DE CREATIEVE MOTOR
BELEIDSPLAN 2015 - 2017
Almere, 31 maart 2015
1
1 Waar staat de “De Creatieve Motor voor?” DCM is een bundeling van in Almere gevestigde ondernemingen die werkzaam zijn op het terrein van de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. In deze samenwerking willen deze ondernemingen hun verantwoordelijkheid nemen in de transformatie van het sociale domein in Almere. In het door de gemeentelijke overheid aangestuurde veranderingsproces op het terrein van zorg, welzijn, werk en inkomen vraagt DCM nadrukkelijk aandacht voor de inwoners met een verstandelijke beperking. DCM wil vernieuwend en creatief -niet defensief- inspelen op de ingezette veranderingen. Wat onveranderd blijft is de noodzaak te voorzien in passende zorg en ondersteuning voor mensen met een verstandelijke beperking. De invulling van deze zorg is evenwel onderhevig aan nieuwe inzichten. Ook de beleidsveranderingen op gemeentelijk niveau zijn aanleiding tot nieuwe opvattingen over de wijze van ondersteuning van de cliënten. DCM wil creatief in dat proces meedenken. Als leidraad geldt daarbij voor DCM : -zorg voor de cliënt is gericht op eigenwaarde en ontwikkelmogelijkheden in plaats van op beperkingen. -de zorg voor mensen met een beperking een duidelijke plek geven in de Almeerse samenleving. Verbinding met welzijnswerk, buurtactiviteiten en een actieve rol in de sociale infrastructuur op stedelijk en wijkniveau. DCM en de aangesloten ondernemingen hechten veel waarde aan een kleinschalige wijze van zorg en ondersteuning., dichtbij de belevingswereld van de cliënt. Onderzoek en ervaring leren dat deze aanpak een meerwaarde voor de individuele cliënt kan opleveren. Het totaal functioneren van de cliënt staat altijd centraal. Dat vraagt om een begeleidende, adviserende, ondersteunende en verwijzende rol bij hulpvragen op alle mogelijke leefgebieden zoals: gezondheid, onderwijs, huisvesting, vrije tijd bestedingen en sociale contacten. DCM hecht veel waarde aan persoonlijk contact met de cliënt en opdrachtgevers (ouders/verzorgers en zorginstellingen) en er wordt gewerkt vanuit respect voor de keuze vrijheid van de cliënt. Voor inwoners met een verstandelijke beperking is een geschakeerd aanbod van zorgaanbieders belangrijk. In het verlengde hiervan pleit DCM voor een slagvaardige en flexibele sociale infrastructuur in Almere. DCM wil schotten slechten en waken voor een overmaat aan regulering. De gemeentelijke aansturing dient met name gericht te zijn op kwaliteit. DCM kiest voor een breed takenpakket. Dit betreft onder meer : -in brede zin aandacht vragen voor de positie van de Almeerse inwoner met een verstandelijke beperking -onderhouden van goede relaties met aanverwante maatschappelijke organisaties -het zijn van een solide gesprekspartner van de gemeente Almere -actief deelnemen aan de opbouw van de nieuwe sociale infrastructuur in Almere -verbinden van onderzoek, onderwijs en praktijk -behartigen van de belangen van de aangesloten ondernemingen. DCM denkt deze taken via een sterke netwerkorganisatie (professionals, vrijwilligers, ambtenaren, wetenschappers, stagiaires, buurtmedewerkers en tal van aanverwante organisaties) en een kleine eigen staf in te vullen. Omstreeks september 2015 wil DCM deze 2
aanpak organisatorisch hebben ingevuld. Eind 2017 zal een evaluatie plaatsvinden. Centrale invalshoek zal daarbij de vraag zijn of de positie van de verstandelijk gehandicapte baat heeft gehad bij de activiteiten van De Creatieve Motor. Met andere woorden: of DCM in zijn opzet geslaagd is. 2 Organisatie De Stichting De Creatieve Motor is een samenwerkingsverband van (op dit moment) acht ondernemingen die werkzaam zijn op het terrein van de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Op dit moment bieden zij professionele ondersteuning aan ca. 100 cliënten. De zorg wordt mede ondersteund door tientallen vrijwilligers. De zorg omvat een breed terrein: activeringsgerichte begeleiding, arbeidsmatige en niet-arbeidsmatige dagbesteding, ambulante begeleiding, begeleid wonen, kort verblijf ,werken in de wijk en toeleiding tot de arbeidsmarkt. Daarnaast worden tal van activiteiten op het terrein van recreatie en maatschappelijke participatie uitgevoerd. De werkzaamheden laten een gevarieerd aanbod zien zoals: groenonderhoud, beeldhouwen, schilderen, kunstuitleen, dierenverzorging, klussen, muziek, film, fotografie, multimedia, fietsenreparatie en theater. De aangesloten ondernemingen hebben een stichtingsvorm of men werkt als zelfstandig ondernemer. Men kiest bewust voor een kleinschalige benadering van de zorg. De aangesloten ondernemingen zijn autonoom in hun eigen bedrijfsvoering. Wel wordt gevraagd om hun betrokkenheid en hun collegiale houding naar elkaar toe. Van belang daarbij is ruimte voor creativiteit en ondernemingslust. DCM staat in beginsel open voor iedere organisatie/ondernemer in Almere die werkzaam is of wil zijn op het veld van zorg voor de inwoner met een verstandelijke beperking. Van de aangesloten ondernemingen wordt verwacht dat men de in Almere geldende kwaliteitseisen op dit zorgterrein onderschrijft , de zorgverlening een plaats wil geven in de Almeerse samenleving (op stedelijk- en wijkniveau) en in algemene zin blijk geeft van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. De stichting DCM onderzoekt op dit moment de wenselijkheid de rechtsvorm om te zetten in een coöperatie. Takenpakket Bij de vormgeving van de nieuwe sociale infrastructuur wil DCM op creatieve en innovatieve wijze de zorg voor de inwoner met een verstandelijke beperking een nadrukkelijke plaats geven en bovenal, langs deze weg de individuele ontwikkelingsmogelijkheden van deze stadsgenoot vergroten. Hechtere samenwerking tussen de zorgaanbieders op dit terrein is cruciaal. Naar de DCM participanten vertaalt dit zich in het volgende takenpakket: belangenbehartiging van de deelnemers richting gemeente en aanverwante maatschappelijke organisaties. coördinatie van de inkoop van contracten voor de uitvoering van de zorg. platform voor uitwisseling van ervaringen; opvang bij ziekte, collectieve verzekeringen, inhuren expertise. afstemming aanbod en vergroten keuzemogelijkheden voor soorten dagbesteding, leerwerktrajecten en waarborgen continuïteit van de begeleiding. 3
bieden meer mogelijkheden voor cliënt voor zorg op maat. stellen en bewaking van kwaliteitseisen aan de uitvoering van de zorg (DCMkeurmerk). verbinden van wetenschappelijke, professionele, ervaringskennis en onderwijs. fungeren als broedplaats voor vernieuwende ideeën en inzichten. bevorderen eenduidig gebruik van methoden (INVRA arbeid, wonen, aanpak Academie voor Zelfstandigheid). zorgen voor een gericht aanbod van huisvesting die de samenwerking en verbinding tussen de deelnemers versterkt en de programmering voor cliënten in kwaliteit en kwantiteit doet toenemen. Combinatie werklocaties (ateliers, kas, horeca, winkel ), bij voorkeur in de wijk. Werk met werk maken. Verbinding leggen met aanverwante organisaties, bijvoorbeeld Stad en Natuur en De Schoor, op stedelijk en wijkniveau. externe communicatie naar Almeerse samenleving inrichten. 3 Kwaliteit zorg De gemeente Almere hecht terecht veel waarde aan kwaliteitseisen in de zorg. Men is voornemens een kwaliteitsmanifest op te stellen waarin naast wettelijke criteria op het gebied van veiligheid en verantwoorde zorg, eigen toetsbare normen wil invoeren. Men wil dit kwaliteitsbeleid samen met de instellingen tot stand brengen. DCM zal hierin gaarne participeren Vanuit het belang van de aangesloten ondernemingen en de doelgroep zal DCM in dit traject met name ook aandacht vragen voor de praktische uitvoerbaarheid van de kwaliteitsnormen. Een kleinschalige en flexibele zorg is een beeldmerk van DCM; ten aanzien van de kwaliteitsnormen dient er ruimte te zijn voor ontwikkeling en verbetering. Bij alle vormen van zorg geldt dat deskundigheid van de medewerkers een randvoorwaarde is bij het bieden van passende begeleiding. DCM werkt samen met de academie voor Zelfstandigheid (avZ). Deze organisatie biedt een concept van training en begeleiding in praktische en sociale vaardigheden waarmee de zelfstandigheid op het terrein van wonen, werken en leren wordt vergroot .De voortgang in ontwikkeling naar zelfstandigheid wordt gemeten met behulp van meetinstrumenten INVRA-Wonen en Arbeid. Training en opleiding van de medewerkers en coaches worden in opdracht van DCM door de avZ verzorgd. 4 Wetenschap, onderwijs en inclusieve stad De Creatieve Motor werkt samen met Disability Studies in NederLand. DSiN legt de verbinding tussen onderzoek, onderwijs en praktijk. Samen met de gemeente en studenten van Hogeschool Windesheim en Universiteiten werkt DSiN sinds 2012 aan de Inclusieve Stad Almere. Disability Studies in Nederland wil bijdragen aan een onderzoeks- en ontwikkelingstraditie waarbij mensen met een beperking (en hun omgeving) zoveel mogelijk betrokken zijn: "Nothing about us, without us." De verbinding tussen nieuwe wetenschappelijke inzichten en de inrichting van de zorg vormt voor DCM een inspiratie. Inclusieve Stad DSiN heeft o.a. het ontwikkelen van Inclusieve steden en gemeenten als opdracht. In een Inclusieve Stad hebben mensen met een beperking (fysiek, verstandelijk, zintuigelijk en psychisch) dezelfde kansen op de terreinen van wonen, werken en leren. Met de inclusieve stad gedachte is in 2013 gestart in de Stripheldenbuurt in Almere. Bij dit initiatief waren 4
onder meer DCM, Stichting ABRI en de bewoners met een beperking van de Paladijn betrokken. Vanwege het succes wil men dit initiatief uitbreiden naar de Stedenwijk. DCM zal in deze ontwikkeling participeren. 5. Participatie Het gemeentelijke beleid zet zwaar in op participatie van mensen met een beperking in de maatschappij en arbeidsmarkt. De bij DCM aangesloten ondernemingen stellen de individuele ontwikkelingsmogelijkheden van de cliënt centraal. DCM ziet het als een van zijn belangrijkste opgaven om beide invalshoeken te verenigen. Aandachtspunt Veel van de huidige DCM cliënten hebben een grote afstand tot de maatschappij en arbeidsmarkt. Voor hen is het aanleren en oefenen van vaardigheden op tal van levensterreinen een essentieel onderdeel van hun ontwikkeling. Het behoud van vaardigheden is voor velen het hoogst haalbare ontwikkelingsdoel. Deze cliënten hebben vooral behoefte aan gespecialiseerde begeleiding, waarbij bijvoorbeeld wijkgericht werken niet altijd passend is. Met inachtneming van deze kanttekening wil DCM zich inzetten om de participatie doelstellingen uit het gemeentelijk beleid te realiseren. DCM wil cliënten ontwikkelingsgericht begeleiden, met en zonder uitstroom perspectief. Het doel is maatschappelijke participatie tot en met (beschutte) arbeidsparticipatie. DCM wil zijn werkterrein meer verbreden naar de arbeidsmatige dagbesteding. Participatie richting werk DCM denkt hierbij aan de volgende opzet. Ieder jaar wordt er met de cliënt en eventueel zijn ouders, familieleden en/of andere naastbetrokkene(n) een ontwikkelingsplan gemaakt dat aansluit bij de vraag, wensen en ontwikkelingsmogelijkheden van de cliënt. Indien betaald werk of werken in een beschutte werkomgeving tot de mogelijkheden behoort, zal DCM de cliënt daarbij gaan ondersteunen. Praktische en/of sociale vaardigheden die daarbij eventueel nog aangeleerd moeten worden kunnen in de praktijk, verder ontwikkeld worden. Om de vragen van cliënten en ontwikkelingsprocessen zo objectief mogelijk te benaderen en te begeleiden wordt gebruik gemaakt van de INVRA methodiek. Door middel van deze methodiek en het bijbehorende evaluatiegesprek kan tevens worden aangeven op welke positie de cliënt op de participatieladder staat.
Cliënten die functioneren op trede III en daarmee voldoende stabiliteit hebben aangetoond zullen doorgroei mogelijkheden aanbieden naar trede IV “onbetaald werk”. Dit kan worden aangeboden in de vorm van een stage bij instellingen en andere werkgevers waarmee een 5
goede samenwerkingsrelatie bestaat. Een aan DCM verbonden stagebegeleider zou deze begeleiding kunnen verzorgen. Indien een stage succesvol is en de cliënt heeft mogelijkheden tot beschut werk, zal dit nader uitgewerkt worden. Per cliënt zullen hiertoe afspraken worden gemaakt. Participatie richting stad en buurt Het is lastig een eenduidig antwoord te geven op de vraag op welke wijze mensen met een handicap in de wijk een maatschappelijke bijdrage kunnen en mogen leveren. Veerkracht en maatwerk in het systeem van zorg en ondersteuning is daarbij van essentieel belang. DCM heeft de ambitie om op dit complexe werkterrein een positieve bijdrage te leveren. Wat zijn de sterke punten van DCM
DCM maakt inclusie bespreekbaar. Er wordt geluisterd naar alle partijen (dus zowel cliënt als (buurt) bewoners als andere betrokkenen) en DCM stimuleert ontmoeting tussen alle betrokkenen, zodat het begrip wederzijds wordt vergroot. Hier is maatwerk vereist. Door te werken op kleine schaal is er ruimte voor ontschotting en minder bureaucratie. Belangrijkste daarin is dat vanuit de vraag gehandeld wordt en niet vanuit de doelgroep. Daarnaast kan de wirwar aan protocollen en te strak beleid een aanpak op mogelijkheden- in plaats van beperkingen – in de weg staan. DCM versterkt ketenbenadering. Enerzijds tussen vrijwilligers en professionals, maar ook tussen professionals onderling en de verschillende organisaties. Binnen een netwerk organisatie zoals DCM is de rol van ervaringsdeskundigen en belangenbehartigers belangrijk. Zij kunnen een signalerende, voorlichtende en agenderende rol spelen en stigma’s wegnemen. Bovendien zijn zij vaak sleutelfiguren die nodig zijn om belangen te behartigen en partijen te verbinden. DCM zoekt naar mogelijkheden om de functie dagbesteding te combineren met buurtcentra en activeringscentra. Het aanbod zal zich hierdoor verplaatsen naar de wijken.
6. Slot. DCM in de nieuwe sociale infrastructuur Almere kent een veelheid aan kleinschalige zorgondernemingen die werkzaam zij op het terrein van ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. Voor de Almeerse samenleving is een passend aanbod zorgvoorzieningen voor deze inwoners cruciaal . Keuzevrijheid met betrekking tot de voorzieningen wordt als een groot goed ervaren. Er bestaat evenwel vrees voor een verschraling van het aanbod van zorgvoorzieningen. De betekenis van kleinschalige, op de ontwikkelingen van de individuele persoon toegesneden zorg, wordt door veel Almeerders onderkent. De in gang gezette transformatie van het sociale domein en de aangekondigde financiële bezuinigingen hebben bij de betrokken sociale ondernemingen vragen opgeroepen naar hun positie op langere termijn. Het samenwerkingsverband DCM is gevraagd om tegen de
6
achtergrond van het nieuwe gemeentelijke beleid hun perspectieven in kaart te brengen. DCM heeft deze taak opgepakt. DCM ziet weinig heil in een klassieke belangenbehartiging in de zin van behoud van het bestaande. DCM wil nadrukkelijk wel verantwoordelijkheid nemen bij de inrichting van de nieuwe sociale infrastructuur. Samenwerking met de gemeentelijke overheid biedt voordelen voor beide partijen. Zorgverlening richting stad en buurt, de verbinding van formele en informele zorg en een door DCM aangestuurde samenwerking tussen de sociale ondernemingen, geven meer diepgang aan zowel het gemeentelijk beleid als aan de kwaliteit van de zorg voor de doelgroep. Dit naast tal van voordelen die een organisatorische bundeling van de zorgondernemingen voor de gemeente biedt (coördinatie inkoop, een aanspreekpunt ed). Het samenwerkingsverband DCM staat voor een kwalitatief sterk keurmerk en geldt als een solide overlegpartner. DCM wil zijn doelstellingen nastreven via een kleine organisatie en een groot netwerk. Voor de kantoorfuncties trekt men bij een van de deelnemende organisaties in. Men denkt te kunnen volstaan met een kleine staf. Voor de opstart en inrichting van de organisatie heeft DCM een eenmalige bijdrage van de gemeente gevraagd, Voor de periode daarna moet het samenwerkingsverband financieel op eigen benen kunnen staan.
7
