HET EETBARE DOOLHOF PROJECTIDEE OFL15
Eetbaar Doolhof Op een leerzame en attractieve wijze wil het doolhof haar bezoekers, al dolend, kennis laten maken met de grote biodiversiteit van de (eetbare) natuur.
Het gedicht “Nieuwe Natuur”
Nieuwe natuur maken we samen! Flevoland biedt ruimte voor ontwikkeling. De provincie zoekt provinciebreed naar de beste ideeën en initiatieven voor nieuwe natuur in Flevoland. Dat doen we met het programma Nieuwe Natuur. In het programma leggen we de verbinding tussen mens en natuur. Natuur dicht bij de mensen natuur waarvan je kunt genieten als je er op een mooie zondagmiddag op uit wilt trekken. Natuur die robuust is, die divers is die goed beleefbaar en toegankelijk is voor inwoners en bezoekers.
De provinciale dichter
Het Eetbare Doolhof Park is nieuwe natuur!
Inhoudsopgave
Pagina 1. 1. Inleiding Pagina 2 2. Terugblik Pagina 4 3. Het plan Pagina 13 4. De exploitatie Pagina18 5. Wat hebben wij nodig om het plan tot een voldragenbusinesscase uit te kunnen werken? Pagina 19 6. De meetlat
Bijlagen: Ontwerp
1. Inleiding Voor het door de Provincie Flevoland geinitieerde programma Nieuwe natuur zijn begin 2014, 79 projectideeën ingediend. Op 16 april heeft Provinciale Staten een eerste zeef onder alle ingediende plannen gelegd. Er zijn vijf categorieën benoemd. Het projectidee Eetbaar Doolhof is onder categorie B gebracht. Provinciale Staten geeft aan dat: “Ideeën in categorie B betreffen een vorm van agrarisch natuurbeheer. Uit een verdere uitwerking moet duidelijk worden of (geheel of gedeeltelijk) sprake is van een bestemming als natuur (met agrarisch medegebruik) of dat de agrarische hoofdbestemming behouden blijft. De provincie moet bij zeef 2 een besluit nemen in welke mate financiering van dit soort projectideeën vanuit het Programma Nieuwe Natuur mogelijk is, dan wel dat deze projectideeën op financiering langs andere weg (bv. GLB) zijn aangewezen.” Cittanova BV heeft na 16 april de uitdaging wederom met enthousiasme opgepakt. Wel zijn er ten opzichte van het eerste idee een aantal zaken gewijzigd. De belangrijkste zijn wellicht de locatie en de partners. In de volgende hoofdstukken gaan we daar uiteraard nader op in. Wij zien de wijzigingen als verbeteringen die de haalbaarheid van het idee nog dichter bij brengen en die van grote toegevoegde waarde zijn. Vanuit meerdere hoeken is belangstelling voor het eetbare doolhof. Met de gemeenten Leeuwarden en Hoofddorp hebben inmiddels al enkele gesprekken plaatsgevonden. De VPRO overweegt een nieuwe documentaireserie te maken over ondernemers met passie (van tekentafel tot realisatie) waarbij het realiseren van het eetbare doolhof een kansrijk item is. En ook RTL Z heeft ons inmiddels benaderd. Cittanova en haar partners geeft de mensen: natuur waarvan je kunt genieten als je er op een mooie zondagmiddag op uit wilt trekken. Natuur die robuust is, die divers is en die goed beleefbaar en toegankelijk is voor inwoners en bezoekers.*
*
uit het gedicht “Nieuwe Natuur”
1
2. Terugblik Op de samenvatting van het projectidee staat een locatie langs de Larserweg, ten zuidoosten van bedrijventerrein Larserpoort en nabij de luchthaven Lelystad, aangegeven. Omvang van de beoogde locatie was circa 4 tot 4,5 hectare. Zie onderstaande luchtfoto.
Met het indienen van het idee in januari 2014 dienden zich al snel partijen aan die interesse toonden om samen met Cittanova het idee uit te werken tot een haalbaar plan. Op 10 maart 2014 hebben de eerste overleggen met de meest interessante partijen, te weten Flevolandschap, OMALA en Flantuas plaats gevonden. In eerste instantie was de locatie hoek Meerkoetenweg / Larserweg nabij de Airport Lelystad in beeld.
Er zijn meerdere gesprekken over samenwerking met de genoemde partijen, gevoerd. Het enthousiasme onder de partijen was aanvankelijk groot. Gesproken is over de voorwaarden waaronder een gezamenlijke ontwikkeling tot stand gebracht kan worden: -
Vanuit het Flevo Landschap werd aangegeven dat er een exploitant voor het eetbare Doolhof moest zijn;
-
Flantuas gaf aan dat hij de bestaande opstallen op de kavel moet kunnen kopen en dat hij circa 3 hectare nodig heeft om zijn specifieke en biologische bedrijfsvoering te kunnen uitvoeren;
-
De gronden maken onderdeel uit van het ontwikkelingsgebied van OMALA. OMALA ziet een mogelijkheid om met de realisatie van het doolhof het duurzame en groene karakter dat zij voor Airport Garden City nastreven, te benadrukken. Bovendien ziet zij een aantrekkelijke mogelijkheid voor reizigers om wachttijden op een aangename manier door te brengen. 2
Ondanks het aanvankelijk enthousiasme en de positieve gesprekken hebben de partijen zich op 10 juli teruggetrokken. De conclusie van de partijen was dat het realiseren van het eetbare doolhof op de beoogde locatie niet paste binnen hun “bedrijfsfilosofie”. Zo wil Flantuas zich volledig richten op zijn biologische restaurant. Onderdeel daarvan is het houden van een aantal grote grazers op de kavel. En Flantuas wil op de gronden biologische aardappelen en groenten telen. Als daar dan ook een eetbaar doolhof aan toegevoegd wordt, blijft er onvoldoende ruimte over voor de grazers en de biologische teelt. En het Flevolandschap wenst aaneensluitende bosaanplant op het kavel in plaats van versnippering. Voor Cittanova BV kwamen de conclusies van de partijen onverwacht en laat. Ook omdat wij in de eerdere gesprekken met de partijen en in het schetsontwerp voor de locatie rekening hebben gehouden met hun uitgangspunten. Cittanova heeft echter het besluit van de partijen te respecteren. Het wegvallen van de locatie stelde ons natuurlijk voor een nieuwe uitdaging. Hoe maken we van de nood een deugd? Wij hebben direct gezocht naar een nieuwe locatie die gelijkwaardige dan wel betere kansen biedt voor de realisatie van ons idee. Wij menen die locatie gevonden te hebben. Het gaat om de voormalige boomkwekerij De Vries, gelegen aan de kruising van de Houtribweg en de Zuigerplasdreef. Het adres is Zuigerplasdreef 2.
In het volgende hoofdstuk over het plan gaan wij nader in op de locatie en haar mogelijkheden voor het eetbare doolhof.
3
3. Het plan Wat is een eetbaar doolhof? Op een leerzame en attractieve wijze wil het doolhof haar bezoekers, al dolend, kennis laten maken met de grote biodiversiteit aan (eetbare) natuur. Het doolhof is de kern van de ontwikkeling. Het doolhof is zeer vergelijkbaar met een “regulier” doolhof zij het dat de wanden van de wandelpaden worden voorzien van eetbare planten, hagen, bomen etc…. Tijdens het dolen komt de bezoeker op verschillende open plekken waar groenten, vruchtdragende struiken, kruiden en planten staan. Uiteraard dient bij de beplanting en exploitatie van het doolhof rekening te worden gehouden met de jaargetijden. In de winterperiode zal het doolhof daardoor minder bezoekers trekken dan in de andere jaargetijden. Waarom een eetbaar doolhof? Recreatie Het doolhof biedt een grote recreatieve waarde. Zoals gezegd is het doolhof de kern van de ontwikkeling. Naast het doolhof zelf zijn er mogelijkheden om allerlei recreatieve activiteiten aan toe te voegen. Denk ook aan horeca, picknicktafels, natuurlijk spelen, blote voetenpad, buitentheater etc… Biodiversiteit Het grootste gevaar voor de biodiversiteit is het verdwijnen van het kleinschalige landschap en het aanbrengen van grote percelen van dezelfde soort, zogenaamde monoculturen. Dit levert namelijk voor één soort op één bepaald moment iets op.
Met de komst van het eetbare doolhof wordt niet alleen een verrijking bereikt van de omgeving van Lelystad voor de bewoners, maar ook voor de diversiteit van de natuur. Het doolhof van circa 8 a 9 hectare bezit namelijk een enorme rijkdom aan allerlei flora en fauna waar het in de huidige natuur vaak aan ontbreekt. Schuil- en nestmogelijkheden Karakteristiek voor de opzet van het doolhof zijn allerlei natuurlijke elementen om de bezoeker te geleiden en percelen af te schermen. Takkenrillen, hagen, wilgenschuttingen, bosschages en boomgroepen. Deze vormen tegelijk ideale fourageerplekken, schuilplekken en nestmogelijkheden. 4
Voedselrijkdom Het doolhof wordt een parkachtige setting met een enorme rijkdom aan noten, vruchten, groenten en fruit. Vogels en verschillende zoogdieren kunnen hier enorm van profiteren. Restanten van de oogst die blijven liggen, kunnen tot ver in de winter voor voedsel zorgen. Bijen en vlinders In het doolhof worden veel fruitbomen en andere planten gebruikt waarbij bijen en vlinders een cruciale rol spelen bij de bevruchting. Daarom worden er ook bijenkasten geplaatst waar een lokale imker haar kolonies kan huisvesten. Enorm belangrijk want het gaat slecht met de bij in Nederland. Daarnaast vormen de plukvelden en bloesem een enorme rijkdom aan nektar voor vlinders.
Water Het water wordt niet alleen gebruikt als natuurlijke begrenzing van percelen en de kavel maar biedt ook vlucht- en fourageerroutes voor dieren. Daarbij willen we gebruik maken van natuurvriendelijke oevers waar kruiden en planten kunnen groeien die ook weer geoogst kunnen worden. Chemische bestrijdingsmiddelen Een van de grootste bedreigingen van veel insekten op dit moment is het gebruik van giffen die het zenuwstelsel aantasten. Hierdoor worden indirect ook vogels en andere dieren bedreigd. Het eetbare doolhof zal 100% werken met biologische bestrijdingsmiddelen waardoor geen bedreiging ontstaat voor mens, water en natuur. Biologisch (dynamische) stadslandbouw Teelt van schoon en eerlijk biologisch voedsel in een natuurlijke omgeving. Tegen betaling kunnen bezoekers zelf plukken. Dolend leert men de producten kennen. Letterlijk en figuurlijk een heerlijk (familie)uitje.
5
Diversiteit aan flora en fauna Door de verschillende karakters van de plekken, in combinatie met de enorme rijkdom aan verschillende voedselbronnen en nestmogelijkheden, zal een enorme rijkdom gaan ontstaan in de soorten die zich thuis gaan voelen op deze plek. Van eekhoorn tot specht, van staartmees tot ransuil. Educatie Omdat het eetbare doolhof ook educatief een belangrijke rol in wil nemen, zullen er ook pro-actief nestkasten, vleermuiskasten etc worden aangebracht. Dit maakt het concept namelijk alleen maar completer en interessanter. Kinderen kunnen kennis nemen (educatie) van eetbare flora die in de vrije natuur groeien en geteeld worden op agrarische gronden en in kassen. Scholen zullen het doolhof bezoeken om hun leerlingen te onderwijzen. Lessen in de natuur. Samenwerking met het Groenhorst College, Christelijk Agrarische Hogeschool zal gezocht worden. Leer- en stageplekken worden aangeboden. Met moderne technoligie zoals de Layer app kan extra informatie verstrekt worden. Bij elke plantensoort komt een “scanbaar” naambordje te staan. Door met de smartphone of tablet het bordje te scannen, krijgt de bezoeker nadere informatie over de betreffende plant, boom, struik. Mogelijk is ook om de bezoeker alvast voor te bereiden op de komst van Floriade 2022. Bij de verdere uitwerking van het plan zal met de Floriade contact gezocht worden.
Voedsel- en natuurbewustzijn Het voedsel- en natuurbewustzijn van bezoekers neemt toe. Na een bezoek zullen bezoekers bewuster met voedsel omgaan (minder verspilling) en meer respect hebben voor de natuur. In een tijd waarin alles duurder wordt, kan het gebeuren dat juist ons gezonde eten (gezondheid) erbij in schiet. Dat is een hele slechte ontwikkeling. Helaas is het zo dat juist ongezonde producten goedkoper lijken te worden en onze groenten en fruit steeds duurder. Des te meer een reden om 6
ervoor te zorgen dat bezoekers zien dat er vormen van (kleinschalige) “stadslandbouw” zijn (eigen tuin, stadslandbouw, eetbaar doolhof, eetbare tuinen) die men zelf kan organiseren. Mensen zijn bewust met hun gezondheid bezig en daar neemt voeding een belangrijke plaats bij in.
Stadslandbouw Het eetbare doorhof laat zien dat landbouw in de stad mogelijk is. Ook al is het kleinschalig, het zal de stad een groene en gezonde verrijking bieden. Ook langdurig braakliggende kavels kunnen (tijdelijk) geschikt gemaakt worden voor kleinschalige stadslandbouw of parkachtige inrichting. De stad “vergroent”. Bewoners kunnen nabij de eigen woning groente en fruit telen. Voorbeelden hiervan zijn er al. Denk bijvoorbeeld aan een kleinschalige moestuin in de Zuiderzeewijk waar bewoners “eigen” stukjes grond krijgen om hun favoriete groenten en fruit te telen. De sociale onderlinge betrokkenheid in de buurt neemt met dergelijke kleinschalige initiatieven toe. Het eetbare doolhof zal een stimulans zijn voor dit soort initiatieven. Bezoekers zien wat er in eigen omgeving mogelijk is.
Het eetbare doolhof wordt fysiek verbonden met het Zuigerplasbos via ruiterpaden, voetpaden en fietspaden. Daarmee wordt het tussenstop of bestemming voor recreërende mensen. Door het doolhof loopt een blotevoetenpad. Werkgelegenheid Het doolhof met haar functies (beheer en onderhoud, winkel, restaurant) levert in eerste instantie circa 10 fte op.
7
Wat kan er nog meer? Winkel en restaurant Het wordt een “showroom” van de biologische (dynamische) producenten en hun producten. In de bijbehorende winkel worden de producten verkocht aan bezoekers. In een bijbehorend restaurant wordt gekookt met de (h)eerlijke producten uit het doolhof. Streekmarkten met regionale producten Het plan biedt de mogelijkheid om de activiteiten uit te breiden met bijvoorbeeld biologische streekmarkten.
Levering van producten aan winkels en restaurants in de omgeving Speciale producten zoals bijvoorbeeld “vergeten” Hollandse groenten en fruit kunnen geteeld worden en als bijzonder assortiment geleverd worden aan winkels en restaurants. Winkels en restaurants kunnen ook aan het doolhof verzoeken om speciale groenten of fruit voor hen te telen. Meente Eetbare Tuin Vergelijkbaar met het Hof van Twello is een optie denkbaar waarbij perceeltjes (bijvoorbeeld 100 m2) aan particulieren worden verhuurd die zij moeten beheren en onderhouden. De particulier kijgt daarbij compost en organische mest van het doolhof. Gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen wordt door het doolhof verboden. Verder wordt de particulier voor een deel van het perceel voorgeschreven welke planten, struiken etc… hij/zij moet telen. Dat deel wordt in de winkel van het doolhof verkocht. Over het delen van de opbrengst worden nadere afspraken gemaakt. Hiermee wordt de betrokkenheid van de lokale bevolking bij het doolhof vergroot. In Twello werkt deze formule tot volle tevredenheid. Samenwerking met andere toeristisch-recreatieve attracties Nederlands Erfgoed Centrum, Batavia Werf, Bataviastad, Oostvaardersplassen, Natuurpark. Samenwerking vergroot de kans op verblijfstoerisme. Niet na drie uur Bataviastad weer naar huis maar ook het eetbare doolhof bezoeken. Samenwerking met Concern voor Werk en zorginstellingen Het doolhof biedt uitstekende mogelijkheden om mensen met een beperking een leuke aantrekkelijke dagbesteding te bieden nabij hun eigen woonomgeving. Contact met bezoekers zal het sociale isoloment van de mensen met beperking verminderen en hun ontwikkeling stimuleren. 8
Samenwerking met de voedselbank Mensen die gebruik maken van de voedselbank kunnen betrokken worden bij het telen van producten die vervolgens via de voedselbank verspreid worden. Vele andere mogelijkheden Denk aan picknicken, buitentheater, verhuur van fietsen (ATB fietsen), organiseren van bijeenkomsten en lezingen, workshops, bedrijfsuitjes, logeren in boomhutten, kleinschalig kamperen etc…
Ligging De locatie ligt erg gunstig. De Houtribweg (N302) die de A6 met de kust verbindt, loopt direct langs de locatie. Deze N302 verwerkt een groot deel van de aanzienlijke bezoekersstromen die richting kust (onder andere Bataviastad en Nieuwland Erfgoed Centrum) en de kop van Noord-Holland gaan. Met de uitbreiding van Bataviastad (2,3 miljoen bezoekers in 2013) en de verdere ontwikkeling van de kust zullen op termijn die bezoekersstromen nog verder toenemen. Tussen de N302 en de locatie ligt een fietsroute. Vanuit het stedelijk gebied van Lelystad is de locatie via wegen en fietsroutes goed ontsloten. Naast bezoekers die gericht het doolhof opzoeken, zullen ook “spontane” bezoeken makkelijk plaatsvinden. De locatie grenst tevens aan het Zuigerplasbos.
9
Een directe fysieke recreatieve relatie wordt gelegd met de recreatieve activiteiten die daar plaatsvinden, zoals het belevenissenbos, mountainbikeroutes en ruiterpaarden. Het eetbaar doolhof ligt tegenover een ecologische hoofdroute. Eigendom en beoogde ontwikkeling door de eigenaar De huidige eigenaar van de locatie is in samenwerking Latei Projectontwikkeling (www.latei.nl) uit Amersfoort een kleinschalig woningbouwplan aan het ontwikkelen. De gemeente Lelystad heeft ingestemd met de ontwikkeling van 35 woningen. De locatie wordt thematisch ingevuld: wonen in het bos; wonen op het erf; wonen in de boomgaard en wonen met je paard. Op de locatie wordt ook een klein restaurant toegestaan. Verder geeft de gemeente aan dat de locatie voor 75% een open landschappelijke invulling moet krijgen waarin de ontwikkelaar onder andere bos wil aanplanten. Binnen die landschappelijke invulling is het ruimtelijk mogelijk om een eetbaar doolhof park te realiseren. Om de plannen te realiseren zal een nieuw bestemmingsplan gemaakt moeten worden. Partners van Cittanova Voor het realiseren van het eetbaar doolhof heeft Cittanova de samenwerking met Donkergroen gezocht. Donkergroen (www.donkergroen.nl) is een landelijk werkend creatief hoveniersbedrijf met 15 vestigingen waaronder een vestiging in Dronten. Donkergroen ondersteunt de plannen volledig en neemt inmiddels risicodragend in de planvorming deel. Donkergroen heeft samen met Cittanova een ontwerp gemaakt en een exploitatie opgesteld. Deze zijn verwerkt in dit businessmodel. Op 30 juli 2014 heeft het eerste overleg met de huidige eigenaar en de projectontwikkelaar Latei plaatsgevonden. Dit overleg hebben Cittanova en Donkergroen gezamenlijk gevoerd. De eigenaar en Latei zijn zodanig enthousiast dat inmiddels een intentieovereenkomst tussen alle partijen is gesloten waarbij de kern van de overeenkomst is dat partijen zich gezamenlijk zullen inspannen om de locatie te ontwikkelen met het eetbaar doolhof als zelfstandig funtionerend onderdeel binnen de grotere gebiedsontwikkeling. Potentiele partners Naast bovengenoemde partners zijn andere partijen denkbaar die bij de uitwerking van de plannen en de exploitatie er van een rol kunnen spelen. Die partijen zullen in een volgende fase benaderd worden. Denk hierbij aan Wageningen University & Research (WUR) die haar activiteiten te Lelystad gaat concentreren aan de overzijde van de N302. Denk hierbij ook aan de Christelijke Agrarische Hogeschool, Groenhorstcollege en het biologisch-dynamische centrum aan de Bronsweg.
10
Het ontwerp
In de bijlage treft u het ontwerp (deze kunt u op groot formaat afdrukken) aan van de totale invulling van de locatie. Dat is dus een invulling met wonen in het bos; wonen op het erf; wonen in de boomgaard; wonen met je paard en het eetbare doolhof. Het gaat in het totaal om 35 woningen bestaande uit vrijstaande- en twee-onder-een kapwoningen. Het doolhof heeft een oppervlakte van circa 8-9 hectare. Dat is dus exclusief de grond die benodigd is voor de woningen en bijbehorende erven en openbare ruimte. De ontsluiting van het doolhof vanaf de N302 en de Zuigerplasdreef is van elkaar gescheiden. Bezoekers hoeven niet door de woonstraten om bij het doolhof te komen. Het doolhof heeft zijn ontsluiting via de Veldweg. Het doolhof wordt voor voetgangers, fietsers en ruiters verbonden met het Zuigerplasdreef. Het doolhof kan daarmee startpunt, tussenstop of eindbestemming zijn. Bij het doolhof kan een stadshoeve worden ontwikkeld die als ontmoetingsplek voor de stad kan worden gezien en waar een restaurant, winkel en ruimtes komen voor bijeenkomsten, workshops etc…. De stadshoeve als definitief gebouw is niet in de exploitatie opgenomen. In de exploitatie is wel een bedrag opgenomen voor een boerenschuur die tijdelijk dienst kan doen voor de genoemde functies. Ook een werkplaats, wasgelegenheid, stal voor kleinvee etc… hebben in het ontwerp een plek gekregen. Aan de ontsluitingsroute van het doolhof nabij de stadshoeve is een parkeervoorziening voor 90 parkeerplaatsen opgenomen.
11
Het ontwerp is zodanig gemaakt dat Latei haar woningbouwplan kan handhaven ook als het eetbaar doolhof niet op deze locatie gerealiseerd wordt. De verplichte 75% landschappelijke invulling zal dan met een ander landschap worden ingevuld. Het onderdeel eetbaar doolhof is zodanig ontworpen dat dit onderdeel uit het totaalplan “geknipt” kan worden en één-op-één op een andere geschikte locatie kan worden neergelegd. Inmiddels hebben andere gemeenten (o.a. Leeuwarden en Haarlemmermeer) interesse getoond voor het eetbaar doolhof. Cittanova en Donkergroen hopen echter als echte Flevolandse bedrijven, het eerste eetbare doolhof in Flevoland te kunnen realiseren.
12
4. De exploitatie Donkergroen heeft in samenwerking met Cittanova een ontwerp voor het eetbare doolhof gemaakt. Dit ontwerp is door Donkergroen doorgerekend op aanleg van het terrein en de benodigde opstallen (inclusief werkplaats, wasgelegenheid, kweekkassen, een kleine stal en nachtverblijf voor kleinvee), op jaarlijkse aanschaf van nieuwe planten en op regulier onderhoud. In de aanlegkosten is ook de eerder genoemde boerenschuur opgenomen die tijdelijk ingezet kan worden voor horeca, winkel, bijeenkomsten. Het exploiteren van die voorzieningen is onderdeel van overleg met marktpartijen. Dit geldt eveneens voor andere versterkende activiteiten zoals bijvoorbeeld markten of kamperen. De geraamde opbrengsten komen enkel uit de verkoop van de geteelde producten. Er zijn allerlei opbrengstverhogende mogelijkheden die (deels) samen met marktpartijen nader uitgewerkt moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan het heffen van een zo laag mogelijk entreegeld of symbolische bijdrage om de drempel voor bezoek zo laag mogelijk te houden. Een alternatief is een iets hogere prijs voor de biologisch geteelde producten vragen die men kan plukken/kopen. Denk ook aan de verhuur van boomhutten, fietsen, paarden.
Vanwege het commerciele belang van Donkergroen en Cittanova nemen wij wat betreft de exploitatiecijfers alleen de totaalbedragen op. De exploitatie is echter wel volledig uitgewerkt en kan eventueel vertrouwelijk met u besproken worden.
13
5. Wat hebben wij (Cittanova en Donkergroen) nodig om het plan tot een voldragen businesscase uit te kunnen werken? Planologische medewerking van de gemeente Lelystad. De bestemming zal aangepast moeten worden om enkele gewenste activiteiten mogelijk te maken. Een bijdrage in de gemaakte kosten en een budget voor verdere planuitwerking. Cittanova en Donkergroen hebben er inmiddels ongeveer € 20.000 ingestoken aan tijd en producten. Wij hebben Flevolandse partijen benaderd; overleggen gevoerd; exploitaties opgesteld; schetsontwerpen gemaakt etc… Voor de verdere planuitwerking tot een uitvoerbaar ontwerp verwachten wij (Cittanova en Donkergroen) een totaalbudget nodig te hebben van circa € 150.000. Om het project aan te kunnen leggen is een bedrag van € 1.750.000,- nodig. Dat is exclusief de eventuele aankoop of pacht van de (agrarische) grond. Hierover zijn wij met de eigenaar in overleg. Ondersteuning van de provincie bij gesprekken met natuurorganisaties en vertegenwoordigers van LTO etc… Het onder de aandacht brengen van het plan bij het regionale bedrijfsleven.
18
6. De meetlat van het programma nieuwe natuur De provincie legt alle projecten langs de meetlat van het programma nieuwe natuur. Uiteraard heeft Cittanova dat alvast gedaan. In onderstaande “meetlattabel” motiveren wij waarom ons inziens het project eetbaar doolhof aan de verschillende criteria voldoet. Uiteraard is dit een geheel eigen invulling.
Criteria
Deelaspecten
Belevingswaarde
In welke mate levert het project beleefbare, functionele en inpasbare natuur op? Het Doolhof is attractief en zeker beleefbaar en toegankelijk voor alle doelgroepen, jong en oud en kan een grote educatieve bijdrage leveren aan de jeugd van Lelystad en de regio. Het doolhof zal een afzet aan groenten, fruit, kruiden, noten en bloemen hebben. Deze worden verkocht aan de bezoekers en professionele afnemers zoals bijvoorbeeld restaurants. Hier is sprake van inpasbare natuur. Een agrarische bestemming wordt ingevuld met een eetbaar doolhof waar door de enorme biodiversiteit een stimulans zal optreden voor de natuurontwikkeling. De diversiteit in inrichting, beplanting, boomsoorten etc.. stimuleert de komstvan onder meer bijen, vlinders, andere insecten en vogels. Het doolhof wordt fysiek gekoppeld aan het Zuigerplasbos waarvan de recreatie in en rond het bos profiteert. Tegenover het eetbare doolhof ligt een ecologische zone.
In welke mate heeft het project waarde voor dagrecreatie of verblijfsrecreatie of biedt het kansen voor economische ontwikkeling? Het eetbare doolhof heeft een recreatieve invulling en is juist zeer geschikt voor dagrecreatie. De bezoekers kunnen fun hebben in de vorm van dwalen en verrassende elementen ontdekken, maar kan ook het voedsel proeven, ruiken, voelen, eten en kopen. In het doolhof zijn picknickplaatsen gecreëerd voor een moment rust en genieten van de natuur. De producten worden verkocht, de ontwikkeling brengt werkgelegenheid met zich mee, maar kan ook voor de lokale ondernemers een showcase zijn o.a. anticiperend op de komst van de Floriade 2022. Workshops, markten en bijeenkomsten kunnen georganiseerd worden voor bovenregionale doelgroepen.
Hoe groot is de afstand van het project tot stedelijk gebied of grote toeristische voorzieningen? De afstand vanaf het eetbare doolhof naar het stedelijk gebied is circa 3- 3,5 kilometer met de auto en fiets en sluit uitstekend aan op het grote fietsnetwerk van Lelystad. De locatie ligt ten opzichte van Bataviastad op circa 5 kilometer.
Ecologische waarde
In welke mate draagt het project bij aan de versterking van de EHS, het bereiken van internationale natuurdoelstellingen, het bevorderen van biodiversiteit en/of het robuuster maken van Flevolandse natuur? De locatie van het doolhof draagt zeker bij aan de versterking van de EHS. Biodiverstiteit is de basis van het eetbare doorhof. Zowel op het gebied van flora als wel van fauna. Met de ontwikkeling van het toekomstig woningbouwplan op de aangrenzende kavel, zal er sprake zijn van uitbreiding van bosaanplant. Dit sluit weer goed aan op de ecologische hoofdstructuur van het Houtribbos welke aan de overzijde van de locatie is gesitueerd (noordzijde van de Houtribweg tegenover de Veldweg).
19
Criteria
Deelaspecten
In welke mate draagt het project bij aan het realiseren van het Flevolandse natuurbeleid? Het beleid geeft aan, dat er ook ideeën voor natuuraanleg vanuit de inwoners van Flevoland kunnen komen en dat inwomers zelfs mee kunnen participeren. Gedeputeerde, de heer Appelman, heeft dit ook aangegeven tijdens een interview met omroep Flevoland op 28 augustus 2013. Met het indienen van het projectidee van het eetbare doolhof wordt hier zeker aan voldaan. Het doolhof zal een extra dimensie geven aan de (bio)diversiteit en beleefwaarde van Flevoland. De door de heer Appelman benoemde proeftuin, voor de nieuwe natuurvisie, kan het eetbare doolhof zijn. Dit in combinatie met het belevenissenbos (Zuigerplasbos) alwaar de locatie van het eetbare doolhof tegenaan is gesitueerd geeft een nieuwe attractie voor Lelystad en de regio. In welke mate en op welke wijze worden met het project bestaande natuurcompensatieverplichtingen ingevuld? Voor een deel met nieuwe bosaanplant bij de toekomstige ontwikkeling van de woningbouw op de aangrenzende kavel, met het thema wonen in bospercelen. Dit zal aan de zuidzijde van de Houtribweg zijn en zal de EHS verbinding gaan versterken met het Houtribbos. Dit bos ligt aan de noordzijde van de Houtribweg en behoort tot de EHS zone. Het andere deel wordt ingevuld met vernieuwende stadslandbouw in de vorm van een eetbaar doolhof en de daarbij behorende biodiversiteit.
Multiplier
In welke mate is er sprake van een multiplier op de vanuit het programma in te zetten hectares (i.v.v. extra hectares natuur, extra financiële ruimte voor inrichting, etc.)? Er is zeker sprake van multiplier want het eetbare doolhof heeft een nieuwe vorm van natuur in zich en zal de recreatiemogelijkheden in Lelystad en de regio versterken. Aanleg van nieuwe natuur denk u hierbij aan, aanplant van verschillende boomgaarden, een kleine wijngaard en biologische teelt aanwas. Het totaal kan gezien worden als een vernieuwende invulling van stadslandbouw. Met de invulling van het eetbare doolhof ontstaat er een educatieve en attractieve (recreatieve) ontwikkeling, die bovenregionaal bezoekers kan trekken. Dit brengt inkomsten en werkgelegenheid met zich mee.
In welke mate draagt het project naast natuurwaarden ook bij aan de integrale ontwikkeling van andere beleidsterreinen zoals landbouw, recreatie, water, cultuur? Er is ook sprake van stuk landbouw in de vorm van nieuwe stadslandbouw, met name voor de ontwikkeling van biologisch voedsel. De dagrecreatie op de locatie kan met de aanleg van het doolhof groot zijn, zeker in combinatie met het Zuigerplasbos. De locatie van het doolhof grenst hier direct aan en de beide locaties zullen elkaar zeker gaan versterken. Op het kavel worden een aantal sloten gegraven o.a. voor de waterafvoer maar ook voor de beregening van het gebied. De mogelijkheid om op de locatie van het doolhof ook workshops, bijeenkomsten, tentoonstellingen en educatieve activiteiten te houden draagt bij aan de culturele ontwikkeing.
Zekerheid
In welke mate is er sprake van maatschappelijke betrokkenheid bij en maatschappelijk draagvlak voor het project? Het eetbare doolhof is uniek voor Flevoland maar ook (vooralsnog) in Nederland. Bij een mogelijke ontwikkeling, zal dit het eerste eetbare doolhof zijn en vele bezoekers gaan trekken. Tijdens het ontwerp zijn er al gesprekken geweest met beoogde ondernemers. Zij hebben hun belangstelling uitgesproken. Donkergroen doet
20
Criteria
Deelaspecten
inmiddels risicodragend mee. De verwachting is dat het maatschappelijk draagvlak groot zal zijn omdat de belangstelling voor de biologische stadslandbouw onder de inwoners van dorpen en steden erg groot is. Gezonde leefstijl en meer kennis van voedsel worden met een bezoek aan het doolhof gestimuleerd. Met zorginstellingen en de gemeente zal gesproken worden over het inzetten van mensen met beperking (dagbesteding) voor onderhoud en functies in de winkel en restaurant.
Hoe zeker is het dat het project binnen vijf jaar uitgevoerd kan worden? Een en ander zal afhangen van de beoogde partners, financieringsvorm en subsidiebijdrage. Het uitgangspunt zou kunnen zijn om voor Lelystad een interessant project op korte termijn te hebben welke tevens als showcase ingezet kan worden voor de komst van de Floriade in 2022. De eigenaar van de grond wil binnen enkele jaren zijn aangrenzende woningbouwproject realiseren. De inzet van Cittanova is om gelijk op te trekken. Daarmee is realisatie binnen vijf jaar mogelijk.
In welke mate is het plan faseerbaar of aanpasbaar indien een onderdeel niet uitvoerbaar blijkt te zijn? Het doolhof is zeker aanpasbaar aan een locatie. Om het succesvol te laten zijn, is minimaal 5 hectare nodig. Niet alleen vanuit financieel oogpunt maar ook om het voor bezoekers aantrekkelijk te houden.
In welke mate is sprake van juridisch of financiële risico's of onzekerheden en hoe wordt hiermee omgegaan? Om het plan op de nu beschikbare beoogde locatie juridisch mogelijk te maken zal waarschijnlijk het vigerende bestemmingsplan aangepast moeten worden. Onder andere voor recreatie en een restaurant/winkel. Nadrukkelijk zoeken Cittanova en Donkergroen naar partijen die de exploitatie van het doolhof op zich willen nemen. Wij menen dat met het ontwerp en de exploitatieberekening een haalbare ontwikkeling mogelijk is mits er aan de voorzijde subsidie mogelijk is.
21
Colofon: Cittanova BV Bureau voor Planontwikkeling Donkergroen BV 30 augustus 2014 Projectnummer P120-01 Registratienummer 2014006
22
