pagina 01|06 aan
Het bestuur De deelnemers De gepensioneerden onderwerp
Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden d.d. 3 september 2012 van
Peter Koudijs
datum
10 oktober 2012 Aanwezig
Namens het bestuur H. van Gijn (voorzitter), F. Steeman (secretaris), S.B.E. Halbertsma, E. Voskuilen, F. Veltkamp, M.C. Witteman, S. de Jong (Mercer), L. van Leeuwen, J. van Leeuwen, E. Spaans, L.C.M. Roelofs, S. Pardon, A.L. Franke, R. Regeer, H. van der Klis, K.H. Lauret, K. Kort, J. Splinter, W.J. Berk, A. Collee, B. Ewalds, B. Habers, W. Sackman, R. Bleeker, C. Gilhuijs, J. van der Zwan, E. Chladek, H.A. Hensing, C.J. Hubenet, P.J.M. Boode, J. Krikke, P. Feyen, C. van der Klugt, G. Baartman, C. van Herk, G. Tent, A. Vette, B. van den Akker, G. Waccary, E. Boom, J.B.Z. Visser, A. Timmerye, A. van Laarhoven, J. van Klaveren. H. ter Hark, F. Brouwer, E. Megchelse, P.J.E. Koudijs (Syntrus Achmea). afwezig
De dames E.L. van Dee, J.A.M. van den Berg, G.H. Jansen-Broek en de heren F. Jonker, J. Korndorffer ons kenmerk
OPFRB.2012.PFA.VSL.1001260
1.
Opening De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen welkom. De voorzitter stelt de bestuursleden en adviseurs voor. Marie-Christine Witteman is de manager van het fonds. Sander de Jong is actuaris en hij is van Mercer. Frank Steeman (secretaris en voorzitter van de beleggingsadviescommissie) is als bestuurslid gekozen door de werknemers. Edwin Voskuilen en Frank Veltkamp zijn als bestuurslid aangewezen door de werkgever. Steven Halbertsma is gekozen door de gepensioneerden. De heer Frank Jonker, werknemerslid, is afwezig. Voor het behandelen van de agenda en agendapunten zullen een aantal slides worden gepresenteerd. De slides over beleggingen zijn naar aanleiding van de ervaringen van vorig jaar duidelijker opgezet.
pagina 02|06
2.
Notulen van de vergadering van 8 september 2011 Het verslag van de laatst gehouden vergadering van deelnemers en gepensioneerden op 8 september 2011, met kenmerk OPFRB.2011.PFA.VSL.1001240 wordt besproken. De aanwezigen worden verzocht hun naam duidelijk op de presentielijst te vermelden om foutieve naamsvermeldingen te kunnen voorkomen. Het verslag van de vergadering van deelnemers en gepensioneerden van 8 september 2011 wordt ongewijzigd vastgesteld.
3.
Jaarverslag 2011 Het jaarverslag 2011 wordt besproken. Kerncijfers De voorzitter licht de kerncijfers toe. Het aantal actieven is licht gedaald (- 4). Het aantal slapers (+ 11) en het aantal gepensioneerden (+ 20) zijn gestegen. Per saldo zijn er dus meer deelnemers aan het fonds. De premie was conform de wet kostendekkend en bedroeg € 6,4 miljoen. De ontvangen premies zijn ongeveer gelijk aan de uitkeringen. Het belegde vermogen is in 2011 met € 16 miljoen gestegen naar € 216 miljoen. De verplichtingen zijn echter met € 30 miljoen gestegen naar € 218 miljoen. Dit was vooral het gevolg van de sterk gedaalde marktrente in de 2e helft van 2011 tot een historisch laag niveau. Hierdoor is de dekkingsgraad gedaald naar 99,3%. Het bestuur heeft helaas moeten besluiten dat de opgebouwde aanspraken wederom niet geïndexeerd konden worden. Het resultaat was ongeveer € 14,3 miljoen negatief. De voorzitter licht toe hoe dit resultaat is opgebouwd. De impact van de gedaalde rente is - € 28,4 miljoen, een positief beleggingsresultaat van € 15,5 miljoen is onvoldoende om dat te kunnen compenseren. Herstelplan De voorzitter licht toe dat De Nederlandsche Bank (DNB) eind 2011 een maatregel heeft getroffen om de dekkingsgraad minder volatiel te maken door met een gemiddelde rentetermijnstructuur (RTS) over de afgelopen drie maanden te rekenen. De Avery dekkingsgraad van 99,3% per ultimo 2011 is uiteindelijk boven de dekkingsgraad volgens het herstelpad geëindigd op basis van een driemaands gemiddelde RTS (2,56%). Het treffen van een kortingsmaatregel in 2013 is daarmee voorkomen. Het herstel moet realistisch zijn, er mogen geen extra risico’s genomen worden, het mag niet leiden tot een verslechtering van indexatiemogelijkheden en de belangen van alle belanghebbenden moeten evenredig behartigd worden. Elke maand wordt de dekkingsgraad aan DNB gerapporteerd en jaarlijks wordt het herstelplan geëvalueerd. Begin 2013 vindt opnieuw een evaluatie van het herstelplan plaats. In het geval van een verslechtering van de financiële positie van het fonds kan het dan wel noodzakelijk zijn om extra maatregelen te treffen. Het fonds ligt nu onder het schema van het herstelpad. De dekkingsgraad eind juli 2012 is 98,8%. Eind 2012
pagina 03|06
moet een herstel van de dekkingsgraad zijn bereikt om het aankondigen van een kortingsmaatregel in 2014 te voorkomen. Op een vraag dat het toch niet de bedoeling kan zijn dat er na vijf jaren van niet indexeren nu ook nog een korting moet worden toegepast waardoor er dan geen sprake meer is van een waardevast pensioen wordt geantwoord dat een waardevast pensioen nimmer is toegezegd. Er is altijd op gewezen dat indexering afhankelijk is van het behaalde resultaat. De zogenoemde voorwaardelijkheidsverklaring. Een voorname oorzaak van de verslechterde situatie is de stijgende levensverwachting. In feite is er in het verleden te weinig premie betaald om de gevolgen daarvan op te kunnen vangen. In 2000 lag de dekkingsgraad op ± 150%, nu op 98%. Hoe is dat mogelijk? De voorzitter meldt dat de verplichtingen nu veel hoger zijn door de gestegen levensverwachting en de lagere rente. Daarnaast brengen de aandelen minder op dan in de vóór 2000 liggende jaren. Het verloop van de dekkingsgraad wordt getoond. De dekkingsgraad was eind 2010 > 105% en is tot juli 2012 gedaald naar 98,8%. De laatste tijd is weer sprake van enig herstel, maar dat is nog niet genoeg. Een en ander is sterk afhankelijk van ontwikkelingen in Europa. 4.
Beleggingsbeleid Er wordt geïnformeerd naar de stand van zaken aangaande een melding bij een toelichting op het herstelplan 2009 dat de werkgever een extra storting zou doen van € 8,8 miljoen. Geantwoord wordt dat pensioenfonds Avery dat bedrag met een lening heeft uitgeleend aan de werkgever, die dat inmiddels weer met vergoeding van rente heeft afgelost. Op een vraag over hoeveel pensioenfonds Avery heeft geïnvesteerd in de Zuid Europese landen antwoordt de heer Steeman dat er minder in Zuid Europese landen is belegd dan wat er volgens de benchmark geïnvesteerd zou mogen worden. De heer Steeman licht het beleggingsbeleid van het fonds in 2011 toe. Het totale beleggingsrendement 2011 bedraagt 7,6%. 1,2% minder dan de benchmark. De Verplichtingen zijn echter sterk gestegen door dalende rente. Het normpercentage renteafdekking in september 2011 verhoogd, naar 77,5% van de pensioenverplichtingen. De terugbetaling van de lening door Avery Dennison wordt gebruikt om meer diversiteit in de beleggingen te brengen. Als tweede stap in het opbouwen van een portefeuille Commodities is € 2,7 miljoen geïnvesteerd in juli 2011. De ontvangst in juli 2012 wordt mogelijk ook in Commodities geïnvesteerd. In september 2011 was de eurocrisis op zijn hoogtepunt met een kans op recessie. Het risico van een onordelijke afwikkeling van de schuldencrisis leidde tot beperkte afbouw van de aandelenpositie ten gunste van een maximale cashpositie (5%) in september 2011 om het effect van een mogelijke beursdaling van de aandelen te beperken. Deze afbouw heeft een bijdrage geleverd in het negatieve resultaat 2011 op aandelen. Het Investment Committee heeft maandelijks (en in het begin zelfs wekelijks) vergaderd omdat de kans op een vermogenscrisis op 30% werd geschat. Naast kwartaalmeetings van het Investment Committee zijn er iedere maand conference calls, mede uit oogpunt van een betere risicobeheersing.
pagina 04|06
Op een vraag of de Onroerend goed beleggingen van pensioenfonds Avery last hebben van een mogelijke afwaardering van de kantorenmarkt en of daar een voorziening voor is getroffen antwoordt de heer Steeman dat er wordt belegd in beursgenoteerde onroerend goedfondsen op wereldwijde A-locaties. Afwaardering zou al in de beurskoersen verdisconteerd moeten zijn. Hiervoor is geen voorziening gevormd. Gevraagd wordt of er veel wordt belegd in Amerika. De heer Steeman meldt dat dit om ± 40% gaat, dat is conform het belang van Amerika in de wereldeconomie. De voorzitter memoreert de situatie dat er geen toeslagen zijn verleend in de jaren 2009 t/m 2012, maar dat er gelukkig (nog) geen sprake is van kortingsmaatregelen. Binnen de gegeven omstandigheden kan het bestuur het niet beter doen. Vervolgens vraagt de voorzitter decharge voor het jaarverslag. De Algemene vergadering van deelnemers en gepensioneerden verleent decharge aan het bestuur voor het boekjaar 2011. 5.
Vooruitzichten 2012 De voorzitter licht de vooruitzichten voor 2012 toe. Pensioenakkoord en ontwikkelingen Pensioenen moeten betaalbaar en meer schokbestendig gemaakt worden door keuze voor: -
Een lager, onzekerder pensioen met hogere indexatieambitie – mogelijkheid kortingen ingebouwd
-
Een hoger, zekerder pensioen met lagere indexatieambitie – strenger FTK-regime
Het Wetsvoorstel hierover volgt pas in 2013, de wijzigingen zijn op dit moment nog niet bekend. Het bestuur volgt de ontwikkelingen op de voet. Als het om het wijzigen van de pensioenregeling gaat dan is dat aan de werkgevers. Het kan ook betrekking hebben op het doorvoeren van wettelijke maatregelen. Het bestuur beoordeelt of de pensioenregeling door het pensioenfonds uitvoerbaar is. De AOW-leeftijd gaat binnen de huidige plannen omhoog vanaf 2013 (met 1 maand) en vervolgens in stappen totdat in 2019 een pensioenleeftijd van 66 jaar en uiterlijk in 2023 een pensioenleeftijd van 67 wordt bereikt; Daarna wordt de pensioenleeftijd afhankelijk van de levensverwachting. Voor pensioenregelingen geldt dat vanaf 2014 de pensioenopbouw gericht moet zijn op een pensioenrichtleeftijd van 67 jaar. Dat geldt alleen voor nieuw op te bouwen pensioenaanspraken. De oude rechten blijven voorlopig gericht op de leeftijd van 65 jaar. Over het zogenoemde invaren van oude rechten wordt nog nagedacht. De gevolgen van het later ingaan van de AOW zijn nog niet uitgekristalliseerd. Er zijn nu al mogelijkheden het pensioen eerder of later te laten ingaan. Dat heeft uiteraard gevolgen voor de hoogte van de pensioenuitkering. Een nieuwe eis van DNB is dat pensioenfondsen beschikken over een crisisplan, dat onderdeel van de ABTN is. In de laatste Pensioen Update is vermeld welke maatregelen het bestuur dient te nemen. Dat kan variëren van overleg met de werkgever tot het nemen van kortingsmaatregelen. Daarnaast moet er meer kostentransparantie worden bereikt. Daarvoor zijn richtlijnen opgesteld door de Pensioenfederatie. Vooral met betrekking tot de beleggingskosten van externe beheerders/managers is dat nog een moeizame operatie.
pagina 05|06
De toekomst van het pensioenfonds keert jaarlijks terug op de bestuur agenda. Het bestuur volgt de ontwikkelingen nauwgezet en gaat naar voorlichtingsbijeenkomsten. De vele ontwikkelingen leveren het bestuur bijzonder veel extra werk op en de deskundigheidseisen worden daardoor nog verder verhoogd. Op termijn kan het gevolg zijn dat bestuursfuncties niet meer vervuld kunnen worden. De voorzitter concludeert dat externe ontwikkelingen grote invloed op de pensioenregeling van het fonds hebben. De interne focus van het pensioenfonds ligt vooral bij ‘in control’ zijn. Interne ontwikkelingen De heer Frank Veltkamp is namens de werkgever in januari 2011 in het bestuur benoemd en de heer Steven Halbertsma namens de gepensioneerden in mei 2012 Per 1-1-2011 gelden er nieuwe eisen deskundigheid. Die eisen betreffen onder meer het voldoen aan een hoger deskundigheidsniveau, een tijdsbesteding van minimaal één dag per week (voorzitter twee dagen). Er is geen inwerktijd meer en het vaststellen van een profiel dient vooraf te geschieden. Alvorens een bestuurslid kan aantreden vindt er eerst door DNB een toets plaats Het deskundigheidsplan van pensioenfonds Avery is bijgesteld op basis van de nieuwe eisen. Het bestuur is met toehoorders gaan werken zodat kandidaat bestuursleden inzicht krijgen in wat het besturen van een pensioenfonds inhoudt. Zij weten waaraan een bestuurslid moet voldoen en kunnen cursussen volgen Het streven is dat toehoorders en bestuursleden minimaal twee jaar zitting hebben. Risicomanagement Het risicomanagement staat momenteel hoog op de agenda van het bestuur. Wat beleggingsbeleid betreft gaat het om afdekking van rente- en valutarisico’s, meer spreiding in de beleggingen en een onderzoek naar de risico’s in beleggingsfondsen. Er is een “spoorboekje” opgesteld over het handelen/inspelen op renteveranderingen. Het Investment Committee bespreekt ontwikkelingen met beleggingsadviseurs en adviseert het bestuur. Die werkwijze voldoet bijzonder goed. Het bestuur dient in control te zijn. Daartoe zijn onder meer de uitbestedingsrisico’s gecheckt en zijn er in 2011 aanpassingen in diverse overeenkomsten doorgevoerd. Op advies van de visitatiecommissie heeft een extern onderzoek naar de efficiëntie en transparantie van de beleggingsadministratie plaatsgevonden. 6.
Wat verder ter tafel komt Gevraagd wordt wat de toezegging dat Fasson garant stond voor de pensioenregeling nu nog inhoudt. Die toezegging is in 1955 gedaan bij het opstarten van de pensioenregeling, de eerste storting is toen volledig door Fasson betaald. Er wordt geantwoord dat een pensioenfonds een aparte entiteit is waarin de opgebouwde rechten zijn ondergebracht. Die rechten worden zo goed mogelijk gewaarborgd, maar garanties zijn helaas niet te geven. Op een vraag wie als de werkgever moet worden beschouwd wordt geantwoord dat dat de BV ’s zijn waarbij de werknemers van Avery Dennison in Nederland in dienst zijn. Gevraagd wordt hoe het pensioenfonds Avery het doet in vergelijking met andere pensioenfondsen. De heer Steeman antwoordt dat hij lid is van een kring binnen de Pensioenfederatie waarin soortgelijke fondsen zijn
pagina 06|06
verenigd. In vergelijking met die fondsen doet pensioenfonds Avery het beslist niet slecht. Het bestuur doet zijn uiterste best om kortingsmaatregelen te voorkomen en is tevreden dat die tot nu toe buiten de deur zijn gehouden. 7.
Sluiting De voorzitter dankt iedereen voor de aanwezigheid en de inbreng en sluit de vergadering om 17.30 uur.
Aldus goedgekeurd op 2 september 2013,
Voorzitter
Secretaris
