Eetbare en groene initiatieven

Eetbare en groene initiatieven

in gemeente Leeuwarden Januari 2015

1

Gemeente Leeuwarden | Eetbare en groene initiatieven | Januari 2015

2


Eetbare en groene initiatieven Januari 2015

3


4


Voorwoord Weten wat je eet, is voor steeds meer mensen een belangrijk argument om andere keuzes te maken als het om voeding gaat. Daarnaast speelt duurzaamheid van voedingsproducten een grote rol bij onze voedselkeuze. Onderzoek geeft aan dat een gemiddelde maaltijd in de westerse landen duizenden kilometers aflegt van boerderij naar bord. Transition Towns stichtten al vanaf 2009 lokale groentetuinen door het hele land, onder de noemer ‘Eetbare Stad’. Vaak zijn dit buurtmoestuinen, gesteund door buurtwerk en gemeente. Stadslandbouw komt echter in vele vormen voor: van balkon- of daktuin in de binnenstad, via volkstuinen tot professionele stedelijke voedselproductie en –verwerking aan de rand van de stad. Transition Towns worden niet bevolkt door professionals, maar door inwoners die dit naast hun baan of werkzaamheden erbij doen. In de Leeuwarder gemeenteraad zijn al verschillende ´groene´ moties aangenomen; het college heeft daarom een ‘groene’ staalkaart voor biodiversiteit ontwikkeld onder het motto ‘’Groen, gezond voor mens en dier”. Hiermee zetten we in op een diverse kwaliteit van het ecosysteem én geven we een extra uitvoeringsimpuls aan de duurzame ontwikkeling van stad en regio. Gezien de diverse initiatieven ziet de gemeente Leeuwarden in samenwerking met de Friese Milieufederatie, het Nordwin College en verschillende particuliere organisaties, instellingen en inwoners volop kansen om het concept ‘Eetbare of smakelijke stad’ vorm en inhoud te geven: Leeuwarden is immers de hoofdstad van de economische topsector agri-food. Stadslandbouw is het produceren van voedsel in, om en voor de stad, gericht op het bedienen van een markt en gebruik makend van min of meer intensieve productiemethoden. Zo verbindt stadslandbouw agrarische voedselproductie aan de stedelijke behoefte aan zorg, werkgelegenheid, onderwijs, recreatie, afvalverwerking en groenbeheer. In een eetbare stad wordt de (openbare) ruimte efficiënter gebruikt, fungeert voedsel als bindmiddel in de stad en krijgen inwoners meer groen, rust en ruimte. De openbare ruimte wordt in de toekomst meer ingezet als een productiemiddel dan als een jaarlijkse kostenpost en krijgt zo ook economische waarde. In 2020 zal Leeuwarden 20% van de benodigde groente, fruit, noten, vlees en vis op lokaal niveau op een duurzame manier produceren én is het concept van de eetbare stad regionaal uitgerold. Ook zullen er in 2020 tussen de 350-500 mensen hun werk vinden in Eetbaar Leeuwarden. Hiervoor is de ontwikkeling van een lokale markt voor lokale voedselproductie nodig. Stadsboerderijen, buurt- en volkstuinen en omgebouwde leegstaande kantorenpanden zullen de grote dragers van Eetbaar Leeuwarden zijn. Voorop staat echter, dat inwoners een eigen keuze maken voor hun tuininitiatief: de Friese aanpak van onderop. Tot slot, Eetbaar Leeuwarden in 2020? Het kan, want samen kunnen we dit grote project mogelijk maken. Daarom hoop ik dat het overzicht van al die bijzondere eetbare initiatieven u als inspiratiebron mag dienen.

Isabelle Diks Wethouder Woon- en Leefomgeving

5


6


Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 7

Eetbare initiatieven

Wensen voor 2014/2015

8

Uitgevoerde en in uitvoering zijnde eetbare initiatieven 9 Belevingstuin Middelsehiem 10 Buurttuin Tjerk Hiddes 11 De Hofkerij 12 De Oerfloed 13 Doarpstún Snakkerbuorren 14 Fruittuin Zuiderburen 15 Gezonde buurttuin Heechterp-Schieringen 16 Kruidentuin Zaailand 17 Moestuin Nijlânsdyk 18 Stadsboerproject Âsum 19 Volkstuinencomplex Goutum 20 Volkstuinencomplex Jelsumerbinnenpad 21 Volkstuinencomplex Pollepaed Snakkerburen 22 Volkstuinencomplex Troelstraweg 23 Volkstuincomplex Vierhuisterweg 24 Volkstuinen Fier Fryslân 25 Volkstuinen Loodyk 26 Moestuin Michael School 27 Moestuin Bakker Postmaterrein 28 Kruidentuin De Groene Apotheek 29 Volkstuintje Sint Bonifatiuspark 30 Eetbaar Achter de Hoven 31 Pluktuin Vegelinstraat 32 Conimexveldje 33 Eetbaar schoolplein CSG Comenius 34 Kindermoestuin ’t Hofje 35 Buurtmoestuin Oranjehof 36 Buurttuin ’t Túntsje 37 Dakmoestuin Bildtsestraat 38 Buurttuin ’t Fliedthofke 39 Fruitpluktuin Heechterp 40 De Ruiltuin 41 Verticaal tuinieren op proeflocaties 42 Woodstudio’s bouwbedrijf Lont 43 Moestuin Looijerstraat 44

Concrete plannen 2014

45

Power to the people 46 Lwd TuinFuif 47 Buurt- en fruittuin De Citrus 48 Fruitboomplan Aldlân 49 Eetbare plannen Achter de Hoven 50 Stadslandbouw Watercampus 50 Fruit- en vlindertuin Waterspeelplaats 50 Moestuin terrein Zienn 50 Permacultuur Schieringerweg 51

7

52

Oesterzwammen op koffiedik 52 Stadslandbouw Grou 52 Stadslandbouw Warten 52 Stadslandbouw voor voedselbank 53 Ecodorp Nieuw Stroomland wonen/werken 53 Groencentrum Bloeigaarden; duurzame educatieve binding Bilgaard/Havankpark 53 Moestuin en fruitgaard Fioringras 53 Insecten- en fruittuin 53 Eetbare wensen Achter de Hoven 54

Groene initiatieven

55

Uitgevoerde en in uitvoering zijnde groene initiatieven 56 Land-art project KIJ 57 Natuur in de Binnenstad 58 Vergroenen Wirdum-Swichum 59 Bomenproject particuliere tuinen Wirdum 59 Boerenlandpad Wirdum 59 Stinzenflora Aytte-blomkes 59 Vlindertuin Nijlân 60 Vlinderberm Canterlân 61 Eco-rail 62 Groen Achter de Hoven 63 Bijenlint Spoorstraat 63 Vlinderstruiken Spoorstraat 64 Leeuwarder Bijenlint 65 Tuindag/Bakkie in de buurt 66 Bloemenpluktuin 67 Groene wanden 68

Concrete plannen 2014

69

Vlindertuin Johannes Kolfplein

70

Wensen voor 2014/2015

71

Groene tuinafscheidingen Aldlân

71

Overige ontwikkelingen

72

Zelf een eetbaar of groen initiatief? Bijlage I: Stappenplan nieuw initiatief Bijlage II: Contactpersonenlijst 76


75

74

8


Inleiding Eetbare en groene initiatieven schieten op het moment als paddenstoelen uit de grond. In verschillende wijken en dorpen worden grote en kleine initiatieven gerealiseerd die bijdragen aan de eetbaarheid en vergroening van uw omgeving en de sociale cohesie. Niet voor niets is Leeuwarden verkozen als Stad van de Smaak 2015! Gaandeweg het jaar 2014 zijn er weer een groot aantal gerealiseerde initiatieven bijgekomen, maar ook concrete plannen die dit jaar nog uitgevoerd gaan worden en wensen voor 2014/2015. Zo zijn er inmiddels 33 eetbare initiatieven en staan er nog acht in de planning voor dit jaar. Voor negen eetbare wensen wordt nog onderzocht of deze uitvoerbaar zijn. Niet alleen eetbare initiatieven als moesen fruittuinen zijn in opkomst. Ook groene initiatieven, zoals vlinder- en bloementuinen zien we steeds meer om ons heen verschijnen. In de gemeente zijn al veertien van dit soort initiatieven te vinden en er ligt een plan klaar om een vlindertuin te realiseren op (tijdelijk) braakliggende grond. Ook is er de wens om inwoners van Aldlân te motiveren om hun schuttingen te verruilen voor groene heggen. Allemaal mooie ontwikkelingen! De verschillende initiatieven komen uit allerlei hoeken, van bewoners tot wijkpanels, dorpsbelangen, bedrijven en instellingen. Deze dragen allen een steentje bij aan meer voedsel, groen en biodiversiteit in gemeente Leeuwarden. Dit rapport is een verzameling van al die initiatieven, zowel de gerealiseerde als de plannen en wensen. Per initiatief wordt weergegeven wie de initiatiefnemer is en volgt een korte omschrijving. Ook zijn overige ontwikkelingen in het rapport te vinden, zoals het adopteren en vergroenen van boomspiegels en het aanleggen van geveltuintjes. Hebt u zelf een groen of eetbaar initiatief? Laat het de gemeente weten! Meer informatie hierover kunt u vinden achter in dit rapport.

9


Eetbare initiatieven Een eetbaar initiatief is een idee vanuit een wijk of dorp, een bedrijf of instelling, vereniging of burger om voedselproducerende planten en/of bomen in de omgeving te realiseren. Vaak komen deze ideeën voort uit bepaalde doelstellingen, zoals het verkrijgen van meer werkgelegenheid en meer sociale cohesie. Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn het aanleggen van een klein moestuintje of het aanplanten van fruitbomen, maar ook grote volkstuinen of commerciële vormen van stadslandbouw.

Overzichtskaart eetbare initiatieven

10


Uitgevoerde/ in uitvoering zijnde eetbare initiatieven In de gemeente Leeuwarden zijn al in verschillende wijken en dorpen eetbare initiatieven gerealiseerd. Inmiddels zijn er 34 gerealiseerd of op het moment in uitvoering. Hieronder vindt u een lijst met de projecten: Belevingstuin Middelsehiem Buurttuin Tjerk Hiddes De Hofkerij De Oerfloed Doarpstún Snakkerbuorren Fruittuin Zuiderburen Gezonde buurttuin Heechterp-Schieringen Kruidentuin Zaailand Moestuin Nijlânsdyk Stadsboerproject Âsum Volkstuinencomplex Goutum Volkstuinencomplex Jelsumerbinnenpad Volkstuinencomplex Pollepaed Snakkerburen Volkstuinencomplex Troelstraweg Volkstuincomplex Vierhuisterweg Volkstuinen Fier Fryslân Volkstuinen Loodyk Moestuin Michael School Moestuin Bakker Postmaterrein Kruidentuin De Groene Apotheek Volkstuintje Sint Bonifatiuspark Eetbaar Achter de Hoven Pluktuin Vegelinstraat Conimexveldje Eetbaar schoolplein CSG Comenius Kindermoestuin ’t Hofje Buurtmoestuin Oranjehof Buurttuin ’t Túntsje Dakmoestuin Bildtsestraat Buurttuin ’t Fliedthofke Fruitpluktuin Heechterp De Ruiltuin Verticaal tuinieren op proeflocaties (Living Foods) Woodstudio’s bouwbedrijf Lont Moestuintje Looijerstraat

11


Belevingstuin Middelsehiem Wijk: Westeinde Locatie: Dagcentrum Middelseehiem, Eeltsje Folkertsmawei 7 Contactpersoon: Simone Postma E-mail: [email protected] Tel: 058-2153200 / 06-13921141

Plattegrond belevingstuin Middelsehiem

Omschrijving: De belevingstuin is een tuin waarin cliënten van Talant, kinderen en bewoners uit de wijk veilig kunnen spelen, wandelen, zitten en vooral kunnen genieten van de kleuren en geuren van de tuin en het werken daarin. Dit met het oog op integratie en participatie in de wijk. De tuin moet een soort ontmoetingsplek worden in een mooie omgeving waar er met elkaar activiteiten gedaan kunnen worden. Ook dieren zijn van harte welkom in de tuin. Bij de beplanting is rekening gehouden met het aantrekken van vogels, vlinders, egels en insecten. De belevingstuin is mogelijk gemaakt door verschillende organisaties en fondsen en wordt onderhouden door clienten van Talant.

12


Buurttuin Tjerk Hidde Wijk: Tjerk Hiddes Locatie: Tjerk Hiddestraat, naast/achter buurthuis Contactpersoon: Marte Hartendorp E-mail: [email protected] Tel: 06 144 27 434

Impressie Buurttuin Tjerk Hidde

Omschrijving: In de Tjerk Hiddesbuurt is een voormalig schoolterrein omgetoverd tot buurttuin waarin zowel plaats is voor moestuinieren als voor spelen en recreëren. Een plek voor ontspanning (door eventueel inspanning) en ontmoeting. Op termijn zal op het terrein weer een school worden gebouwd dus de tuin is van tijdelijke aard. Er wordt een minimale periode aangehouden van 1 tot 1,5 jaar. De enthousiaste bewoners vinden het initiatief hoe dan ook zeer de moeite waard en houden deze tijdelijke aard aan als één van de uitgangspunten voor gewaskeuze. Dit maakt het project nu al leerzaam.

13


De Hofkerij (oude fruitboomrassen) Dorp: Hempens-Teerns Locatie: Suderbuorren naast Camping Hiddema State Hoofdbeheerder: Johannes de Goede E-mail: [email protected] Tel: -

Impressie De Hofkerij

Omschrijving: Dit unieke project bevat onder andere een fruitboomgaard, een vleermuiskelder, archeologische opgravingen en een kunstproject op de terp. Toen een groot nieuwbouwproject in het dorp niet doorging wilde de gemeente het stuk land met bos bebouwen, maar de dorpsbewoners hadden andere plannen. Waarom niet een wat creatievere invulling aan de grond geven? En zo ontstond het idee voor de Hofkerij. Bij de Hofkerij staan 34 appelbomen, 16 perenbomen en 14 pruimenbomen. In totaal staan er 64 verschillende oude Friese fruitrassen. Bijen in de aanwezige bijenstal zorgen hier jaarlijks voor ongeveer 26 pond honing. Daarnaast is er een oeverzwaluwenwand aanwezig. De terp waarop deze oeverzwaluwenwand is gebouwd is niet alleen een toevluchtsoord voor zwaluwen, maar deze bevat ook een vleermuiskelder die speciaal voor deze diersoort aangelegd.

14


De Oerfloed Dorp: Goutum Locatie: Boksumerdyk 5 Hoofdbeheerder: Irma Abelskamp (Leerschool Permacultuur) E-mail: [email protected] Tel: 06-26934356

Overzicht van De Oerfloed (www.leerschoolpermacultuur.nl)

Omschrijving: De Leerschool Permacultuur wil permacultuur in Friesland op de kaart zetten. Permacultuur biedt mogelijkheden om ecosystemen te herstellen en biodiversiteit te bevorderen. Het is een ontwerpsysteem waarbij de natuur de inspiratiebron is. Door specifiek ontwerp en herstel van ecosystemen kan de Leerschool Permacultuur zorg dragen voor een voortdurende levenscyclus van de mens. De Leerschool geeft hier voorlichting over, maar ook basistrainingen. Daarnaast heeft zij een groot project aan de Boksumerdyk op een terrein van de gemeente Leeuwarden; De Oerfloed. Dit betreft anderhalve hectare voormalig maïsland dat ingericht is/gaat worden tot eetbaar speellandschap en een open leslokaal voor Permacultuur. Het is een plek die mensen inspireert en die is opgezet vanuit co-creatie. De kracht zit in de mensen die het vormen. Een ieder komt, samen met anderen, vanuit zijn eigen passie werken aan de ontwikkeling van het terrein (met gesloten beurs). Mensen kunnen er gewoon tijd doorbrengen en genieten. De tuin is van en voor iedereen. Voor meer informatie zie ook www.leerschoolpermacultuur.nl.

15


Doarpstún Snakkerburen Dorp: Snakkerburen Locatie: Oan’e Dyk 56 Hoofdbeheerder: Stichting Doarpstún Snakkerbuorren E-mail: [email protected] Tel: 06 229 01 652

Impressie Doarpstún Snakkerbuorren

Omschrijving: De Doarpstún in Snakkerburen is een gemeenschappelijke tuin waar groenten, bloemen en (klein)fruit worden gekweekt. Er zijn een aantal thematuinen o.a.: een smultuin, een rozen-, vlinder-, kruiden-, bloementuin, een boomgaard, een moeras en circa 50 akkers waar aardappelen en groenten worden verbouwd. Vrijwilligers doen het dagelijkse werk. Er worden alleen organische meststoffen en eigen gemaakte compost gebruikt. De tuin is het gehele jaar open evenals de winkel waarin producten van de tuin worden verkocht aan donateurs. Bij mooi weer wordt op het terras koffie, thee, fris en ijs verkocht. Van het geld wordt zaaien pootgoed gekocht, wordt de tuin onderhouden en worden noodzakelijke investeringen gedaan. De Doarpstún deelt haar kennis met andere stadstuinen en er worden geregeld rondleidingen gegeven. Daarnaast zijn er activiteiten voor kinderen en/of volwassenen, zoals het Oogstfeest, concerten, in 2015 weer een iepenlofspul en educatieve projecten. De Wassenberghskoalle uit Lekkum heeft een stuk tuin in beheer waar kinderen leren hoe groentes te verbouwen. In het kader van de Reis en Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 heeft de Doarpstún een nieuwe ingang kunnen realiseren. Daarnaast is de Doarpstún gekozen tot Icoonproject 2014 van Friesland door Groen Dichterbij, een samenwerking van het Oranjefonds en IVN en mogelijk gemaakt door de Postcodeloterij. Met de prijs hopen de initiatiefnemers een paviljoen voor educatie en workshops te kunnen realiseren.

16


Fruittuin Zuiderburen (oude appel- en perenrassen) Wijk: Zuiderburen Locatie: naast wijkcentrum Márkant Hoofdbeheerder: Vrijwilligersploeg Zuiderburen Contactpersoon: Remko Pijlman E-Mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond Fruittuin Zuiderburen

Omschrijving: De fruittuin is aangelegd door Douwe Dokter uit Tzummarum. In de fruittuin staan elf volwassen bomen en een haag van 40 meter lang met conference handperen. Er staan appelbomen, perenbomenkersenbomen en pruimenbomen in de fruittuin. De pruimenboom, een Boerengeelte, is de grootst van allemaal; in het midden is de boom maar liefst zes meter hoog! Er zijn ook een aantal volwassen druivenranken geplaatst. Rond de bomen zijn fruitstruiken geplant om zo een diversiteit aan fruit te krijgen. In de fruittuin zijn verder bramen, frambozen, rode bessen, witte bessen, zwarte bessen, Japanse wijnbessen, vijgen, kruisbessen en druiven aangeplant. In totaal zijn het 80 struiken. Het onderhoud aan de tuin wordt gedaan door vrijwilligers met ondersteuning van de gemeentelijke heemtuinploeg.

17


Gezonde buurttuin HeechterpSchieringen Wijk: Heechterp-Schieringen Locatie: hoek Schieringerweg/Egelantierstraat (voormalige Da Costaschool) Hoofdbeheerder: Wijkpanel Heechterp-Schieringen Contactpersoon: Niels Schotsman E-mail: [email protected] Tel: -

Indicatie Gezonde Buurttuin

Omschrijving: De Gezonde buurttuin bestaat sinds 2012 en is gevestigd op gemeentelijke grond met een woonbestemming. Zolang er niet gebouwd wordt kan er door een aantal tuinders getuinierd worden. De gezonde buurttuin is in de wijk een groot succes. Na de start zijn er nu circa 40 tuintjes beschikbaar. Verantwoordelijkheid voor algemeen beheer en beleid ligt bij het Frontlijnteam Heechterp-Schieringen (Bernard Kloostra, [email protected]) Dagelijkse contacten gaan via één van de tuinders (Niels Schotsman, [email protected]).

18


Kruidentuin Zaailand Wijk: Binnenstad Locatie: Schoolstraat Contactpersoon: Klaas Johan Osinga E-mail: [email protected] Tel: 058 212 63 53

Impressie Kruidentuin Zaailand

Omschrijving: Wie had dat gedacht? Een prachtige kruidentuin in het midden van de bruisende Kulturele Haadstêd Ljouwert/Leeuwarden! In 2007 hebben bewoners van de Arendsstraat, Zaailand, Willemskade en Schoolstraat een kruidentuin aangelegd op het binnenterrein. Hier heeft eerder een schoolgebouw gestaan en na 1988 lag er alleen maar gravel. De tuin is gerealiseerd met behulp van de gemeente Leeuwarden, Bewonersplatform Nieuw Elan, Woningbouwcoöperatie Elkien en Wijkpanel Binnenstad. De bewoners doen al het onderhoud. Er worden in “eilandjes” en in een kleine kas vele gewassen geteeld zoals thijm, druif, peterselie, rozemarijn, rabarber, maggi, lavendel, zwarte bes, basilicum, pompoen, snijbiet, tomaat, oregano, braam, munt, sint-janskruid, enzovoorts. En er staan 10 fruitbomen: pruim, appel, peer en kers. Buurtbewoners gebruiken de opbrengst voor eigen keuken. In de tuin staan stoelen en een tafel zodat het ook aantrekkelijk is voor buurtbewoners om in de tuin een kopje thee te drinken. Vaste afspraak: op woensdagavonden samen tuinieren! Ook wordt er geregeld als buurt gezamenlijk gegeten. Het initiatief is ook te vinden op www.groendichterbij.nl.

19


Moestuin Nijlânsdyk Wijk: Nijlân Locatie: Nijlânsdyk 4 (aan rand Beatrixstraat naast te slopen flat) Hoofdbeheerder: Patrick Grevink E-mail: [email protected] Tel: 06-18981204

Plattegrond moestuin Nijlânsdyk

Indicatie moestuin Nijlânsdyk

Omschrijving: De gemeente Leeuwarden heeft in de wijk Nijlân een stuk grond beschikbaar gesteld om een moestuin voor bewoners op te zetten. De bewoners van Nijlânsdyk 4 hebben het initiatief genomen om een buurttuin op te zetten waar buurtbewoners zelf groente en fruit kunnen verbouwen. Buurtbewoners hebben zich aangemeld en zijn aan het tuinieren geslagen. Zij hebben zich verenigd onder de naam Community Farming Nijlân. Ze zetten zich fanatiek in en hebben folders verspreid in de wijk om bewoners op de tuin te wijzen en dat ze daar ook gebruik van kunnen maken. Dit betreft een tijdelijke situatie voor stadslandbouw op grond naast een te slopen flatgebouw, die door Carex beheerd wordt. Voor meer informatie e-mail naar adres: [email protected]

20


Stadsboerproject Âsum Wijk: de Zuidlanden, deelgebied Nij Techum Locatie: hoek Molkenkelder Hoofdbeheerder: Gosse Haarsma E-mail: [email protected] Tel: 06-48344599

Plattegrond stadsboerproject âsum

Omschrijving: Het stadsboerproject Âsum wordt beheerd door stadsboer Gosse Haarsma. Âsum is een stadstuin op de oude terp van Techum. De stadsboer verbouwt hier een keur aan groenten, kruiden, bloemen en klein fruit, zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen. De producten worden afgenomen volgens een lidmaatschap systeem: de leden oogsten voor een jaarlijkse bijdrage zelf hun dagelijkse groenten. Zij mogen zelf bepalen of en hoe vaak ze mee helpen met het verbouwen van de gewassen. Voor meer informatie zie ook: http://www.asumstadstuin.nl/

21


Volkstuinencomplex Goutum Dorp: Goutum Locatie: Goutumerdyk Hoofdbeheerder: Leeuwarder Huurdersvereniging van Nutstuinen (LHVN) E-mail: [email protected] Tel: (058) 215 75 27

Plattegrond volkstuinencomplex Goutum

Omschrijving: Een complex waar, jong en oud, man en/of vrouw hun groenten, fruit of bloemen jaar in jaar uit met veel plezier verbouwen. De sociale contacten op het complex zijn een belangrijk deel van het tuinieren. De volkstuinen zijn te bereiken via een pad gelegen tussen de woningen aan de Goutumerdyk. Vanwege de grootte van dit complex is er in de zomer een bouwtoilet en een drinkwater kraan aanwezig. De grootte van de perceeltjes grond variëren van 90 t/m 220 m2. De beheerder is de heer Keyzer( 058-2126425)

22


Volkstuinencomplex Jelsumerbinnenpad en OBW Wijk: Bilgaard Locatie: Jelsumerbinnenpad Hoofdbeheerder: Leeuwarder Huurdersvereniging van Nutstuinen (LHVN) E-mail: [email protected] Tel: (058) 215 75 27

Plattegrond volkstuinencomplex Jelsumerbinnenpad

Omschrijving Jelsumerbinnenpad: Het complex Jelsumerbinnenpad is deels omsloten door het Leeuwarder Bos en de wijk Bilgaard. Recentelijk heeft dit complex een facelift ondergaan. Het geheel is nu omzoomd met een afsluitend hek. Het complex heeft een klein parkeerterrein. Omschrijving OBW: Dit complex is in 2014 geheel gerenoveerd. Er is diep geploegd en het complex is volledig opnieuw ingericht. De mogelijkheid is hier om tuinen te bewerken met een grootte van 50m2.

23


Volkstuinencomplex Pollepaed Snakkerburen Dorp: Snakkerburen Locatie: aan de Dokkumer Ee Hoofdbeheerder: Leeuwarder Huurdersvereniging van Nutstuinen (LHVN) E-mail: [email protected] Tel: (058) 215 75 27

Plattegrond volkstuinencomplex Pollepaed Snakkerburen

Omschrijving: Het volkstuincomplex Pollepaed is landelijk gelegen, net buiten Snakkerburen en nabij de Dokkumer Ee. Dit is het oudste complex in Leeuwarden. Afgelopen jaar is het complex gemoderniseerding en opnieuw ingericht. De samenstelling van de leden op dit complex bestaat uit vele nationaliteiten. Dit is ook te zien aan de diverse producten die hier verbouwd worden. Deze tuin bevat zowel inheemse als uitheemse gewassen.

24


Volkstuincomplex Troelstraweg Wijk: Bilgaard Locatie: Meester P. J. Troelstraweg, nabij de vliegbasis Hoofdbeheerder: Leeuwarder Huurdersvereniging van Nutstuinen (LHVN) E-mail: [email protected] Tel: (058) 215 75 27

Plattegrond volkstuinencomplex Meester P.J. Troelstraweg

Omschrijving: Dit volkstuincomplex is landelijk gelegen en heeft een open karakter. De natuurelementen hebben hier nog steeds vrij spel door het ontbreken van bebouwing van huizen en bomen. Het complex telt 51 perceeltjes van om en nabij de 160 m2. Het terrein beschikt over een eigen parkeerterrein.

25


Volkstuincomplex Vierhuisterweg Wijk: Bilgaard Locatie: Vierhuisterweg, in het Leeuwarder Bos Hoofdbeheerder: Leeuwarder Huurdersvereniging van Nutstuinen (LHVN) E-mail: [email protected] Tel: (058) 215 75 27

Plattegrond volkstuinencomplex Vierhuisterweg

Omschrijving: Dit volkstuincomplex is gelegen in het Leeuwarder Bos. Door de prachtige ligging is het een complex waar veel vraag naar is. Het is echter wel de kleinste van de vereniging met weinig verloop. Door de beperkte omvang van het complex worden er snel contacten gelegd en ontstaat er een goede sociale cohesie. Door de vele nationaliteiten van de huurders is er een grote diversiteit aan geteelde producten ontstaan. Hierdoor vindt er over en weer “kruisbestuiving” plaats (multi culti). Gezamenlijk wordt er voor gezorgd dat het complex er verzorgd uit blijft zien. Aan de “stamtafel” worden ervaringen uitgewisseld. Nieuwelingen worden, indien gewenst, wegwijs gemaakt. Velen ervaren door deze hobby dat de grenzen tussen de culturen vervallen. Kenmerkend voor dit complex is dat dames verreweg de overhand hebben. Beheerster is mevrouw Doeven. ( 058-2886143)

26


Volkstuinen Fier Fryslân Wijk: Wielenpolle Locatie: Holstmeerweg 1 Contactpersoon: Fier Fryslân E-mail: [email protected] Tel: 058 21 570 84

Plattegrond volkstuinen Fier Fryslân

Omschrijving: Door een groep zeer enthousiaste vrijwilligers van de Baptistengemeente is op de locatie aan de Holstmeerweg (oude politiebureau) een aantal kweekbakken gerealiseerd. In het voorjaar van 2013 zijn hierin een aantal groenten en kruiden gezaaid en/of geplant. Daaropvolgend is een groentetuin aangelegd naast het sportcomplex met een oppervlakte van ca. 75 m2. Recent hebben de mannen van MEN Only van de Wijngaard een kas gebouwd en geplaatst. Onder begeleiding van een externe ondersteuner onderhouden een aantal jonge vrouwelijke cliënten de tuin. Via een andere activiteit “Fier Resto” is het de bedoeling deze groenten in maaltijden te verwerken. Het mogelijke GFT afval kan daarna worden aangeboden aan de dieren in hun dierenverblijf op dezelfde locatie.

27


Volkstuinen Loodyk Dorp Wirdum Locatie: Loodyk, achter de voetbalvelden Contactpersoon: Harry Smit E-mailadres: [email protected] Telefoonnummer: -

Plattegrond volkstuinen Loodyk

Omschrijving: De tuinen liggen op een driehoekig stuk land achter de voetbalvelden aan de Loodyk te Wirdum. De volkstuinen zijn hier nu sinds twee jaar. Vanwege de aanleg van de Haak om Leeuwarden zijn ze verhuisd van het spoor naar deze locatie. Momenteel zijn er zo’n tien percelen waar de mensen uit het dorp hun groente verbouwen. Er is nog gelegenheid tot uitbreiding. Het gehele stuk land is toegewezen aan de tuindersvereniging.

28


Moestuin Michael School Wijk: Huizum-West Locatie Hercules Sehgersstraat 3 Contactpersoon: Lily Lanser E-mail: [email protected] Tel: 058 212 77 40

Plattegrond moestuin Michael School

Omschrijving: Sinds 2012 heeft de Michael School een eigen moestuin gelegen naast het schoolplein. Ouders en kinderen uit alle klassen onderhouden samen de tuin. Kinderen beleven de gehele cyclus van grond bewerken, zaaien, de planten verzorgen, oogsten, opeten of verkopen op het schoolplein. Ook worden er producten gemaakt, zoals calendula zalf van goudsbloemen. Er wordt gewerkt in de tuin volgens de principes van de biologisch dynamische landbouw. In het kort: wissel- en combinatieteelt toepassen, werken met kosmosagenda, maar ook handelingen afstemmen op ritmen van zon, maan en andere planeten ten opzichte van de dierenriemtekens. Door de ogen van de kinderen ervaren we de natuur en zoeken soms naar antwoorden op onverwachte grote en kleine vragen. En hoe na uitleg over het nut van de regenworm het gillende gegriezeld meteen omslaat in groot respect. Of discussiëren we over wel of geen net over de bessenstruiken, niet dus, want we gaan ze gewoon delen met de vogels! In juni 2013 is een groot bijenhotel herrezen in de tuin.

29


Moestuin Bakker Postmaterreinen Wijk: Oldegalileën Locatie: Tussen Oldegalileën en Dokkumer Ee Contactpersoon: Connie Buijs E-mail: [email protected] Tel: 058 266 31 62

Impressie moestuin Bakker Postmaterrein (www.facebook.com/Groene Apotheek) Omschrijving: In de wijk Oldegalileën is tijdelijk een terrein beschikbaar: het Bakker Postmaterrein. Dit bouwterrein ligt braak en de wens van verschillende buurtbewoners was om er tijdelijke natuur te creëren in verschillende vormen. In 2014 is een schooltuin gerealiseerd die nu alweer bijna toe is aan uitbreiding. Ook staat er een gezamenlijke buurtmoestuin in de planning. Mensen mogen hieraan meewerken, ervan plukken en eten. Hiervoor moet alleen het terrein nog ingericht worden i.s.m. de gemeente. Voorheen is door de gemeente al schone grond geleverd uit de wijk de Zuidlanden. Het terrein langs de Dokkumer Ee biedt ook ruimte voor een insectenhotel, een bloemenweide, een ontmoetingspunt, en een nat en droog Natuurlijk Spelengebied.

30


Kruidentuin De Groene Apotheek Wijk: Oldegalileën Locatie: Bakker Postma terrein Contactpersoon: Inge Koch E-mail: [email protected] Tel: 06 331 92 365 / 058 267 86 26

I mpressie Kruidentuin De Groene Apotheek

Omschrijving: Op het Bakker Postmaterrein is een Historische Medicinale Kruidentuin gecreëerd. De tuin is geestelijk eigendom van de kunstenares Aëgerter. Op dit terrein was al jaren sprake van braakligging. Het thema van de tuin is heling van de grond, van de bewoners naar lichaam en geest, van de cohesie van de wijk, van de problematische verhoudingen tussen buren en buurtgenoten. Maar ook herstel van de oude kennis van zelfmedicatie met behulp van kruiden en onbespoten gewassen telen en eten. Het leren aan kinderen hoe je zelf je groenten en kruiden kunt verbouwen. Nieuw leven blazen in een verarmde wijk en natuurlijke invloeden laten doordringen in een stilgevallen buurtbeleving. Door de bouw van de medicinale kruidentuin met ca. 20 enthousiaste wijkbewoners is nu iets ontstaan van verfrissing en een voorzichtige behoefte naar een gezamenlijk project. Mensen vragen elkaar hoe je kruiden kunt gebruiken in het eten, hoe je ze kunt opkweken enzovoort. Sinds het najaar van 2013 worden er workshops georganiseerd over het zelf maken van kruidenpakkingen, het maken van zalf uit kruiden en het toepassen van kruiden in voedsel. Ook de basisschoolkinderen krijgen gastlessen van Inge Koch en Heidy van Workum, over planten en tuinwerk. De kruidentuin De Groene Apotheek is een onderdeel van het Bakker Postmaterrein. Voor meer info zie ook: www.degroeneapotheekleeuwarden.nl en www.facebook.com/ degroeneapotheek.

31


Volkstuintje Sint Bonifatiuspark Locatie: Muziek-, Transvaal- en Vogelwijk Contactpersoon: Jeroen Laarman E-mail: [email protected] Tel: -

Volkstuintje Sint Bonifatiuspark

Omschrijving: Een groep bewoners heeft het initiatief opgevat om op een stukje braakliggende grond tuintjes in te richten voor voedsel en bloemen. Het braakliggende perceeltje is onderdeel van het plan Bonifatiuspark van projectontwikkelaar Slokker Vastgoed BV. Het terrein is verdeeld onder de groep bewoners en bleek gelijk in 2013 een succes. De bewoners mogen de grond gebruiken zolang de grond braak ligt. Omdat het hier om particuliere grond gaat is de gemeente wat de grond betreft geen partij.

32


Eetbaar Achter de Hoven In de wijk Achter de Hoven heeft Coöperatie de Hoftuinen i.s.m. anderen verschillende eetbare initiatieven gerealiseerd. Hieronder is een overzicht te vinden met de locaties per initiatief. Voor meer informatie over de initiatieven en Coöperatie de Hoftuinen zie ook www.achterdehoven. nl en de Facebookpagina de Hoftuinen. a. b. c. d.

Pluktuin Vegelinstraat Conimexveldje Eetbaar schoolplein CSG Comenius Kindermoestuin ’t Hofje

Op de volgende pagina’s worden de initiatieven verder toegelicht.

Overzichtskaart eetbare initiatieven Achter de Hoven

33


Pluktuin Vegelinstraat Wijk: Achter de Hoven Locatie: plein bij Vegelinstraat Contactpersoon: Hendrikus Venema Emailadres: [email protected] Tel: 06-50254287

Plattegrond pluktuin Vegelinstraat

Omschrijving: Op het plein bij de Vegelinstraat is een pluktuin gerealiseerd op initiatief van buurtbewoners. De pluktuin is gelegen op de zijstroken van de speelplaats. In de pluktuin zijn verschillende soorten groente en fruit aanwezig. De tuin is aangelegd door buurtbewoners en hun kinderen en wordt ook door hen onderhouden. Iedereen mag gebruik maken van de tuin. Achter bij de parkeerplaatsen zijn ook kleine moestuintjes gerealiseerd. Ook deze worden onderhouden door de buurtbewoners.

34


Conimexveldje Wijk: Achter de Hoven Locatie: Schwartzenbergpad Contactpersoon: Hendrikus Venema E-mail: [email protected] Tel: 06 502 54 287

Impressie Conimexveldje

Omschrijving: Het veldje dankt zijn naam aan de slechte natte bodem met veel puin. Vanwege de slechte bodem trekt het water niet goed de grond in waardoor het terrein altijd drassig is. De buurtbewoners zeggen dat men er alleen maar rijst kan verbouwen en zodoende draagt het nu de naam ‘Conimexveldje’. Plaatselijk is de grond vervangen door nieuwe grond en de aanleg heeft plaatsgevonden in de winter van 2013/2014. Op het Conimexveldje zijn tien fruit- en notenbomen geplant, waaronder appel-, kersen- en pruimenbomen, en langs de rand van het veldje zijn 150 bessenstruiken geplant. Een kleine greep hieruit is framboos, zwarte bes, kruisbes, Japanse wijnbes en vlierbes. Dit project is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de gemeente Leeuwarden en Coöperatie de Hoftuinen; samen hebben zij het veldje verfraaid.

35


Eetbaar schoolplein CSG Comenius Wijk: Achter de Hoven Locatie: CSG Comenius Contactpersoon: Hendrikus Venema E-mail: [email protected] Tel: 06 502 54 287

Impressie Eetbaar schoolplein

Omschrijving: Op het schoolplein van de Christelijke Scholengemeenschap Comenius zijn 15 fruitbomen en 150 bessenstruiken geplant. Dit project is tot stand gekomen door de samenwerking tussen CSG Comenius, Coöperatie de Hoftuinen en bewonersplatform Achter de Hoven. Bij Mariënburgpaad is langs het hek van de school een 30-tal mini Kiwistruiken geplaatst. Deze zullen zorgen dat het hek in de toekomst dichtgroeit. De kiwi's zijn eetbaar, voor een ieder toegankelijk en kunnen in het najaar geplukt worden.

36


Kindermoestuin ’t Hofje Wijk: Achter de Hoven Locatie: Naast het schoolplein van OBS de Potmarge (Achter de Hoven 304) Contactpersoon: Trienke Sijperda Emailadres: [email protected] Tel: 058 844 97 44

Impressie kindermoestuin ’t Hofje

Omschrijving: Sinds 22 maart 2014 is er op twee omheinde stukjes gemeentegrond een kindermoestuin gerealiseerd. Het initiatief is ontstaan door een vrijwilligster uit de wijk in samenwerking met KinderResto VanHarte Leeuwarden, Coöperatie De Hoftuinen en de gemeente. De doelstelling is om kinderen en volwassenen in contact te brengen met de natuur en ze te laten ondervinden hoe iets groeit en bloeit. Het bevorderen van de leefbaarheid en saamhorigheid tussen jong en oud. Investeren in een groenere en gezondere wijk. Dat gezond ook lekker is! Van maandag t/m vrijdag is er rond 16.00 uur iemand op de tuin. Iedereen kan dan meehelpen en binnenlopen. Op woensdagmiddagen is er een speciaal programma. De ene woensdag ‘tuin’, met specifieke onderwerpen die kunnen variëren van het maken van een insecten hotel tot ‘wat is grond?’ en de andere woensdag is er ‘tuin/koken’. Eerst een uurtje tuin en dan koken met de verse producten uit de tuin in Wijkcentrum Het Knooppunt in samenwerking met KinderResto VanHarte. De kinderen koken voor zichzelf en voor hun ouders/verzorgers. Ook worden er aan de peuters van de Kinderopvang Sinne tuin/belevingslessen gegeven. Het doel is dat OBS de Potmarge ook gaat deelnemen aan de tuin lessen.

37


Buurtmoestuin Oranjehof Wijk: Oranjewijk Locatie: Emmaplein Contactpersoon: Femke Molenaar E-mail: [email protected] Tel: 06 291 97 651

Impressie Buurtmoestuin Oranjehof (www.facebook.com/Oranjehof)

Omschrijving: In 2012 nam Oranjewijkbewoonster Femke Molenaar het initiatief om een moestuin te starten in de Oranjewijk. Zij formeerde een werkgroep om zich heen en wist nog negen bewoners uit de Oranjewijk te enthousiasmeren voor het plan. De werkgroep maakte een projectplan met begroting, zocht naar opties voor de financiering en voerde veel overleg met de gemeente Leeuwarden. De gemeente stelde een stuk grond beschikbaar en plaatste een hek. Dankzij de financiële bijdragen van het Oranjefonds, de Ondernemers Vereniging Oranjewijk, de Wijkvereniging Oranjewijk en vier gratis beschikbaar gestelde houten bakken van het Nordwin College heeft de werkgroep het Oranjehof weten te realiseren. De uitvoerende werkzaamheden zijn naar alle tevredenheid verricht door Cyprès Tuinen te Kollum. De moestuinen zijn aangelegd ten noordoosten van het Emmaplein. De moestuin bestaat uit vierkante meter bakken waarin de buurtbewoners hun eigen groenten en kruiden planten, onderhouden en plukken. Begin 2014 is de buurtmoestuin feestelijk geopend.

38


Buurttuin ’t Túntsje Wijk: Transvaalwijk Locatie: Hoek Transvaalstraat/Spanjaardslaan 105 Contactpersoon: Miranda Tamminga E-mail: [email protected] Tel: 06 285 86 595

Impressie snoep-, speel- en ontdektuin ‘t Túntsje

Omschrijving: Het tuintje op de hoek van de Transvaalstraat met de Spanjaardslaan is inmiddels omgetoverd van een plantsoen vol onkruid en stekelstruiken naar een gezellig moestuintje. Nadat de gemeentelijke Buitendienst het plantsoen leeg en netjes maakte hebben buurtbewoners het ingericht met bakken, boomstammen, houtsnippers, wilgenbogen en een ambachtelijke wilgentenen omheining. Daarnaast zijn er natuurlijk o.a. een perenboom, bietjes en radijsjes geplant en is een nestkastje opgehangen. Zowel kinderen als volwassenen dragen zorg voor het tuintje. Hiervoor is geen strak plan omdat het vooral om ontdekken/bewustwording gaat. Het hoeft dus niet in een keer goed! Wel zijn er veel buurtbewoners met ervaring die op het juiste tijdstip langskomen met tips: bijvoorbeeld over het planten van de struiken en dat je rode bieten lof als sla kunt eten. Momenteel draagt een kleine groep van 4 initiatienemers zorg voor de continuïteit. Een grotere kring van ongeveer 13 gezinnen/personen zijn direct betrokken. Sommige buurtbewoners doneren spontaan groentezaadjes, bloemenstekjes of vaste planten en voorbijgangers komen even helpen, proeven of een praatje maken wat bijdraagt aan de buurtcohesie. Buurttuin ’t Túntsje heeft een eigen Facebookpagina.

39


Dakmoestuin Bildtsestraat Wijk: Vosseparkwijk Locatie: Bildtsestraat Contactpersoon: Agnes Ferwerda E-mail: [email protected] Tel: -

Impressie dakmoestuin

Omschrijving: Wat doe je als je niet de luxe hebt van eigen ‘echte’ grond? Dat komt natuurlijk al gauw voor als je in de stad woont. Wanneer je zin hebt om zelf lekkere planten te kweken dan lijkt dat een probleem. Niets is minder waar! Vaak is er in de stad wel sprake van een klein (dak)terras of balkon. Agnes Ferwerda woont in een jaren dertig woning met een dakterras bovenop de keuken. Deze dakterrassen zijn prachtige zonnige plekken die vaak alleen maar worden gebruikt om de was te drogen. Een paar jaar geleden besloot Agnes om eetbare planten in potten te gaan kweken. Inmiddels kweekt ze groente, kruiden en fruit: een echte pottenmoestuin. Er zijn heel veel soorten groenten die je op deze manier kunt telen. Een greep uit de oogst: tomaten, courgettes, snijbiet, maïs, bietjes, diverse slasoorten, boontjes, erwten, eetbare bloemen, pepertjes, frambozen, aardbeien, stevia en heel veel soorten kruiden. Agnes inspireert met haar particuliere initiatief graag anderen in Leeuwarden om soortgelijke moestuintjes aan huis te beginnen. Via [email protected] geeft ze ook allerlei handige tips.

40


Buurttuin ’t Fliedthofke Wijk: Vlietzone Locatie: Tegenover Noordvlietstraat 1 Contactpersoon: Inge Haagsma E-mail: [email protected] Tel: -

Impressie ‘t Fliedthofke

Omschrijving: De Buurttuin het Fliedthofke is een buur- tuin voor de buren in de Noordvlietstraat. Het is gelegen op een voormalig braakliggend stuk gemeentegrond dat werd gebruikt als een illegaal hondenpoepveldje; voor de buurtbewoners een doorn in het oog. Met ideeën van de buurtbewoners van de Noordvlietstraat is de tuin aangelegd door de gemeente en geopend op 16 april 2014. De tuin wordt onderhouden door de buurtbewoners. Er zijn fruitbomen, o.a. walnoot, appel, peer en hazelaars, en diverse bessenstruiken en kruiden geplant. Daarnaast hebben bewoners bakken gevuld met aardbeienplanten en veel bloemen voor bijen en vlinders. Straks als het meer begroeid is kan de tuin ook een schuilplek bieden voor vogels. Een heerlijke plek om even te zitten en elkaar te ontmoeten.

41


Fruitpluktuin Heechterp Wijk: Heechterp Schieringen Locatie: Hoek Egelantierstraat/Schieringerweg Contactpersoon: F. v.d. Berg E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond fruitpluktuin

Omschrijving: Sinds halverwege mei 2014 heeft het Wijkpanel Heechterp Schieringen officieel toestemming en geld om een tijdelijke fruitpluktuin te realiseren op een oppervlakte van circa 60 bij 40 meter. Hier zullen allerlei fruit dragende struiken geplant worden zodat in de zomer en het najaar fruit geplukt kan worden. De afscheiding van het terrein zal bestaan uit rozenbottelstruiken waarvan buurtbewoners jam kunnen maken. Om bewoners te interesseren wordt een cursus jam maken georganiseerd en zal gekeken worden in hoeverre de fruitpluktuin interessant kan zijn voor de basisschool "De Plataanschool" in de wijk. Ook wordt er een cursus snoeien aangeboden. Het terrein voor de fruitpluktuin wordt momenteel voorbereid. Voor het einde van 2014 zullen de struiken de grond ingaan.

42


De Ruiltuin Wijk: Wisselend Locatie: Wisselend Contactpersoon: Lemke Statema E-mail: [email protected] Tel: -

Impressie Ruiltuin

Omschrijving: Ruiltuin Leeuwarden is een Facebookpagina waar Moestuinders plantjes, stekjes en zaden kunnen ruilen. Daarnaast wordt er sinds drie jaar in mei een ruilmarkt georganiseerd. Dit is een ruilmarkt voor zowel beginners als moestuinders met ervaring, waar belangstellenden kosteloos hun planten ruilen. Op deze wijze krijg je meer diversiteit in de tuin en kan je ook eens wat anders proberen. Het is tevens een ontmoetingsplek om andere tuinders te leren kennen. De projectgroep van jonge tuinders wil hiermee hun enthousiasme voor moestuinieren met een breder publiek delen. De eerste Ruiltuin-markt heeft plaatsgevonden op 11 mei 2014 in de Prinsentuin. Er zal dit jaar ook een ruilmarkt in het najaar worden georganiseerd om oogst te kunnen ruilen. Verse theeblaadjes, zelf geoogste kruiden, jam van je eigen bessen en natuurlijk pompoenen. Ook plantjes die je in het najaar kan scheuren zoals de voorjaarsbloeiers zijn een mooi ruilmiddel. De Ruiltuin wordt terugverwacht in het najaar, tot die tijd is de Facebookpagina www.facebook.com/ruiltuin.leeuwarden het ruilplatform voor mensen die een plant zoeken of iets willen delen.

43


Verticaal tuinieren op proeflocaties Wijk: Locatie: Kassen Nordwin college Contactpersoon: Timo ter Voort E-mail: [email protected] Tel: 06 133 172 54

Impressie verticaal tuinieren (www.livingfoods.nl)

Omschrijving: Timo ter Voort is een pionier op het gebied van stadslandbouw en verticaal tuinieren. Hij heeft zijn eigen onderneming ‘Living Foods’. Zelfs in het buitenland maakt hij naam met zijn vernieuwende ideeën en technieken. In de kassen van het Nordwin College maakt hij proefopstellingen. Timo is druk bezig met Eurofarming (op grote schaal) en Urban Farming (in steden). Hij zou graag een gebouw hebben waar hij voedsel in kan verbouwen op grote schaal en daar het concept verticaal tuinieren laten zien. Er zouden groenten, fruit en aardappelen kunnen worden verbouwd. Timo is ook een specialist op het gebied van hydroteelt. Hij heeft ideeën over lichte constructies met irrigatiesystemen die gebouwen en daken niet (zwaar) belasten. Op het moment wordt met de gemeente overlegd welke gebouwen gebruikt zouden kunnen worden voor verticaal tuinieren en stadslandbouw.

44


Woodstudio’s bouwbedrijf Lont Locatie: P.J. Troelstraweg Contactpersoon: Romke Hekstra E-mail: [email protected] Tel: 06-29007824

Plattegrond locatie Woodstudio’s Omschrijving: Iedereen die graag het buitenleven wil ervaren, kan zich inschrijven voor een eigen WoodStudio. In het bezit zijn van zo’n mooie buitenplaats, is in de eerste plaats interessant voor stadsmensen die geen of weinig tuin hebben. Er zijn keuzes in afmetingen en varianten. De thema’s waar aan gedacht moet worden, zijn groen, rust en creativiteit. Leeuwarder Garden biedt ook mogelijkheden om gemeenschappelijke ontwikkelingen in gang te zetten, zoals ruilhandel met zelfgeteelde groenten en workshops. Ook samenwerking met zorgen welzijnspartijen is denkbaar, bijvoorbeeld afspraken over dagbesteding in een gezamenlijke kas of boomgaard, zodat er altijd goed voor de gewassen wordt gezorgd. Ieder jaargetijde heeft zijn eigen kenmerken, ‘bezig zijn’ in de buitenlucht is iedere dag verrassend anders. Voor de WoodStudio Garden is een aanvullend pakket samengesteld waarin handige zaken zijn opgenomen waardoor het werken in de tuin nog leuker wordt. Standaard is de WoodStudio al voorzien van duurzame materialen en een Zonnepaneel. Kijk voor meer informatie op www.leeuwardergarden.nl

45


Moestuintje Looijerstraat Wijk: Transvaalwijk Locatie: Looijerstraat Contactpersoon: Annelotte Verweij en Judith Brinksma E-mail: [email protected] en [email protected] Tel: -

Plattegrond Looijerstraat

Omschrijving: Bewoonsters willen op een kleine strook openbaar groen, op een pleintje naast een speelplek een kleine moestuin met wat kruiden en evt. fruit aanleggen. Ze willen ook kinderen erbij betrekken door hen mee te laten kijken en doen. Opbrengsten worden gedeeld o.a. voor de buurt-barbecue. Het stuk is te klein om het met meerdere bewoners te bewerken en vanwege de mogelijke aanwezigheid van kabels en leidingen is ervoor gekozen om te werken met bakken.

46


Concrete plannen 2014 Binnen de gemeente zijn op het moment acht plannen voor stadslandbouw en/of moesen fruittuinen. Deze initiatieven zijn hieronder te vinden en worden verder toegelicht in dit hoofdstuk. • • • • • •

Power to the People Lwd TuinFuif Buurt- en fruittuin de Citrus Fruitboomplan Aldlân Eetbaar Achter de Hoven - Stadslandbouw Watercampus - Fruit- en vlindertuin Waterspeelplaats - Moestuin terrein Zienn Permacultuur Schieringerweg

Overzichtskaart concrete eetbare plannen

47


Power to the people Dorp: Hempens Locatie: Glinswei Contactpersoon: Jitske Visser E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond De Pleats

Omschrijving: Op Zorgboerderij De Pleats staat een uitbreiding in de planning. In de loop van 2014 komen er een pluktuin en een open-lucht-podium. Daarnaast gaat het Project Power-to-the-People groente en fruit telen voor de verkoop, om de sociale armoede te bestrijden en om seizoensgebonden te (leren) eten. Goedkoper dus! Eens per week zal er een kookavond georganiseerd worden.

48


Lwd TuinFuif Wijk: Huizum Locatie: Hollanderdijk, tegenover huisnummer 59, 60 Contactpersoon: Sjoerd Jan Edelenbos E-mail: [email protected] Tel: 06 218 68 865

Plattegrond locatie Lwd TuinFuif

Omschrijving: Het initiatief, de Lwd Tuinfuif, is ontstaan omdat Sjoerd Jan Edelenbos enthousiast werd door een perenboom in de tuin van zijn buurvrouw. Van de peren die deze boom levert maakt hij vaak stoofperen en jams. “De grond van de Hollanderdijk is uitermate geschikt voor stadslandbouw, omdat de grond uit zand en klei bestaat. Als daar nog extra voeding aan toegevoegd wordt, dan schieten de bomen als paddenstoelen uit de grond! Het lijkt mij daarom heel erg leuk om hiermee aan de slag te gaan. Toen ik de vraag zag om evt. iets op te starten met stadstuinbouw, ben ik hierover gaan brainstormen. Van huis uit ben ik een hele goede kok en werk graag met verse producten. Wat is er nu mooier dan producten die uit eigen tuin komen, op lokale schaal geproduceerd? Tijdens de oogst kunnen er workshops en oogstfeesten worden georganiseerd. Een echte Lwd Tuinfuif dus!

49


Buurt- en fruittuin De Citrus Wijk: Huizum Oost Locatie: De Citrus Contactpersoon: Tiemen Slingerland E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond locatie Buurt en Fruittuin De Citrus

Omschrijving: 's Zomers wordt er in Huizum Oost gezamenlijk gebarbecued en met oud en nieuw viert de buurt de hele middag en avond samen feest. Nu speelt een buurtbewoner al een aantal jaren met het idee om eens na te gaan of hij samen met zijn buren iets met het stukje gemeentegroen voor het keukenraam kan doen, zoals het aanleggen en onderhouden van een buurttuin. Hier willen ze wat groente, fruit, kruiden en bloemen planten, en een gezamenlijk zitje plaatsen.

50


Fruitboomplan Aldlân Wijk: Aldlân Locatie: Door de gehele wijk Contactpersoon: Mirjam vd Hout E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond Aldlân

Omschrijving: De werkgroep Groen – Aldlân heeft een plan gemaakt om door de gehele wijk fruitbomen aan te planten. De planning is dat dit in het najaar van 2014 uitgevoerd zal worden.

51


Eetbare plannen Achter de Hoven Wijk: Achter de Hoven Contactpersoon: Hendrikus Venema E-mail: [email protected] Tel: 06 502 54 287

Overzichtskaart eetbare plannen Achter de Hoven

a. Stadslandbouw Watercampus Omschrijving: In samenwerking met de Culturele Hoofdstad en culturele inbeslagname van de Watercampus gaat de coöperatie een deel van het terrein van de Watercampus gebruiken voor permacultuur of moestuintjes. Daarnaast gaat de coöperatie snoeien permacultuur cursussen geven.

b. Fruit- en vlindertuin Waterspeelplaats Omschrijving: Coöperatie de Hoftuinen wil de Waterspeelplaats aan de Potmarge verrijken met fruitbomen. Langs het Potmargepaad staan al fruitbomen uit vroegere tijden en dit wordt uitgebreid naar de waterspeelplaats. Daarnaast zullen er bloemen en struiken voor vlinders en bijen worden aangeplant.

c. Moestuin terrein Zienn Omschrijving: In samenwerking met Zienn wil de coöperatie een moestuin realiseren op de locatie van de oude Buitenschool.

52


Permacultuur Schieringerweg Wijk: Heechterp Locatie: Naast Schieringerweg 177 Contactpersoon: Chris Troost E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond locatie Permacultuur Schieringerweg

Omschrijving: Een bewoner wil op het stukje grond naast zijn woning permacultuur gaan toepassen. Hij wil de grond aankleden met een paar fruitbomen en struiken, een kruidenslinger en op een boomstronk van een omgewaaide eik wil hij zwammen gaan kweken. Hij wil dit eventueel later uitbreiden naar andere pleinen onder het motto: de buurttuin komt naar je toe.

53


Wensen voor 2014/2015 Naast de plannen die er liggen zijn er ook wensen van burgers en bedrijven die de gemeente eetbaarder willen maken. Voor deze wensen wordt nog gekeken wat de mogelijkheden zijn betreffende financiering, locatie, draagvlak et cetera. Momenteel zijn er negen wensen. Hieronder worden de wensen kort beschreven. • Oesterzwammen op koffiedik • Stadslandbouw Grou • Stadslandbouw Warten • Stadslandbouw Voedselbank • Ecodorp Nieuw stroomland wonen/werken • Groencentrum Bloeigaard • Moestuin en fruitgaard Fioringras • Insecten- en fruittuin • Eetbare wensen Achter de Hoven - Herstellen en terugbrengen van de fruit- en notenbomenlaan in de wijk - Stadslandbouw i.s.m. Zorggroep Palet

Oesterzwammen op koffiedik Wijk: Contactpersoon: Boudewijn de Vries E-mail: [email protected] Tel: Omschrijving: Een inwoner van de gemeente heeft het idee om op ingezamelde koffiedik oesterzwammen te telen. In een leegstaand gebouw kan hij de oesterzwammen binnen in het donker laten groeien op een oppervlakte van 5000 m2.

Stadslandbouw Grou Dorp: Grou Contactpersoon: Yvonne de Booij E-mail: [email protected] Tel: Omschrijving: Yvonne de Booij en Eelkje Vlieger willen i.o.m. buurtbewoners een stuk gemeentegroen aan de Oosterhoutstraat in Grou inrichten als moestuin en vlinder/bijentuin.

Stadslandbouw Warten Dorp: Warten Contactpersoon: Dorpsbelangen Warten E-mail: Tel: Omschrijving: In Warten heeft Dorpsbelangen Warten de wens om op een braakliggend stuk grond van een projectontwikkelaar stadslandbouw te realiseren.

54


Stadslandbouw voor voedselbank Wijk: Contactpersoon: P. A. van Wijk E-mail: [email protected]/[email protected] Tel: Omschrijving: Voor stadslandbouw voor de voedselbank wordt nog gezocht naar een groot stuk braakliggend terrein. Stadslandbouw voor de voedselbank kan bijdragen aan lokaal duurzaam voedsel en werkgelegenheid.

Ecodorp Nieuw Stroomland wonen/werken Wijk: Contactpersoon: Irma Abelskamp E-mail: [email protected] Tel: Omschrijving: Het ecodorp is nog in ontwerpfase. In overleg met de gemeente wordt gezocht naar een geschikte locatie waar deels een nomadisch dorp gerealiseerd kan worden met yurts en woonwagens en een deel ecologische woningen gemaakt van natuurlijke materialen. Of dit op één terrein komt is nog onduidelijk.

Groencentrum Bloeigaarden; duurzame educatieve binding Bilgaard/Havankpark Wijk: Bilgaard Contactpersoon: Nhan N. Le E-mail: [email protected] Tel: 058 8 200 208 Omschrijving: Leeuwarden en omstreken kent de initiatiefnemers van www.junior-journaal.nl. Sinds een aantal jaren zetten zij zich in voor de jeugd, zodat zij positiever de toekomst tegemoet kunnen treden. Voor de jeugd zijn de ogen gevallen op een stuk grond in de wijk die ze willen omtoveren tot een groen en fleurig educatiecentrum voor de basisscholen in Bilgaard. Er zal een kleurrijk stuk Bilgaard herrijzen met besjes, vruchten en fruit. Kinderen kunnen al snel appels plukken, aardbeienjam maken en ze weten ook hoe hazelnoten eruit zien voordat ze het in de chocopasta op hun brood krijgen. Hiervoor willen ze ook graag een kas plaatsen, zodat schoolklassen altijd in een droge ‘buitenomgeving’ aan het werk kunnen. Verder zal het stuk grond omgetoverd worden tot een gezellige ontmoetingsplek.

Moestuin en fruitgaard Fioringras Wijk: Aldlân Contactpersoon: Wendy van Gooren E-mail: [email protected] Tel: In de wijk Aldlân is door een buurtbewoonster het idee ontstaan om twee kleine stukjes groen van de gemeente om te toveren tot een kleine fruitgaard en kruidentuintje waarvan iedereen in de buurt mag plukken.

Insecten- en fruittuin Dorp: Goutum Contactpersoon: Dorpsbelang Goutum E-mail: [email protected] Dorpsbelang Goutum heeft de wens om i.s.m. de plaatselijke school bij de Kûle een insectentuin en fruitbomen aan te leggen.

55


Eetbare wensen Achter de Hoven Wijk: Achter de Hoven Contactpersoon: Hendrikus Venema E-mail: [email protected] Tel: 06 502 54 287 Coöperatie de Hoftuinen heeft naast plannen ook nog een aantal wensen waarvoor nog gezocht wordt naar mogelijkheden. Herstellen en terugbrengen van de fruit- en notenbomenlaan in de wijk Vroeger liepen door de wijk lanen van fruit- en notenbomen. In samenwerking met gemeente Leeuwarden wil de coöperatie de bomenlaan in de straat Achter de Hoven herstellen. Stadslandbouw Coöperatie de Hoftuinen is de mogelijkheden aan het verkennen voor stadslandbouw in de voormalige kassen van Smeding en bij Parkhoven, in samenwerking met Zorggroep Palet.

56


Groene initiatieven Naast eetbare initiatieven zijn er ook groene initiatieven. Deze initiatieven zijn op dezelfde manier gecategoriseerd als de eetbare initiatieven, in uitgevoerd, plannen en wensen. Wat wordt verstaan onder een groen initiatief? Een groen initiatief is een idee van een bedrijf, vereniging, wijk, dorp of burger, om de stad te vergroenen door middel van het aanplanten van meer bomen, planten en bloemen. Door meer groen in een wijk of buurt komt de mens meer buiten, ontstaat er meer sociale cohesie, gaat de gezondheid omhoog en het leidt tot een grotere biodiversiteit. Een kenmerk van een groen initiatief is dat het initiatief niet is aangelegd voor het verkrijgen van voedsel en de planten geen eetbare vruchten dragen.

Overzichtskaart groene initiatieven

57


Uitgevoerde en in uitvoering zijnde groene initiatieven In de gemeente Leeuwarden zijn voor zover bekend in totaal veertien groene initiatieven gerealiseerd. Deze initiatieven verschillen per locatie en qua inhoud. De één is verspreid over een gebied, terwijl de ander op één locatie te vinden is. De volgende initiatieven zijn gerealiseerd/in uitvoering: Land-art project KIJ Natuur in de Binnenstad Vergroenen Wirdum-Swichum Bomenproject particuliere tuinen Wirdum Boerenlandpad Wirdum Stinzenflora Aytte-blomkes Vlindertuin Nijlân Vlinderberm Canterlân Eco-rail Groen Achter de Hoven Bijenlint Spoorstraat Vlinderstruiken Spoorstraat Leeuwarder Bijenlint Tuindag/Bakkie in de buurt Bloemenpluktuin Groene wanden

58


Land-art project KIJ Dorp: Hempens- Teerns Locatie: Skoalledyk Contactpersoon: Wurkgroep KIJ E-mail: Tel: -

Plattegrond Land-art project KIJ

Omschrijving: Van het gebied is een kunstwerk (Land-art project) gemaakt, dat volgens de ontwerpers herinneringen oproept aan het landschapstype uit de eerste helft van de 20ste eeuw rondom Hempens-Teerns. De inrichting en de hier grazende Friese roodbonte koeien vormen een metafoor voor de van oorsprong agrarische identiteit en de cultuurhistorie van beide dorpen. In 2004 graasden de eerste koeien in het Land-art project. In de twee jaren daarna werden de ijsbaan en het wandelpad aangelegd, het oorspronkelijke greppelpatroon werd hersteld, de dijk langs de Nauwe Greuns verlegd en riet en een meidoornhaag aangeplant. Doarpsbelang Himpens/Tearns heeft een beheerovereenkomst met de gemeente Leeuwarden. De werkgroep KIJ zorgt voor het beheer en onderhoud van het Land-art project.

59


Natuur in de Binnenstad Wijk: Binnenstad Locatie: Verschillende straten in de binnenstad Contactpersoon: Hennie van Amerongen E-mail: [email protected] Tel: -

Impressie natuur in de Binnenstad

Omschrijving: Wijkpanel Binnenstad heeft aangegeven meer groen te willen in de binnenstad. Zij wil dit realiseren door middel van de aanleg van geveltuinen en de aanleg van planten en bomen. En daarnaast ook door middel van nestgelegenheden voor mussen en gierzwaluwen, speerpunten in het project, te creëren. Hierdoor hoopt het Wijkpanel de populatie van beide vogelsoorten te verhogen. Wijkpanel Binnenstad heeft momenteel 48 ideeën om de binnenstad te vergroenen. In 2012 hebben de corporaties Elkien en WoonFriesland samen diverse geveltuintjes gerealiseerd. In het voorjaar van 2013 zijn nog eens ca. 25 ideeën gerealiseerd in de vorm van het vergroenen van boomspiegels en het aanleggen van geveltuintjes door het wijkpanel i.s.m. de gemeente, bewoners en bedrijven en zijn de vogelvoorzieningen aangebracht. Verder is het de bedoeling dat er elk jaar circa 20 geveltuintjes worden aangelegd.

60


Vergroenen Wirdum-Swichum Dorp: Wirdum-Swichum Contactpersoon: Yvonne van Manen E-mail: [email protected] Tel: 058 255 18 14

Bomenproject particuliere tuinen Wirdum Dorp: Wirdum Locatie: Legedyk Omschrijving Aan de zuidkant van de Legedyk zijn 14 lindebomen aangeplant in particuliere tuinen. Het initiatief kwam vanuit Dorpsbelang en is in 2012 gerealiseerd.

Boerenlandpad Wirdum Dorp: Wirdum Locatie: Loodyk – Werpsterdyk Omschrijving Er is een boerenland pad aangelegd vanaf de begraafplaats aan de Loodyk dat langs mais en grasland loopt naar de Werpsterdyk.

Stinzenflora Aytte-blomkes Dorp: Swichum Locatie: alle bermen en het kerkhof Omschrijving: In Swichum hebben dorpsbelang en inwoners in alle bermen en op het kerkhof Stinzenflora aangeplant. Het betreft de zogenaamde Aytta-blomkes. Deze bloemen danken hun naam aan de Ayttastate in Swichum. Het initiatief is in 2012 gerealiseerd.

61


Vlindertuin Nijlân Wijk: Nijlân Locatie: Surinamestraat 31 Hoofdbeheerder: Bauke Westra E-mail: [email protected] Tel: 06 485 41 311

Impressie Vlindertuin Nijlân

Omschrijving: De vlindertuin is begin 2013 aangelegd. Het initiatief om op het braakliggende terrein iets met groen te doen kwam van Bram Bleeker, stadsdeelbeheerder van de gemeente Leeuwarden en het wijkpanel. Daan van Zomeren van Milieuplatform Leeuwarden en Bauke Westra van Wijkpanel Nijlân kregen het idee om een soort heemtuin te starten voor vlinders en bijen met een vennetje voor libellen. Het is tijdelijke natuur totdat er een andere bestemming komt voor het stuk grond. Het vlindertuin-idee is ontstaan doordat Daan van Zomeren zich bezig houdt met inheemse planten en zich inzet voor het behoud van bijen en vlinders. In het voorjaar van 2013 is de eerste beplanting aangebracht, o.a. door het Nordwin College en buurtbewoners die overtollige planten aan mochten leveren. Afgelopen winter is de tuin aangepast; er is een grote omgewaaide boom neergelegd en betere grond aangebracht. Ook zijn er dit voorjaar nog een flink aantal vlinder- en bij vriendelijke planten via de gemeente aangeschaft en is een gedeelte ingezaaid met bloemenmengsels. De tuin wordt onderhouden door een 10 tal vrijwilligers waarvan er 3 wekelijks met de tuin bezig zijn. Er wordt nog wel gezocht naar meer vrijwilligers. In de zomer wordt er door Daan van Zomeren een plant en vlinder excursie voor wijkbewoners en andere geïnteresseerden georganiseerd. Er zijn nog plannen om dat in de toekomst ook voor schoolkinderen te doen. Voor een interview NMF Drenthe met Daan en Bauke over tijdelijke natuur zie ook http://www.youtube.com/watch?v=Ie7hObiYY9o.

62


Vlinderberm Canterlân Dorp: Miedum Locatie: Canterlânswei Contactpersoon: Freek Nijland E-mail: [email protected] Tel: 058 256 27 36

Impressie Vlinderberm Canterlân

Omschrijving: Vlinderberm Canterlân is een project voor vlindervriendelijk bermbeheer van de Wielenwerkgroep langs een fietspad tussen Gytsjerk en Miedum. Het project is gestart in 1989 in samenwerking met de gemeente Tytsjerksteradiel; een jaar later deed ook Leeuwarden mee. Voorop staat behoud van de normale gebruiksfunctie van de berm, gecombineerd met een optimaal beheer voor plant en dier, in het bijzonder voor vlinders. Het beheer is geadopteerd door de Wielenwerkgroep. De berm wordt gemaaid volgens het principe van ‘gefaseerd maaibeheer’, waarbij geprobeerd wordt om een deel van de ‘waardplanten’, waarop eitjes worden afgezet en waar de rupsen van eten, te laten staan. Aan de wegzijde van het fietspad is de berm in vakken verdeeld, die om en om in juni en in september gemaaid worden. In de vakken die in juni of september niet gemaaid worden blijven de waardplanten, zoals veldzuring, pinksterbloem, grote brandnetel en diverse grassen en dus ook daarop aanwezige eitjes, rupsen en poppen gespaard, waardoor de vlinders de kans krijgen hun levenscyclus te voltooien. Met uitzondering van enkele bloemrijke plekken wordt de berm langs de sloot zowel in juni en september gemaaid. Daardoor wordt de bloemrijkheid van de berm bevorderd. Behalve voor vlinders is de berm ook belangrijk voor veel andere dieren als hommels, bijen, zweefvliegen en libellen. De bloemrijke berm is een waardevol onderdeel van de leefomgeving van de Trynwâlden en is vooral in het voorjaar een lust voor wandelaars en fietsers.

63


Eco-rail Wijk: Westeinde/Valeriuskwartier Locatie: tussen Euterpestraat en Douwe Kalmaleane Hoofdbeheerder: Milieuplatform Leeuwarden/ gemeente Leeuwarden E-mail: Tel: -

Plattegrond Eco-rail

Omschrijving: In het verleden liep vanuit Leeuwarden een spoorlijn naar Dokkum. Dit werd ook wel het Dokkumer Lokaaltje genoemd. Tegenwoordig is de spoorlijn voor een groot gedeelte opgeruimd, maar wat er van over is, is een stuk woeste natuur. Klaas Vos van het Milieuplatform Leeuwarden en het Wijkpanel Westeinde, hadden een paar jaar geleden het idee om op de plaats van de spoorlijn een wandelpad aan te leggen met behoud van alles wat daar kruipt en groeit. De rails en bielzen bleven liggen en daartussen is zand gestort tot net boven de bielzen. Als dank voor het werk dat Klaas Vos heeft gedaan is er in 2008 een hoogstam fruitboom geplant langs de Eco-rail. In 2012 zijn er vanuit de Wijkaanpak nieuwe initiatieven ontstaan. De wijkpanels en – verenigingen van het Valeriuskwartier en Westeinde, het milieuplatform en gemeente Leeuwarden hebben gezamenlijk een plan gemaakt voor het gebied. Het idee is om de monumentale, recreatieve en ecologische waarden zo te combineren dat er op alle vlakken een meerwaarde ontstaat. Een gezamenlijke beheergroep gaat nadenken over het toekomstig beheer. In september starten de eerste werkzaamheden om tot realisatie van het plan te komen.

64


Groen Achter de Hoven Om Achter de Hoven te vergroenen en o.a. bijen en vlinders van voedsel te voorzien zijn in de wijk twee initiatieven uitgevoerd. Meer initiatieven in Achter de Hoven met betrekking tot groen zitten in de planfase.

Bijenlint Spoorstraat Wijk: Achter de Hoven Locatie: Spoor tussen Oostergoweg en Pieter Stuyvesantweg Contactpersoon: Hendrikus Venema E-mail: [email protected] Tel: 06 502 54 287

Plattegrond Bijenlint Spoorstraat en bijenhotel

Omschrijving: Door een samenwerking tussen Coöperatie de Hoftuinen en ProRail wordt in het spoorvak tussen de twee spoorwegovergangen aan de Oostergoweg en de Pieter Stuyvesantweg een bijenlint aangelegd. Begin mei 2014 is er door ProRail een bloemenmengsel ingezaaid. Door de aanleg van dit bijenlint wordt rondom de spoorzone ruimte gecreëerd voor insecten. Hiermee dragen de wijk Achter de Hoven en ProRail een steentje bij aan het stimuleren van de bijenpopulatie in Leeuwarden. Na oplevering van de Watercampus zal er een bijenhotel geplaatst worden op het terrein nabij het spoor. Dit bijenhotel is door ProRail geschonken aan Coöperatie de Hoftuinen.

65


Vlinderstruiken Spoorstraat Wijk: Achter de Hoven Locatie: Spoorstraat Contactpersoon: Hendrikus Venema E-mail: [email protected] Tel: 06 502 54 287

Plattegrond vlinderstruiken Spoorstraat

Omschrijving: In het voorjaar van 2014 is door Coöperatie de Hoftuinen een aantal vlinderstruiken aangeplant langs de Spoorstraat. Een derde van het groen langs de spoorbaan tussen de Oostergoweg en de Pieter Stuyvesantweg is voorzien van vlinderstruiken. Vlinderstruiken zijn vlinder- en insectentrekkers door hun heerlijk geurende bloemen. Dit is niet alleen ten gunste van de biodiversiteit in de wijk en in de gemeente, maar bloeiende vlinderstruiken zijn ook een kleurig geheel en door de vele mooie vlinders die er op af komen erg aantrekkelijk voor kinderen. Naast het aanplanten van vlinderstruiken wil de coöperatie ook andere voorzieningen treffen voor verschillende diersoorten. Zo gaan ze vlinder- en bijenkasten en vogel- en egelhuisjes plaatsen door de gehele wijk.

66


Leeuwarder Bijenlint Wijk: Locatie: Door delen van de gemeente Contactpersoon: Jan Wester E-mail: [email protected] Tel: -

Tracé van het Leeuwarder Bijenlint

Omschrijving: Om de biodiversiteit te vergroten en om bijen van voldoende voedsel te voorzien wordt op initiatief van de gemeente een ander maaibeheer toegepast in bermen. Door minder vaak per jaar de bermen in het bijenlint te maaien en het maaisel af te voeren zal meer diversiteit ontstaan in de aanwezige bloemensoorten. Naast een ander maaibeheer wordt op een aantal plekken een speciaal bloemenmengsel ingezaaid om het omvormen van gazon tot bloemenberm wat spoediger te laten verlopen. Het Leeuwarder Bijenlint zal lopen vanaf De Zwette, ter hoogte van Reduzum, tot aan de noordelijke gemeentegrens voorbij Miedum. Dit resulteert in een bijenlint van 23 km lang!

67


Tuindag/Bakkie in de buurt Wijk: Bloemenbuurt/Oldegalileën Locatie: Wisselende plekken in de wijk Contactpersoon: Sjoerd Jelle Wiersma / Inge Koch E-mail: [email protected] / [email protected] Tel: 06 401 80 477

Uitnodigingsflyer Tuindag/Bakkie in de Buurt Omschrijving: De Tuindag/Bakkie in de Buurt is een samenwerking tussen De Groene Apotheek, de Talentenbus, het Wijkpanel, Sociaal Team Oud-Oost, Het Tuingereedschap uitleenpunt en, indien nodig, WoonFriesland en/of Elkien. Deze Tuindag/Bakkie in de Buurt wordt elke 1e zaterdag van de maand georganiseerd en steeds in een ander stukje van de wijk. De dagen zijn opgezet om bij mensen die het zelf niet kunnen in een gemoedelijke sfeer te helpen met het onderhoud van hun (voor)tuintje. Er wordt gezorgd voor extra tuingereedschap, zodat de andere bewoners deze kunnen lenen voor hun tuin. Het leuke is dat als iedereen op zo’n dag bezig is er een boemerang effect ontstaat; steeds meer mensen gaan iets in hun tuin/ straat doen of komen gereedschap lenen. Op een Tuindag/Bakkie in de Buurt worden ook elke keer een aantal boomspiegels beplant en komen er twee containers in de wijk te staan (groen en grofvuil) die meestal vol weer vertrekken. Mensen kunnen aanschuiven voor koffie, thee en/of frisdrank, voor een praatje of voor informatie, terwijl de kinderen een spelletje doen of educatief groen bezig zijn.

68


Bloemenpluktuin Wijk: Heechterp Schieringen Locatie: tussen Egelantierstraat en Wilgenstraat Contactpersoon: F. v.d. Berg E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond bloemenpluktuin Omschrijving: Het initiatief voor de bloemenpluktuin is afkomstig van wijkpanel Heechterp Schieringen en is opgezet om de wijk op te fleuren en om de bewoners de mogelijkheid te geven om bloemen te plukken. De wijk Heechterp Schieringen heeft heel veel groen, waarvan een aantal mensen denken dat dat groen gebruikt mag worden om de hond te mogen uitlaten. Toen op de plek waar de bloempluktuin nu ligt de Wilgenflat werd gesloopt, en de optie voor gras inzaaien werd genoemd, heeft het wijkpanel het initiatief genomen om met de extra bewonersgelden een bloempluktuin te realiseren. Geen poepveldjes erbij in de wijk maar een zee van bloemen! Waar het wijkpanel eerst de gedachte had om te werken met regels is het panel daar van afgestapt om eens iets neer te zetten in de wijk zonder regels. En dat werkt eigenlijk heel goed. In de bloempluktuin kan men alleen bloemen en grassen plukken. Dit jaar is het opnieuw ingezaaid en het is weer afwachten wat en hoe het gaat groeien en bloeien.

69


Groene wanden Wijk: Binnenstad Locatie: In verschillende straten van de binnenstad Contactpersoon: Saraï Zijlstra en Wijkpanel Binnenstad E-mail: [email protected] Tel: -

Impressie Green Wall Omschrijving: Saraï Zijlstra is onder de naam I, Ms. Green bezig met allerlei verschillende vernieuwende manieren om groen terug te brengen in de stad waar het ontwerp centraal staat. Een idee van I, Ms. Green was om een Groen Monument te maken, ter nagedachtenis van de brand aan het Mata Hariplein, dat zou worden meegenomen in de wederopbouw van de gevels en zou uitgroeien tot een echte verticale tuin. In de Oosterstraat is in juni 2014 de eerste Green Wall geopend. De groene wand is gerealiseerd in samenwerking met o.a. Wijkpanel Binnenstad, gemeente Leeuwarden en de ondernemersvereniging. Net als deze wand zou I, Ms Green graag meer willen vergroenen in de binnenstad. Denk hierbij aan groene banken van gras midden in de stad, groene lopers, groene kunstwerken, groene marketing et cetera.

70


Concrete plannen 2014 Naast uitgevoerde initiatieven ligt er ook een concreet plan voor het groener maken van de omgeving. Het betreffende plan wordt hier verder toegelicht.

Overzichtskaart concrete groene plannen 2014

71


Vlindertuin Johannes Kolfplein Wijk: Vrijheidswijk Locatie: Naast winkelcentrum Canadezenlaan Contactpersoon: Wytske Visser E-mail: [email protected] Tel: -

Plattegrond locatie Vlindertuin

Omschrijving: Het wijkpanel Vrijheidswijk wil graag een stuk braakliggend terrein naast het Johannes Kolfplein inzaaien met een bloemenmengsel speciaal voor vlinders.

72


Wensen voor 2014/2015 Naast de plannen die er liggen is er ook een wens om de gemeente groener te maken. Voor deze wens wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn betreffende financiering, locatie, draagvlak et cetera.

Groene tuinafscheidingen Aldlân Wijk: Aldlân Contactpersoon: Mirjam v.d. Hout E-mail: [email protected] Tel: Omschrijving: Om de wijk te vergroenen wil het Wijkpanel i.s.m. de Werkgroep – Groen Aldlân buurtbewoners motiveren hun tuinen af te scheiden met groen in plaats van schuttingen. Hiervoor wordt overlegd of dit te realiseren is door middel van een subsidieregeling vanuit het wijkpanel/ Werkgroep – Groen.

73


Overige ontwikkelingen Adoptie en vergroenen boomspiegels In verschillende wijken in de gemeente zijn boomspiegels geadopteerd. In een boomspiegel kunnen bewoners zelf bloemen planten en onderhouden. Geadopteerde boomspiegels zijn te herkennen aan een witte stoeptegel. In Achter de Hoven zijn inmiddels circa 60 boomspiegels geadopteerd en vergroend. In de wijk Oldegalileën zijn het er inmiddels 45. Ook in de rest van de gemeente worden steeds meer boomspiegels geadopteerd, wat samen resulteert in een totaalstand van 165 geadopteerde boomspiegels op 4 juni 2014.

Opening eerste boomspiegel, Achter de Hoven (Leeuwarder Courant)

74


Geveltuinen Ook door het aan leggen van geveltuinen kan de gemeente groener worden. Na een inventarisatie blijken tot 4 juni 2014 in totaal 597 geveltuintjes te zijn aangelegd in de binnenstad.

Groene daken De gemeente stimuleert vanaf mei 2009 in het kader van gemeentelijk rioleringsplan het aanbrengen van groene daken in de vorm van subsidie. Het aanbrengen van groene daken heeft als voordeel dat het de woning goed isoleert, het geluid weert, de levensduur van het dak verlengt, een groen dak milieuvriendelijk is en de stad wordt er groener van! Tussen 2011 en 2014 heeft de gemeente voor zover bekend eenentwintig groene daken gesubsidieerd met een totale oppervlakte van 1081 m2.

Groene speelterreinen • • • • • • • • • • • • • • •

Waterspeelplaats Potmarge Modder aan je broek, Wielenpolle Groen speelelement in het Bennerpark (Emmakade) Groene speelelementen van wilgentenen, Zuiderburen Benutten bosjes met spelaanleidingen in het Julianapark, Nijlân Groene spelaanleidingen, Vrijheidswijk Renovatie Abbinghapark, Huizum Oost Spelaanleiding bosje Hobbemastraat, Huizum West Groene Ster gebied Natuurlijke speelplek, Zuidlanden Insectenhotel, amfitheater en vuurplaats, Zuidlanden Ontwikkeling moestuintjes voor kinderen bij stadsboer, Zuidlanden Groene make-over speeltuin Gerard Dou, Huizum West Groene speelterreinen bij kinderopvang SKL (door SKL zelf ontwikkelt) Speelplek/strandje bij de Bonkevaart, Vrijheidswijk

Groene/eetbare schoolpleinen • • • • • • • •

OBS Trianova, Camminghaburen Noord Brede school, Zuidlanden OBS Plataanschool, Heechterp OBS De Potmarge, Achter de Hoven (zie Eetbaar Achter de Hoven) CSG Comenius, Achter de Hoven (zie eetbaar Achter de Hoven) Prins Constantijnschool, Bloemenbuurt Oldegalileën MFC de Mozaïek, Vrijheidswijk Teake Jan Roordaschool, Wytgaard

75


Zelf een eetbaar of groen initiatief? Naast deze bestaande projecten en ideeën kunt u zelf ook een idee hebben hoe u uw omgeving eetbaarder kunt maken of kunt ‘vergroenen’. Uw idee kunt u melden bij gemeente Leeuwarden via het telefoonnummer 14 058 of door te mailen naar [email protected]. In bijlage I is een stappenplan voor nieuwe initiatieven te vinden. Door de bijdrage van de gemeente, bedrijven, organisaties, wijkpanels, maar zeker ook door de bewoners kan Leeuwarden een eetbaardere en groenere gemeente worden.

Met dank aan Google Maps voor gedeeltelijk gebruik van beeldmateriaal. Fotomateriaal is deels aangeleverd door de initiatiefnemers en deels afkomstig uit eigen archief. De teksten zijn mede aangedragen door de contactpersonen van de initiatieven en verwerkt door Stephanie van der Hoeven, Paula Teuben en Suzanne Berger

76


Bijlage I: Stappenplan nieuw initiatief

1

Neem contact op met de gemeente Leeuwarden via telefoonnummer 14 058 of via [email protected] en geef aan wat je wensen zijn. De coördinator stadslandbouw bekijkt jouw wens en neemt contact met je op.

2

Bespreek het idee met de buren, het Wijkpanel of Dorpsbelang.

3

Bespreek het voorstel met de buren, de wijk en andere betrokkenen en maak hen enthousiast; creëer draagvlak. Neem ook eventuele bezwaren serieus.

4

Benoem een contactpersoon. Hij/zij verzorgt de coördinatie tussen bewoners en gemeente.

5

Leg het uitgewerkte idee voor aan de coördinator stadslandbouw. Als het plan mogelijk is maak je samen met de gemeente afspraken over de inrichting en de uitvoering van het plan.

6

Als de betreffende grond niet van de gemeente is, zal de coördinator stadslandbouw contact opnemen met de eigenaar. De gemeente blijft wel graag op de hoogte i.v.m. het totaaloverzicht Eetbare Stad.

7

Heb je goedkeuring voor je plannen, dan kan je aan de slag! Maak een planning en maak afspraken over de aanleg en het onderhoud. Bespreek met de Buitendienst wanneer je begint en/of je hulp nodig hebt.

8

Laat iedereen die mee wil werken aan het project een intentieverklaring of het projectvoorstel ondertekenen zodat het perceel ook wordt onderhouden als iemand verhuist of ziek wordt.

9

De gemeente stelt samen met jullie een gebruikersovereenkomst op, waarin afspraken worden gemaakt over de duur, het onderhoud en eventuele beëindiging.

10

Ga lekker aan de slag, vier je succes en houd regelmatig een gezamenlijk oogst‐ of buurtfeest. En bovenal: geniet van het project! Veel succes!

74

77


Bijlage II: Contactpersonenlijst Project

Naam

Telefoon

E‐mail

Belevingstuin Middelsehiem

Simone Postma

058 215 32 00

[email protected]

Buurttuin ‘t Fliedthofke

Inge Haagsma

‐

[email protected]

Buurttuin ‘t Túntsje

Miranda Tamminga

06 285 86 595

[email protected]

Buurttuin Tjerk Hiddes

Marte Hartendorp

06 144 27 434

[email protected]

Dakmoestuin Bildtsestraat

Agnes Ferwerda

‐

[email protected]

De Hofkerij

Johannes de Goede

‐

[email protected]

De Oerfloed

Irma Abelskamp

06 269 34 356

[email protected]

De Ruiltuin

Lemke Statema

‐

[email protected]

Doarpstún Snakkerburen

St. Doarpstún Snakkerbuorren

06 229 01 652

[email protected]

Eco‐rail

Milieuplatform / gemeente Leeuwarden

‐

‐

Eetbaar en groen Achter de Hoven

Hendrikus Venema

06 502 54 287

[email protected]

Fruit‐ en bloemenpluktuin Heechterp

Fridus vd Berg

‐

[email protected]

Fruittuin Zuiderburen

Remko Pijlman

‐

[email protected]

Gezonde buurttuin Heechterp

Niels Schotsman

‐

[email protected]

Groene wanden

Saraï Zijlstra

‐

saraï[email protected]

Kindermoestuin ‘t Hofje

Trienke Sijperda

058 844 97 44

[email protected]

Kruidentuin De Groene apotheek

Inge Koch

06 331 92 365

[email protected]

Kruidentuin Zaailand

Klaas Jan Osinga

06 105 86 047

[email protected]

Land‐art project KIJ

Wurkgroep KIJ

‐

‐

Leeuwarder Bijenlint

Jan Wester

‐

[email protected]

Moestuin Bakker Postmaterreinen

Connie Buijs

058 266 31 62

[email protected]

Moestuin Emmaplein

Femke Molenaar

06 291 97 651

[email protected]

Moestuin Michael School

Lily Lanser

‐

[email protected]

Moestuin Nijlânsdyk

Patrick Grevink

06 189 81 204

[email protected]

Natuur in de Binnenstad

Hennie van Amerongen

‐

[email protected]

75

78


Stadsboerproject Âsum

Gosse Haarsma

06 483 44 599

[email protected]

Tuindag/Bakkie in de buurt

Sjoerd J. Wiersma

06 401 80 477

[email protected]

Vergroenen Wirdum‐Swichum

Yvonne van Manen

058 255 18 14

manen@de‐overlaat.nl

Verticaal Tuinieren op proeflocaties

Timo ter Voort

06 133 17 254

[email protected]

Vlinderberm Canterlân

Freek Nijland

058 256 27 36

[email protected]

Vlindertuin Nijlân

Bauke Westra

06 485 41 311

[email protected]

Volkstuin Sint Bonifatiuspark

Jeroen Laarman

‐

[email protected]

Volkstuinen Fier Fryslân

Anjo Ozinga

058 215 70 84

[email protected]

Volkstuincomplexen LHVN

LHVN

058 215 75 27

[email protected]

Volkstuinen Loodyk

Harry Smit

‐

[email protected]

Woodstudio’s

Romke Hekstra

06 290 07 824

[email protected]

Plannen 2014

Buurt‐ en fruittuin De Citrus

Tiemen Slingerland

‐

[email protected]

Fruitboomplan Aldlân

Mirjam vd Hout

‐

[email protected]

Lwd TuinFuif

Sjoerd Jan Edelenbos

06 218 68 865

[email protected]

Permacultuur Schieringen

Chris Troost

‐

[email protected]

Power to the People

Jitske Visser

‐

[email protected]

Vlindertuin Joh. Kolfplein

Wytske Visser

‐

[email protected]

Plannen Achter de Hoven

Hendrikus Venema

06 502 54 287

[email protected]

Wensen 2014/2015

Ecodorp Nieuw Stroomland

Irma Abelskamp

06 269 34 356

[email protected]

Groencentrum Bloeigaarden

Nhan N. Le

058 8 200 208

[email protected]

Groene tuinafscheidingen Aldlân

Mirjam vd Hout

‐

[email protected]

Moestuin en fruitgaard Fiorin

Wendy Gooren

‐

[email protected]

Oesterzwammen op koffiedik

Boudewijn de Vries

‐

[email protected]

Stadslandbouw Grou

Yvonne de Booij

‐

[email protected]

Stadslandbouw Voedselbank

P. A. van Wijk

‐

[email protected]

Stadslandbouw Warten

Dorpsbelangen Warten

‐

‐

Wensen Achter de Hoven

Hendrikus Venema

06 502 54 287

[email protected]

76

79


80


81


82


83


84


Eetbare en groene initiatieven

Recommend Documents