De extreme uitersten van Binaural

De extreme uitersten van Binaural

Als derde in mijn reeks recensies van Pearl Jam platen, sla ik als het ware een stap over. Zoals ik al eerder schreef in mijn recensie van Vitalogy , doe ik deze reeks niet in chronologische volgorde, maar in volgorde van voorkeur. In plaats van de vijfde plaat te bespreken, die No Code opvolgde, bespreek ik de plaat die daarna kwam. Waarom? Omdat ik mijn persoonlijke favoriete platen één voor één probeer af te gaan en Yield , hoewel ik deze heel goed vind en de eerste bewuste Pearl Jam plaat was die ik heb gekocht, valt mijn keuze toch op Binaural . Dat is niet altijd zo geweest. Deze plaat is wat ze noemen een “ slow burner ”; het kost wat tijd voordat de liedjes tot je komen en de plaat zichzelf voor je openvouwt. Ik

1 / 26


weet nog goed toen ik het uit de verpakking haalde en het in mijn CD-speler plaatste, ik niet goed wist wat ik er van vonden moest. Het was een soort haat/liefde verhouding. Er stonden mooie liedjes op. Er stond harde nummers op, toch kon ik het gevoel niet kwijt dat Pearl Jam deze keer niet zo krachtige plaat had afgeleverd, als de platen hiervoor. Dit kwam met name door de clustering van de nummers. Drie harde nummers, gevolgd door drie mid-tempo en ballade-achtige nummers etc. (En tot bepaalde hoogte sta ik nog steeds achter deze kritiek.) Totdat het “klikte” en de plaat langzaam in mijn aanzien steeg. En wat bij mij vooral "klikte" was de filosofische insteek, de teksten en de kwetsbaarheid die daarin (keer op keer) terugkomt.

De teksten op deze plaat zijn fenomenaal.

Dit is Pearl Jam op zijn meest duistere, sombere en tegelijkertijd filosofische kant. Kortom, dit is een plaat - zoals Vitalogy en No Code - die je aan het denken zet, zij het op een andere manier.

Context van de plaat

Zoals ik hiervoor heb beargumenteerd gaat Vitalogy, mijner inziens, over de strijd tegen conformisme. Het is als het ware de strijd van het individu tegen de structuur. Waar Vitalogy naar buiten was gericht, was het conflict bij

2 / 26


No Code naar binnen gericht; alsof de strijd naar buiten pas gestreden kon worden, als de strijd binnen was opgelost. No Code had zowel een donkere als een hoopgevende kant, die meer in kracht toenam in de vijfde plaat Yield (die ik later zal bespreken); deze plaat stond in het teken van toegeven (zoals de titel al zegt); meegaan met de golven. De vraag was natuurlijk wat nu? Na een plaat over volwassen worden ( Ten ), een plaat over strijd ( Vs. ) en de platen daarna; welke thema’s bleven er nog over? Dit was op heel veel vlakken, denk ik, de grote vraag. Zowel voor de fans als (zo neem ik aan) de bandleden. Er waren dan ook wat andere veranderingen in de band. Jack Irons die zowel op No Code als Yield een tribale invloed gaf, werd deze bij Binaural door Matt Cameron vervangen. (De voormalige drummer van Soundgarden .) De reden hiervoor was niet omdat Jack Irons uit de band was gezet ( Pearl Jam heeft een turbulent verleden met drummers), maar omdat Jack Irons door zijn bipolaire stoornis (die hij later “ anxiety stoornis ” zou noemen) het tourschema, maar ook de arbeidsethos van de band niet aankon. Dit was een groot verlies. Volgens vele bandleden was Jack Irons namelijk de redding van Pearl Jam geweest in de periode na Vitalogy .

Er was ook een andere verandering, die vooral onder de fanclub leden, anticipatie en in

3 / 26


sommige gevallen opwinding veroorzaakte; namelijk, dat Pearl Jam bekend maakte, dat ze ook van producer zouden veranderen. Binaural zou niet door Brendan O’Brien worden geproduceerd (de producent van Ten, Vs., Vitalogy, No Code en Yield ), maar door Tchad Blake - een producent die destijds vooral bekend stond voor zijn specifieke manier van opnemen en dan met name hoe hij akoestische nummers kon vastleggen. (Hoewel Brendan O’Brien nog vele nummers op de plaat heeft gemixed.)

Dit zorgde binnen de fanclub forums voor veel discussies. Soms angstig. Soms gevuld met aarzeling en voorzichtigheid. Maar altijd met een mengeling van opwinding. Niemand had een idee welke kant Pearl Jam opging en dit zorgde voor de nodige opschudding.

En toen, ongeveer zes maanden voordat de plaat uitkwam, viel de laatste bom. De plaat zou “B inaural ” heten en zou refereren naar een specifieke manier van opnemen, waardoor een soort driedimensionale klank zou ontstaan – zie ook hier . Eddie Vedder zou het later benoemen, en ik parafraseer: “als een manier om de stilte en de ruis in de nummers te vangen”.

Het was in deze zin dat Pearl Jam een glimp toonde van de richting die ze waren opgegaan; namelijk weg van de strijd en naar andere invloeden en velden. Dit zou een plaat worden die de soundscape, zo gaf de titel al aan, bewust in het centrum plaatste en niet noodzakelijk de thematiek; zoals dit bij voorgaande platen wel het geval was.

4 / 26


Dit is op een bepaalde hoogte waar. Ik denk dat we thematisch en tekstueel hier bij Binaural een breekpunt zien, maar wel een breekpunt die eigenlijk natuurlijk voortvloeide uit de thema’s die uit de voorgaande platen is voortgekomen. Er is nog steeds sociaal kritiek, nog steeds strijd; sterker nog, het zou op veel vlakken één van hun meest politieke platen worden, maar wel met een andere invalshoek. Deze plaat zou niet over volwassen worden gaan of de strijd zelf, maar over iets anders. En toch, zo zal ik hieronder proberen aan te tonen, past Binaural precies in het rijtje van Ten, Vs., Vitalogy, No Code en Yield . Waarom? Omdat hier ook naar binnen wordt gekeken en vragen worden gesteld; vragen en antwoorden die alleen gezocht kunnen worden in de marges van onze existentiële bestaan.

Of zoals Eddie Vedder later zou zeggen: “Iedereen zoekt naar vrijheid. Comfortabel zijn in je eigen huid (…) mensen zoeken naar deze vrijheid, en het is soms ook goed om te beseffen dat we het hebben.” (Interview Pearl Jam NME, 13 mei 2000 .)

In deze zin is Binaural misschien wel de meest filosofische plaat geworden in de Pearl Jam catalogus. Uitgebeeld, in de artwork , met prachtige foto’s gemaakt door de Hubble-telescoop en die ons ook onmiddellijk iets zegt over de thema van het album en daarbij ook de opmerking over “ruis” die Eddie Vedder heeft gemaakt.

Nogmaals, zoals bij alle andere recensies, dit uiteraard mijn beleving van de plaat. Mijn interpretatie. Dat is het mooie aan muziek, en aan kunst in het algemeen, het hoeft geenszins jouw interpretatie te zijn.

5 / 26


Een track-tot-track analyse

Het album opent met een explosie van muziek, vorm gegeven door de eerste drie nummers. Een flinke rocker, gevolgd door twee punkers. Het is alsof we getuige zijn van een sonische “big bang ”, die de rest van de plaat vervolgens voortstuwt. Ik weet niet of dit de bedoeling was, of dat het per ongeluk zo tot stand is gekomen, maar het geeft op een mooie manier de thema van deze plaat prijs. Het eerste nummer heet dan ook:

Breakerfall

Het openingsnummer “Breakerfall” deed mij voor onverklaarbare redenen aan “Right Next Door

6 / 26


to Hell ” denken van Guns and Roses , (wat meer zegt over mijn associaties dan wat dan ook) terwijl er werkelijk geen vergelijking tussen de twee nummers zijn; behalve misschien de urgentie die in de opening riffs toenemen. Als de melodie al enigszins bekend voorkomt, is dat eerder door het nummer “ I Can See for Miles ” van The Who , waar het de eerste paar seconden sterk op lijkt.

Tekstueel vertelt het nummer een relaas van iemand die worstelt, die op een randje balanceert, maar ook weet dat liefde (in de meeste breedste zin van het woord) haar val kan breken.

"There’s a girl on a ledge, she’s got nowhere to turn ‘Cause all the love that she had was just wood that she burned Now her life is on fire, it’s no one’s concern She can blame the world, or prey till dawn But only love can breakerfall Breakerfall, only love can breakerfall fall..."

Het lied verwijst ook naar het feit (denk hierbij aan No Code) dat ze zelf de ziekte met zich

7 / 26


meedraagt en dat ze eigenlijk zelf haar grootste vijand is. En hier beginnen we dus, weer met een lied over een interne strijd, maar een strijd die opgelost kan worden als ze de liefde toelaat die haar val kan breken.

"It’s like she lost her invitation to the party on earth And she’s standing outside hating everyone here She’s her own disease, crying to her doll But only love can breakerfall Breakerfall Only love can breakerfall Love, love, can breakerfall, fall Love, love, can breakerfall Only love can breakerfall"

In deze zin grijpt het terug naar No Code, maar ook naar Yield, om vervolgens deze thema's verder uit te werken.

God’s Dice

De muziek is nog niet wegebt of we worden overmeesterd door een tweede sonische bulldozer. Dit keer is het een punker. Kort, krachtig, gelaagd met vocals die de tekst kracht bij zetten. Het

8 / 26


nummer (zowel muziek als tekst) is geschreven door Jeff Ament en laat duidelijk zijn punk invloeden zien. Het nummer schakelt in op het nummer hierboven op een zeer verrassende wijze. Hier staat niet noodzakelijk liefde centraal, en de zoektocht daarnaar, als wel het overgeven aan het noodlot. Dit zijn de zogenaamde “ God’s Dice ” waar de titel naar verwijst. Ook hier is dus verlossing, niet in liefde echter, maar in de overgave en in het besef dat er misschien geen duidelijk antwoord is; en dat we soms alleen de golven kunnen berijden.

De sterkste zinnen in mijn optiek (ook geschreven door Jeff Ament) zijn:

"My will is crashing, synapses flashing slow Days like frame by frame, where do they go? Yeah, why fight? Forget it Can’t I spend it after I go? Roll them high Throw them again All Gods’ dice Monkey driven, call this living, ha ha ha Too much thought, it’s overwrought, a hole Minding yours, what’s mine, not yours Will finish us off Designate my life Designate a view Designate my will, my will, my will, I will Resignate my god..."

9 / 26


Met de nadruk op de laatste twee woorden. (Die op een dubbele wijze geïnterpreteerd kunnen worden.) Er is geen één zienswijze, lijkt het nummer te zeggen, er zijn meerdere zienswijzen; er is dan ook geen één God. (En denk hierbij over de spirituele God in het nummer Sometimes die ik in de recensie van No Code heb beschreven.) Een bijna profetisch liedje, gezien het religieuze geweld vandaag de dag overal om ons heen.

Evacuation

Net als het nummer met een klap ophoudt, wordt het opgevolgd met misschien wel het meest hoekige nummer van de plaat en ook een nummer waar ik het meest aan moest wennen. Hier zien we de invloed van Cameron die met uiterste scherpe tijdveranderingen een punker heeft geschreven. De thema is in hoge mate politiek. (Het is de eerste politieke nummer op de plaat, maar niet de laatste.) Die zonder enige twijfel (vergeet niet dat dit 2000 was; voor 11 september en dat de Verenigde Staten na Clinton een conservatieve politieke richting op ging. 2000 was tevens een verkiezingsjaa.) is geïnspireerd door het politieke landschap van die periode. Het nummer schreeuwt letterlijk om “ Evacuatie”.

Evacuatie van het systeem, de wereld, het landschap waarin we ons bevinden.

Net zoals hierboven gaat dit nummer zowel om (politieke) strijd als over overgave. Maar niet de overgave, zoals in God's Dice, waar deze passief is, maar waar de overgave nu een actieve bezigheid wordt; zelfs een daad van (interne?) rebellie.

10 / 26


En met deze drie nummers achter elkaar is de toon van de plaat gezet. Het is niet de akoestische plaat geworden waar sommige mensen bang voor waren. Het begin van de plaats is een dreun, een “wake up call” die precies bedoeld is om dat te doen; ons wakker schudden voor de vragen die later zullen volgen. En hier wordt de thematiek uit geschetst, bij het volgende nummer.

Light Years

Zowel tekstueel en muzikaal in mijn optiek één van de hoogtepunten van de plaat. Na de explosie en de dreun gaan we de diepte in. Terwijl de schreeuwende gitaren wegebben, en we de eerste stilte horen (denk er aan dat het sonische landschap op deze plaat een rol speelt), wordt deze stilte plotseling ingevuld met een standvastige dreun. Het heeft niet het tribale ritme van Jack Irons. (En hier zien we ook onmiddellijk de invloed die Jack Irons op de voorgaande

11 / 26


platen heeft gehad.) Cameron is in zijn stijl strakker en de beat van dit nummer toont het aan. Na de beat volgen de zachte tonen van gitaren en de bas, die langzaam tezamen met de beat, naar een hoogtepunt toewerken. Het breekpunt komt met de tekst, waar het lied plotseling open waaiert:

"I’ve used hammers made out of wood I have played games with pieces and rules I’ve deciphered tricks at the bar But now you’re gone, I haven’t figured out why I’ve come up with riddles and jokes about war I’ve figured out numbers and what they’re for I’ve understood feelings, and I’ve understood words But how could you be taken away?"

Het nummer gaat in hoge mate over verlies. Het verlies van een dierbare, een vriend, een collega; iemand die veel (voor jou) betekende. Maar het gaat om nog meer dan dat, het gaat ook om de existentiële vragen die dit oproept. Dit zien we terug in het refrein van het nummer:

"And wherever you’ve gone, and wherever we might go It don’t seem fair, today just disappeared Your light’s reflected now, reflected from afar We were but stones, your light made us stars"

12 / 26


Als we in acht nemen dat niet alle lichtpuntjes in onze sterrenhemel sterren zijn, maar sommige ook planeten die door de zon opgelicht worden als sterren, zien we een verlorenheid in de tekst, maar ook een compliment naar degene die weg is: “We were but stones, but your light made us stars ”. Het tweede couplet verdiept dit door in te gaan op onze kwetsbaarheid en nietigheid en ook de breekbaarheid van het leven zelf. Kunnen we genoeg doen? Gebruiken we onze tijd voldoende? Of zijn we inderdaad teveel bezig met het wachten op het leven?

"With heavy breath, awakened regrets Backpages and days alone, that could have been spent Together, but we were miles apart Every inch between us becomes light years now No need to be void, or save up on life For you got to spend it all"

Rond 4 minuut 50 verandert het ritme, horen we alleen nog maar de gitaren en ebt het nummer weg, zoals klanken – zo kun je je haast voorstellen – tussen de sterren wegebben naar het grote Niets toe.

En net op het moment dat de stilte terugkeert, wordt deze verscheurd door een enkele gitaar:

13 / 26


Nothing as it Seems

Volgens velen de meest Pink Floyd-achtige nummer die Pearl Jam ooit heeft geschreven. Het is een subtiele ballade, gecomponeerd door de bassist Jeff Ament, en net zoals het nummer hiervoor gaat het over het breekbare en het kwetsbare in het leven:

"Don’t feel like home, he’s a little out And all these words elope, it’s nothing like your poem Putting in, in putting in, don’t feel like methadone A scratching voice, all alone, it’s nothing like your baritone..."

De gitaar verdient extra aandacht in het nummer; de melodie drijft erop. Het stuwt het nummer voort en het geeft een bijna psychedelische dimensie, wat ons inderdaad aan Pink Floyd doet denken. Een psychedelische kant die na 2 minuut 53 versterkt wordt als de vocals plotseling een echo krijgen en de tekst een smeekbede lijkt.

14 / 26


"Saving up a sunny day, something maybe two-tone Anything to call his own, a chip off the cornerstone Who’s kidding, rainy day, a one-way ticket headstone Occupations overthrown, a whisper through a megaphone"

Hoewel ook dit nummer over de breekbaarheid van het leven gaat, zijn de teksten cryptischer dan “Light Years”. Er is een referentie naar drugs, naar het opzoeken naar grenzen. Maar ook naar de breekbaarheid in de subjectieve beleving van het individu, dat in het groter geheel nietszeggend kan zijn:

"It’s nothing as it seems, the little that he needs, it’s home The little that he sees is nothing, he concedes, it’s home And all that he frees, a little bittersweet, it’s home It’s nothing as it seems, the little that you see, it’s home..."

En juist hier zien we langzaam de samenhang van de plaat ontstaan. Waar de eerste drie nummers over urgentie en vragen gingen, met een urgentie alsof het bijna naar buiten wilde knappen, gaan de laatste twee nummers over het onvermogen om jezelf over te geven: aan de liefde, aan de overgave en ook aan de “evacuatie” die we misschien voelen. Het toont de uitersten van willen maar niet kunnen. En dit nummer, misschien nog meer dan het nummer hiervoor, toont onze nietigheid, en daardoor ook de nietigheid in onze daden, aan.

15 / 26


Thin Air

De gitaren drijven weg, de vragen drijven weg, de enkele stem drijft weg, een stilte valt, dat langzaam wordt gevuld – eerst voorzichtig en onsamenhangend – met akoestische klanken. Dit nummer is geschreven door de ritme gitarist Stone Gossard en is, als we het niet in het geheel zouden plaatsen, een liefdesliedje. (Met misschien wel het meest breekbare stukje muziek rond 1 minuut en 1 seconde.) Maar ook hier speelt breekbaarheid echter een rol, waar de titel ook naar verwijst:

"There's a light, when my baby's in my arms. There's a light, when the window shades are drawn. Hesitate when I feel I may do harm to her. Wash it off cause this feeling we can share. And I know she's reached my heart in thin air..."

Het nummer laat tekstueel een idyllisch plaatje zien van een liefde, die enerzijds mooi is omdat het breekbaar is, maar anderzijds de breekbaarheid de mooiheid doet toenemen. Dit zien we ook in de volgende teksten naar voren komen. Het is impressionistisch. Kleurrijk. Maar toont ook onmiddellijk de breekbaarheid van het moment aan:

"Byzantine is reflected in our pond. There's a cloud, but the water remains calm. Reaching in the suns fingers clutch the dawn to pass. Even out, it's a precious thing to bear. And I know she's reached my heart in thin air..."

16 / 26


De kracht van het nummer neemt dan ook toe, als we rond 2 minuut en 52 seconden het lied plotseling een octaaf hoger gaat en met deze simpele verandering de urgentie doet nemen. Plotseling schiet de stem naar boven toe, alsof het lied ook in ijle lucht wordt gezongen. Let daarbij op het open einde waarmee het lied ophoudt: “And I know she has reached my heart…”

Insignificance

Voor redenen die ik nooit geheel kan plaatsen of uitleggen (misschien beroepsdeformatie) doet dit nummer, die het tempo van de plaat doet toenemen, en een rocker is zoals we van Pearl Jam gewend zijn, me denken aan Bosnië en de verschrikkingen die daar hebben plaats gevonden. Hoewel geen enkele bandlid daar naar heeft verwezen, kan ik me soms niet aan het idee onttrekken dat deze gebeurtenis, die de jaren negentig in de Westerse wereld op zijn grondvesten deed schudden, een bijdrage aan de tekst heeft gehad. De belofte “ never again ” was immers niet volbracht. Europa had in tegenstelling wat het zichzelf had beloofd, opnieuw een genocide toegelaten en ook de Verenigde Staten, had eerst in Rwanda en later in Bosnië toegekeken. Wel of geen genocide, ik denk dat het nummer naar de zinloosheid van oorlogsgeweld verwijst en naar het feit (en denk aan “ Nothing as it Seems ” en “Light Years ”) dat we in principe onbetekenend en onbeduidend zijn in het grote universum. Dit nummer verbindt dus de thema’s die op verschillende vlakken hiervoor zijn aangetast, aangeraakt – als voorzichtige streken verf van een penseel op een canvas – op een standvastigere manier. Hier is de roep of schreeuw, die op de achtergrond van de plaat aanwezig was, maar nu met kracht naar voren komt:

17 / 26


“All in all its no one fault, Excuses turn to carbon wall Blame it all on chemical intercourse The swallowed seed of arrogance Breeding in the thought of ten thousand fools who fight, irrelevance...”

De protagonist lijkt te zeggen dat het excuus dat we onszelf geven (DNA/ ethnische identiteit/ raciale identiteit) precies dat zijn: excuses om de betekenisloosheid van onze bestaan en daden een betekenis te geven.

Het zijn wij mensen die dit doen (“as the human tide rolls in”) juist omdat er, als we het geheel bevatten, en denk hierbij ook aan de “ artwork ” en de teksten van de nummers hiervoor, er eigenlijk geen betekenis is, alleen maar nietigheid. (Om deze redenen doet deze plaat me bijna denken aan " The Unbearable Lightness of Being " van Kundera .) En dit is misschien ook wel de kern. Juist omdat we zo klein zijn, zo betekenisloos, zijn we eerder geneigd om betekenis te zoeken; om de breekbaarheid die ons vasthoudt om te zetten in steen of bloed:

“Bombs dropping down, please forgive my hometown, In our insignificance; Its instilled to wanna live…”

18 / 26


Of later:

“Feel the resonance in the distance, in the blood the iron lies…”

En dit is misschien wel de kern en de uiterste van deze plaat. Dat strijd voortkomt uit het feit dat we zin aan onze bestaan proberen te geven. Zin die per definitie, omdat we gebonden zijn aan deze zelfde ruimte en tijd, fragiel en breekbaar is; misschien zelfs betekenisloos als we de weidsheid van het universum in het oog geschouw nemen. De meest breekbare momenten worden mooi (“Thin Air”) maar het kan ook duistere en oorlogszuchtige vormen aannemen, waar mensen hun betekenis met bloed (“ the iron lies”) proberen vast te leggen.

Twee uitersten; die op een enkele punt samenkomen. Dit is denk ik de thema van het album; nietigheid enerzijds, betekenisgeving anderzijds en deze frictie en wisselwerking is de kern. Hier kunnen mooie dingen (liefde) uit voortkomen als gruwelijke dingen, zoals oorlog, xenofobie en genocide. Hoe verschillend deze twee zaken ook lijken, ze staan niet los van elkaar, maar zijn met elkaar verbonden. Het is de grootsheid dat ons immers nietig maakt en deze nietigheid zorgt voor de drang naar betekenisgeving.

19 / 26


Zo wordt the unbearable lightness of being inderdaad unbearable en kunstmatig "zwaar".

Of the Girl

En na deze universele statement, die eigenlijk de basis van het album vormt, komt het lied waar de titel op is gestoeld. Waar in de vorige nummers alleen sommige instrumenten (voornamelijk de drum) via de methode van Binaural was opgenomen, is dit nummer geheel op deze wijze opgenomen, en dit horen we in de ruis aan het begin. De “stilte” waar Eddie Vedder naar verwees. Een stilte die langzaam met vallende gitaargeluiden wordt overgenomen en toeneemt, zoals een golf die langzaam naar de kust komt rollen. Dit is het tweede nummer dat geheel geschreven is door Stone Gossard. Het vertelt het verhaal van een man die zijn geliefde is kwijtgeraakt, of tenminste, een vrouw waarvan hij ooit heeft gehouden is kwijtgeraakt en waarbij de protagonist soms nog overvallen wordt met “de gedachte” of “herinnering” aan deze vrouw.

20 / 26


Omdat het geschreven is door Stone Gossard is het heel verleidelijk om dit nummer naast “Th in Air ” te plaatsen, dat over de vluchtigheid van schoonheid ging en hier zien we de echo van zo een ontmoeting. En hoewel het zou passen in de thema van het album, denk ik niet dat het allemaal zo doordacht is.

Toch komt ook hier kwetsbaarheid en breekbaarheid als thema’s naar boven. Zowel in de muziek, die opbouwend, opzwepend en bijna fragiel is, als wel in de tekst die op een zeer breekbare manier wordt gezongen. De tekst zelf is bijna geschreven in de (literaire) vorm van “tr ain-of-thought ” – onsamenhangende fragmenten die tezamen een beeld van de protagonist vormen. Een protagonist die in hoge mate vast zit in het verleden en soms overspoeld wordt aan die herinnering die hij maar niet kan loslaten. (Die hij dus als het ware "zwaartekracht" geeft.) Dit is het moment in zijn leven geweest waar hij vrijheid heeft gevoeld en deze in de herinneringen herbeleeft. Het zijn dan ook de momenten en de herinneringen aan haar, wie zij ook mag zijn, die hem plotseling kunnen overvallen en hem weg kunnen spoelen. Hier een voorbeeld van de weergave van de tekst, waarbij de muziek bij “ how he makes his getaway ” bijna openbreekt, zoals een golf openbreekt als het tegen de rotsen knalt; om vervolgens weer terug te vallen in de bijna hypnotiserende ritme dat het nummer kenmerkt. Het is een mooie onderbreking van de heftige “ Insiginificance ”, naar de misschien nog wel heftigere “ Grievance ”.

"Oh, he deals ‘em off, off the top, ties ‘em off Fills it up with his past, gets carried away Oh, half his life, a hand-me-down, wasted away

21 / 26


Oh, he fills it up with the love of a girl Oh, he left it alone, drilled the pain with money to buy How he makes his getaway How he makes his getaway Oh, he chose a path, heavy the fall, quarter to four Fills his mind with the thought of a girl How he makes his getaway, how he makes his getaway..."

Grievance

Het nummer Grievance valt weer in de orde van punkrock, maar met een veel stevigere basis en politieke geëngageerdheid dan de nummers hiervoor. Toen ik in Amerika woonde, herinnerde ik me dat we iedere ochtend de “ Pledge allegiance" moesten opzeggen tegenover “de Amerikaanse vlag”. Het wordt (op scholen) door de intercom omgeroepen, de studenten staan op en de “ Pledge allegiance ” wordt gegeven. (We kennen dit fenomeen in Nederland niet, dus ik leg het maar even uit.) Het begint met de woorden “I pledge allegiance to the flag of the United States of America and to The Republic to which it stands etc. ” Dit nummer geeft aan deze nationalisme een draai door allegiance te vervangen met “ Grievance ”. De eerste regel van de tweede verse is dan ook: “ I pledge my grievance to the flag ” en is één grote kritiek naar de Verenigde Staten en dan met name hoe de vrijheid van de burgers (d.m.v. technologie) steeds meer wordt ingebonden. Als we onthouden dat dit nummer is geschreven in 2000 (nog voor de schandalen en de zogenaamde Patriot Act van Bush ) is het bijna profetisch. Het nummer is kort, krachtig, met een fenomenale tijd verandering rond twee minuut negentien. Misschien wel de krachtigste protest nummers die rond deze periode is geschreven, en ook hier zien we de vluchtigheid van ons bestaan. Het nummer geeft bijna de indruk dat vrijheid enerzijds gevierd dient te worden, maar dat het ook iets vluchtigs kan zijn dat

22 / 26


we kwijt kunnen raken, als we niet oppassen en als we niet voor onze rechten opkomen; ook onze politieke constellaties, zo lijkt dit nummer te zeggen, zijn zonder dat we dit te beseffen, gebonden aan tijd, ruimte en plaats. Daarom zien we zowel een strijd voor het behoud als de viering van vrijheid in dit nummer terugkomen.

Hier wel een contextuele waarschuwing. Waar het liberalisme in Nederland vooral in de rechter politieke landschap wordt geduwd, is deze in de Verenigde Staten eerder links. Daar staat het Conservatisme/ Neo-liberalisme en het Liberalisme (een woord die hier in Nederland bijna niet wordt gebruikt, terwijl het Neo-liberalisme wel de (rechtse) liberale partijen vertegenwoordigd) tegen over elkaar in een twee partij systeem. Links en rechts hebben dus een andere betekenis.

"Have a drink, they’re buying Bottom of, bottle of denial Big guy, big eye watching me Have to wonder what it sees Progress laced with ramifications Freedom’s being plunged Pull the innocent from a crowd Raise the sticks, then bring ‘em down If they fail to obey If they fail to obey For every tool they lend us A loss of independence I pledge to my grievance to the flag ‘Cause you don’t give blood, then take it back again We’re all deserving of something more Progress, taste it, invest-it-all Champagne breakfast for everyone Break when the innocent when they’re proud

23 / 26


Raise the stakes, then bring ‘em down If they fail to obey If they fail to obey Pledge my grievance to the flag Aw come on, don’t give blood, then take it back again We’re all deserving of something more I wanna breathe I wanna see I wanna taste Everyone I see I wanna run, when I’m up high I wanna run to the sea I only want life to be I just wanna be I will feel alive as long as I am free..."

Hoewel het nummer los lijkt te staan van de thematiek van het album, doet het dit niet. Het brengt onze gewonnen "vrijheden" ter discussie, relativeert ze, en stelt dat (neo) liberale krachten deze vrijheid (uit angst) kunnen verscheuren. Dat is de "Grievance"; dat echte vrijheid niet gedeeld kan worden, vooral in een land als de VS waar de breuk tussen rijk en arm enorm is; en dat gelijkheid en vrijheid dus als tegenpolen worden gevormd. Oftewel: de illusie dat gelijkheid niet samen met vrijheid op kan gaan, is precies dat, een illusie. Waar de angst en nietigheid in "Insignificance" in oorlog werd geplaatst, wordt het in dit nummer geplaatst in de economische vrijheid van allen.

En met dit valt ook het volgende nummer op zijn plaats:

24 / 26


Rival

Het derde nummer dat geschreven is door Stone Gossard. Het begint met het gegrom van een hond en verandert vervolgens in een soort bluesachtige stamper, waar een protagonist een oorlog tegen de wereld wil beginnen. Hoewel de tekst relatief cryptisch is of juist super letterlijk (ik weet het nooit zeker bij Stone Gossard ), en ook in de eerste instantie - als we het nummer an sich bestuderen - moeilijk in de thema van de plaat is te plaatsen, geeft misschien de uitleg van Stone Gossard zelf wat meer inzicht in de achtergrond van het nummer. Hij heeft gesteld in een interview dat het nummer geïnspireerd is door de verschrikkelijke gebeurtenissen in Columbine . Hoewel dit niet onmiddellijk in de tekst terug te vinden is, (in mijn optiek tenminste), geeft het wel betekenis aan de protagonist die de wereld op zich neemt, de hele wereld bevecht en betekenis aan de laatste zin van het nummer: “ How’s our father supposed to be told? ” Hier is de nietigheid weer teruggebracht op micro niveau. Een soort individuele oorlogsvoering, die betekenis aan protagonist dient te geven. Over het algemeen een goed nummer, die voortborduurt op thematiek met een andere invalshoek, maar hier ook van af lijkt te wijken. En misschien is dit ook wel de bedoeling en geeft het daardoor meer kracht aan het nummer dat volgt, de prachtige en experimentele Sleight of hand .

25 / 26


Sleight of Hand Als nummers we twijfelen -en aan de dichtkunst van Eddie Vedder dan ik degene altijd naar een paar Release, I’m Open, Given to Fly, Years beat wordt naar Eenzaamheid persoon aan dichtkunst een hem diepgang die de aangeslagen, thema in zingt voorbij. de de die eerste geven, wordt van speling Een vast het maar door instantie die gevoel zit album: met op in de de de een tekst dat woorden beats merkwaardig de dagelijkse vreemde we kortstondigheid bijna daaromheen. ongetwijfeld die tastbaar routine het manier en voelbaar bijna als allemaal en Dit van vervlochten Ed tegendraads deze nummer het maken, Vedder –verwijs leven wilt herkennen. en brengt loslaten. dit istekst hoorbaar vanuit en met nummer, aanvoelt: de ons de het Het fragiliteit Het merkwaardige weer maken oogpunt is gezongen leven alsof echter van en niet gaat van de het het op terug letterlijk een bestaan. nummer een ritme soundscape en .Mondays vertalen breekbaarheid dat De zomaar titel naar verwijst kan “vliegensvlug”) en verdwijnen. overigens broosheid naar weer door de met terug, handeling een maar hand die ook omdraai goochelaars de vluchtigheid iets hanteren laten van verdwijnen. het (je leven. zou het Vluchtigheid Ook kunnen hier komt Ik kan er verder op ingaan, maar misschien isLight het beter om dete voor zich tegeheel laten spreken: "Routine was the theme He’d wake up, wash and pour himself into uniform Something he hadn’t imagined being... As the merging traffic passed He found himself staring down At his own hands remembering the change Not recalling the plan was okay But wondering About wandering Was itit…? age? By consequence? Or was he moved sleight of hand? were made to fall Lost on a road he knew by heart It was like a book he read in his sleep, endlessly Sometimes he hid in his radio Watching others pull into their homes While he was drifting On a line Of his own line Off the side By the by dirt turned to sand As if moved by sleight of hand When he reached the shore of his clip-on world He resurfaced to the norm Organized his few things, his coat and keys Any new realizations would have to wait Till he had more time More time A time to dream waves goodbye To himself I’ll see you on the other side Another man moved by sleight of hand..." Soon Forget Misschien eigen zeggen, wel de niet eerste de eerste Ukulele die hij lied heeft die Ed geschreven Vedder op – een zie hier plaat ook heeft mijn geplaatst recensie (maar van het volgens album Ukulele Songs ). De muziek doet sterk aan "Blue, Red and Grey" The Who de tekst is bijna kinderlijk eenvoudig. Het is een goede onderbreking van de atmosferische denken "Sleight of Hand" en misschien wel de claustrofobische “manier Ways ”Parting boodschap, alles worden. geweld) lichte daarom waarmee heeft, nummer een om Waarom, de zich iets ondanks reden plaat grijpt geheel tete omdat vereeuwigen, willen zal terug deeindigen. heeft luchtigheid materie geven. naar gevestigd onze wat Het een met nietigheid. niet klinkt inzich te de als vereeuwigen meedraagt. materiële is een (net Een luchtig zoals nietigheid wereld, Het is. oorlogsvoering nummer, Namelijk nummer die maar ons die die ons gaat beangstigd, toch toch en bestaan. over een persoonlijk “snel iemand zware vergeten” en Ook die dit die weenzal Dit zoals voort keer om "Benjamins") wordt gewicht deze benaderd. thematiek geven aan Zoektocht echter ons leven, op een naar dat lichtere materiele feitelijk manier gewichtsloos rijkdom, (en met komt is. leuke net zoals woordspelingen, andere zaken Parting Ways Toen ikme dit nummer voor het eerst hoorde, deed het me denken aan “Long Road” van all Merkinb Dezelfde opening, dezelfde riff, maar toch anders; met name veroorzaakt door de .is) strings die alsof er de geen achtergrond lucht is tussen spelen. de Het instrumenten. geeft nummer (De strings een buitengewone zijn niet zo verweven claustrofobische als in sfeer, "Just Breathe" en “kracht; The End ”, nummers spelen nummer twee en ze dertig chaotisch door die seconden, de de melodie cello’s en rommelig, en waarin heen. violen met Eddie Is recht dit ook erg? Vedder doen.) weer Nee. een “glans. Dat In tijdhet is hier en begin melodie een vond stuk verandering ik minder dat wel. het Vond geval; rond ikminuut hier het away ”Drifting van een en Pearl je ook Jam het album. gevoel (Gevolgd hebt dat je door wegdrijft. twee andere, Nu vind waar ik het ik misschien later op terug wel zal de beste komen.) closer Het relatie verbreken ergens de titel is soms fans een nu of bootleg deed teweeg om duidelijk weg speculeren van kan te dat drijven. een brengen het soundcheck of claustrofobische dit Hoewel en de dat laatste het juist in Barcelona, nummer, de en verstikking dichtheid, toen waar fans een de de verstikking het tekst reden voor nauwelijks kan het weergeeft zijn eerst om hoorbaar hoorde een die relatie een (er is en te Pearl Jam duidelijk Eddie ons het bestaan Vedder album, dat dit op door is nummer een het een positieve een scheiding in somber hoge manier mate einde. ging. betekenis autobiografisch Dat Terwijl daar gaf liefde gelaten, (denk misschien is; plaat het als aan is we zou geschreven het juist worden, plaatsen wel het rond is enige in het de de inmiddels thematiek rots periode leek dat dat Years" ,"Light "zingt Thin Air" "op the Girl" )Of breekbaar dagelijkse, van en niet somber wordt elkaar. blijvend deze einde. door is, door Meer is, illusie en geeft het de dat niet. ons vluchtige ruis mensen de En in die breekbaarheid verliezen dit er nummer en soms om de ons niet nietigheid, we ontnomen. heen elkaar het met juist bestaat. grote uit neemt het Dit drama’s oog. Soms, nummer deze Het Maar elkaar is liefde heel echter geef misschien soms, verliezen, aan een in dat drijven kracht schrale ligt liefde maar hier we toe. troost ook juist ook gewoon Hoewel vluchtig door wel en een hoop weg het en Net zoals “Sleight of Hand” heeft dit nummer en geweldige tekst, die ik je niet wil onthouden: "Behind her eyes, there’s curtains they’ve been closed to hide the flames, remains She knows their future’s burning But she can smile just the same, same her mood is fine today Standing like a statue A chin of stone, a heart of clay, hey And though he’s too big of a man to say There’s a fear they’ll soon be parting ways Drifting away, drifting away, drifting away...." Writer’s Block Eigenlijk eindigt. de eerste We is keer de horen plaat dat de opgehouden, stilte totdat tussen we toch plotseling de nummers duurt uit het net plotseling nog niets een aantal een typemachine betekenis minuten voordat krijgt horen (“Writer’s de tikken. plaat Het echt is Block”), maar Misschien Het McReady opnemen proces ook een met geeft leek, manier ware zijn het zoniets, gezondheid blijkt "tevens om uit het het interviews, album en moeilijke verslavingen niet proces niet geheel geheel vocht, weer vloeiend met waarop Vedder een te deze sombere met zijn zijn gegaan, album scheiding toon tot met testand laten name en is tijdens eindigen. gekomen. omdat het block "writers had. Het overigens ook de laatste keer dat Pearl Jam zo een extra nugget of stilte woorden nummer alles en is aan is gezegd. het het stilte einde En het misschien van enige een wat album istoch dat daadwerkelijk plaatst; ook zo. alsof Misschien overblijft. zeeen hiermee spreekt willen stilte aantonen wel luider dat dan met de Stilte dat in muziek is gevangen. The artwork voordat boodschap me het (lees zo letterlijk voelen, ook een je isHolslag de fragiele te ervaren. op maanden samenhang achterhalen geen punt Vangen enkele geduurd. samenkomt, hebt die manier in inHubble ontcijferd ruis. Waarom? het een Er album dat zijn makkelijke het en Omdat hier verborgen het moeilijk hele duurt de en is filosofische extremen misschien ligt. toegankelijke om Het het in schrijven (nietigheid theorieën nog woorden album. wel langer vs, te over Het deze vangen. betekenisgeving) geschreven om duurt recensie de Je een moet tijd heeft Kundera) willen zwaartekracht, en artwork studio de nog namelijk –dun minder, om van en het rond niet waar in mondaine, het nietig de deze universum. plaat zijn. feitelijk het die en We dagelijkse, gaat de Deze niet willen thematiek misschien bestaat. boodschap niet het klein ondersteunt. kleine Alles wel zijn. is naar -ook anderzijds Dus namelijk de terug Enerzijds geven kern te vluchtig. van zien vinden we zien ons we We in foto’s "mens-zijn". leven we de zijn foto’s fotografie gemaakt kunstmatig een van stofdeeltje, We de en door Telescope. Twee uitersten. De voorkant laat ook de rglass Nebula Hou zien voedingsbodem extremen. gevangen vorm gedachte (zie proberen hierboven), dient Groot zowel te te is vs. geven. ontnuchterend worden: voor klein. die nieuwe om Wij Dood onze een geven sterren. vs. stervende nietigheid, en betekenis leven beangstigend Hierin en ster onze de aan ligt circuleert, fragiliteit kortstondige ook het tegelijk; de universum er boodschap. terwijl en tussenin. bestaan tussen deze en niet Dat Deze deze gas invan andersom. al is formatie extremen plaat zijn de kern, vormen, gaat ook En de balanceert over weer deze ruis, die wij die de Binaural op een koordje. Anthonie Je kunt de plaat hier bestellen. Voor voorgaande muziek klik hier: No Code Vitalogy Call Send SMS Callrecensies from mobile Add to Skype You'll need Skype CreditFree via Skype

26 / 26

De extreme uitersten van Binaural

Recommend Documents