DE DOKTER EN HET CIRCUS

De dokter en het circus

DE DOKTER EN HET CIRCUS VERZET KOEDIJKER HUISARTS TEGEN GEBRUIK VAN WILDE DIEREN IN HET CIRCUS

HET CIRCUS KOMT! Papa ze zeggen dat het circus van Kapitein Alfred Schneider in Alkmaar komt. Geweldig zo’n groot circus in de buurt, met wel honderd leeuwen! Gaan we daar heen? Zo zullen vele kinderen in 1930 gereageerd hebben, toen ze hoorden dat dit circus in Alkmaar kwam. En inderdaad verscheen in de krant een bericht, dat het circus na Den Helder ook Alkmaar zou aandoen, om daarna weer verder te trekken naar Purmerend. Van dinsdag 9 september tot en met vrijdag 12 september 1930 zouden er voorstellingen worden gegeven in de circustent op het terrein aan de Paternosterstraat. Toen ook nog het reclamevliegtuig van het circus overvloog, zullen veel ouders gezwicht zijn voor de wens van hun kinderen en met hen naar het circus zijn gegaan. Wat een feest!

DE ROMANTIEK VAN HET CIRCUS

Advertentie uit de Alkmaarsche Courant van 8 september 1930 Attentie voor de Circus-Schneider-vlieger!

Wat trekt ons steeds weer aan in het circus? Is het de wereld van wagens, vrachtauto’s, treinen, woonwagens, palen, touwen, zeildoek en vooral ook zwoegende, zwetende mensen? Is het de wereld van mooie kleren, glans, glitter en spiegelglas dat alles een vleugje romantiek geeft? Is het de bonte verzameling van mensen en dieren die iets van verre exotische landen in zich meedraagt? Is het omdat er in een rustig provinciestadje als Alkmaar plotseling iets spannends is te beleven? Waarschijnlijk van alles iets, maar zeker is dit niet alleen voor kinderen. Ook voor volwassenen, want zij zijn in hun hart toch ook altijd een beetje kind gebleven en zo’n circus brengt dit dan weer duidelijk naar voren.

DE VOORSTELLING VAN CIRCUS SCHNEIDER IN ALKMAAR

Werkgroep Koedijker Verleden

www.koedijkerverleden.nl


Meisjes in middeleeuwse kostuumpje gestoken en met gepoederde pruik brengen de bezoekers naar hun plaatsen. De circuskapel speelt vrolijke marsmuziek, terwijl het publiek vol spanning naar de roodfluwelen gordijnen kijkt, die weldra worden weggeschoven om mensen en dieren door te laten. - De heer Fritz komt keurig in rok gekleed in de manege en stuurt een tweetal voor elkaar gespannen paarden aan en laat ze een paar springnummers doen. - Werner, de gezellige boer, drijft een koppel vette ganzen binnen en laat ze in het gelid lopen, halt houden en rechtsomkeert maken. Vooral poeliers onder het publiek zullen hier met begerige ogen naar hebben gekeken. - De ganzen worden gevolgd door vette varkens, beesten die er in hun jeugd nooit van Circus Kapitein Schneider gedroomd zullen hebben, dat zij niet het lot van hun soortgenoten zouden volgen, maar als circusartiesten bejubeld zouden worden. Zij springen over hindernissen en bewegen zich gracieus over een wipplank. Boeren onder het publiek wordt aangeraden thuis ook eens met hun varkens te oefenen! - Dan volgt een dansgroep, die allerlei exotische dansen uitvoert. Van speren en schilden voorzien voeren de kleurige dansers en danseressen nationale dansen op onder begeleiding van indringend trommelgeroffel. - Bhutan Madras voert een geweldig stukje dressuur op met zijn volbloedhengst Haidarabad. - Clowns zorgen tussen de verschillende bedrijven door voor een vrolijke noot en zij weten met hun dolle grappen het publiek hartelijk te laten lachen. - De paardendressuur wordt door Wladimir Schraube in verschillende nummers achter elkaar vertoond. Het circus heeft prachtige raspaarden, Andalusische hengsten, Hongaarse vossen en een hele verzameling shetlandpony’s. - Dan komt het circusballet, bestaande uit niet minder dan 28 meisjes. Zij tonen bevallig hun danskunst en dat is werkelijk een genot om naar te kijken. - De kunstrijders op fietsen beginnen met een complete fiets en eindigen op één wiel. Zij rijden op heel hoge fietsen en halen kunststukjes uit op één wiel. Het publiek kijkt ademloos toe. - Dan zijn de beren aan de beurt. Mejuffrouw Betty laat zien wat er met het dresseren van Advertentie Alkmaarsche Courant van 9 september 1930 beren te bereiken is. Er komt een hele berenfamilie in de arena, met zelfs twee babybeertjes van nog niet leerplichtige leeftijd. Vader en moeder beer drinken thee aan tafel, oom beer rijdt voorbij op een autoped en tante beer komt zelfs op de fiets. Samen spelen de beren daarna op verschillende muziekinstrumenten. - De Twaalf Ravenas verrassen het publiek met verschillende tableaus vivants of levende schilderijen, die door schijnwerpers belicht een werkelijk alleraardigst effect geven. - In de pauze is er gelegenheid de stallen te bezoeken met prachtige collecties kamelen, lama’s, herten, wilde




zwijnen, apen, pony’s, schildpadden en een zeer grote collectie leeuwen van beiderlei geslacht en van elke leeftijd. - Na de pauze is de arena door traliewanden omgeven. Kapitein Alfred Schneider komt nu zelf met zijn leeuwen. De dieren zien er goed verzorgd uit en zij gehoorzamen hun leider, zonder dat men ook maar een ogenblik de indruk krijgt, dat zij dit uit angst doen. Nadat eerst de kinderkamer met welpjes getoond is, die als jonge honden met elkaar stoeien, komen de grote dieren de manege in. Weldra is de onverschrokken temmer omgeven door een veertigtal volwassen leeuwen en leeuwinnen. Alle leeuwen gehoorzamen hun heer en meester, zelfs de leeuw Europa, die in de film Qua Vadis meegespeeld heeft en daarin een der figuranten voor de lunch wilde gebruiken, iets waarvoor hij toen drie Affiche Circus Kapitein Schneider ca. 1930 keer met een revolver werd beschoten. De littekens hiervan zijn nog steeds te zien. Ook hij gedraagt zich als een lammetje. - Dan houdt de heer Carlo op de trapeze de paar duizend bezoekers in angstige spanning met zijn kunsten. - Ook de twee Bandellis houden hoog boven de begane grond het publiek bezig met hun gewaagde toeren. - Ondertussen hebben circusknechten de begane grond van waterdicht doek voorzien. Hierop treden enkele dansgroepjes op onder het licht van gekleurde schijnwerpers. - Plotseling stroomt het water over een met kleurlichtjes versierd afdak in de manege en deze kleine zondvloed zet binnen 10 minuten de gehele manege onder water. - Zo is een waar zwembassin ontstaan en komen plotseling eenden, ganzen en een pelikaan, luid snaterend en klapwiekend naar binnen vliegen om in dit bassin te gaan zwemmen. - Dan volgt een zwemshow in het water door enkele allerliefste dames en worden nog enige komische stukjes opgevoerd in en rond het water. - Het mooist is daarna echter het Affiche Circus kapitein Schneider ca. 1930 spuiten van de fonteinen. De sprookjesachtige, gekleurde belichting maakt het geheel tot een onovertroffen nummer, zoals nog nooit in een circus werd vertoond!




DE DIERENBESCHERMING Ondertussen wordt in de Alkmaarsche Courant een ingezonden stukje geplaatst van de heer J.H. den Hartogh, huisarts te Koedijk. Hij en vooral zijn vrouw B.W. Goldberg zijn actief in de Dierenbescherming in NoordHolland. De brief luidt als volgt: Mijnheer de redacteur!

Circus Krone

Zoudt U zoo goed willen zijn onderstaand stukje voor mij te willen plaatsen? Bij voorbaat dank ik U zeer voor de plaatsruimte. Alkmaar geniet weer met volle teugen! Op de Paardenmarkt staat een amusementspaleis voor menschen, waar ongelukkige dieren, welke in God’s vrije natuur leven, in nauwe hokken zijn opgesloten en gedurende de voorstelling kinderachtige kunsten vertoonen, welke hun onder onnoemlijk leed geleerd zijn. Ik geloof dat deze leerschool den meeste menschen onbekend is. U kunt o.a. de litteekens van drie kogelgaten bij den leeuw Europa bewonderen. Enkelen weten het wel, maar willen toch voor luttele guldens van het schouwspel genieten. De romantiek van het circus

blijft immers altijd een attractie! In het belang van het ongelukkige dier brengt hier de waarheid geen heil. De zaak wordt echter bedenkelijk wanneer paedagogen schoolkinderen leiden naar dergelijke inrichtingen. Het is wel de eeuw van het kind. Tijdschriften en dagbladen staan steeds vol over kinderleiding en opvoeding. Doch de praktijk leert anders als het plezier betreft. Of het dier gemarteld is, och daar denken we maar niet over! Gelukkig zijn er reeds veel plaatsen in ons land, waar zulke voorstellingen verboden zijn. Alkmaar wil zijn inwoners dit genot nog niet ontzeggen! Als dierenbeschermer in ’t algemeen hoop ik dat allen, die de voorstelling hebben bijgewoond, even het besef zullen hebben hun genoeglijk avondje ten koste van veel dierenleed gekocht te hebben. Laten wij hopen dat volgende geslachten dergelijke vertooningen als onwaardig zullen beschouwen. Hoogachtend, J.H. den Hartogh, arts, Koedijk

Circus Krone

Reactie van de Redactie: Er is bij ieder circus natuurlijk verschil in de behandeling der dieren. Wij zijn geruimen tijd op het Stationsemplacement bij het uitladen der dieren geweest en hebben verscheidene malen de stallen der




roofdierafdeeling bezocht. Onze indruk van dit circus is, dat de dieren, zoowel wat voeding en ligging als behandeling betreft uitstekend verzorgd worden. Trouwens ook tijdens de voorstelling krijgt men niet den indruk, dat dezer dieren erger te beklagen zijn dan andere. Wat de leeuwen betreft blijft natuurlijk altijd het bezwaar van betrekkelijk kleine hokken en weinig vrijheid van beweging bestaan, wat evenwel ook nog in tal van dierentuinen het geval is. Toch krijgen de leeuwen bij het circus Schneider gelegenheid zich ’s morgens in een wat grootere ruimte te vertreden. Red. Alkm. Crt. Dan volgt opnieuw een bericht van de heer Den Hartog: Dieren in het circus. Naar aanleiding van mijn schrijven gisteravond betreffende de algemeen voorkomende mishandeling bij circusdressuur, wilde ik er nog Circus Belly Wien even een woord aan toevoegen. Ik ben het geheel met de redactie eens, dat het circus Schneider een van de weinige circussen genoemd mag worden, waar de dieren een zoo goed mogelijke behandeling krijgen als in het vermogen van de directie ligt. Het feit neemt echter niet weg, dat wij niet enkel te maken hebben met al of geen goede behandeling, maar met de dressuur op zich zelf. Wat U, geachte Redactie, er onder schreef, zou de toch al zoo weinig denkende menschen een blinddoek voor oogen spelden. Laten wij niet verdoezelen, dat een dier in het algemeen, of ’t een leeuw of een gans is, uit zichzelf nooit de van hem vereischte kunsten zou ten toon spreiden, als er niet een geweldige leerschool aan vooraf was gegaan! En dat zal ieder weldenkend en ontwikkeld mensch moeten toegeven, dat daar de groote mishandeling in schuilt. Zelfs aan een vereeniging als het “Ned. Jack London” verbond, wordt geen toegang in de groote arena’s verleend, waar de ongetemde dieren de eerste lessen worden geleerd, na vooral door angst en honger in te nauwe hokken, maanden lang gekweld te zijn. Ook moeten wij niet vergeten, dat indien zij eenmaal hun les hebben geleerd, er geruimen tijd over heen gaat om van de opgeloopen verwondingen te genezen, eer het publiek hen aanschouwt. De repetitie’s bijwonen is van geen Circus Sijm waarde, daar de dresseur in het circus zeker is van zijn succes, ook al mocht zijn leerling een enkel foutje maken. De wreedheid is een bestaand feit en zeker zal het de menschen verhoogen, om dat onder oogen te zien. Hoogachtend, J.H. den Hartogh, arts, Koedijk




EEN CIRCUS ZONDER WILDE DIEREN. In de jaren vijftig ben ook ik met mijn vader naar het circus geweest. In dit geval was het circus Krone in Alkmaar. De heel grote tent stond toen op het Canadaplein in Alkmaar. Al heel geweldig dat je met je vader ergens heen ging, want zo vaak gebeurde dat niet in die tijd, en dan nog wel naar een circus. Heel spannend! Al die mensen, de touwen van de tent waar we onderdoor moesten, de kassa met de kaartjes, de tent met de tribunes, de artiesten, de paarden, de leeuwen, de olifanten, de stallen en hokken van de dieren bekijken. En dat alles met je vader. Ik weet mij dit nog heel goed te herinneren en het heeft een geweldige indruk op mij gemaakt. Later ben ik weer met mijn kinderen naar het circus gegaan en enige tijd geleden alweer met mijn kleinkinderen. Nu bezochten we de circussen Belly Wien en Sijm. De laatste helemaal zonder wilde dieren, alleen een paar honden en katten. Toch was het erg leuk. De circussen waar ik kom, worden wel steeds kleiner en er treden steeds minder dieren op. Nu, in 2015, wordt het zelfs helemaal verboden wilde dieren kunstjes te laten doen in het circus. Welzijn, gezondheid en natuurlijk gedrag worden aangetast in het circus. Het is niet meer van deze tijd, dat wilde dieren optreden in een circus voor vermaak en instandhouding van een traditie, zegt de regering van ons land.

Grafsteen in Zeist

Dokter Den Hartogh en zijn vrouw zetten zich in 1930 al in voor een beter welzijn voor de dieren en nu, 85 jaren later, is hun wens in vervulling gegaan. En ik? Ik heb het circus altijd leuk gevonden en heb dit ook op mijn kinderen en kleinkinderen proberen over te brengen. Er werd vroeger nog niet zo over het dierenwelzijn nagedacht. Daar lette de overheid wel op en de Dierenbescherming. Dokter Den Hartog en zijn vrouw waren daar met enkele anderen een uitzondering op. Bedankt dokter Den Hartogh, ook na 85 jaren nog! U had toch gelijk, het kan anders en beter!

Cor Visser



DE DOKTER EN HET CIRCUS

Recommend Documents