De Duitse Herdershond

De Duitse Herdershond Vereniging van Fokkers en Liefhebbers van Duitse Herdershonden

6

!

æ&/ .æ

++%2

3æ

æ%

.

6$(

&( %""

æ

æ$

/

.

.

!

$

ææ 6

%.

%23

æ6 % 2 % . ) '

æ )%

).

ææ

,

'

Begeleidingshond Nieuwe of oude variant Coach van je hond

Jaargang 79, april 2013, nr. nrr 4 n

5

)4

3%æ %2 (%2$

3

(

!

æ&/ .æ

++%2

3æ

æ%

.

%""

æ

æ$

/

.

.

!

$

ææ 6

%.

%23

æ6 % 2 % . ) '

æ &(

).

6$(

)%

'

6

,

ææ

5

)4

3%æ %2 (%2$

3

(

VDH

Vrouwen “Eert de vrouwen, zij vlechten en weven hemelse rozen in het aardse leven!”

Vereniging van fokkers en liefhebbers van Duitse Herdershonden

april - Jaargang 79, nr. 4 Honden proberen conflicten te vermijden Het lezen van je hond

2

De Duitse herder als begeleidingshond Afstudeeropdracht masteropleiding pedagogiek

4

Fokken met een goed gevoel Op bezoek bij kennel vom Haus Valkenplatz

6

De langstokhaar, een verrijking Nieuwe (oude) variant langstokhaar

9

De coach van je hond Dominantietheorie volgens Sacha Gaus

12

Jeugd kynologische dag en jeugdclubmatch

15

Verschillende methodes Workshoppen op 23 februari 2013

16

Help de wetenschap een handje Ingezonden

18

Mari van de Mee en Jongste lid Ingezonden

20

Nieuws uit het hoofdbestuur

21

Bestuursmededelingen

22

Kenneladressen

23

Foto voorplaat: Robin Veldt

Sport is van oudsher een mannenbezigheid en ‘de vrouw’ heeft een lange weg moeten afleggen in de sport. In de Griekse oudheid was het zelfs voor vrouwen verboden om naar sportwedstrijden te kijken. Gelukkig is dit allemaal verleden tijd en is de vrouw ook in onze geliefde hondensport niet meer weg te denken. De populariteit van sport kent geen grenzen. Zij gaat over de grenzen heen, over de continenten, de generaties, de culturele verschillen en natuurlijk ook het geslacht. Zij heeft de unieke eigenschap mensen en samenlevingen te binden en groepen en individuen bewust te maken, hen te motiveren en te inspireren. Komt u wel eens op een hondententoonstelling ? Het valt mij op dat de dames daar, vooral bij kleinere rassen, bij het ‘showen’ vaak in de meerderheid zijn. De laatste jaren zien we ook meer en meer vrouwen op onze clubmatches en zelfs op de Siegerhauptzuchtschau de honden voorbrengen. Daarnaast wordt het secretariaatswerk op clubmatches, tentoonstellingen en fokgeschiktheidskeuringen vaak het meest door de dames vervuld. Ook bestuurlijk staan de vrouwen hun mannetje want we komen ze gelukkig op alle niveaus tegen in onze vereniging. Verder zijn het vaak ook vrouwen die staan voor het vele werk dat er in een kringgroepkantine moet gebeuren waar de mannen liever niet voor staan. De vrouw is simpelweg niet meer weg te denken in onze sport en ik heb diep respect voor haar inzet en werkzaamheden in- en voor de VDH temeer omdat het in vele gevallen moeders zijn die werk, gezin en sport combineren! Vergeet ook hun inbreng in en om het huis niet ! Het voeden van onze honden, het schoonhouden van de kennels en het verzorgen van de pups is meestal vrouwenwerk. Hoe zou de man dit ooit kunnen doen als hij overdag moet gaan werken? Heel belangrijk is ook hun taak bij ziekte, want globaal gezien zijn de vrouwen zorgzamer dan de mannen. Wat ik tot slot nog wil zeggen tegen potentiële kopers van een pup of oudere hond is dat het van het grootste belang is dat ook uw vrouw hierachter staat of beter gezegd 'liefhebber van' is. Zou dit namelijk niet het geval zijn dan zou dit er op termijn wel eens toe kunnen leiden dat de hond weer weg moet en dat zou jammer zijn. Hulde aan de vrouwen in de hondensport! Marc Dhooge Voorzitter

VDH - algemeen -

In dit nummer treft u foto’s aan van: Anita Servaas Brigitte v. Heeswijk Linda Borghans Marian Servaas Marieke Lemmen Marloes v.d. Weide Bianca v. Dijk

Dit is de vertaling van een Duits gedichtje dat ik toevallig tegenkwam bij wat opruimwerkzaamheden tijdens een koude winterdag. Het leek mij een goed idee om in een voorwoord ook eens de ‘spotlights’ op de vrouwen in onze sport te richten als een soort van dankbetuiging voor het vele werk dat ze voor onze honden en de hondensport in zijn algemeenheid doen.

1

Het lezen van je hond

Honden proberen conflicten te vermijden Honden communiceren via lichaamstaal. Wanneer je wilt weten hoe een hond zich voelt kun je naar vier lichaamsdelen van de hond kijken; de staart, de oren, de romp en de poten. Uitgaande van de neutrale houding van de betreffende hond, kun je aan deze vier elementen aflezen hoe een hond zich opstelt tegen mensen, honden, andere dieren of in een bepaalde situatie.

Doordat wij mensen veel verschillende honden hebben gefokt met een grote diversiteit aan lichaamskenmerken (die soms moeilijk te interpreteren zijn) is het van belang dat een hond al vroeg in zijn jeugd kennis maakt met allerlei verschillende rassen zodat hij de gelegenheid krijgt die verschillend te leren ‘lezen’. Zo kan onze Duitse herder moeite hebben met de over de rug gedragen krulstaart van een Poolhond, de starende blik van een Border Collie, de behaarde en hangende oren en snuit van een Bouvier of het stijve stramme loopje van een Terriër.

- De Duitse Herdershond

Bouvier

2

Poolhond (Samojeed)

Airedaile Terriër

Staart en oren De staart en oren zijn doorslaggevend in de houdingscommunicatie bij honden. De hoogte van de romp en de kromming van de poten verschaffen aanvullende informatie. De staart kan variëren van hoog (zelfverzekerd) tot laag (onzeker/bang). De oren van naar voren (zelfverzekerd) tot naar achteren (onzeker/bang). De poten kunnen stram gestrekt zijn (zelfverzekerd), of juist sterk gekromd (onzeker/bang); de romp kan hoog (zelfverzekerd) zijn, of laag (onzeker/bang). Uitgangspunt bij het beoordelen van houdingscommunicatie is altijd de neutrale houding van de betreffende hond. De houding van de hond zal per situatie verschillen: in interactie met hond A of mens A kan je hond een lage houding aannemen, terwijl een ontmoeting met hond B of mens B een hoge houding kan opleveren. Daarom bestaat ‘de’ dominante hond ook niet. Hij vertoont slechts zelfverzekerd of onderdanig gedrag in een bepaalde situatie. Zelfverzekerd en submissief gedrag Zoals gezegd is de houdingscommunicatie bepalend voor de verhouding tussen honden. Daarnaast kan een hond ook door allerlei gedragingen met anderen communiceren over zijn gemoedstoestand. Het is van belang dat je dit gedrag herkent en kunt interpreteren.

Border Collie

Een hond kan, om zijn hogere positie ten opzichte van een andere hond te bevestigen, gebruik maken van superieure handelingen, ook wel dominantiehandelingen genoemd. Deze worden niet gebruikt om een relatie onder druk te zetten, maar meer om de onderlinge verhoudingen te bepalen. Een paar van dit soort handelingen zijn het bestijgen van een andere hond, de poot op de schoft leggen, bovenstaan/voorstaan, over de snuit bijten en in de nek bijten. Ook onderdanigheidshandelingen zijn bedoeld om de onderlinge verhoudingen te bepalen. Deze handelingen zorgen voor duidelijkheid en nemen de eventuele agressie bij de andere hond weg. Een hond kan de bek van een andere hond likken, zich laag maken of op z’n rug gaan liggen, een deemoedsplas doen e.d. Wanneer een hond zich onderwerpt (onderwerping = submissie) kan hij dit actief of passief doen. Bij actieve onderwerping zoekt de hond zelf contact met de hoger geplaatste hond, bij passieve onderwerping zorgt de dreigende aanwezigheid van een hoger geplaatste hond voor het op de rug gaan liggen van de lager geplaatste hond. Dreiging Wanneer er geen sprake is van een duidelijk hoog en/of laag geplaatste hond, dan zullen beide dieren veel dreiggedrag (hoge houding, hoge staart, oren naar voren, aanstaren, lippen optrek-

Ook een kleine hond kan sterk dreigen

ken, grommen, enz.) laten zien. De hond die het sterkst dreigt, wint. Daarbij gaat het om de dreiging, niet om de grootte van de hond. Honden zijn er niet op uit om elkaar te verwonden. Bijna altijd zijn dreigingen bedoeld om schade te voorkomen. Daarom zie je naast het dreiggedrag ook vaak conflictvermijdend gedrag. Een hond vermijdt bijvoorbeeld oogcontact (aanstaren is namelijk een teken van agressie, je wilt dan het conflict aangaan) of maakt een spelbuiging om de spanning weg te nemen. Andere invloeden Bij de ontmoeting tussen twee honden spelen ook nog andere zaken een rol. Zo zal een hond op eigen terrein veel zelfverzekerder zijn dan op een vreemd terrein. Daarom introduceer ik een nieuwe hond (pup) binnen ons gezin altijd op een plek waar mijn honden nog niet geweest zijn. Ook het wel of niet aangelijnd zijn van je hond heeft invloed. Honden voelen zich beperkt in hun

RAADFOTO

De Border Collie wendt de kop af, er is geen oogcontact

bewegingen door de lijn. Tevens kan een eigenaar (on)bewust signalen via de lijn aan z’n hond doorgeven, waardoor hij de hond juist opjut in plaats van kalmeert (bijvoorbeeld rukjes aan de lijn). Wanneer een hond losloopt kan hij veel meer zelf kiezen wat hij doet. De communicatie met andere honden verloopt dan meestal een stuk beter. Marian Servaas

Oplossing maart De meeste inzenders gaven meteen een conclusie van hetgeen ze op de foto zagen, zonder eerst de lichaamstaal duidelijk te omschrijven. Mijn advies: kijk eerst eens goed en omschrijf wat je ziet. Pas daarna kun je iets over het gedrag concluderen. Van een foto is dit toch al heel moeilijk, omdat het om een momentopname gaat. Florine Bouritius gaf de meest juiste omschrijving van de maartfoto. Het aardigheidje is naar haar opgestuurd.

VDH - algemeen -

Omschrijf het gedrag van de hond op deze foto. Wat zie je en wat kun je daaruit concluderen? Wanneer je de omschrijving vòòr 9 april instuurt naar de redactie ([email protected]), dan hebben we voor één van de goede inzenders een aardigheidje in petto. In het volgende maandblad de oplossing.

Wat zagen we in maart? De volwassen hond op de foto maakt zich niet groot, heeft de oren niet naar voren maar iets naar opzij, de staart is hoger dan normaal. De hond kijkt niet naar de pup, maar kijkt opzij. De pup ligt op de rug, de staart is niet erg laag (ligt in het verlengde van de rug). Over de oren is niet veel te zeggen omdat die op de grond liggen, de ogen zijn niet te zien. De pup tongelt. Uit deze foto kun je iets concluderen over de verhoudingen tussen beide honden, de volwassen hond heeft een hogere positie dan de pup. Bij de pup is er sprake van passieve submissie. Aan de hand van deze foto kun je niets zeggen over eventueel spelgedrag. Er zijn geen signalen die duiden op spelgedrag. Ook kun je niets zeggen over het feit of de honden hierna wel of niet zullen gaan spelen.

3

Afstudeeropdracht masteropleiding pedagogiek

De Duitse herder als ‘begeleidingshond’ Duitse herders zijn veelzijdig, dat weten de meeste eigenaren. Je kunt uren met ze wandelen en spelen, shows lopen, africhting en behendigheid trainen, ze zijn je beste maatje en …. Zo zijn er nog veel kwaliteiten van ons geliefde ras op te noemen. Nadat ik nu dertien jaar Duitse herders heb en al zo’n tien jaar in de sport meeloop, ben ik twee jaar geleden begonnen aan de masteropleiding pedagogiek. Voor deze opleiding moest ik een afstudeerproject uitvoeren. Het moest een orthopedagogisch karakter hebben en vernieuwend zijn.


Contact met autistisch kind Na een tijdje nagedacht te hebben over wat mij echt interesseerde en wat ik graag uit zou willen werken, nam ik mijn Duitse herder, Isis von Loosbroekerhaus, voor het eerst mee naar mijn werk. Ik werk enkele weekenden per jaar met een jongen met een zwaar verstandelijke beperking en een zware vorm van autisme. In dat weekend zag ik wat Isis met de jongen deed: hij maakte uit zichzelf contact met haar, was erg op haar gericht en deze Duitse herder kon hem weer oppeppen op tijden dat hij moe was. Ze kwamen zelfs samen tot spel, iets wat voor deze jongen moeilijk is.

4

In diezelfde tijd volgde ik samen met Romy Snijders, docente aan een school voor leerlingen met gedragsproblemen en mede-eigenaar van kennel von Loosbroekerhaus, de KK2-cursus in Geldrop. We zaten samen wekelijks lange tijd in de auto en spraken dan ook regelmatig over de honden en de effecten die ik terug zag bij dit kind. Wij waren van mening dat honden, net als paarden en dolfijnen veel teweeg kunnen brengen bij kinderen. Het onderwerp voor mijn afstudeeropdracht lag al snel vast: ‘hondondersteunde interventies bij kinderen met autisme’. Positief effect Na het zoeken van veel informatie, het voeren van gesprekken met professionals en het lezen van heel wat boeken, kwam ik erachter dat honden veel positieve effecten op kinderen met een hulpvraag of stoornis kunnen hebben. In Duitsland en Amerika was dit al meermaals gebleken en worden honden ook in diverse

opdracht uit. Zo kon ik voor alle activiteiten de geschikte hond uitkiezen. In de ene situatie had ik een rustige hond nodig, in de andere een zeer actieve. De kinderen en de honden hebben een geweldige tijd gehad samen. Er werden spellen gedaan, wandelingen gemaakt, speurtochten georganiseerd en er werd heel veel gespeeld en geknuffeld en nog veel meer! Ik zag duidelijk de effecten terug die ik in de literatuur gelezen had: kinderen praatten makkelijker met mij, de groep werd hechter, stille kinderen uitten zich meer en het zelfvertrouwen van veel kinderen groeide zichtbaar. Verschillende rassen Nadat ik gezien had hoe geweldig de honden en kinderen met elkaar omgingen en wat de kinderen konden bereiken in korte tijd, heb ik opnieuw contact gezocht met Romy Snijders. Hier konden we naar onze mening veel meer mee doen. Door de geweldige inzet van onze trouwe Duitse herders, maar ook van Nova Scotia Duck Tolling Retrievers, zouden veel kinderen een leuke en leerzame tijd kunnen beleven. De reden om met twee verschillende rassen te werken, was voor ons de diversheid in karakter en uiterlijk. Sommige kinderen zullen in eerste instantie terugschrikken van een grote imposante Duitse herder. En de één spreekt het karakter van de ene hond meer aan dan dat van de andere.

settings al ingezet (ziekenhuizen, kindertehuizen, scholen, psychiatrie enz.). Alle effecten die mij van gunstige invloed leken op de ontwikkeling van autistische kinderen heb ik in dit onderzoek dan ook op een rijtje gezet: t %SFNQFMWFSMBHFOE FõFDU KF NBBLU NBLLFMJKLFS DPOUBDU NFU iemand via een hond. t ,BMNFSFOEFõFDUKFXPSEUSVTUJHFSBMTKFIPOEPPLSVTUJHJTJO een stressvolle situatie. t &NPUJPOFMFWFJMJHIFJEKFIPOECJFEUBMUJKEFFOMVJTUFSFOEPPS en veroordeelt niet. t %FPNHFWJOHSFBHFFSUQPTJUJFWFSPQNFOTFONFUFFOIPOE dus je doet hierdoor positieve ervaringen op in de omgang met anderen. t &õFDUFO PQ [FMGCFFME FO [FMGWFSUSPVXFO EPPSEBU EF IPOE steeds doet wat een kind vraagt en het kind de hond ook soms iets nieuws kan leren, krijgt dit kind het gevoel dat het echt iets kan bereiken. Dit is iets waar veel kinderen met een hulpvraag behoefte aan hebben. Zij lopen vaak op school al tegen veel moeilijkheden aan. Tevens bouwen autistische kinderen ook eerder een band op met dieren dan met leeftijdsgenootjes en trekken zij eerder naar honden toe dan naar speelmateriaal. In mijn literatuurstuk heb ik dit en veel meer informatie uitgebreid omschreven.

Super Inmiddels hebben we al diverse activiteiten, meestal gericht op sport en spel, uitgevoerd voor diverse organisaties. Voor deze activiteiten mochten wij gebruik maken van verschillende honden uit ons team. Wij hebben aan de diverse activiteiten veel plezier beleefd, de honden hebben het erg goed gedaan en de kinderen en organisatie vonden het super. We hopen dan ook dat we in de toekomst nog met diverse cliënten mogen gaan werken en ook op deze manier kunnen laten zien wat onze Duitse herder waard is. Een kleine impressie van wat honden bij kinderen met hulpvragen los kunnen maken, kunt u zien op de foto’s die bij dit artikel geplaatst zijn. Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten en wat onze Duitse herders en Tollers zoal doen? Neem dan een kijkje op onze website www.begeleidingmethonden.com of ‘like’ ons op facebook: www.facebook.com/begeleidingmethonden. Hier zijn ook veel foto’s en in de toekomst ook filmpjes te zien! Linda Borghans

VDH - algemeen -

Praktijk Nu al deze goede effecten duidelijk waren, ging ik aan de slag in de praktijk. Leerdoelen van de kinderen werden in kaart gebracht en activiteiten om hieraan te werken werden bedacht. Ik had zelf op dat moment een volwassen Duitse herder en een puppy: Isis en haar dochter Ayla. Deze konden goed ingezet worden voor dit geweldige project! Ook werkte ik samen met kennel von Loosbroekerhaus; Zazu, Boris en Baja breidden mijn ‘team’ voor deze

Bedrijf Na het één en ander goed te hebben overwogen en een goed bedrijfsplan geschreven te hebben, heeft onze teamfotograaf Ger (www.belger.nl) een mooie website en flyers gemaakt waarmee wij ons konden profileren. De volgende stap was dan ook de inschrijving bij de Kamer van Koophandel onder de naam ‘R&L Begeleiding met 4 poten’. Vanaf september 2012 zijn Romy en ik dan ook officieel eigenaar van ons eigen bedrijf. Met deze onderneming kunnen wij sport en spel bieden in de vrije tijd van kinderen, maar ook gericht werken aan leerdoelen van kinderen. Het vergroten van zelfvertrouwen en de sociale vaardigheden van kinderen is een veel gesteld doel. Ook bieden we huiswerkbegeleiding, waarbij de hond op een stimulerende manier wordt ingezet.

5

Op bezoek bij kennel vom Haus Valkenplatz

Fokken met een goed gevoel Wim is van de bloedlijnen, Yvonne is er voor de pups. Samen staan ze aan de basis van een product dat de naam Vom Haus Valkenplatz draagt en steeds weer kans ziet tot in de hoogste regionen van de africhtingssport door te dringen.

“Je zult wel denken, zo midden in de stad, daar kan toch nooit een hondenkennel zitten” , zegt Yvonne als ze de deur open doet. Iedere bezoeker verbaast zich erover maar als je via de smalle gang de huiskamer binnenloopt, ben je meteen thuis in de wereld van Valkenplatz. Dat betekent in eerste instantie een bak heerlijke koffie met mokkataart, meteen gevolgd door een spraak waterval aan informatie over de passie van Wim en Yvonne de Wit: Duitse herderskennel Vom Haus Valkenplatz. De naam is ontleend aan de plaatsnaam Valkenswaard met uiteraard een Duits tintje. Om terug te komen op de behuizing: Wim en Yvonne vinden dat er heel veel voordelen aan zitten. De honden zijn vanaf het begin gewend in de stad te lopen en moeten dus vanaf het begin rekening met mensen houden, zijn dus meteen goed gesocialiseerd. In een ruimte achter de keuken, klein maar met doorkijk naar drie kanten, worden de pups geboren. Als ze een week of vier/vijf zijn gaan ze naar achteren en zo hebben ze constant zicht op alles en iedereen die er langs komt. Kinderen zijn er gek op en de meiden van de buren komen met ze spelen zo gauw ze in de gaten hebben dat er weer puppies zijn. Yvonne denkt dat als je meer plaats hebt, je dan eerder geneigd bent om een aparte ruimte te maken die wat meer afgeschermd is, terwijl de pups hier gewoon midden in huis zitten.


Ideale combinatie Terwijl Yvonne bij Valkenplatz de pups verzorgt en socialiseert en de mensen ontvangt, is Wim degene die zich met de bloedlijnen bezighoudt. “Wim is echt van de bloedlijnen, hij schudt ze zo uit zijn mouw”, zegt Yvonne trots, “een leuke combinatie, toch?” Op de vraag hoe het allemaal zo gekomen is, klinkt het als uit één mond: “eens kijken, hoe lang zijn we nu getrouwd?” Want toen

6

Yvonne en Wim de Wit

is het begonnen, 33 jaar geleden. Wim en Yvonne wilden graag een donkerharige Duitse herder en kwamen uit bij Condor van het Land van Dommel en Aa, die ze met acht weken kochten bij Jacques Wilbers. Thuis had Wim altijd twee langharige Duitse herders gehad. “Ik vind ze nog steeds mooi, ik zeg het honderdduizend keer: als ik straks op zal moeten houden met de sport zal er altijd een heel mooie langhaar terugkomen. Die heb ik zelf altijd graag gehad en ik kijk ze nog altijd na.” Condor was dus hun eerste hond en ze kochten hem niet met de intentie om in de africhting te gaan, maar uiteindelijk zijn ze op advies van Jacques gaan trainen bij kringgroep Waalre. “Toen kwamen we er heel gauw achter dat Condortje een hele sterke hond was.” Na een jaar of vier verhuisden de De Wits naar Valkenswaard waar ze bij de plaatselijke KNPV club terechtkwamen. Inmiddels was Condor bijna vijf jaar en had hij VH 3, keurklasse 1 en heeft Wim hem overgezet op politiehond 1, politiehond 2, objectbewaking en reddingshond. Condor was eigenlijk de eerste Duitse herder die dat allemaal had. En dáár ligt de basis van het fokken. Want Condor (“als er één hond een kroontje verdiende dan was die het”) was 100 procent kynoloog, hij kwam over Mutz von der Pelztierfarm en Marko vom Cellerland, en dat waren allebei hele oude kynologische honden. Zo kwam Condor na zijn 9de pas aan het dekken maar hij heeft wel een dikke 40 nakomelingen gegeven met allemaal KNPV certificaten of die zelfs op het Nederlands Kampioenschap uitkwamen. Condors nakomelingen kom je nu zelfs nog tegen, zoals bijvoorbeeld Chip van Casa della Torba van Marco Hollander en Rakker (de vader van Chip), het is allemaal nog nazaat van Condor. En het mooie van Condor, en eigenlijk van alle honden Vom Haus Valkenplatz, vult Yvonne aan, “daar zaten twee karakters in, uit en thuis, het is net of er een knop

Wim met Yosh

omgaat: een werkknop en een privéknop. Dat is zo fijn bij die honden.” Uit het hart Op het moment dat Wim zich realiseerde dat die ene hond over de bloedlijn van pure schoonheidshonden zoveel goede nakomelingen kon geven, begon de fokkerij hem te fascineren. “De hond moet goed zijn, dat sowieso, maar de echte vererving komt wel vanuit dat hartje en dan kan ook een kynologische hond heel goed vererven, dat bleek bij deze hond het geval.” Wim somt de nakomelingen op: “Chip dus, en vanuit Chip ben ik weer naar Kazu vom Haus Valkenplatz van Roger Snollaerts geweest, die geselecteerd is voor het WK, Inadaisy vom Haus Valkenplatz is eruit gekomen, Inadaisy-nakomelingen, zoals Amber, dat zijn allemaal honden met heel veel dezelfde trekken, die ik iedere keer weer tegenkom en heel veel en hele goede kwaliteiten die iedere keer weer terugkomen.”

Of het één, of het ander In de africhting doet Wim intussen vrijwel niets meer. Als je goed wilt fokken heb je daar je tijd voor nodig. Je kunt maar één ding tegelijk doen: “Ge bent fokker of ge bent africhter, dan doede het goed en verantwoord. Een goede africhter heeft meestal ook maar één hond en met die ene hond, daar gaat hij mee naar een WK” is Wims stellige mening. De passie van Wim en Yvonne ligt in het fokken. “De pups worden hier geboren, hierachter, wij hebben daar videobewaking bij, Yvonne is er dag en nacht bij, weet van de hoed en de rand, we staan heel nauw in contact met de dierenarts als de nood aan de man is. Zodra de pups geboren zijn, wordt het een drukke bedoening: de hele dag erbij, andere honden erbij, mensen, kinderen, de buurt erbij, vrienden, kennissen, alles komt kijken, zindelijk maken, lawaai maken, noem het allemaal maar op, dáár wordt een basis gelegd. Voordat de pup weggaat met acht weken, heeft hij wel een dusdanige ontwikkeling doorgemaakt, die hij lange tijd meedraagt en waar hij lang profijt van heeft.” Hoe het zit met die hoed en die rand legt Yvonne uit. “Met 58 dagen ga ik naar bed met de monitor en zo gauw ik het hoor dan eruit en mee met de bevalling, ik heb alle pups zelf als eerste vastgehad maar de honden, de teven zelf vinden het ook heel prettig als je erbij bent.” In die periode is het heel belangrijk dat er dan al geen stress is. Een pup die alleen ligt in een hoek, niet bij de rest en de moeder, krijgt het koud en gaat tekeer. Als Yvonne er dan niet bij is om hem bij de moeder te schuiven, is er grote paniek in die hoek. Dat kan al een heel verkeerd begin zijn. Yvonne doet ook al wat testjes, pakt de pups gewoon op en voelt aan de structuur van de huid of een pup bijvoorbeeld wat minder voeding heeft gekregen. Soms zit er iets zwaks tussen, dan regelt de natuur het zelf. “Maar de eerste nacht ben ik er altijd bij. Punt één: de teef moet eraan wennen, en punt twee: het kan met de teef fout gaan. Daarom hou ik het altijd nog één nacht in de gaten, maar dan, en dat streven heb ik voor mezelf wel gesteld, dan zet ik het uit en dan weet ik ’s morgens, dat het goed is.” Kleinschalig Kennel Vom Haus Valkenplatz is kleinschalig, niet alleen qua behuizing. Wim en Yvonne fokken twee, hooguit drie nestjes per jaar. Een goede fokker kent zijn teven door en door en weet precies wanneer het genoeg is. Een goede fokker voelt zijn teven ook precies aan. Met het nieuwe fokbeleid is dat wel eens lastig, je moet keuzes maken en dan ga je soms helemaal tegen je eigen gevoel in: het moet nu, want als ik het uitstel dan komt het allemaal niet meer uit. Doordat de Raad van Beheer zo streng is geworden in zijn maatregelen kun je je gevoel niet meer volgen, zoals Wim en Yvonne dat bijvoorbeeld wel nog bij Xhantippe hebben gedaan. “Xhantippe van Blommerschot, de teef die ik als pup van Roger Snollaerts gekocht heb, dat was een hond van Bert Antonissen, de vaderhond was Omar vom Kahlenbach, Xhantippe was de laatste die overbleef, die zou eigenlijk Whitney genoemd moeten worden, maar hij noemde haar Xhantippe. Ze kwam bij ons en wij zijn er mee aan de gang gegaan, de moederhond van Orthan, van Onix enz. Ze heeft denk ik alles bij elkaar

VDH - algemeen -

Mooi, goed en gezond Wim en Yvonne wilden dus eigenlijk een mooie donkere Duitse herder. Liefst ook nog een langhaar. Gewoon als gezelschapshond. Maar ze kwamen bij Condor uit en daardoor bij de hondensport. Wim kwam binnen de KNPV terecht, ging pakwerk maken en kwam in aanraking met heel veel sterke honden, “jongens die echt respect afdwongen”, zoals hij zelf zegt. Maar hij maakte ook matige en zelfs zwakke honden mee. En als hij dan met de fokkers daar ging praten, met die van Mechelse herders, dan ging het over nestjes van 7 of 8 stuks, die alle 7 of 8 geschikt waren voor de sport of sterker nog, waarvan er 4 of 5 op een Nederlands Kampioenschap stonden en dat was toch het hoogste wat er te halen was. Dat is een hele mooie africhting. Toen is Wim zich af gaan vragen, waarom dat binnen de Duitse herders niet kon. Het antwoord was jaren geleden al steevast: “een mooie hond en een goede hond en een gezonde hond, dat kan niet, dat bestaat niet.” Het was voor Wim een uitdaging om te bewijzen dat het wél kon en hij heeft dat met zijn Valkenplatz-honden niet één keer, maar meerdere malen laten zien. De voorbeelden zijn er: Onix (van Toon Verhagen) Kkl 1, IPO 3, heeft uitmuntend op tentoonstellingen gelopen en een paar keer op het WK gestaan, Orthan van Robbie de Jong, Robbie heeft met Orthan ook op het WK gestaan, dat waren broers van elkaar. “En ik heb Ortha gehad en Robbie heeft daar nu weer een zoon van: Glenn en Glenn is ook op het WK geweest, scoorde

vierde. Het heeft allemaal een vervolg, het is niet zo dat er een of twee goede honden bij zitten, neem bijvoorbeeld het V-nest (Vieira, Vencke, Voltar) dat zijn allemaal hele sterke honden die allemaal een extra staat van dienst binnen de africhting neergezet hebben.”

7

zes, zeven nestjes gehad en is uiteindelijk 14 jaar geworden, ze is heel gezond oud geworden.” Wim vindt dat je als serieus fokker moet zorgen dat je teven in conditie zijn. En dat betekent op de eerste plaats goed voer en op de tweede plaats aan de fiets, je moet ermee aan de bak. De hond moet in goede conditie zijn want dat heeft alleen maar voordeel voor het inwendig gestel, voor de baarmoeder. Als een hond niet in conditie is, is er geen goede eisprong, krijgt de hond geen goede cyclus met als gevolg: één pup, geen pup, 8 pups 6 dood, allemaal van dat rare gedoe. “In fokken schiet veel tijd. Pups die hier met zes, zeven weken weggaan zijn allemaal kennelzindelijk, ze lopen allemaal naar een bak, gaan allemaal naar het zaagmeel en de mensen zeggen allemaal “wow” wat is dat fijn, we komen thuis, we zetten er een klein bakje neer met wat zaagmeel, de pup loopt er naar toe en binnen een paar dagen is ie gewoon kamerzindelijk. Zo hoort het want als dat allemaal niet is, komt de eerste irritatie al. En dat is niet goed.” Met vijf weken gaan de pups van de teef af, vanaf dat moment trekken de pups veel meer naar mensen toe, wat het opvoeden en africhten ook weer gemakkelijker maakt.


Combinatie De pups worden zowel aan africhters als aan particulieren of recreanten, zoals Wim ze noemt, verkocht. Wim en Yvonne hebben er wel een neus voor om de juiste combinatie hond-baasje te bepalen. Vaak stellen ze achteraf tevreden vast dat die en die hond zo perfect bij die en die mensen past. Natuurlijk zoeken ze met deze kennel het liefst naar een goede africhter want er is niets mooier dan dat jouw product op díe wedstrijd staat. Heel belangrijk voor de pups is natuurlijk de controle door de dierenarts. “Met zes, zeven weken gaan we met de pups naar de dierenarts, dan worden alle ruggetjes gecontroleerd, ze worden allemaal geröntgend, kijken of ze geen achtste wervel hebben, als die daar geconstateerd wordt, dan gaat ie al niet meer naar een africhter. Dan gaat hij naar een particulier, mits alle wervels in lijn liggen. Je kiest ervoor om op die extra wervel te laten controleren omdat de rug toch zwaar belast wordt en de africhter moet weten, dat dat alvast uitgesloten is en in 80 procent of meer proberen we de HD en de ED uit te sluiten door te fokken met HD vrije honden en verder terug te kijken.”

8

Ingewikkeld Fokken met de Duitse herder is ingewikkeld. Het is gewoon research. Als er bijvoorbeeld een hond in Stuttgart ligt en je moet daar naartoe voor een dekking, ben je thuis al volop bezig met bloedprikken, een paar keer per week. Je hebt de reu al lange tijd van tevoren op het oog en je hebt een groep heel betrouwbare mensen om je heen die je vraagt of ze de hond kennen. Van hen hoor je eerlijk en open en zonder af te breken of ze broers, zussen of jongen gezien hebben waar iets mis mee was. Of als hier ergens een hond zit dan bel je alle mensen 100 kilometer in de omtrek met de vraag die hond en zijn nakomelingen in de gaten te houden. Zij geven dan vrijblijvend die info. Als je dan van twee of drie mensen iets negatiefs hoort, valt de hond als dekreu af. “Zo zeker wil ik eigenlijk in mijn fokkerij bezig zijn. Ik krijg wel eens ooit op mijn donder dat ik teveel bel of skype, maar ik moet het weten.” Wim vindt het mooi als hij een reu gevonden heeft waar nog nooit iemand van gehoord heeft, zoals bijvoorbeeld Balko von der Teufelskehle. Een halfjaar later blijken andere fokkers dan ineens belangstelling te hebben voor Black-Jack, een broer van

Yosh vom Haus Valkenplatz

Balko. Wim prefereert Balko, omdat je in de jonge honden ziet dat Balko dominant aanwezig is. “Die ziet een teef, springt erop, parkeert hem en klaar. Wij zijn ook wel bij reuen geweest, die daar dan flauw staan te snuffelen en raar doen en eigenlijk niet durven te dekken, terwijl ik zeker weet dat mijn teef heel goed staat want dat progesteron heb ik zelf getest. Maar dan zeg ik “sorry, ik heb me vergist” en ik vertrek weer. Ik heb het ook meegemaakt dat een reu gewoon een korf op werd gedaan omdat hij vocht, dat ging dus ook niet door. Dan mag het nog zo’n spectaculaire reu zijn, maar dekken hoort er ook bij. Dan maar geen pups, we staan erachter of we staan er niet achter. En het gevoel moet goed zijn.” Rendement En zo heeft kennel Vom Haus Valkenplatz toch in relatief korte tijd, 14 jaar, iets neergezet dat er mag zijn, er hebben al veel nakomelingen op het WK gestaan en uitmuntend op tentoonstellingen gedraaid. Het zijn dus niet alleen goede werkhonden maar het zijn ook allemaal mooie werkhonden, het rendement is groot. Het is gelukt een balans te vinden tussen prikkelbaarheid en stabiliteit. Honden die een beetje prikkelbare lijn hebben laten zien en direct weer terug gaan naar stabiel. Dat is het ideaal. En het zijn deze honden die zowel in het binnenland als in het buitenland potentiële kandidaten zijn voor een Wereldkampioenschap en staan te popelen om deze verwachtingen waar te maken. Sabbatical De kennel heeft een tijdje sabbatical gehad in verband met de nieuwe site en de verbouwing van de kennels, ze gaan nu weer met frisse moed aan de gang. Er zijn altijd mensen die zeggen, uit die combinatie zou ik wel graag een pup willen hebben, Valkenplatz dwingt wel wat af. Het is waar: de africhter heeft de hond gebracht en verdient daarvoor alle lof maar 80 procent van wat er op het einde komt te staan is toch milieu en als fokker moet je ervoor zorgen dat de basis 100 procent is. “En dat is dan het mooie van de feeling die je hebt met de pups en de mensen die er voor komen, je voelt dat dit hondje met dit karakter alles heeft om met die africhter tot de volle 100 procent te komen.” Wim en Yvonne de Wit bedanken langs deze weg alle mensen voor het vertrouwen dat ze in hen gesteld hebben en zien u graag terug op hun nieuwe website www.valkenplatz.nl of www. valkenplatz.eu . Marieke Lemmen

Nieuwe (oude) variant langstokhaar Duitse Herder

De langstokhaar, een verrijking Al vanaf het begin van de fok van de Duitse herder, in de tijd van Max von Stephanitz, Stteph teph p an anit itz, z,, wordt wor ordt dt er er gesproge gesp esp s ro r ken van langhaar Duitse herders. Als haarvariant is de stokhaar hond (met onderwol) als ideale gebruikshond bekend.

Langstokhaar honden zonder onderwol (= langhaar) werden vroeger als ongewenst beschouwd en daarom werd de eigenschap langhaar als fout vastgelegd. Deze honden werden uitgesloten van de fokkerij omdat hun vacht niet weerbestendig was. Kwalificatie goed De langstokhaar hond met een iets ander haartype is door zijn onderwol wel voldoende weersbestendig, maar werd niet als ideaal beschouwd. Men kon met de langstokharen lange tijd fokken binnen de SV, echter de hoogst haalbare beoordeling werd vastgelegd op ‘goed’. De fok werd toegestaan omdat het de hond niet in zijn werkdrift in de sport belemmerde en het dus als zodanig niet als fout gezien kon worden. In 1991 werd de rasstandaard aangepast, de langstokhaar honden met onderwol werden ook van de fok uitgesloten, vanaf dat moment werd langstokhaar als een fokfout gezien.

Onderzoek naar Langstokhaar (LSH) 200

Meer langstokharen Sinds die tijd is het zo vastgelegd in de rasstandaard. Bij de ontwikkeling van het ras werd nu gericht getracht de langstokhaar variant, met behulp van deze aanpassing in de rasstandaard, te elimineren. Dit is echter niet gelukt. Integendeel, het aantal honden met langstokhaar groeide alleen maar. Daarnaast had de langstokhaar variant niet qua werkdrift ingeleverd. Gelet op het gebruik van de hond in de huidige tijd kon de haarvariant niet meer als beperking gezien worden (de weersbestendigheid van een hond was alleen nog van toepassing als werkhond bij een schaapherder). Het feit dat het grootste deel van de door ons gefokte honden niet binnen de SV aan het werk was, leidde ertoe dat de problematiek opnieuw bekeken werd. Onderzoek Allereerst werd er een stand van zaken opgemaakt: zie onderstaande afbeeldingen.

LSH x LSH = 100% LSH

gekozen nesten

1180 geregistreerde pups waarvan 853 SH en 327 LSH Zou het kenmerk LSH enkelvoudig recessief vererven?

: :

LSH 295 327

2,6

:

1

1,6 %

Genenfrequentie (aandeel heterozygote fokdieren)

6,4 %

VDH - algemeen -

Verwachte pups Geboren pups

SH 885 853

Aandeel geregistreerde LSH pups:

9

We kunnen constateren dat het aantal als langstokhaar aangemerkte honden relatief hoog is. Daarbij moet vastgesteld worden dat door het uitsluiten van de langstokhaar voor de fokkerij, het niet mogelijk is deze haarvariant te laten verdwijnen. Binnen de SV werd in 2003 besloten een commissie samen te stellen die zich met de thematiek serieus bezig ging houden. Aanleiding hiervoor was een voorstel van de bekende kynologische wetenschapper, mevrouw dr. Eichelberg, die destijds het volgende vaststelde: (zie afbeeldingen hieronder). Rijping van de geslachtscellen

Recessieve vererving

Cel Celkern Chromosomen Gen

AA A

X A

a

1e generatie

Bevruchting

Figuur 1

nieuw individu Figuur 2

De vererving 2

Dan moeten de volgende criteria kloppen: Ÿ Langstokhaar kan alleen voorkomen wanneer beide ouderdieren het langstokhaargen bij zich dragen. Ÿ Bij de paring van langstokhaargendragers moet een fenotypische verhouding van 3:1 voorkomen. Ÿ Twee langstokhaar dieren kunnen alleen maar langstokhaar pups voortbrengen.


Figuur 4

10

X

Aa

A

2e generatie

AA

Genotype Fenotype

1

a Aa : 3

Aa 2 :

: 1

a aa 1

Figuur 3

De vererving 1 Aanname: Langstokhaar wordt monogeen recessief vererft.

a

A a

A a A

Hond: 39 Chromosoomparen Begrippen: dominant – recessief homozygoot – heterozygoot

aa

S = stokhaar (dominant) S s S

s

SS

Ss

Genotype Fenotype

s - Langstokhaar (recessief) X

1

Ss S

s

Ss : 3

Constateringen van wetenschapper mevrouw dr. Eigelberg

2 :

: 1

ss 1

Figuur 5

bij zich dragen. Zulke nesten bestaan in de meeste gevallen uit 75% Enkelvoudig Mevrouw professor dr. Irene Sommerfeld-Stur bevestigde deze uit- kortharige en 25% langharige pups. Bij de paring van twee langstokkomsten. Zij gaf aan dat de vererving van de langhaarvariant niet ge- haar honden zal het nest alleen maar bestaan uit langharige pups, slachtsgebonden is en er sprake is van een enkelvoudige (monoge- omdat de beide ouderdieren alleen maar het gen voor langhaar aan ne) vererving. Daarmee wordt bedoeld dat maar één of weinig gen- de pups kunnen doorgeven. Het is dus wetenschappelijk eenvoudiplaatsen bij het ontstaan van de langhaarvariant betrokken zijn. De ger om langstokhaar honden in te fokken dan alleen maar kortharige korthaar variant wordt gewoonlijk als dominant vererfd, de langhaar- honden te fokken volgens mevrouw professor Sommerfeld-Stur. variant recessief. Dat betekent dat, wanneer een kortharige Beoordeling van 200 langstokhaar nesten Conclusie hond het gen voor kortharigIngeschreven pups: 1180 Langstokhaar wordt monogeen recessief vererft heid in dubbele of enkelvoudige dosis combineert met het Verwachte pups: 885 SH : 295 LSH Dit blijkt uit: Geregistreerde pups: 853 SH : 327 LSH gen voor langhaar, deze hond Verhouding: 2,6 : 1 Fenotypische cijferverhoudingen van de nakomelingen (2,6 : 1) het langhaar-weerbestendig Waarom ontbreken er stokhaarpups? LSH x LSH = 100% LSH nakomelingen gen kan dragen. Hij kan dus Zijn de aantallen te klein? homozygoot of heterozygoot Sterven er meer stokhaar, dan langstokhaar pups? Aandeel LSH pups totaal: circa 1,6% Heterozygote fokdieren: circa 6,4% zijn. De langharige hond is daarentegen altijd homozyFiguur 6 Figuur 7 goot, en draagt het gen voor langstokhaar in dubbele dosis bij zich. Daaruit kun je concluVloeiende overgangen van stokhaar naar Hoe kan men het LSH-probleem omgaan? langstokhaar is toegestaan deren dat uit een combinatie van twee kortharige honden Onvolledige doordringbaarheid: Er zijn drie alternatieven denkbaar: Niet alle individuele dieren van het gelijke gen-type zowel kortharige als ook langzullen de verwachte kenmerken laten zien. Alles zo laten, niets veranderen harige pups kunnen komen. In De langstokharen eruit selecteren Verschillende expressie: Langstokhaar integreren het laatste geval kan dit alleen De gradatie van de kenmerken kunnen bij elk dier afzonderlijk variëren. wanneer beide ouderdieren Het zo laten/niets veranderen is onbevredigend omdat het Onvolledige doordringbaarheid en expressie worden steeds weer een reden is voor nieuwe discussie. heterozygoot zijn, dat wil zegbeïnvloed door de omgeving of door andere genen in het gen-type. gen dat beide zowel het gen Figuur 8 voor korthaar als voor langhaar Figuur 9 Constateringen van mevrouw professor dr. Irene Sommerfeld-Stur

ten. Integendeel, deze wijziging is een verrijking voor onze vereniging, een verplichting tegenover het ras en de vele mensen en liefhebbers die zich met dit ras bezighouden. Er wordt een traditie voortgezet, een vernieuwing, een nieuw denken, een ander denken waardoor wij over 50 of 100 jaar nog steeds over een traditie kunnen spreken.

Wijziging rasstandaard We kunnen dus vaststellen dat uit langharige honden geen kortharige honden gefokt kunnen worden. Dit was een belangrijke vaststelling voor de SV om de verandering van de rasstandaard nader uit te werken. In de Landesgruppenvergaderingen van de SV werden de uitkomsten van de commissie gevolgd. Ook kreeg de commissie de opdracht uit te werken welke bepalingen in de rasstandaard aangepast zouden moeten worden wanneer binnen de SV de langstokhaar variant met onderwol zou worden toegestaan. De commissie stelde eerst vast dat het hier om een variant gaat. Daarmee wordt de mogelijkheid geschapen om de hond als aparte variant te behandelen, zoals dit ook bij andere rassen gedaan wordt. Kijk maar naar de verschillende haarvarianten bij de teckel of een aantal jachthondenrassen. Na verder onderzoek kon geconcludeerd worden dat de rasstandaard niet behoefde te worden veranderd. Dit werd door de algemene ledenvergadering van de SV besloten en zo aan de FCI doorgegeven, die in 2010 de verandering doorvoerde. In dit licht werden de reeds voorbereide veranderingen in de regelgeving binnen de SV aangenomen. Deze wijzigingen maakten eigen shows en een eigen stamboek mogelijk. Per 1 januari 2011 deed de langstokhaar hond weer een herintreding bij de SV en werd als eigen haarvariant behandeld, waarbij kruisingen tussen stokhaar- en langstokhaarhonden niet toegestaan zijn.

Prof. Markl (professor voor biologie aan de universiteit Konstanz) stelde als evolutiebioloog en gedragsonderzoeker vast dat al het nieuwe altijd begint in de hoofden van enkele, begaafde mensen. Weliswaar ontstaat hun begaafdheid niet uit henzelf, maar kan zich alleen ontplooien in een goede en sociale omgeving. Nieuwe gedachten, nieuwe gezichtspunten, nieuwe inzichten ontstaan alleen in één persoon en hebben alleen een gemeenschappelijk draagvlak nodig. Geeft u de Duitse herder, ook de langstokhaar Duitse herder een toekomst die hij verdient. Clemens Lux SV-Zeitung september 2011 (vertaald en samengevat, redactie VDH) Bronnen: - Stephanitz, Der Deutsche Schäferhund in Wort und Bild - Frau Dr. Eichelberg, Vortrag über die Langstokhaarigkeit - Diverse Ordnungen und der Rassestandard des Vereins für Deutsche Schäferhunde (SV) e.V. - Prof. Dr. Hubert Markl, Professor für Biologie an der Unversität Konstanz, Verhaltungsforschung rein und angewandt.

Traditie De SV, die verantwoordelijk is voor de totale populatie van Duitse herders, kon voor deze wijzigingen niet de ogen slui-

VDH - algemeen -

11

Dominantietheorie volgens Sacha Gaus

De coach van je hond Doggo.nl heeft vier hondenprofessionals van divers pluimage gevraagd naar hun visie op het dominantiemodel en wat voor invloed dat heeft op de wijze waarop we met onze hond omgaan. De redactie vond deze artikelen de moeite waard om onder de aandacht van de VDH-leden te brengen. Deze maand het derde artikel, geschreven door Sacha Gaus. Sacha - dochter van Helly en Martin Gaus - heeft haar fascinatie voor honden en hondengedrag als het ware met de paplepel ingegoten gekregen. Na een aantal jaren in de journalistiek werkzaam te zijn geweest, stapte zij in 1994 in het bedrijf van haar ouders en sinds 2007 is Sacha eigenaar van het opleidingsinstituut Martin Gaus Academie. Zij gaf op het Animal Event een lezing over de dominantietheorie.

Vroeger,nog niet eens zo heel lang geleden, dachten we dat de hond – omdat hij afstamt van de wolf - precies dezelfde karaktertrekken had als die wolf en dat we er daarom ook zo mee moesten omgaan. Honden konden de taal van de mens niet leren spreken, en dus moesten wij de taal van de hond leren spreken. Logisch, toch? We hadden ze in huis, we hadden onszelf verantwoordelijk voor die hond gemaakt, en dus moesten wij ervoor zorgen dat we honden echt gingen begrijpen en echt hun taal gingen spreken om zodoende een fijn leven samen te creëren.


Het begin van de mythe Het gedrag van wolven werd pas volop onderzocht vanaf de jaren zestig. Het was Nico Tinbergen – de grondlegger van de ethologie (gedragsbiologie) - die begon met het onderzoeken van dierengedrag. Hij deed dat in eerste instantie bij meeuwen. Hij inspireerde andere wetenschappers om ook gedragsonderzoek te doen bij andere dieren. Al in 1947 onderzocht de Zwitser Schenkel het gedrag van wolven in de dierentuin van Basel. Op zijn beurt inspireerde hij weer David Mech, Conrad Lorenz, Eberhard Trumler en Eric Zimmen: zij onderzochten wolven en hoe wolven met elkaar omgingen.

12

Strikte sociale hiërarchie Met als voorbeeld de pikorde van kippen ontdekten deze wetenschappers dat ook wolven een strikte sociale hiërarchie hadden, met een alpha reu aan de top die met harde hand regeerde. Werd er niet naar hem geluisterd, dan dwong hij zijn macht af met harde hand. Werd een andere reu te vrijpostig, dan schroomde hij niet te vechten tot de ander dood was. Als er al iets van vrede was in de roedel, dan was het een soort gewapende vrede, want de alpha reu moest altijd op z’n hoede zijn. Hij moest beducht zijn voor de andere reuen, want iedere reu was er op uit om de poten onder z’n stoel vandaan te zagen. De alpha reu was dus continu op z’n hoede en tolereerde niet de minste brutaliteit. Hij mocht als eerste eten en pas als hij genoeg had, mocht de rest ook wat. Hij was de enige die mocht paren, zodat alleen zijn genen werden doorgegeven. Hij gaf aan wanneer er gejaagd werd, wanneer er gevlucht werd, wanneer er gerust werd. De andere wolven wilden dat ook allemaal, dus hij was de hele dag bezig met zijn rol verdedigen.

t

Nikolaas Tinbergen (links) en Konrad Lorenz (rechts)

Corrigeren op z’n wolfs Dat corrigeren, dat deden we natuurlijk ook op z’n wolfs. Niet slaan, want daar begrepen honden niks van, dat doen ze onder elkaar ook niet: slaan is iets voor katten. Nee, een stevige nekbeet nabootsen door middel van een ruk aan de slipketting: dat begrepen honden tenminste. Of anders toch wel met je hand over de snuit ‘bijten’, zoals honden onderling dat ook doen. Bij een ernstige overtredingen paste maar een middel: je dwong de hond op zijn rug, net zoals honden onderling zich alleen waarlijk overgeven als ze echt op hun rug gaan liggen. Tien vreemde wolven op 10 x 20 m²! Wat weten we ondertussen over wolven? We weten dat die eerste onderzoeken naar wolvengedrag niets waard waren als je ze wil vergelijken met hoe wolven in het wild echt met elkaar omgaan. Die eerste onderzoeken en het ‘hiërarchiemodel’ waren gebaseerd op onderzoek van Schenkel en die onderzocht tien wolven op een stuk grond van 10 bij 20m²! Ook Trumler en Zimmen, belangrijke gedragsonderzoekers uit die tijd, onderzochten uitsluitend wolven in gevangenschap. De wolven die daar leefden waren allemaal door mensen daar geplaatst. Ze waren geen familie van elkaar, hadden eerder geen ervaring met elkaar gehad en hadden het nu maar ‘met elkaar te rooien’. De groep werd bovendien steeds veranderd: steeds opnieuw werden er dieren uitgehaald of bijgeplaatst. Het gedrag dat ze in die situatie vertoonden betitelen als ‘zo gaan wolven met elkaar om’, zou zoiets zijn als een stel ‘aliëns’ van buiten de aarde naar ‘Big Brother’ laten kijken en tot de conclusie laten komen dat mensen zo met elkaar omgaan. Harmonie in plaats van hiërarchie Wolven in het wild waren altijd moeilijk te bestuderen omdat wolven zo ontzettend mensenschuw waren. Door de moderne techniek lukt dat nu wel. Wat blijkt? Die strikte hiërarchie is helemaal niet zo strikt. Er zijn verschillende rollen in een roedel wolven, en soms neemt de een het initiatief tot iets en soms weer de ander. Een roedel wolven bestaat vooral uit dieren die familie van elkaar zijn: vader, moeder en kinderen. Ook wel ooms en tantes en neefjes en nichtjes, maar de meeste dieren gaan als ze volwassen zijn – rond een jaar of twee - uit de groep weg en stichten een eigen ‘gezin’. Er heerst harmonie. Natuurlijk is er wel sprake van enige hiërarchie: de oudere dieren zijn letterlijk ‘ouder en wijzer’ en zij laten de jongeren zien hoe iets moet. Ze leren ze waar ze bang voor moeten zijn, waar ze op kunnen jagen, hoe ze moeten jagen, ze leren ze de sociale omgangsvormen.

VDH - algemeen -

De mens als ‘superroedelleider’ Zo moesten wij dus met onze honden omgaan: alsof het wolven waren die ondergeschikt waren aan ons, de superroedelleider. Om te zorgen dat we die superroedelleider bleven, moesten we regeren met harde hand. Wij gaven de richting aan en dus moesten wij als eerste de deur uit. Een hond die voor ons de deur uitstormde, moest hard gecorrigeerd worden want hij accepteerde kennelijk onze leiding niet en was bezig op te klimmen op de ladder van de hiërarchie. De regels om te voorkomen dat jouw hond de baas werd: t &FOIPOEEJFPQEFCBOLHJOHMJHHFO QSPCFFSEFHFMJKLNFU ons te komen (of nog erger, probeerde hoger in rang te worden dan wij). Hij mocht dus nooit op de bank en als hij wel op de bank lag, moesten we hem stevig corrigeren zodat hij zijn plaats weer zou leren kennen. De hond mocht uiteraard nooit op hogere posities liggen en zeker niet op bed slapen. t 8F NPDIUFO OJFU T BWPOET WPPS IFU TMBQFOHBBO OPH FFO knuffel aan de hond gaan brengen als hij netjes in zijn mand lag, want dan maakten we onszelf ondergeschikt. Was het immers niet zo dat alleen een mindere naar zijn meerdere ging? Dus nooit naar de hond toegaan, hem altijd bij je roepen! t &UFOEFEFOXFOBUVVSMJKLBMUJKEBMTFFSTUF BMTFDIUFTVQFSroedelleider. Pas daarna kreeg de hond. t "MTEFIPOEIFUJO[JKOIPPGEIBBMEFPN[JKOWPFSCBLUFWFSdedigen, dan had je als eigenaar al echt een vet probleem: hij accepteerde jou dan helemaal niet meer als roedelleider en was je ‘de baas’. Ferme maatregelen waren dan nodig: iedere keer opnieuw zijn voerbak afpakken en hem stevig corrigeren als hij dat niet accepteerde, net zolang tot hij gedwee goedvond dat jij zijn voerbak afpakte. t &MLJOJUJBUJFGWBOEFIPOEPNJFUTUFEPFONFUKPV TQFMFO knuffelen) moest je zo niet corrigeren dan toch op z’n minst negeren: een ware roedelleider wolf verwaardigde zich ook niet om in te gaan op het initiatief van zijn ondergeschikten. Het initiatief lag immers altijd bij hem? Als je al speelde met de hond, moest je je er dus van vergewissen dat jij het spel begon en zeker het spel ook eindigde. En je moest natuurlijk ook zorgen dat je altijd won: de hond mocht een trekspelletje nooit winnen: hij zou er maar arrogant van worden en denken dat hij misschien iets over jou te zeggen had! t "MTKFIPOEJOEFXFHMBHFOOJFUPQ[JKHJOHBMTKJKFSMBOHT wilde, dan versperde hij je dus de weg: als je dat tolereerde

waren echt de rapen gaar! Een ondergeschikte had altijd aan de kant te gaan voor de roedelleider, en als hij dat niet deed was dat een teken dat hij geen respect voor je had. Je moest dus dwars door hem heen lopen, ook als je hem daar misschien pijn mee deed: eigen schuld dikke bult. &FOIPOEEJFOJFUMVJTUFSEFBMTKFIFNFFODPNNBOEPHBG Wat nou niet luisteren, hij had maar te luisteren. Dus ‘af’ is ‘af’, en als hij het niet deed dan was hij ongehoorzaam en niet respectvol naar jou als leider! Een niet opgevolgd commando moest je dus afdwingen met correcties, want een ongehoorzame hond was een hond die bezig was jouw positie als roedelleider te betwisten.

13

Daar is spel voor bedoeld: jonge dieren spelen altijd met elkaar, en tijdens dat spel leren ze hoe hard en hoe zacht ze moeten zijn. Ze testen er hun vaardigheden mee en bekwamen zichzelf in bepaalde vaardigheden. Ook de ouderdieren spelen, maar dan vooral met de jongere dieren. Het bijzondere is dat ze daarbij precies weten hoe hard ze kunnen spelen. Dieren doen aan zogenaamde ‘self handicaping’: als ze spelen met een dier dat minder sterk is of minder snel is, gebruiken ze zelf ook minder kracht of gaan ze iets langzamer rennen zodat de ander ze nog kan bijhouden. Net zoals wij volwassenen doen als we met ons kind stoeien.


Team Zo leren de dieren elkaar kennen en zo leren ze wat ze aan elkaar hebben. Dat moet wel, want ze moeten leren hoe ze moeten samenwerken. Alleen door samen te werken en te weten waar de ander's talenten liggen en daar ook gebruik van te maken, kun je slagen tijdens de jacht, om maar wat te noemen. In je eentje lukt het niet een antilope te vangen, als team lukt dat wel. Het blijkt ook dat helemaal niet alleen de alpha reu als eerste mag eten: als de buit gevangen is stort iedereen zich erop en probeert iedereen het beste stuk te krijgen. Dat wat je hebt weten te scoren, mag je houden. Niemand pakt iets van de ander af. Als een jonge reu iets lekkers heeft en er komt een ouder dier iets te dicht in zijn buurt naar zijn zin, zal hij grommen en zijn kostje verdedigen. Dat mag: daar wordt hij niet voor afgestraft en in zijn nek gebeten of op zijn rug gegooid. In een roedel wolven heerst rust en harmonie. 98% van de gedragingen zijn ‘afelliative’, zeg maar ‘vriendelijk, aardig, aangepast’. Wolven zoeken geen conflict met elkaar, conflicten gaan ze het liefst uit de weg. Daar profiteert die roedel ook alleen maar van: het kost veel te veel energie om continu bezig te zijn met op je hoede zijn. Aldoor gevechten aangaan is veel te risicovol: niet alleen degene waarmee je vecht zou gewond kunnen raken (en je hebt eigenlijk alle groepsgenoten nodig om te kunnen overleven), maar je zou zelf ook wel eens gewond kunnen raken! En dus zijn wolven eigenlijk vooral aardig en beleefd tegen elkaar. Ze hebben keurige sociale omgangsregels, gewoon omdat het belangrijk is dat iedereen weet waar hij aan toe is en om te voorkomen dat er steeds conflicten uitbreken. Eigenlijk houden wolven het, net als wij, het liefst gewoon een beetje gezellig.

14

Ruim voldoende Wolven vechten om resources, niet om hogerop te komen. Als er wel gedreigd of gevochten wordt, dan gaat dat eigenlijk altijd om de zogenaamde ‘levensbronnen’: dat wat belangrijk is om te overleven, zoals eten of paren of een veilige plek. Maar als dat er ruim voldoende is, maakt niemand zich er bijzonder druk om. Als er eten in overvloed is, wordt er niet gevochten om eten. Als er voldoende lekkere plekjes zijn om te liggen, wordt er niet gevochten om de rustplaats. Als een volwassen dier op een hoge plaats ligt en er is ruimte genoeg, kruipen de jongere dieren er gewoon lekker naast. Wat is jouw rol als hondeneigenaar? Wat zegt dat nu over onze omgang met onze honden? In elk geval dat het onzin is dat je je hond met man en macht ‘de baas’ moet blijven. Natuurlijk geef je structuur en duidelijkheid, natuurlijk moeten er wel regels zijn en het is als ‘ouderdier’ jouw taak om je hond die regels te leren. Net zoals het jouw taak is om je hond

duidelijk te maken welke omgangsregels er gelden in jullie gezin. Mag je hond als eerste de deur uit? Ja hoor, als jij dat geen belemmering vindt en niet bang hoeft te zijn dat ie meteen door een auto wordt overreden, dan mag dat best. Hij gaat niet als eerste de deur uit om jou de baas te zijn, hij gaat als eerste de deur uit omdat hij niet kan wachten op dat uitje waar hij zo’n zin in heeft. Mag je hond op de bank? Ja hoor, als jij dat niet zonde vindt van je bank, dan mag dat best. Hij gaat daar niet liggen om hoger gepositioneerd te zijn, hij gaat daar liggen omdat het een lekker zacht plekje is. Of omdat hij vanaf die positie de boel makkelijk in de gaten kan houden. Of omdat hij het fijn vindt om tegen je aan te liggen. Mag hij van jou niet op de bank? Zorg dan dat je hem een plekje geeft waar hij het net zo lekker vindt liggen! En wil hij op de bank omdat hij het fijn vindt tegen je aan te liggen maar wil je je bank graag netjes houden? Ga dan af en toe zelf even op de grond zitten en laat hem lekker tegen je aan liggen! Mag je hond trekken aan de lijn? Nou, het wandelt voor jullie beiden wat ongemakkelijk, maar als jij er geen problemen mee hebt en hij ook niet, dan mag hij trekken. Hij trekt niet omdat hij jou wil leiden of omdat hij je de baas wil zijn, hij trekt omdat hij graag ergens snel wil komen! Mag je hond zijn kop op je schoot of schouders leggen? Tuurlijk mag dat, als dat ontspannen gebeurt: hij is niet bezig met jou te domineren! Mag je hond een spel beginnen? Een advies dat vaak aan eigenaren wordt gegeven, is nooit in te gaan op het initiatief van een hond om te spelen: als hij zijn speeltje bij je komt brengen en je gaat er op in, dan laat je hem de leiding nemen en voor je het weet is hij jou dan de baas. We weten dus nu dat dat onzin is. Hij brengt zijn speeltje omdat hij zin heeft om te spelen! Moet je er dan altijd maar op ingaan? Nee, natuurlijk niet. Maar dat heeft meer te maken met die ‘regels van het gezin’ dan met de hiërarchie. Je wilt gewoon geen hond die altijd maar bepaalt wat er gebeurt, net zomin als je altijd maar onmiddellijk klaar wilt staan voor je kinderen. Op een moment ga je je kinderen leren dat ze even moeten wachten met hun verhaal omdat jij net in gesprek bent, dat als jij net lekker met je hoofd in een boek zit, je geen zin hebt om een spelletje met ze te spelen en dat ze dus maar even iets anders moeten gaan doen. Doe je dat bij je kinderen niet, dan krijg je wat ik noem, het mamamamamamamamamamaaaaaa-syndroom. Doe je dat bij je hond niet, dan loop je het risico een ‘baas, he baas, hee baas, baaaaaahaas’hond te krijgen.

Agressie = dominantie? Als honden van nature nou zo harmonieus zijn, als ze het dan zo graag gezellig willen houden, hoe kan het dan dat er toch echt honden zijn die veel en vaak agressie inzetten? Naar andere honden, naar vreemde mensen, naar hun eigenaar zelfs? Naar mijn stellige overtuiging komt agressie eigenlijk altijd voort uit angst. Of dat nou angst is voor iets wat ze kan worden aangedaan of angst om iets te verliezen dat belangrijk voor ze is: eten, een lekkere rustplek, het eigen territorium zelfs. Ik heb dat een paar jaar terug op het Kynocongres al beweerd (en werd er door sommigen toen voor uitgelachen), maar langzaam maar zeker begin ik steeds meer het gelijk aan mijn kant te krijgen. Vanuit het hiërarchiemodel blijkt lang niet al het gedrag van honden te verklaren. David Mech, een van de belangrijkste onderzoekers van wolven in het wild, heeft in alle jaren dat hij dat onderzoek deed nooit waargenomen dat er een gevecht plaatsvond louter alleen om de macht. Gevechten braken uit vanwege de bescherming van de zogenaamde levensbronnen. Ter bescherming dus van dat wat belangrijk is voor het dier. En wat een dier wel of niet belangrijk vindt, is afhankelijk van het dier zelf, maar ook van de omstandigheid. Als er te weinig te eten is, is eten heel belangrijk en dus het waard om voor te vechten. Als er maar weinig veilige en schaduwrijke plekjes zijn om te rusten, dan wordt het knap belangrijk om dat plekje te verdedigen als je het eenmaal te pakken hebt. Angst en gebrek aan vertrouwen Honden die agressie inzetten, zijn - behalve die enkeling die ‘gestoord’ is - dus eigenlijk gewoon bang. Of op z’n minst onzeker. Ze hebben geen vertrouwen dat die vreemde het goed met ze voor heeft, ze hebben geen vertrouwen dat hun eten of botje niet wordt afgepakt, ze weten niet zo zeker of die andere hond wel aardig tegen ze zal zijn, ze hebben geen vertrouwen dat hun eigenaar ze niet zal straffen. Als je ergens bang voor bent, kun je er voor weglopen, dat is evident. Maar je kunt er ook tegen vechten. Welke strategie een hond kiest, is afhankelijk van zijn persoonlijkheid én van zijn ervaring in welke strategie wel werkt en welke niet. Hoe meer een hond ervaart dat het helpt om te grommen, hoe vaker hij die strategie zal inzetten.

Hoe agressief gedrag voorkomen? Aan jou als eigenaar dus de taak om ervoor te zorgen dat je hond zo min mogelijk nare ervaringen opdoet die hem in de toekomst bang zouden kunnen maken én dat je hem helpt om in die situaties waarin hij wel bevreesd is de strategie te kiezen waar hij wat aan heeft en die voor jou of anderen niet onplezierig is. Hoe doe je dat? Niet door hem fysiek te straffen, dat mag duidelijk zijn. Dat maakt een hond alleen maar banger én het zet de relatie onder druk. Bovendien is het gevaarlijk. Bijtincidenten blijken het meest voor te komen bij honden die door hun baas fysiek gestraft worden. Vroeger, toen wij bij ‘Gaus’ nog het ‘wie niet horen wil moet maar voelen’-principe hanteerden, was een van de eerste dingen die wij hondentrainers leerden het zogenaamde ‘doorjojo-en’. Dat deed je door gebruik te maken van de middelpuntvliedende kracht en je hield zo een hond van je af. Tegenwoordig worden we eigenlijk nooit meer gebeten. Logisch, want we blijven nu eigenlijk altijd onder het frustratieniveau van de hond en we passen geen fysieke correcties meer toe. We doen ze geen pijn, we jagen ze geen schrik aan. Jij als rechtvaardige coach Voor je hond moet je geen roedelleider zijn zoals we vroeger dachten dat je moest zijn. Nu ben je een begeleider, een coach, een rechtvaardige, behulpzame en duidelijke ouder, zo je wilt. Vanaf het moment dat de hond bij je woont, begeleid je hem heel zorgvuldig. Je brengt hem de regels van jullie gezin bij en laat hem die regels volgen door ze voor hem ook plezierig te maken. Je helpt hem bij het leren van de sociale omgangsvormen tussen honden onderling door hem in aanraking te brengen met leuke, sociale honden waar hij dus geen nare ervaringen mee zal opdoen en die hem kunnen leren wat de regels van het spel zijn. Je laat hem zo veel mogelijk verschillende leuke mensen ontmoeten, waar hij eigenlijk alleen maar leuke ervaringen mee opdoet. Je zorgt dat hij zich veilig bij je voelt, dat hij je vertrouwt en dat hij voldoende zelfvertrouwen ontwikkelt om de wereld aan te kunnen. Je helpt hem kortom, om binnen zijn mogelijkheden en met zijn persoonlijkheid, er het beste van te maken. Sacha Gaus

Jeugd kynologische dag en Jeugdclubmatch 2013 Hallo jongelui,

VDH - algemeen -

Op 1 en 2 juni organiseert de jeugdcommissie in samenwerking met kringgroep Hoogeveen weer een Jeugd kynologisch weekend. Op 1 juni de instructiedag en de op 2 juni de Jeugdclubmatch op het terrein van kringgroep Hoogeveen. Noteer alvast deze dagen in je agenda. In het volgende nummer van dit blad lees je meer. Hou ook de VDH website in de gaten. O ja, honden (Duitse herders) zijn natuurlijk ook van harte welkom samen met hun baasjes, als toeschouwer en/of als deelnemer. Heb je nu al dringende vragen dan kun je mailen naar Anja Boonemmer: [email protected]

15

Workshoppen op 23 februari 2013

Verschillende methodes In het maandblad van februari hebben wij u bericht over een seminar naar aanleiding van twee jaar Learning by Doing (LbD). Daarin hebben wij u ook beloofd dat hierop nog een vervolg zou komen. Afgelopen zaterdag 23 februari was het dan zover, een vervolg in de vorm van workshops. Wederom zijn wij te gast bij de kgp. Lelystad, ook nu is natuurlijk de verzorging geweldig. Het was een erg koude dag, de temperaturen komen nauwelijks boven nul uit. En deze dag zou nog wel geheel in het teken staan van het praktijkgedeelte op het veld, dus het wordt afzien in de kou. Gelukkig hebben we eerst een korte bijeenkomst in de kantine met een lekkere bak koffie. Wanneer iedereen gearriveerd is, wordt de dag geopend door de Toine Jonkers. Er zijn een paar nieuwe gezichten aanwezig op deze dag, dit heeft ermee te maken dat er aan een aantal mensen gevraagd is om een aantal honden en geleiders mee te nemen om hun trainingsmethodes te laten zien op het veld. Na een korte terugblik op de vorige bijeenkomst wordt al snel besproken wat de bedoeling van deze dag is en hoe het praktijkgedeelte van de rest van de dag eruit komt te zien.


Appel Na het korte voorwoord van Toine wordt er gevraagd door welke mensen welke trainingsmethoden uitgebeeld kunnen worden op het veld. Er wordt rekening mee gehouden dat er de vorige keer drie (eigenlijk vier) methoden onderscheiden konden worden, namelijk NePoPo, Obedience en Clicker. De vierde methode is een mengeling van twee of alle methoden. (Nadere informatie over deze methoden is op de site van de VDH, www.vdh.nl, terug te vinden) Al snel melden zich mensen voor de diverse methoden. Er wordt geprobeerd om minstens twee geleiders met honden voor één methode te hebben om het te kunnen laten zien. Immers, de ene

16

Recht voorzitten

hond is verder dan de andere en dan is natuurlijk de aanpak ook iets anders. Waarom Eenmaal bezig op het veld wordt er goed gereageerd vanuit de aanwezige groep mensen, al snel komen mensen met vragen waarom iets op een bepaalde manier gedaan wordt. De geleiders kunnen het allemaal goed uitleggen, maar soms is het niet altijd makkelijk om een eenvoudig antwoord op die ‘waarom’ vraag te geven. Het is dan al zo verankerd dat de achterliggende gedachte niet meer helemaal helder voor ogen staat. Maar doordat iedereen meedenkt en alles in de groep gegooid wordt, kunnen de achterliggende gedachten snel achterhaald worden. Toch wordt na deze ochtend appel snel duidelijk dat het aanleerproces door iedereen wel goed opgepakt wordt, maar het afzekeren nog niet helemaal door iedereen gedaan wordt. Simpel omdat er nog niet over nagedacht is, omdat de hond nog niet zo ver is of omdat men niet goed weet hoe dit te doen. Maar ook is hier weer heel goed te zien dat door de groepssetting met allemaal africhters telkens snel een oplossing gevonden wordt. Wel wordt na afloop nog even benadrukt dat het afzekeren van de hond een belangrijk onderdeel is dat niet uit het oog verloren mag worden. Bakje Na een succesvolle ochtend waarbij afdeling B (het appel) behandeld is, wordt er na een heerlijke lunch overgaan op afdeling C (het pakwerk). Voor het eerst wordt er nu ook aandachtig gekeken naar de verschillende methoden die toegepast kunnen worden bij het pakwerk en hoe dit er dan uit ziet. Hier is heel duidelijk te zien dat de meesten de voorkeur geven aan het ‘bakje’ om zo de hond de juiste positie aan te leren. Het voordeel hiervan is dat je de hond leert om de pakwerker niet te hinderen door er te dicht op te gaan zitten. Hierdoor is natuurlijk de kans kleiner dat de hond de fout in gaat en in gaat bijten. Echter, je moet natuurlijk de hond wel van tevoren aanleren om te werken in het ‘bakje’. Wanneer de hond dit niet kent, zal hij ook er niet in gaan staan bij het aanblaffen.

geleerde gaat bijbrengen door middel van workshops. Het is namelijk in de toekomst de bedoeling dat de aanwezige groep van vandaag als servicecentrums gaat functioneren door het gehele land heen. Iedereen wordt bedankt voor zijn inzet en natuurlijk wordt het op prijs gesteld wanneer ideeën worden gedeeld over de verdere uitwerking van de afgelopen twee bijeenkomsten. Wij zullen u ook na dit seminar weer op de hoogte gaan houden van de ontwikkelingen omtrent het verbeteren van de kwaliteit van africhting. Marloes van der Weide

VDH - africhting -

Koud Een belangrijk punt bij het pakwerk is dat de hond moet kunnen schakelen. Hiermee wordt bedoeld dat de hond vanuit zijn drift weer netjes aan de voet komt zitten en appel kan lopen zonder dat zijn drift hem daarin hindert. Het is dan natuurlijk niet de bedoeling dat de hond overdreven appel gaat lopen, de hond moet zijn driften laten zien. Hij moet alleen controleerbaar blijven en zich op het juiste moment uiten. Na een groot gedeelte van de middag bezig zijn te geweest met het pakwerk is iedereen aardig verkleumd in de kou. Iedereen is dan ook blij om even binnen plaats te kunnen nemen om op te warmen. Na nog even kort terug te zijn gekomen op wat aandachtspunten van de ochtend en een korte vooruitblik hoe dit nu verder uit te moeten zetten in het land, wordt er afgesloten door de voorzitter van de CBA. Er wordt in ieder geval afgesproken dat bij de volgende LbD deze aanwezige groep andere VDH leden het

Oefenen voor de spiegel

17

Een aantal mensen binnen de behendigheid kent mij. Ik was van 2009 tot 2011 erg actief in de behendigheid. Ik deed aan wedstrijden mee en heb de opleiding instructeur behendigheid

- De Duitse Herdershond H

gedaan.

18

Mijn eerste wedstrijd binnen de VDH was het Individueel Provinciaal Kampioenschap bij kgp. Gouda. Als ik niet gediskwalificeerd zou worden, zou de buit zeker binnen zijn, want ik was op dat moment de enige deelnemer uit de provincie Overijssel. Die prijs had ik dus te pakken, maar ook de smaak voor deze tak van sport, want ik ben de opleiding tot instructeur behendigheid gaan volgen. Oorzaak Eén van de zaken die je tijdens de opleiding leert is dat, wanneer een hond iets niet wil, je moet kijken naar een mogelijke medische oorzaak. Maar wat nou als je hond juist wel alles doet wat jij wilt? Als de hond wel wil, maar gewoonweg niet kan? Dit overkwam mij met Esry von Mayernhof. Een hond die zo ontzettend werklustig en gehoorzaam was, maar tegelijkertijd niet over de mogelijkheid beschikte dat te doen wat ik van haar vroeg. Bij behendigheidswedstrijden haalden we redelijk wat prijzen, maar lukte het maar niet om een U te scoren op zowel de vaste als de jumpingparcoursen. Altijd bij de hoogtesprongen was het probleem dat zij er paaltjes vanaf stootte. De raakvlakken deed ze geweldig en de paaltjes ook. Achteraf gezien had zij hier ook ontzettend veel pijn moeten hebben gezien de klachten die uiteindelijk bekend werden. Zelf kampte ik op dat moment met knieklachten, waardoor ik (tijdelijk) gedwongen werd om hiermee te stoppen. Misschien maar beter ook. Kentering Ook de africhting leek niet voor Esry weggelegd. Ook hier had ze wat moeite met de schutting,

maar vooral het pakwerk vond ze moeilijk. Nadat ik IPO 2 met haar had behaald, heb ik uiteindelijk besloten hiermee te stoppen. Er leek gewoonweg niet meer in te zitten. In januari 2013 kwam er een kentering in het gedrag van Esry. Nog steeds wilde ze alles voor je doen, speelde ze met onze andere prachtige herder, Bizou-Ayla Oet de Poeterië, en deed ze kleine behendigheidsspelletjes bij ons op het grasveld in de wijk. Alleen begon ze te slepen met haar achterpoten en liet ze urine druppelen. Na een wandeling werd ze wel erg snel moe en kon ze uren niet meer van haar plek komen. Ook de trap op en af lopen – onze honden zijn thuis zo vrij als een vogeltje – lukte niet meer. Daarom besloten we naar dierenkliniek Twente te gaan. Afscheid De dierenarts van deze kliniek, met zelf twee Duitse herdershonden, dacht de oorzaak wel te weten. Hij dacht in eerste instantie alleen aan spondylose, een klacht die voortkomt uit een chronische ontsteking (artrose). Vervelend, maar niet iets waar de hond niet oud mee zou kunnen worden. Ontstekingsremmers ‘should do the trick’. Toch maar even röntgenen. Daar bleken de klachten erger dan verwacht en duidelijk werd dat de klachten al lang moeten hebben bestaan. Lumbosacrale instabiliteit in combinatie met spondylose was de diagnose. Nog steeds iets waarvan ook de dierenarts dacht dat de hond er nog wel even mee doorkon. Hierbij moest hij natuurlijk afgaan op datgene wat hijzelf constateerde. Wij zaten echter thuis met een hond die minder en minder kon. De eerste medicijnen sloegen niet aan. De tweede set wel. Hierbij gaf de dierenarts wel aan dat er niets zwaarders meer was. Mocht de pijn weer voor meerdere dagen ondraaglijk worden, te merken aan stresssignalen van de hond zoals hijgen en tongelen, moeilijker kunnen opstaan en meer, moesten we terugkomen. We moesten dan wel een beslissing hebben genomen. Voor ons was de enige beslissing de hond uit haar lijden te verlossen, want lijden, dat had ze niet verdiend. Na een paar moeilijke weken, waar wij al wisten dat wij zeer waarschijnlijk snel afscheid van onze lieve Esry moesten nemen.

Confrontatie Op 15 februari was het helaas zover. De dierenarts is bij ons thuis geweest om Esry op een zo rustig mogelijke manier haar laatste adem te laten uitademen. Niet dat onze Bizou daar oog voor had hoor, die wilde alleen maar spelen. Toch begreep ze op de één of andere manier dat Esry het touw niet kon pakken. We hebben haar toen toch maar even in de bench gelegd. Het hart van Esry was sterk, sterker dan de middelen die zij kreeg toegediend. Er was helaas veel kalmeringsmiddel voor nodig om haar kalm te krijgen. Ik heb de eer gehad haar laatste hartslag te mogen voelen. Ik denk wel dat dit het moeilijkste moment van mijn leven is geweest. Ondanks dat ik meerdere Duitse herdershonden heb gehad, was Esry toch wel echt mijn maatje. Meer dan welke hond ook voelde zij mij aan en ik haar. Ze confronteerde me met mijzelf en gaf mij de ruimte mijn gebreken te ontdekken en hier aan te werken. Ik kom hier zeker nog eens op terug.

In oktober lieten we u, naar aanleiding van het interview met dierenarts Wilco Rasenberg, weten de commissie bijstand kynologie (CBK) om een reactie te vragen. De CBK liet ons weten het interview met dhr. Rasenberg zeer interessant te vinden en achter de openheid met betrekking tot voorkomende ziekten en afwijkingen bij honden, met name bij onze Duitse herder, te staan. De CBK was van mening dat er rond de rugproblemen van de Duitse herder (o.a. het Cauda Equina Syndroom) en de behandeling ervan verschillende inzichten en behandelwijzen bestaan. De CBK-leden zijn echter geen van allen dierenarts, en onvoldoende deskundig om over deze problematiek een goed onderbouwd oordeel te geven. Zij gaven ons het advies om een gesprek te hebben met een andere deskundige dierenarts, gespecialiseerd op het gebied van orthopedie, neurologie en neurochirurgie. De redactie gaat trachten dit op korte termijn te realiseren.

Rugafwijkingen Wat ik uiteindelijk erg moeilijk vind is dat ik nog niet zo lang geleden in ons maandblad (editie oktober 2012) een artikel heb gelezen over rugafwijkingen bij Duitse herdershonden. Dat deze klachten veel voorkwamen bij de Duitse herdershond bleek ook wel toen we bij de dierenarts een folder meekregen over deze klachten. Het enige dat nog ontbrak was een onomstotelijk bewijs dat deze klachten erfelijk waren. Een kwestie van tijd volgens mijn dierenarts. Met dit verhaal hoop ik een aantal dingen te bereiken. Ten eerste, laat je hond eens vaker voor een grote controle gaan bij de dierenarts, inclusief röntgenen. Dit moet je natuurlijk niet ieder jaar doen, maar eens per twee jaar lijkt mij zeer goed. Zo kun je misschien vroegtijdig klachten opsporen. Zeker als je actief bent in de hondensport, vind ik dit eigenlijk een must. Ik wou dat ik het gedaan had. Ten tweede, de klachten zoals die bij Esry zijn geconstateerd, blijken met name bij Duitse herdershonden voor te komen uit de zogenaamde kynologische lijnen. Dit als gevolg van een te sterk aflopende achterhand. Ik hoop oprecht dat dit zogenaamde schoonheidsideaal als onzinnig zal worden beschouwd in de

Redactie toekomst van onze mooie Duitse herdershond. Uiteindelijk heb ik liever een lelijk beest, maar gezond, dan een mooie hond die ik voortijdig moet laten inslapen omdat er fokkers zijn die dit zo mooi vinden. Dan zijn we mijns inziens niet goed bezig om dit ras naar een hogere standaard te brengen. Noemen we ons immers niet een Vereniging van Fokkers en Liefhebbers van Duitse Herdershonden? We zouden er dan juist alles aan moeten doen om het beste uit de hond te halen, waarbij gezondheid mijns inziens voorop moet staan. Mijn oproep is als laatste dus, help de wetenschap een handje. Zorg dat hen het DNA ter beschikking komt zodat zij de oorzaak kunnen achterhalen en hier een goed bestrijdingsprogramma voor kunnen maken. Als laatste wens ik mijn lieve Duitse herdershond Esry von Mayernhof, de liefste en meest trouwe hond, een pijnvrije hondenhemel toe. Rust zacht ouwe schat van me! Björn Schuurmans

VDH - ingezonden -

19

Al 25 jaar is Mari van de Mee het manusje van alles bij kgp. Schijndel. In april van dit jaar is het 25 jaar geleden dat hij, samen met zijn vrouw Clara, begonnen is als kantinebeheerder. Samen stonden ze drie keer in de week achter de bar en dat deden ze met veel plezier. Dat was op de oude locatie, die bij velen bekend is. Van daar verhuisden we naar de huidige locatie. Mari en Clara hebben ook hard meegewerkt om dit op te bouwen. Het resultaat mag er dan ook zijn. Toen er kleinkinderen bij Mari en Clara kwamen, is Clara gestopt om meer tijd aan de kleinkinderen te kunnen besteden. Mari ging het werk toen in zijn eentje doen, met de hulp van enkele andere

Een tijdje geleden vertelde Laura (mijn nicht) mij, dat Dylan (dat is mijn neefje) zelf met Lotje (uiteraard een Duitse herder teefje) wilde lopen. Dus gaf ze Dylan de riem en daarna ging het tweetal lopend richting huis, onderweg kwamen ze een stel jongens tegen (ongeveer 12 jaar oud) die met open mond hierna stonden te kijken. Jongens; Laura; Jongens; Laura;

- De Duitse Herdershond H

Jongens; Laura;

20

Jongens;

Mevrouw, dat is toch een Duitse herder die dat jochie bij zich heeft? Ja dat klopt, hoezo? Volgens mij is dat jochie pas een jaar of twee! Nee nog niet, over en paar weken wordt hij twee. Nou die honden zijn toch vals! Nee hoor, als dat zo was dan zou ik mijn zoontje natuurlijk niet met deze Duitse herder laten lopen. Wel gaaf dat hij dat durft!

Laura en Dylan liepen verder met Lotje naar huis, maar aangezien het tempo niet zo hoog lag (Dylan heeft nog maar korte beentjes) hadden de jongens ze weer ingehaald toen ze bij hun voordeur stonden. Aarzelend zeiden ze “als dat kleine jochie met die hond durft te lopen, willen we wel proberen om de hond te aaien, mag dat?”

mensen. Hij zorgt er altijd voor dat het er binnen en buiten piekfijn uitziet. Het veld ligt er dan ook altijd bij als een biljartlaken. Met de feestdagen zorgt Mari ook voor een gezellige kantine; hij versiert alles in stijl. Maar het meest in zijn element is hij toch achter de bar. Met de Nederlandstalige muziek geniet hij van de gezelligheid om hem heen. Voor grote evenementen draait Mari zijn hand niet om. Hij zorgt er dan voor dat niemand iets tekort komt, alles wordt tot in de puntjes geregeld. En als alles dan goed verlopen is, is hij zo trots als een pauw. In de afgelopen jaren zijn ons enkele leden ontvallen, maar dan is Mari er ook. Iedereen die kringgroep Schijndel kent, kent Mari; ook zijn beroemde gehaktballen speciaal. Hij is er altijd en heeft voor iedereen een praatje. Wij vonden dat hij in het zonnetje gezet moest worden, want er zijn er maar weinig die 25 jaar voor een club alles verzorgen, zowel binnen als buiten. Wij zijn trots op hem! Hans, Ankie, Rien en Mariette

“Natuurlijk” zei Laura “kom maar naar Lotje toe.” Heel voorzichtig kwamen ze dichterbij om Lotje te aaien. Ondertussen stond Dylan dit met grote ogen aan te kijken en na een poosje nam hij de riem weer vast en trok hij Lotje mee naar binnen, alsof hij wilde zeggen “ho eens even, dit is mijn hond.” Op 27 januari jl. werd Dylan twee jaar. Zoals de meeste kinderen van tegenwoordig hebben ze al erg veel speelgoed, leesboekjes en wat al niet meer. Het is dan ook iedere keer erg lastig om een origineel cadeautje te kopen, maar toen ik me bovenstaand verhaal weer herinnerde dacht ik “waarom maak ik hem geen jeugdlid van de VDH.” Ik heb een cadeaubon gemaakt die hij bij mij moet inleveren, dan krijgt hij zijn eigen VDH lidmaatschapskaart. (Het is overigens ook erg handig voor de komende jaren, hoef ik geen cadeautjes meer te verzinnen) Bij het aanmelden bleek dat Dylan het jongste lid is van de VDH, ik ben benieuwd hoe lang dit zo blijft. Tante Lia

Beste leden, Op het moment dat het ‘nieuws uit het hoofdbestuur’ geschreven moest worden waren er geen mededelingen vanuit het HB te melden. De hoofdbestuursvergadering moest nog plaatsvinden en er hebben zich in de tussentijd geen ontwikkelingen voorgedaan die vermelding in het maandblad behoefden. Wel was er een opmerkelijke uitspraak van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch inzake de hondenbelasting (deze is te vinden op onze website). Het Hof heeft namelijk geoordeeld dat (in deze specifieke zaak!) de hondenbelasting in strijd is met artikel 1 van onze Grondwet: het gelijkheidsbeginsel.

Nog niet naar het gemeentehuis! Deze uitspraak betekent niet dat we nu met z’n allen naar het gemeentehuis kunnen rennen en de door ons betaalde hondenbelasting terug kunnen gaan vorderen. Een rechterlijke uitspraak is de beslechting van een geschil in een specifiek geval. Hier tussen de belastingbetaler en de gemeente Sittard-Geleen. Uiteraard is er wel sprake van precedentwerking, maar nu er nog beroep in cassatie mogelijk is – het geschil kan nog worden voorgelegd aan de Hoge Raad – is het nog niet zeker of deze uitspraak stand zal houden. Het geschil Een hondenbezitster uit de gemeente Sittard-Geleen heeft van de heffingsambtenaar van de gemeente een aanslag voor hondenbelasting over het jaar 2010 gehad. Tegen deze aanslag (een beschikking) heeft zij bezwaar gemaakt bij de heffingsambtenaar. Die heeft op zijn beurt het bezwaarschrift ongegrond verklaard. Vervolgens is door de hondenbezitster beroep ingesteld bij de rechtbank. Dit beroep is door de rechtbank in haar uitspraak ongegrond verklaard. Tegen deze uitspraak is hoger beroep ingesteld bij het Hof ’s-Hertogenbosch. De hondenbezitster is van mening dat zij geen hondenbelasting moet betalen, omdat zij als houdster van een hond ten opzichte van hen die geen houder zijn van een hond ongelijk behandeld wordt. Uit de gemeentelijke verordening die de hondenbelasting regelt blijkt niet dat de belasting een bestemmingsheffing is, doch dat zij slechts gericht is op het verkrijgen van algemene middelen voor de gemeentekas. De heffing is niet gericht op een doel dat specifiek verband houdt met hetgeen honden teweeg brengen. De heffingsambtenaar heeft bij het Hof aangegeven dat de belasting slechts gericht is op het verkrijgen van algemene middelen en dat de kosten verbonden aan hondenbezit niet van wezenlijke betekenis zijn geweest voor het invoeren van de hondenbelasting. De gemeente heeft de hondenbelasting ingevoerd omdat zij daar op grond van de gemeentewet de mogelijkheid toe heeft gekregen.

Gevolgen voor andere hondenbezitters Wat de gevolgen van deze uitspraak zijn is nog niet te overzien. Eerst zal moeten worden afgewacht of er tegen deze uitspraak hoger beroep in cassatie zal worden ingesteld. Indien dit niet gebeurt, kan iedereen met de uitspraak in de hand bezwaar maken tegen de aanslag hondenbelasting van zijn of haar gemeente. Succes is overigens niet gegarandeerd! Het kan zijn dat in andere gemeenten de verordening wel duidelijk is over het doel of dat de geheven belasting wel in grote mate wordt besteed aan kosten die betrekking hebben op hondenbezit. Leidt een bezwaarschriftprocedure uiteindelijk tot een rechtszaak, dan is ook nog niet gezegd dat u als hondenbezitter de zaak wint. Rechterlijke uitspraken kennen wel enige precedentwerking – zeker als het uitspraken van de hoogste rechtscolleges als de Hoge Raad en de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State betreft, maar in beginsel is iedere rechter vrij in het vormen van zijn oordeel. Alex Ollebek Namens het hoofdbestuur

VDH - nieuws -

Overwegingen en conclusie van het Hof Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat het doel van de hondenbelasting in de jaren regelmatig is gewijzigd. Oorspronkelijk lag een reguleringsgedachte ten grondslag van de heffing, later werd het gezien als verteringsbelasting (het houden van een hond is een wijze van

inkomensbesteding), maar tegenwoordig is de hondenbelasting, in de meeste gevallen, slechts een middel om inkomsten voor de gemeente te genereren. Het is dus enkel een heffing met een fiscaal doel. Het Hof zou geen bezwaar tegen de hondenbelasting hebben gehad, indien deze in overwegende mate nodig was geweest om de kosten van het hondenbezit in de gemeente te dekken. Nu de heffingsambtenaar heeft aangegeven dat dit niet het geval is, komt het Hof tot het oordeel dat er geen objectieve en redelijke grond is om deze belasting alleen van hondenbezitters te heffen. De gemeentelijke verordening schendt met deze heffing het gelijkheidbeginsel, waardoor aan deze verordening verbindende kracht moet worden ontzegd (met andere woorden: de verordening mag niet meer worden toegepast) en de aanslag hondenbelasting moet worden vernietigd.

21

Bestuursmededelingen De bestuursmededelingen vallen buiten de verantwoordelijkheid van de redactie. Eventuele opmerkingen graag richten aan het hoofdbestuur.

AGENDA APRIL/MEI

BESTUURSWIJZIGING Kgp. Rijn - Waalgebied, secr. R. van der Steen, De Grote Pol 33, 6932 DS Westervoort, (026) 3115322, bgg (06) 49718323, [email protected]

ONDERSCHEIDINGEN T. Barendrecht ontvangt het lidmaatschap van verdienste in diamant. Mw. R. van Lent, dhr. R. van Lent, K. Michielsen, L. Haan en T. van Loon ontvangen het lidmaatschap van verdienste in goud.

LIDMAATSCHAP OPGEZEGD Het hoofdbestuur heeft het lidmaatschap van de heer J.H.J. Hassing uit Riethoven namens de vereniging opgezegd per 28 februari 2013. Tegen dit besluit heeft de heer Hassing beroep aangetekend bij de Commissie van Beroep. Hangende het beroep is de heer Hassing geschorst.

DEKBERICHTEN *Brisco v. Patriot IP3 (78) E: B. Weidenbach, D-Essen, dekte 21-02 *Silke v. Haus Silma IP 3 (81) W.G. Duifhuizen-Groothelm, Slootdorp, (06) 26066006 *Count-Ustinov v.d. Ybajo Hoeve IP 3 (75) E: H. Hupperich & P. Send & B. Verschoor, D-Elsdorf, dekte 19-01 *Norga v. Hylligen-Born SchH 2 (73) C.M.G. v. Dijke, Sint Willebrord, (0165) 387353 *Figo v. Nordteich IP 3 (79) E: J. Schmidt, D-Bockhorst, dekte 01-02 *Jodie v. Estherlager IP 1 (71) E: J. Brouwers en L. Haan, B-Poppel, (0031) 0622247905 *Indo v. Barendika IP 3 (75) E: R. v.d. End & C. Barendrecht, Maassluis, dekte 06-02 *Jetske v.d. Ossenstal SchH 2 (82) E: J. v. Wolferen-v. Os, Sprundel, (0165) 389048 *Sunyi v. Hühnegrab IP 3 (89) E: V. Graham, D-Paderborn, dekte 08-02 *Hillary v. Trasidius SchH 1, (86) E: J.P.A.C. Pulles, Waalwijk, (0416) 336486 *Trojan v.d. Staatsmacht SchH 3, IP 3 (84) E: B. Bohnert, D-Maintal, dekte 0102 *Norma v.d. Ronden Hoek IP 3 (71) E:J.C.M.M. Couwenberg, Haghorst, (06) 55578107 *Zamp v. Weinbergblick IP 3, SchH 3 (75) E: W. v. Dijk, Oude Tonge, dekte 1802 *Jayla Maringa Rayca v.d. Ybajo Hoeve IP 2, SchH 3, E: M. v. Eck, Arkel, (06) 44088782

Nieuwe leden per 15 april, aangemeld per 1 maart (definitief na betaling contributie)

Drenthe S.T. Jorritsma, Dorpsstraat 43, 8437 PA Zorgvlied J. Smit, Armweide 7, 7963 RS Ruinen Friesland H.M. Oussoren, Steegde 51, 8426 BZ Appelscha T. Minnema-Smit, De Boeg 1, 8919 AP LeeuwardeN Gelderland W. Spies, Ebenezer Howardpark 20, 1326 EA Almere I. Wardenaar, Horst 3102, 8225 NA Lelystad


Groningen G. Bruens, Noordbroeksterstraat 22, 9611 BH Sappemeer

22

Limburg L.T. Frolich, Trichterweg 75, 6446 AP Brunssum M.J.H. van Ninhuijs, Rabouw 32, 5988 JZ Helden R.J. Pelzer, Alexanderstraat 12, 6176 BR Spaubeek Noord Holland M.A. Dillenius, Saturnusstraat 7, 1973 XD IJmuiden

Noord Brabant J.I.S.M. Oomen, Wilhelminastraat 7, 4751 CG Oud Gastel F.T. Ekel, Hoevelakenstraat 78, 5045 GD Tilburg L. Polpe, Averbodelaan 45, 5095 AT Hooge Mierde C.D.M. van den Broek, Meirstraat 71, 4751 AC Oud Gastel Overijssel J. Groote Prijs, Voorstraat 16, 7683 VB Den Ham C. Groote, Dunantstraat 51, 7671 BK Vriezenveen E.M. Sinkevich, Hesselinklanden 143, 7542 KH Enschede H.B.P. Spel, Godfried Bomansstraat 48, 7552 NT Hengelo A. de Graaf, Baardmezenstraat 3, 8301 XB Emmeloord Utrecht G.J. Legemaat, Buurtlaan west 94, 3905 JT Veenendaal M. Gruter-de Bruin, Amersfoortsestraat 77, 3769 AE Soesterberg A.A.R. van der Wagen-Lubben, Gemini 7, 3769 KM Soesterberg H.M. Vermeulen, Amstelstraat 22 a, 3522 CS Utrecht

CLUBMATCH 14 april

11 mei

FGK 21 april

18 mei

Kgp De Walden (Friesland) KM G. Muller, F.P.Knaul, A. Boonemmer Secr J.Krabbe (0518) 841256 of (06) 547563777, [email protected] prov. Afd Zuid-Holland KM H.P. Fetten, L. Schweikert, P.Snijders. Secr Y. Verschoor, (06) 18871329, info@ybajohoeve

Kgp De Hondsrug (Drenthe) KM J. Lijffijt, secr A.Leusink-Houwing, (06) 55133977), aaltje.leusink@gmail. com Kgp De Walden(Friesland) KM J. Lijffijt, secr J. Krabbe, (0518) 841256 of (06) 547563777, [email protected]

TENTOONSTELLING 18-20 mei Arnhem CAC/CACIB Alle rassen. Secr (026) 7078045, [email protected] 18 mei rasgroep herdershonden 31 mei-2 juni Oss CAC/CACIB Alle rassen. Secr (073) 5492209, [email protected] 1 juni rasgroep herdershonden AFRICHTING 13 april PAK Drenthe + Groningen, kgp. Diever 13 april PAK Noord-Brabant, kgp. De Trouwe Herder 13 april PAK Zuid-Holland, kgp. Rijnmond 14 april PAK Noord-Brabant, kgp. De Trouwe Herder 14 april PAK Zuid-Holland, kgp. Rijnmond 20 april PAK Gelderland, kgp. Oldebroek 20 april PAK Zeeland, kgp. Zuid-Beveland 20-21 april PAK Overijssel, kgp. IJsselmuiden 27 april PAK Friesland, kgp. Frisiana 27 april PAK Limburg, kgp. Noord-Limburg 27-28 april PAK + PKK Noord-Holland, kgp. Haarlemmermeer 18-mei ABC-wedstrijd alle rassen, kgp. Assen Zeeland J. Neimeijer, Wilhelminastraat 71, 4484 AC Kortgene R.P. de Buck, Peerboom 28, 4554 BV Westdorpe S.M.C. Fijneman, Noordstraat 25, 4493 AE Kamperland Zuid Holland R. Marchetti, Verwoldestraat 99, 2531 HN 's Gravenhage C.B. Schipper, Parkdreef 29, 2724 ER Zoetermeer J.W. Renes, Van Embdenruimte 77, 2728 MS Zoetermeer

Kenneladressen VOM ADELPLATZ H. L. Boontjes, Gaspeldoorn 19, 3068 MJ Rotterdam Tel. (010) 4557137 - Fax (010) 4569856 GSM (06) 53981368 E-mail: [email protected] - www.adelplatz.nl

VAN HET GROOT WEZENLAND Willem en Larisa Dusseljee, Kruisstraat 2, 3940 Hechtel-Eksel (België) Tel.: (0032) 11748361 - GSM: (0032) 498574286 E-mail: [email protected] www.grootwezenland.com

OET DE POETERIË Bartho Leferink Bosweg 2, 7481 RJ Haaksbergen GSM: (06) 23204748 E-mail: [email protected] www.oetdepoeterie.nl

VAN ADELRIK Lucie Vos en Greg Sipsma, Hoogveldlaan 31-7, 6135 JD Sittard Tel/fax (046) 4743829 - GSM (06) 42122680 E-mail: [email protected] - www.adelrik.com

VOM HAUS HAZELDA Wout en Marjolein Haan, Garreweersterweg 8, - 9903 TD Appingedam Tel/fax: (0596) 628287 - GSM: (06) 55793140 E-mail: [email protected] http://home.wanadoo.nl/whaan

VAN DE OSSENSTAL J. v. Wolferen van Os, Kolkstraat 15, - 4714 RT Sprundel Tel.: (0165) 389048 - GSM: (06) 29501608 E-mail: [email protected] - www.hozwal.com

VAN BARENDIKA Coby en Ted Barendrecht, Laan v. Scheltema 25, 2548 AW Wateringen (gem. Den Haag) Tel.: (0174) 294229 - GSM: (06) 15506782 E-mail: [email protected] - www.barendika.nl VAN HET BOOMBOS S. J. M. Tak, Julianastr. 12, 4725 SJ Wouwse Plantage Tel.: (0165) 379304 V.d. BROEKSE HOEVE Herman Eskes, Voortseweg 3, - 7227 NH Toldijk (gem. Steenderen) Tel.: (0575) 461589 VOM CHICKHOFF Karen Noorlander en Pauline Buwalda Scheiding 47, 9865 VB, Opende Tel: (0512) 340467 of (06) 50542521 E mail: [email protected] VAN HET CHAINPARK Yvon Schultz Kraaienstraat 16, 2623 HS Delft Tel: (015) 2616699 GSM: (06) 28235087 E-mail: [email protected] www.gsdchain.nl VOM ELSTER SCHLOSS M. H. den Exter, Mr Beerninkplantsoen 104, 2286 MN Rijswijk (ZH) Tel.: (070) 3937018 - GSM: (06) 51325516 Fax: (070) 3962459

VON HAUS LACHEROM Anja Boonemmer en Gerard Bakker, Oostereind 31, 7843 PC Erm Tel/fax: (0591) 362396 - GSM: (06) 53579926 E-mail: [email protected] - www.hauslacherom.nl VON JABORA Jouke Faber en Alida Boonstra, Zuiderdiep 293, 9521 AH, Nieuw-Buinen GSM: (06) 30080122 E mail: [email protected] - www.jabora.nl VON JUVENISTY Dennie en Debby Timman Koraalstraat 17, 8255 AK Swifterbant GSM: (06) 53438005 E-mail: [email protected] www.vonjuvenisty.com VON LOOSBROEKERHAUS Peter Snijders, van Alphenstraat 2, 6416 ED Heerlen Tel/fax: (045) 5410331 - GSM: (06) 22453910 E-mail: [email protected] www.loosbroekerhaus.nl VAN DE MAURITSHOEK A.F. Koers, Jokweg 60, 8394 VN De Hoeve Tel: (0031)(0)561-433057 Fax: (0031)(0)561-433498 GSM: (0031)(0)6-45077018 Email: [email protected] www.mauritshoek.nl

VON SPITZBUBEZWINGER Gebruikshondenkennel “von Spitzbubezwinger” Fokker van Duitse herdershonden over africhtingslijnen. Maria Bruynseels. Beheerder: Bavo Piron, Bevelsesteenweg 53, B-2270 Herenthout (België) Tel.: (014) 513894 - Fax: (014) 700351 E-mail: [email protected] www.spitzbubezwinger.be VAN DE TEMPELHOEVE A. Phoelich, Reekstraat 16, 6641 KK Beuningen Tel.: (024) 6773284 - GSM: (06) 49925687 E-mail: [email protected] www.tempelhoeve.nl VAN HET ZUIDPARK Mar v.d. Heuvel, Druivenstraat 59, 2671 SE Naaldwijk Tel.: (0174) 622831 - GSM: (06) 22311427 E-mail: [email protected] www.vanhetzuidpark.nl VAN ZUNDERLAND I. H. v. Welie, Broekergouw 6A, 1027 AH Zunderdorp Tel.: (020) 6321926 - GSM: (06) 22154350 (advertenties worden geplaatst tot wederopzegging vóór 1 december)

VDH - bestuursmededelingen / kenneladressen -

23

Colofon HOOFDBESTUUR V.D.H. Voorzitter : Marc Dhooge, (0115) 608688 Secretaris : Ben van Swaaij, (010) 4219970) Penningmeester : Hans van Erven, (06) 53396204 Commissaris africhting: Toine Jonkers, (06) 21811531 Commissaris Kynologie: John Lijffijt, (0172) 618337 HB lid : Alex Ollebek (06) 10121027

COMMISSIES CBK (kynologie) secr. Anja Boonemmer, (0591) 362396, [email protected] CBA (africhting), secr. Arie Veltman, (038) 4654930, [email protected] Opleidingen, Hans Kerckhof, (06) 24511237, [email protected] Behendigheid, secr. Lucy van Duijn-Mons, (026) 4822135, [email protected] Jeugdcommissie, secr. Ingrid Sanders, (06) 15001305, [email protected] Sponsorcommissie, secr. Wim van Dijk (0187) 643647 en (06) 20522351, [email protected]

SECRETARIAAT Secretaris: Ben van Swaaij, Berlagestraat 133, 3067 CB, Rotterdam, (010) 4219970, [email protected]

VERTROUWENSARTS Aanvraag verwijskaart vertrouwensarts: Mark Scheffer, (06) 55107645, email [email protected]

LEDENADMINISTRATIE Hans van Erven, Sibeliusstraat 49, 5011 JG Tilburg, (06) 53396204, [email protected] (Beëindiging lidmaatschap uitsluitend schriftelijk)

VDH-SV CONTRACT DIERENARTSEN Diergeneeskundig Centrum Nunspeet, Zwolsewegje 16, 8071 RX Nunspeet, (0341) 252353 D.A.P Bodegraven, Zuidzijde 63, 2411 RT Bodegraven, (0172) 613798 Kliniek voor gezelschapsdieren de Rashof, Bosscheweg 110, 5056 KD Berkel-Enschot, (013) 5400215

REDACTIECOMMISSIE Marian Servaas, Annette Vahlé, Marloes v.d. Weide Freelance medewerkers: Marieke Lemmen, Andy van Dijk Redactieadres: Westerbuorren 8, 9212 PL Boornbergum Maandblad: [email protected] Nieuwsbrief: [email protected] Uitslagen: [email protected] ERELEDEN A. Meulenbeld, G. in ’t Veen, Mevr. T. Spaas-Ramaekers, B. Miggelbrink, C. van der Weide, R. van Eck Bijzonder lid van verdienste: Marc Dhooge ADVERTENTIES Inzenden aan: Marian Servaas, Zuiderdiep 190, 7876 AK Valthermond, Tel. (0599) 638845, e-mail [email protected] Info advertentietarieven: Hans van Erven, [email protected] BESTELLINGEN Mevr. R. v. Eck-Plooster, e-mail: [email protected] - www.vdh.nl PUPINFO Mevr. T. Spaas-Ramaekers, Kasteelsingel 57, 6001 JC Weert, (0495) 451409, [email protected] Pupinfo, Certificaten van fokniveau, koopcontract, dek-en geboortemelding FGK/CLUBMATCH Deelnemerslijsten sturen aan [email protected] AFRICHTINGSEVENEMENTEN Alle correspondentie sturen naar [email protected]

FOTO VAN DE MAAND Iedere maand plaatsen we hier een foto die door één van de leden is ingezonden.


Tineke Boosman

24

VDH/Internet www.duitseherder.nl / / www.vdh.nl SERVICE DESK t.a.v. Alex Ollebek, antwoordnummer 60679, 5000 WB Tilburg, e-mail: [email protected] RAAD VAN BEHEER (020) 664 44 71, www.raadvanbeheer.nl CONTACTPERSONEN Indien u meer wilt weten over uw hond of over het werken met uw hond, kunt u zich wenden tot onderstaande adressen: tAfd. Groningen: B. van der Veen, (06) 25009583, [email protected] tAfd. Friesland: Ton van der Heide, (0516) 491664 of (06) 54351239, [email protected] tAfd. Drenthe: A. Leusink-Houwing, (0599) 212798, [email protected] tAfd. Overijssel: J. Brinks, (0548) 615228, [email protected] tAfd. Gelderland: E. Stap, (0313) 652664, [email protected] tAfd. Utrecht: zie Zuid-Holland, [email protected] tAfd. Noord-Holland: J. Schol, (06) 20019486, [email protected] tAfd. Zuid-Holland: Y. Verschoor, (06) 18871329, [email protected] tAfd. Zeeland: J.C. Haak, (0115) 563907, [email protected] tAfd. Noord-Brabant: J. van Steenis, (0497) 385083 (na 18:00 uur) of (06) 12635459, [email protected] tAfd. Limburg: Romy Snijders, (06) 23693343., [email protected] VDH BANKREKENINGEN Rabobank t.n.v. V.D.H. Tilburg, nr. 36.81.18.800 IBAN nummer RABO: NL56 RABO 0368 11 88 00, BIC Code: RABONL2U Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de redactie en zonder bronvermelding. Advertenties bestuursmededelingen en artikelen onder het hoofd ’ingezonden’, worden geplaatst buiten verantwoordelijkheid van de redactie. Ingezonden stukken zullen, indien daartoe aanleiding bestaat, zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. Kopij (niet aangetekend) en advertentieopgaven moeten uiterlijk de 23e van de maand voorafgaande aan de maand van plaatsing op het betreffende adres aanwezig zijn. Aangeleverde CD’s, diskettes en foto`s worden door de redactie niet geretourneerd.

www.graffan.fi

n a v e z u De Ke SIONALS S E F O R P

liteit, weinig a w k te n a st n o n: c d(en) verlange g. n o h n u h t e m liteit verhoudin en a rk w e w /k s js ri jk p li e e g d a e go Mensen die d allemaal tegen it d n e t h c a v oie ontlasting, mo

Kenmerken van Champ Dogfood: t(FCSVJLWBOMFDJUIJOFXBU[PSHUWPPSHPFEFWFSUFSJOHFOHMJNNFOEFWBDIU t7F[FMSJKLKPIBOOFTCSPPEESBBHUCJKUPUBMUJKEWBTUFPOUMBTUJOH t"BOUPPOCBBSCFUFSIFSTUFMWFSNPHFOOBJOTQBOOJOH t)PHFBDDFQUBUJF WBOEFIPOEFOWFSLJF[FO$IBNQCPWFOFFOBOEFS t7PFETFMWFJMJHIFJEEVTBMMFTJTUSBDFFSCBBS FFOWFJMJHFHFEBDIUF t(FFOHFCSVJLWBOLMFVSTNBBLTUPòFO 7FSLSJKHCBBSJOIBOEJHFLHFOLH[BLLFO

/ -457666 Tel: +31 (0)495 57660 +31 (0)495 / -4 itstraat 9 Fax: he en hr Fa m , pe Champ-Euro amp- europe.co email: info@ch ds lan Nether 6003 DC Weert,

d: Champ Dogfoo

om

urope.c e p m a h .c w ww

Cavom is de volledige en hoogwaardige maaltijd voor uw hond. Cavom bevat alle essentiële voedingsstoffen in de juiste verhouding.

de natuurlijke voeding

Cavom is voordelig in gebruik, door de hoge energiewaarde en de lichte verteerbaarheid. Voor specifieke vragen over Cavom kunt u altijd contact met ons opnemen.

Netto ter beschikking (M.E.) ± 4200 Kcal/kg

Cavom daar draait een gezond hondenleven om Diervoederfabriek B.V., Tussendiepen 9 -13, 9206 AA Drachten, Tel: +31(0) 512 51 59 55, Fax: +31 (0) 512 51 60 50, E-mail: [email protected]

De Duitse Herdershond

Recommend Documents