De gouden eieren van de gezondheidszorg Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie
GEEN WOORDEN MAAR DADEN
Pharmapartners 14 11 2013
Hoe sexy is ICT in de zorg?
Wat weten economen van de zorg? AMC-baas Marcel Levi in FD, 7 11 2013
Dokter Levi heeft gelijk
• Zorg is zeer kennisintensief • Professionals zien wat beter kan op hun expertisegebied • Geef professionals ruimte en rendement
Geen woorden maar daden
Economen weten verdraaid weinig van de zorg Twee voorbeelden
We weten niet hoe snel de zorguitgaven zullen stijgen We weten niet hoeveel doelmatigheidswinst valt te halen
NRC 31-8-2013
Rinnooy Kan
Topambtenaren: stijging zorguitgaven onhoudbaar
“De stijging van de collectieve uitgaven drijft de premies en belastingen op, waardoor werken minder gaat lonen, de concurrentiepositie verslechtert en het draagvlak voor solidariteit wordt uitgehold. Zo heeft het CPB berekend dat met het groeitempo van 2001-2010 de collectieve zorguitgaven in 2040 meer dan een kwart van het BBP bedragen. Tweeverdieners met een verzamelinkomen van anderhalf keer modaal betalen dan grofweg de helft van het inkomen aan zorgpremies. Voortzetting van de huidige groei van de zorguitgaven leidt bovendien tot vergaande verdringing van andere overheidsbestedingen. Deze ontwikkelingen zijn onhoudbaar. (p. 4)” Taskforce Beheersing Zorguitgaven, Naar beter betaalbare zorg, juni 2012.
“Zo heeft het CPB berekend dat met het groeitempo van 2001-2010 de collectieve zorguitgaven in 2040 meer dan een kwart van het BBP bedragen.”
Bron: CPB 2013, Toekomst voor de Zorg, p. 50
“Zo heeft het CPB berekend dat met het groeitempo van 2001-2010 de collectieve zorguitgaven in 2040 meer dan een kwart van het BBP bedragen.”
Horst, A. van der, F. van Erp en J. de Jong, 2011, Omgevingsscenario’s voor gezondheid en zorg, CPB
Blijft er nog wel wat over voor leuke dingen? Scenario 1 (extrapolatie 1980/2010) Verder rekenen aan CPB scenario´s 60
BBP per hoofd, reëel
50
40
30
20
10
0 2010
2015
bbp per hoofd 1,5
2020
2025
zorg per hoofd 3,1
2030
2035
bbp per hoofd excl zorg
2040
Blijft er nog wel wat over voor leuke dingen?
Scenario 5 (hoogste groei zorguitgave Verder rekenen aan CPB scenario´s 60
BBP per hoofd, reëel
50
40
30
20
10
0 2010
2015
bbp per hoofd 1,5
2020
2025
zorg per hoofd 4,2
2030
2035
bbp per hoofd excl zorg
2040
Internationaal: uitgaven cure gemiddeld, care hoog Zorguitgaven in % BBP 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0
totaal
langdurige zorg (2009)
medische zorg (2010)
Bron: CPB, Toekomst voor de Zorg, 2013; het CPB baseert zich op OESO-cijfers
Uitgaven verlagen in de care: geen free lunch
Schrappen aanspraken Risico’s
voor kwaliteit en toegankelijkheid ouderenzorg Zie België, Duitsland, ..
Overhevelen AWBZ naar verzekeraars/gemeenten Prikkel
om uitgaven te beheersen Kwaliteit? Toegankelijkheid? Intramuraal blijft AWBZ → schot → afwenteling
Cure: geen paardenmiddel* nodig
Bestaande remmen werken prima
Er gebeurt veel
Huisarts als poortwachter Risicodragende zorgverzekeraars Kritische pakketbeheerder (CVZ) Terughoudende zorgcultuur Preferentiebeleid, selectief contracteren, populatiebekostiging, proeftuinen, communities, samenwerking 1e/2e lijn, spiegelinformatie
Stimuleer concurrentie tussen aanbieders
Geen vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg Betere kwaliteitsinformatie Toestaan uitkeerbare winst * Eigen bijdragen, pakketverkleining, MBI
Economen weten verdraaid weinig van de zorg Tweede voorbeeld: veel onnodige zorg
Nederlandse dokters opereren niet zo snel
Onnodige zorg? “Onze bevindingen suggereren dat de snelle toename van de levensverwachting in Nederland sinds 2002 ten minste gedeeltelijk het gevolg was van een toename van gezondheidszorg voor ouderen en werd gefaciliteerd door het loslaten van budgettaire beperkingen in de gezondheidszorg.”
Johan Mackenbach, Lany Slobbe, Caspar Looman, Agnes van der Heide, Johan Polder en Joop Garssen, Snelle toename van de levensverwachting in Nederland, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2012;156:A4535.
Praktijkvariatie: onnodig volume? Praktijkvariatie knievervanging vanwege artrose op gemeenteniveau 2009
Bron: Plexus 2011
Praktijkvariatie ook in de 1e lijn Medisch contact deze week
CZ: praktijkvariatie = overbehandeling
Praktijkvariatie: De methodiek, CZ 27 februari 2013, versie
Neurochirurgen: praktijkvariatie ≠ overbehandeling
“Gezondheidseconomisch gezien is er zelfs een dusdanige winst in het eerste jaar dat het kosteneffectiever is om vroeg te opereren dan langer af te wachten en met vele begeleiding en pijnmedicatie met alsnog de 40% operatie na een langere tijd van arbeidsongeschiktheid. [..] Vanuit louter gezondheidseconomisch standpunt is vroeg opereren dus te prefereren, maar daar staan wij als beroepsgroep niet achter. We willen de keuze aan de goed geïnformeerde patiënt laten.”
Bijna de helft onnodige stents?
Klink: bijna helft stents onnodig Bijna de helft van alle stents die worden ingebracht, is niet echt nodig. Het gaat om 44 procent van alle gevallen. Dat zei demissionair minister Ab Klink van Volksgezondheid zaterdag in het radioprogramma Spijkers met koppen. Kosten overbodige stents Een stent is een metalen buisje dat veelal in bloedvaten wordt gestoken om die open te houden. De overbodige plaatsing van stents kost per jaar 140 miljoen euro, aldus Klink in Spijkers met koppen. (ANP/SKIPR 18 april 2010)
Dokter Levi heeft gelijk
We weten niet hoe snel de zorguitgaven zullen stijgen We weten niet hoeveel doelmatigheidswinst valt te halen
Dokter Levi heeft gelijk
• Zorg is zeer kennisintensief • Professionals zien wat beter kan op hun expertisegebied • Geef professionals ruimte en rendement
Het potlood van Milton Friedman
