De Friese Waterketen: samen besparen!
Weet u het antwoord? Drinkwater; waar halen we dit vandaan? Hoeveel water gebruikt u per dag? Auto naar de wasstraat of zelf wassen? Waterbelasting, rioolheffing, drinkwater, aan wie betaalt u wat?
De Friese waterketen: iedereen draagt een steentje bij! Elke dag gebruiken we water. Schoon en helder water dat uit onze kraan stroomt zodra we die opendraaien. In totaal is dat al gauw 120 liter per dag per persoon! Dat water wordt aangeleverd en afgevoerd door partijen die samen de waterketen vormen. In Fryslân werken we samen aan het efficiënter en dus voor iedereen betaalbaarder maken van de waterketen. Ook u als inwoner van Fryslân kunt uw steentje bijdragen!
De waterkringloop: van bodem naar... bodem Fries drinkwater wordt gemaakt van grondwater. Het is ooit als neerslag op de aarde terechtgekomen of meegevoerd door rivieren en uiteindelijk de grond ingesijpeld. In de grond legt het water een lange weg af naar een diepere bodemlaag; zo’n 80 tot 120 meter diep. Vanuit deze natuurlijke bron pompt het drinkwaterbedrijf het op en vervoert het naar een productie bedrijf. Hier wordt het water in speciale zuiveringsinstallaties gezuiverd en daarna door ondergrondse waterleidingen naar de klanten gebracht.
Het afvalwater dat na gebruik in woningen en bedrijven overblijft, komt in het riool, wordt gezuiverd en vervolgens geloosd. Zo komt het water terug in de natuur. Voor deze kringloop moeten we met zijn allen goed zorgen. Door bewust om te gaan met ons water, goed te zorgen voor ons riool en meren en sloten schoon te houden. En dat is helemaal niet zo moeilijk!
Fries water In Fryslân wordt in negen productiebedrijven elk jaar 46,5 miljoen kubieke meter drinkwater gemaakt. Via 7.000 kilometer waterleiding wordt het drinkwater in heel Fryslân thuisbezorgd.
& $' $ # " # '
Hoeveel water gebruikt ú? We wassen onszelf, onze kleren en de vaat, spoelen het toilet door, drinken water en koken. Allemaal dagelijkse zaken waarvoor we water gebruiken. Wel 120 liter per persoon. Dat is moeilijk voor te stellen. Veel mensen denken dat we hooguit 50 liter water per dag verbruiken. Zonder water kan de mens niet, maar er wat bewuster mee omgaan is niet onmogelijk. Minder water verbruiken is goed voor de hele waterketen, waarvoor we met zijn allen betalen. Er hoeft minder water opgepompt, gezuiverd en vervoerd te worden. Ook betekent het dat minder (afval)water gezuiverd en verwerkt moet worden. Het waterverbruik wat verlagen is daarnaast goed voor de eigen waterrekening én voor het beperken van het energieverbruik; warm water kost immers ook energie, dus reken maar uit.
Water besparen = geld besparen Een gezin van vier personen bespaart op water en energie: 45 euro per jaar door een minuut korter te douchen! En 135 euro per jaar door drie minuten korter te douchen!
& %% ! " ! " !'
Een schoon riool: kan dat? Het klinkt wat vreemd: het riool schoonhouden... Toch is het mogelijk, én belangrijk. Door het riool stroomt afvalwater: al het water uit het toilet, de keuken en de badkamer dat we
Eenmaal gezuiverd, wordt het afvalwater geloosd op de vaart en in kanalen. Door zaken die niet in het riool thuishoren, kan het riool verstopt raken. De boel ontstoppen is niet goedkoop. De kosten voor aanleg en onderhoud van het riool worden betaald door alle inwoners van Nederland samen, via de gemeentelijke belastingen. Reden genoeg om bewust om te gaan met dit gezamenlijke eigendom!
kwijt willen. Ook het regenwater dat op het dak valt en via een regenpijp zijn weg vindt, valt onder de noemer afvalwater. Het water wordt via kleine buizen afgevoerd naar een grote centrale buis, die meestal onder de openbare weg ligt. De buizen tezamen vormen het riool. Het riool komt uit bij een rioolwaterzuivering waar papier, plastic, vet en bacteriën uit het afvalwater word gehaald.
Het riool; de feiten De aanleg van het riool kost ongeveer 450 euro per meter. In Nederland ligt ongeveer 80.000 kilometer riool. Wetterskip Fryslân beheert 814 kilometer persleidingen en 276 rioolgemalen. Elk jaar zuivert Wetterskip Fryslân ongeveer 85 miljoen kubieke meter afvalwater van Friese huishoudens en bedrijven
" " !! " '
Samen sterker én goedkoper! Alles komt samen in de waterketen. Het drinkwaterbedrijf wint water, zuivert het en levert het vervolgens – tegen een laag tarief – aan huishoudens en bedrijven. Na gebruik wordt het afvalwater verzameld in het gemeentelijk riool, waarna het via het
rioolgemaal bij Wetterskip Fryslân terechtkomt. Wetterskip Fryslân zuivert het afvalwater en loost het vervolgens op het oppervlaktewater;
in meren, kanalen en in de zee. We betalen met zijn allen voor het onderhoud van de waterketen. Het waterschap betaalt zijn werkzaamheden uit de Waterschapsbelasting; bijdragen van eigenaren van woningen, percelen en natuurterreinen. Afvalwater is het terrein van de gemeente, die voor werkzaamheden de inkomsten uit de Rioolheffing gebruikt. De verschillende partijen binnen de provincie Fryslân zorgen er samen voor dat het oppervlakte- en grondwater schoon blijft, beheren en onderhouden de riolering en zoeken naar innovatieve verbeteringen. In februari 2010 ondertekenden zij samen het Fries Bestuursakkoord Waterketen. Waarom? Omdat ze efficiënter willen samenwerken en het watergebruik minder duur willen maken. De inwoners van Fryslân kunnen ook hun steentje bijdragen, door bewust om te gaan met de waterketen.
! " # # $ '
Wat kunt ú doen voor de waterketen? Ietsje minder kan best! Vijf minuten douchen is lang genoeg om schoon en fris te worden. Gebruik een waterbesparende kraan of douchekop. Verbouwt u het toilet? Kies dan voor een waterbesparend toilet, met twee knoppen, zodat de benodigde hoeveelheid water gekozen kan worden. Een regenton in de tuin vangt regenwater op waarmee u de tuin kunt sproeien en de auto kunt wassen. Met regenwater is nog veel meer te doen: leg een leiding aan van de opvangbak naar de wasmachine of het toilet en plaats een pomp, die gaat pompen zodra de wasmachine draait of het toilet wordt doorgespoeld.
& # # #'
Goed zorgen voor het riool Wat NIET thuis hoort in het riool: haarresten, dieren, tampons, condooms, voedselresten, frituurvet, koffiedik, theebladeren, olie, schoonmaakdoekjes, vochtige doekjes en medicijnresten. Verstopping? Let op: chemische ontstoppingsproducten kunnen schadelijk zijn voor het riool. Een ontstoppingsbedrijf lost over het algemeen verstoppingen op; zit de verstopping op gemeentelijk terrein, dan is het de taak van de gemeente het probleem te verhelpen.
& " !# !
'
Schoon, schoner, schoonst Voedselresten of verpakkingen horen niet in sloten, meren en vaarten; ze maken het oppervlaktewater vies. Door het wassen van de auto op straat komt het vervuilde waswater in het oppervlaktewater terecht. Was uw auto liever in de wasstraat! Teveel brood voeren aan eenden zorgt voor een broodoverschot; het overtollig brood gaat rotten of werkt als voedingsstof voor algen, die het water er niet schoner op maken. Gooi geen tuinafval in het water maar gebruik de groenbak van de gemeente of uw eigen composthoop! Gebruik geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen maar liever milieuvriendelijke middelen of een voegmes.
" !# !"'
" $ ! ! # ! # '
Bespaar ook energie! Het opwarmen van water kost veel energie. Korter douchen of douchen met een waterbesparende douchekop scheelt aanzienlijk in de energierekening! Een zonneboiler warmt water op met warmte van de zon. Heeft uw cv-ketel het keurmerk ‘NZ’? Dan kunt u een zonneboiler installeren! Bouw een ‘douche warmteterugwinning’; een apparaat waar het warme afvalwater dat naar het riool gaat, doorheen stroomt. De afgegeven warmte verwarmt het koude leidingwater al voordat het in de cv-ketel terechtkomt. En dat scheelt!
De Friese gemeenten, de Provincie Fryslân, drinkwaterbedrijf Vitens en Wetterskip Fryslân werken samen aan een efficiënte en duurzame waterhuishouding in Fryslân. Kijk voor meer informatie op www.fryslanleeftmetwater.nl Ook voor scholieren!
