of seksueel of lichamelijk misbruik) kunnen soms aanleiding zijn tot anorexia. Deskundigen in de geestelijke gezondheidszorg denken dat de gevoelens van overweldiging en overmacht bij adolescenten een behoefte kunnen veroorzaken om controle over een bepaald deel van hun leven te behouden; dit kan zijn het onder controle houden van iemands gewicht door extra dun te blijven. Wat zijn de effecten van anorexia? Anorexia kan verschillende medische gevolgen hebben. Omdat de persoon die aan anorexia lijdt niet voldoende calorieën of voedingsstoffen eet om het behoud en de groei van het lichaam te ondersteunen zullen alle lichaamsprocessen vertragen om energie op te slaan . Deze vertraging kan ernstige gevolgen hebben voor het lichamelijk, emotioneel en gedragswelzijn van de persoon.

43

5


Lichamelijke effecten: missen van menstruatieperioden, verminderde weerstand tegen ziekten, flauwvallen, moeheid, een algeheel zwak gevoel etc. Emotionele en gedragseffecten: isolatie van familie en vrienden, verlies van concentratie, depressie, geïrriteerd gevoel etc. Wat is de behandeling voor anorexia? De behandeling voor anorexia heeft te maken met het lichaam en de geest. Vroege behandeling van anorexia kan bestaan uit gedrags-, psychologische of voedingstherapie, massage en/of ontspanningsoefeningen. Het bestaat ook uit ondersteuning van de totale familiekring van de persoon met anorexia. Als je voelt dat je misschien lijdt aan anorexia of boulimie of denkt dat één van je vrienden eraan lijdt, praat dan erover met een betrouwbare volwassene (één van je ouders, een arts of gezondheidswerker of een leraar) om te kijken hoe je jezelf of je vriend of vriendin het best kunt helpen. Soms ontkennen personen met zulke afwijkingen dat zij een probleem hebben – jij kunt ze daarmee helpen! HOEVEEL EN WAT VOOR SOORT ENERGIE HEEFT JE LICHAAM NODIG? De energie die je nodig hebt is afhankelijk van hoeveel energie je gebruikt. Alle groei die je tijdens de adolescentie meemaakt vereist een heleboel energie. In feite hebben adolescenten meer energie nodig dan de meeste volwassenen. Energie wordt gemeten in calorieën. Als je meer energie of calorieën inneemt dan je lichaam gedurende de dag nodig heeft zullen de extra calorieën als vet worden opgeslagen voor een tijd dat het nodig zal zijn. Voor de meeste mensen is dit gezond en heel natuurlijk maar het kan een probleem worden als je teveel vet hebt. Overgewicht, het overmatig opslaan van lichaamsvet, kan de lichamelijke gezondheid en het lichamelijk welzijn van iemand verzwakken en de levensjaren zelfs verkorten. Jammergenoeg worden te dikke personen vaak ook onrechtvaardig geplaagd of gepest vanwege hun uiterlijk. We moeten erop letten dat we anderen niet pesten omdat ze er anders of verschillend uitzien. Soms kan het moeilijk zijn om de juiste hoeveelheid lichaamsbeweging te krijgen en gebalanceerde voeding te eten. Hoewel gefrituurd voedsel snel en gemakkelijk te bereiden is kan het te veel eten daarvan negatieve inlvoed hebben op je gezondheid. Probeer ook te voorkomen om te veel zoetigheden en zoete drankjes te gebruiken. Om in een goede gezondheid te blijven moet je proberen om je te houden aan het eten van gebalanceerde voeding, veel water te drinken en regelmatig te bewegen. BEWEGING Iedereen heeft beweging nodig: kinderen, adolescenten, volwassenen, meisjes en jongens. Bewegen maakt dat je je sterker voelt omdat het je hart en longen versterkt, je spieren sterker maakt en je beenderen dikker maakt. Het maakt dat je beter instaat bent om ziekten af te weren doordat het je immuunsysteem versterkt en het kan maken dat je beter slaapt. Beweging heeft enkele andere voordelen. Het kan je stemming bevorderen, je zelfvertrouwen versterken, je helpen om vrienden te maken en maken dat je je goed voelt. Als je je gespannen, slechtgehumeurd of verdrietig voelt ga een eindje snellopen of een spelletje voetbal spelen. Alles wat je hart sneller laat kloppen kan je geest opkrikken.Beweging kan ook een goede manier zijn om aan enkele belangrijke levensvaardigheden te werken zoals zelfvertrouwen, coördinatie en teamwerk. Veel mensen leren en oefenen deze vaardigheden, wanneer ze aan sport doen of wanneer zij zich aansluiten bij een team. O TER D & TOBAG E VEEL BE , TRINIDA ELDE IK M O V N E KIZZEL, 19 G E BEW BEGIN TE ER N “TOEN IK RD RUSTIG E W GINGEN E IK . LF E Z E DE UITDA M R R E E V O OV N E K N E TER NAD ”. STONDEN EN KON BE VOOR ME IE D N E M PROBLE

44


Voldoende lichaamsbeweging betekent niet dat je tot een sportclub hoeft te behoren. Op een boerderij helpen met het werk, in een tuin of thuis kan ook goede lichaamsbeweging zijn. Jezelf nuttig maken in en rond het huis verbetert ook je relatie met je ouders. Je kan veel bewegen zelfs als je denkt dat je geen atleet bent. Het lichaam van een ieder moet gebruikt, gerekt en getest worden. Als je beweegt zul je merken dat je er meer en meer van geniet. Het kan zijn dat je inderdaad een atleet wordt! Bewegen kan in het begin moeilijk zijn vooral als je er niet aan gewend bent. Je kan ervaren dat je kortademig wordt wanneer je rent. Het kan onplezierig aanvoelen en maken dat je geen zin meer hebt om te bewegen. Begin langzaam. Zoek een activiteit die je leuk vindt en bouw je kracht op zodat je meer en meer ervan kunt doen. Het doel is om je hart sneller te laten pompen en te voelen dat je sneller dan normaal ademt. Probeer dit tenminste 20 minuten, 3 keren per week te doen.

5 Er zijn verschilende leuke manieren om aan

Hou je beweegroutine vol en je zult merken dat je huid mooier lichaamsbeweging te doen. wordt, je ogen beginnen te stralen, je voelt je gelukkiger en kalmer, zelfverzekerder en beter in staat om moeilijkheden aan te gaan. Je zult ook sterker en gezonder worden. Hou vol! Laat een examen je niet weerhouden om te bewegen. Het is juist tijdens examens en andere inspannende tijden dat je beweging het meest nodig hebt. Je kunt je lichaamshouding verbeteren door regelmatig te bewegen. Probeer rechtop te zitten en te staan. Een slechte lichaamshouding kan leiden tot pijnen in je borst en rug. RUST Samen met een goede voeding en voldoende beweging heb je voldoende rust nodig. Rusten stelt je lichaam in staat om meer energie op te slaan. Je kunt rusten door je geest en lichaam te ontspannen of door te slapen. Neem de tijd om elke dag te rusten door een boek te lezen, iets te doen wat je leuk vindt, naar de radio te luisteren of eenvoudig na te denken over je leven. Televisie kijken kan ontspannend zijn maar probeer te veel tijd aan televisie, DVD´s of video´s kijken te vermijden. Je geest ontspant zich niet volledig wanneer je elektronische spelletjes speelt of ernaar kijkt. Slaap is een belangrijke vorm van rust. Alleen wanneer je slaapt vertraagt het kloppen van je hart en ontspannen je spieren. Hierdoor kan je lichaam zich herstellen van spanning of een verwonding. Je hebt veel slaap nodig tijdens de adolescentie omdat je lichaam een heleboel energie gebruikt. De meeste mensen hebben elk etmaal acht uren slaap nodig hoewel sommigen minder nodig hebben en sommigen meer. Als je voortdurend moe bent, zorg ervoor dat je vroeg genoeg naar bed gaat. Alle veranderingen die in je lichaam plaatsvinden eisen een heleboel, dus geef het voldoende tijd om te rusten.

Hou je beweegroutine vol en je zult gauw een verschil merken!

45



Basis Lichamelijke Verzorging Er zijn een paar eenvoudige en fundamentele dingen die je moet weten over goed voor je lichaam zorgen. • Naarmate je de puberteit nadert zul je meer beginnen te zweten. Jezelf wassen zal zorgen dat je schoon bent en lekker ruikt. • Poets je tanden tenminste twee keren per dag om tandverrotting of gaatjes te voorkomen en een frisse adem te hebben. • Als je vetklieren te veel huidsmeer produceren kan je puistjes krijgen. Puistjes zijn een normaal onderdeel van adolescentie en er is geen enkele manier om het volkomen te vermijden. Je huid schoon houden met water en milde badzeep is de beste oplossing. Maar was je lichaam niet te veel en gebruik geen te sterke wasmiddelen voor je kleren omdat dit je huid kan beschadigen. • Eet voedingrijk voedsel vol fruit en groenten, bonen en noten en dierlijk voedsel. Eet niet te veel zoetigheden en gefrituurd voedsel. Drink veel water. • Zorg dat je voldoende beweegt. Beweging versterkt je hart, longen en spieren, houdt je fit en maakt dat je je beter voelt. • Alle veranderingen die je meemaakt eisen heel veel van je lichaam. Geef het daarom de kans om te rusten en slaap ongeveer acht uren per nacht. Door een goede hygiëne er op na te houden, veel water te drinken, op de juiste wijze te bewegen en te rusten zul je je lichaam in staat stellen het best mogelijk te functioneren. Je zult je lichamelijk goed voelen wat je ook zal helpen om je emotioneel goed te voelen.

46

Adolescentie: De Grote Verandering, De Grote Uitdaging

Recommend Documents