DRUGS IN DETENTIE (DEEL 1)
“De cipier stak regelmatig EEN PAKJE SHIT door het luikje. Ik moest hem er niet eens voor betalen”
18
P-magazine | 14.02.2012
!"#$%&'()*+,*%-*.-/0123+,%%***"#
45!65"6***"789"
MISDAAD
H
Minstens een derde van onze gevangenen gebruikt drugs in de cel. Mét medeweten en een helpende hand van de cipiers, zo vertelt ex-gedetineerde Chris. “Ik liep de hele dag met een tap in mijn gat.” Tekst: Peggy Huygelen
DE CIJFERS Om de twee jaar worden de gedetineerden in België ondervraagd over hun drugsgebruik in de gevangenis. Deze cijfers komen uit het meest recente onderzoek.
>> Minstens een derde van de gedetineerden gebruikt drugs in de gevangenis. >> De meest populaire drugs in de gevangenis zijn: 1. cannabis 2. heroïne 3. slaap- en kalmeermiddelen >> Het aantal drugsdoden in de gevangenis wordt niet geregistreerd, maar 5% van de gevangenen heeft ooit zelf een overdosis gehad. >> Één op drie gedetineerden is ooit het slachtoffer geweest van drugsgerelateerde feiten zoals diefstal en lichamelijke bedreiging. Eén op tien was het slachtoffer van geweldpleging en kreeg onder meer rake klappen of werd afgeperst.
ij verontschuldigt zich voor zijn tanden. Of eerder voor het gebrek eraan. “Ik wacht nog op mijn nieuw gebit”, zegt Chris* (28) schuchter terwijl hij me uitnodigt in zijn kleine flat. Het sobere interieur wordt opgevrolijkt met foto’s van een goedlachse peuter. “Mijn zoontje. Tweeënhalf is hij nu”, zegt hij trots. Even verschijnen er zelfs pretlichtjes in zijn voorts doffe blik. Iets wat je overigens wel vaker ziet bij drugsgebruikers. Alsof iemand vanbinnen het licht heeft uitgedaan. Hij heeft heel wat donkere jaren gekend, vertelt hij openhartig. “Op mijn 14de begon ik te gebruiken. Het begon met cannabis, al had dat amper een impact op mijn leven. Ik ging naar school en haalde goede resultaten. Maar twee jaar later, op mijn 16de, zat ik aan de heroïne. Toen is de miserie begonnen.” Net meerderjarig, belandde Chris voor het eerst in de gevangenis. “Drie keer heb ik gezeten, voor het dealen van heroïne. In totaal heb ik ruim een jaar achter de tralies doorgebracht. Maar dat is intussen bijna vier jaar geleden. Toen leerde ik mijn huidige vriendin kennen. In de gevangenis, toen ze een familielid kwam bezoeken. Dankzij haar ben ik nu clean. En dankzij de mensen van De Sleutel, die me zijn blijven opvolgen, ook toen ik herviel. Nu ja, clean, ik gebruik nog methadon. En de verleiding blijft. Maar als ik wil gebruiken, denk ik aan mijn zoontje. Een betere motivatie bestaat niet.” Chris probeert zijn leven weer op de rails te krijgen, maar het blijft knokken. Tegen de goesting en tegen de vooroordelen. Hij werkt halve dagen, een fulltimejob vond hij niet. “Ze zeggen wel dat je een tweede kans krijgt, maar als je een strafblad hebt, blijven er veel deuren gesloten. Mensen hebben schrik van je als je in de cel hebt gezeten. Akkoord, ik heb drugs gedeald, maar ik heb geen andere mensen pijn gedaan. Ik verkocht enkel aan mensen die ik kende, aan trouwe gebruikers. En ik ben geen pedofiel, hè. Je moet alles in zijn context zien.” Zijn verleden uitwissen kan en wil hij niet. “Het is een stuk van mijn leven. Ik ga dat niet ontkennen of erover liegen.” Om diezelf-
de reden doet Chris zijn verhaal. Én omdat hij de zinloosheid van zo’n gevangenisstraf wil benadrukken. “Wat voor zin heeft het om een drugsdealer op te sluiten als die in de cel ongestoord kan blijven gebruiken en dealen?”
“Die eerste maand, dat was de hel.” »Ik was nog maar net 18 en daar zat ik dan, in de gevangenis. Overdonderend is dat als je zo jong bent. Twee maanden had ik gekregen voor het dealen van heroïne. Die eerste maand geraakte ik niet aan drugs. Niet via mijn familie – ik mocht de eerste maand enkel bezoek ontvangen achter glas – en niet via andere gedetineerden. Die wantrouwen nieuwkomers en weten dat je toch nog niet aan geld kan geraken omdat je eerst je bankzaken moet regelen. Het werden de langste dagen van mijn leven. Ik moest afkicken in mijn cel. Drie weken heb ik geen oog dicht gedaan. Die eerste week heb ik niet geslapen. De twee daaropvolgende weken amper. »Begeleiding is er niet voor drugsgebruikers in de cel. Je kan je inschrijven voor allerhande programma’s, maar meestal moet je twee of drie maanden wachten voor die van start gaan. Ik heb tussen mijn celstraffen TG gedaan. (Therapeutische Gemeenschap; op vrijwillige basis word je opgenomen in een gemeenschap waar je drugsvrij leert leven; red.) Dat hielp, maar na het programma sta je weer op straat, in het échte leven. Drie dagen nadat mijn programma was afgelopen, zat ik opnieuw in de cel. »In de cel pompen ze je vol medicijnen om je kalm te houden. Ze geven je onder meer Seroquel (een medicijn dat volgens de bijsluiter onder meer gebruikt wordt bij ‘bipolaire depressie, manie en schizofrenie’; red.) De zware gevallen slikten op één dag 1.200 milligram Seroquel (de bijsluiter heeft het over een dagelijkse dosis van 150 tot 800 milligram en ontwenningsverschijnselen na afname; red.). Die mannen liepen erbij als zombies. Geen wonder. “Maar goed, stilaan begon ik mijn P-magazine | 14.02.2012
!"#$%&'()*+,*%-*.-/0123+,%%***"4
19
45!65"6***"789"
Drugs in detentie draai te vinden en toen bleek dat het makkelijker was om in de gevangenis aan drugs te geraken dan erbuiten.
“Hoeveel moeders er drugs de gevangenis binnensmokkelen voor hun zonen, je houdt het niet voor mogelijk.“ »Zo komt het merendeel van de drugs de gevangenis binnen via het bezoek. Ik schat dat 60% van de drugs via het bezoek binnenkomt, 20% via gedetineerden in bevoorrechte posities en de overige 20% via cipiers. »Mijn ma heeft nooit drugs voor me binnengebracht. Enkel geld, al wist ze wellicht heel goed waar dat precies voor diende. Het was vooral mijn oudste broer die drugs binnensmokkelde. Ik heb hem ook uit de nood geholpen toen hij jaren geleden in de gevangenis zat. Ook al was ik toen amper 10. »Ik ben zo blij dat mijn familie dat voor me gedaan heeft en dat ze nooit zijn betrapt. Dat zou ik mezelf nooit hebben vergeven. Dat zij daarvoor gestraft zouden geweest zijn. Gewoon, opdat ik in de cel zou kunnen blijven gebruiken. (stilte) »Ik paste meestal de truc met de zak chips toe. Mijn bezoeker overhandigde me een zakje chips. Ik haalde er een chipke én mijn pakketje uit. Meestal probeerde ik iets te regelen met medegevangenen die die dag de chips en drank bedeelden in de bezoekersruimte. Zij bleven vijf seconden voor me staan, zodat ik uit het zicht van de cipiers de drugs kon wegstoppen. In ruil gaf ik die mannen een joint of twee of cash geld.
“Alles stak ik in mijn kont, gewoon tijdens het bezoek.
»Op den duur ben je daar heel bedreven in. Je doet vooraf een
20
beetje Nivea aan je vinger en je steekt het in je kont, terwijl je zit. Alles, de drugs en het geld, moest zo klein mogelijk verpakt worden, gewikkeld in plastic folie. En dan ging dat vanzelf. Al kwam er bij mij ooit een pakje shit dwars te zitten. Twee dagen heb ik toen op de pot gezeten voor het eruit kwam. Gelukkig was de folie niet gescheurd. Na het bezoek moest je altijd je kleren uitdoen en die werden dan onderzocht. Maar als dat spul in je kont zat, zagen ze dat natuurlijk niet. »Er waren cipiers die konden liplezen. Als ik van tevoren wist dat zij van wacht waren, blies ik alles af. Maar er waren er genoeg die lieten betijen. Nochtans wisten ze dat er gedeald werd. Soms vroeg een cipier me na het bezoek smalend: ‘En hoeveel heb je vandaag kunnen binnenhalen?’ En soms werd er iemand uit het bezoek gepikt en gecontroleerd. Maar dat gebeurde alleen wanneer er belachelijk veel gedeald werd en het echt de spuigaten uitliep.
“Sommige gedetineerden verstopten de drugs zelfs in de luier van hun kind.”
»Dat gaat heel ver, vind ik, je kind bij zoiets betrekken. Maar misschien zou ik dat ook wel gedaan hebben. Als gebruiker in de gevangenis ga je over lijken om aan je spul te geraken. Je dagen gaan veel sneller als je drugs gebruikt. Ik smoorde de hele dag door, tijdens de wandeling, op het toilet of door het raam. Je straf uitzitten zonder drugs is de hel. »Je bent maar een nummer in de gevangenis. Je mag er nooit je gedacht zeggen. En er zijn vervelende chefs die je tot drie keer toe hetzelfde plekje laten poetsen. Gewoon om je te kloten of om je uit je tent te lokken. Als dan de deur van je cel om tien uur ’s avonds dicht gaat – dan moeten ze je met rust laten omwille van de wet op privacy – dan ben je maar wat blij dat je een jointje kan knallen. Al was het alleen maar opdat je die avond goed zou kunnen slapen.
»Tijdens mijn laatste gevangenisstraf was ik fatik (gevangene met iets meer bewegingsvrijheid die onder meer het eten mag rondbrengen; red.) en had ik een cel voor mij alleen. Maar de eerste keren zaten we met acht in één cel. Dat is verschrikkelijk. Dan heb je echt iets nodig om de slaap te vatten. Maar steek één jointje
aan Chinezen. (een techniek waarbij de heroïne op een stukje aluminiumfolie wordt verhit, waarna de dampen worden geïnhaleerd; red.) Al was het niet altijd eenvoudig om aan aluminiumfolie te geraken. Daar heb ik trouwens nog een stoot mee meegemaakt. Als fatik droeg ik soms het eten rond en zo geraakte ik aan die folie. Ik
“Er waren cipiers bij die konden liplezen. Als ik van tevoren wist dat zij van wacht waren, blies ik de hele operatie af.” op en de rest wil gegarandeerd ook wat. En deel maar eens één joint met acht mannen, hè. Daar schiet niks van over.
“Geen wonder dat mensen voor het eerst drugs gebruiken als ze in de gevangenis terechtkomen. Ik heb het zo vaak zien gebeuren.”
»Zo deelde ik ooit een cel met een Slowaak die nog nooit gesmoord had. Toen hij me een jointje zag opsteken, wilde hij ook eens trekken. Een dag later zag ik hem terugkomen van de wandeling met een brokje. En alcoholgebruikers moeten in de gevangenis overschakelen op andere drugs, want drank is er haast niet te krijgen. Dus gebruiken ze wiet. Al zijn er ook die de hele dag aan de coke of de speed zitten. Ik heb één keer speed gebruikt, maar zo’n pepmiddel, da’s echt geen goed idee als je tussen vier muren zit. Daarom gebruikte ik vooral cannabis en heroïne. »Er waren er die de heroïne spoten, mannen die naar buiten mochten en die terugkwamen met een naald. Ze knipten het topje van die naald en staken die zo in hun kont. Zelf heb ik dat nooit gedaan. Ik gaf de voorkeur
streek dat heel fijn, plooide het netjes op en stak het in mijn aars. Eigenlijk liep ik de hele dag door met een tap in mijn gat. Je kan maar beter niks in je cel laten liggen. Maar op een bepaald moment moest ik door een metaaldetector. Ik had dat al gedaan, met één blaadje aliminiumfolie in mijn kont. Dat was geen probleem. Maar nu had ik drie blaadjes opgestoken. Ging dat alarm toch af, zeker! Gelukkig kon ik de bewakers wijsmaken dat het aan mijn kledij moest gelegen hebben want dat ik als fatik met een ijzersponske had gewerkt. ‘Doe maar andere kleren aan’, zei die bewaker me. Al wist die waarschijnlijk goed genoeg dat er meer aan de hand was.”
“Ik betaalde mijn drugs met het geld van mijn ziekteuitkering.” Je betaalt voor alles het dubbele, soms zelfs het driedubbele in de gevangenis. Buiten betaal je voor een joint 2 euro, in de gevangenis is dat 5 euro. Heroïne kost er 50 euro voor een gram, of 40 als je de dealer goed kent terwijl je er buiten ongeveer 20 euro voor betaalt. Cocaïne kost op straat 50 euro, in de cel 60, maar dan krijg je wel slechts 3 of 4 tientjes. En speed kost in de cel 15 euro, terwijl dat
P-magazine | 14.02.2012
!"#$%&'()*+,*%-*.-/0123+,%%***6!
45!65"6***"789"
MISDAAD gewoon. Ook als dat betekent dat je zelf die nacht geen oog zal dichtdoen.”
PHN
“Vaak heb ik gedacht: ‘Als je hier een goede handel opzet, kan je poen pakken’.“
buiten amper 3 euro is. Wie zijn drugsgebruik in de gevangenis wil voortzetten, moet er dus voor betalen. »Ik kon makkelijk aan geld geraken. Omdat ik de mensen van de bank goed kende, volstond één telefoontje voor een overschrijving. En ik kreeg elke maand 900 euro ziekte-uitkering. Al werd dat bedrag uiteindelijk gehalveerd. Toch vond ik het zelf wel absurd dat ik die uitkering nog kreeg terwijl ik in de gevangenis zat. En dat terwijl de staat langs alle kanten probeert te besparen. Tja, geen wonder dat ze geld tekortkomen. »Je kon trouwens niet enkel soft- en harddrugs krijgen, maar
ook een heel gamma van medicijnen. Veel gedetineerden hadden een handeltje opgezet. Zij bezorgden je slaappillen, valium en vooral Subutex (een vervangmiddel voor drugs, zoals ook methadon dat is; red.) Die pillen werden geplet en opgesnoven, wat voor een heel zware roes zorgt. Ook via de gevangenisdokter kon je makkelijk aan slaappillen geraken. Als je zei dat je drie dagen niet geslapen had, schreef die vlotjes slaappillen voor. »Veel gedetineerden werden trouwens door hun celgenoten onder druk gezet om hun slaappillen af te geven. En als je je cel deelt met een beer van een vent, geloof me, dan geef je die pillen
De tweede keer deelde ik een cel met een jongen die in de kuisploeg zat en die de vuilnisbakken van het glasbezoek leegmaakte. Met hem heb ik zaakjes gedaan. Mijn broer liet na zijn bezoek drugs achter in de vuilnisbak op het bezoekerstoilet en mijn celgenoot haalde die vuilnisbak vervolgens als de bliksem leeg. Er zijn maar vijf of zes mensen in de gevangenis die zo’n vertrouwensjob hadden. Veel van die jongens deden gouden zaken. Een beetje shit, een beetje wiet, gsm’s: ze haalden het allemaal binnen. »Ik had ook het voordeel dat er voor mij flink wat bekende gezichten in de cel zaten. Mensen die ik kende van buiten. Aan zij die met permissie mochten (de gevangenis kort verlaten; red.), vroeg ik om drugs mee te brengen. Een maat van me regelde dat buiten de gevangenis. Hij stond op de afgesproken plek, overhandigde de drugs en mijn medegedetineerde smokkelde dat binnen, in ruil voor een derde van de smokkelwaren. »Ik heb een centje verdiend aan mijn handel in de gevangenis, maar niet veel. Je kan er nochtans gouden zaken doen, maar dan moet je goed georganiseerd zijn. En het mag natuurlijk niet verkeerd lopen. En dat gebeurt helaas vaak, zeker als je heroïne gebruikt. Ik was ooit twee weken ziek. Fout spul gebruikt. Maar ik mocht nog van geluk spreken.
Een van onze medegedetineerden stierf aan een overdosis. En wat deed de directie? Ze hing een briefje op met de waarschuwing dat er slechte heroïne in omloop was. Onvoorstelbaar. In plaats van uit te zoeken waar dat spul vandaan kwam of te verhindereen dat er drugs binnenkwamen. Nee, ze hingen gewoon dat briefje op. Die jongen was amper 26 of 27.” (stilte)
“En de cipiers? Die kijken de andere kant op, zwijgen of helpen de drugs te verspreiden.”
»Pas op, er zijn cipiers die je willen pakken, soms alleen maar om je te kloten. Maar die zijn in de minderheid. De meeste cipiers knijpen een oogje toe. Ze doen dat omdat gevangenen die een beetje gebruiken rustiger zijn dan gevangenen die zonder zitten. Dat geven ze zelf toe. »Ik kreeg regelmatig de hulp van een oudere cipier. Die man heeft me drie of vier keer gewaarschuwd dat ik celcontrole zou krijgen van de directie. Dat deden cipiers overigens wel vaker. ‘Zie dat er niks meer in je cel ligt, want ze komen morgen controleren’, zeiden ze dan. Die oude man liet soms zelfs de deuren openstaan zodat we van de ene cel naar de andere konden lopen. Hij bezorgde me door het luikje ook af en toe een pakketje shit of cannabis vanuit de andere sectie. Ik moest hem daar niet eens voor betalen. Ik apprecieerde dat uiteraard enorm, maar ik begreep niet waarom hij dat deed. Die man stond op amper twee, drie jaar van zijn pensioen. Dat hij zulke risico’s nam! Ik heb het hem op een dag
“Waarom sommige cipiers je aan drugs helpen? Simpel, gevangenen die gebruiken, zijn rustiger dan zij die zonder zitten.” P-magazine | 14.02.2012
!"#$%&'()*+,*%-*.-/0123+,%%***6"
21
45!65"6***"789"
!"#$#%&'()***+
,-./-+/***.012+
MISDAAD
Drugs in detentie gevraagd, waarom hij me eigenlijk hielp. ‘Omdat ik weet dat jullie dan rustig blijven’, zei hij. ‘Ik wil op mijn ouwe dag niet tussenbeide komen bij een gevecht.’ »Ach, die cipiers weten zoveel meer dan ze doen uitschijnen. Die zien toch ook meteen wanneer iemand aan de coke of aan de speed zit. Die gasten slapen de hele
ten ze dat je je plan kan trekken en dat je soms zelfs iets kan regelen. Maar als je zelf geen drugs binnenbrengt, persen ze je af. Dan moet je hen voorzien van sigaretten, slaappillen, enzovoort. En als je dan zelf drugs bij hen bestelt, moet je wel betalen. Nochtans waren er veel wanbetalers. En dat lokte geweld uit. Die wanbetalers
nacht niet! Maar ze doen er niks aan. Integendeel. Ze helpen zelfs de drugs te verspreiden. Zo deelde ik een cel met een kerel die nog maar drie uur in de gevangenis zat. Kwam er plots een cipier met hem een praatje slaan. De cipier vertrok en die kerel begon een joint te draaien. Ja, wij zijn niet stom, hè. Al moest je wel een beetje invloed hebben om dat klaar te spelen. En langere tijd in de gevangenis zitten, want dan pas kan je hun vertrouwen winnen. »Veel cipiers helpen drugs verspreiden tegen betaling, maar er zijn er ook die onder druk worden gezet door de zwaardere mannen uit het milieu. Je had ons, een kleine bende van een vier-, vijftal gebruikers die drugs binnenhaalden en verdeelden binnen de gevangenis. En je had de zware jongens, kerels met een heel andere cultuur die er niet voor terugdeinsden om een mes tussen je ribben te planten tijdens de wandeling of je zelfs buiten de gevangenismuren een kopje kleiner te laten maken. Je kon best zo ver mogelijk uit hun buurt blijven. Omdat ik zelf drugs binnenhaalde, moest ik daar een gedeelte van afstaan, anders zou ik niet ongehavend terugkeren van mijn volgende wandeling. Of ze zouden me verlinken bij de cipiers. Dat maakten ze meteen duidelijk. Ik gaf hen elke week een beetje drugs en zij lieten me met rust. »Als je zelf drugs binnenhaalt, heb je een zeker aanzien. Dan we-
kwamen nooit meer naar de wandeling en sloten zich de hele dag op in hun cel. Ze moesten wel. Kwamen ze toch naar de wandeling, dan kregen ze klappen. En nog geen klein beetje. »Ik heb vaak gezien hoe mensen een mes in de rug geplant kregen. Dat is nu eenmaal de mentaliteit in de gevangenis. als je niet geeft of deelt, zal je het geweten hebben. Ik heb mezelf ook een maand lang op mijn cel moeten opsluiten, voor mijn eigen veiligheid. Ik haalde 10, 15 gram shit binnen per week. Vooral voor eigen gebruik, en een beetje voor de verkoop. Op den duur begon ik erover op te scheppen. Iedereen rookte met me mee tijdens de wandeling, iedereen wist wat ik binnentrok. Plots werd ik langs alle kanten belaagd. Stom van me. De slimste dealers zijn zij die hun mond kunnen houden. Dat heb ik gaandeweg geleerd.”
“Ik heb in totaal ruim een jaar in de gevangenis gezeten. In al die tijd heb ik misschien tien celcontroles gekregen.” Soms hadden we drie controles in één week tijd. Maar dat was eerder de uitzondering dan de regel.
Corbis
“Ik heb vaak gezien hoe mensen een mes in de rug geplant kregen. Wie niet geeft of deelt, zal het geweten hebben.”
En als ze al kwamen controleren, vonden ze zogezegd niets. Terwijl je de shit van ver kon ruiken. Ach, ik begrijp die chefs ook wel. Zij wilden het aantal controles en de pakkans verkleinen om conflicten met de gevangenen te vermijden. Ook zij gingen liever niet met een gebroken neus naar huis. »Mochten ze de controles opvoeren en meer glasbezoek opleggen aan dealers, dan zou er volgens mij tot 60% minder drugs in onze gevangenissen zijn. Dan zouden mensen de gevangenis clean verlaten en twee keer nadenken voor ze herbeginnen. »Ik moet eerlijk toegeven dat ik blij was dat ik kon blijven gebruiken. Maar was dat niet zo geweest, dan was ik misschien na mijn eerste celstraf afgekickt. En niet vier jaar vol miserie later. Ik werd gestraft omdat ik drugs dealde, maar ik kon gewoon mijn handeltje voortzetten in de gevangenis! Dat zou toch niet mogen. »Zelf zou ik er nooit voor kiezen om mijn straf drugsvrij uit te
zitten, zoals dat tegenwoordig kan op de drugsvrije afdeling in Brugge. De drugs hebben het me makkelijker gemaakt om mijn straf uit te zitten. Het ergste aan een gevangenisstraf is het gebrek aan vrijheid. Als je ’s avonds in je cel een jointje kan knallen, kan je toch even ontsnappen. »Maar goed, ik heb ook geleerd uit mijn gevangenisstraf. Als ik nu een kleine tegenslag heb, denk ik terug aan wat ik in de cel allemaal heb meegemaakt en dan besef ik dat mijn huidige problemen eigenlijk niks voorstellen. Nee, ik maak niet langer van een mug een olifant.” ! (*) De naam Chris is fictief omwille van de privacy
VOLGENDE WEEK: De cipier: “Uw moeder brengt dat pakje voor ons mee of ge krijgt het pak rammel van uw leven.” P-magazine | 14.02.2012
!"#$%&'()*+,*%-*.-/0123+,%%***69
23
45!65"6***":87;
