20‐2‐2015
De economische wereldcrisis (9.2)
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950 Onderzoeksvraag:
9.2 De economische wereldcrisis.
Wat waren de oorzaken van de economische wereldcrisis van 1929 en waarom duurde die crisis zo lang?
Kenmerkend aspect: De crisis van het wereldkapitalisme.
De 1e Wereldoorlog had rampzalige financiële gevolgen voor Europa. Maar voor de Verenigde Staten had ze ook voordelen. De Amerikaanse bedrijven konden immers landbouw‐, industriële producten en grondstoffen aan Europa leveren. De productie werd daarom sterk verhoogd. Maar na de oorlog kreeg de economie te maken met problemen: 1. Omdat de Amerikanen hun eigen economie met invoerrechten afschermden voor Europese producten (protectionisme) gingen de Europese landen hetzelfde doen en kampte de V.S. met een toenemende overproductie. 2. Veel boeren hadden in de 1e WO geld geleend om de landbouwproductie te verhogen, ze bleven na de oorlog met grote voorraden zitten en de prijzen daalden. Ze kwamen hierdoor in steeds grotere financiële problemen. 3. De Amerikaanse banken leenden makkelijk geld uit. Mensen werden aangemoedigd om nieuwe producten te kopen met geleend geld (‘Live now pay later’). In eerste instantie had dit een positief effect, want na een korte economische dip (direct na de oorlog) nam de welvaart in de jaren ‘20 (roaring twenties) weer flink toe. De keerzijde was dat de Amerikanen steeds dieper in de schulden kwamen. 4. Er werd daarnaast veel gespeculeerd met aandelen. Veel mensen leenden zelfs geld om daarmee aandelen te kopen.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
1
20‐2‐2015
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Speculeren met geleend geld: met eigen geld als onderpand kun je geld lenen om weer nieuwe aandelen te kopen. USD 10,00 USD 5,00 USD ‐ Waarde aandeel
1926 USD 1,00
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
1927 USD 4,00
1928 USD 8,00
1929 USD 1,00
9.2 De economische wereldcrisis.
Op donderdag 24 oktober 1929 beginnen de aandelen in Wall Street sterk te dalen (beurskrach , Zwarte Donderdag). Veel Amerikanen verliezen in de periode hierna veel geld en er volgt een langdurige economische crisis die wereldwijde consequenties zal hebben. Nadat ook de Europese economieën instorten en de werkloosheid sterk oploopt komen er in veel landen fascistische (Italië, Duitsland (= nationaalsocialistisch)) regimes aan de macht. (par. 9.4).
2
20‐2‐2015
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
De werkloosheid in de Verenigde staten in de jaren na de beurskrach.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
De Verenigde staten in de jaren na de beurskrach.
3
20‐2‐2015
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
De Verenigde staten in de jaren na de beurskrach.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
De Verenigde staten in de jaren na de beurskrach.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
De zittende president Hoover (republikein, ‘29‐’33) wilde niet ingrijpen. Volgens de principes van het liberalisme zou de economie zich vanzelf herstellen. Veel aanbod van arbeiders en minder inkomsten voor de overheid betekende dus lagere lonen en bezuinigingen. Hierdoor daalde echter de koopkracht en nam de werkloosheid nog verder toe. De Britse econoom Keynes kwam met een nieuwe oplossing. Keynesiaanse theorie: in goede tijden zou de overheid de economie moeten afremmen (b.v. door verhoging van de belastingen) en in slechte tijden zou men met dat geld de economie juist moeten stimuleren (b.v. door werkverschaffing). Hierdoor zou de koopkracht stijgen en de economie weer uit het dal klimmen.
4
20‐2‐2015
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
President Franklin D. Roosevelt (democraat, 1933‐1945) was een van de eerste regeringsleiders die (beïnvloed door Keynes) bewust ingreep in de economie. Zijn politiek kreeg de naam New Deal. Hij bestreed de werkloosheid met o.a.: • verhoging overheidsuitgaven • werkverschaffingsprojecten • afspraken over minimumlonen • sociale wetgeving.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Welke mening had de tekenaar over de New Deal van president Roosevelt?
5
20‐2‐2015
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Welke mening had de tekenaar over de New Deal van president Roosevelt?
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
Welke mening had de tekenaar over de New Deal van president Roosevelt?
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
6
20‐2‐2015
Tijd van wereldoorlogen. 1900‐1950
9.2 De economische wereldcrisis.
7
