De eetbare tuin 20 recepten van deelnemers en stuurgroep Open tuinen
1
2
Open tuinen, deze keer verrassend eetbaar Zelf groenten, fruit en kruiden kweken is weer hip. We hebben meer aandacht voor gezonde voeding en kwaliteitsvolle tijdsbesteding. Een eigen moes- en kruidentuin aanleggen, op grote of kleine schaal, is in deze context een populaire activiteit geworden. Als echte tuinliefhebber moeten we je dat uiteraard niet meer vertellen. Net als bij Open tuinen staat bij heel wat andere tuinactiviteiten van Landelijke Gilden de eetbare tuin centraal. Standaard zijn er afdelingen die tuincursussen organiseren voor beginnende of gevorderde tuiniers. Dit jaar gaat er ook aandacht naar originele invullingen en toepassingen van de eetbare tuin voor wie slechts een beperkte ruimte heeft. Waarom niet eens anders te werk gaan en de bloembakken aan je woning vullen met eetbare gewassen in plaats van de traditionele pelargoniums? In het merendeel van de opengestelde tuinen groeien eetbare gewassen, meestal de gekende soorten, soms bijzonder verrassende exemplaren. Grote en kleine tuinen met bijhorende moestuinen, ze geven Open tuinen extra smaak. Dat tuineigenaars die hun tuin openstellen in het kader van Open tuinen, echt groene vingers hebben is al lang geweten. De ene deelnemer leeft zich uit in creatieve plantencombinaties, een 3
ander maakt zich sterk in natuurvriendelijke concepten en nog een ander zet de gewassen uit de eetbare tuin in bijzondere gerechtjes op tafel. Gastvrij als ze zijn, delen de deelnemers aan Open tuinen hun originele receptjes met lekkere ingrediënten uit de tuin, aan andere tuinliefhebbers. Van hartig tot zoet en zelfs geestrijk. We zijn het erover eens dat gerechten nog lekkerder zijn als je met groenten, fruit en kruiden uit je eigen tuin aan de slag kan gaan. Laat het smaken.
Hartig op tafel 7 Verse rode biet 7 Opgelegde rode biet 8 Pastinaaksoep met gremolata 9 Rabarbercompote 9 Pikante knoflooktenen 10 Focaccia met kerstomaatjes en rozemarijn Heerlijk op brood 12 Kruisbessen-bananenjam 12 Kastanjeconfituur 13 Pompoenconfituur 13 Exotische confituur 14 Appelgelei - druivengelei - mirabellenconfituur 14 Rozengelei De zoete zonde 16 Aardappelwafeltjes 17 Notencake 18 Macarons met kriekenconfituur 19 Zandkoekjes met aalbessenconfituur 20 Suikerwafeltjes met sinaasappeltijm 21 Havermoutkoekjes met pruimen Van siroop tot jenever 23 Vlierbloesemsiroop 23 Mispeljenever 5
Hartig op tafel 6
Verse rode biet Ludo Pluym
Leg de gewassen rode biet gedurende 2 minuten in kokend water en laat nadien even schrikken onder koud water. Hij zou nu gemakkelijk te schillen moeten zijn. Gebruik desnoods een dunschiller. Met handschoenen voorkom je rode handen. Snij de gepelde rode biet in blokjes van 1 cm³ of iets groter. Leg de blokjes in een diep bord en besprenkel ze met azijn en een koffielepel olijfolie. Voeg fijngesnipperde ajuin toe en kruid met een snuifje peper, zout en een Italiaanse kruidenmix. Schil een groene appel en snij de helft in blokjes van ongeveer 0,5 cm³ en voeg ze bij de rode biet. Meng alles onder elkaar en zet enige tijd in de koelkast.
Opgelegde rode biet Ludo Pluym
Neem 1,5 kg gewassen rode bieten en kook ze met schil, kroontje en staart gedurende 20 minuten in een snelkoker. Leg in een tweede kookpot 3 uien, 2 laurierblaadjes, 1 kruidnagel, 2 peperbolletjes, 250 ml azijn, 200 g fijne suiker en 750 ml water en laat alles samen doorkoken. Pel de gekookte bieten en snij ze in schijfjes. Voeg ze bij het mengsel van ingrediënten en laat nog even doorkoken. Doe alles in potten, plaats het deksel er op en laat ondersteboven afkoelen.
7
Pastinaaksoep met gremolata (4 personen) Johan en Hilde Geuens-Berthels
Pastinaaksoep 5 pastinaken • 1 appel • 2 uien • 1⁄4 knolselder • 2,5 l groentebouillon • 2 dl room • 1 klontje boter • peper en zout
Schil de uien, snij ze grof en stoof ze aan in de gesmolten boter. Schil de appel, verwijder het klokhuis en snij de vrucht in stukjes. Laat de appel meestoven met de ui. Snij de knolselder in blokjes. Schil de pastinaken met een dunschiller en verwijder de top en het uiteinde. Snij de groente vervolgens in grove stukken en voeg ze ook toe aan de pot. Roer alles om. Schenk de groentebouillon in de soepketel en laat de soep 30 minuten zacht koken. Mix de gare soep fluweelzacht en voeg er de room aan toe. Kruid de soep naar smaak met peper en wat zout. Gremolata 1 (biologische) citroen • verse peterselie • 1 teentje look
Pel de look en rasp deze fijn in een schaaltje. Rasp daarover de schil van de citroen. Let op: rasp enkel het gele deel van de schil. Hak een stevige portie peterselie fijn en meng het kruid met de citroenzeste en de look. Meng alles. Afwerking: Schenk de pastinaaksoep in een diep bord of een soepkom en strooi er een kleine portie van de gremolata over.
8
Rabarbercompote Fam. Verherstraeten-Van Vlasselaer 500 g appels • 500 g rabarber • zakje vanillesuiker • bruine suiker (naar smaak) • citroensap (naar smaak) • snuifje kaneel
Schil de appels en snij ze in kleine stukjes en de niet-geschilde rabarber in schijfjes. Laat alles stoven met een snuifje kaneel en de vanillesuiker. Laat het geheel wat indikken en voeg het citroensap en de suiker toe. Als de compote voldoende ingedikt is, haal je hem van het vuur en voeg je eventueel nog wat suiker toe.
Pikante knoflooktenen Carina Vreeburg & Ton van Wijtvliet 5 knoflookbollen • 500 ml droge witte wijn • 100 ml wijnazijn • 75 g suiker • 1 theelepel rozemarijn • 1 theelepel tijm • 8 kruidnagels • 1 theelepel witte peperkorrels • 4 laurierblaadjes • 2 theelepels zout • 4 theelepels olijfolie
Maak de knoflooktenen los en verwijder het vlies. Laat wijn, azijn, suiker, kruiden en zout samen met de knoflooktenen 3 minuten koken. Laat alles gedurende een nacht in de gesloten pan staan. De volgende dag laat je het geheel opnieuw 5 minuten koken en vervolgens giet je het geheel warm in een pot. Als laatste giet je er de olijfolie over en sluit je de pot af. Heerlijk bij steak, gegrild vlees, kaas of gewoon met brood.
9
Focaccia met kerstomaatjes en rozemarijn Fam. Jacobs-Speelmans 5 el olijfolie • 2 teentjes geperste knoflook • 350 gr bloem voor brood • 2 kl zout • 7 g gedroogde gist • 1 kl suiker • 225 ml lauw water • 2 kl fijngesneden rozemarijn • 200-225 g rijpe kerstomaatjes • ¼ kl zoutvlokken
Voeg 2 el olijfolie samen met de geperste knoflook. Meng de bloem met zout, gist, suiker, de rest van de olie en het water. Voeg na 10 min kneden 1 el knoflookolie toe. Leg het deeg op een geolied bakblik, bestrijk het met de knoflookolie en bestrooi met rozemarijn. Laat het deeg een uur rijzen. Verwarm de oven voor op 230°C. Duw de tomaatjes in het deeg, bestrooi met de zoutvlokken en laat de focaccia 25 à 30 min bakken op 200°C. Heerlijk zuiders genieten!
10
Heerlijk op brood 11
Kruisbessen-bananenjam Fam. Moonen-Janssen 700 g kruisbessen • 300 g gepelde banaan • 500 g geleisuiker speciaal (is minder zoet) of 1 kg gewone geleisuiker • sap van 1 citroen
Kook de kruisbessen even tot ze zacht zijn en pureer ze (door een passe-vite). Snij de bananen in heel dunne schijfjes en vermeng ze met het citroensap. Breng het fruit met de suiker aan de kook en laat 4 minuten borrelend koken (of volg de instructies op de suikerverpakking). Roer af en toe om. Schenk de jam in zuivere potten tot aan de rand, sluit meteen af en zet ze omgekeerd weg op een natte doek. Zo ontsnapt alle lucht uit het potje.
Kastanjeconfituur Guy en Danny Gilissen-Tsekouras (naar inspiratie van Madam Confituur)
Voor 2 potjes van 250 ml 360 g kastanjes (zonder de harde bruine schil, maar met bruin velletje) • sap en geraspte schil van 1 citroen • 200 g appels (zonder schil, zonder klokhuis) • 1/3 vanillestokje • 100 ml water • 200 ml appelsap • 380 g confituursuiker (versie 1 kg suiker voor 2 kg fruit)
Kook de vruchten en het sap tot ze gaar zijn, voeg de confituursuiker toe en laat tot de gewenste dikte koken.
12
Pompoenconfituur Jos Lemmens 500 g vruchtvlees van pompoen • sap van ½ citroen • 500 g vruchtvlees van sinaasappelen • 500 g confituursuiker
Snij het vruchtvlees van de pompoen in blokjes en doe deze in een ruime kookpot. Het vruchtvlees van de sinaasappelen en het citroensap mag je ook toevoegen. Breng dit aan de kook. Plaats het deksel op de kookpot en laat het sap twintig minuten zacht koken. Roer regelmatig om. Als alles gaar is, neem je de pot van het vuur en voeg je de confituursuiker toe. Goed roeren. Plaats de pot terug op het vuur en laat 3 minuten koken. Test of je confituur de gewenste stijfheid heeft. Giet de pompoenconfituur in zuivere potjes, sluit af, draai ze om en laat afkoelen.
Exotische confituur Fam. Putzeys-Janssens 500 g pepino • 300 g kiwi • 150 g ananaskers • 3 tamarillo’s (150 g, zonder pitten) • inhoud van 3 passievruchten (zonder pitten) • 500 g minuutsuiker
Breng de vruchten aan de kook, voeg suiker toe en laat koken tot de gewenste dikte.
13
Appelgelei - druivengelei - mirabellenconfituur Frans Heyvaert 1 l sap of vruchten • ½ kg geleisuiker
Breng het sap of de vruchten aan de kook, voeg de geleisuiker toe en laat het geheel, onder regelmatig roeren, koken tot de gewenste dikte is bereikt. Direct in glazen potten gieten en goed afsluiten.
Rozengelei Mia Moreaux, Oudenburg 15 bloemen van geurende rozen • 3/4 liter water • 1/4 liter rode wijn • sap van 4 citroenen • 2 stukjes gember
Doe de ingrediënten in een schaal en laat ze één nacht afgedekt staan. Breng ze aan de kook en zeef de massa. Voeg 1 kg geleisuiker toe en laat het geheel, onder regelmatig roeren, 4 minuten koken. Direct in glazen potten gieten en goed afsluiten.
14
De zoete zonde
15
Aardappelwafeltjes Fam. Putzeys-Janssens, naar een recept uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog Voor ongeveer 20 wafeltjes: 500 g aardappelen • 200 g suiker (kan ook met minder) • 200 g zelfrijzende bloem (of gewone bloem en wat bakpoeder) • 120 g boter (bakboter) • 2 zakjes vanillesuiker • 3 eieren
Schil de aardappelen en kook ze gaar, laat ze goed opdrogen en plet ze dan tot puree. Voeg de boter en suiker toe aan de warme puree en meng het geheel, het is dan tamelijk vloeibaar. Meng vervolgens de bloem en een pakje vanillesuiker in de puree en daarna de eierdooiers. Klop het eiwit op met een pakje vanillesuiker en meng het losjes met het deeg. Laat het wafelijzer goed opwarmen en start het bakken. Opgelet: deze wafeltjes zijn slechts enkele dagen houdbaar.
16
Notencake Albert en Jacqueline Loots-Van Aeken een ronde bakvorm • 4 eieren • 200 g suiker • 1 pakje vanillesuiker • 2 dl versgeperst sinaasappelsap • 1 dl zonnebloemolie • 300 g bloem • 14 g bakpoeder • snuifje zout • 200 g gehakte okkernoten • 2 lepels honing
Klop eieren, suiker en vanillesuiker goed op, doe er het geperst sinaasappelsap en de olie bij. Zeef de bloem en het bakpoeder en roer onder het geheel, voeg de gehakte okkernoten toe, giet in de ronde vorm en bak. Oven voorverwarmen op 180°C en 45–50 min bakken. Als de cake gebakken is een beetje laten afkoelen en bestrijken met de honing. Veel bakplezier en smakelijk!
17
Macarons met kriekenconfituur Kathelijne Tas
Voor 20 macarons: 150 g poedersuiker • 75 g gemalen amandelen • 2 grote eiwitten • snuifje zout • 35 g kristalsuiker • voedselkleurpasta
Verwarm de oven voor op 170°C en bekleed 2 platen met bakpapier. Zeef de poedersuiker en gemalen amandelen in een kom. Doe de eiwitten en het zout in een kom en klop de eiwitten tot ze zachte pieken vormen. Voeg de suiker in hele kleine hoeveelheden toe en klop tussendoor goed op. Blijf kloppen tot het mengsel stijf en glanzend is. Voeg de voedselkleurpasta toe en meng goed tot een egaal gekleurd mengsel ontstaat. Spuit met een spuitzak (met een spuitmond van 1 cm) schijven van 5 cm op het bakpapier. Strijk de bovenkant van de macarons mooi glad. Laat de plaat met koekjes 30 min rusten. Bak ze nadien 9 tot 10 min in het midden van de oven. Haal ze uit de oven en laat afkoelen. Besmeer de afgekoelde macarons met kriekenconfituur.
18
Zandkoekjes met aalbessenconfituur Kathelijne Tas 150 g boter • 75 g ultrafijne griessuiker • 1 ei • 200 g bloem • aalbessenconfituur • eventueel bloemsuiker
Kneed de boter en suiker onder elkaar. Klop het ei los en kneed de helft ervan onder het boter-suikermengsel. Hou de rest van het ei apart. Kruimel de bloem eronder. Vorm een bol, wikkel hem in folie en laat opstijven in de koelkast. Verdeel het deeg in 2 gelijke delen en rol uit. Het eerste tot 2,5 mm dikte, het ander tot 3,5 mm dikte. Trek in het dikste deel lijntjes en strijk in met de rest van het losgeklopt ei. Steek ovaaltjes uit beide deegplakken en leg ze op een beboterde bakplaat. Bak 10 tot 12 min in een voorverwarmde oven op 200°C. Bestrijk na het afkoelen de effen koekjes met de confituur en leg het geribbelde deel er boven op.
19
Suikerwafeltjes met sinaasappeltijm Kruiden Claus
Voor een 40 tal kleine wafeltjes 250 g boter • 250 g griessuiker • 4 eieren • 300 g zelfrijzende bloem • 2 zakjes vanillesuiker • 1 eetlepel olie • sap + rasp van 1,5 sinaasappel (of 2 kleine) • 2 à 3 soeplepels fijngehakte blaadjes van sinaasappeltijm
Verwarm de boter tot ze bijna gesmolten is, klop er de eieren en de suiker onder, meng dan met de bloem, de rasp en het sap van de sinaasappels, de vanillesuiker en de sinaasappeltijm. Doe er de olie bij en klop krachtig tot een homogeen mengsel. Je kan onmiddellijk beginnen bakken, handiger is het echter om de wafeltjes te bakken nadat het deeg gedurende enkele uren in de koelkast heeft gestaan. Het is een beetje zoeken hoeveel beslag je per bakbeurt in het ijzer moet doen, begin met een matige hoeveelheid. Bak de wafeltjes goudbruin, laat afkoelen op een taartrooster. Tip • deze wafeltjes kan je gemakkelijk in blik bewaren • baktijd/-temp: volgens gebruiksaanwijzing van het wafelijzer • het wafelijzer voor het eerste baksel met vetstof bestrijken, daarna hoeft het niet meer
20
Havermoutkoekjes met pruimen Fam. Jacobs-Speelmans 450 g pruimen in stukken • 1 kl kaneel • 275 g bloem • 150 g havermout • 1 kl zout • 225 g boter • 110 g lichtbruine zachte suiker
Meng kaneel, bloem, havermout en zout onder elkaar. Laat de boter en suiker samen zachtjes smelten en voeg ze toe aan het bloemmengsel. Halveer het deeg en duw een helft in een bakblik van ± 25 × 15 × 2,5 cm. Verdeel hierover de pruimen en leg de rest van het deeg erover en druk aan. Bak het mengsel 25 à 30 min op 200°C. Snij de koek in kleine vierkante blokjes.
21
Van siroop tot jenever
22
Vlierbloesemsiroop Fernand Bruyninckx 25 trossen vlierbloemen • 1,5 l niet-bruisend water • 100 g citroenzuur (drogist of apotheek) • 1 kg kristalsuiker • 3 citroenen
Spoel de bloemschermen en leg ze in het water. Voeg citroenzuur en kristalsuiker toe. Snij de citroenen in schijfjes en voeg ze toe aan het mengsel. Laat het geheel 24 uur rusten en filter het (de siroop moet zuiver zijn). Je kan de siroop in kleine porties invriezen om later te gebruiken. Lekkere toepassingen • Een geestrijk drankje maak je met ⅓ siroop, ⅓ jenever of gin en ⅓ water. • Schuimwijn met een scheutje siroop is een lekker aperitief. • Vlierlimonade maak je met ⅔ water en ⅓ siroop.
Mispeljenever Fam. Moonen-Janssen 500 g mispels (ze moeten beurs zijn) • 1 l goedkope jenever • 300 g witte kandijsuiker • 4 kruidnagels in mispels gestoken
Kerf de mispels in, doe alle ingrediënten in een fles die je goed kan afsluiten. Laat 2 maanden trekken en zeef het drankje. Je kunt deze jenever jaren bewaren, hij wordt alleen maar lekkerder!
23
Landelijke Gilden -confituur Madam Confituur - madamconfituur.com Voor 250 ml: 200 g zeer fijn gesneden wortelen • sap van ½ citroen • 3,5 dl vers geperst sinaasappelsap • ± 250 g confituursuiker (versie 1 kg suiker voor 1 kg vruchten) facultatief: Grand Marnier of (citroen)tijm
Kook wortelen en sappen en laat 30 min. sudderen tot de wortel mals is. Maak alles fijn en giet in een maatbeker, weeg de moes, giet weer in de kookpot en voeg evenveel suiker toe. Los de suiker op, laat 4 min. doorkoken en test de stolling van de confituur. Schuim af en giet de confituur tot de rand in propere potjes. Plaats het deksel en laat omgekeerd afkoelen. Laat eventueel een takje tijm (in een zakje om eruit te vissen) meekoken of voeg Grand Marnier toe. De alcohol vervliegt door het koken, de smaak blijft. Toch liever met alcohol? Voeg hem dan op het einde toe. Heerlijk met paté!
